Integrale Stadsdeelbeschrijving Haagse Hout 2002-2003

RIS100297_08-11-2002

INTEGRALE STADSDEELBESCHRIJVING

HAAGSE HOUT

2002/2003

OKTOBER 2002

Inhoud 1. Doel en functie integrale gebiedsbeschrijving 2. Leeswijzer

3. Een profiel van het stadsdeel

3.1 Haagse Hout 3.2 Korte karakteristiek van de wijken 3.2.1 Benoordenhout 3.2.2 Bezuidenhout 3.2.3 Mariahoeve/Marlot 3.2.4 Haagse Bos

4. Het stadsdeel in cijfers

4.1 Demografische gegevens 4.2 Sociale gegevens 4.3 Onderwijs 4.4 Veiligheid en handhaving 4.5 Woningvoorraad en Woningmarktontwikkeling 4.6 Grondgebruik 4.7 Voorzieningen 4.8 Bedrijven 4.9 Achterstandscores 4.10 Stemgedrag

5. Actuele analyses per beleidsveld

5.1 Economie 5.1.1 Winkels

5.2 Leefbaarheid 5.2.1 Vervuiling en overlast 5.2.2 Onderhoud straten/trottoirs 5.2.3 Groen- en speelvoorzieningen 5.2.4 Verkeer en mobiliteit

5.3 Veiligheid en handhaving

5.4 Woningvoorraad en woningmarktontwikkeling

5.5 Welzijn 5.5.1 Kinderen (0 - 6 jarigen) 5.5.2 Jeugdigen (7 - 12 jarigen) 5.5.3 Jongeren (13 - 20 jarigen) 5.5.4 Volwassenen (21- 55 jarigen) 5.5.5 Ouderen (56 jaar en ouder) 5.5.6 Aandachtspunten Welzijnswerk Haagse Hout

6. Definities 1. Doel en functie integrale stadsdeelbeschrijving De Integrale Stadsdeelbeschrijvingen (ISB) schetsen een beeld van een stadsdeel aan de hand van kwantitatieve gegevens, feitelijke beschrijvingen en kwalitatieve beoordelingen. Gemeentelijke diensten en de politie gebruiken dit document als referentiekader bij het opstellen van stadsdeel- en jaar- werkplannen.

Een ISB geeft inzicht in de structuur van het stadsdeel, wat betreft bevolking, woningvoorraad, verkeer, winkelbestand, voorzieningen enzovoort. Daarnaast staan de problemen beschreven op het niveau van het stadsdeel als geheel en in de afzonderlijke wijken en buurten.

Een puur zakelijke beschrijving volstaat niet. De feiten moeten geduid worden. Bewoners, onderne- mers en professionele werkers hebben allemaal hun opvattingen over wat er in de wijken speelt en gebeuren moet. Een ISB heeft een belangrijke communicatieve functie. Belangengroepen, dienstver- leners en anderen kunnen hun commentaar geven op de feiten.

2. Leeswijzer

De standaardopbouw van een Integrale StadsdeelBeschrijving (ISB) is als volgt:

· Hoofdstuk 3 schetst de karakteristieken van het stadsdeel als geheel en van de afzonderlijke wijken. Globaal wordt ingegaan op de verschillen tussen wijken. Meer kwantitatieve gegevens hierover staan in hoofdstuk 4.

· Hoofdstuk 4 bestaat uit cijfermateriaal, concrete gegevens en kenmerken in de vorm van tabellen. Als dat mogelijk en relevant is, zijn de tabellen opgesplitst naar buurt- of wijkniveau.

· Hoofdstuk 5 gaat in op de actuele ontwikkelingen op de belangrijkste vijf beleidsvel- den.

C Hoofdstuk 6 bevat toelichtingen op en definities van de grootheden in de tabellen uit hoofdstuk 4.

In alle stadsdeelbeschrijvingen hebben de hoofdstukken 3 en 4 eenzelfde indeling. Hoofdstuk 5 kan per stadsdeel een andere invulling krijgen. De hoofdthema's blijven echter wel: Economie, Leefbaar- heid, Veiligheid & Handhaving, Woningvoorraad en Welzijn. De onderverdeling in subparagrafen hangt van de situatie in het betreffende stadsdeel af en van de vraagstukken die er actueel zijn.

1 3. Een profiel van het stadsdeel

3.1 Haagse Hout - het stadsdeel

In 1998 nam de Haagse gemeenteraad het besluit Den Haag op te delen in zeven stadsdelen. Haagse Hout is er een van. De naam is afgeleid van de oude benaming voor dit gebied: Die Haghe Houte. Haagse Hout telt 42.040 inwoners en 23.351 woningen.

Het stadsdeel bestaat volgens de officiële gemeentelijke indeling uit vier wijken:

C Benoordenhout, C Bezuidenhout, C Mariahoeve/Marlot C Haagse Bos.

De meeste inwoners spreken echter over zes in plaats van vier wijken. Bezuidenhout splitsen ze in Bezuidenhout-midden/oost en Bezuidenhout-west. De wijk Mariahoeve/Marlot wordt gesplitst in Mariahoeve en Marlot. Binnen het stadsdeel bestaat in veel opzichten grote diversiteit. In Bezuiden- hout-west staan vrijwel uitsluitend sociale huurwoningen. Villapark Marlot behoort tot de buurten met het hoogste inkomens in de stad.

Haagse Hout doet zijn naam eer aan. Het stadsdeel kent relatief veel groen, vooral in Benoordenhout en Mariahoeve/Marlot. Het Haagse Bos is veruit het grootste groengebied. Dit langgerekte stadsbos verdeelt Haagse Hout in tweeën: Benoordenhout versus Bezuidenhout en Mariahoeve/Marlot.

Elke wijk heeft een actieve bewonersorganisatie. De bewoners zijn doorgaans zeer betrokken bij het woon- en leefklimaat. Velen participeren in werkgroepen of zijn anderszins actief.

Het stadsdeel Haagse Hout in vergelijking met het Haags gemiddelde:

C relatief minder sociaal-economische problemen; C laag aantal werklozen; C inkomen boven gemiddeld; C groen stadsdeel; C minder overlast en criminaliteit; C aandeel 0 - 19 jarigen onder Haags gemiddelde; C aandeel 56 - 64 jarigen boven Haags gemiddelde; C gering percentage allochtonen.

3.2 Korte karakteristiek van de wijken

3.2.1 Benoordenhout

Benoordenhout telt 12.799 inwoners en 6.770 woningen. De gemeenteraad heeft de wijk in 1996 aangewezen als beschermd stadsgezicht in de zin van de Monumentenwet. De ruimtelijke kwaliteiten vloeien voort uit de aanleg van de landgoederen in de 19e eeuw en de stedelijke uitleg in de vroeg 20e-eeuws. Het karakteristieke gevelbeeld en de heldere stedenbouwkundige structuur geven de wijk een monumentale uitstraling.

Het Benoordenhout is opgedeeld in zes buurten:

C Nassaubuurt, C Uilennest, C Duinzigt, C Waalsdorp, C Arendsdorp, C Van Hoytemastraat en omgeving.

Het statige Benoordenhout is een zeer gewaardeerde en typisch Haagse woonwijk. De huizen zijn ruim en comfortabel. Naast enkele grote villa’s bestaat de wijk uit herenhuizen, eengezinswoningen en ruime appartementen. Het eigen woningbezit domineert.

Sommige delen van de wijk kennen een mengeling van kantoor- en woonfuncties zoals de Nassau- buurt, de Raamweg en de Benoordenhoutseweg. De ligging ten opzichte van het stadscentrum en de uitvalswegen is zeer gunstig.

De wijk wordt begrensd door landgoederen zoals het complex Clingendael, Groenendaal en Ooster- beek. In de wijk zelf liggen het landgoed Oostduin-Arendsdorp en de bosjes van Zanen. Deze groene zones, zoals ook het Rosarium op het Jozef Israëlsplein, geven de wijk een residentiële uitstraling.

De Jan van Nassaustraat is het architectonisch boegbeeld van de Nassaubuurt. De Van Hogenhouc- klaan is een karakteristieke brede laan met fraaie boomgroepen. Het monument De Hogenhout was ooit een woonhotel, maar werd jarenlang als kantoor gebruikt. Sinds enige tijd heeft het gebouw weer een woonbestemming.

Benoordenhout in vergelijking met het stadsdeel als geheel:

C veel parken en ander groen; C zeer laag percentage werklozen; C hoog inkomen per huishouden; C zeer laag verzuim leerplichtigen; C bovengemiddeld aanbod winkels; C percentage jongeren boven gemiddelde.

3.2.2 Bezuidenhout

Het zware bombardement van 3 maart 1945 heeft het oude Bezuidenhout ten westen van de Laan van Nieuw Oost-Indië grotendeels verwoest. Van de fraaie vooroorlogse architectuur zijn nog slechts enkele fragmenten terug te vinden. Delen van de Bezuidenhoutseweg en het Emmapark bleven gespaard. In het Bezuidenhout staan in het totaal 8.013 woningen. Het betreft een mengeling van pan- den van eigenaar/bewoners en van particuliere verhuurders. De wijk bestaat uit drie buurten: oost, midden en west.

Bezuidenhout-oost ligt tussen de Bezuidenhoutseweg, Carel Reinierszkade, Schenkkade/Loolaan en Laan van N.O. Indië. Deze buurt telt 9.058 bewoners.

Het stratenplan in Bezuidenhout-oost heeft nog alle kenmerken van de jaren ‘20. De parkeerruimte is onvoldoende, maar ook op andere punten voldoet het stratenplan niet meer aan de eisen van deze tijd. Dit leidt op sommige plekken tot een rommelig en onoverzichtelijk beeld.

3 Bezuidenhout-midden ligt tussen de Schenkkade, Laan van Nieuw Oost-Indië, de Bezuidenhoutseweg en de Prinses Beatrixlaan. Deze buurt telt 2.999 inwoners.

De afgelopen decennia hebben zich ingrijpende veranderingen voorgedaan in Bezuidenhout-midden. In de omgeving van de Prinses Beatrixlaan verrezen grote kantoorpanden. Sinds begin jaren ’90 wordt gewerkt aan de geleidelijke overkluizing van de Utrechtsebaan met kantoorgebouwen. Enkele andere actuele ontwikkelingen zijn: kantorenbouw op de locatie De Groene Schenk, verdere ontwikkeling van het Beatrixkwartier, de komst van RandstadRail, belanghebbenden parkeren en de bouw- locatie Loudonstraat en omgeving.

De Stichting 3 maart 1945 – 1995 houdt de herinnering levend aan het bombardement. Sinds 1996 organiseert de stichting op de eerste zondag in maart een bloemenhulde bij het beeld van Juliana van Stolberg aan de Koningin Marialaan en op 4 mei een kranslegging bij het Monument van de Mense- lijke Vergissing.

Bezuidenhout-oost en –midden in vergelijking met het stadsdeel als geheel:

C grootschalige kantoren in en aan de rand van de wijk; C hoog percentage volwassenen en lager percentage ouderen; C gedifferentieerde woningvoorraad; C bovengemiddeld inkomen; C gering aantal welzijnsvoorzieningen.

Bezuidenhout-west wordt geheel omsloten door drukke (spoor)wegen: het Schenkviaduct, de Schenk- kade, de Utrechtse Baan, het Prins Bernhardviaduct en het spoorwegemplacement.

In 1976 begon op een deel van het in 1945 verwoeste gebied de ‘herbouw’ van Bezuidenhout-west. Het is nu een buurt met circa 2.603 inwoners. Vrijwel alle woningen zijn eigendom van woningcor- poratie Haag-Wonen. De woningvoorraad bestaat uit portiekflats, eengezinswoningen en twee gale- rijflats waaronder de markante woontoren De Witte Anna. De corporatie heeft de laatste jaren een aantal woningen aan de zittende huurders te koop aangeboden. Een klein deel van de wijk dateert van voor de oorlog. Er is nog een strook met portiekwoningen en wat particulier woningbezit. Door de geïsoleerde ligging is Bezuidenhout-west beperkt bereikbaar. De straten zijn veelal ingericht als woonerf. In de directe omgeving van de buurt staan grote kantoorgebouwen.

De gemeenteraad heeft in 1997 het Wijkplan Bezuidenhout-west vastgesteld. Het is een integraal plan voor de verbetering van het woon- en leefklimaat (herstructurering). Het programma omvat onder meer: onderhoud en herinrichting van (semi-)openbare ruimten, betere verlichting van de binnenter- reinen, nieuwbouw van eengezinswoningen op enkele vrijkomende locaties en differentiatie van de bestaande woningvoorraad. De meeste maatregelen zijn inmiddels uitgevoerd.

Bezuidenhout-west in vergelijking met het stadsdeel als geheel:

C hoger percentage jongeren en volwassenen; lager percentage ouderen; C een wijkplan in uitvoering; C hoog percentage Surinamers/Antillianen; C inkomen beneden Haags gemiddelde; C geen winkels in de wijk zelf.

3.2.3 Mariahoeve/Marlot

4 De bouw van Mariahoeve dateert uit de jaren 1950-1960. De 7.887 woningen bieden een grote variatie in hoog- en laagbouw en goedkope en duurdere woningen. De wijk was bestemd voor alle bevolkingsgroepen in Den haag met als doel de sociale integratie te bevorderen. Villa's en woning- wetwoningen kwamen naast elkaar te staan. Mariahoeve is ruim opgezet, heeft veel groen en een afwisselende bebouwing. Aan de Schenkstrook staan kantoren en flats. Het winkelcentrum Het Kleine Loo heeft voor een deel een bovenwijkse functie.

Mariahoeve is ingedeeld in vier buurten

C Landen (5.060 inwoners); C Kampen (2.443 inwoners); C Burgen en Horsten (beide buurten samen 5.910 inwoners).

De gemiddelde woningbezetting is laag ten opzichte van het Haags gemiddelde (1,70 versus 2,05). De bevolkingsdichtheid is eveneens laag: 41,78 inwoners per hectare versus 67,92 inwoners per hectare in heel Den Haag.

De schrijver F. Bordewijk (Karakter, Bint) heeft de straatnamen in Mariahoeve bedacht.

Mariahoeve in vergelijking met het stadsdeel als geheel

C goede ontsluiting van de wijk; C goed gedifferentieerd woningaanbod; C ruim opgezet; C hoog percentage ouderen; C zeer lage gemiddelde woningbezetting.

Marlot Marlot bestaat uit geschakelde villa's met uitzondering van enkele vrijstaande villa's en de parkflat Marlot. De buurt telt 360 woningen en 735 bewoners. In de zestiende eeuw stond op deze plek een aantal boerderijen. De Blauwe Kamerlaan verwijst naar één van deze monumentale boerderijen. De 17e- eeuwse boerderij De Hoogwerf en het Huis Marlot zijn fraaie staaltjes van Hollandse bouw- kunst. De hoeve kwam in 1640 in het bezit van David Morlot. De naam verbasterde tot Marlot.

De woningen bevinden zich allemaal in de duurdere prijsklassen. Marlot is gebouwd volgens een ontwerp van architect Co Brandes in de jaren 1923-1934. De parkflat Marlot is een kruising tussen een landhuis en een flatgebouw.

De bewoners hebben zich verenigd in de Wijkvereniging Marlot. Een zeer spraakmakend initiatief is het buurtpreventieproject. De wijkvereniging laat een particulier beveiligingsbedrijf controles uit- voeren in de wijk om diefstal uit woningen en auto’s tegen te gaan. Het project werd in overleg met de politie opgezet.

De bewoners hebben als één van de eerste buurten in Den Haag collectief de erfpacht afgekocht. Een actuele kwestie is de aanleg van de Noordelijke Randweg vlak langs de rand van Marlot. De wijkvereniging volgt de ontwikkelingen nauwgezet en is zeer actief bij de inspraak.

Marlot in vergelijking met het stadsdeel als geheel:

5 C een groene, ruim opgezette buurt; C lager percentage alleenstaanden; C geen winkel- of welzijnsvoorzieningen in de wijk zelf; C laag schoolverzuim; C zeer lage werkloosheid.

3.2.4 Het Haagse Bos

Het Haagse Bos is veruit het grootste groengebied in dit stadsdeel. Eigendom en beheer zijn in han- den van Staatsbosbeheer. Het bos is een overblijfsel van een oeroud woud dat zich in de vroege middeleeuwen uitstrekte van 's Gravenzande tot in de Haarlemmerhout. Het Haagse gedeelte van het bos was het favoriete jachtterrein van de graven van Holland.

In het Haagse Bos staat het Huis ten Bosch, het woonpaleis van H.M. de Koningin. Het paleis bevindt zich in een deel van het bos dat formeel tot de wijk Mariahoeve/Marlot behoort. De koepelzaal van Huisch in 't Bosch, een ontwerp van Pieter Post, dateert uit 1645. In 1732 gaf prins Willem IV opdracht aan architect Daniël Marot om het paleis uit te breiden met twee vleugels en een voorportaal. Twintig jaar later was de verbouwing voltooid en werd de naam Huis ten Bosch in gebruik genomen.

Het bos heeft vooral een recreatieve functie. Het Malieveld en de Koekamp maken eveneens deel uit van de ‘wijk’ Haagse Bos. Op het Malieveld vinden jaarlijks terugkerende manifestaties en evene- menten plaats. Dit is bovendien vaak het verzamelpunt bij grote demonstraties.

De gemeente stelt in overleg met organisaties van belanghebbenden een nieuw beheersplan voor het Haagse Bos op. De ‘wijk’ telt slechts 433 inwoners in 321 woningen, veelal aan de rand van het bos. Het zijn merendeels ouderen in (service)flats en een verzorgingshuis.

6 4. Het stadsdeel in cijfers

4.1. Demografische gegevens

4.1.1. Aantal inwoners + leeftijdsopbouw op stadsdeel- en wijken buurtniveau

totaal 0-6 jaar 7-12 jaar 13-20 jaar 21-55 jaar 56-64 jaar 65-79 jaar 80+ Den Haag 442.319 8,2% 6,6% 8,9% 53.0% 7,9% 10,5% 4,9% Haagse Hout 41.684 6,5% 5,2% 6,5% 49,4% 9,1% 15,0% 8,4%

Benoordenhout 12.875 7,5% 6,2% 7,9% 42,6% 9,3% 14,9% 11,6% Nassaubuurt 1.549 8,4% 7,2% 12,5% 48,9% 9,8% 9,6% 3,7% Uilennest 1.738 5,9% 3,3% 4,6% 47,3% 11,1% 18,5% 9,3% Duinzigt 2.449 4,5% 3,1% 4,8% 30,2% 9,8% 23,9% 23,7% Waalsdorp 3.516 8,8% 8,4% 10,5% 43,7% 9,7% 12,5% 6,4% Arendsdorp 1.517 7,6% 6,7% 7,3% 35,7% 5,7% 13,2% 23,8% Hoytemastr. e.o. 2.106 9,6% 7,3% 7,1% 51,5% 8,6% 10,6% 5,3%

Bezuidenhout 14.470 6,6% 4,5% 6,3% 61,5% 8,4% 9,4% 3,3% Bezuidenh-West 2.567 6,3% 6,3% 9,7% 60,6% 7,8% 8,0% 1,3% Bezuidenh-Midden 2.939 6,8% 3,9% 5,5% 57,8% 9,7% 11,2% 5,0% Bezuidenh-Oost 8.964 6,7% 4,2% 5,5% 63,0% 8,2% 9,1% 3,3%

Haagse Bos 435 1,6% 1,8% 1,1% 42,3% 2,5% 17,0% 33,6% Haagse Bos 435 1,6% 1,8% 1,1% 42,3% 2,5% 17,0% 33,6%

Mariahoeve & Marlot 13.914 5,6% 5,0% 5,6% 43,4% 9,8% 20,7% 10,0% Landen 4.987 6,2% 5,9% 6,5% 42,1% 10,1% 20,5% 8,6% Kampen 2.420 6,3% 4,3% 5,2% 52,1% 9,6% 16,7% 5,7% Burgen en Horsten 5.750 4,3% 3,9% 4,7% 40,8% 9,3% 23,5% 13,5%

Marlot 747 9,1% 8,7% 7,2% 43,4% 11,9% 14,1% 5,6% BRON: DBZ, peildatum 01-01-2001

totaal 12-17 jaar 18-24 jaar Den Haag 442.319 6,4% 9,0% Haagse Hout 41.684 4,8% 6,1%

Benoordenhout 12.875 6,2% 4,7% Nassaubuurt 1.549 9,6% 6,9% Uilennest 1.738 3,2% 3,9% Duinzigt 2.449 3,6% 2,7% Waalsdorp 3.516 8,4% 5,7% Arendsdorp 1.517 5,3% 4,4% Hoytemastr. e.o. 2.106 5,9% 4,8%

7 totaal 12-17 jaar 18-24 jaar

Bezuidenhout 14.470 4,2% 7,8% Bezuidenh-West 2.567 6,7% 8,8% Bezuidenh-Midden 2.939 3,2% 7,7% Bezuidenh-Oost 8.964 3,8% 7,6%

Haagse Bos 435 0,9% 2,1% Haagse Bos 435 0,9% 2,1%

Mariahoeve & Marlot 13.914 4,4% 5,8% Landen 4.987 5,5% 5,0% Kampen 2.420 3,7% 7,5% Burgen en Horsten 5.750 3,4% 6,2%

Marlot 747 6,6% 2,9% BRON: DBZ, peildatum 01-01-2001

Opvallend voor het totale stadsdeel, vergeleken met Den Haag, zijn de lage percentages jongeren en de beduidend hogerepercentages ouderen. Deze percentages variëren evenwel sterk per wijk en zelfs per buurt; bijvoorbeeld 80+-ers: van 1,3 % in Bezuidenhout-West tot 33,6 % in Haagse Bos (stedelijk:4,9 %). Voor 13-20 jarigen lopen de percentages uiteen van 1,1 in Haagse Bos tot 12,5 in Nassaubuurt (stedelijk: 8,9 %). De percentages in de wijk Bezuidenhout corresponderen nog het meest met de stedelijke.

4.1.2 Etniciteit op stadsdeel-, wijken buurtniveau

totaal Surina- Antillen/ Turkije Marokko Zuid-Europa Niet geind. Geïnd. Neder- me Aruba landen Landen land Den Haag 442.319 9,5% 2,1% 6,0% 4,7% 1,4% 8,9% 9,6% 57,6% Haagse Hout 41.684 3,7% 1,5% 1,0% ,9% 1,8% 9,5% 17,4% 64,1%

Benoorden- 12.875 1,1% 1,0% 0,1% 0,2% 1,6% 9,0% 25,8% 61,2% hout Nassaubuurt 1.549 1,9% 1,2% 0,1% 0,1% 2,6% 11,9% 24,9% 57,4% Uilennest 1.738 1,0% 1,0% 0,3% 0,2% 1,2% 9,2% 26,8% 60,2% Duinzigt 2.449 1,3% 0,9% 0,2% 0,1% 1,3% 8,3% 25,5% 62,4% Waalsdorp 3.516 0,9% 0,7% 0,0% 0,1% 2,2% 9,3% 25,1% 61,7% Arendsdorp 1.517 0,8% 1,8% 0,2% 0,4% 0,7% 7,1% 28,8% 60,2% Hoytemastr. 2.106 1,1% 1,1% 0,0% 0,4% 1,0% 8,5% 24,7% 63,2% e.o.

Bezuidenhout 14.470 5,9% 1,7% 1,1% 0,9% 2,2% 8,7% 13,4% 66,2% Bezuidenh-West 2.567 15,7% 3,7% 2,6% 2,5% 2,4% 15,0% 8,0% 50,3% Bezuidenh-Mid- 2.939 2,3% 1,0% 0,6% 0,2% 2,2% 8,9% 18,9% 65,7% den Bezuidenh-Oost 8.964 4,3% 1,3% 0,9% 0,6% 2,1% 6,7% 13,1% 70,9%

Haagse Bos 435 0,7% 0,7% 0,2% 0,0% 1,1% 11,7% 20,7% 64,8%

8 totaal Surina- Antillen/ Turkije Marokko Zuid-Europa Niet geind. Geïnd. Neder- me Aruba landen Landen land

Haagse Bos 435 0,7% 0,7% 0,2% 0,0% 1,1% 11,7% 20,7% 64,8%

Mariahoeve & 13.914 3,9% 1,9% 1,7% 1,7% 1,6% 10,8% 13,8% 64,7% Marlot Landen 4.987 3,8% 2,3% 1,6% 1,8% 1,6% 11,7% 12,5% 64,7% Kampen 2.420 5,4% 2,0% 1,7% 2,4% 2,4% 15,1% 12,7% 58,3% Marlot 747 1,1% 2,3% 0.0% 0,0% 1,7% 9,0% 30,7% 55,3% Burgen en 5.750 3,7% 1,5% 2,0% 1,5% 1,1% 8,5% 13,1% 68,6% Horsten Bron: DBZ , peildatum 1-1-2001

Ook hier wijken de cijfers voor het totale stadsdeel duidelijk af van de stedelijke. Beduidend hogere percentages personen afkomstig uit Nederland en de geïndustrialiseerde landen en lagere dan gemiddeld uit Suriname, Marokko en Turkije. Op wijken buurtniveau lopen de cijfers eveneens sterk uiteen, met als voorbeeld, de volgende uitersten: 0,1 % in de Nassaubuurt afkomstig uit Marokko, tegen 2,4 in de Kampen (stedelijk: 4,7 %) en 0,8 % afkomstig uit Surina- me in Arendsdorp tegen 15,7% in Bezuidenhout-West (stedelijk: 9,5 %).

4.1.3 Nieuwkomers op stadsdeelniveau

Nieuwkomers zijn hier gedefinieerd als personen voor wie een inburgeringsprogramma is vastgesteld met een start- datum die valt in 2001

Stadsdeel Aantal nieuwkomers Haagse Hout 75

4.1.4. Gegevens bevolkingsprognose op stadsdeelniveau

Ontwikkeling bevolking in 5 jaars leeftijds klasse

5 jr. klasse 2001 % 2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2010 % 2015 %

00-04 1993 4.78 1997 4.76 2003 4.80 2049 4.87 2063 4.90 2096 5.08 2074 5.10 05-09 1821 4.37 1835 4.37 1815 4.35 1820 4.33 1836 4.36 1885 4.57 1911 4.70 10-14 1726 4.14 1766 4.21 1767 4.24 1808 4.30 1813 4.31 1782 4.32 1805 4.44 15-19 1708 4.10 1875 4.47 1949 4.67 2028 4.82 2063 4.90 2100 5.09 2057 5.06 20-24 1848 4.43 2289 5.46 2509 6.02 2725 6.48 2838 6.74 2867 6.95 2843 6.99 25-29 3228 7.74 3269 7.79 3296 7.90 3492 8.30 3621 8.60 3723 9.03 3616 8.89 30-34 3510 8.42 3587 8.55 3637 8.72 3702 8.80 3700 8.79 3657 8.87 3610 8.88 35-39 3101 7.44 3160 7.53 3151 7.55 3171 7.54 3203 7.61 3256 7.89 3186 7.84 40-44 2885 6.92 2876 6.86 2756 6.61 2831 6.73 2849 6.77 2876 6.97 2895 7.12 45-49 2741 6.58 2637 6.29 2602 6.24 2579 6.13 2563 6.09 2568 6.23 2581 6.35 50-54 3192 7.66 2930 6.98 2814 6.75 2692 6.40 2633 6.26 2493 6.04 2527 6.22 55-59 2221 5.33 2467 5.88 2603 6.24 2656 6.31 2669 6.34 2402 5.82 2342 5.76 60-64 1970 4.73 1981 4.72 1947 4.67 2008 4.77 2022 4.80 2358 5.72 2194 5.40 65-69 1906 4.57 1832 4.37 1785 4.28 1767 4.20 1765 4.19 1824 4.42 2127 5.23 70-74 2134 5.12 2034 4.85 1937 4.64 1843 4.38 1748 4.15 1581 3.83 1645 4.05 75-79 2193 5.26 2047 4.88 1919 4.60 1798 4.27 1731 4.11 1407 3.41 1295 3.19 80-84 1799 4.32 1787 4.26 1717 4.12 1700 4.04 1638 3.89 1229 2.98 1014 2.49 85-89 1129 2.71 1011 2.41 947 2.27 861 2.05 822 1.95 749 1.82 582 1.43 90-94 483 1.16 453 1.08 420 1.01 392 0.93 362 0.86 244 0.59 232 0.57 95 en ouder 96 0.23 116 0.28 136 0.33 146 0.35 151 0.36 148 0.36 118 0.29 Totaal 41684 100.00 41949 100.00 41710 100.00 42068 100.00 42090 100.- 41245 100.00 40654 100.00 00

Ontwikkeling bijzondere

9 groepen

Diverse jr. 2001 % 2002 % 2003 % 2004 % 2005 % 2010 % 2015 % kl. 00-03 1598 3.83 1628 3.88 1648 3.95 1671 3.97 1663 3.95 1703 4.13 1683 4.14 00-14 5540 13.29 5598 13.34 5585 13.39 5677 13.49 5712 13.57 5763 13.97 5790 14.24 04-11 2934 7.04 2939 7.01 2886 6.92 2917 6.93 2953 7.02 2997 7.27 3028 7.45 06-11 2178 5.23 2183 5.20 2169 5.20 2177 5.17 2176 5.17 2218 5.38 2250 5.53 12-17 2009 4.82 2083 4.97 2126 5.10 2189 5.20 2223 5.28 2196 5.32 2205 5.42 12-18 2356 5.65 2472 5.89 2551 6.12 2625 6.24 2662 6.32 2653 6.43 2647 6.51 18-24 2555 6.13 3112 7.42 3383 8.11 3653 8.68 3774 8.97 3834 9.30 3774 9.28 19-25 2752 6.60 3276 7.81 3553 8.52 3887 9.24 4035 9.59 4084 9.90 4022 9.89 26-39 9295 22.30 9463 22.56 9489 22.75 9695 23.05 9824 23.34 9929 24.07 9722 23.91 40-54 8818 21.15 8443 20.13 8172 19.59 8102 19.26 8045 19.11 7937 19.24 8003 19.69 15-64 26404 63.34 27071 64.53 27264 65.37 27884 66.28 28161 66.91 28300 68.61 27851 68.51 20-64 24696 59.25 25196 60.06 25315 60.69 25856 61.46 26098 62.01 26200 63.52 25794 63.45 55 en ouder 13931 33.42 13728 32.73 13411 32.15 13171 31.31 12908 30.67 11942 28.95 11549 28.41 65 en ouder 9740 23.37 9280 22.12 8861 21.24 8507 20.22 8217 19.52 7182 17.41 7013 17.25 75 en ouder 5700 13.67 5414 12.91 5139 12.32 4897 11.64 4704 11.18 3777 9.16 3241 7.97 85 en ouder 1708 4.10 1580 3.77 1503 3.60 1399 3.33 1335 3.17 1141 2.77 932 2.29

In Haagse Hout is het inwonertal stabiel, maar er vindt verjonging plaats. Vooral de 20 t/m 29-jarigen nemen in aantal toe, met bijna 1,4 duizend personen, een stijging van 27%. De groep 0 t/m 39-jarigen neemt in totaal met ruim 2 duizend personen in aantal toe. De ouderen vanaf 70 jaar nemen flink in aantal af, met bijna 3 duizend personen, een daling van 38%. De gemiddelde leeftijd in Haagse Hout komt daarmee lager te liggen. Bij deze prognose is er van uitgegaan dat de woningvoorraad netto toeneemt met 672 woningen tot circa 24292 in 2015.

10 4.2. Sociale gegevens

4.2.1. Verhuismobiliteit op wijkniveau

saldo vestiging vestiging totaal vertrek totaal verhuismobiliteit vertrek

personen personen personen % %

1999 1999 1999 1995 1999

Benoordenhout 1966 1888 78 14,6 14,7

Haagse bos 84 54 30 21,8 12,6

Mariahoeve en 2070 1948 122 13,0 13,7 Marlot

Bezuidenhout 2375 2556 -181 16,7 17,3

Stadsdeel 6495 6446 49 14,9 15,3 Haagse Hout

Den Haag 810710 81173 -103 18,8 18,4

Bron DBZ DBZ DBZ DSO DSO

De verhuismobiliteit in het stadsdeel Haagse Hout is lager dan het stedelijk gemiddelde voor Den Haag (18,4%). Binnen Haagse Hout is de verhuismobiliteit met name lager in de wijk Haagse Bos en hoger in Bezuidenhout. De wijk Bezuidenhout is ook de enige wijk binnen het stadsdeel met een negatief vestigingen vertreksaldo.

4.2.2. Inkomen en werkloosheid op wijkniveau

werklozen t.o.v poten- % t.o.v. % t.o.v. niet- tiele be- potentiele 1996 1999 gem besteedb. particulier werken de werkzoeken- roepsbe- beroeps- HH-inkomen den volking bevolking

euro euro % personen personen % % personen

1996 1998 1999 2000 2000 2000

Benoordenhout 31270 34300 9,6 175 137 -21,7 1,9 7366

Haagse bos 22050 25410 15,2 5 5 0,0 2,5 199

Mariahoeve en Marlot 20280 21330 5,1 663 579 -12,7 7,3 7948

Bezuidenhout 20806 21770 6,2 593 501 -15,5 4,6 10927

Stadsdeel Haagse Hout 23500 24850 7,4 1436 1222 -14,9 4,6 26440

Den Haag 19740 21370 8,3 29203 25235 -13,6 8,5 297184

Bron CBS RIO CBS RIO DSO ISEO ISEO DSO DSO DBZ

Het gemiddeld besteedbaar particulier huishoudinkomen in het stadsdeel Haagse Hout ligt fors boven het stedelijk gemiddelde. Binnen Haagse Hout zijn het vooral de wijken Benoordenhout en het Haagse Bos met een boven gemiddeld besteedbaar particulier huishoudinkomen. De inkomensontwikkeling in deze gebieden is ook sterker dan het Haags en Haagse Hout gemiddelde.

11 Het aantal werklozen is in Haagse Hout sterker afgenomen dan in heel Den Haag. Binnen Haagse Hout neemt de werkloosheid minder dan het Haags gemiddelde af in de wijk Mariahoeve en Marlot. Uitgedrukt als percentage van de potentiele beroepsbevolking kan worden geconstateerd dat Haagse Hout relatief weinig werklozen heeft.

4.2.3. Inkomen op buurtniveau

gestandaardiseerd inkomen particulier emiddeld besteedbaar particulier huishoudens ink- huishoudens (Ned=10- omen % t.o.v. 1996 0)

euro euro % index

1996 1998 1998

Nassaubuurt 31750 34360 8,2 154,8

Haagse Bos 22090 25450 15,2 138,0

Landen 20340 21040 3,5 100,3

Bezuidenhout-west 18610 18860 1,3 86,5

Bezuidenhout-midden 23790 25320 6,4 120,1

Bezuidenhout-oost 20450 21860 6,9 100,6

Kampen 18890 19730 4,7 96,4

Marlot 36640 39730 8,4 164,5

Burgen en Horsten 19410 20680 6,6 102,5

Uilennest 28020 28640 2,2 144,1

Duinzigt 34110 38450 12,7 183,5

Waalsdorp 31340 34320 9,2 148,8

Arendsdorp 33290 38500 15,6 174,4

Van Hoytemastraat e.o. 29570 32770 10,8 146,3

stadsdeel Haagse Hout 23500 24850 7,4 118,4

Den Haag 19740 21370 8,3 97,0

Bron CBS RIO CBS RIO DSO CBS RIO

Haagse Hout als stadsdeel heeft duidelijk een huishoudinkomen wat fors boven het gemiddelde van Den Haag ligt. Bij het vergelijken van inkomensontwikkeling op basis van de particuliere huishoudens valt op dat de % groei van het huishoudinkomen in Haagse Hout lager is dan de ontwikkeling voor heel Den Haag. Bij de buurten binnen Haagse Hout zijn het met name Bezuidenhout-west, Uilennest, Landen en Kampen die bij de inkomensontwikkeling achterblijven. Bij het gestandaardiseerd huishoudinkomen blijken ook de buurten Bezuidenhout-west en Kam- pen een lager inkomen te hebben dan het gemiddeld huishoudinkomen in Nederland. Landen heeft een gemiddeld huishoudinkomen wat nagenoeg gelijk is aan het Nederlands gemiddelde en Uilennest heeft een duidelijk boven gemiddeld huishoudens inkomensniveau.

4.2.4. Aantal uitkeringsgerechtigden en WVG-ers op wijkniveau

stand per 01/01/2002 Wvg Abw, Ioaw, Ioaz, Wik waarvan totaal totaal > 3 jaar

Haagse Hout 1271 1074 593

12 4 Benoordenhout 236 44 24 24 Haagse Bos 62 4 3 25 Mariahoeve en Marlot 703 603 328 26 Bezuidenhout 270 423 238

4.2.5. Aantal uitkeringsgerechtigden op buurtniveau

48 Nassaubuurt 8 6 5 49 Haagse Bos 62 4 3 61 Mariahoeve (landen) 296 261 147 64 Bezuidenhout-west 61 181 99 65 Bezuidenhout-midden 30 29 13 66 Bezuidenhout-oost 179 213 126 67 Mariahoeve (kampen) 66 150 82 68 Marlot 4 3 1 69 Mariahoeve-Burgen/ Horsten 337 189 98 75 Uilennest 14 11 5 76 Duinzigt 78 8 4 77 Waalsdorp 32 10 6 78 Arensdorp 84 3 2 79 Van Hoytemastraat e.o. 20 6 2

Uitkeringen Zoals uit de bovenstaande tabel blijkt waren op 1 januari 2002 1074 personen in het stadsdeel Haagse Hout op een bijstandsuitkering, IOAW-, IOAZ- of WIK-uitkering aangewezen. Dit betekent dat ongeveer 4% van de beroepsbevolking in Haagse Hout een dergelijke uitkering heeft. Dit percentage ligt beduidend lager dan het percentage van de totale Haagse bevolking (7,2%) dat een bijstandsuitkering, IOAW-, IOAZ- of een WIK-uitkering heeft.

WVG Op 1 januari 2001 was 32,5% van het aantal bewoners in Haagse Hout 55 jaar of ouder. Afgezet tegen het totale percentage Haagse inwoners van 55 jaar en ouder, 23,3% (op 1 januari 2001), wonen er in het stadsdeel Haagse Hout relatief veel oudere bewoners. Het aantal WVG-gerechtigden daarentegen, waarvan ouderen een belangrijk onderdeel uitmaken, ligt onder het totale percentage WVG-gerechtigden in Den Haag. Ongeveer 3,5% van de Haagse bevolking heeft een dergelijke voorziening. In Haagse Hout ligt dit percentage op 3%.

13 4.2.6. Verslavingsgegevens

harddrugs- softdrugs- alcohol- gok- overige totalen verslaafden verslaafden verslaafden verslaafden verslaving n % n % n % n % n % n %

Den 3152 100 2054 65,1 221 7,0 547 17,4 72 2,3 258 8,2

3,4 2,7 6,6 8,3 4,3 4,1 Haagse Hout 128 100 69 53,9 6 4,7 36 28,1 6 4,7 11 8,6 totaal 100 100 100 100 100 100

12,5 14,5 16,7 5,6 33,3 Benoordenhout 16 10 1 2 2 1 9

Haagse Bos/ 48,4 46,4 44,4 33,3 62 32 3 50 16 2 9 82 Bezuidenhout 39,1 39,1 33,3 33,3 Mariahoeve & Marlot 50 27 2 18 50 2 1 9

Bron: Parnassia: Addictis 1999 (Addictis betreft verslaafden in ambulante zorg en reclassering). N.B. Door een verandering van registratiesysteem bij Parnassia is een vergelijking met de Gebiedsbeschrijving 1999 niet mogelijk. Het aantal verslaafden in de Gebiedsbeschrijving 1999 betrof zowel de ambulante/extramurale als de intramurale zorg. Thans worden allleen de cijfers gegevens voor de ambulante zorg, incl. cliënten reclassering.

! In Haagse Hout wonen, vergeleken met andere stadsdelen, relatief zeer weinig verslaafden (in ambulante zorg). ! 53,9% van de verslaafden (in ambulante zorg) in Haagse Hout zijn harddrugsverslaafden. In heel Den Haag is dit percentage 65,1%. ! In Benoordenhout wonen (absoluut en relatief) weinig verslaafden in ambulante zorg. ! De meeste verslaafden van Haagse Hout (relatief, maar meestal ook absoluut) wonen in Bezuidenhout: van alle harddrugsverslaafden 46,4%, van alle softdrugsverslaafden 50%, van alle overige verslaafden 82%. ! Het hoogste percentage alcoholverslaafden vinden we in Mariahoeve/Marlot (50% va heel Haagse Hout). ! Bij deze tabel moet worden vermeld, dat uit ervaringsgegevens van onder meer Politie, Stichting Welzijns- organisatie Haagse Hout (SWO)/afdeling maatschappelijk werk en SWO/afdeling vrijwilligersbegeleiding blijkt, dat het aantal niet als cliënt bij Parnassia geregistreerde alcoholverslaafden beduidend hoger ligt.

4.3. Onderwijs

4.3.1. Aantal leerplichtigen Haagse Hout naar wijk en etniciteit per 1 juli 2001 wijk onbekend nederlands SAA marokkaans turks overig totaal Benoordenhout 57 882 56 5 710 1710 Haagse Bos 3 9 12 Mariahoeve en Marlot 65 585 187 59 63 493 1452 Bezuidenhout 37 752 178 22 32 344 1365 totaal Haagse Hout 159 2222 421 86 95 1556 4539 totaal Den Haag 1269 25853 10339 5831 7090 11337 61719 onbekend nederlands SAA marokkaans turks overig totaal Benoordenhout 3,3% 51,6% 3,3% 0,3% 41,5% 100,0% Haagse Bos 25,0% 75,0% 100,0% Mariahoeve en Marlot 4,5% 40,3% 12,9% 4,1% 4,3% 34,0% 100,0% Bezuidenhout 2,7% 55,1% 13,0% 1,6% 2,3% 25,2% 100,0% totaal Haagse Hout 3,5% 49,0% 9,3% 1,9% 2,1% 34,3% 100,0% totaal Den Haag 2,1% 41,9% 16,8% 9,4% 11,5% 18,4% 100,0% bron:ROBINSON

Van de leerplichtigen in stadsdeel Haagse Hout heeft bijna de helft (49%) een Nederlandse herkomst. Een relatief hoog percentage der leerplichtigen behoort tot de categorie 'overig'. Voor het merendeel betreft dit leerlingen met ouders uit 'rijke' westerse landen.

4.3.2. Leerplichtigen en hun verzuim op wijkniveau

14 aantal behandelde leerplichtigen relatief verzuim naar wijk stadsdeel Haagse Hout 2000/2001 aantal relatief verzuim % wijk aantal leerplichtigen % relatief verzuim Benoordenhout 6 19,4 1710 0,4% Mariahoeve en Marlot 17 54,8 1452 1,2% Bezuidenhout 8 25,8 1365 0,6% totaal haagse Hout 31 100 4539 0,7% totaal Den Haag 1118 61719 1,8% Bron:ROBINSON

Relatief verzuim betreft het door leerplichtige leerlingen veelvuldig of langdurig spijbelen. In stadsdeel Haagse Hout wordt maar weinig relatief verzuim gemeld. Alle wijken in dit stadsdeel blijven ruimschoots onder de 1,8% die voor Den Haag als geheel wordt genoteerd. aantal behandelde leerplichtigen absoluut verzuim naar wijk stadsdeel Haagse Hout 2000/2001 aantal verzuim % wijk aantal lp % absoluut verzuim Benoordenhout 80 48,5 1710 4,7% Mariahoeve en Marlot 41 24,8 1452 2,8% Bezuidenhout 44 26,7 1365 3,2% totaal Haagse Hout 165 100 4539 3,6% totaal Den Haag 1563 61719 2,5% Bron:ROBINSON

Absoluut verzuim betreft leerplichtige leerlingen die niet bij een school staan ingeschreven. Het absoluut verzuim in stadsdeel Haagse Hout ligt ruim 1% boven dat van Den Haag als geheel. Het meest wordt deze vorm van verzuim geconstateerd in de wijk Benoordenhout (4,7%).

4.3.3. Uitslagen Cito-toets resultaten op de Eindtoets Basisonderwijs naar stadsdeel 1999/2000 percentage goede antwoorden verschil t.o.v. Den Haag gemiddeld aantal taal rekenen informa- wereld- stan- taal rekenen informa- wereld- stan- tiever- orien- daard- tiever-wer- orien- daard- werking tatie score king tatie score Den Haag 3790 63% 63% 63% 64% 529,7 Loosduinen 399 70% 67% 70% 68% 533,6 7% 4% 7% 3% 3,9 Escamp 757 61% 60% 62% 62% 528,5 -2% -3% -1% -2% -1,2 Segbroek 464 68% 67% 69% 69% 532,9 5% 4% 6% 5% 3,2 Scheveningen 362 70% 72% 72% 70% 535 7% 9% 9% 6% 5,3 Centrum 1103 58% 58% 56% 58% 525,9 -6% -4% -8% -6% -3,8 Laak 320 57% 57% 58% 55% 525,9 -6% -6% -5% -10% -3,8 Haagse Hout 238 71% 72% 72% 73% 535,6 8% 10% 9% 8% 5,9 buiten 147 63% 64% 65% 66% 530,5 0% 1% 2% 1% 0,8 Den Haag Bron:CITO

Aan het eind van de basisschool maken leerlingen een Eindtoets Basisonderwijs van het CITO. De resultaten van alle 8e groepers in een stadsdeel samen leveren een gemiddelde standaardscore op. In stadsdeel Haagse Hout ligt de gemiddelde standaardscore bijna zes punten boven het Haagse gemiddelde. Op alle onderdelen van de toets, Taal-Rekenen-Informatieverwerking-Wereldoriëntatie, worden 8% tot 10% meer goede antwoorden gegeven dan in de stad als geheel.

4.4. Veiligheid en handhaving

Tabel 4.4.1. Misdrijfcijfers op wijkniveau

15 Tabel 4.4.1. Misdrijfcijfers Haagse Hout 1998 1999 2000 absoluut % absoluut % absoluut % index diefstal uit woning 444 33,1% 421 30,1% 365 26,3% 82 diefstal uit auto 762 56,8% 839 60,0% 843 60,8% 111 mishandeling 69 5,1% 74 5,3% 67 4,8% 97 bedreiging 23 1,7% 31 2,2% 35 2,5% 152 beroving op straat 33 2,5% 25 1,8% 65 4,7% 197 overval 2 0,1% 1 0,1% 3 0,2% 150 poging tot doodslag 9 0,7% 7 0,5% 8 0,6% 89 totaal 1342 100 1398 100 1386 100 103 bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.1.1 Misdrijfcijfers Benoordenhout 1998 1999 2000 absoluut percent. abs. perc. abs. perc. index diefstal uit woning 161 34,4% 163 35,8% 129 30,7% 80 diefstal uit auto 286 61,1% 264 58,0% 258 61,4% 90 mishandeling 10 2,1% 15 3,2% 10 2,3% 100 bedreiging 3 0,6% 6 1,3% 7 1,6 233 beroving op straat 7 1,5% 7 1,5% 16 3,8 229 overval 0 0 0 100 poging tot doodslag 1 0,2% 0 0 0 totaal 468 100,0% 455 100,0% 420 100,0% 90 bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.1.2. Misdrijfcijfers Haagse Bos 1998 1999 2000 abs. perc. abs. perc. abs. perc. index diefstal uit woning 10 23,8% 41 11,8% 9 20,0% 90 diefstal uit auto 20 47,6% 23 67,6% 27 60,0% 135 mishandeling 5 11,9% 6 17,7% 5 11,1% 100 bedreiging 1 2,3% 1 2,9% 1 2,2% 100 beroving op straat 5 11,9% 0 0% 2 4,4% 40 overval 0 0% 0 0% 0 0% 100 poging tot doodslag 1 2,3% 0 0% 1 2,2% 100 totaal 42 100,0% 34 100,0% 45 100,0% 107 bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.1.3. Misdrijfcijfers Bezuidenhout 1998 1999 2000 abs. perc. abs. perc. abs. perc. index diefstal uit woning 124 22,6 135 21,8 130 20,5 105 diefstal uit auto 358 65,3 431 69,6 419 65,9 117 mishandeling 35 6,3 28 4,5 34 5,3 97 bedreiging 19 3,5 15 2,4 21 3,3 111 beroving op straat 8 1,5 17 2,7 24 3,8 300 overval 1 0,3 0 0 3 0,5 300 poging tot doodslag 3 0,5 3 0,5 4 0,6 133 totaal 548 100,0 619 100,0 635 100,0 115 bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.1.4. Misdrijfcijfers Mariahoeve en Marlot 1998 1999 2000

16 Tabel 4.4.1.4. Misdrijfcijfers Mariahoeve en Marlot abs. perc. abs. perc. abs. perc. index diefstal uit woning 149 51,6 119 41,9 97 34,8 65 diefstal uit auto 101 34,9 124 43,7 131 47,0 130 mishandeling 20 6,9 24 8,5 17 6,1 85 bedreiging 2 0,7 11 3,9 7 2,5 350 beroving op straat 12 4,2 4 1,4 24 8,6 200 overval 1 0,3 1 0,4 0 0 0 poging ot doodslag 4 1,3 1 0,4 3 1,0 75 totaal 289 100,0 284 100,0 279 100,0 97 bron: Politie Haaglanden

4.4.2. Aantal aangehouden verdachten naar bureau / stadsdeel

Tabel 4.4.2.1. Verdachten gebied bureau Overbosch, naar sekse 1998 1999 2000 absoluut % absoluut % absoluut % vrouw 75 18,1 75 20,8 88 21,8 man 339 81,9 286 79,2 315 78,2 totaal 414 100 361 100 403 100 bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.2.2. Verdachten gebied bureau Overbosch, naar leeftijd 1998 1999 2000 absoluut % absoluut % absoluut % 12 - 17 jaar 40 9,7 42 11,6 47 11,7 18 - 24 jaar 77 18,6 61 16,9 76 18,9 25 - 34 jaar 113 27,3 82 22,7 85 21,1 35 - 44 jaar 75 18,1 73 20,2 84 20,8 45 - 54 jaar 60 14,5 55 15,2 58 14,4 55 + 49 11,9 48 13,3 53 13,1 totaal 414 100 361 100 403 100 Bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.2.3. Verdachten gebied bureau Overbosch, naar harddrug-verslaving 1998 1999 2000 absoluut % absoluut % absoluut % wel verslaafd 24 5,8 20 5,5 16 4,0 niet verslaafd 390 94,2 341 94,5 387 96,0 totaal 414 100 361 100 403 100 Bron: Politie Haaglanden

Tabel 4.4.2.4. Verdachten gebied bureau Overbosch, naar typologie 1998 1999 2000 absoluut % absoluut % absoluut % Beginner 260 62,8 236 65,4 261 64,8 Doorstromer 118 28,5 87 24,1 101 25,1 Veelpleger 36 8,7 38 10,5 41 10,1 totaal 414 100 361 100 403 100 Bron: Politie Haaglanden

4.4.3. Subjectieve veiligheid, naar sekse, leeftijd, op bureauniveau.

Toelichting: In de enquête (Politiemonitor 2001) is gevraagd of men zich we eens onveilig voelt en zo ja, hoe vaak. Benchmark: in Nederland als geheel voelt 28,5% zich wel eens onveilig in 2001. Aan deze mensen is vervolgens gevraagd of zij zich vaak, soms of bijna nooit onveilig voelen.

17 In Nederland als geheel antwoordde 19,3% dat zij zich vaak onveilig voelen. Rekenen we dit percentage vervolgens terug naar ale ondervraagden, dan blijkt dat 5,5% van alle ondervraagden in Nederland zich vaak onveilig voelt. Het laatste percentage is in de tabel opgenomen, uitgesplitst per Haags bureaugebied.

Onveiligheidsgevoelens naar politiebureau in % 1999 2001 Haagse Hout Overbosch 36,7 10,6 35,1 9,4 bron: Politiemonitor Bevolking 2001, regio Haaglanden

Vergelijken we de gegevens uit de Politiemonitor 2001 met die uit 1999, dan zie we dat in de gebieden van de bureaus Jan Hendrikstraat, Hoefkade, Overbosch, Duinstraat en Segbroek de gevoelens van onveiligheid zijn afgenomen, zowel bij diegenen die zeggen zich “wel eens” onveilig te voelen als bij de ondervraagden die zeggen zich ‘vaak’ onveilig te voelen.

Ontwikkeling onveiligheidsgevoelens (meer/minder) per gebied (2001 t.o.v. 1999) stadsdeel bureaus wel eens onvei- vaak onveilig lig Haagse Hout Overbosch - 1,6 - 1,2 bron: Politiemonitor Bevolking 2001, regio Haaglanden

4.5. Woningvoorraad & Woningmarktontwikkeling

4.5.1 Woningvoorraad, 1992-2001

1992 1995 2000 2001 1995-2001 1995-2001

N N N N N % Benoorden- 6639 6705 6770 6790 151 2,3 hout

Haagse bos 246 290 321 321 75 30,5

Mariahoeve en 8028 8184 8247 8247 219 2,7 Marlot

Bezuidenhout 7920 7985 8013 8054 134 1,7

Stadsdeel 22833 23164 23351 23412 579 2,5 Haagse Hout Den Haag 201700 206017 214508 215570 13870 6,9

Bron CBS/DSO CBS/DSO CBS/DSO CBS/DSO DSO DSO

In Haagse Hout is het aantal woningen sinds 1995 met 579 toegenomen tot 23.412 woningen in 2001. Deze pro- centuele toename van 2,5% ligt beduidend onder het stedelijk gemiddelde. De woningvoorraad is absoluut gezien nog het meest veranderd in de wijk Mariahoeve en Marlot.

4.5.2 Eigendomscategorien, 2001 eigendom nog niet eigenaar-bewoner toegelaten instelling particulier Totaal bepaald

18 % % % % N

Benoordenhout 69,5 0,2 25,0 5,4 6591

Haagse bos 34,1 9,1 44,4 12,5 320

Mariahoeve en 27,5 46,5 23,4 2,6 8315 Marlot

Bezuidenhout 51,7 18,1 25,4 4,8 7946

Stadsdeel 47,8 23,1 24,8 4,3 23172 Haagse Hout

Den Haag 37,8 36,8 21,5 3,9 213295

Bron OZB OZB OZB OZB OZB

Haagse Hout kent relatief veel eigenaar-bewoners en particulier huur. Het aantal woningen in de sociale huursector (toegelaten instelling) ligt beduidend onder het stedelijk gemiddelde. De wijken binnen het stadsdeel vertonen een grote variatie in overheersende eigendomscategorie. In Benoordenhout en Bezuidenhout wonen relatief veel eigenaar-bewoners. De wijk Mariahoeve en Marlot heeft een groot aandeel sociale huurwoningen, terwijl in het Haagse Bos de particulier huur de overheersende eigendomscategorie is. N.B. Het verschil in aantal woningen tussen tabel 4.6.1 en 4.6.2 wordt veroorzaakt door de verschillen die er zijn tussen de verschillende bronbestanden. Voor een uitleg hiervan wordt verwezen naar de definities.

4.5.3 Koopprijsontwikkeling

gem verkoopprijs % t.o.v. 1995 verkochte woningen % t.o.v. 1995

euro euro % woningen woningen %

1995 2000 1995 2000

Benoordenhout 155147 265360 71,0 340 355 4,4

Haagse bos 43300 85112 96,6 5 24 380,0

Mariahoeve en 89871 172752 92,2 225 264 17,3 Marlot

Bezuidenhout 65938 124392 88,7 371 459 23,7

Stadsdeel 103773 180537 74,0 941 1102 17,1 Haagse Hout

Den Haag 80311 1549097 77,3 6501 6995 7,6

Bron GBD GBD DSO GBD GBD DSO

gemiddelde looptijd % t.o.v. 1995 M²-prijs woningen % t.o.v. 1995

dagen dagen % euro/M² euro/M² %

1995 2000 1995 2000

Benoordenhout 96 48 -50,0 1037 1847 78,2

Haagse bos 375 75 -80,0 508 1305 156,7

Mariahoeve en 94 41 -56,4 842 1418 68,5 Marlot

Bezuidenhout 65 35 -46,2 672 1249 85,9

19 Haagse Hout 86 42 -51,2 846 1483 75,8

Den Haag 76 46 -39,5 725 1264 74,3

Bron NVM NVM GBD GBD

De gemiddelde verkoopprijs van een woning in Haagse Hout ligt beduidend boven die van Den Haag. Sinds 1995 is de prijs van een verkochte woning in Haagse Hout met 74% gestegen, wat nagenoeg gelijk is aan de prijsstijging voor heel Den Haag (77,3%). In de wijken Haagse Bos, Mariahoeve en Marlot en Bezuidenhout zijn de prijzen boven gemiddeld gestegen. Van de wijk Haagse Bos is dit niet relevant aangezien er in de wijk (te) weinig woningen worden verkocht om hierover een uitspraak te kunnen doen. Verder valt waar te nemen de verkooptijd in Haagse Hout sterker is afgenomen dan het Haags gemiddelde. De M²-prijzen zijn in Haagse Hout gemiddeld met 75,8% gestegen, met name in Bezuidenhout is de M²-prijs boven gemiddeld toegenomen.

4.5.4. Huurprijs (sociale sector)

Gemiddelde huur Aantal meegetelde woningen

euro N

2000 2000

Benoordenhout 319 12

Haagse Bos 210 1

Mariahoeve en Marlot 294 3509

Bezuidenhout 361 982

Stadsdeel Haagse Hout 309 4504

Den Haag 308 76745

Bron DSO DSO

De gemiddelde huur (sociale sector) in het stadsdeel Haagse Hout is nagenoeg gelijk aan het stedelijk gemiddelde. Bovengemiddelde huurprijzen zijn vooral te vinden in de wijk Bezuidenhout.

4.5.5. Aantal verhuringen volgens het aanbodmodel

aanbiedingsgraad aantal verhuringen gem aantal reacties aantal advertenties

aanbiedin aanbiedin woningen woningen reacties reacties advertent advertent

1996 2000 1996 2000 1996 2000 1996 2000

Benoordenhout 2,0 3,0 1 1 18 143 1 1

Haagse bos

Mariahoeve en 2,6 4,2 263 302 32 80 256 263 Marlot

Bezuidenhout 2,8 7,9 154 84 25 108 152 79

Stadsdeel 2,7 5,0 418 387 30 87 409 343 Haagse Hout

Den Haag 2,4 4,1 7610 6096 29 104 6567 4952

Bron AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH

20 4.5.5.1 Verhuurde woningen naar huurklassen volgens het aanbodmodel, 2000

verhuurd tot verhuurd tot verhuurd tot verhuurd tot verhuurd boven verhuurd huur Totaal kwaliteitsgr bereikbr aftopgr huurprijs huurpr onbekend

woningen woningen woningen woningen woningen woningen woningen

Benoordenhout 0 1 0 0 0 0 1

Haagse bos

Mariahoeve en 0 74 182 39 6 1 302 Marlot

Bezuidenhout 14 39 23 5 3 0 84

Stadsdeel 88 222 62 11 4 0 387 Haagse Hout

Den Haag 2382 2380 784 464 77 9 6096

Bron AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH

4.5.5.2 Slaagprofiel van de nieuwe huurders van de verhuurde woningen volgens het aanbodmodel, 2000

huurder doorstro- huurder cat onbe- woonduur doorstro- huurder starters leeftijd starters mers kend mers

huurders huurders huurders jaren jaren

Benoordenhout 0 1 0 Onbekend 29

Haagse bos Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend

Mariahoeve en 155 145 2 12 40 Marlot

Bezuidenhout 31 53 0 9 42

Stadsdeel 186 199 2 12 40 Haagse Hout

Den Haag 2848 3217 31 11 37

Bron AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH

4.5.5.3 Nieuwe huurders naar inkomensgroepen volgens het aanbodmodel, 2000 huurder minima huurder overige doelgr huurder niet-doelgroep huurder inkgroep onbek

huurders huurders huurders huurders

Benoordenhout 0 1 0 0

Haagse bos

Mariahoeve en 102 132 50 18 Marlot

Bezuidenhout 31 25 25 3

Stadsdeel 133 158 75 21 Haagse Hout

Den Haag 1990 2148 1614 344

21 Bron AanbodDH AanbodDH AanbodDH AanbodDH

In zowel Den Haag als in het stadsdeel Haagse Hout valt waar te nemen dat de aanbiedingsgraad toeneemt. Dit betekent dat een woning vaker moet worden aangeboden voordat er een verhuring plaatsvindt. Verder neemt het aantal verhuringen in zowel Den Haag als in het stadsdeel af. Ook het aanbod van woningen middels woningadvertenties neemt af, en tegelijkertijd neemt het aantal reacties op een advertentie sterk toe. De meeste verhuurde woningen in het stadsdeel Haagse Hout (80%) hebben een huurprijs tot maximaal i 361 (bereikbaarheidsgrens). In Den Haag is dit 78%. In het stadsdeel Haagse Hout vinden iets minder starters een huurwoning (51%). In heel Den Haag is dit 52%. De starters zijn in het stadsdeel Haagse Hout met een leeftijd van 40 jaar 3 jaar ouder dan in heel Den Haag. Doorstromers moeten hier gemiddeld ook een jaar langer wachten voordat zij een andere huurwoning kunnen betrekken. De meeste nieuwe huurders in het stadsdeel Haagse Hout behoren tot de doelgroep (75%), wat hoger is dan het Haags gemiddelde (68%)

4.5.6. Huursubsidiegebruik gemiddelde IHS per mnd % t.o.v. 1995 aantal IHS-ontvangers % t.o.v. 1995

euro euro % toekenn toekenn %

1995 1999 1995 1999

Benoordenhout 131 165 26,0 123 95 -22,8

Haagse bos 132 154 16,9 24 28 16,7

Mariahoeve en 96 128 34,1 1450 1789 23,4 Marlot

Bezuidenhout 98 130 33,0 855 919 7,5

Stadsdeel 98 130 32,3 2452 2831 15,5 Haagse Hout

Den Haag 93 125 33,5 34990 43911 25,5

Bron IHS IHS DSO IHS IHS DSO

In Den Haag is het aantal huursubsidieontvangers met 25,5% toegenomen. In Haagse Hout is het aantal huursubsidieontvangers met 15,5% minder sterk toegenomen. De meeste huursubsidieontvangers binnen het stadsdeel Haagse Hout wonen in de wijk Mariahoeve en Marlot. Het gemiddeld subsidiebedrag dat per maand wordt verkre- gen is in Haagse Hout gestegen van i 98,- per maand in 1995 naar i 130,- per maand in 1999.

4.6. Grondgebruik

4.6.1. Grondgebruik in percentages, 1999 Stadsdeel Benoorden- Haagse Mariahoeve Bezuiden- Haagse hout bos en Marlot hout Hout Den Haag Bron

glastuinbouw 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,3 CBS

overig agrarisch gebruik 1,9 10,9 12,7 0,0 6,4 3,8 CBS

bos 6,3 60,9 1,6 0,0 11,1 5,8 CBS

woongebied 57,2 1,6 46,4 51,8 44,5 43,7 CBS

bedrijfsterrein 0,0 0,0 0,0 1,0 0,2 2,1 CBS

dienstverlenende sector 9,3 3,1 6,2 18,1 9,4 6,3 CBS

22 overige openbare voorzieningen 0,7 0,0 0,3 0,5 0,4 1,4 CBS

sociaal-culturele voorzieningen 6,7 0,0 2,6 4,0 3,9 3,9 CBS

spoor-, tram-, en metrowegen 0,0 0,8 4,9 12,1 4,4 2,0 CBS

verharde wegen 4,5 7,8 3,6 6,0 5,1 2,5 CBS

parken en plantsoenen 7,4 9,4 7,8 0,0 6,1 5,0 CBS

sportterreinen 5,9 0,0 9,2 1,0 5,0 4,6 CBS

dagen verblijfsrecreatie 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2,0 CBS

volkstuinen 0,0 0,0 3,9 5,0 2,4 1,5 CBS

overig 0,0 5,5 0,7 0,5 1,1 12,0 CBS

Totaal in ha. 269 128 306 199 904 6907 CBS In Haagse Hout wordt een groot deel van de grond gebruikt als woonfunctie (44,5%). Dit is nagenoeg gelijk aan het stedelijk gemiddelde voor Den Haag (43,7%). Binnen de wijken van Haagse Hout zijn het met name de wijken Benoorden- en Bezuidenhout met een hoog percentage woongebied. Het Haagse Bos kent het laagste percentage als woongebied (1,6%) en vanzelfsprekend een hoog percentage grond dat bestemd is voor bos. Verder kenmerkt Haagse Hout zich door een gering aandeel grond dat bestemd is voor bedrijfsterrein en heeft het juist meer grond in gebruik voor de dienstverlenende sector.

4.6.2. Bruto woningdichtheid

won/ha won/ha

1996 1999

Benoordenhout 25 25

Haagse bos 3 3

Mariahoeve en Marlot 27 27

Bezuidenhout 40 40

Stadsdeel Haagse Hout 26 26

Den Haag 30 31

4.6.3. Bruto bevolkingsdichtheid

inw/ha inw/ha

1996 1999

Benoordenhout 48 47

Haagse bos 4 4

Mariahoeve en Marlot 48 47

Bezuidenhout 77 74

Stadsdeel Haagse Hout 48 47

Den Haag 65 65

23 Zowel de woningdichtheid als de bevolkingsdichtheid is in het stadsdeel Haagse Hout lager dan het stedelijk gemiddelde. De woning en bevolkingsdichtheid is alleen hoog in de wijk Bezuidenhout.

4.7. Voorzieningen

4.7.1. Aantal winkels op wijkniveau

kerngegevens dagelijkse artikelen niet-dagelijkse artikelen totaal stadsdeel Haagse Hout 2000 1994 % toename 2000 1994 % toename 2000 1994 % toename aantal inwoners stadsdeel 42040 44200 -5% 42040 44200 -5% 42040 44200 -5% gem. toonbankbestedingen ( euro ) 1756 1562 12% 2219 1804 23% 3975 3367 18% bestedingspotentiëel (in mlj) 163 152 7% 206 176 17% 368 328 12% koopkrachtbinding (in %) 98% 71% 38% 30% 29% 3% 60% 48% 24% gebonden omzet (in mlj) 159 108,0 48% 62 51,0 21% 221 159,0 39% toevloeiing (in %) 13% 23% -43% 18% 27% -34% 14% 24% -41% omzet van buiten sd (in mlj) 24 32 -25% 14 19,0 -29% 37 51,0 -27% totale omzet (in mlj) 183 140 31% 75 70,0 7% 258 210,0 23% aantal winkels 107 126 -15% 168 178 -6% 275 304 -10% aantal m² vvo 11792 9668 22% 15668 13816 13% 27460 23484 17% m² vvo per winkel 110 77 44% 93 78 20% 100 77 29% m² vvo per inwoner 0,280 0,219 28% 0,373 0,313 19% 0,653 0,531 23% vloerproductiviteit (i) 7053 6571 7% 2178 2299 -5% 4271 4058 5% m² vvo per winkelcentrum

26 H Theresiastraat 2812 1955 44% 6376 5923 8% 9188 7878 17% 25 wc Het Kleine Loo 3686 1680 119% 1569 1920 -18% 5255 3600 46% 4 wc Van Hoytemaplein 940 1310 -28% 1784 2030 -12% 2724 3340 -18% 4 bc Willem Royaardsplein 1408 1340 5% 221 200 10% 1629 1540 6% 4 bc Weissenbruchstraat 706 660 7% 675 670 1% 1381 1330 4% 4 bs Breitnerlaan 270 355 -24% 365 200 83% 635 555 14% 25 bs Ursulaland 455 460 -1% 20 110 -82% 475 570 -17% 26 bs Stuyvesantplein 136 253 -46% 331 803 -59% 467 1056 -56% Haagse Hout-elders 1379 1655 -17% 4327 1960 121% 5706 3615 58% Haagse Hout-totaal 11792 9668 22% 15668 13816 13% 27460 23484 17% Theresiastraat

koopkrachtbinding (in %) 28% 17% 65% 14% 10% 40% 20% 13% 52% gebonden omzet (in mlj) 46 25,9 76% 29 17,6 64% 74 43,4 71% toevloeiing (in %) 23% 38% -40% 12% 32% -63% 19% 36% -47% omzet van buiten sd (in mlj) 14 16,1 -16% 4 8,4 -53% 18 24,6 -29% totale omzet (in mlj) 59 42,0 41% 33 26,0 26% 92 68,0 35% aantal winkels 22 22 0% 62 58 7% 84 80 5% aantal m² vvo 2812 1955 44% 6376 5923 8% 9188 7878 17% m² vvo per winkel 128 89 44% 103 102 1% 109 98 11% vloerproductiviteit (i) 9547 9749 -2% 2327 1992 17% 4537 3917 16% Haagse Hout excl. Theresiastr

koopkrachtbinding (in %) 70% 54% 30% 16% 19% -16% 40% 35% 13% gebonden omzet (in mlj) 114 82 39% 33 33 -2% 147 116 27% toevloeiing (in %) 8% 16% -50% 22% 24% -9% 12% 19% -37% omzet van buiten sd (in mlj) 10 16 -37% 9 11 -12% 19 26 -27% totale omzet (in mlj) 124 98 26% 42 44 -4% 166 142 17% aantal winkels 85 104 -18% 106 120 -12% 191 224 -15% aantal m² vvo 8980 7713 16% 9292 7893 18% 18272 15606 17% m² vvo per winkel 106 74 42% 88 66 33% 96 70 37% vloerproductiviteit (i) 6255 5765 8% 2059 2529 -19% 4108 4128 -0%

In stadsdeel Haagse Hout ligt nadruk in de branchering erg sterk op de dagelijkse sector. Sinds ‘94 is het aandeel zelfs nog wat vergroot. In de niet-dagelijkse sector is de modebranche opvallend sterk vertegenwoordigd (18% van het vloeroppervlak). De branches luxe artikelen, vrije tijds artikelen en wonen leggen elk beslag op 9% van het vloeroppervlak. Alle 4 de genoemde branches zijn flink uitgebreid, zoals uit de tabel blijkt. De branche bruin- en witgoed is in omvang gehalveerd en de overige branches zijn op 1 winkel na verdwenen.

24 4.7.2. Aantal recreatie-inrichtingen op wijk-/stadsdeelniveau In stadsdeel Haagse Hout zijn er ongeveer 95 horeca-inrichtingen. Een horeca-inrichting is een inrichting zoals een restaurant, café, cafetaria, snackbar en een discotheek, alsmede aanverwante inrichtingen waar dranken worden geschonken of spijzen voor directe consumptie worden bereid of verstrekt.

4.8. Bedrijven

4.8.1. Aantal vestigingen op wijkniveau

Benoordenhout Haagse Bos Mariahoeve/Marlot Bezuidenhout Totaal land-/bosbouw 2 1 4 2 9 visserij 0 0 0 0 0 delfstoffenwinning 0 0 0 0 0 industrie 18 1 5 21 45 nutsbedrijven 0 0 0 0 0 bouwnijverheid 8 0 4 25 37 handel/reparatie 133 2 70 172 377 horeca Ze hebben dan intensievere en ‘duurdere’ vormen van hulpverlening nodig om het spoor weer terug te vinden. Ook hier is preventie van het grootste belang. Als iemand een diepe crisis be- spaard kan blijven, is dat voor alle betrokkenen zeer waardevol. 22 7 25 56 110 vervoer/opslag/comm. 10 0 7 28 45 financiële inst. 38 0 10 36 84 zakelijke dienstverl. 252 9 39 161 461 op. bestuur/overheid 14 7 7 33 61 onderwijs 18 1 23 24 66 gezondheid/welzijn 96 1 49 61 207 overige diensten 81 7 34 91 213 particul. huish. 0 0 0 0 0 extra-terr.lichamen 4 0 0 2 6

4.8.2. Aantal werkzame personen op wijkniveau

Benoordenhout Haagse Bos Mariahoeve/Marlot Bezuidenhout Totaal land-/bosbouw 3 6 22 11 42 visserij 0 0 0 0 0 delfstoffenwinning 0 0 0 0 0 industrie 366 7 35 501 909 nutsbedrijven 0 0 0 0 0 bouwnijverheid 108 0 52 59 219 handel/reparatie 881 4 622 2018 3525 horeca 79 48 110 184 421

25 vervoer/opslag/comm. 460 0 14 2764 3238 financiële inst. 363 0 1205 3173 4741 zakelijke dienstverl. 5182 491 644 2705 9022 op. bestuur/overheid 2700 648 181 9111 12640 onderwijs 569 69 386 715 1739 gezondheid/welzijn 1825 78 886 872 3661 overige diensten 622 192 340 9711 2125 particul. huish. 0 0 0 0 0 extra-terr.lichamen 4 0 0 0 0

In het Benoordenhout wordt meer dan de helft - i.c. 52% - van de werkgelegenheid aangetroffen in de zakelijke dienstverlening en bij de overheid. Ook de gezondheidszorg is een belangrijke werkgever (Ziekenhuis Bronovo).

In Bezuidenhout is de overheid is een belangrijke werkgever. Te denken valt aan het ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, het Rijksarchief en de Koninklijke Bibliotheek.

De werkgelegenheid in de wijk "Haagse Bos " wordt aangetroffen in de bebouwde strook langs de Bezuidenhout- seweg. Hier zijn onder meer gevestigd het ministerie van Economische Zaken en de Sociaal Economische Raad (SER).

De voornaamste werkgevers in Mariahoeve zijn de zorgsector (verzorgings- en verpleeghuizen) en de onderwijs- sector. Ook het verzekeringswezen is een belangrijke factor (Aegon).

4.9. Achterstands-score

Toelichting achterstandscores: Vanaf 1995 zijn de achterstandscores vrijwel elk jaar volgens dezelfde methodiek berekend. Achterstandscores zijn in eerste instantie ontwikkeld voor ondersteuning bij de verdeling van activiteitenbudgetten voor bewonersorganisaties en de verdeling van de uren bewonersondersteuning over de wijken en stadsdelen. Er zijn vijf basisindicatoren die tezamen de achterstandscores vormen. Dit zijn:

! Het gemiddeld besteedbaar inkomen per buurt, gemeten over personen die 52 weken per jaar een inkomen hebben ! De SE-factor die de Dienst OCW berekent op basis van de opleiding en het geboorteland van de ouders van schoolgaande kinderen. ! Huurpunten, samengesteld uit tien aspecten van de kwaliteit van de woonomgeving. ! Percentage langdurig werklozen. ! Percentage etnisch culturele groepen.

Per indicator en per wijk wordt de afwijking met het gemiddelde over de gehele stad bepaald. Plus-scores wijzen op een achterstand.

Alle wijken van het Haagse Hout scoren boven het Haags gemiddelde wat betreft welvaart. Bezuidenhout steekt maar net boven het gemiddelde uit, maar laat een lichte daling (lees: verbetering) in de loop van de jaren zien. De wijk Mariahoeve en Marlot laat daarentegen een minder gunstige ontwikkeling zien. Was er tussen deze wijk en Bezuidenhout een duidelijk verschil, nu kruipen deze wijken qua score naar elkaar toe. Benoordenhout is het buitenbeentje van het Haagse Hout. Deze wijk scoort zeer laag op achterstanden is daarmee qua welvaart de derde wijk van Den Haag (exclusief de wijken onder de 450 inwoners).

4.10. Stemgedrag

4.10.1. Stemgedrag op stadsdeelniveau gemeenteraadsverkiezingen, 6 maart 2002

26 partij % stadsdeel % stedelijk 1. VVD 36,71 21.40 2. PvdA 13,25 20.27 3. CDA 18,17 13.93 4. Groen Links 5,58 7.19 5. D’66 8,24 6.05 6. PPS 1,49 6.01 7. SP 4,01 5.07 8. HSP 2,35 2.82 9. Leefbaar Den Haag 6,54 8.14 10.Hoop 1,50 1.60 11.IPN 0,15 0.65 12.LA 0,30 1.81 13.DLDH 1,18 1.84 14.Christ.Unie-SGP 1,89 2,51 15.De Haagse Lente 0,51 0,70

Opkomstpercentage 53,50 44,41

5. Actuele analyse per beleidsveld

5.1 Economie

5.1.1 Winkels

Haagse Hout telt ruim 42.000 inwoners. Sinds 1970 - het jaar waarin de wijk Mariahoeve gereed kwam - is het aantal inwoners met ruim een kwart gedaald. Tot 2015 wordt een verdere daling verwacht met 10% naar circa 38.000.

De detailhandelsstructuur:

C één stadsdeelcentrum: Theresiastraat in Bezuidenhout; C twee wijkwinkelcentra: Van Hoytemaplein in Benoordenhout en Het Kleine Loo in Mariahoeve; C twee buurtwinkelcentra: het Willem Royaardsplein en de Weissenbruchstraat in Benoordenhout;

27 C drie buurtsteunpunten: de Breitnerlaan in Benoordenhout en het Stuyvesant- plein in Bezuidenhout en Ursulaland in Mariahoeve.

In Mariahoeve en Bezuidenhout is de detailhandelsstructuur de laatste decennia aanzienlijk veranderd. In Mariahoeve waren oorspronkelijk zeven winkelgebieden. Drie daarvan - Tarwekamp, Denenburg en Ca- therinaland - verloren al vele jaren geleden hun functie. De twee andere steunpunten - Haverkamp en Zwe- denburg - zijn gemarginaliseerd tot slechts een en twee winkels. In Mariahoeve resteren feitelijk nog twee winkelconcentraties:

C Het Kleine Loo is de afgelopen jaren flink uitgebreid en gemoderniseerd. Het is een compact en overdekt wijkwinkelcentrum met twee grote super- markten en een eigen parkeervoorziening.

C Ursulaland ligt op 600 meter afstand van Het Kleine Loo en voelt dan ook de concurrentie van het versterkte wijkwinkelcentrum. Recent zijn twee van de acht winkels verdwenen. Ursulaland vervult nog een functie als buurtsteunpunt met een bescheiden aanbod in de dagelijkse sector: supermarkt, kaasboer, slager, tabakswinkel en drogist.

Bezuidenhout had tien jaar geleden nog vijf buurtsteunpunten naast het stadsdeelcentrum Theresiastraat. In vier van deze concentraties is het aanbod minimaal geworden: De Eerensplein, Johan van Hoornstraat, De Sillestraat en het Jan van Riebeekplein. Het buurtsteunpunt Stuyvesantplein is meer dan gehalveerd: nog slechts zeven winkels zijn overgebleven waarvan drie in de dagelijkse sector.

In Benoordenhout is de laatste tien jaar in structurele zin niet zoveel veranderd. Eenvijfde van het verkoopvloeroppervlak ligt buiten de winkelconcentraties. De dagelijkse sector heeft zich echter juist sterker in de winkelcentra geconcentreerd.

28 Het aanbod aan winkels

Het aantal winkels in Haagse Hout is sinds 1994 met 10% gedaald, terwijl het verkoopvloeroppervlak met 17% is gestegen. In de dagelijkse sector was de stijging het sterkst (22%). In deze sector daalde het aantal winkels met 15%, zodat sprake is van een forse schaalvergroting. In de niet-dagelijkse sector zette de schaalvergroting minder sterk door. In de centra Het Kleine Loo en de Theresiastraat was sprake van een flinke uitbreiding. Aan het Van Hoytemaplein nam het winkelareaal met 18% af; aan het Stuyvesantplein met meer dan de helft. In de overige centra waren de veranderingen betrekkelijk gering.

In Haagse Hout concentreert de branchering zich op de dagelijkse sector. De afgelopen tien jaar is het aandeel zelfs nog wat vergroot. In de niet-dagelijkse sector is de modebranche opvallend sterk vertegenwoordigd (18% van het vloeroppervlak). De branches luxe artikelen, vrijetijds artikelen en wonen leggen elk beslag op 9% van het vloeroppervlak. Alle vier genoemde branches zijn flink uitgebreid, zoals uit de tabel blijkt.

Brancheverdeling in % van het vvo en de groei per branche 1994-2000

Stadsdeel Haagse 1994 2000 groei in %

dagelijks 41 43 22

niet-dagelijks, nl. 59 57 13

Mode 15 18 46

luxe artikelen 8 9 29

vrije tijdsartikelen 6 9 73

bloemen, planten, 5 5 0

bruin- en witgoed 7 3 -55

auto- en fietsbe- 2 1 8

doe-het-zelf 4 4 13

wonen 5 9 90

overige branches 8 0 -98

totaal 100 100 17

23484 27460

Koopkrachtbinding

De bewoners van Haagse Hout oriënteren zich voor de dagelijkse boodschappen sterk op de eigen wijk en vrijwel geheel op het eigen stadsdeel. De koopkrachtbinding aan dagelijkse artikelen ligt op 98%. Het Kleine Loo bindt met 31% van het vloeroppervlak in deze sector de meeste koopkracht (37%), gevolgd door de Theresiastraat (28%). De vier centra in Benoordenhout binden samen 25% van de aanwezige koopkracht in het stadsdeel. Vanuit Benoordenhout vloeit 6% van de koopkracht af naar Scheveningen. Toevloeiing (13%) gebeurt in beperkte mate vanuit stadsdeel Centrum (5%) en van buiten Den Haag (4%). De koopkrachtbinding in de niet-dagelijkse sector ligt op 30%. De Theresiastraat is in deze sector verre- weg het belangrijkst (14%), gevolgd door het Van Hoytemaplein en Het Kleine Loo met elk 6%. De bin-

29 nenstad is de belangrijkste concurrent (42%). Ook vloeit veel koopkracht af naar Leidsenhage (27%) vooral vanuit Mariahoeve en Marlot.

Het economisch functioneren

De Theresiastraat functioneert vooral in de dagelijkse sector zeer goed. De uitbreiding van het vloeroppervlak met 44% heeft geresulteerd in een nog sterkere stijging van de koopkrachtbinding (van 17 naar 28%). Voor de dagelijkse boodschappen vervult de Thersiastraat vooral een rol voor de bewoners en werkers in Bezuidenhout.

Ook wijkwinkelcentrum Het Kleine Loo functioneert uitstekend. De niet-dagelijkse sector is weliswaar veel minder prominent aanwezig dan in de Theresiastraat, maar functioneert goed.

De vier winkelconcentraties in Benoordenhout functioneren in de dagelijkse en de niet-dagelijkse sector redelijk. Van de drie grotere winkelcentra floreert wijkwinkelcentrum Van Hoytemaplein het beste in de dagelijkse sector ondanks dat een flinke supermarkt ontbreekt. Dit centrum draait beter dan het Willem Royaardsplein met een veel groter vloeroppervlak in de dagelijkse sector (voornamelijk in beslag genomen door één supermarkt).

5.2. Leefbaarheid

5.2.1 Vervuiling en overlast

Bewoners ergeren zich over vervuiling op straat zoals ‘foute’ vuilniszakken en rommel bij de glas- en papierbakken, zo blijkt telkens weer uit de leefbaarheidsmonitoren. In 2000 heeft het handhavingsteam op grond van de afvalstoffenverordening 124 maal proces-verbaal uitgeschreven en in 2001 circa 140 maal. Bij de glas- en papierbakken staat vaak een hoop rommel. Gebruikers laten de kartonnen dozen of plastic zakken waar het glaswerk of papier in zaten naast de bakken slingeren. Het gevolg is dat andere bewoners denken dat de bakken vol zijn. Het handhavingsteam probeert deze overlast terug te dringen met intensief toezicht en corrigerend optreden. Op de locatie Ridderlaan is bij de glas- en papierbakken een aparte bak voor karton geplaatst.

5.2.2 Onderhoud straten/trottoirs

In Haagse Hout gebeurt het vegen volgens het zogenoemde beeldbestek. Zo vaak als nodig wordt er ge- veegd om de vooraf overeengekomen kwaliteit te waarborgen. De nadruk ligt op het verwijderen van zwerfvuil en het schoonhouden van de goten. Paden en speelterreinen zijn opgenomen in een veegplan. In heel Haagse Hout staan 125 hondenpoepbakken en 355 afvalbakken.

5.2.3 Groen- en speelvoorzieningen

Het actieplan Straatboombeplanting voorziet in het planten van 150 straatbomen langs hoofdwegen en wijkontsluitingswegen. Tevens wordt gewerkt aan verbetering van de groeimogelijkheden van bomen. Vooral in Bezuidenhout-midden en Benoordenhout moet een aantal afstervende bomen gerooid worden.

Het onderhoud van de speelvoorzieningen gebeurt op basis van een meerjarenplanning. Jaarlijks worden de speeltoestellen en ondergronden gecontroleerd aan de hand van de Europese regels. De speellocaties worden in het zomerseizoen wekelijks schoongemaakt en buiten het seizoen eenmaal per twee weken.

5.2.4 Verkeer en mobiliteit

30 Haagse Hout heeft te maken met ingrijpende ontwikkelingen op het terrein van verkeer en vervoer, zoals de aanleg van Noordelijke Randweg /Rw14 en de inrichting van het Aegonplein. Andere plannen verkeren nog in de voorbereidingsfase. Zo kwam in 2001 zekerheid over de financiering van Randstadrail. De komende tijd wordt tevens een reeks kleinschalige maatregelen uitgevoerd.

De stand van zaken op het brede terrein van verkeer en mobiliteit staat gegroepeerd rond vijf thema’s. Daarbij worden ook projecten genoemd die het gemeentebestuur wenselijk acht, maar waarvan de haal- baarheid nog wordt onderzocht.

autoverkeer

Aanleg Noordelijke Randweg

De aanleg van de Noordelijke Randweg aan de rand van Mariahoeve en Marlot vordert gestaag. Het viaduct onder het NS-spoor achter Mariahoeve is nagenoeg gereed. De bouw van de tunnel onder de kruising van de N44 en de Noordelijke Randweg en het nieuwe viaduct zijn in volle gang. Met tijdelijke maatregelen wordt het verkeer zo goed en veilig mogelijk afgewikkeld. De aansluiting van de Zijdelaan op de N44 komt te vervallen.

In 2003 valt het definitieve besluit over de bouwmethode van de Hubertustunnel in het Benoordenhout. Het rijk onderhandelt met het bouwconsortium over de definitieve invulling van de principe-afspraken.

Tijdelijke maatregelen Prinses Beatrixlaan

Tijdens de bouw van een aantal grote projecten langs de Prinses Beatrixlaan worden tijdelijke verkeers- maatregelen genomen om het bouwverkeer en het reguliere verkeer in goede banen te leiden.

parkeren

Betaald parkeren met vergunning

In 1993 begon in delen van Haagse Hout de invoering van betaald parkeren. Sindsdien is het regime verder uitgebreid in buurten met een toenemend parkeerprobleem. Belanghebbenden kunnen een vergunning kopen om in hun buurt te mogen parkeren. Op termijn wordt verdere uitbreiding voorzien in het resterend deel van Bezuidenhout-oost. Dit hangt af van de noodzaak èn van het standpunt van de bewoners. In de omgeving van station Mariahoeve hebben bewoners verzocht om invoering van betaald parkeren. De gemeente onderzoekt of invoering in deze omgeving wenselijk en haalbaar is.

openbaar vervoer

Randstadrail

Nu de financiering rond is, komt Randstadrail in de fase van de planuitwerking en uitvoering. Een deel van de perrons van station Laan van N.O. Indië wordt aangepast aan de lage instap van het nieuwe materieel. In de Prinses Beatrixlaan komt een nieuw tramviaduct dat aansluit op Ternoot. De tramhalte Ternoot wordt

31 verplaatst en opgeschoven in de richting van de Laan van N.O. Indië. Ter hoogte van de kruising van de Prinses Beatrixlaan met de Prinses Marijkestraat komt een nieuwe halte. De bouw begint in 2003. In 2006 moet Randstadrail rijden.

AggloNet

Om het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren, wordt een deel van het huidig tramnet opgewaar- deerd. De snelheid, het comfort en de betrouwbaarheid moeten sterk verbeteren. Een van de projecten betreft het mogelijk na 2006 doortrekken van tramlijn 9 vanuit het Wateringse Veld via Den Haag CS naar Voorburg/Leidschenhagen via de route Juliana van Stolberglaan, Loudonstraat, Het Kleine Loo en de Hof- zichtlaan. Hiervoor worden de tramhalten Gerstkamp en Reigersbergen samengevoegd en wordt een beperkte reconstructie van de kruising Reigersbergenweg uitgevoerd. De noodzaak en mogelijkheden van aanpassingen op de overige delen van het traject tussen Ternoot en de gemeentegrens zijn nog in onderzoek.

fiets

Noordelijke Randweg

De aanleg van fietspaden en andere voorzieningen is een belangrijk onderdeel van het Haags verkeer- en vervoersbeleid. Waar mogelijk worden maatregelen gecombineerd met de uitvoering van andere projecten. Langs het tracé van de Noordelijke Randweg komen vrijliggende fietspaden die Leidschenveen ver- binden met Scheveningen. In Haagse Hout sluit dit fietspad aan op de Bezuidenhoutseweg en het Isabella- land. Het viaduct voor fietsers bij de kruising met de N44 vervalt en wordt vervangen door een gelijk- vloerse oversteek op de tunnelbak.

Prinses Beatrixlaan

De Prinses Beatrixlaan ondergaat een reconstructie voor de aanleg van Randstadrail en de uitvoering van het Masterplan Beatrixkwartier. De huidige fietsstroken worden vrijliggende fietspaden.

Haagse Bos

Een beleidsvisie schetst de toekomstige inrichting van het Haagse Bos. Onderdeel daarvan is een verbetering van de fietsverbindingen langs en door het Haagse Bos. Het gaat om deelprojecten waarvan de haal- baarheid nog moet worden onderzocht:

C Verbetering van de fietsoversteek over de Laan van N.O. Indië tussen de beide delen van het Haagse Bos. C Verbetering van de verbinding Koekamplaan - Haagse Bos met een fietsbrug over de Utrechtsebaan.

Als deze projecten worden uitgevoerd, zal het naar verwachting pas na 2006 zijn.

verkeersveiligheid

Het Uitvoeringsplan Verkeersveiligheid geeft jaarlijks een overzicht van de maatregelen ter verbetering van de verkeersveiligheid. Voor Haagse Hout gaat het vooral om de aanleg van 30 km/h zones in woon- buurten, o.m. de verbetering van de oversteekbaarheid van de doorgaande wegen en de aanpak van zogenoemde black spots (plekken in het stadsdeel waar veel ongelukken gebeuren).

32 5.3. Veiligheid en handhaving

Het politiebureau Overbosch / Haagse Hout van de Politie Haaglanden werkt vanuit de volgende opdracht:

Zichtbaar en aanspreekbaar werken aan veiligheid en leefbaarheid in de wijk, alleen en in samenwerking met partners vanuit een zelfstandige werkeenheid waar de klant (burgers en verdachten) en de medewer- kers centraal staan.

Deze werkwijze is gebaseerd op het kernpunt Wijkzorg een recht uit het Strategisch Beleidsplan 1999 - 2004 van de Politie Haaglanden. De integrale veiligheidszorg is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van politie, gemeentebestuur, openbaar ministerie, private partners en uiteraard de bewoners (zelfredzaamheid). De prestaties die het bureau Overbosch behoort te leveren, staan expliciet beschreven in het bureauwerkplan. De politie zoekt bij de uitvoering van het werkplan aansluiting bij de Stadsdeel- plannen Haagse Hout van de gemeente Den Haag. Als gevolg van een nieuwe werkwijze zal het aantal politiemensen dat uitsluitend wijkgericht werkt in de toekomst naar verwachting verdubbelen.

Klantgericht werken

Sinds 2000 werkt de politie volgens het principe van de serviceorganisatie. Om lange wachttijden en doorverwijzen te vermijden, wordt de klant zoveel mogelijk door één medewerker aan de balie of de tele- foon geholpen. Uit een onderzoek in 2001 blijkt dat burgers tevreden zijn over deze nieuwe werkwijze. De klant wordt snel, prettig en adequaat geholpen. De klantgerichtheid voldoet ruimschoots aan de normen die hiervoor in het bedrijfsleven worden gehanteerd.

Grootschalig politieoptreden

Het grootschalig politieoptreden bij demonstraties en manifestaties maakt telkens weer een inbreuk op het wijkwerk. Agenten moeten hun dagelijkse werkzaamheden ervoor laten liggen. De bureauleiding heeft grote moeite om in drukke perioden alle taken naar behoren in te vullen.

Positief beeld voor de toekomst

Het werkgebied van bureau Overbosch valt samen met dat van het stadsdeel Haagse Hout. Het toekomst- beeld voor de politiezorg in dit gebied is redelijk positief. Nieuwe ernstige bedreigingen voor de leefbaarheid zijn er niet te verwachten. Voor de politie zijn de volgende ontwikkelingen en tendensen van belang.

Haagse Hout heeft te maken met intensief in- en uitgaand verkeer. Nadere afspraken zijn nodig om de aanrijdtijden van hulpdiensten op de autowegen te beperken. De doorstroming en veiligheid op drukke ver- keersaders als de Utrechtsebaan en de Benoordenhoutseweg vragen veel aandacht.

De oplevering van de Noordelijke Randweg wordt in 2002-2003 verwacht. De Utrechtsebaan wordt ge- deeltelijk overbouwd. Verder worden plannen ontwikkeld om rond het Centraal Station, aan de zijde van Babylon, te gaan bouwen.

33 Ouderen zijn in Haagse Hout relatief oververtegenwoordigd: 23,5% van de bevolking is ouder dan 65 jaar. Regionaal is dit 15,8%. Het aantal ouderen neemt de komende tijd af. Bij gevolg zal het aantal jong- ere wijkbewoners toenemen, onder wie de allochtonen (nu 35%).

De bevolkingssamenstelling verschilt sterk per wijk. In Bezuidenhout wonen relatief veel jongeren. In Marlot hebben de bewoners een hoog gemiddeld inkomen. Dit gemiddelde trekt het wijkgemiddelde van Mariahoeve/Marlot naar een hoog niveau. Toch leeft 35% van de bewoners in Mariahoeve van een minimum inkomen. Binnen deze groep zijn veel huishoudens met sociale achterstanden.

Veiligheid

Het bureau Overbosch concentreert zich op de zogenoemde resultaatgebieden voor de veiligheid uit het Beleidsplan 2002 van de Politie Haaglanden: te weten diefstal- en inbraak in woningen, diefstal uit auto’s, mishandeling, bedreiging, straatroof, misdrijven tegen het leven en zedenmisdrijven.

Leefbaarheid

In Haagse Hout doet zich nagenoeg geen drugs gerelateerde overlast voor. Voor de overige inspanningen rond leefbaarheid sluit het bureau aan bij de resultaatgebieden uit het regionaal Beleidsplan 2002: milieu, controle horeca en overvallen.

Dienstverlening

In Haagse Hout hoeft geen overmatige zorg besteed te worden aan georganiseerde criminaliteit, vreemde- lingenzorg en vuurwapengebruik. Voor wat betreft de resultaatgebieden jeugdcriminaliteit en verkeer volgt bureau het regionaal Beleidsplan 2002.

Het bureau Overbosch besteedt veel aandacht aan de resultaatgebieden beschikbaarheid bij noodhulp, korte aanrijdtijden en openstaan voor klachten. Hulpverlening aan slachtoffers gebeurt samen met het bureau Slachtofferzorg. Een vaste medewerker van Slachtofferhulp krijgt regelmatig informatie over nieuwe incidenten en neemt contact op met het slachtoffer.

Cijfers criminaliteit

Na een forse stijging in 1997 met 19,9 % is de criminaliteit in de Haagse Hout de daarop volgende jaren iets gedaald. Diefstal door middel van braak neemt de laatste jaren gestaag af. In 2001 was echter wel sprake van een stijging met 30% van diefstallen uit auto’s ten opzichte van 2000. Straatroven zijn daarentegen in 2001 met 30% gedaald. Mishandelingen en bedreigingen laten een stijging ten opzichte van 2000 zien van 30 en 10 %.

De politie continueert het ingezette beleid. Extra aandacht gaat uit naar:

C diefstal / inbraak uit woningen; C diefstal vanaf en uit auto’s; C straatroof; C mishandeling (in de huiselijke sfeer); C verkeersveiligheid.

Als grootschalig politieoptreden bij demonstraties en manifestaties in 2002 opnieuw een forse aanslag op de beschikbare capaciteit doet, moet een keuze worden gemaakt uit bovengenoemde prioriteiten. Hoe dan

34 ook wordt in 2002 extra aandacht besteed aan: diefstal en inbraak uit woningen, straatroof en mishandeling.

5.4. Woningvoorraad + Woningmarktontwikkeling

Haagse Hout kent een lage verhuismobiliteit in vergelijking met de rest van de stad. Meer mensen vestigen zich hier dan dat er vertrekken. Het aantal woningen is sinds 1992 met slechts 2,5% toegenomen (579) tot bijna 23.500 woningen in 2001. In Haagse Hout zijn relatief veel koopwoningen en particuliere huurwoningen. De corporatiewoningen zijn vooral te vinden in Mariahoeve en Bezuidenhout-west. De huurprijzen in de sociale sector zijn nagenoeg gelijk aan het stedelijk gemiddelde. De prijs van verkochte woningen ligt daarentegen enigszins boven het gemiddelde. De prijsontwikkeling is hetzelfde als in de rest van Den Haag. In Haagse Hout zijn woningen echter wel eerder verkocht dan elders. Relatief weinig starters en doorstromers komen in aanmerking voor een huurwoning in Haagse Hout. Slechts 12,1% van de huishoudens ontvangt huursubsidie. Ze wonen hoofdzakelijk in Mariahoeve. Van alle inwoners van Den Haag die huursubsidie ontvangen woont 6% in Haagse Hout. Nadruk op beheer De nota De Kracht van Den Haag onderscheidt op grond van de kwaliteit van de woningvoorraad en de noodzakelijke investeringen drie soorten gebieden in de stad: centrale vernieuwingsgebieden, pioniersge- bieden en beheergebieden. Haagse Hout valt in zijn geheel onder de beheergebieden. De nadruk ligt hier op kwaliteitscontrole en het faciliteren en accommoderen van marktontwikkelingen. Marktpartijen nemen het voortouw bij nieuwe ontwikkelingen. De gemeente schetst de stedenbouwkundige kaders en ziet toe op de kwaliteit van nieuwe en bestaande woningen.

De nota De kracht van Den Haag meldt over de wijken Mariahoeve en Bezuidenhout het volgende:Maria- hoeve heeft een sterke woningmarktpositie en goede ruimtelijke structuur. De huidige kwaliteiten van het woonmilieu dienen te worden gekoesterd en versterkt. De bereikbaarheid is een uitstekend en zal in de toekomst nog verder verbeteren (Norah, NS-station). De stedenbouwkundige opzet voldoet ook in deze tijd nog uitstekend en laat op termijn ruimte voor nieuwbouw als aanvulling op het huidig woningaanbod. Ma- riahoeve kan goed tegemoet komen aan de woonwensen van midden en hogere inkomens en van ouderen (bijvoorbeeld door het aanbieden van woon-zorgdiensten). Het initiatief hiertoe wordt overgelaten aan de markt.

Bezuidenhout bestaat uit drie delen met elk een eigen ontwikkelingsrichting.

C west, een (nu nog) sterk geïsoleerd woongebied; C midden met de kantorenconcentratie Beatrixkwartier; C oost, een overwegend statig woongebied.

De woonfunctie van Bezuidenhout-west krijgt een nieuwe impuls met Hoog Hage, een sleutelproject van stedelijke vernieuwing. Het betreft een ingrijpende herontwikkeling van het gebied tussen het Centraal Station en de Binckhorst. Dit biedt kansen om de geïsoleerde positie van Bezuidenhout- west te doorbre- ken. Het gebied kan zich op de woningmarkt profileren als een centraalstedelijke woonbuurt in de directe nabijheid van zeer veel voorzieningen. Bij de planvorming voor Bezuidenhout-west moeten het programma en de financiële strategie goed worden afgestemd op Hoog Hage. In 1997 heeft de gemeenteraad het wijkplan Bezuidenhout-west vastgesteld. De meeste planonderdelen zijn inmiddels uitgevoerd. Dit wijkplan heeft bijgedragen aan een verbetering van woon- en leefklimaat.

De ambitie voor Bezuidenhout-midden en -oost is een verdere versterking van de huidige positie op de woningmarkt. Daarbij is aandacht nodig voor de uitstraling en kwaliteit van het wonen (verbetering uitrustings- en onderhoudsniveau). Het initiatief ligt bij de markt.

35 In Bezuidenhout-oost is de beheerstrategie vooral erop gericht eigenaren te stimuleren om onderhoud te plegen. Dit gebied heeft gezien de architectuur en ligging voldoende potentie om op eigen kracht de huidige kwaliteiten te kunnen behouden (zonder of met beperkte overheidsbemoeienis).De rest van Haagse Hout (Marlot, Benoordenhout) valt onder de categorie ‘klassiek luxe wijken’. De strategie richt zich op behoud en versterking van de monumentale kwaliteiten. Grote delen van dit gebied hebben de status van beschermd stadsgebied. Het streven is deze wijken toegankelijk te houden voor midden-inkomens en ook voor huishoudens met een lager inkomen. De markt neemt het voortouw bij nieuwe investeringen. De gemeente stimuleert dat binnen nieuwbouwprojecten naast marktgerichte koopwoningen ook middeldure en goedkope (huur)woningen worden gebouwd. Een punt van zorg is de aantasting van monumentale kwaliteiten door ongestructureerde doe-het-zelf bouw.

De aandacht in deze gebieden ligt wat de woningmarktbetreft op het beheer en het faciliteren/accommoderen van marktontwikkelingen èn kwaliteitscontrole. Concrete ontwikkelingen en herontwikkelingen geschie- den door marktpartijen zelf, binnen door de gemeente geschetste kaders. In de beheergebieden staan zo’n 16.000 kleine meergezinswoningen. In de centrale stadswijken koestert de gemeente deze woningen (star- tersmilieu en strategische voorraad onderkant markt). Voor specifke gebieden als de Schilderswijk zal de aanpak van sociale achterstanden langs andere lijnen (sociale vernieuwing) moeten gebeuren dan via fysie- ke transformaties. In gebieden met een sterkere woningmarktpositie is de rol van de gemeente ook het be- waken van de toegankelijkheid voor lagere inkomens.

Over de wijken Mariahoeve en Bezuidenhout staat in een nadere gebiedsgerichte uitwerking van De Kracht van Den Haag het volgende:

Mariahoeve Gezien de woningmarktpositie en de ruimtelijke kwaliteiten van deze wijk is het van belang de huidige kwaliteit van het woonmilieu te koesteren en waar mogelijk te versterken. Daarbij kan worden aangesloten bij de goede en verbeterde bereikbaarheid (Landscheidingsweg, NS-station) evenals de kwaliteit en mogelijkheden van de stedenbouwkundige opzet. Mogelijke (ver)nieuwbouw op termijn zal in aanvulling op het huidige aanbod moeten inspelen op de woningbehoefte van middenen hogere inkomens, inclusief de woonwensen van de vergrijzende bevolking (bijvoorbeeld door het aanbieden van woon-zorgdiensten). Het initiatief hiertoe wordt overgelaten aan de markt.

Bezuidenhout Deze wijk bestaat uit drie van elkaar verschillende delen met elk een eigen ontwikkelingsrichting. Het gaat om het nu (nog) geïsoleerd gelegen westelijke deel, het middengebied in de buurt van de kantorenconcentratie Beatrixkwartier en tot slot de rustiger oostelijke stadswijk. In aansluiting op de ontwikkeling van Hoog Hage moet het wonen in Bezuidenhout West een extra impuls krijgen: doorbreking van de geïsoleer- de ligging, uitstraling van centraal stedelijk wonen en nabijheid van voorzieningen. Bij de uitvoering en verdere uitwerking van planvoornemens is het wenselijk zorg te dragen voor een goede aansluiting (qua programma en financiële strategie) op de plannen voor Hoog Hage. In de andere twee delen van Bezuidenhout is de ambitie om het middenmilieu qua wonen (via initiatieven van de markt zelf) te versterken en te behouden, met speciale aandacht voor verbetering van de uitstraling en kwaliteit van het wonen (via verbetering uitrustings- en onderhoudsniveau). In Bezuidenhout Oost is de strategie vooral gerichtop het stimuleren van eigenaren om onderhoud te plegen. Dit gebied heeft een belangrijke functie op de woningmarkt en voldoende potentie wat betreft architectuur en ligging om het te redden zonder of met beperkte overheidsbemoeienis.

36 De rest van het stadsdeel Haagse Hout valt onder het woonmilieus ‘Klassiek Luxe Wijken’. De Kracht van Den Haag zegt over de Klassiek Luxe wijken het volgende: De strategie is gericht op het behouden van dit kwaliteitsmilieu in de stad. Niets voor niets zijn grote delen van dit gebied beschermd stadsgebied.Daarbij wordt - waar mogelijk - gestreefd naar het toegankelijk houden van deze wijken voor de midden-inkomensgroepen en ook voor huishoudens met een lager inkomen, onder meer door ook hier strategische nieuwbouw te realiseren. Aantasting van de hoogwaardige kwaliteit van dit woon- en leefmilieu door ongestructureerde doe-het-zelf bouwontwikkelingen is een punt van zorg. De markt zal zelf moeten investeren in dit deel van de stad. Daarnaast zal de gemeente waar mogelijk stimuleren dat binnen nieuwbouwprojecten naast marktgerichte koopwoningen ook middeldure en goedkope (huur)alternatieven worden gebouwd.

Binnen dit stadsdeel komen de volgende wijkplannen1 voor of zijn in ontwikkeling: Wijkplan Bezuidenhout West : Het wijkplan is in 1997 vastgesteld. De uitvoering van de meeste planonderdelen is inmiddels uitgevoerd.

37 5.5 Welzijn in Haagse Hout

5.5.1. Jeugdigen (7 - 12 jarigen)

Een actieve participatie binnen de samenleving kan jongeren stimuleren om te blijven werken aan de eigen toekomst. In Bezuidenhout-west en in Mariahoeve heeft Welzijn Haagse Hout jeugdraden ingesteld. De leden van de jeugdraad geven vanuit de optiek van de jongeren hun kijk op de ontwikkelingen in de wijk. De jeugdraad is tevens een platform om wensen naar voren te brengen en acties te organiseren.

In het ‘Spoorpark’ in Bezuidenhout-west ligt een trapveld voor de jeugd. Naast het wijken dienstencen- trum is een ruimte gemaakt voor jongeren “The Blizzard”. In de planning staat een soortgelijke jongerenvoorziening in een gedeelte van het Overbosch College in Bezuidenhout-oost.

Op het speelterrein aan de Spaarwaterstraat (Bezuidenhout-oost) en aan het Hendrik Hamelplantsoen (Bezuidenhout-west) staan al enige tijd Haagse Hopjes, zij het dat er soms problemen zijn met de persone- le bezetting. Kinderen kunnen er sporten spelattributen lenen. In Mariahoeve hebben bewoners gevraagd om ook in hun wijk een Haags Hopje te plaatsen. Dit verzoek is in behandeling.

5.5.2. Jongeren (13 - 20 jarigen)

Welzijn Haagse Hout organiseert voor deze doelgroep, onder het motto Rondje Plein, speciale vrijetijd- sactiviteiten om zo een zinvolle invulling te geven aan hun vrijetijd en tegelijkertijd overlast, vandalisme en kleine criminaliteit tegen te gaan..

In Mariahoeve heeft Welzijn Haagse Hout een geslaagd voorlichtingsproject uitgevoerd voor jongeren over alcohol en drugs. In Bezuidenhout-west wordt samen met Parnassia ook een dergelijk project opgezet.

De jaarwisseling blijft in Haagse Hout een punt van aandacht. Dankzij een geïntegreerde aanpak van veel instanties en de inzet van burgers en jongeren verloopt oud-en- nieuw de laatste jaren relatief rustig.

Sport en jongeren

Tussen 14 en 20 jaar stoppen veel jongeren met sporten in clubverband. Ze kunnen of willen zich niet meer voegen binnen de structuur en cultuur van een vereniging. Daarnaast heeft de sport concurrentie gekregen van andere vormen van vrijetijdsbesteding. Tijdgebrek door studie of een (bij)baantje speelt eveneens een rol. Gezien het grote belang van sport (lichamelijk en sociaal) is dit een spijtige ontwikkeling. Daarom is het van groot belang de deelname aan sportieve activiteiten van verenigingen in de eigen wijk te stimuleren. Welzijn Haagse Hout heeft samen met een sportvereniging een flexibel sporten spelaanbod ontwikkeld.

De Klankbordgroep Jongeren is een breed gestructureerd overleg over de jongerenproblematiek in Haag- se Hout met vertegenwoordigers van politie, wijkorganisaties, Surinaams Welzijnswerk, OCW, stadsdeel- coördinatie, stadsbeheer, Sport-support, Welzijn Haagse Hout en natuurlijk de jongeren zelf.

5.5.4 Volwassenen (21 - 55 jarigen)

Ook Haagse Hout kent een groeiende groep inwoners met uiteenlopende nationaliteiten en culturele achtergronden. In de Haagse Hout bestaat geen zelforganisatie van migranten.

Hulpverlening

38 Net als elders in de stad wonen in Haagse Hout mensen die tijdelijk of permanent niet in staat zijn hun eigen problemen op te lossen. Een deel van deze groep valt binnen het gemeentelijk beleid voor sociaal- kwetsbaren (verslaafden, dak- en thuislozen). Anderen met een minder zware problematiek doen een beroep op het maatschappelijk werk van Welzijn Haagse Hout. De hulpvragen hebben onder meer betrekking op relatieproblemen, zingeving, onvrede over de werksituatie, mishandeling/seksueel geweld en opvoedingsvragen.

Burenoverlast kan soms leiden tot hardnekkige en jarenlange conflicten. In Bezuidenhout is het project Buurtbemiddeling begonnen. De inzet is de overlast tijdig aan te pakken, waardoor escalatie wordt voor- komen. Speciaal opgeleide buurtbewoners vervullen de rol van bemiddelaar.

5.5.5. Ouderen (56 jaar en ouder)

Het ouderenbeleid houdt rekening met verschillende leeftijdsgroepen en culturele achtergronden. In leeftijd is er onderscheid in ouderen van 55-65, 65-79 en 80+. Bij de culturele achtergrond valt een onderscheid te maken naar etniciteit (land van herkomst) waarbij tevens een onderscheid is aan te brengen naar diversiteit binnen groepen.

Bij autochtone en allochtone ouderen bestaat veel behoefte aan gezelschap en alledaags contact. Toch neemt slechts een klein deel van de ouderen deel aan activiteiten buitenshuis. Soms is een gebrekkige gezondheid daarvoor de reden. Het ouderenwerk in Haagse Hout moet samen met de ouderen zoeken naar mogelijkheden om de contacten buitenshuis te stimuleren.

Mantelzorg De boodschappenservice in Haagse Hout is een belangrijke voorziening om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. Naast professionele zorg wordt een zeer groot deel van de zorg geboden door mantelzorgers. Het is van het grootste belang dat zij niet overbelast raken. Professionele zorginstellingen kunnen met gerichte voorzieningen tijdelijk de taken van mantelzorgers overnemen. De instellingen hebben hier ook een praktisch belang bij. Als mantelzorgers door overbelasting uitgeschakeld raken, wordt een extra beroep gedaan op de professionele zorg.

Enquêtes in Haagse Hout wijzen uit dat ouderen onvoldoende op de hoogte zijn van de voorzieningen in hun wijk. Ze geven te kennen graag meer te willen weten over:

C het ouderenwerk; C de ouderenoppasservice; C de klussendienst (in Benoordenhout); C de tuindienst (in Mariahoeve); C UVV en kerkelijke bezoekdiensten (in Mariahoeve).

Uit schaamtegevoel of onwetendheid doen ouderen met een minimum inkomen niet altijd een beroep op (financiële) voorzieningen waar ze recht op hebben. Meer voorlichting kan hier uitkomst bieden, onder meer over de Ooievaarspas en ‘het creatief omgaan met een laag inkomen’.

Uit een stedelijke rapportage over de welzijnsbezoeken aan ouderen blijkt dat de doelgroep maar heel beperkt deelneemt aan georganiseerde activiteiten buitenshuis (3 á 5% komt bijna nooit buiten). Tweeder- de ontvangt regelmatig familiebezoek, het overige bezoek is beperkt. Uit deze gegevens blijkt dat 10 á

39 15% van de 80-plussers zich eenzaam voelt. Overigens kunnen ouderen zich ook eenzaam voelen als er wel regelmatig bezoek komt.

Er rijden twee wijkbussen. Veel ouderen zouden graag gebruik maken van begeleid vervoer voor het doen van boodschappen.

6. Definities en begripsomschrijvingen

6.1. Etniciteit (tabel 4.1.2.)

Bevolking naar etniciteitsgroep: Aantal personen naar etniciteitsgroep volgens de landelijke definitie van 1993, samengevat in de publica- tie "Identificatie en registratie van etnische herkomst; een handleiding voor registratie en beleid", VNG, 1993. De vaststelling van etniciteit vindt plaats op basis van drie criteria: het geboorteland van de persoon, van de moeder en van de vader.

6.2. Verhuismobiliteit (tabel 4.2.1.)

Vestiging totaal: Aantal personen dat verhuisd is van elders naar het betreffende stadsdeel/wijk en het aantal personen dat binnen het stadsdeel/wijk verhuisd is.

Vertrek totaal: Aantal personen dat verhuisd is vanuit het betreffende stadsdeel/wijk naar elders en het aantal personen dat binnen de stadsdeel/wijk verhuisd is. saldo vestiging/vertrek: Aantal personen dat verhuisd is van elders naar het betreffende stadsdeel/wijk (inclusief binnenverhuizing), minus het aantal personen dat verhuisd is uit het betreffende stadsdeel/wijk naar elders (inclusief binnenverhuizing).

Verhuismobiliteit: Aandeel personen dat verhuisd is uit het betreffende stadsdeel/wijk naar elders toe en het aantal personen dat binnen het stadsdeel/wijk verhuisd is (vertrek totaal), op het totaal aantal bewoners van het betreffende stadsdeel/wijk.

6.3. Inkomen en werkloosheid per wijk (tabel 4.2.2.)

Besteedbaar inkomen: Bruto inkomen minus de premies sociale zekerheid en andere betaalde overdrachten en de loon-, inkomsten- en vermogensbelasting.

Potentiele beroepsbevolking: De bevolking van 15 tot en met 64 jaar op peildatum 1 januari niet-werkende werkzoekenden:

40 Bij het RBA ingeschreven werkzoekenden die niet of minder dan 12 uur per week werken, inclusief zij die werkzaam zijn op een bijzondere arbeidsplaats.

Particuliere huishoudens: Een of meer personen die alleen of samen in een woonruimte gehuisvest zijn en zelf in hun dagelijkse le- vensbehoeften voorzien.

6.4. Aantal uitkeringsgerechtigden (tabel 4.2.5.)

Wvg = Wet voorzieningen gehandicapten Abw = Algemene Bijstandswet Ioaw = Inkomensvoorziening oudere en/of arbeidsongeschikte werkloze werknemers Ioaz = Inkomensvoorziening oudere en/of arbeidsongeschikte zelfstandigen Wik = Wet inkomensvoorziening kunstenaars

6.5. Objectieve veiligheid (tabel 4.4)

De objectieve veiligheid heeft betrekking op feitelijke gegevens over geregistreerde criminaliteit. Het gaat over delicten waarvan burgers officieel aangifte hebben gedaan bij de politie.

De Haagse politie onderscheidt vervolgens een zevental 'prioritaire delicten' waaraan zij bijzondere aandacht besteedt. De prioritaire delicten zijn: < diefstal uit woning < diefstal uit auto < mishandeling < bedreiging < beroving op straat < overvallen < misdrijven tegen het leven.

Per stadsdeel is nagegaan hoe het verloop van de aangifte van prioritaire delicten (gepleegd in dat stadsdeel) is in de laatste drie jaar. Voor zover er per stadsdeel meer dan één politiebureau is, zijn de gegevens van deze bureaus samengevoegd tot een stadsdeeltotaal Alle tabellen per stadsdeel en wijk zijn op dezelfde wijze opgebouwd. Per jaar worden de absolute aan- tallen per delict weergegeven en de percentages per jaar. In de laatste kolom is per delict het aantal van 2000 uitgedrukt in een percentage van 1998.

6.6. Woningvoorraad, 1992-2001 (tabel 4.6.1)

Woningvoorraad: Aantal woningen per 1 januari volgens het CBS. Het uitgangspunt van deze telling is de integrale volkstel- ling annex woningtelling 1971. Door middel van de jaarlijkse woningvoorraadmutaties, die door alle ge- meenten jaarlijks bij het CBS worden gemeld, is de voorraad voor de periode na 1971 berekend. Door definitie verschillen en woningsplitsingen in de bestaande voorraad zijn in de loop der jaren afwijkingen ontstaan. In 1992 heeft het CBS de woningvoorraad herzien (zgn. administratie woningtelling 1992). Door middel van binnen de gemeente Den Haag bekend zijnde woningvoorraadmutaties is door DSO de (herziene) woningvoorraad voor de periode na 1992 berekend.

6.7. Eigendomscategorien, 2001 (tabel 4.6.2)

41 Woningvoorraad (OZB): Aantal woningen volgens de Onroerend Zaakbelasting 2001. De hier gepresenteerde woningvoorraad wijkt door definitie verschillen af van de (herziene) CBS woningvoorraad. Deze gegevens moeten dan ook alleen gebruikt worden bij de bepaling van de eigendomsverhouding van de woningen naar de verschillende geografische indelingen.

Eigendomsverhouding (OZB): Aantal woningen naar eigendomsverhouding: Eigenaar-bewoner: als het eigendom van de woning en de gebruiker van deze woning dezelfde persoon is en op de peildatum 1/1/2001 op het adres staan ingescheven. Toegelaten instelling: de toegelaten instellingen zijn vastgelegd door VROM volgens het besluit beheer sociale huursector. De volgende toegelaten instellingen hebben bezit in Den haag: • Algemene Nederlandse woningstichting • Beheer sociale woningen haaglanden c.v. • Landelijke stichting sociale bouw • Patrimoniums woningen • Staedion • Stichting Verantwoord Wonen • Stichting Vestia den Haag Scheveningen • Stichting Vestia den Haag Zuid-oost • Stichting Vestia den Haag Zuid-west • Woningbouwstichting Voorburg • Woningstichting Haag Wonen • Woningstichting Ons Belang Particuliere huur: Alle woningen waarvan het eigendom een andere persoon is dan de gebruiker op de peildatum 1/1/2001 Eigendom nog niet bepaald: Op de peildatum 1/1/2001 was het eigendom nog niet eenduidig vast te stel- len (veelal nog in procedure) .

6.8. Koopprijsontwikkeling (tabel 4.6.3)

Aantal verkochte woningen: Alle verkochte bestaande woningen met een normale marktprijs, vrij te aanvaarden woningen.

Gemiddelde verkoopprijs: Gemiddelde verkoopprijs bestaande woningen met een normale marktprijs, vrij te aanvaarden woningen.

Gemiddelde looptijd: Gemiddelde tijd (in dagen) dat een bestaande, vrij te aanvaarden woning bij de NVM te koop staat.

M²-prijs: Gemiddelde verkoopprijs verkochte woningen gedeeld door het bruto vloeroppervlak van de verkochte woningen.

6.9. Verhuringen (tabellen 4.6.5 tot en met 4.6.5.3)

Reacties: Het totaal aantal reacties gedeeld door het aantal woningadvertenties.

42 Advertentie: Een advertentie waarin één of meerdere woningen (bijvoorbeeld nieuwbouwprojecten) worden aangeboden.

Aanbiedingsgraad: Het gemiddeld aantal keren dat een woning moet worden aangeboden voordat verhuring plaatsvindt.

Verhuringen: Aantal (opnieuw) verhuurde woningen.

Verhuurd tot kwaliteitsgrens: Aantal verhuurde woningen met huur tot kwaliteitsgrens gulden 2000. (huur tot 611 gulden (i 277) voor tijdvak 1/1/2000-30/6/2000 en huur tot 634 gulden (i 288) voor tijdvak 1/7/2000-31/12/2000).

Verhuurd tot bereikbaarheidsgrens: Aantal verhuurde woningen met huur vanaf kwaliteitsgrens tot bereikbaarheidsgrens 2000. (bereikbaarheidsgrens is huur tot 766 gulden (i 348) voor tijdvak 1/1/2000-30/6/2000 en huur tot 795 gulden (i 361) voor tijdvak 1/7/2000-31/12/2000).

Verhuurd tot aftoppingsgrens: Aantal verhuurde woningen met huur vanaf bereikbaarheidsgrens tot aftoppingsgrens 2000. (aftoppingsgrens is een huur tot 874 gulden (i 397) voor eenpersoonshuishouden en een huur tot 908 (i 412) voor meerpersoonshuis-houdens voor tijdvak 1/1/2000-30/6/2000 en een huur tot 937 gulden (i 425) voor eenpersoonshuishouden en een huur tot 973 (i 442) voor meerpersoonshuishoudens voor tijdvak 1/7/2000-31/12/2000).

Verhuurd tot huurprijsgrens: Aantal verhuurde woningen met huur tot huurprijsgrens 2000. (huurprijsgrens is een huur tot 1107 gulden (i 502) voor tijdvak 1/1/2000-30/6/2000 en een huur tot 1149 gulden (i 521) voor tijdvak 1/7/2000-31/12/2000).

Verhuurd boven huurprijsgrens: Aantal verhuurde woningen boven de huurprijsgrens 2000.

Huurders minima: Aantal nieuwe huurders met een inkomen tot minima 2000. Minima inkomensgrenzen voor 2000 zijn: Eenpersoons huishouden 23.000 gulden (i 10.437) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 23.800 gulden (i 10.800) Meerpersoons huishouden 28.750 gulden (i 13.046) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 29.900 gulden (i 13.568) Eenpersoons 65+ huishouden 23.150 gulden (i 10.505) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 23.900 gulden (i 10.845) Meerpersoons 65+ huishouden 28.700 gulden (i 13.023) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 29.750 gulden (i 13.500)

Huurders overige doelgroep: Aantal nieuwe huurders met een inkomen vanaf minima tot doelgroep inkomen 2000.

43 Doelgroep inkomensgrenzen voor 2000 zijn: Eenpersoons huishouden 35.600 gulden (i 16.155) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 36.400 gulden (i 16.518) Meerpersoons huishouden 47.750 gulden (i 21.668) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 48.800 gulden (i 22.144) Eenpersoons 65+ huishouden 31.600 gulden (i 14.339) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 32.300 gulden (i 14.657) Meerpersoons 65+ huishouden 41.250 gulden (i 18.718) tot 30/6/2000 en vanaf 1/7/2000 42.150 gulden (i 19.127)

Huurders niet-doelgroep: Aantal nieuwe huurders met een inkomen hoger dan het doelgroep inkomen 2000.

Doorstromers: Aantal nieuwe huurders welke in het aanbodmodel behoren tot de groep doorstromers. Indien een kandidaat een zelfstandige woonruimte achterlaat behoort hij tot de groep doorstromers. Een zelfstandige woonruimte is een huur- of koopwoning met een eigen voordeur en eigen voorzieningen zoals keuken en sanitair.

Starters: Aantal nieuwe huurders welke in het aanbodmodel behoren tot de groep starters. Indien een kandidaat geen zelfstandige woonruimte achterlaat behoort hij tot de groep starters. Hierbij gaat het dan om een kandidaat die: S woont bij zijn/haar ouders thuis, S woont bij iemand in, S woont op kamers, S woont in een onzelfstandige eenheid, S dakloos is, S na een echtscheiding of het verbreken van een andere samenlevingsvorm dan het huwelijk op zoek is naar een andere woning. Een starter is niet per se een alleenstaande, het kan ook gaan om inwonende gezinnen.

Woonduur doorstromers: Het gemiddeld aantal woonduurjaren op het vorige woonadres van de nieuwe huurders die behoren tot de groep doorstromers.

Leeftijd starters: De gemiddelde leeftijd van de nieuwe huurders die behoren tot de groep starters.

6.10. Huursubsidiegebruik (tabel 4.6.6.)

Aantal IHS ontvangers: Aantal Individuele Huursubsidietoekenningen over het tijdvak 1 juli t/m 30 juni van het volgend jaar.

6.11. Winkels (tabel 4.7.1.)

B=Bestedingspotentieel: de gemiddelde toonbankbestedingen per persoon per jaar, totaal of per brancheg- roep (bijv dagelijkse artikelen)

44 K=koopkrachtbinding: mate waarin het winkelapparaat de koopkracht uit het verzorgingsgebied weet te binden (K in % van B) t= toevloeiing van koopkracht van buiten het verzorgingsgebied

V=vloerproductiviteit: de omzet per m² verkoopvloeroppervlak (normatief: omzet per m² vvo benodigd voor een rendabele bedrijfsvoering; feitelijk: de op basis van binding en toevloeiing geschatte omzet per m²) vvo= winkelverkoopvloeroppervlak, d.w.z. de voor publiek toegankelijke ruimte en etalages gebonden omzet= B*K

6.12. Bruto woningdichtheid en bruto bevolkingsdichtheid (tabellen 4.7.2. en 4.7.3)

Bruto woningdichtheid: Woningvoorraad gedeeld door de gemeentelijke landoppervlakte (ha).

Bruto bevolkingsdichtheid: Aantal inwoners gedeeld door de gemeentelijke landoppervlakte (ha).

6.13. Achterstandsscores (tabel 4.9.)

Toelichting achterstandscores: Vanaf 1995 zijn de achterstandscores vrijwel elk jaar volgens dezelfde methodiek berekend. Achterstands- cores zijn in eerste instantie ontwikkeld voor ondersteuning bij de verdeling van activiteitenbudgetten voor bewonersorganisaties en de verdeling van de uren bewonersondersteuning over de wijken en stadsdelen. Er zijn vijf basisindicatoren die tezamen de achterstandscores vormen. Dit zijn: S Het gemiddeld besteedbaar inkomen per buurt, gemeten over personen die 52 weken per jaar een inkomen hebben S De SE-factor die de Dienst OCW berekent op basis van de opleiding en het geboorteland van de ouders van schoolgaande kinderen. S Huurpunten, samengesteld uit tien aspecten van de kwaliteit van de woonomgeving. S Percentage langdurig werklozen. S Percentage etnisch culturele groepen.

Per indicator en per wijk wordt de afwijking met het gemiddelde over de gehele stad bepaald. Plus-scores wijzen op een achterstand.