Gevoel van onveiligheid groeit Onderzoek naar Onderzoek geweld en dreiging |  22/11/2019 11:55:51

JAARGANG  | JAARGANG strafrecht strafrecht KRONIEKEN Formeel Materieel ADVOCATENBLAD.NL OP NIEUWS ACTUELE HET VOOR KIJK JAAROVERZICHT JAAROVERZICHT De spraakmakende vanzaken 2019 afscheid INTERVIEW Westerveld Mies neemt Rugdikte: 4mm – 20/11/2019 – Textcetera – 20/11/2019 – 4mm Rugdikte:

JAARGANG  |  |  OM_Advocatenblad_2019_10.indd 1-3 LEXXYN.NL

Devoon en Trivium bundelen krachten

SAFARI IN AFRIKA?

Tanzania Kenia Madagaskar Oeganda Rwanda Zimbabwe Namibië Botswana

Devoon en Trivium. Bouwers van vooruitstrevende software voor Zambia slimmer en efficiënter werken. Met geweldige support van enthousiaste en gedreven teams. Met inzet van twintig jaar Mozambique kennis en ervaring. Zie hier de overeenkomsten tussen de makers van NEXTassyst en NEXTmatters. IJzersterke oplossingen van Seychellen twee softwareontwikkelaars die dezelfde focus, dezelfde ambitie en dezelfde kernwaarden delen. Mauritius

Voor Devoon en Trivium redenen genoeg om verder te gaan onder Zuid-Afrika één noemer: NEXTlegal. Eén nieuwe, krachtige organisatie. Gestoeld op twee merken. Gebrand op één missie: de beste softwarepartner zijn voor de advocaat, notaris en bedrijfsjurist. Al sinds 1979 dé Afrika specialist Meer weten? Kijk opwww.nextlegal.nl Op jambo.nl en in onze brochure vindt u ruim 100 uitgekiende reizen of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat. Hét digitale hart voor advocaten, De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen! notarissen en bedrijfsjuristen

OM_Advocatenblad_2019_10.indd 4-6 22/11/2019 11:55:54 COLOFON VOORAF 3 Publicatiedatum 3 december 2019 99e jaargang Het Advocatenblad, het blad voor de Nederlandse advocatuur, verschijnt 10 keer per jaar en wordt uitgegeven door Boom juridisch. De van de Nederlandse orde van advocaten onafhankelijke redactie stelt de inhoud samen. De redactie werkt volgens de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek. Het volgende nummer van het Advocatenblad verschijnt op 28 januari. Hoofdredacteur Kees Pijnappels Redactie Sabine Droogleever Fortuyn, Stijn Dunk, Francisca Mebius Advocaat-redactieleden Jan Wouter Alt, Aldert van der Bent, Yola Geradts, Karol Hillebrandt,

EENDRACHT © Sjoerd van der Hucht Jack Linssen, Robert Malewicz, Coline Norde, Christiane Verfuurden, Paulien Willemsen, Rogier Wolf DOOR/KEESPIJNAPPELS REDACTIONEEL Beeldredactie Charlotte Helmer Vormgeving Textcetera, Den Haag Dit is het tiende en daarmee laatste nummer van het jaar. Volgens traditie Correctie Sandra Braakmann maken we in het magazine dan ruimte voor een – geheel arbitrair – jaar- overzicht van spraakmakende zaken. Druk Wilco, Amersfoort Dat doen we nu ook, zij het met enige schroom. De meest spraakmakende Citeerwijze zaak die Nederland in 2019 kende, betreft immers de stikstofuitspraak Adv.bl. 2019-10, p. van de Raad van State. Die hadden we graag uitgebreider belicht, maar Aan dit nummer werkten mee dat is helaas niet gelukt. Als journalist ben je afhankelijk van de mede- Jan Wouter Alt, Ivo van der Bent, Theda Boersema, Erik Jan Bolsius, Jiri Büller, Jan Buwalda, Alexandra Gerny, Martijn Gijsbertsen, werking van je bronnen en die hadden daar om verschillende redenen Nathalie Gloudemans-Voogd, Nathalie de Graaf, Liset Hamming, Sjoerd van der Hucht, Hedy Jak, Matthijs Kaaks, Till Kressin, geen trek in, de landsadvocaat noch de vertegenwoordiger van de eisende Lars Kuipers, Tatiana Scheltema, Trudeke Sillevis Smitt, partij. Het zij zo. Sander Theunissen, Jaap Jelle Vollaard, Paul van Wijngaarden Na deze disclaimer kan ik met gepaste trots verwijzen naar de spraak- Redactionele bijdragen Bijdragen kunnen naar [email protected]. makende zaken die we wél hebben uitgelicht. De gedrevenheid van de Per 500 woorden leveren deze 1 opleidingspunt op. geïnterviewde advocaten mag iedereen tot voorbeeld strekken. Stuk voor De redactie heeft het recht bijdragen in te korten. De redactie is telefonisch bereikbaar op nummer 070 - 335 35 70. stuk laten ze zien hoe groot het belang is van een kritische en onafhan- Boom juridisch kelijke advocatuur voor de samenleving. Selma Soetenhorst-Hoedt (uitgever) Daarmee komen we als vanzelf bij de gefinancierde rechtsbijstand Bureau van de orde terecht, de tak van sport die voor een belangrijk deel burgers bijstaat Neuhuyskade 94, 2596 XM Den Haag, postbus 30851, 2500 GW Den Haag, [email protected], 070-335 35 35, helpdesk: tegen de schier almachtige overheid. Bijzonder hoogleraar Mies [email protected], 070 - 335 35 54. Westerveld constateert in haar afscheidsinterview (vanaf pagina 20) dat Abonnementen de overheid het bestaansrecht van de sociaal advocatuur ter discussie De abonnementsprijs bedraagt € 246 per jaar (excl. btw, incl. verzendkosten). Een abonnement biedt u naast de stelt. Terwijl diezelfde overheid de regelgeving zo ingewikkeld maakt dat gedrukte nummers tevens het online-archief vanaf 2001 én een e-mailattendering. Kijk op www.advocatenblad.nl voor meer de bekneld geraakte individuele burger kansloos is zonder professionele informatie en het afsluiten van een abonnement. Abonnementen juridische hulp. kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en worden stilzwijgend verlengd, tenzij het abonnement schriftelijk wordt opgezegd. Alleen al om die reden is het winst dat het kabinet extra geld heeft uit- Na afloop van het eerste abonnementsjaar dient u rekening getrokken voor de sociale advocatuur (zie het coverartikel). Daarmee zijn te houden met een opzegtermijn van één maand. Kijk op www. tijdschriften.boomjuridisch.nl voor meer informatie. de structurele problemen niet opgelost, maar krijgt de beroepsgroep Wilt u een abonnement afsluiten of heeft u vragen? Neem dan contact op via [email protected] eventjes lucht. of via telefoonnummer 070-330 70 33. De discussie die binnen de balie is ontstaan na de toezegging van het Adreswijzigingen extra geld vertoont klassieke kenmerken. Een gemobiliseerde achterban Boom juridisch via [email protected] of via telefoonnummer 070-330 70 33. Adreswijzigingen is nimmer collectief tevreden na een akkoord. Ook in het onderwijs blijft van advocaten: [email protected]. de roep om ‘structureel geld’ klinken, ook al is het kabinet met extra geld Media-advies over de brug gekomen. Eenmaal uit de fles laat een geest zich niet zomaar Maarten Schuttél weer bottelen. Advertentiedeelname Capital Media Services B.V., Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Advocaten die op toevoeging werken, moeten ieder afzonderlijk een keuze Tel. 024-360 77 10, [email protected]. maken: #ikpiketweer of #ikpiketnogsteedsniet. Misschien kunnen de Behoudens door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag overwegingen van de advocaten in het coverartikel u daarbij helpen. niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt Eén ding is zonneklaar. Zonder de collectieve druk op minister Dekker zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is was het tijdelijk extra budget niet tot stand gekomen. Waarmee maar besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden. weer is aangetoond wat de kracht is van eendracht. Met die gedachte Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van wens ik u een mooie feestmaand toe, met tijd en ruimte voor reflectie artikelen aan het Advocatenblad impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging t.b.v. de (elektronische) en contemplatie. ontsluiting van (delen van) het Advocatenblad in enige vorm.

ISSN 0165-1331 PS: bijna driehonderd advocaten stuurden ons hun foto toe om aan te geven dat ze deelnamen aan #ikpiketnietmeer. Dank daarvoor, u ziet er goed uit!

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 3 22/11/2019 13:07:47 DEZE 20 24 Wat voor samen- Op zoek naar betere EDITIE leving willen we? rechtshulp in Rotterdam

RUBRIEKEN COVER 3 Redactioneel, Colofon 12 Toch extra geld voor 6 Interactie sociale advocatuur: 7 Cijfers, Citaat, Balie zowel blij als boos Column Ma hijs Kaaks 14 #ikpiketnogsteedsniet 9 In Beeld of #ikpiketweer? 38 Frisse Neus 19 Ter zi ing, Agenda INTERVIEW 40 Gezien 20 Wat voor samenleving 41 Tuchtrechtcolumn willen we? Trudeke Sillevis Smi 45 Buitenlandse balie, JAAROVERZICHT De beroepscoach 26 Spraakmakende zaken 26 ACTUEEL JURIDISCH Spraakmakende 10 Opnieuw aanslag op advocaat 50 Even opfrissen: zaken 46 Patroon van het jaar De waarheidsplicht in het Annemieke Hazelhoff civiele procesrecht 49 Lawyers for Lawyers: 60 Juridische analyse: Prijs voor pleitbezorger Slapende dienstverbanden: Colombiaanse boer Het bedje is gespreid 57 Jubileum 2019: Ontmoetingsplek voor HISTORISCH VERHAAL Gooische advocaten 53 De advocaat die het 58 Procesrol slachtoffer leidt opnam tegen Hitler tot hoofdbrekens

KRONIEKEN ACHTERGROND 65 Formeel strafrecht, 11 Waakzaamheid als materieel strafrecht tweede natuur 24 Op zoek naar betere rechtshulp in Ro erdam VAN DE ORDE 65 42 Vrij beroep, vrij pensioen 93 Ordeberichten 101 Transfers 104 Uitspraken van de Kronieken formeel tuchtrechter en materieel 106 Ten slo e: lid algemene raad Nederlandse orde van strafrecht advocaten Theda Boersema

Advocatenblad_2019_10.indd 4 22/11/2019 13:07:52 TOGA ACADEMIE

PRAKTIJKGERICHTE CURSUSSEN VOOR ADVOCATEN

TIPS, TRICKS EN DOʼS & DONTʼS BIJ DE ACTUALITEITEN STRAFRECHT R-C & DE RAADKAMER mr. Jan Vlug PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 mr. Eric Diepraam & mr. Peter Hermens 6 december 2019 - Den Bosch, 13 december 2019 - Rotterdam, PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 19 december 2019 - Utrecht - Kasteel Oudaen 4 december 2019 - Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas)

JEUGDSTRAFRECHT PRAKTISCH EN MASTERCLASS HUURPRIJSAANPASSING ACTUEEL BEDRIJFSRUIMTE mr. Monique van der Zouw mr. Michel Visser PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 5 december 2019 - Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas) 18 december 2019 - Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas)

MASTERCLASS BURGERLIJK PRAKTISCH EN ACTUEEL CIVIEL PROCESRECHT JEUGDRECHT prof. dr. Gert van Rijssen mr. Annette van Riemsdijk PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 11 december 2019- Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas) 9 december 2019 - Rotterdam - De Nieuwe Poort (CS)

VALKUILEN KOOP/VERKOOP AVG ACTUALITEITEN ONROERENDE ZAKEN mr. Michel Visser mr. Thomas van Essen PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 17 december 2019 - Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas) 17 december 2019 - Rotterdam - De Nieuwe Poort (CS)

ACTUALITEITEN ARBEIDSRECHT: WET MASTERCLASS ONDERNEMINGSRECHT ARBEIDSMARKT IN BALANS (WAB) EN OVERNAMEPRAKTIJK prof. dr. Diana de Wolff prof. mr. Bas Steins Bisschop & prof. mr. dr. Kid Schwarz PO-PUNTEN: 4 PRIJS: 349 PO-PUNTEN: 6 PRIJS: 549 10 december 2019 - Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas) 9 december 2019 - Amsterdam - De Nieuwe Poort (Zuidas)

Beperkt aantal plaatsen. Boek nu snel op: WWW.TOGA-ACADEMIE.NL

Advocatenblad_2019_10.indd 5 22/11/2019 13:07:53 TogaAcademie-Advertentie-A4-cursussen-17-10-2019.indd 1 15-11-19 11:41 6 INTERACTIE ADVOCATENBD

GESPOT OP SOCIAL MEDIA

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 6 22/11/2019 13:07:57 ADVOCATENBD ACTUEEL 7

CIJFERS COLUMN DOOR/MATTHIJSKAAKS Aktetas vol leugens

e top van de Belastingdienst heid gewaardeerd. Het is een uitvloei- heeft jarenlang duizenden sel van loyaliteit als kernwaarde: we Het aantal advocaten dat in 2018 D burgers beroofd van hun waren allemaal een beetje fout. Het actief deelnam aan het stelsel voor kinderopvangtoeslag. Het gaat om rapport van Donner heeft als zalven- gesubsidieerde rechtsbijstand is ouders met een krappe beurs die door de titel ‘Omzien in verwondering’. met ongeveer 200 afgenomen naar de overheid illegaal tot wanhoop zijn Zijn diagnose: de Belastingdienst leed 7.072 advocaten. Dat is zo’n drie gedreven. Een handjevol topambtena- aan institutionele vooringenomenheid. procent lager dan in 2017, blijkt uit ren heeft zich ongehinderd gewenteld Het is een knappe vondst. Het doet cijfers en trends van de Raad voor in grof machtsmisbruik tot ze werden denken aan de wijze waarop het OM Rechtsbijstand. ontmaskerd door journalisten en een in 2018 de top van ING ontzag na het klokkenluider. witwasschandaal, met een vergelijk- Maar denk niet dat de daders zijn bare toverformule: de strafbare feiten ontslagen, verwacht niet dat de straf- zijn toe te rekenen aan de organisatie CITAAT rechter nu het laatste woord heeft. als geheel. Het is de homeopathische Niets van dat alles. Het recht mean- verdunning van misdaden van het ‘Er kan straf dert bij de staat. Het heeft daar nooit management. Het is bovendien een een rechte loop. Zie de jurist van de schoffering van ondergeschikten volgen als een Belastingdienst die de klokkenluider die de orders uitvoerden binnen een gerust meende te stellen met de belof- strakke hiërarchie. De klokkenluider verdachte op te ‘in de toekomst gaan we weer volgens beschreef de angstcultuur. Medewer- de wet werken’ (aldus Trouw en RTL kers durfden de leiding niet tegen zijn klompen Nieuws). Het smoren van de klokken- te spreken, uit vrees dat het hun luider was bijna gelukt. Aangiftes loopbaan zou schaden. De Belas- kan aanvoelen tegen ambtenaren gaan zelden over tingdienst leed aan institutionele machtsmisbruik, maar eerder over intimidatie. dat de het lekken van geheimen. Maatschap- En het waren natuurlijk niet deze pelijke onrust is gevaarlijker dan medewerkers die de landsadvocaat (racistische) een loyale boef. Schending van een met een aktetas vol leugens op pad ambtseed is erger dan het belagen en stuurden om rechters en rechtzoeken- uitlatingen bedonderen van armlastige burgers. de ouders te misleiden. Burgers die De ambtenaar die werd gestraft, die jaren vergeefs moesten procederen beledigend op non-actief werd gesteld en geïnti- omdat de Belastingdienst door de mideerd, is de man die de misstan- rechter werd geloofd. Klein gelijk laat zijn voor den aankaartte. zich zo gemakkelijk platwalsen. een groep Illegaal overheidshandelen leidt De dg, de Algemeen Directeur, de standaard tot de instelling van een Directeur Toeslagen van destijds. Ze mensen.’ commissie. En dus boog de oude kunnen na een standje blijven zitten Donner zich over het schandaal of gaan elders op een departement Jacco Janssen, (straf)rechter in de van de gedupeerde ouders. Het is weer aan de slag. Ze waren immers Rechtbank Rotterdam, verwijst in een bijzondere vaardigheid om de altijd loyaal. Daar mogen ze weer NRC van 19 november in een reactie op boeven streken van een foute baas uit nieuwe afdelingen met hun instituti- racistische uitlatingen van supporters te smeren over zijn ondergeschikten. onele vooringenomenheid infecteren. van FC Den Bosch naar een uitspraak Bij de overheid wordt deze vaardig- Is er eigenlijk al aangifte gedaan? van de politierechter.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 7 22/11/2019 13:08:01 ONS VERTAALTEAM STAAT VOOR U KLAAR

Juridisch vertalen, een vak apart!

Of u zich nu toelegt op ondernemingsrecht, arbitragerecht of M&A, wij staan altijd klaar om direct met uw vertaalproject aan de slag te gaan.

Met ons uitgebreide team van 15 in-house vertalers en ons internationale netwerk ervaren freelance vertalers realiseren wij graag uw juridische vertaalopdrachten, in elke gewenste taalcombinatie en altijd binnen de gewenste deadline.

Wij doen u graag een vrijblijvende offerte.

T 0299-351851 | E [email protected] | W www.jmstext.nl

Advocatenblad_2019_10.indd 8 22/11/2019 13:08:02 ADVOCATENB D ACTUEEL 9 IN BEELD O, o strafrecht

DOOR / FRANCISCAMEBIUSBEELD / SJOERDVANDERHUCHT

o strafrecht, al dat tuig het jaar van Rembrandt. In het AFAS stiltes, met accentueren en weg- achter de duinen. Mooi Circustheater vertelde Bart Jan van laten. Alles om een boodschap over O rechtsgebied, ik zou niet Ettekoven, voorzitter van de Afdeling te brengen.’ willen ruilen.’ bestuursrechtspraak van de Raad van Kickbokser Remy Bonjasky, drie- Met deze advocatuurlijke parodie State, over de relatie tussen meester- voudig winnaar van de K-1 World op de klassieker van Harry Jekkers lijke muziek en het gesproken woord. Grand Prix, nam de jonge generatie opende het Haags cabaret de feest- ‘Componisten beschikken over een mee op zijn weg naar de top. ‘De weg avond tijdens het jaarcongres van de palet aan klankkleuren waarmee ze naar de top vraagt om discipline, de Stichting Jonge Balie Nederland. ons kunnen beroeren, zoals schilders juiste stip aan de horizon en door- Het jaarcongres in Scheveningen kunnen. De opzet van een pleidooi is zettingsvermogen. Dat geldt niet stond deze november in het teken ook schilderen, maar dan met woor- alleen voor topsporters, maar ook van grote meesters. Tenslotte is 2019 den. Soms met tempo versnellingen, voor advocaten.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 9 22/11/2019 13:08:04 10 ACTUEEL ADVOCATENBD

OPNIEUW AANSLAG OP ADVOCAAT DOOR/STIJNDUNK Kort na de moord op Derk Philippe Schol Wiersum werd de advocatuur opnieuw opgeschrikt door de beschieting van een advocaat: Philippe Schol. De politie vermoedt een relatie met zijn werk als curator. Het was bij diverse autoriteiten bekend dat Schol werd bedreigd.

e 43-jarige Schol (Schol &

Gorter Advocaten, Enschede) Hilberink © Robin D liet op 6 november zijn hond uit in de buurt van zijn huis, net over de grens bij het Overijsselse Glane, toen hij vanuit een rijdende auto werd beschoten. Hij werd in zijn been geraakt. Binnen een week werd meest genoemde verklaring voor het vocaten zo groot mogelijk te maken.’ Schol uit het ziekenhuis ontslagen, schietincident is de rol van Schol als In zijn eerste reactie noemde Rij- hij maakt het naar omstandig- curator in enkele geruchtmakende laarsdam het nog te vroeg om te con- heden goed. faillissementen. stateren dat de beveiliging in deze Schol werd al langere tijd ernstig Met name het faillissement van zaak tekortschoot. ‘Dat moet nog bedreigd. Dat was bekend bij ver- sportschool Olympic Gym in Hengelo worden uitgezocht. Bovendien geven schillende instanties, onder meer de wordt genoemd. In zijn faillisse- maatregelen geen honderd procent Nationaal Coördinator Terrorisme- mentsverslag meldde Schol dat via garantie. We gaan binnenkort weer bestrijding en Veiligheid (NCTV). deze sportschool waarschijnlijk met de minister om de tafel over De NCTV was geïnformeerd door de winsten uit wietteelt werden wit- nieuwe maatregelen en hebben een NOvA, die een melding over Schol gewassen. Op 3 oktober werd een goed contact met de NCTV.’ had binnengekregen bij het begin doorstart gemaakt van Olympic Gym Het schietincident veroorzaakt grote oktober opgerichte Contactpunt in Losser. Carl Luttikhuis, deken van onrust onder Twentse advocaten, Beroepsgroepen. Er waren ‘passende de orde Overijssel, zei tegen Tuban- meldde Tubantia. Justitieminister maatregelen’ genomen om Schol te tia: ‘Dat was op de dag af exact een Grapperhaus had net besloten hon- beveiligen. Hij had onder meer enige jaar na de uitspraak van het faillisse- derdvijftig politiemensen uit Overijs- tijd persoonsbeveiliging. ment. Schol heeft nogal in de clinch sel over te plaatsen, onder meer om gelegen met de bestuurder van deze de advocaten, officieren en rechters GERUCHTMAKEND sportschool.’ in Amsterdam te beschermen. Aan- Twee weken na het schietincident leiding daarvoor was de aanslag op verklaarde het Openbaar Ministerie ‘ONTHUTSEND’ Derk Wiersum. in Duitsland ‘dat de achtergron- Algemeen deken Johan Rijlaarsdam Uit recent onderzoek van het Advo- den en het motief vermoedelijk in noemde de tweede aanslag binnen catenblad blijkt dat bedreiging en Nederland moeten worden gezocht’. zes weken ‘onthutsend’. ‘De grond geweld zich niet alleen beperken tot De zaak is inmiddels overgenomen zakt onder je voeten vandaan,’ aldus strafrechtadvocaten. Ook disciplines door de Nederlandse politie, die Rijlaarsdam. ‘We moeten alles op als faillissementsrecht en familie- al een onderzoek was gestart. De alles zetten om de veiligheid van ad- recht hebben ermee te kampen.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 10 22/11/2019 13:08:08 ADVOCATENBD ACHTERGROND 11

WAAKZAAMHEID ALS TWEEDE NATUUR

DOOR/KEESPIJNAPPELS KIJK VOOR HET ACTUELE NIEUWS OP ADVOCATENBLAD.NL

INTERVIEW ACHTERGROND KRONIEKEN Het gevoel van veiligheid staat onder druk. Daar is Tjeerd Zuidema: ‘Niet alles De grenzeloze jacht op Bestuursprocesrecht hoeft langs de tuchtrechter’ talentvolle stagiairs Insolventierecht iets aan te doen, zeggen veiligheidsadviseurs. Onderzoek naar dreiging en geweld Gevoel van a de aanslag op Derk Wier- veranderen in bewust en bekwaam. onveiligheid sum vroeg het Advocatenblad Uiteindelijk moet veiligheid integraal groeit N de balie naar het gevoel onderdeel worden van de levensstijl. van veiligheid. De resultaten liegen Dan kom je waar je wilt zijn: onbe- er niet om. Ruim de helft van de wust bekwaam.’ advocaten (59 procent) geeft aan zich Volgens het KCVA vergt dat training. weleens onveilig te voelen. Predictive profiling, noemt KCVA-do- Oud-politieman Ed Nouwen van het cent Gérard Elshoff het, ontleend aan Kenniscentrum voor Agressie (KCVA) de werkwijze van Israëlische veilig-

in Muiderberg kijkt er niet van op. heidsdiensten. ‘Ken je omgeving, leer JAARGANG  |  |  Toenemende agressie is een breed op een andere manier om je heen te maatschappelijk fenomeen. Met zijn kijken. Als iedereen opmerkzaam is, die rondhangen, auto’s die meerdere onderneming helpt hij organisaties vang je signalen eerder op.’ maken voorbijrijden. ‘Als dat soort daarmee om te gaan, met name door Advocatenkantoren moeten aan signalen worden opgemerkt, dient preventie. ‘Met een aantal concrete de hand van een analyse in kaart er conform het protocol vervolg aan stappen is veel winst te behalen op brengen met welke risico’s ze te te worden gegeven. Opvallende tele- het gebied van veiligheidsgevoel, maken kunnen krijgen en waar ze foontjes moet je intern bespreken, bij werkbeleving en ziekteverzuim. Men- kwetsbaar zijn, luidt zijn advies. Een vreemde auto’s bel je de politie. Het sen kiezen vaak vanuit een bepaalde veiligheidsanalyse waarbij zogeheten is maar een voorbeeld. Zo’n protocol overtuiging voor hun beroep. Als ze OBE-maatregelen aan bod komen. De is maatwerk en kan voor elk kantoor vervolgens met agressie te maken afkorting staat voor organisatorisch, verschillend zijn.’ krijgen, kan dat vergaande gevol- bouwkundig en elektronisch. gen hebben. Mensen die zich niet De bouwkundige en elektronische SPREEKKAMER veilig voelen, raken hun werkplezier maatregelen betreffen de fysieke Eenvoudige maatregelen kunnen de kwijt en kunnen ziek thuis komen kantoorinrichting, cameratoezicht veiligheid enorm ten goede komen, te zitten.’ en toegangscontrole. Organisato- zegt Nouwen. ‘Loop je voor je cliënt rische maatregelen gaan over het uit naar de spreekkamer of volg je ONBEWUST BEKWAAM gedrag van medewerkers. Dat moet hem? Waar ga je zitten, achterin of Het KCVA bepleit een andere denk- aan de hand van protocollen weten bij de deur?’ en werkwijze bij advocatenkantoren hoe te handelen in welke situatie. Wees ook duidelijk naar je clientèle waar veiligheid onder druk kan ‘Er ontstaat dreiging als zaken wat je wel en niet accepteert. ‘Maak komen te staan. ‘De moord op Derk afwijken van de norm. Daar moet je huisregels en hang die duidelijk Wiersum heeft een enorme schok afspraken over maken, zodat mensen zichtbaar op in de wachtkamer, zodat veroorzaakt, omdat niemand dit zag weten wat ze moeten doen.’ mensen weten dat er grenzen zijn aankomen. Je zou kunnen zeggen dat Concreet kan het gaan om vreem- aan hun gedrag. Dat ze een andere de advocatuur zich onbewust was van de telefoontjes, waarbij iemand advocaat moeten gaan zoeken als de risico’s en er onbekwaam mee om- informatie probeert te krijgen over ze gaan schelden of zich intimi- ging. Met de juiste aanpak moet dat een bepaalde advocaat. Of mensen derend gedragen.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 11 22/11/2019 13:08:09 Advocatenblad_2019_10.indd 12 22/11/2019 13:08:13 ADVOCATENBD COVER 13

TOCH EXTRA GELD VOOR BALIE ZOWEL SOCIALE ADVOCATUUR BLIJ ALS BOOS DOOR/ SABINEDROOGLEEVERFORTUYN FRANCISCAMEBIUS&KEESPIJNAPPELS

e toezegging van minister collectief de zaal, zodra duidelijk van het huidige kabinet loopt in Sander Dekker voor Rechts- werd dat Dekker met lege handen 2021 af. D bescherming kwam op het was gekomen. Algemeen deken Johan Rijlaarsdam nippertje: net voordat de Tweede Dekker kon na het debat niet anders toonde zich blij met de overbrug- Kamer haar geduld met de bewinds- meer dan concluderen dat hij alleen gingsregeling. ‘In de eerste plaats man verloor en aan de vooravond van was komen te staan. De Tweede omdat de minister nu eindelijk massale acties door advocaten. Op Kamer zou hem de acties van begin erkent dat er sprake is van nood in de vrijdagmiddag 15 november – na de januari, met alle gevolgen in de sociale advocatuur. En we hebben nu wekelijkse ministerraad – kon Dek- rechtspraak, zwaar aanrekenen. even rust, zodat we inhoudelijk kun- ker opgelucht melden dat hij extra Dekker zelf zegt dat hij voorafgaand nen gaan praten over de herziening budget had gekregen. aan het debat al de dialoog zocht. van het stelsel.’ Daar zag het lange tijd niet naar uit. Om precies te zijn op het moment dat Dekker hoopte met het extra geld Een week eerder, tijdens een alge- de NOvA, namens lokale orden en de impasse te doorbreken en de meen overleg in de Kamer over de ge- specialisatieverenigingen hem in de aangekondigde verhinderingsacties financierde rechtsbijstand, beweerde grote hal een petitie overhandigden. te vermijden. Hij kreeg daarvoor ook de VVD-bewindsman nog dat hij het ‘Ik zei tegen de landelijk deken: laten de steun van de NOvA en de specia- geld niet had. Belangrijker nog, hij we praten, anders komen we hele- lisatieverenigingen. In een persbe- vond het niet nodig. Eerst maar eens maal niet nader tot elkaar. Daarna richt riep de NOvA advocaten nog het aantal zaken structureel met tien kwam het in een stroomversnelling. dezelfde dag op de acties niet te laten procent verminderen. ‘Q (kwantiteit) Toen ik het idee had, er komt iets uit doorgaan. moet naar beneden om P (prijs) te dat uiteindelijk kan gaan vliegen, heb De Amsterdamse strafadvocaat laten stijgen.’ ik onmiddellijk contact opgenomen Robert Malewicz, initiatiefnemer van De Tweede Kamer werd er wanhopig met de minister van Financiën en #ikpiketnietlanger, gaf op Twit- van. Niet alleen de oppositie, onder met de fractievoorzitter. Om te kijken ter gehoor aan die oproep, met de aanvoering van de onvermoeibare wat we bovenop het regeerakkoord hashtag #ikpiketweer. Michiel van Nispen. Ook de coalitie- zouden kunnen doen. Daarna was De NOvA schuift op het ministerie genoten van CDA, CU en D66 wilden iedereen het er snel over eens.’ ook weer aan bij het zogeheten top- dat er iets gebeurt om de acute beraad over de rechtsbijstand. De in- nood te lenigen. Wat dat ‘iets’ moest NIEUW TARIEF breng blijft gericht op verbeteringen zijn, lieten ze aan de minister over, In totaal trekt het kabinet 60 miljoen van het stelsel en op een redelijke ver- ondertussen verwijzend naar het euro extra uit, verdeeld over twee goeding voor sociaal advocaten, be- noodplan dat de NOvA in september jaar. Inclusief btw gaat het om 73 nadrukt de NOvA. ‘De commissie-Van had voorgesteld. miljoen. Met dat geld kan de vergoe- der Meer heeft aangetoond dat daar ding per toevoegingspunt tijdelijk 127 miljoen euro voor nodig is. (…) DIEPTEPUNT omhoog. Per punt wordt nu 108,57 De maatregel die het kabinet nu heeft Het debat vormde een dieptepunt euro vergoed. Vanaf 1 januari 2020 getroffen, lenigt de eerste nood maar in een lange reeks van moeizame geldt het nieuwe tarief van 121,50 is geen duurzame oplossing.’ bijeenkomsten. Henk Krol van euro (excl. btw). Dat tarief geldt voor 50PLUS verzuchtte zelfs dat hij zich de eerste 1.500 basispunten. ONVREDE geen debat kon herinneren waarvan Wat er na de periode van twee jaar Dat laatste is precies het probleem hij zo droef was geworden. Tientallen gaat gebeuren, is onbekend. Minister voor diverse advocaten die niet advocaten, die naar Den Haag waren Dekker heeft steeds gezegd dat de tevreden zijn met het tijdelijke extra gekomen om het debat bij te wonen, herziening van het stelsel pas in 2024 geld. Tal van hen lieten op sociale waren dat met hem eens. Zij verlieten zijn beslag krijgt. De regeerperiode media weten de acties door te zetten

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 13 22/11/2019 13:19:31 14 COVER ADVOCATENBD

en alleen genoegen te nemen met bijgezet met de hashtag #ikpiket- is daarmee sprake van een leemte. structurele maatregelen. Ook het nogsteedsniet. Onder aanvoering Die willen we opvullen.’ Dietz de Deventer kantoor Vlug Huisman van de Wassenaarse advocaat Pieter Loos zegt dat honderden advocaten Maarsingh Strafpleiters verklaarde Dietz de Loos is inmiddels de Lan- zich via een whatsappgroep achter de piketboycot te handhaven. ‘De ad- delijke Advocaten Vereniging (LAV) zijn initiatief hebben geschaard. vocatuur krijgt met dit extra budget opgericht, die zich wil toeleggen op geen extra vet op de botten. Gege- belangen behartiging. PIKETROOSTER ven de alarmerende, doorwrochte Volgens Dietz de Loos stelt de LAV De Raad voor Rechtsbijstand (RvR) rapporten over dit onderwerp in de zich niet tegenover de NOvA, maar zette half november het piketroos- afgelopen jaren – waarvan enkele er juist naast. ‘De NOvA geeft na- ter voor januari weer open. Advoca- nota bene in opdracht van de minis- drukkelijk aan het belang van een ten die zich niet hadden aangemeld ter zelf opgesteld – had een regeling goede rechtsbedeling na te streven voor de eerste weken van januari, met terugwerkende kracht meer voor en niet het belang van advocaten. kregen tot 1 december de tijd dat de hand gelegen.’ Ook binnen de Dat is ook wat stagiairs al meteen alsnog te doen. Op 6 december Haagse balie ontstond gemor over de eerste dag wordt geleerd: het is maakt de RvR bekend of voldoende het afblazen van de acties, kracht geen belangenvereniging. Feitelijk advocaten dat hebben gedaan.

IKPIKETNOGSTEEDSNIET OF IKPIKETWEER? Vijf advocaten geven hun visie.

#ikpiketweer ‘MOOI EERSTE GEBAAR’ © Angelo Roga Naam: Robert Malewicz (45) Kantoor: Cleerdin & Hamer advocaten, Amsterdam Rechtsgebied: strafrecht Initiatiefnemer van #ikpiketnietlanger Lid van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA)

zaken in het kader van piket. Ik wilde en de advocatuur loopt op zijn tand- dat niet meer. Met de actie wilde ik vlees. Er moet eerst geld komen om laten zien wat er gebeurt als er geen het dak te dichten. Daarna kunnen we at mij betreft, is de actie sociaal advocaten meer zijn. Ik heb praten over herziening. in januari van de baan. daarbij duidelijk een gevoelige snaar Daar kwam bij dat die stelselherzie- W Net als de specialisatie- geraakt. Het ging als een lopend ning nog totaal niet doordacht is. Het verenigingen heb ik opgeroepen om vuurtje. De strafrechtadvocatuur biedt geen oplossing voor de kosten die niet te gaan staken. De overbrug- schaarde zich massaal achter de we maken. Het is onzin om te zeggen gingsregeling van minister Dekker is oproep en al vrij snel volgden andere dat de sociale advocatuur nog meer een mooi eerste gebaar voor de acute takken van sport. moet inleveren. Er worden grote delen nood die er nu is. Daarnaast biedt Minister Dekker kwam vervolgens niet vergoed. Het uurtarief ligt soms deze stap van de minister perspectief weer met het sleetse antwoord dat op maar tien tot vijftien euro. Mijn om weer bij hem aan tafel te gaan om we moeten praten over stelselherzie- oppas verdient meer op een avond. het vervolg te bespreken. ning. Dat is al jaren zijn antwoord, Ik ben blij dat de minister toch over Het idee om te staken, kwam nadat maar dat is helemaal niet het punt. de brug is gekomen. Deze 60 miljoen op Prinsjesdag bleek dat opnieuw Ik vergelijk het met overleggen over euro lenigt niet alle noden, maar het geen extra geld beschikbaar kwam het opnieuw inrichten van je huis. is een begin. Ik heb deze laatste weken voor de sociale advocatuur. Toen Je kunt dat wel willen bespreken, geleerd dat dit voor nu politiek het vervolgens de oproep kwam om maar als het dak lekt, wil je dat eerst maximaal haalbare is. We zullen ons de piketroosters voor volgend jaar repareren. Daarna volgt het gesprek moeten inspannen om structureel in te vullen dacht ik: daar gaan we over de inrichting. Dat is precies wat meer geld te krijgen in een nieuw weer. Je committeert je weer voor de commissie-Van der Meer heeft regeerakkoord, direct na de verkiezin- een halfjaar aan het aannemen van gezegd. Er is achterstallig onderhoud gen. Dat wordt het nieuwe doel.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 14 22/11/2019 13:08:14 Advocatenblad_2019_10.indd 15 22/11/2019 13:08:18 16 COVER ADVOCATENBD

#ikpiketweer #ikpiketnogsteedsniet ‘SLECHTS EEN DOEKJE © Chantal Spieard VOOR HET BLOEDEN’ Naam: Marleen van Geffen (55) Kantoor: Advokatenkollektief OOST, Amsterdam Rechtsgebied: Arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht Lid van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN), de Vereniging voor Arbeidsrecht (VvA) en de Specialisatievereniging Sociaal Zekerheidsrecht (SSZ)

k heb gemengde gevoelens bij zaak waar ik al twintig uur aan heb de muur en Dekker ziet het belang de overbruggingsregeling van besteed, terwijl de procedure nog van gefinancierde rechtsbijstand niet I Dekker. Het is positief dat er extra gestart moet worden. Ik zit zowel voldoende in. geld komt, maar het is nog veel te in arbeidszaken als in socialezeker- Ik denk nog na over de oproep van weinig. Er verandert niets aan het heidszaken geregeld zeer ruim boven de NOvA en de VSAN om niet te gaan probleem van het laag aantal punten het forfait. Vaak ben ik twee keer staken. Het zinvolle van de actie was per zaak dat op een aantal rechts- zoveel tijd kwijt. Dan kom je bij het natuurlijk dat hij breedgedragen gebieden speelt. Het is slechts een huidige tarief op 54 euro per uur uit werd. Dat is nu anders, maar het blijft doekje voor het bloeden. De proble- en bij het nieuwe tarief op 60 euro van belang om druk op de ketel te men blijven. per uur. Dat is problematisch gezien houden. De NOvA gaat weer met de De onzekerheid groeit al jaren. alle kosten die je hebt. Ik blijf erbij minister in gesprek. Deze dialoog Zaken zijn complexer geworden en dat er 127 miljoen euro nodig is, zo- mag de urgentie echter niet naar de de vergoeding is niet toereikend. Als als de commissie-Van der Meer heeft achtergrond drukken. Anders sluit ik voorbeeld: ik doe nu een arbeids- berekend. We staan met de rug tegen verdere acties in de toekomst niet uit.’

#ikpiketweer ‘ZAKEN GAAN ZO DRIE KEER OVER HET AANTAL UREN HEEN’

Naam: Patricia Scholtes (46) Kantoor: Dinove Advocaten, Den Haag Rechtsgebied: Migratierecht en strafrecht Lid van de Vereniging Asieladvocaten & -Juristen Nederland (VAJN)

k vond de staking een goed regelgeving en jurisprudentie. Het gaan en de druk moet erop blijven. initiatief, omdat de betalingen al uurtarief is door dit alles drastisch Mijn vreugde was echter van korte I heel lang tekortschieten. Ik ben omlaag gegaan. duur. Dezelfde dag werd bekend dat blij met het kleine beetje extra geld, Ik werk voor zo’n zestig à zeventig het kabinet de rechtsbijstand rond maar het lost de problemen niet op. procent op toevoegingsbasis. De de asielaanvraag grotendeels gaat Voor asielzaken geldt bijvoorbeeld betalende praktijk vangt de verliezen schrappen. Dat baart me zorgen. dat allerlei simpelere zaken uit het van de toevoegingspraktijk op. De Uit het rapport van de commis- forfait zijn gehaald. Gevolg is dat de sociale advocatuur sterft uit als we sie-Van Zwol blijkt dat het kabinet zaken die in het forfait blijven inge- niets doen. Wij nemen als kantoor deze maatregel beter niet kan wikkelder zijn. Het aantal uren wat je geen stagiair meer aan omdat we dat nemen. Dat heeft staatssecretaris vergoed krijgt, is hetzelfde gebleven. niet kunnen betalen. Broekers-Knol in de wind geslagen. Zaken gaan zo drie keer over het Toen Dekker liet weten dat er extra Ik denk wel dat ik van de staking aantal uren heen. In bewerkelijke geld beschikbaar komt, was ik blij. afzie, omdat daar op dit moment te zaken worden vrijwel nooit meer Ik zie het als een eerste stap en de weinig draagvlak voor is. Ik kan me extra uren vergoed. Het recht is ook onderhandelingen zijn heropend. voorstellen dat er op den duur alsnog complexer geworden door Europese Maar er is nog een lange weg te acties nodig zijn.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 16 22/11/2019 13:08:24 ADVOCATENBD COVER 17

#ikpiketnogsteedsniet ‘IK BLIJF BEGIN JANUARI VERHINDERD’ Naam: Diederik Briedé (44) Kantoor: Briedé Cassese Advocaten & Mediators, Almelo Rechtsgebied: Huurrecht Lid van de Vereniging van Huurrecht Advocaten (VHA)

een soort symboolstaking. Ik doe toevoeging doen. Dat lukt door de mee om toch een signaal af te geven. lage kosten vanwege onze praktijk Er is naar het publiek toe een wereld aan huis en de betalende cliënten. te winnen. Menigeen denkt dat advo- Maar ook ik weiger inmiddels wel- k vind het een bijzondere omslag caten het zelf wel kunnen rooien. eens huurderszaken omdat het te van de minister. Eerst was er hele- Ik voer een intensieve procespraktijk, weinig oplevert. Echte spoedgevallen I maal niets mogelijk en nu ineens zo’n zeventig procent op toevoe- help ik altijd, ook in de eerste twee wel. De aangekondigde actie wierp gingsbasis. Dat zijn technische, vaak weken van januari. Je laat iemand die dus zijn vruchten af. Dekker wil hier- bewerkelijke zaken waar geen riante op straat wordt gezet niet in de kou mee tijd kopen. Hij heeft de nood nu vergoeding tegenover staat. Ik ken staan. gelenigd en gaat vervolgens door met ook genoeg principiële advocaten die Als er geen structurele oplossing de stelselherziening. Over twee jaar alleen huurders bijstaan vanuit so- komt, ga ik in de toekomst wellicht hebben we weer hetzelfde probleem. ciaal oogpunt. Dat gaat vaak om een minder huurderszaken doen. Op Ik blijf daarom de eerste twee weken complexe doelgroep die niet alleen die manier kalft het vak van huur- van januari verhinderd, ook al ga huurproblemen hebben. Ik steun de rechtadvocaat wel af. Wie gaat het ik daarover nog wel in gesprek met actie voor mezelf maar juist ook voor nog doen? Veel huurrechtadvocaten andere huurrechtadvocaten. Voor mij deze groep advocaten. zijn oude rotten in het vak. Er moet als huurrechtadvocaat is de staking Mijn collega en ik blijven zaken op nieuwe aanwas komen.’

#ikpiketnogsteedsniet ‘HET IS EEN WASSEN NEUS’ Naam: Marina Molenaar (41) Kantoor: Molenaar & Hermes Advocaten & Mediators, Noord-Scharwoude Rechtsgebied: Familierecht Lid van de vereniging Familie- en Erfrecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS)

simpeler. Een echtscheidingsproce- Op kantoor praten we best vaak over dure kon je toen makkelijk in tien de vraag of we nog wel toevoegings- punten afdoen. In de loop der jaren is zaken moeten doen. Zonder zou ik k en mijn vier kantoorgenoten er zoveel meer bij gekomen. Een ou- ongeveer net zoveel verdienen, omdat blijven verhinderd de eerste twee derschapsplan, viergesprekken met de kosten omlaaggaan en ik minder I weken van januari. Ik ben op zich- de advocaat van de tegenpartij, het kan werken. Voor mij persoonlijk zelf blij dat de minister een handrei- proberen te schikken. Echtscheidin- zou dat een prima oplossing zijn. king heeft gedaan, maar het is een gen waarbij je dertig, veertig of soms Maar als we dat allemaal doen, waar wassen neus. Tien euro per punt is vijftig uur aan het werk bent voor tien moeten al die mensen die recht heb- leuk, maar het lost het probleem van punten zijn geen uitzondering meer. ben op gefinancierde rechtsbijstand de extra uren per zaak niet op. Bo- Een vergoeding voor extra uren wordt dan naartoe? vendien merk je pas iets van dat extra meestal afgewezen. Het kan gewoon De staking betekent voor mij dat er geld na declaratie. Dat is bij familie- niet uit met alle kosten die je hebt. geen zittingen worden gepland. De zaken na zo’n anderhalf jaar. Zo’n veertig procent van mijn zaken omgangszaken, echtscheidingen en Ik heb het systeem van gefinancierde doe ik op toevoeging. De rest is alimentatiezaken kun je prima een rechtsbijstand sinds mijn start als betalend. Het is zuur dat de beta- paar weken doorschuiven. Dat is an- familierechtadvocaat alleen maar lende cliënten eigenlijk compen- ders voor de ondertoezichtstellings- achteruit zien gaan. Toen ik begon seren voor het verlies dat je draait op en BOPZ-zaken. Daar gaan grote ga- in 2004 was de samenleving veel toevoegings zaken. ten vallen als veel advocaten staken.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 17 22/11/2019 13:08:32 Ben jij te slim om alleen advocaat te zijn?

CMS is met 1100 partners, 4800 juristen en meer dan 70 vestigingen in ruim 40 landen één van de grootste advocatenkantoren ter wereld. We zijn volledig gespecialiseerd in onze cliënten. In hun bedrijfstakken, hun markten, in alles wat hen overdag bezig en ‘s nachts soms wakker houdt. Bij CMS zoeken we topadvocaten die verder kijken dan hun vakgebied groot is. Natuurlijk zoeken we de allerbeste juristen. Maar dat moeten bij wijze van spreken ook halve economen zijn. Die de taal van ondernemers vloeiend spreken. Zij leven en denken mee met hun opdrachtgevers. Your World First heet dat bij ons. Is jouw blik zo weids als de wijde wereld? Kijk dan op benjijteslim.nl

CMS Atrium Parnassusweg 737 1077 DG Amsterdam +31 (0) 20 301 6 301

Advocatenblad_2019_10.indd 18 22/11/2019 13:08:33 ADVOCATENBD ACTUEEL 19

TER ZITTING AGENDA

5E JAARCONGRES GEZONDHEIDSRECHT Stoep Op 6 december organiseert Studiecentrum Kercke bosch samen met GZR Updates het Jaar- DOOR/LARSKUIPERS congres Gezondheidsrecht. Het congres gaat in op de actuele ontwikkelingen in het rechtsgebied. Het versmallen van een troŽoir leidt tot commotie Om het eerste lustrum te vieren, is een program- ma samengesteld met sprekers uit binnen- en in De Rijp. Bewoners praten niet meer met elkaar buitenland. Schadevergoeding bij medische en slepen de gemeente Alkmaar voor de rechter. fouten en ‘Biohacking, de maakbare mens’ zijn thema’s die aan bod komen. Daarnaast kunnen n de zomer van 2018 krabden bewoners van de Boeijerstraat in aanwezigen kiezen uit veertien verschillende De Rijp zich op de schedel. De buurman breidde zijn achtertuin parallelsessies. I uit en plaatste een schutting. Kon dat zomaar? Datum: 6 december 2019. Wat bleek: de gemeente Alkmaar had een stuk van het trottoir aan Locatie: Hotel Utrecht, Winthontlaan 4-6, Utrecht. hem verhuurd. Meneer B., zelf jurist, klom in de pen en vroeg de ge- Ga naar jaarcongresgezondheidsrecht.nl voor meente om de schutting weg te halen. De gemeente Alkmaar besloot meer informatie en aanmelding. daarop een stuk van het pleintje te onttrekken aan de openbare weg. Na de bezwaren uit de buurt die daarop kwamen, trok de gemeente INTERNATIONALE CONFERENTIE dat besluit weer in en begon een normale voorbereidingsprocedure. Op 9 en 10 december organiseert de Faculteit De kwestie zette de verhoudingen in de Boeijerstraat flink onder der Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit druk. Met de buren wordt niet meer gepraat. En nu de gemeente de Groningen de internationale conferentie schutting wil legaliseren en de verhuur van een tweede stuk stoep ‘Private Law and Market Regulation in the Face mogelijk maken, hebben de bewoners alle vertrouwen in de gemeen- of Contem porary Grand Challenges’. Het doel te verloren. Bij de rechter willen ze afdwingen dat alles weer wordt van de conferentie is om de wisselwerking zoals het was. tussen privaatrecht en marktregulering binnen ‘U dacht: het is een waardeloos stuk grond,’ vat de rechter samen. het EU-bestuurs systeem te beschouwen in ‘Klopt,’ zegt de vertegenwoordiger van de gemeente. het licht van hedendaagse grote uitdagingen, ‘Volgens mij bent u erg boos,’ zegt de rechter, zich tot meneer B. zoals klimaatverandering en digitalisering. wendend. De conferentie wordt georganiseerd in samen- ‘De gemeente heeft zich onvoldoende opgesteld als hoeder van het werking met het Groningen Centre for European algemeen belang,’ beaamt B. ‘Dit is een unfaire gang van zaken. Financial Services Law (GCEFSL). De gemeente wijzigt de spelregels tijdens de rit.’ Datum: 9 en 10 december 2019. Raadsvrouw Wendy Raaijmakers staat de andere buren bij. Ook zij Locatie: Het Kasteel, Melkweg 1, Groningen. vindt dat de gemeente onzorgvuldig is geweest. ‘De onttrekking Ga naar rug.nl/rechten/congressen/archief/2019/ aan het openbaar verkeer is bedoeld om het stuk grond te gaan private-law-and-market-regulation/ voor meer gebruiken als tuin. Dat is nu nog niet mogelijk. Door eerst de weg informatie en aanmelding. te onttrekken aan het openbaar verkeer wek je de verwachting dat ook planologisch wordt meegewerkt. Intussen is de afweging niet NAJAARSVERGADERING NVVP voldoende gemaakt wat het belangrijkst is.’ De najaarsvergadering van de Nederlandse ‘Maar het verkeer kan er nog gewoon langs,’ werpt de vertegenwoor- Vereniging voor Procesrecht gaat over de staat van diger van de gemeente tegen. ‘Het is een trottoir en het blijft een de rechtspraak. Wat behoort tot de (kern)taak van trottoir.’ de overheidsrechter? Wat zijn (kern)taken van de De rechter doet meteen uitspraak. Hij verwerpt alle eisen. De Raad burgerlijke rechter, de strafrechter en de bestuurs- van State heeft bepaald dat de gemeente ook zonder dwingende rechter? Is de Nederlandse rechtsstaat bestand reden een weg mag onttrekken aan het openbaar verkeer. De brand- tegen eventuele aanvallen op of ondermijning van weer gebruikt de route niet, dus voor de veiligheid maakt het niet uit. de rechtspraak? Onder meer David de Knijff (advo- Voor de eisende bewoners is er een doekje voor het bloeden: ze krij- caat bij Ekelmans & Meijer Advocaten in Den Haag gen hun griffierecht terug. en voormalig deken in Den Haag) zal spreken. En op het stadhuis van Alkmaar zitten ze nu met de prangende Datum: 13 december 2019. vraag: kunnen we ooit nog zomaar een stukje grond verhuren? Locatie: Amsterdam. Ga naar nvvprocesrecht.nl voor meer informatie.

Meer weten? Lees de uitgebreide versie op advocatenblad.nl, Meer agendanieuws vindt u op rubriek Ter Zitting. advocatenblad.nl/agenda.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 19 22/11/2019 13:08:33 20 INTERVIEW ADVOCATENBD

Mies Westerveld

Geboren: Ro erdam, 29 augustus 1953 Studie: Nederlands recht, Ro erdam

1974-1977 rechtswinkelier Ro erdam 1977-1988 advocaat Ro erdam 1988-2010 docentschappen arbeidsrecht en sociaal recht UU en UvA 1990-1996 plv. rechter bestuursrecht Ro erdam 2007-2019 bijzonder hoogleraar sociale rechtshulp 2010-2019 hoogleraar socialeverzekeringsrecht

Diverse redacteurschappen o.a. Nemesis, tijdschri¥ over vrouwen en recht; Raad voor Rechtsbijstand; Jurisprudentie WRB

2003-2011 Senator PvdA, woordvoerder justitie en sociale zekerheid

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 20 22/11/2019 13:08:35 ADVOCATENBD INTERVIEW 21

WAT VOOR SAMENLEVING WILLEN WE?

DOOR/TATIANASCHELTEMA Mies Westerveld neemt afscheid BEELD/JIRIBÜLLER als hoogleraar Sociale Rechtshulp. Met haar verdwijnt de leerstoel. Einde van een tijdperk.

ls het aan haar lag, zou de werp is veel groter, maar ook iets advocatuur kennelijk heeft, klinkt bijzondere leerstoel die ze waar rechters en advocaten maar door in de discussie die volgens A twaalf jaar lang aan de UvA heel beperkt iets aan kunnen doen.’ haar nu speelt: wat is nog het be- bekleedde ‘Toegang tot het recht’ staansrecht van sociaal advocaten? hebben geheten. Dat zou een betere IMAGOPROBLEEM ‘Die discussie begon al in 2012, toen omschrijving van haar vak- en onder- Toen ze aan de UvA begon, was het toenmalig staatssecretaris Teeven zoeksgebied zijn geweest dan het een beetje zoeken, maar ze was vrij zei dat het stelsel de grenzen van de nogal gedateerd klinkende ‘Sociale om de leerstoel naar eigen inzicht in houdbaarheid had bereikt. Dat was Rechtshulp,’ vindt Mies Wester- te richten. ‘Ik heb toen het vak Socia- eigenlijk een oorlogsverklaring aan veld (66). ‘Ik kreeg van het begin af le Rechtshulp ontwikkeld, waarmee de gesubsidieerde rechtsbijstand aan te horen: Sociale rechtshulp, dat ik studenten in verbinding wilde zoals we die kennen. Sindsdien is de is toch iets uit de jaren zeventig? Dan brengen met de sociale advocatuur, tendens vanuit het ministerie: we sta je dus eigenlijk al met 2-0 achter.’ maar ook met het Juridisch Loket, hebben te veel advocaten die zich op Alleen: het lag niet aan haar, maar rechtsbijstandverzekeraars en de het domein van die gesubsidieerde aan de Raad voor Rechtsbijstand, die Raad voor Rechtsbijstand. Het heeft rechtsbijstand begeven en veel werk de leerstoel sinds 2007 finan cierde. een paar jaar gelopen maar er was wat die advocaten doen, kan ook op Ze liet ze het er maar bij zitten, al toch onvoldoende belangstelling een andere manier gedaan worden.’ nam ze de term Toegang tot het recht, voor, dus werd het vak opgeheven. Deels klopt dat wel: advocaten vooral de laatste jaren, ‘pr-matig’ Dat was wel een beetje frustrerend.’ dóén ook niet-advocatuurlijk werk. graag in de mond. Die term omvat Hoe dat kwam? Lange stilte. ‘Er is ‘Maar dat is onvermijdelijk omdat ze niet alleen de sociale rechtshulp of natuurlijk een brede waaier aan moeten werken in een realiteit die de sociale advocatuur. ‘Het is breder vakken waar studenten uit kunnen de overheid heeft gecreëerd. Als je dan alleen maar “er zijn procedu- kiezen. Je hebt wel een segment helemaal overnieuw zou moeten res” en “mensen krijgen een goede studenten die geïnteresseerd zijn, en beginnen met een systeem te ontwik- advocaat” of een eerlijke rechter. Het maatschappelijk betrokken. Maar dat kelen, zou je misschien een om- gaat ook over de eerlijk heid van het is altijd toch wel de minderheid. De geving kunnen ontwerpen waarin je rechts systeem, over rechtvaardigheid. meesten kiezen heel calculerend: wat minder juridische valkuilen stopt.’ Over het feit dat je het als sollicitant betekent het voor mijn latere carrière- veel moeilijker hebt om een baan te perspectief? En ik denk dat het vak WENSDENKEN krijgen als je zwart bent. Dat heeft Sociale Rechtshulp toch onvoldoende Waarmee we over de hervormings- niks meer met rechtshulp te maken, overkomt als: dat moet je doen want plannen van minister voor Rechts- maar met de vraag: in wat voor het staat fantastisch op je cv.’ bescherming Sander Dekker komen samen leving wil je leven? Dat onder- Het imagoprobleem dat de sociale te spreken die, inderdaad, zo’n soort

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 21 22/11/2019 13:08:37 22 INTERVIEW ADVOCATENBD

omgeving voor ogen lijkt te hebben. geven, of in hoeverre wil je stimuleren blijf je wel nodig houden. Ik zie op Een vorm van ‘wensdenken’, noemde dat problemen snel worden opgelost? dit moment wel een opleving van dat ze diens plannen in een artikel in Die twee dingen staan op gespannen soort activisme.’ de jongste S&D, het huisblad van de voet met elkaar.’ Tegelijk lijkt de sociale advocatuur Wiardi Beckman Stichting. ‘Neem De vraag die daarbij boven de markt door alle bezuinigingen een beetje het idee dat het aantal procedures hangt is: waar worden mensen nou lamgeslagen. ‘Uit de laatste cijfers tegen de overheid zal afnemen als gelukkiger van? Beide kampen blijkt dat veel advocaten er nu overheidsorganen de burger wat – minister Dekker en wetenschappers uitstappen. Het is verleidelijk om begripvoller tegemoet treden: dat als Maurits Barendrecht enerzijds, te zeggen dat dat komt door de lage heeft Albayrak in 2008 ook al eens sociale advocatuur anderzijds – vergoedingen. Maar het zou ook geprobeerd. Dat wordt zwaar over- claimen te weten wat mensen het kunnen dat het advocaten zijn die schat. Volgens Dekker zijn advocaten prettigst vinden. ‘Je kunt best tegen zeggen: ik ben nu zestig, ik vind het te veel geneigd om problemen te iemand zeggen: we gaan om de tafel wel welletjes. Ik ga eens wat anders juridiseren. En het systeem daagt hen om het probleem op te lossen en jij doen. Wat wel heel zorgelijk is, is het gebrek aan jonge aanwas.’ De ontwikkeling doet haar denken ‘Wat heel zorgelijk is, is het aan het fasemodel van organisaties uit de sociologie. ‘In de eerste fase gebrek aan jonge aanwas’ richten een paar bevlogen mensen een bedrijf op. In de tweede fase ook uit om dat te doen. Maar je kunt krijgt dit, en hij dat. Dan zeggen men- nemen ze personeel aan. In de derde ook zeggen: het zit niet alleen in het sen: prima. Maar nou geef je meer in- fase breiden ze uit, en zijn ze nog systeem, de politiek doet het ook. Kijk formatie, je zegt: als we voor het echie even bevlogen, maar in de vierde fase bijvoorbeeld naar het socialezeker- gaan, zou je dit of dat kunnen krijgen. begint het af te takelen omdat de heidsrecht, daar weet ik dan toevallig Schikt ie dan nog steeds? Dat zijn organisatie zo groot is dat niemand veel van (sinds 2010 is ze ook hoog- lastige vragen die je kunt niet altijd nog precies weet waarom ze het ook leraar socialeverzekeringsrecht aan kunt overzien.’ alweer deden. Misschien zit de sociale de UvA, red.) Mán! Het staat bol van de advocatuur in die fase.’ juridische valkuilen en geniepigheid- STRUCTURELE RECHTSHULP Het vak Sociale Rechtshulp keerde jes. Een goedwillend maatschappelijk Toch heb je, los van deze discussie, niet meer terug, wel kwam er de Toga- werker komt daar niet uit – je hebt altijd advocaten (of andere rechts- minor, die door zo’n zestig tot tachtig echt iemand nodig die alle juridische beoefenaren) nodig om te laten zien studenten per jaar wordt gevolgd ins en outs kent en op de juiste mo- wat bepaalde regelingen of structu- en waarin toegang tot het recht een menten de juiste juridische stappen ren aanrichten, denkt Westerveld. belangrijke rol speelt. De leerstoel zet. Ik denk dat je over huurrecht een- ‘Dat noemden we vroeger structu- Sociale Rechtshulp houdt op te be- zelfde soort verhaal kunt houden. Dus rele rechtshulp. In Canada heet het staan – die werd betaald uit hetzelfde het ligt niet zozeer aan de advocaten, systemic advocacy: op het systeem budget als waar de toevoegingen uit het zit ingebakken in het systeem.’ gericht zaken aan de kaak stellen. worden betaald en dat vond de raad Dat gezegd hebbende, kan Wester- Dat hoeft niet per se procederen te niet meer verantwoord. Doodzonde, veld de redeneertrant van Dekker zijn, het kan ook een artikel in de vindt Westerveld. Toegang tot recht wel volgen. Zoals diens stelling dat krant zijn of een rapport waarin je blijft actueel en ze beijvert zich ervoor rechtsbijstandverzekeraars efficiën- laat zien: jongens, we hebben wel dat het vak, in welke vorm dan ook, ter werken omdat ze meer geneigd een wet die zegt dat je niet mag blijft bestaan. ‘Maar ik ga ook niet zijn tot schikken, snel oplossingen te discrimi neren, maar systematisch over mijn graf heen regeren. Het is nu zoeken, niet direct gaan procederen. zitten onze gevangenissen vol met aan een volgende generatie om het op ‘Ik sluit niet uit dat er op dat punt wat zwarte mensen. Dat soort mensen hun manier te doen.’ van verzekeraars valt te leren. Maar ik deel wel met de advocatuur dat rechtsbijstandverzekeraars behoor- Het afscheidssymposium ‘Toegang tot recht in transitie’ is lijk intransparant zijn. Je hebt weinig op 22 november in de Moot Courtroom van de UvA. zicht op wat daar gebeurt, op hoe ze werken en je kunt niet uitsluiten dat Aanmelden kan hier: mensen daardoor worden gedupeerd. h ps://arils.uva.nl/nl/content/evenementen/evenementen/2019/ Het blijft toch een weging: hoeveel 11/toegang-tot-recht-in-transitie.html?1573760205616. rechtsbescherming wil je mensen

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 22 22/11/2019 13:08:37 zoekt

een (GEVORDERD) ADVOCAAT-STAGIAIR/MEDEWERKER voor het aandachtsgebied Bouw, Vastgoed en Overheden en een (GEVORDERD) ADVOCAAT-STAGIAIR/MEDEWERKER voor het aandachtsgebied Ondernemings- en Insolventierecht

Meer informatie? 0183-631033 (Hans Schuurbiers) https://www.dhcadvocaten.nl/vacatures/ Solliciteren? Kian Pennings (officemanager): [email protected]

Wijnkamp Advocatuur/Advokatur GmbH Nederlandstalig advocatenkantoor gevestigd in Oostenrijk.

Meerdere advocaten Meerdere specialismen Communicatie in de Nederlandse taal Specialisatie: Bergsportrecht | Skirecht | Letselschade | Strafrecht A-6460 Imst, Sirapuit 7 Oostenrijk T: +43 (0) 5412/64640 F: +43 (0) 5412/64640-15 M: offi [email protected] W: www.wijnkamp-advocatuur.com

adv_10-2019_def.indd 1 04-10-19 16:58

Rechtspraak maakt samen leven mogelijk

Ben jij een doorgewinterde jurist met belangstelling voor WIE? het ambt van kantonrechter? En wil je zaken ook eens Je gaat werken bij het team Kanton Den Haag. Dit team van de andere kant bekijken? bestaat uit een teamvoorzitter, een hoofd juridische on- dersteuning, kantonrechters, juridisch medewerkers, me- Rechtbank Den Haag is op zoek naar een dewerkers administratieve ondersteuning, een roosteraar KANTONRECHTER IN OPLEIDING en managementondersteuning. Wil je meer weten over deze vacature? Voor ervaren (>15 jaar) civiel juristen een uitgelezen kans Neem dan contact op met rechtbank Den Haag: om de overstap te maken naar de rechterlijke macht. T: 088 – 361 20 21 E: [email protected] HOE? Als kandidaat dient de Landelijke selectiecommissie rechters je geschikt te bevinden. Na gebleken geschiktheid in de lan- De vacature betreft een 32-urige opleidingsplaats met een delijke procedure nodigt de benoemingsadviescommissie specialistisch karakter. Je wordt opgeleid binnen het civiel van de rechtbank je uit voor een sollicitatiegesprek. recht en na een (succesvolle) opleiding zal je in beginsel werkzaam zijn binnen team Kanton Den Haag. Op termijn Meer informatie over de selectieprocedure? Ga naar is het mogelijk dat je ook binnen andere civiele teams wordt ingezet. https://www.werkenbijderechtspraak.nl/de-organisatie/lsr/ Team Kanton Den Haag kent een groot aantal verschil- WAAR? lende werkterreinen, variërend van civiele zaken, arbeids- Prins Clauslaan 60, Den Haag zaken tot extrajudiciële zaken.

Advocatenblad_2019_10.indd 23 22/11/2019 13:08:39 24 ACHTERGROND ADVOCATENBD

Deze maand gaat de pilot rechtsbijstand RoŽerdam-Zuid van start. Doel: snellere en betere oplossingen voor een kwetsbare groep inwoners in Hillesluis, waarbij het juridische en sociale OP ZOEK domein nauw samenwerken. NAAR BETERE RECHTSHULP IN ROTTERDAM

DOOR/NATHALIEDEGRAAF

n Rotterdam-Zuid woont een dische hulpverlening. Kortere lijntjes het Juridisch Loket of de Sociaal kwetsbare groep inwoners die re- moeten zorgen voor een snellere en Raadslieden wekelijks aan. I latief vaak in aanraking komt met betere oplossing voor de cliënt.’ De juridisch hulpverlener kan als dat juridische problemen en gesubsidi- nodig is zelf hulp bieden of door- eerde rechtsbijstand,’ zegt Loes van HILLESLUIS verwijzen naar meer specialistische der Wees. Ze is als officier van justitie Begin dit jaar is Van der Wees samen juridische hulp van een advocaat. Om nauw betrokken bij het Nationaal met minister Dekker (Rechtsbe- een goede inschatting te maken, kan Programma Rotterdam Zuid (NPRZ). scherming) in Rotterdam-Zuid gaan telefonisch advies van een advocaat Dat wil het opleidingsniveau, ar- kijken. Voor Dekker is de Rotterdam- worden ingewonnen. Eind september beidsparticipatie en woonkwaliteit in se pilot belangrijk in zijn zoektocht ging het licht op groen. De pilot heeft Rotterdam-Zuid opvijzelen naar het naar een ander stelsel voor gefinan- een looptijd van één jaar. gemiddelde van de vier grote steden cierde rechtsbijstand. in Nederland. Tussen april en juli kwamen het HUISELIJK GEWELD Bij het NPRZ werken Rijk, corpo- wijkteam van Hillesluis, een sociaal ‘Neem het voorbeeld van huiselijk raties, zorginstellingen, schoolbe- advocatenkantoor, het Juridisch geweld,’ legt Van der Wees uit. ‘Zo’n sturen, het bedrijfsleven, politie en Loket, welzijnswerk – Humanitas – probleem kun je op verschillende Openbaar Ministerie nauw samen. en de Vraagwijzer/Sociaal Raadslie- manieren benaderen. Het wijkteam ‘In Rotterdam-Zuid hangen de juri- den vier keer bij elkaar om op basis zal zo’n gezin helpen door te gaan dische problemen vaak nauw samen van casuïstiek een werkwijze voor de praten en door er wellicht op aan te met sociale problematiek,’ vult pilot te ontwikkelen. In die werkwij- dringen dat vader en moeder tijdelijk Van der Wees aan. ‘Daarom hebben ze wordt voor zaken die bij het sociale apart gaan wonen. Maar als er al we een specifieke aanpak voor deze wijkteam binnenkomen, gekeken of direct juridische hulp beschikbaar is, bewoners geformuleerd. Het doel er juridische aspecten aan het pro- kan er óók gekeken worden naar wie is dat er een betere samenwerking bleem van de rechtzoekende zitten. er bijvoorbeeld het gezag heeft over komt tussen de wijkteams en de juri- Daarvoor sluiten medewerkers van de kinderen, hoe de alimentatie gere-

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 24 22/11/2019 13:08:39 ADVOCATENBD ACHTERGROND 25

Ria van Seventer

interviews te houden met betrokken rechtzoekenden en professionals. Ook wordt gekeken naar data, zoals doorlooptijden van zaken en aantal afgegeven toevoegingen in Hillesluis. geld moet worden en of vader wellicht goed initiatief. Ik werk sinds 2013 op De vragen die in de pilot beantwoord strafrechtelijk vervolgd kan worden Rotterdam-Zuid, maar voor het eerst moeten worden zijn: leidt de samen- als er sprake is van mishandeling. Je heb ik een lijst met telefoonnummers werking tot betere verbindingen krijgt een veel completer beeld. Als van wijkteams. Voorheen moest ik tussen sociaal en juridisch domein? cliënt, maar ook als professional. Op de gemeente bellen via het algemene Leidt dat tot snellere en meer inte- basis daarvan kunnen snellere, en nummer. Alleen al zo’n lijst zorgt grale oplossingen voor mensen in ervoor dat de Hillesluis? En: wat kost deze werkwij- lijntjes heel ze aan (extra) tijd van de juridische ‘Ze zijn bij wijze van spreken kort worden. en niet-juridische hulpverleners? onze achterburen en we dragen Dat je elkaar Op deze manier worden kosten en ba- leert kennen ten van de nieuwe werkwijze zo goed deze cliënten een warm hart toe’ en sneller de mogelijk in beeld gebracht. telefoon pakt Officier van justitie Loes van der wellicht betere beslissingen geno- om een casus te bespreken. Op die Wees: ‘Ik verwacht echt dat mensen men worden.’ manier kun je je cliënt beter helpen. op Zuid dankzij deze intensievere Daar is advocaat Ria van Seventer, Het doel van de pilot is dan ook dat samenwerking tussen wijkteam, van Meesters aan de Maas Advocaten, de samenwerking tussen de verschil- Juridisch Loket, sociaal raadslieden het helemaal mee eens. Van Seventer lende professionals “normaler” gaat en sociale advocatuur sneller en hoefde niet lang na te denken toen ze worden en meer gestructureerd zal beter geholpen worden. De mensen gevraagd werd zich te verbinden aan verlopen. En dat we elkaar ook leren op Zuid staan centraal in deze pilot, de pilot. ‘De doelgroep van ons advo- vertrouwen.’ het is hun belang waar we met z’n catenkantoor is dezelfde doelgroep allen voor werken. De eerste signalen als die van de pilot: namelijk mensen KOSTEN EN BATEN zijn veelbelovend. De professionals in Rotterdam-Zuid met een kleine Elk kwartaal zal er getoetst worden die aan de voorbereiding van de portemonnee die vaak op meerdere of de werkwijze zo nodig zal moeten pilot hebben meegewerkt, merken gebieden problemen hebben. Ze zijn worden aangepast. Met alle betrok- al verschil. Over een jaar weten we of bij wijze van spreken onze achterbu- kenen wordt gekeken wat goed gaat de werkwijze daadwerkelijk succes ren en we dragen deze cliënten een en wat verbetering nodig heeft. Voor heeft. De bedoeling is deze werk- warm hart toe. Om die reden werken de monitoring van de pilot is onder- wijze, waar nodig met aanpassing wij – indien mogelijk – eigenlijk zoeksbureau Significant ingescha- op basis van de lokale situatie, ook altijd al nauw samen met andere keld. Dat doet kwalitatief onderzoek te gebruiken op andere plekken in professionals. De pilot sluit hierop door onder andere tien zaken van Nederland met een vergelijkbare aan en we vinden het dan ook een begin tot eind te volgen en door groep inwoners.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 25 22/11/2019 13:08:40 26 JAAROVERZICHT ADVOCATENB D ‘JE VOELT HET BELANG VAN ZO’N ZAAK’

De euthanasiezaak Een arts die in 2016 euthanasie pleegde op een zwaar demente vrouw hee¥ zich niet schuldig gemaakt aan moord. De Rechtbank Den Haag ontsloeg haar in september van alle rechtsvervolging. De arts werd niet vrijgesproken omdat er geen sprake was van een straû aar feit. De vrouw hoefde de wens van de patiënt volgens de rechtbank niet mondeling te verifi ëren, omdat dat door de toestand waarin de vrouw verkeerde niet meer mogelijk was. Het OM wilde dat de arts schuldig werd bevonden aan moord, maar eiste geen straf, daarbij rekening houdend met haar goede intenties, haar volledige medewerking en het feit dat zij al was getroff en door de vervolging en een procedure bij de tuchtrechter. Het OM hee¥ cassatie in naam der wet aangetekend bij de Hoge Raad. © Martijn Gijsbertsen

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 26 22/11/2019 13:08:56 ADVOCATENBD JAAROVERZICHT 27 SPRAAKMAKENDE Het is inmiddels traditie. In december biedt het Advocatenblad een overzicht van de meest spraakmakende zaken uit het ZAKEN achterliggende jaar. Vier advocaten lichten hun zaak toe. MOEDIGE MEDICUS Een 68-jarige arts die in 2016 euthanasie verleende aan een demente vrouw is ontslagen van alle rechtsvervolging. Strafrechtadvocaat Robert-Jan van Eenennaam (48) van SKE Advocaten (vestigingen in Den Haag en RoŽerdam) en gezondheidsrecht advocaat Mieke de Die (58) van Velink & De Die advocaten in Amsterdam vertellen over de maatschappelijke relevantie van deze zaak.

DOOR/FRANCISCAMEBIUS

et was de eerste keer sinds die tegelijkertijd liep en ingediend gekregen. ‘Met name door de over- de inwerkingtreding van werd door de Inspectie Gezondheids- weging in het vonnis van de rechtbank H de Wet toetsing levensbe- zorg en Jeugd (IGJ). De Die had als dat een beschuldiging van moord eindiging in 2002 dat een arts werd gezondheidsrechtadvocaat de lead in geen recht doet aan het integere vervolgd op verdenking van het niet de tuchtzaak en Van Eenennaam als en transparante handelen van de zorgvuldig uitvoeren van euthanasie. strafrechtadvocaat in de strafzaak. verdachte. De uitspraak is helder en ‘Je voelt het belang van zo’n zaak,’ Naar eigen zeggen een leerzaam is een volledige erkenning van het zegt De Die. ‘Er hing ontzettend veel proces. ‘We begonnen met het ver- handelen van de arts. Het voelde echt vanaf. Niet alleen voor deze arts, maar zoek aan de tuchtrechter om de IGJ als gerechtigheid.’ voor de hele medische beroepsgroep.’ niet-ontvankelijk te verklaren,’ aldus De Die: ‘Het is een enorme opluchting In de wet staat dat een schriftelijke De Die. ‘De wilsverklaring hoort bij dat alle procedures voor de arts nu verklaring tot euthanasie in de plaats de strafrechter thuis, vinden wij,’ vult voorbij zijn. Cassatie in het belang komt van een mondeling verzoek Van Eenennaam aan. der wet speelt voor haar geen rol meer tot euthanasie wanneer een meer- Maar dat gebeurde niet. Het Regio- en ze kan eindelijk van haar pensi- derjarige wilsonbekwame patiënt naal Tuchtcollege voor de Gezond- oen genieten. Juridisch gezien is het die verklaring heeft opgesteld toen heidszorg in Den Haag besloot te interessant om te zien hoe de Hoge hij nog wilsbekwaam was. Het OM oordelen over de wilsverklaring Raad hiernaar gaat kijken. Voor de wilde weten of er nog een mondelinge en legde de arts een berisping op. beroepsgroep is dat zeer relevant. verificatieplicht bestaat wanneer een Het Centraal Tuchtcollege voor de De motivering van de rechtbank en arts een diep demente patiënte met Gezondheidszorg (CTG) oordeelde in hoe het vonnis is geformuleerd zijn een wilsverklaring wil euthanaseren. hoger beroep milder: de arts kreeg om door een ringetje te halen.’ De Die: ‘Dat ging over de rug van een een waarschuwing. De Die: ‘Onze Van Eenennaam gaat ervan uit dat de individuele arts.’ cliënte zou volgens het CTG een po- Hoge Raad de visie van de rechtbank Volgens Van Eenennaam is het ging hebben moeten doen om met de volgt. ‘Daar is geen speld tussen te ‘wrang’ dat de arts werd verdacht van patiënte te praten. Dat is op z’n minst krijgen. Deze zaak bevindt zich op het moord. ‘Moet je een arts die naar eer bijzonder, want het ging hier om een snijvlak van het medische, het juri- en geweten heeft gehandeld en die zwaar demente vrouw die haar eigen dische, maar ook het ethische. Het is superzorgvuldig is geweest vervol- spiegelbeeld niet meer herkende. Ge- goed dat de schriftelijke wilsverklaring gen voor moord? Dat gaf geen pas, lukkig was de rechtbank in de straf- er is en dat er artsen zijn die de moed vonden wij.’ zaak die volgde het daarmee eens.’ hebben om euthanasie uit te voeren. De twee advocaten behandelden de Van Eenennaam vindt dat het OM Deze arts is moedig geweest, omdat ze zaak samen vanwege de tuchtzaak een terechte tik op de vingers heeft de beslissing heeft durven nemen.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 27 22/11/2019 13:08:56 28 JAAROVERZICHT ADVOCATENB D ‘DEZE MASSACLAIM LAAT ZIEN HOE HET PROBLEEM HIER IN GRONINGEN LEEFT’

Groningse aardbevingszaken In twee massaclaims behartigt het Groningse kantoor De Haan Advocaten & Notarissen de belangen van gedupeerden van aardbevingen door gaswinning tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Voor de eerste claim, die Pieter Huitema samen met kantoorgenoot Ruud Glas behandelt, rich e De Haan de Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen (Stichting WAG) op. Ruim vijfduizend gedupeerden sloten zich hierbij aan. In deze nog lopende zaak eiste de stichting een schadevergoeding van ruim 122 miljoen. In de tweede zaak, die Huitema samen met collega Maaike de Vries voert, stelde De Haan namens ruim honderdtwintig gedupeerden de NAM aansprakelijk voor psychische en immateriële schade en daaraan gelieerd de kosten voor gederfd woongenot. De Rechtbank Noord-Nederland oordeelde begin maart 2017 dat de NAM hiervoor aansprakelijk is. Voor de hoogte van het schadebedrag verwees de rechter naar een schadestaatprocedure. Daarbij sloten zich vervolgens ruim 5.300 gedupeerden aan. De NAM ging tegen de uitspraak van de rechter in beroep, dat begin november van dit jaar diende. De uitspraak volgt half januari volgend jaar. © Jan Buwalda © Jan

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 28 22/11/2019 13:09:15 ADVOCATENBD JAAROVERZICHT 29

NATUURGEWELD

Pieter Huitema vertegenwoordigt in twee massaclaims gedupeerden in het Groningse aardbevingsgebied. ‘De rechtbank stond op zijn kop toen we de dagvaarding aanhangig maakten.’

DOOR/SABINEDROOGLEEVERFORTUYN

anaf de zevende verdieping naar een schadestaatprocedure. dat gedupeerden tegen betaling van van De Haan Advocaten ‘Er kwam een hausse aan aanvragen honderd euro konden deelnemen V & Notarissen wijst Pieter vanuit heel Groningen. Vervolgens aan de door De Haan opgerichte Huitema (41) naar de rechterkant hebben we een dagvaarding ge- Stichting Waardevermindering door van de grote glaswand. ‘Daar, in het maakt met ruim 5.300 eisers. Dat Aardbevingen Groningen (Stichting noordoosten, kun je het aardbe- was een monsterklus, daar zijn we WAG). Als de NAM door de rechter vingsgebied zien liggen.’ Het kantoor maandenlang mee bezig geweest. De zou worden veroordeeld tot het beta- zelf staat aan de rand van de door rechtbank stond op zijn kop toen we len van compensatie, zou De Haan vele bevingen getroffen regio, op de de dagvaarding aanhangig maakten. vijf tot tien procent van de schade- grens van de stad Groningen. Maar Een woordvoerder van de rechtbank vergoeding ontvangen. Het leverde ook hier is het natuurgeweld weleens zei: “Wat doen jullie nou? We moeten vier advocaten van De Haan, onder doorgedrongen. ‘We hebben er hier hiervoor ik weet niet hoeveel rechters wie Huitema, een berisping van de ook weleens eentje gevoeld.’ vrijmaken voor ik weet niet hoelang.” tuchtrechter op. Begin november van dit jaar voerde Deze massaclaim laat zien hoe het De constructie was volgens de Huitema samen met zijn collega probleem hier in Groningen leeft.’ toezichthouders in strijd met de Maaike de Vries pleidooi in hoger Huitema is erg begaan met de ge- partijdigheid, onafhankelijkheid beroep namens zo’n honderdtwintig dupeerden. ‘Er zijn mensen die niet en integri teit van de advocatuur. gedupeerden. Daarbij stond de vraag meer in bepaalde kamers durven ‘De gewone man in Groningen, centraal of de Nederlandse Aardolie te slapen omdat er scheuren in de met de kleine beurs, wordt op deze Maatschappij (NAM) aansprakelijk muren zitten. Mensen die bijna dag manier gedwongen een advocaat te is voor de immateriële schade en de in, dag uit bezig zijn met schade- nemen op basis van uurtarief,’ rea- kosten voor het gederfde woongenot herstel. En dan komt er weer een geert Huitema. ‘Binnen de betalings- als gevolg van de bevingen. Huitema beving. Als je dat een paar keer achter constructie van De Haan hoefden legt uit dat het lastig is om immateri- elkaar meemaakt, word je daar echt mensen heel weinig te betalen, ele schade te bewijzen. ‘Gedupeerden murw van.’ Huitema pleit voor een upfront. En achteraf, als er succes stellen dat ze immateriële schade schadevergoedingssysteem in cate- komt, zijn ze ook echt geholpen. Als lijden: stress, zorgen, angst, verdriet, gorieën voor het hele aardbevingsge- kantoor heb je een deel van de kosten burn-out, maar ze hebben geen bied, omdat het om zo'n grote groep voorgefinancierd, en krijg je een deel doktersverklaring waaruit blijkt dat gedupeerden gaat. van de vergoeding.’ Volgens Huitema het echt een ziekte is waar ze onder Naast de massaclaim over de imma- is de advocatuur in Nederland toe lijden. Juridisch noemen we het: teriële schade voerde De Haan aan een aanpassing van de gedrags- zonder een in de psychiatrie erkend een massaclaim over de materiële regels op dit front. ‘Ik denk dat de ziektebeeld.’ schade, de waardevermindering advocatuur daar rijp voor is. Maar de De rechtbank gaf de groep gedupeer- van woningen. Om die procedure te orde van advocaten, de raad en het den gelijk, maar verwees hen voor kunnen voeren, bedacht het kantoor hof zijn toch nog te traditioneel als het vaststellen van het schadebedrag een constructie die eruit bestond het op dit punt aankomt.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 29 22/11/2019 13:09:16 30 JAAROVERZICHT ADVOCATENB D

De lotingzaak Ouders van twaalf Amsterdamse basisschool- ‘IK BEN HUN leerlingen spanden op 4 juli 2019 tevergeefs een kort geding aan tegen onderwijskoepel OSVO om hun kinderen alsnog op hun middelbare school STOK ACHTER naar keuze geplaatst te krijgen; dit nadat zeven uitgelote scholieren met een lager lotnummer door OSVO achteraf handmatig wél op hun DE DEUR’ school van eerste voorkeur waren geplaatst. De gang van zaken liet volgens de ouders zien dat het door OSVO gehanteerde lotingsysteem niet deugt. Sinds de invoering van de digitale loting in 2015 procederen Amsterdamse ouders regelmatig tegen dit systeem en de eff ecten ervan. © Martijn Gijsbertsen © Martijn

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 30 22/11/2019 13:09:34 ADVOCATENBD JAAROVERZICHT 31

GESJOEMEL

Woedend kan advocaat Esther Sprenkeling (54) worden van het ‘gesjoemel’ met de loting voor middelbare scholen in Amsterdam. Al jaren procedeert ze tegen onderwijskoepel OSVO. ‘Na elk kort geding passen ze hun systeem aan. Dat is mijn winst.’

DOOR/STIJNDUNK

aar grote werktafel ligt Een ander pijnpunt is de volgens Ze halen telkens de fouten eruit, dat vol krantencovers: Parool, Sprenkeling de heimelijke manier is een aardverschuiving. OSVO-voor- H Telegraaf, NRC. Allemaal waarop de lotingprocedure dit jaar zitter Rob Oudkerk baalt daarvan. over ‘haar’ dossier: de loting voor de is gewijzigd. ‘Op de OSVO- website Hij denkt: daar heb je die Sprenke- middelbare scholen in Amsterdam. stonden plotseling nieuwe spel- ling weer.’ 83 procent van de scho- Sinds 2015 is Sprenkeling de advo- regels. Ook was de toezichthouden- lieren kwam dit jaar terecht op hun caat die het ongenoegen van veront- de notaris ineens verdwenen. ‘De favoriete school. ‘Maar de overige waardigde ouders verwoordt. ‘Dat grootste faux pas in al die jaren.’ kinderen moet je ook netjes behan- jaar was mijn dochter uitgeloot voor Tot haar teleurstelling accepteerde delen. Ze zeggen met veel bravoure haar favoriete school. Ik vond uit dat de rechter de verklaring van de hoe goed het gaat, terwijl ze elk jaar haar beste vriendinnetje op de eerste OSVO: die verwees naar de beloof- sjoemelen.’ plaats van mijn dochter was geplaatst de plaatsingsgarantie. ‘Maar je In de maand juni krijgt ze de hele en vice versa. Maar ze mochten niet kunt de regels niet achter onze rug dag mails, apps en telefoontjes van ruilen. Dat kon ik niet over mijn kant om eenzijdig wijzigen.’ ouders. ‘Het kost me veel aan gederf- laten gaan.’ Ook Sprenkelings belangrijkste de inkomsten, mijn normale omzet Dit jaar spitst de controverse zich toe eis werd niet ingewilligd: dat de keldert.’ Ze vraagt de ouders voor wie op zeven kinderen die de OSVO ná de kinderen die ze vertegenwoordigde ze optreedt een bescheiden bedrag officiële loting handmatig plaatste. alsnog naar hun favoriete middel- dat de kosten dekt. Desondanks staat ‘Zo zijn ze over mijn kinderen, die op bare school zouden mogen. Geen Sprenkeling in veel media bekend de wachtlijst stonden, heen gespron- van de lotingzaken die ze heeft als eliteadvocate van rijke blanke gen. Hun ouders redeneerden: mijn aangespannen, won ze. ‘De OSVO ouders. ‘Een rotstreek. Het klopt dat kind had op die plek kunnen komen.’ is een machtige opponent. Op zit- het voornamelijk om hoogopgeleide Sprenkeling spreekt over ‘mijn ting zit ik in mijn eentje tegenover ouders uit Amsterdam-Zuid gaat. kinderen’, zo voelt het ook. ‘Omdat een bataljon aan juristen en hun Ik had liever meer diversiteit gezien.’ ik als ouder betrokken was bij deze assistenten,’ vertelt ze. ‘Dan word Van haar reguliere zaken is twee zaak. Er is niets zo emotioneel als ik natuurlijk uiteindelijk neer- derde op toevoeging. ‘Ik werk dus “Kom niet aan mijn kind”. Dat is met gemaaid.’ juist met lage inkomens. Daarom geen enkel dossier te vergelijken.’ Haar voldoening haalt Sprenkeling kan ik me die lotingkwestie eigenlijk Elk jaar gaan de ouders er vol voor, uit de jaarlijkse aanpassing van het niet veroorloven. Elk jaar zeg ik dat elk jaar stort Sprenkeling zich erop. lotingsysteem. ‘Dat is mijn winst. ik ermee stop. Elk jaar doe ik het ‘Ze weten mij altijd te vinden.’ Ik ben hun stok achter de deur. opnieuw.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 31 22/11/2019 13:09:34 32 JAAROVERZICHT ADVOCATENBD

Vergoedingsrechten in het familierecht In mei schepte de Hoge Raad duidelijkheid over de grondslagen waarop een vergoedingsrecht tussen ongehuwd samenwonenden kan worden gebaseerd. Overschilderen felgroen huis De Hoge Raad oordeelde dat een ongehuwde vrouw die samenwoonde in de woning van de man na een De gemeente Den Helder bleek in september verbouwing geen vergoedingsrechten hee¥. De kosten bevoegd een inwoonster te verplichten om haar van de verbouwing van het huis van het stel waren betaald groen geschilderde woning een andere kleur te door de vrouw. Volgens de Hoge Raad was er geen sprake geven. De kleur van het huis was te fel, oordeelde van een vergoedingsrecht op basis van titel 7 van Boek 3 de voorzieningenrechter in Amsterdam nadat BW, omdat er geen sprake was van een gemeenschap in de bewoonster van het groene huis tegen de de zin van deze titel en de woning uitsluitend aan de man gemeente een procedure had aangespannen. toebehoorde. Ook het algemene verbintenissenrecht bood De vrouw schilderde haar huis in Den Helder in geen grondslag omdat de vrouw onvoldoende stelde dat 2017 heldergroen. De gemeente kwam tegen de er afspraken waren gemaakt over de gemaakte kosten. nieuwe kleur in actie omdat het groen in strijd Evenmin was er sprake van onverschuldigde betaling of zou zijn met het lokale welstandsbeleid. Dat vond ongerechtvaardigde verrijking. de rechter ook.

Verbod Hells Angels in Nederland Alphense schietincident De Hells Angels moeten hun activiteiten staken en worden De politie is aansprakelijk voor de ontstane schade bij de verboden. Dat besliste de Utrechtse rechtbank eind mei schietpartij op 9 april 2011 in winkelcentrum De Ridderhof van dit jaar in een civiele procedure tussen het OM en in Alphen aan den Rijn. Dat bepaalde de Hoge Raad in de motorclub. Volgens het OM is er binnen de motorclub september. Schu er Tristan V. schoot zes mensen dood en sprake van een geweldscultuur die de samenleving en er vielen zestien gewonden. Slachtoffers, nabestaanden van de rechtsstaat in gevaar brengt. De rechter ging daarin slachtoffers, ooggetuigen en winkeliers van wie eigendommen mee. Zes leden van de Hells Angels werden bijgestaan werden beschadigd bij de schietpartij, spanden een zaak aan door Geert-Jan Knoops, Carry Knoops-Hamburger en tegen de politie. Volgens hen had de politie ten onrechte een Ruth van Es. De verdediging betoogde dat de motorclub wapenvergunning aan V. afgegeven. Het Hof Den Haag vond niet verboden kon worden, omdat geen sprake zou zijn dit verwijt terecht. In cassatie bekrachtigde de Hoge Raad van centrale aansturing. De zogeheten chapters zouden deze uitspraak. Advocaat Sjef van Swaaij stond de aangevers ona¯ankelijk opereren. Knoops hee¥ aangekondigd tegen bij in deze zaak. De politie werd vertegenwoordigd door de uitspraak in beroep te gaan. advocaten Teuben en Nieuwland.

De zaak-Deliveroo Bezorgers die voor Deliveroo maaltijden bezorgen zijn geen zzp’ers, maar kunnen aanspraak maken op een arbeids overeenkomst bij het bedrijf, aldus de Amsterdamse kantonrechter in januari in twee zaken die vakbond FNV tegen Deliveroo had aangespannen. De maaltijdbezorgdienst besloot begin 2018 om alle arbeids- overeenkomsten met bezorgers niet te verlengen en met partnerovereenkomsten te gaan werken. Volgens de vakbond was er na deze wijziging nog steeds sprake van een relatie tussen een werkgever en werknemer. De kantonrechter was het daarmee eens. Die besloot ook dat Deliveroo wel degelijk onder de cao voor beroepsgoederenvervoer valt. In een eerdere zaak tussen een bezorger en Deliveroo oordeelde de kantonrechter op basis van de schri¥elijke overeenkomst dat de bezorger niet in loondienst van het bedrijf was.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 32 22/11/2019 13:09:35 Spandaw Consultancy 088 278 77 77 Group

Masters in Investigation

Spandaw Consultancy Group is een recherchebureau dat zich richt op Onderzoek, Integriteit en Security Risk Management

www.spandawbedrijfsrecherche.nl 050 204 64 45

Wenst u per direct over een CIAO CHOW TRANSLATIONS Veiligheidschauffeur zakelijk, betrouwbaar & no-nonsense

te beschikken? Chartered Linguist (UK) Beëdigd vertaler Engels-Nederlands v.v. Tevens vertaler vanuit het Duits en Italiaans.

NLD Tolk in de talen Nederlands, Engels, Duits, Italiaans. Native speaker Nederlands, Engels en Duits.

ENG Specialisaties o.a. juridisch | medisch | veterinair | hippisch DEU www.advocaatbescherming.nl redactie & copywriting ITA [email protected] | www.ciaochow.nl

Bedrijfswaardering? De Register Valuator is dé specialist!

Ook bij een zakelijk conflict, echtscheiding, faillissement of schadeberekening zorgt de RV voor een heldere waardebepaling. Voor de RV in de buurt gaat u naar www.nirv.nl.

Koopvaardijweg 2 4906 CV Oosterhout Tel. 076-5781383

Advocatenblad_2019_10.indd 33 22/11/2019 13:09:37 ADVOCAAT Een advocaat draagt bij aan het multidisciplinaire karakter van een beroepscommissie en maakt als lid deel uit van een beroepscom- missie. De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming wenst in contact te komen met potentiële kandidaten voor de functie van PROFIEL De RSJ zoekt leden die in staat zijn tot onafhankelijke oordeelsvor- BUITENGEWOON LID VAN DE AFDELING RECHTSPRAAK ming in multidisciplinair verband, communicatief sterk en maat- VAN DE RAAD VOOR STRAFRECHTSTOEPASSING EN schappelijk betrokken zijn, op de hoogte zijn van de ontwikkelingen JEUGDBESCHERMING op het terrein waarop de RSJ zich begee‚ en kunnen bogen op ruime (bij voorkeur tevens internationale ) ervaring en vakinhou- De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) is delijke kennis op hoog niveau. Voor wat betre‚ de tijdsinvestering een bij wet ingesteld onafhankelijk orgaan. De RSJ ziet door advies moet rekening worden gehouden met minimaal een dagdeel per en rechtspraak toe op een humane en rechtvaardige toepassing van week. Leden ontvangen voor hun werkzaamheden een vergoeding sancties en jeugdbeschermingsmaatregelen. De RSJ houdt daarbij overeenkomstig het bepaalde in het Besluit vergoedingen Raad rekening met de belangen van slachtoers en de veiligheid van de voor strafrechtstoepassing en jeugdbescherming. samenleving. Omdat de RSJ een onafhankelijk orgaan is, komt niet iedereen in De Afdeling rechtspraak van de RSJ treedt op als beroepsrechter in aanmerking voor benoeming. Voor functies of nevenfuncties die bij wet geregelde beklag- en beroepsprocedures voor ingeslotenen onverenigbaar zijn met het lidmaatschap wordt verwezen naar in justitiële inrichtingen. artikel 6 van de Instellingswet RSJ. De RSJ wil de diversiteit in de samenleving weerspiegeld zien in zijn samenstelling. VOOR DE AFDELING RECHTSPRAAK IS DE RSJ OP ZOEK NAAR: 1 ADVOCAAT INFORMATIE Het wordt op prijs gesteld als u deze advertentie onder de aandacht ORGANISATIE brengt van potentiële kandidaten. Meer informatie over de organi- De rechtsprekende taak wordt uitgeoefend door beroepscom- satie, de adviezen en de uitspraken van de RSJ is te vinden op de missies, die worden samengesteld uit de leden van de Afdeling website www.rsj.nl. Inlichtingen over de vacatures kunt u verkrij- rechtspraak. De beroepscommissies worden voorgezeten door vaste gen bij de plv. algemeen secretaris van de Raad, dhr. P.M.C. van den voorzitters. Beemt, telefoon (070) 361 93 00.

De Raad wordt ondersteund door een ambtelijk secretariaat van on- Sollicitaties, vergezeld van een curriculum vitae, kunnen tot en met geveer 50 medewerkers onder leiding van een algemeen secretaris. 3 januari 2020 worden gericht aan de RSJ t.a.v. dhr. P.M.C. van den Het secretariaat is gevestigd in Den Haag. Beemt. Dit kan per e-mail ([email protected])

Ervaart u als advocaat agressie?

Onze specialisten zijn er om u te helpen zodat u uw werk veilig kunt doen want wij beschouwen agressie en geweld als een gezamenlijk probleem. Voor dit probleem hebben we een breed palet aan expertise gebieden in huis zoals:

® Opzetten gewelds en agressie protocol ® Advies over OBE maatregelen ® Predictive Profi ling of wel Collectieve waakzaamheid ® Cultuur gerelateerde agressie ® Drank, drugs, gerelateerde agressie Voor meer informatie mail ® Omgaan met psychisch gestoord gedrag naar [email protected] of bel ® Omgaan met spanningsvolle situaties Ed Nouwen 06-16412668 en vraag naar de speciale aanbieding voor lezers van www.kcva.eu het Advocatenblad.

Advocatenblad_2019_10.indd 34 22/11/2019 13:09:39 ADVOCATENBD JAAROVERZICHT 35

NO FARMERS NO FOOD

Stikstofzaak Vooruitlopend op toekomstige gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden mag op basis van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet De witwaszaak alvast toestemming gegeven worden voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor Twee broers werden in september veroordeeld tot zes en vijf die gebieden. Dat oordeelde de Afdeling jaar cel voor het jarenlang witwassen van in totaal 320 miljoen bestuursrechtspraak van de Raad van State dollar op Curaçao, oplichting en het vervalsen van documenten. op 29 mei 2019 in twee zaken. Daarmee De Rechtbank Overijssel schoof hiermee een overeenkomst tussen ze e de Afdeling een streep door de het OM en de verdachten aan de kant. De overeenkomst hield in vergunningen die verschillende veehouders dat, als de verdachten zouden meewerken, het OM lagere straffen hadden aangevraagd. In afwachting van nieuw zou eisen. De afgesproken lage strafeis deed op geen enkele wijze beleid zijn ook duizenden bouwprojecten stil recht aan de aard en ernst van de feiten, aldus de rechtbank. gevallen. Betrokken rechtsbijstandverleners ‘De afspraak kende daarnaast geen we elijke basis en de rechtbank zagen af van een interview voor de serie is ook geen partij daarin. De overeenkomst stond op gespannen Spraakmakende zaken in het Advocatenblad. voet met onder meer het strafdoel van algemene preventie.’

Levenslang Holleeder Terughalen ISIS-kinderen Levenslang. Dat kreeg Willem Holleeder te horen op 4 juli Het kabinet wilde er niet aan om Nederlandse ISIS-vrouwen met in de bunker van de Amsterdamse rechtbank. Die rekent hun kinderen terug te halen uit Syrië. De situatie ter plekke zou te hem een reeks ‘koelbloedige’ liquidaties aan, waarvoor gevaarlijk zijn. Terugkeer van deze groep geradicaliseerde moslims Holleeder de belangrijkste opdrachtgever zou zijn. Volgens naar Nederland zou volgens diverse partijen te veel risico’s opleveren. de rechtbank beschikte hij ‘gewetenloos en onverschillig’ Een groep advocaten – Tom de Boer, Tamara Buruma, Jeffrey Jordan, over het leven van anderen. Belangrijk in de bewijsvoering Elpiniki Kolokatsi en Bart Nooitgedacht – onder aanvoering van de waren de getuigenissen van Holleeders zussen Astrid en Ro erdamse advocaat André Seebregts vroeg de staat via de rechter Sonja. Volgens Holleeder hebben de twee een ‘ongekende om de kinderen toch terug te halen. Volgens hen kunnen ISIS-vrouwen mediacampagne’ gevoerd en hee¥ de rechtbank daardoor beter hier worden berecht. Dat zou meer controle bieden. In november niet objectief geoordeeld. Advocaat Sander Janssen besliste de voorzieningenrechter in Den Haag dat de Nederlandse (Cleerdin & Hamer, Amsterdam) hee¥ namens Holleeder staat zich moet inspannen om de kinderen van ISIS-vrouwen uit hoger beroep aangetekend. Advocaat Robert Malewicz die de kampen naar Nederland te halen. Als de kinderen niet mogen Holleeder samen met Janssen in eerste aanleg bijstond, vertrekken zonder hun moeders, moet de overheid proberen ook de wordt vervangen door kantoorgenoot Desiree de Jonge. moeders terug te halen. De staat ging tegen de uitspraak in beroep.

Inspectie versus Cornelius Haga Lyceum Intrekking van het negatieve inspectierapport over het Cornelius Haga Lyceum: dat was de inzet van de islamitische middelbare school, bijgestaan door Wouter Pors (Bird & Bird), in het kort geding voor de Haagse rechtbank op 11 juli. In het rapport kreeg het burgerschapsonderwijs op het lyceum een onvoldoende. De school hee¥ een we elijke verplichting om basiswaarden als gelijkwaardigheid en verdraagzaamheid te bevorderen, aldus de inspectie. De rechtbank onderschreef dit en noemde het passend dat de school kritisch beoordeeld is op het feit dat het bestuur geen ondubbelzinnig afstand neemt van personen die twijfelachtige opva ingen hebben over deze basiswaarden. Staatssecretaris Arie Slob eiste dat het schoolbestuur opstapte. Het bestuur weigerde en ging op 11 november in hoger beroep. Het gerechtshof in Den Haag doet op 24 december uitspraak.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 35 22/11/2019 13:09:39 36 JAAROVERZICHT ADVOCATENBD

Aansprakelijkheid Srebrenica De Nederlandse staat is voor een klein deel aansprakelijk voor de dood van 350 moslimmannen na de val van de enclave Srebrenica in 1995. Dat oordeelde de Hoge Raad op 19 juli in navolging van het gerechtshof twee jaar eerder. De schade- Hoger beroep Blokkeerfriezen vergoeding waar de nabestaanden, bijgestaan door Marco Gerritsen (Van Diepen Van der Het gerechtshof in Leeuwarden gaf eind oktober een taakstraf Kroef Advocaten), volgens de Hoge Raad van negentig uur aan de Friezen die in november 2017 de A7 recht op hebben is lager: tien procent van de hadden geblokkeerd om anti-Zwarte Pietdemonstranten, die schade tegenover dertig procent volgens het bij de Sinterklaasintocht in Dokkum wilden demonstreren, hof. De 350 mannen en jongens werden bij de tegen te houden. Volgens het hof was de blokkade een verovering van de enclave door het Bosnisch- collectieve actie. ‘Alle deelnemers hadden hetzelfde Servische leger vermoord nadat ze waren doel.’ Het hof maakte geen onderscheid tussen de mate geëvacueerd door het Nederlandse van betrokkenheid van de verschillende verdachten, die leger. Bij de genocide kwamen in totaal bijgestaan werden door advocaat Tjalling van der Goot. De ruim 8.000 moslimmannen om. De Nederlandse staat rechtbank legde een jaar eerder werkstraffen tot 240 uur op. ontkende aansprakelijkheid omdat de militairen onder De straf valt in hoger beroep lager uit ‘mede omdat er geen de vlag van de Verenigde Naties opereerden. ernstige ongelukken zijn gebeurd en het een incident betrof’.

Belasting box 3 Hoger beroep Anne Faber Ten onrechte is de Belastingdienst ervan uitgegaan dat Michael P. is in hoger beroep, net als in eerste aanleg, spaarders in 2013 en 2014 een gemiddeld rendement veroordeeld tot een gevangenisstraf van 28 jaar en tbs met van vier procent zouden behalen. De spaarrente daalde dwangverpleging. Dat oordeelde het gerechtshof Arnhem- in die jaren juist hard. De Hoge Raad bepaalde half juni Leeuwarden op 5 juli van dit jaar. Michael P. hee¥ deze van dit jaar in een zaak die was aangespannen door de straf opgelegd gekregen omdat hij schuldig werd bevonden Bond voor Belastingbetalers dat 4 procent rendement aan het verkrachten en het doden van Anne Faber en het in 2013 en 2014 alleen gehaald kon worden als daarbij mishandelen van medewerkers van het Pieter Baan Centrum. (veel) risico werd genomen. Met deze uitspraak kon de Het Openbaar Ministerie had in hoger beroep gevorderd Belastingdienst de bezwaren tegen de box 3-heffing dat verdachte werd veroordeeld voor moord. Volgens voor de jaren 2013 en 2014 gaan afwikkelen. Ook kunnen het hof kon niet worden vastgesteld dat sprake was van belastingbetalers met spaargeld of ander vermogen voorbedachte raad. Maar het hof zag ook geen aanleiding deze uitspraak gebruiken bij latere belastingaanslagen voor strafvermindering, zoals advocaten Niels Dorrestein en over box 3. Sander de Korte (Dupliq Advocaten, Utrecht) vorderden.

Affaire kinderopvangtoeslag Sinds 2014 is er een slepend conflict tussen de Belastingdienst en een groep van 152 ouders. Inzet: de kinder opvangtoeslag die de ouders moeten terugbetalen wegens vermeende fraude. Diverse ouders spanden een rechtszaak aan, onder wie een moeder bij de Rechtbank Ro erdam. Die stelde de eiseres op 12 juli in het gelijk: zij had de toeslag terecht ontvangen en niet gefraudeerd. De Belastingdienst moest direct een deel van de geleden schade vergoeden. Bovendien kreeg de vrouw, die werd bijgestaan door Jacqueline Nieuwstraten (Ro erdams Advokatenkollektief), volledige inzage in het onderzoekdossier over het gastouderbureau dat zij en andere ouders inschakelden. De zaak veroorzaakte politieke beroering: staatssecretaris Menno Snel van Financiën moest een hal¶aar later, na een vernietigend rapport van een commissie onder leiding van Piet Hein Donner, diep door het stof.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 36 22/11/2019 13:09:40 DISCREET & VERBORGEN BESCHERMING

- KOGEL - STEEK - NAALD - FRAGMENTATIE - Complete advocatentoga LICHTGEWICHT, DUN EN FLEXIBEL Mooi, met 2 befjes 5 JAAR BALLISTISCHE GARANTIE betaalbaar BRITSE KWALITEIT en razendsnel vanaf geleverd! € 269,- excl. BTW WWW.KOGELWERENDVEST.NL

CAREER OPPORTUNITY

Axon Advocaten is op zoek naar slimme senior en junior advocaten met liefde voor de life sciences.

Wij zijn een niche kantoor met aandacht voor elkaar firms en zijn een van de grootste praktijken op het en voor onze klanten. Axon is niet het zoveelste gebied van life sciences in Nederland. Onze cliënten advocatenkantoor waar productie wordt gedraaid variëren van wereldspelers tot start-ups. met lange werkdagen. Onze mensen vinden een goede balans tussen hun werk en privéleven belang- Wij bieden onze mensen een flexibele en uitdagende rijk. Veel humor, gezamenlijk lunchen en gedeelde werkomgeving en moedigen ze vanaf het begin belangstelling voor life sciences en de wens om aan om hun eigen niches binnen de life sciences te waarde toe te voegen aan de wereld zijn kenmerken ontwikkelen en om expert te worden in opkomende van ons kantoor. Wie weet schrijf jij de eerste contrac- industrieën en nieuwe rechtsgebieden. ten of adviezen voor de start-up die later een baan- brekend nieuw geneesmiddel ontwikkelt of help je Interesse? Neem contact op met Marjon Kuijs: hen de doorslaggevende keuzes te maken. 088 6506500 of [email protected]

We zijn klein maar toch ook groot: dankzij een Axon Advocaten in Amsterdam is goed bereikbaar ijzersterke reputatie werken we intercontinentaal met met ov, auto en fiets. ons internationale netwerk van buitenlandse boutique www.axonlawyers.com

CIVIELE CASSATIE, PROCESBEGELEIDING OF PREJUDICIËLE VRAAG BIJ DE HOGE RAAD? Alt Kam Boer advocaten

Zie onze website www.altkamboer.com voor een track record over de afgelopen 19 jaar. Vaste prijsafspraken mogelijk.

Info: mr H.J.W. Alt PB 82228, 2508 EE Den Haag | T: 070 - 358 94 79 | F: 070 358 51 97 | E: [email protected]

Advocatenblad_2019_10.indd 37 22/11/2019 13:09:42 38 FRISSE NEUS ADVOCATENBD Dubbelrol

DOOR/ERIKJANBOLSIUSBEELD/IVOVANDERBENT

Bestuursrechtadvocaat Daphne Broerse zag de stikstofcrisis van mijlenver aankomen. Haar cliënten uit de bouwsector hebben er ink last van.

aphne Broerse (43) heeft zin stikstof door de centrale. Eigenlijk zee. ‘We zijn altijd aan het puzzelen. in een herfstwandeling rich- was de vraag simpel: je stoot stikstof Wat doet de aanleg van windmolens D ting de Amstel. Ze vertelt hoe uit, maar heeft die uitstoot ook een op zee met de vogeltrek? Sommige lekker je kunt lunchen in het Huis significant effect? Als dat zo is, kan vogels kijken alleen naar beneden, aan de Amstel. Als ze er langsloopt, de overheid een vergunning weige- die vliegen tegen de windmolens vergelijkt ze een groep aalscholvers ren. Voor ons pakte het positief uit, aan. Dan moet je met het bestuurs- op meerpalen met een team advo- we hebben de vergunning gekre- recht een kader vinden op basis van caten, bewondert een statig pand gen.’ Broerse is vrij nuchter over het allerlei onzekerheden. Want weten- aan de overkant en wijst naar een huidige bouwverbod, dat volgt uit schappelijk was op het moment van paard-en-wagen die over de ventweg het schrappen van het Program- de eerste windmolenparken op zee langs de ring A10 rijdt. Uitgebreid ma Aanpak Stikstof. Veel van haar (begin 2000) nog weinig bekend over gaat ze in op haar rol als managing cliënten hebben ermee te maken, het effect.’ partner en advocaat bij de Amster- maar ze vertrouwt erop dat dit goed- Broerse is enthousiast over het damse vestiging van Norton Rose komt. ‘De bouw heeft erg veel pech. systeem van de Algemene wet be- Fulbright, een van ’s werelds grootste Er liggen 18.000 projecten stil. Wij stuursrecht. ‘Het ene boek verwijst advocaten kantoren. helpen onze opdrachtgevers bij het naar het andere, er zit gelaagdheid Dagelijks leest Daphne Broerse verkrijgen van een vergunning die de in waardoor je die wet eenvoudig artikelen over haar vakgebied in ecologie niet belemmert en advise- kunt begrijpen, het is goed opge- de kranten. ‘De discussie over de ren over wat ze nog wel kunnen doen. schreven.’ De samenwerking tussen stikstofdepositie was voor mij in Er kan nog steeds veel.’ juridische expertises boeit haar 2012 al actueel. Toen adviseerde ik Broerse is betrokken bij omvang- vooral. ‘Bij de aanleg van de A15 zijn de RWE-centrale in Eemshaven over rijke publiek-private samenwer- contracten de hoofdcomponent van vergunningverlening, en kwamen kingen, projecten als de aanleg van ons werk. Je maakt afspraken om er al vragen op over de uitstoot van de snelweg A15, of windparken op een weg te bouwen en 25 jaar lang te onderhouden. Er zit aanbestedings- recht in, banking en finance voor de leningendocumentatie, tax voor de Daphne Broerse structurering, corporate law voor de aandeelhouders. Ik wilde liever pro- 2015-heden: Managing Partner Norton Rose Fulbright Amsterdam jectmanager en consultant worden dan advocaat. Nu doe ik het allebei.’ 2008-2015: Partner Norton Rose Fulbright

2002-2008: Advocaat Norton Rose Fulbright GIGANTISCH INTERNATIONAAL 2000-2002: Advocaat Van Doorne Hoe interessant Broerse haar werk 1999-2000: Legal counsel, PWC Legal als advocaat ook vindt, zo’n dertig procent van haar tijd besteedt ze Twee kinderen aan het managen van de collega’s

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 38 22/11/2019 13:09:42 ADVOCATENBD FRISSE NEUS 39

‘Een goed advocaten kantoor is een vijfsterren- hotel. Ook wij willen klanten ontzorgen, service bieden en van tevoren al bedenken wat ze nodig hebben’

in Amsterdam. ‘Hoeveel ik werk? agenda. En ik wil meer zichtbaarheid andere werk blijven doen dat ge- Dat weet ik eigenlijk niet. Het is een als kantoor in Nederland.’ Het kan- vraagd wordt.’ drukke baan, maar het valt goed te toor brengt iets bijzonders, zegt ze. Broerse is nu vier jaar managing organiseren. Soms krijg ik op vrijdag ‘Heel goed advies op een heel pretti- partner, recent tekende ze voor onbe- een mail met een klus waarin maan- ge manier. Ik geloof erg in de relatie paalde tijd bij. Toen ze op haar 39ste dag de deal moet worden gesloten. met cliënten.’ Wil ze zich niet juist aantrad, adviseerde een collega haar Dan moet je flexibel zijn, en accep- onderscheiden met de internationale de eerste maanden vooral te luiste- teren dat je minder tijd hebt voor de activiteiten van het kantoor? ‘Zeker, ren. Het gaf haar veel kennis over kinderen. Andersom is er soms ook er vallen zevenduizend mensen on- het kantoor. ‘Ik ben met iedereen even minder tijd voor werk. Dat is het der de Norton Rose Fulbright groep. gaan praten, met partners, secreta- goede aan dit kantoor, we werken in Dit is het beste van beide werelden. resses, support. Sindsdien lunch ik een heel fijne werksfeer. Echt. Ik ken We zijn een groot kantoor van zestig maandelijks met vijf collega’s, uit de meeste van mijn cliënten al meer advocaten, werken hier met honderd alle takken van sport. Ze kunnen me dan tien jaar, weet hoe hun kinderen mensen. We kennen elkaar allemaal, alles vragen, alles is bespreekbaar.’ heten, wat hun hobby’s zijn. Er wordt en we zijn gigantisch internationaal. In die vier jaar zag Broerse veel ver- hard gewerkt, maar als het even rus- Als groot kantoor kunnen we goed anderen. ‘Digitalisering en automa- tig is, kun je ook iets leuks gaan doen investeren in digitalisering. In onze tisering gaan hard, de snelheid van buiten kantoor.’ hub in Newcastle zitten aan het de praktijk neemt ook toe. Daardoor Gedurende de wandeling komt eind van het jaar honderd mensen is het des te belangrijker dat mensen Broerse consequent terug op wat ze op projectmanagement, IT, deve- zich nog wel geliefd voelen en zin graag wil vertellen. Ze laat zich niet lopment. Wij werken niet meer op hebben om bij ons te werken, en dat afleiden door de fotograaf, mooie basis van uurtje-factuurtje, maar cliënten zich echt gehoord voelen. vergezichten of lastige vragen. vooral tegen een project fee, capped Ik werk veel voor hotelketens en zie Heeft ze haar doelen als managing fee, of andere vormen van alterna- een goed advocatenkantoor als een partner al voldoende toegelicht? ‘Het tive pricing. Dankzij digitalisering vijfsterrenhotel. Ook wij willen klan- kantoor moet groeien in de komende kunnen wij het arbeidsintensieve ten ontzorgen, service bieden, goed jaren. Ook digitalisering en verder werk blijven leveren en kunnen luisteren en van tevoren bedenken professionaliseren staan hoog op de we de relatie behouden en ook het wat ze nodig hebben.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 39 22/11/2019 13:09:44 40 ACTUEEL ADVOCATENBD

GEZIEN

VERSCHONINGS- RECHT Wat zijn in het toekomstige Wetboek van Strafvordering de regels voor het verschoningsrecht van strafrecht- advocaten in de ondernemings- rechtelijke praktijk? Laurens Waaijer neemt ze onder de loep. Over de reikwijdte van het advoca- geverij, 2019) wijst Laurens Waaijer tuurlijke verschoningsrecht bestaat advocaten de weg. Hij neemt daarbij onduidelijkheid. In toenemende de plannen mee voor het gemoderni- mate verrichten advocaten werk- seerde Wetboek van Strafvordering. DE BASICS zaamheden die ook door andere Waaijer studeerde in mei 2019 af dienstverleners, zonder verscho- aan de Universiteit Leiden. Dit boek VAN HET ningsrecht, kunnen worden uit- is gebaseerd op zijn masterscriptie gevoerd. Ook is de wetgeving over Straf- & strafprocesrecht. Een aanra- ADVOCATEN- inbeslagname voor lang niet alle der voor strafrechtadvocaten in de advocaten duidelijk. In Het verscho- ondernemingsrechte lijke praktijk TUCHTRECHT ningsrecht van advocaten in de onder- die van de hoed en de rand wil- zoekspraktijk (Celsus juridische uit- len weten. Boom Basics is een uitvoering rijker: Advocatentuchtrecht. In dit handzame boekje staan de regels voor het klacht- en tuchtrecht van de Nederlandse orde van advocaten kernachtig beschreven. Het geeft weer hoe de regelgeving in elkaar zit en geeft een duidelijke uitleg van DUIZENDPOOT de gedragsregels die in 2018 zijn geactualiseerd. Leden van de Er verschijnen amper goede boeken commissie Gedragsregels en van over de Nederlandse advocatuur of Nederlandse advocaten. Een biografie het Hof van Discipline stelden van de Amsterdamse advocaat Benno het samen. Stokvis brengt daar nu verandering in. ‘Elke advocaat kan ermee te maken krijgen, hoe goed en Mr. dr. Benno Stokvis (1901-1977) was grond van het Nederland van toen: bovenal integer hij of zij ook rechtsgeleerde, schrijver en parle- zijn advocatenpraktijk, zijn politieke handelt of meent te hande- mentslid, maar bovenal een maat- activiteiten als sociaaldemocraat en len,’ staat er te lezen in het schappelijk bewogen advocaat en communist en zijn literaire en jour- voorwoord. De behandelde en voorvechter van gelijke rechten voor nalistieke ambities. Ook zijn werk als geldende regels, de verbanden onder meer homoseksuelen. advocaat van Joodse Nederlanders daartussen, de toelichting op Schrijver van de biografie Recht en in de Tweede Wereldoorlog krijgt de gedragsregels en tips komen Slecht (AMB 2019) is Ruud Stokvis, aandacht. Stokvis wist de nodige in deze Boom Basics aan bod. socioloog en een achterneef van mensen voor deportatie te behoeden. Voor advocaten een waardevol Benno, wat hem toegang gaf tot veel Benno Stokvis was een scherpzinni- opzoekexemplaar. Boom Basics informatie. In twaalf hoofdstukken ge, gevoelige, ijdele en hardwerkende Advocatentuchtrecht, Robert San- komen het leven en het werk van advocaat, met het hart op de goede ders, Leonie Verwey, Dominique Benno Stokvis uitgebreid voorbij, plaats. Daarvan kan een balie er niet der Wiel-Rammeloo, Ernst van zeer leesbaar en tegen de achter- genoeg hebben. Win (Boom juridisch 2019).

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 40 22/11/2019 13:09:47 ADVOCATENBD ACTUEEL 41

COLUMN DOOR/TRUDEKESILLEVISSMITT Mr. X verlaat kantoor en cliënt Mr. X ging weg van kantoor en men verbood haar om zelf de cliënt op de hoogte te stellen. Toch moest ZAAK TEGEN zíj zorgen dat de cliënt het tijdig zou horen. e cliënt zat in de wacht- te overdracht zou zorgen. Voor zo- DE HOGE RAAD kamer te wachten op mr. ver ze al kon kiezen om haar cliënt X. Over een week was de niet zelf op de hoogte te stellen, De praktijk bij de Hoge D Raad waarbij raadsheer- zitting in zijn letselschadezaak. had ze met haar kantoor afspraken reservisten meelezen, Degene die hem ophaalde, was moeten maken over de overdracht is emeritus-hoogleraar echter niet mr. X, maar haar collega en moeten verifiëren of die waren Ulli d’Oliveira al decennia mr. Y. Mr. X werkte niet meer op nagekomen. een doorn in het oog. kantoor, vertelde ze, en zij had de En ja hoor: het hof geeft een waar- zaak overgenomen. schuwing. Mr. X was volgens het Het druist in tegen de grondwet en Kon dat zomaar? De cliënt vond hof haar zorgplicht niet behoorlijk de Wet op de rechterlijke organi- van niet, en het werd onderdeel van nagekomen. Ze had hem op 14 no- satie om niet te weten door wie je een klachtzaak. In eerste instantie vember 2016 uitgenodigd voor een wordt berecht. Daarom deed hij oordeelde de Raad van Discipline gesprek op 5 januari ter voorberei- twee jaar geleden aangifte tegen de dat mr. X geen verwijt trof. De raad ding van de zitting op 12 januari strafkamer van de Hoge Raad. vindt het wénselijk dat een advo- 2017. Haar laatste werkdag was op Het Openbaar Ministerie sepo- caat het zelf aan haar cliënt vertelt 16 december. Mede gezien de feest- neerde de zaak. D’Oliveira liet het als hij niet langer voor hem op kan dagen had ze ervoor moeten zorgen er niet bij zitten en vond advocaat treden. In dit geval mocht mr. X dat de overdracht van dit dossier Willem Jebbink en een cliënte wier erop vertrouwen dat haar voorma- al voor haar vertrek was geregeld. zaak bij de Hoge Raad was beland lige kantoor zou zorgen voor een Voor zover ze instructie had klager bereid om de voltallige kamer te adequate overdracht en communi- niet zelf te informeren, had ze erop wraken. Ook dat sneefde. catie – het kantoor had dat aan haar moeten aandringen dat dit voor Het wachten is nu op een uitspraak toegezegd. Dat haar collega mr. Y haar feitelijke vertrek geregeld was. van het Europese Mensenrechten- de cliënt pas bij het kantoorbezoek Dan had klager zelf een afweging hof in Straatsburg. D’Oliveira heeft op de hoogte stelde, kon mr. X niet kunnen maken. intussen zijn tijd benut met een worden verweten. Een zware verantwoordelijkheid studie naar de werkwijze van de Niet alleen de cliënt, maar ook de dus voor de scheidend advocaat Hoge Raad: Een boekje open over algemeen deken ging in appel. om te zorgen dat cliënten op tijd de Hoge Raad en zijn ‘reservisten’ Volgens de cliënt had mr. X het kan- horen van het vertrek, zodat ze zelf (Ars Aequi Libri POD, 2019). toorbelang boven het zijne gesteld. kunnen bepalen met wie zij daarna In het bij vlagen komische relaas De algemeen deken wilde een in zee willen gaan (zaak 190012, loopt d’Oliveira alle pijnpunten duidelijke normstelling: volgens ECLI:NL:TAHVD:2019:178; zaak nog eens langs. Telkens stuit hij op hem is een advocaat bij beëindiging 190031, ECLI:NL:TAHVD:2019:179). hetzelfde argument: het meeraad- van de opdracht altijd verplícht de kameren dient de belangrijkste cliënt persoonlijk op de hoogte te taak van de Hoge Raad, het bewa- stellen. Daarnaast vond de deken Op de website Advocatenblad. nl ken van de rechtseenheid. En tel- dat mr. X niet zomaar had mogen verschijnt elke woensdag een kens weer riposteert hij dat daar vertrouwen op de mededeling van nieuwe tuchtrechtcolumn van geen wettelijke basis voor is. haar kantoor dat men voor adequa- Trudeke Sillevis Smitt.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 41 22/11/2019 13:09:48 42 ACHTERGROND

DOOR/LISETHAMMING VRIJ BEROEP VRIJ PENSIOEN Een succesvolle advocaat betekent nog geen succesvolle pensioenopbouw. Advocaat-partners en eenpiŽers moeten zelf hun oude dag veiligstellen. Advocaat-medewerkers kunnen zich voor hun pensioenopbouw tot hun kantoor richten. Maar dat is niet verplicht een pensioenregeling aan te bieden.

rjen Kampherbeek is advo- beroepsgroepen is het uitgangspunt Orde van Advocaten Balieplus caat-partner en al bijna der- dat werkgevers zelf beslissen of ze een opgericht om deze regelingen, de A tig jaar verbonden aan Van pensioenregeling voor hun werkne- vrijwillige arbeidsongeschiktheids- den Herik & Verhulst Advocaten N.V. mers regelen. Sommige beroepsgroe- verzekeringen en vrijwillige pen- in Rotterdam. Het kantoor heeft zo’n pen zoals apothekers, huisartsen sioenregelingen aan te bieden. In vijftien jaar geleden een zogenaamde en medisch specialisten hebben als 2010 ging de Pensioenverordening DC-regeling voor zijn advocaat-me- beroepsgroep op eigen initiatief een – waarin alleen die verplichte nabe- dewerkers afgesloten. DC staat voor beroepspensioenregeling opgesteld, staandepensioenregeling geregeld defined contribution, in het Neder- die vervolgens voor alle werkgevers was – ter ziele en werd het pensioen- lands ‘beschikbare-premieregeling’. binnen de beroepsgroep verplicht fonds geliquideerd. ‘Dat is bij werkgevers die niet bij een is. In theorie zou dus ook de advoca- Balieplus biedt nog wel vrijwillige verplicht bedrijfstakpensioenfonds tuur een beroepspensioenfonds op regelingen aan, waaronder pensioen- of verplicht beroepspensioenfonds kunnen richten. Maar Wim Thijssen, regelingen, zegt directeur Paul Paas- moeten aansluiten de meest voorko- zelfstandig pensioenadvocaat in schens. ‘Ik spreek heel wat partners mende pensioenregeling,’ legt Erik Heemstede en auteur van de pensi- van advocatenkantoren en ik vraag Lutjens uit. Lutjens is hoogleraar oenkronieken van het Advocatenblad, altijd of ze een pensioenregeling voor Pensioenrecht, pensioenadvocaat bij ziet dit niet snel gebeuren: ‘Over het hun werknemers, advocaten maar DLA Piper in Amsterdam en auteur algemeen houden advocaten niet van ook het ondersteunend personeel, ge- van onder meer het handboek Pen- dwang. Ze zijn veelal liberaal inge- regeld hebben. Het antwoord is vaak sioen in de Asser-serie. ‘Bij dit soort steld en regelen vermoedelijk ook hun negatief. Ook hoor ik vaak dat er voor pensioenregelingen ligt de bijdrage, pensioen liever zelf. Bovendien: als je de partners wel een regeling is, maar de maandelijkse pensioenpremie, bij de minister aanklopt met de me- voor de medewerkers niet.’ vast. Die wordt meestal door de dedeling dat je een beroepspensioen- werknemer en de werkgever samen fonds op wilt richten voor advocaten ADVIES betaald.’ Bij Van den Herik & Verhulst die 70.000 euro per jaar verdienen, Balieplus werkt op pensioengebied Advocaten draagt het kantoor zelfs lacht hij je vast uit.’ onder meer samen met de Rotter- de volle honderd procent van de pre- Toch is er van de jaren zeventig tot damse ‘verzekeringsmakelaar’ Aon. mie, zegt Kampherbeek. in 2010 een Stichting Pensioenfonds Patrick Bras, pensioenspecialist bij Nederlandse Orde van Advocaten Aon, legt uit dat voor kantoren met VRIJWILLIG geweest. Maar dit fonds voerde alleen minder dan veertig werknemers Voor de grote branches is deelname in de toen voor advocaten verplichte een pensioenregeling tegenwoor- een eigen bedrijfstakpensioenfonds nabestaandenpensioenregeling uit. dig een ‘aderlating’ is. ‘Een goede wettelijk verplicht. Voor kleinere In 1997 werd vanuit de Nederlandse pensioenopbouw kost al gauw zo’n

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 42 22/11/2019 13:09:48 ADVOCATENBD ACHTERGROND 43

Zelf doen Wat kunnen advocaat-medewerkers zelf doen om hun oudedagsvoorziening veilig te stellen? Pensioenadvocaat Thijssen is er duidelijk over: ‘Het gesprek aangaan met je werkgever en anders zelf je pensioen regelen. Dat kan via pensioenopbouw binnen de derde pijler. Je geld op een spaarrekening laten staan, is met de huidige rente in ieder geval géén goed idee.’

Eenmanskantoren (geen bv) De zelfstandig advocaat mag een deel van de jaarwinst toevoegen aan de oudedags- reserve. Voor het jaar 2019 is dit 9,44 procent van de winst, met een maximum van 8.999 euro. Over dit bedrag hoef je geen belasting te betalen. Maar voor een goed pensioen moet je naast deze reserve ook nog zelf sparen, beleggen of pensioen twintig procent van het opbouwen via de derde pijler: een lijfrenteverzekering afsluiten of beleggen via een loon aan premie, dat is een pensioenbeleggingsrekening. Voor de derde pijler mogelijkheden gelden fiscale dag per week werk. Maar het meest voordelen maar ook verplichtingen. Je moet zelf afwegen wat in jouw situatie de beste combinatie is. schrikken werkgevers nog van de prijs voor het verplichte pensioen- Advocaat-partner (dga bv) advies. Pensioenregelingen zijn Sinds 1 juli 2017 zijn er maar twee mogelijkheden voor de directeur-grootaandeel- complexe producten waarbij volgens houder: het pensioen verzekeren met de bv als werkgever en verzekeringnemer de Autoriteit Financiële Markten of privé in de derde pijler een verzekering afsluiten: een lijfrenteverzekering afsluiten of beleggen via een pensioenbeleggingsrekening. Voor de derde pijler een adviseur verplicht is. Vóór 2013, mogelijkheden gelden fiscale voordelen maar ook verplichtingen. Ook hier moet je toen wij nog met provisies mochten afwegen wat in jouw situatie het beste is. werken, ontvingen we voor grote bedrijven meer inkomsten dan voor de kleinere, een soort onderlinge wettelijke arbeidsongeschiktheids- vraag je natuurlijk wel wat van de sponsoring. Nu vragen we ook aan de verzekering aanvult en een pensioen werkgever, want een pensioenrege- kleinere bedrijven een passende fee voor nabestaanden regelt. Zonder ling is een langetermijnverplichting voor het adviestraject.’ een pensioenregeling heb je anders die doorloopt, ook als de zaken slecht Bij de grote advocatenkantoren met in het geval van overlijden niks gere- gaan. Ook is een voor de werknemer meer dan veertig werknemers is het geld voor partners en kinderen.’ premievrije pensioenregeling niet pensioen voor de advocaat-medewer- een garantie voor voldoende pensi- kers geregeld, weet pensioenspecia- ONBELAST oenopbouw. Het kan namelijk zo zijn list Bras. ‘Je ziet: hoe professioneler Via een DC-regeling zoals die van dat de werkgever maar tien procent het kantoor, hoe minder de ruimte Van den Herik & Verhulst Advocaten opzijzet, in plaats van de twintig om níét iets voor het pensioen te is dat allemaal wél geregeld. Boven- procent die je misschien nodig hebt regelen. Bij grote kantoren is er vaak dien geldt, zoals bij elke pensioenre- voor een goede pensioenopbouw. een directeur of hr-afdeling. Daar geling, dat er over het maandelijkse Dus dan hoeft je zelf niks bij te leg- staat pensioen op het lijstje. Som- premiebedrag geen belasting betaald gen, maar je bouwt ook onvoldoende mige grote kantoren hebben een hoeft te worden en dat beleggings- pensioen op. “Premievrij” zegt niks ondernemingsraad. Dan komt de winsten in de opbouwfase onbelast over de hoeveelheid pensioen die je pensioenvraag vanuit de medewer- zijn. De advocaat-medewerker betaalt opbouwt.’ kers op tafel.’ vervolgens pas inkomstenbelasting Advocaat-medewerkers moeten Van den Herik & Verhulst Advocaten over de pensioenuitkering tegen de daarom zelf ook goed opletten. Een regelde de DC-regeling toentertijd op tijd dat hij of zij met pensioen gaat. Amsterdamse advocaat-medewerker eigen initiatief. In totaal vallen tien Dan vallen gepensioneerden door- (36), die liever anoniem blijft, wist bij medewerkers onder de regeling: acht gaans in een lagere belastingschaal het tekenen van haar arbeidscontract advocaat-medewerkers, de juridisch dan toen ze nog werkten. Voorwaar- dat ze geen pensioen ging opbouwen. medewerker en de accountant. de is wel dat de ‘beleggingspot’ voor ‘Tuurlijk heb ik daarover nagedacht. Voor het ondersteunend personeel het pensioen is bestemd. Want niet alleen biedt mijn kantoor geldt een aparte pensioenregeling. Hoe goed een pensioenregeling in geen pensioenregeling, wat ik nu ver- Kampher beek: ‘Als meer dan de theorie ook is, bij een DC-regeling dien is ook niet een soort all-in loon helft van je kantoor uit werknemers bestaat het risico dat in de praktijk waardoor ik ook niet makkelijk zelf bestaat en je wilt goede medewerkers het beoogde beleggingsresultaat niet mijn pensioen kan opbouwen.’ Maar aan je binden, dan ontkom je niet wordt gehaald. Dat komt dan op het ze gaat ervan uit dat ze voldoende aan een pensioenregeling.’ Hoog- conto van de werknemer. Lutjens: pensioen kan gaan opbouwen als ze, leraar Lutjens wijst op nog een ander ‘De werkgever hoeft het verschil niet op termijn, tot het partnerschap van aspect: ‘Veel werknemers weten vaak bij te leggen.’ het kantoor toetreedt. ‘Al duurt dat niet eens dat een pensioen regeling Pensioenadviseur Bras plaatst nog nog wel een tijd en wordt die toetre- behalve de AOW veelal ook de twee kanttekeningen. ‘Ten eerste ding nergens gegarandeerd.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 43 22/11/2019 13:09:48 MEER INFORMATIE

Neem contact op met Hester van Aller 013 - 594 28 28 [email protected]

OVERLIJDENSRISICOVERZEKERING (ORV) Premie op basis van éénjarige risicopremies

Een inkomen dat wegvalt kan gevolgen hebben voor uw gezin, bedrijf en/of zakelijke rela� es. Met een overlijdensrisicoverzekering zorgt u ervoor dat uw nabestaanden niet met fi nanciële lasten blijven zi� en.

De overlijdensrisicoverzekering van Mutsaerts (M-ORV) is een kapitaalverzekering met een eenmalige uitkering bij overlijden op basis van een lee� ijdsa� ankelijke premie. De verzekering kenmerkt zich door méér fl exibiliteit dan tradi� onele ORV’s tegen een concurrerende premiestelling.

Voordelen M-ORV • Hoge verzekerde bedragen mogelijk • Geen vaste loop� jd • Op� eclausule (eens in de 3 jaar verzekerde som verhogen met max. 15% zonder medische keuring) • Maximale eindlee� ijd 70 jaar • Ruime mogelijkheden voor invullen van polisredac� e

ORV collec� ef verzekeren Soms is het interessant om een ORV collec� ef te verzekeren voor de partners binnen een advocatenkantoor (vanaf 10 partners). A� ankelijk van de omvang van een collec� viteit is het mogelijk verzekeringen zonder keuringen af te sluiten.

Onze M-ORV kan ook als compagnonsverzekering of keymanpolis gesloten worden.

Meer informa� e of off erte ontvangen? Stuur een e-mail naar Hester van Aller: [email protected]

Advocatenblad_2019_10.indd 44 22/11/2019 13:09:48 ADVOCATENBD RUBRIEKEN 45

BUITENLANDSE BALIE

SURINAAMS DE BEROEPSCOACH TUCHTCOLLEGE DOOR/ALEXANDRAGERNY KOMT OP STOOM In zijn tweejarig bestaan zijn bij het Advocaten Mijn baas, Tuchtcollege in Suriname 42 klachten aangeboden. Veel klachten worden ongegrond de opschepper verklaard omdat de oorzaak bij de rechtspraak ligt. Sara is met veel plezier hoofd juridische n het eerste jaar na de installatie zaken bij een groot bedrijf. Maar na een van het tuchtcollege in mei 2017 goed begin wordt haar samenwerking met I werden zes klachten tegen advo- caten behandeld. Dat aantal is nu directeur OŽo steeds onaangenamer. verveelvoudigd. Samantha Gadjradj, deken van de Surinaamse Orde van uccessen, vertelt ze, zijn van en maak duidelijke afspraken Advocaten (Sova), verklaart in de Otto, terwijl mislukkingen wie waarvoor verantwoorde- Suriname Herald dat het daarom tijd S de schuld zijn van Sara of lijk is. Herken zijn talenten en is voor de Surinaamse advocaten om de omstandigheden. Hij schuift tekortkomingen en pas je ver- te werken aan de kwaliteit van hun problemen af op haar, zonder wachtingen daarop aan. Ook leu- rechtsbijstand. dat van tevoren te overleggen: hij gentjes en vertrouwens breuken Tegelijk legt Gadjradj de verantwoor- kondigt het gewoon aan tijdens moet je kunnen verdragen. delijkheid voor tientallen klachten een teamoverleg. Grotere beleids- 2. Omdat een opschepper nooit zal bij de haperende organi satie van de vragen aanpakken lukt vanwege toegeven dat hij iets niet weet, Surinaamse rechtspraak. Door het zijn ontwijkende gedrag zelden. kun je je verbetervoorstellen tekort aan rechters duren zaken vol- Met bombarie vertelt hij hoe goed het best indirect geven. Vertel je gens de deken veel te lang. Advocaten het gaat. Geïrriteerd heeft Sara eigen succesverhaal en verwerk krijgen daardoor buiten hun schuld al een paar keer op problemen daarin jouw tip. Zo kan hij het te maken met ontevreden cliënten. gewezen. Maar als een stukje zeep zonder gezichtsverlies over- Hetzelfde zou opgaan wanneer ontglipt hij haar steeds. Inmiddels nemen. tijdens een proces plotseling een betwijfelt ze of hij überhaupt zo 3. Tegen een opschepper ingaan andere rechter wordt aangewezen. goed is in zijn vak, maar de raad kan gevaarlijk zijn, zeker als hij Dan moet de hele kwestie door de van bestuur loopt met hem weg. of zij een hoge positie bekleedt. advocaat opnieuw worden uitgelegd, Opscheppers zoals Otto vind je Hij kan je namelijk uitsluiten, stelt Gadjradj. overal. Vaak is er één gebied waar- als hij zich bedreigd voelt door Deken Gadjradj put hoop uit de in ze getalenteerd en succesvol je kritiek. Als je nee wilt zeg- verzelfstandiging van de Surinaam- zijn. De rest wordt door charme, gen tegen zijn voorstellen, kun se rechtspraak die gaande is. Het afleiding en allerlei slimmigheden je het daarom beter met een Hof van Justitie kan hierdoor zijn of leugentjes weggemoffeld. Om- zakelijke reden doen (‘Het geld eigen financiën organiseren en dat dat ze alles al weten of het gezeur ontbreekt’) of juist vaag (‘Mijn vergroot in haar ogen de kans op vinden, vragen ze niet om hulp en gevoel zegt me dat we dit beter meer rechters en ondersteunend leren ze weinig bij. niet kunnen doen’). personeel. Kortom: samenwerken met Sara lukte het om haar verwach- Vergeleken met andere landen kreeg opscheppers is uitdagend, zeker tingen bij te stellen. Door afstand de Surinaamse advocatuur pas laat als ze succesvol zijn. Hoe gaat het te nemen en hem voorzichtig bij te haar eigen tucht college. ‘Hiermee makkelijker? sturen, werd haar relatie met Otto is een jarenlange lacune opgevuld,’ 1. Accepteer de opschepper (m/v) beter. Ze kon hem ook steeds meer luidde het bij de installatie twee jaar voor wat hij is. Je kunt hem niet zien als de onzekere en de in wezen geleden. Net als in Nederland wordt veranderen, daarvoor is zijn eenzame man die hij eigenlijk was. het tuchtcollege voorgezeten door gedrag te diep verankerd in zijn Hoewel ze nog steeds geen fan is een onafhankelijke rechter. persoonlijkheid. Houd zo veel van Otto, vindt ze haar werk zo mogelijk je onafhankelijkheid leuk dat ze hem tolereert.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 45 22/11/2019 13:09:49 46 ACTUEEL ADVOCATENBD

PATROON VAN HET JAAR ANNEMIEKE HAZELHOFF DOOR/FRANCISCAMEBIUS

Annemieke Hazelhoff, mededingingsrecht- advocaat bij CMS in Amsterdam, is vorige maand in Scheveningen op het jaarcongres van Stichting Jonge Balie Nederland uitgeroepen tot Patroon van het Jaar. ‘Een prachtig compliment.’

oor de verkiezing van de de vraag welke eigenschappen een Patroon van het Jaar, die dit goed patroon bezit. ‘Elke stagiair is V jaar voor de elfde keer werd anders en de behoeften in termen gehouden, waren vier advocaten van ondersteuning kunnen dan ook genomineerd. Mededingingsrechtad- van persoon tot persoon verschillen. vocaat Hazelhoff wordt door de jury, Een patroon moet in ieder geval in gedreven patroon’. ‘Hij is gedreven onder leiding van Christ’l Dullaert staat zijn om zich in de belevings- en enthousiast in de vervulling van van Le Tableau, als ‘de meest krachti- wereld van de stagiair te verplaatsen. zijn patronaat en van het vak en ge patroon’ gezien. Zaken die na jaren ervaring gewoon neemt zijn stagiairs daarin mee.’ ‘Hoewel dit de eerste keer is dat zij zijn geworden, kunnen voor de sta- Jeroen Zandt, gespecialiseerd in een advocaat-stagiaire als patroon giair nog zeer uitdagend zijn. Ik zie de (inter)nationale geschillenprak- begeleidt, is zij uitzonderlijk con- het als mijn taak om mijn stagiair tijk bij Codex Mulder advocaten in sciëntieus en toegewijd. Zo heeft te leren deze uitdagingen het hoofd Amsterdam, wordt gezien als ‘de Hazelhoff ervoor gezorgd dat haar te bieden. Ook geduldig zijn, een meest intuïtieve patroon’. Volgens stagiaire bij haar op de kamer zit. Dat luisterend oor bieden en feedback de jury ‘bestiert hij zijn patronaat op is zeer uitzonderlijk in haar kantoor. geven, zijn in mijn ogen belangrijke intuïtieve, losse wijze en heeft hij oog De moeite en inspanningen die ze eigenschappen.’ voor verschillende soorten stagiairs verricht om een goed patroon te zijn, en past hij zijn stijl daarop aan’. terwijl dit voor haar misschien juist MEEST BETROKKEN PATROON een beetje buiten haar comfortzone De drie andere genomineerden VERHOOGDE EISEN ligt, zijn prijzenswaardig.’ kregen ook een titel toebedeeld. Hazelhoff vindt het goed dat het Huurrechtadvocaat Vincent Bou- patronaat wordt verstevigd in de KERS OP DE TAART mans (Lexence, Amsterdam) kreeg nieuwe beroepsopleiding. ‘De stage Hazelhoff noemt het ‘ontzettend de titel ‘de meest betrokken patroon’. is een leerproces dat zich voor het bijzonder’ dat ze de verkiezing heeft Boumans is voor de eerste keer overgrote deel op het eigen kantoor gewonnen. ‘De nominatie van mijn patroon. ‘Hij heeft zijn taak serieus voordoet. Het is dus goed dat er stagiaire Merle Temme vond ik een opgepakt, een patroonscursus ge- verhoogde eisen worden gesteld aan prachtig compliment. Het pakken volgd en zich ook anderszins verdiept de leermeesters op kantoor.’ Ze raadt van de titel is dan in feite de kers op in de Beroepsopleiding Advocaten,’ het advocaten aan stagiairs te bege- de taart. Goede begeleiding eist tijd aldus de jury. leiden. ‘Zoals het vaak is in leerpro- en inzet en het is fantastisch als dat Abdi Youssuf, advocaat op de sectie cessen, is het niet alleen de patroon wordt gezien en gewaardeerd.’ Verzekering & Aansprakelijkheid bij die de stagiair iets leert, maar ook Volgens Hazelhoff is het moeilijk om Ekelmans & Meijer Advocaten in Den zeker andersom. Die kruisbestuiving een generiek antwoord te geven op Haag, werd uitgeroepen tot ‘de meest is waardevol.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 46 22/11/2019 13:09:50 Advocatenblad_2019_10.indd 47 22/11/2019 13:09:51 advocaatscore 2019 REVIEWAWARDS 2019

    advocaatscore      2019                                                 
            

         
        


   
­  
  € 
    ‚
        ƒ „
  
               
    ˆ
         „    
  
 
    

4                 ‚   ƒ „ 

5        
      

    
  ƒ


    †   6   
 

    † ‡  ˆ 7   

   
  8      ‰ ‡

         9        Š  ˆ

10        
 
                                      ­­  ­  €

Advocatenblad_2019_10.indd 48 22/11/2019 13:09:51 ADVOCATENBD ACTUEEL 49

LAWYERS FOR LAWYERS Prijs voor pleitbezorger Colombiaanse boer

DOOR/TATIANASCHELTEMA

De Colombiaanse advocaat Rommel Duran ontving de Prix Ludovic- Trarieux 2019 voor zijn werk in zaken rond landrestitutie in Colombia. ‘De belo¯en van het vredesakkoord met de FARC zijn niet ingelost.’

msterdam, november 2019 – Rommel Duran bedrijven in gevaar – reden voor die bedrijven om para- Castellanos (33) moet even een flesje opwar- militairen op de boeren af te sturen, volgens Duran. A men voor hij in gesprek kan. De Colombiaanse Een andere groep cliënten komt uit een gemeenschap advocaat die altijd beweerde geen relatie te willen omdat die zich verzette tegen de aanleg van een snelweg, dwars hij, als advocaat in zaken tegen door hun dorp, door het Brazili- machtige kartels, over heden aanse bedrijf Odebrecht. ‘Omdat en multinationals, elk moment in het gebied ook guerrilla’s zit- slachtoffer kan worden van een ten, is de makkelijkste methode aanslag, is nu de trotse vader om de boeren uit te schakelen van een zoon van vijf maan- te zeggen dat ze ook guerrilla’s den. Emiliano heet hij, naar zijn. We merkten dat ze deze Emiliano Zapata, de legendari- tactiek gebruikten doordat een sche Mexicaanse revolutionair veiligheidsbeambte van het die opkwam tegen de uitbuiting bedrijf publiekelijk vertelde dat van inheemse boeren door het leger surveillanceapparatuur grootgrondbezitters. En nu dan ter beschikking stelde om de toch? ‘Wat kan ik zeggen,’ grin- boeren af te luisteren. Je ziet dus nikt Duran. ‘Als de ideale vrouw dat de staat samenwerkt met de voorbijkomt…’ Duran en zijn vrouw, een arts, komen net multinationals, tégen de boeren.’ uit Luxemburg, waar Duran de prestigieuze Prix Ludo- Ook Durans eigen veiligheidssituatie blijft penibel. Zijn vic-Trarieux in ontvangst nam voor zijn tomeloze inzet kantoorgenoten en hij krijgen nu nog bescherming van in restitutiezaken van boeren die van hun land waren de staat – er lopen vijf bodyguards rond op het kantoor. verjaagd. ‘De situatie is ingewikkeld omdat wij vaak aangifte doen tegen de politie en het leger. We worden bedreigd en ge- MIJNBOUWBEDRIJVEN volgd en onze telefoons worden afgeluisterd. We vermoe- Toch hebben hij en zijn collega’s van zijn kantoor Equipo den dat ze een zaak tegen ons willen beginnen. Het OM Jurídico Pueblos (EJP) nauwelijks successen geboekt. doet niets met onze meldingen en de staat wil onze ‘De meeste zaken liggen stil,’ vertelt Duran. ‘En de bescherming afbouwen omdat er geen conflict meer zou landrestitutiewet uit 2011 waarop we ons beroepen was zijn. Dus of we bescherming houden, is de vraag.’ een tijdelijke wet, die over twee jaar ophoudt te bestaan. Verschillende ngo’s hebben ervoor gelobbyd dat hij wordt verlengd. Maar dat is niet gelukt.’ De boeren die hij bijstaat hebben het, sinds het vredes- Respect voor mensenrechten verdrag met de FARC in 2016, in veel opzichten zelfs De Prix Internationale des Droits de l’Homme Ludovic-Trarieux zwaarder gekregen, zegt Duran. Verschillende multinati- wordt jaarlijks door een jury van Europese vakgenoten onals meldden zich, op zoek naar grondstoffen. ‘Mensen toegekend aan een advocaat die ‘door zijn werk, activiteiten die hun grond terugvroegen, werden bedreigd en moes- of lijden het respect voor mensenrechten verdedigt’. De prijs ten ergens anders gaan wonen. Maar daar werden ze ook is vernoemd naar de Franse advocaat en politicus Ludovic weer weggejaagd, of zelfs opgepakt en opgesloten.’ Trarieux (1840-1904), de advocaat van de ten onrechte van Zoals in het departement Cesar, in het noorden van Co- hoogverraad beschuldigde Joodse officier Alfred Dreyfus. Hij werd in 1985 voor het eerst uitgereikt aan advocaat lombia, een streek die rijk is aan grondstoffen als goud, Nelson Mandela, die toen nog in de gevangenis zat. Aan de kolen, ijzererts en het mineraal coltan, dat wordt gebruikt prijs is een geldbedrag verbonden. Dat bedrag wil hij om in mobiele telefoons. Boeren die zich verzetten tegen het veiligheidsredenen niet noemen. ‘Maar de prijs helpt enorm mijnen van grondstoffen op hun land brachten daarmee bij het werk dat we doen.’ de vergunningaanvragen van multinationale mijnbouw-

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 49 22/11/2019 13:09:51 50 EVEN OPFRISSEN ADVOCATENBD

Juridische kwesties die zijn weggezakt

De waarheidsplicht in het civiele procesrecht

DOOR/JANWOUTERALT

Met de waarheidsplicht van artikel 21 Rv is het oppassen geblazen.

inds de arresten Goosen/ ting van de rechter en de wederpartij en daaraan, ook zonder dat partijen Goosen1 en Stecon/Roerink2 hebben voldaan, staat het de rechter daarover specifiek hebben gede- S is niet langer in geschil dat vrij daaraan de gevolgtrekkingen batteerd, gevolgen verbinden die in zwijgen – als het uitkomt – niet baat. te verbinden die hij geraden acht. overeenstemming zijn met de aard In die arresten is uitgemaakt dat als Of partijen aan deze verplichting van en de ernst van deze schending een partij feiten verzwijgt die tot een hebben voldaan, berust op een aan van de desbetreffende verplichting. voor de wederpartij gunstige afloop de rechter die over de feiten oor- Een verrassingsbeslissing kan dit, van die procedure zouden hebben deelt voorbehouden uitleg van de volgens de Hoge Raad, niet opleve- kunnen leiden, terwijl zij wist of gedingstukken en op waarderingen ren, tenzij uit het processuele debat behoorde te weten dat de wederpartij van feitelijke aard die in cassatie blijkt dat partijen met een dergelijke niet met die feiten bekend was of niet op juistheid kunnen worden beslissing en de gevolgen daarvan redelijkerwijs bekend behoorde te onderzocht. geen rekening behoefden te houden. zijn, deze ‘oneerlijke proceshouding’ Doorgaans zal een rechter – in het Het ging hier over kinderalimentatie een vorm van bedrog oplevert die geval een partij niet aan haar en over partijen die te weinig infor- aanleiding kan geven tot herroeping stelplicht voldoet – een vordering matie hadden verstrekt. Nu artikel 21 van het vonnis.3 In artikel 21 van het afwijzen. Dat kan, afhankelijk van Rv (ook) ziet op de waarheidsplicht Wetboek van Burgerlijke Rechtsvor- de instantie waarin dit gebeurt, is deze jurisprudentie echter niet dering (Rv) is deze jurisprudentie dodelijk zijn voor die vordering. beperkt tot de situatie waarin de gecodificeerd. Dat artikel bepaalt De rechter kan echter ook een andere rechter te weinig informatie van een dat partijen verplicht zijn de voor de oplossing kiezen. Denk bijvoorbeeld partij of van partijen krijgt. Ook in beslissing van belang zijnde feiten aan kinderalimentatie waarin geen het geval van (gebleken) voor die volledig en naar waarheid aan te van beide ouders voldoende inzage partij kenbaar onjuiste informatie voeren. Wordt deze verplichting niet geeft in de draagkracht. Dan kan de kan het voor die partij zonder vooraf- nageleefd, dan kan de rechter daar- rechter ook naar bevind van zaken gaande waarschuwing opeens einde uit de gevolgtrekking maken die hij een alimentatie opleggen. Als dat oefening zijn in die instantie. Als dat geraden acht. De bedoeling van dit in hoger beroep gebeurt dan is dat in hoger beroep het geval is dan is artikel is dat partijen het geschil naar dus in cassatie niet met succes aan dat in cassatie in beginsel nog lastig waarheid terugbrengen tot de kern, te tasten. aan te tasten. Het is dus van belang waarna de rechter dat geschil kan De Hoge Raad oordeelt in voornoem- hier in een civiele procedure reke- beslechten zonder dat hij nog aller- de uitspraak (ECLI:NL:HR:2011: ning mee te houden. hande zijpaden dient te bewandelen. BO9675) dat de rechter ambtshalve Overigens ziet dat niet alleen op het mag oordelen dat een van partijen Jan Wouter Alt is cassatie- stellen van onwaarheden, maar ook of beide partijen in strijd heeft dan advocaat bij Alt Kam Boer op het niet naar behoren informeren wel hebben gehandeld met hun in advocaten in Den Haag en van de rechter, zoals blijkt uit HR artikel 21 Rv bedoelde verplichting redacteur van dit blad. 25 maart 2011, ECLI:NL:HR:2011: BO9675. De Hoge Raad oordeelt aldaar dat deze plicht geldt voor alle NOTEN in het Rv geregelde procedures. Als 1 HR 4 oktober 1996, NJ 1998, 45. partijen niet aan deze verplichting 2 HR 13 december 1996, NJ 1998, 46 m.nt. HJS. tot een juiste en volledige voorlich- 3 Zie voor de herroepingsprocedure de artt. 382 e.v. Rv.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 50 22/11/2019 13:09:52 I KNOW. DO YOU?

OpMaat Dé kapstok voor het financiële recht: Grip: Nederlandse én Europese wet- en regelgeving (EUR-Lex) op één plek Volledigheid: Toegang tot (beleids-)documenten van toezichthouders Financial Tijdsbesparing: Check voortaan één bron in plaats van tientallen Up-to-date: Als eerste op de hoogte van wijzigingen dankzij nieuwsvoorzieningen Overzicht: Een onderwerpsgerichte indeling op basis van financiële dienstverlening Law huB Kwaliteit: Professionals uit het vakgebied waarborgen de kwaliteit

Ga voor meer informatie naar sdu.nl/flh

Advocatenblad_2019_10.indd 51 22/11/2019 13:09:52 www.boomjuridisch.nl

nieuw

Over de plaats van psychische schade in al zijn facetten in het aansprakelijkheidsrecht

S.D. Lindenbergh 978-94-6290-700-3, 1e druk 228 pagina’s, hardcover

gebonden editie € 39,00*

Bestel vandaag nog uw exemplaar op www.boomjuridisch.nl

www.boomjuridisch.nl

* Prijzen zijn excl. btw en incl. verzendkosten. Prijswijzigingen onder voorbehoud. Onze leveringsvoorwaarden kunt u vinden op www.boomjuridisch.nl.

Advocatenblad_2019_10.indd 52 22/11/2019 13:09:53 ADVOCATENB D HISTORISCH VERHAAL 53 © German Resistance Memorial Center Memorial Resistance © German

DE ADVOCAAT DIE HET OPNAM TEGEN HITLER Bijna was hij ongemerkt verdwenen in de mist van DOOR /TILLKRESSIN de geschiedenis. Terecht is de naam van Hans LiŽ en weer in ere hersteld. Als de enige advocaat die het durfde op te nemen tegen Adolf Hitler.

e Hans Littenstraße geldt als straatgevechten tussen commu- onderwierp Litten hem aan een het civielrechtelijke epicen- nisten en SA-groepen. De indruk uitvoerig getuigenverhoor. Delen van D trum van Berlijn. Niet alleen bestond dat de stad nazigeweld tole- dit verhoor zijn bewaard gebleven. is de rechtbank daar gevestigd, ook reerde zolang zich dat tegen commu- Hitler wees elke verantwoordelijk- diverse organisaties van de Berlijnse nisten richtte. heid af. Partijgeschriften van zijn advocatuur en het notariaat, alsmede Als advocaat stelde hij dat nogmaals partijgenoot en latere propaganda- alle federale juridische beroeps- aan de kaak toen het Rollkommando minister Goebbels konden niet de organisaties. 33, een knokploeg van de SA, in no- partij worden toegerekend omdat ze En alhoewel de Littenstrasse sinds de vember 1930 het danscafé Tanzpalast niet waren voorzien van het offi ciële jaren vijftig zo heet, gaf de directeur Eden overviel, gasten en personeel partijembleem. van de Deutsche Anwaltverein in mishandelde en het interieur kort en En de letters SA zouden niet voor het 2017 enigszins beschaamd toe niet te klein sloeg. Tot strafrechtelijke stap- agressieve ‘Sturm Abteilung’ staan, weten wie Hans Litten eigenlijk was. pen tegen de leden van de knokploeg maar voor de ‘Sport Abteilungen’ van Nota bene in een Britse krant stuitte kwam het niet. Daarmee namen de de partij. hij op zijn levensverhaal. Litten was slachtoffers geen genoegen en zo Tijdens het verhoor voelde Hitler zich advocaat in het Berlijn van de jaren startte Litten een procedure om ver- duidelijk in het nauw gedreven. Het dertig, treffend in beeld gebracht in volging af te dwingen, vergelijkbaar biedt een doorkijkje naar de manier de detectiveserie Babylon Berlin.1 met onze artikel 12-procedure. waarop hij zich mogelijk had ge- Hoewel Litten daarin geen rol speelt, Hij richtte hij zijn pijlen niet alleen dragen als hij na de oorlog voor een komt wel de zogenaamde ‘Blutmai’ op de knokploeg maar ook op de tribunaal had moeten verschijnen. van 1929 aan bod. Daarbij was Litten NSDAP, omdat die knokploegen Misschien schuilt er ook iets goeds ook betrokken. Hij was de advocaat verbaal zou ophitsen en ondersteu- in het feit dat dit zijn slachtoffers die zich samen met schrijver Heinrich nen. Hij wilde dat het Openbaar bespaard is gebleven. Mann sterk maakte voor strafrech- Ministerie de NSDAP zou vervolgen Litten liet hem niet wegkomen en telijke vervolging van politieagenten voor opruiing en het uitlokken van fi leerde zijn leugens en uitvluchten. die tijdens de meidemonstraties een strafbare feiten. Met dat doel riep hij Hitler werd tijdens het verhoor wit- aantal betogers neerschoten. de leider van de NSDAP, Adolf Hitler, heet. Het feit dat hij door een joodse2 Litten was bezorgd over het repres- op als getuige. advocaat met communistische sief optredend stadsbestuur, dat Op 8 mei 1931 moest Hitler tegen sympathieën urenlang ondervraagd probeerde een einde te maken aan zijn zin verschijnen als getuige en werd, moet voor hem onverteerbaar

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 53 22/11/2019 13:09:57 54 HISTORISCH VERHAAL ADVOCATENBD

zijn geweest. Hij zou Litten de verne- leider van het Rollkommando 33. republiek erkenning kreeg. dering nooit vergeven. Litten stuitte in het kamp ook op Dat veranderde toen in Engeland Het lukte Litten desondanks niet om diverse andere SA-leden die door zijn rond 2010 weer mediale belang- een strafrechtelijke vervolging van actie in de gevangenis waren beland stelling voor Litten kwam. De BBC de NSDAP te bewerkstelligen. Wel en die nu zijn bewakers waren. Het produceerde een speelfilm ‘The Man bereikte hij dat het Openbaar Minis- is nauwelijks voor te stellen welke Who Crossed Hitler’ en een docu- terie alsnog tot vervolging van de da- vernederingen en martelingen hij in mentaire ‘Hans Litten vs Adolf Hitler: ders overging. Diverse leden van het die tijd moet hebben ondergaan. To Stop a Tyrant’.3 Daarna volgde een Rollkommando 33 werden tot hoge De strijd van zijn moeder ging on- toneelstuk over hem dat in 2016 in gevangenisstraffen veroordeeld. dertussen door. Ze slaagde erin veel Dublin in première ging. Littens aanpak is hem niet goed hoge ambtenaren en nationaalsocia- Mede ingegeven door deze inter- bekomen. Hij werd een van de door listen te confronteren met het lot van nationale waardering heeft ook de de NSDAP meest gehate mannen, haar zoon. Neen, haar zoon had niets Deutsche Anwaltverein Litten her- tenminste één aanslag op zijn leven misdaan, maar kon zij niet begrijpen ontdekt en hem uitgebreid herdacht. is gerapporteerd. In de maanden dat juist Litten op geen mededogen Inmiddels heet niet alleen de straat, voordat de nazi’s de macht grepen, mocht rekenen, nu zijn naam niet maar ook het kantorencomplex, kon hij alleen met beveiligers over eens mocht worden uitgesproken in waarin onder meer de Duitse advoca- straat. aanwezigheid van de Führer? tenvereniging DAV is gevestigd, het Het verbaast dan ook niet dat Litten De omstandigheden werden voor Lit- ‘Hans Litten Haus’. Wie de rechtbank direct nadat Hitler aan de macht ten steeds ondraaglijker en toen hem ernaast bezoekt, ziet bij de ingang kwam, werd gearresteerd. in 1938, na een vijfjarig martyrium, een plaquette ter nagedachtenis aan Hitler had het persoonlijk op hem ook nog elk contact met de buiten- Hans Litten. gemunt. De naam van Litten mocht wereld werd ontzegd, liet hij alle Ook nu leeft in de samenleving de in zijn aanwezigheid nooit worden hoop varen. In hetzelfde jaar pleegde vraag naar de verantwoordelijkheid uitgesproken. Collega-advocaten hij zelfmoord in concentratiekamp van verspreiders van opruiende en die het voor Litten wilde opnemen, Dachau. polariserende teksten, of dat nu kregen te horen dat ze enkele reis Zijn moeder emigreerde naar Enge- politici zijn of anderen, voor terroris- concentratiekamp riskeerden. land, waar zij haar boek publiceerde. tische aanslagen van ‘eenzame wol- Het probleem voor de NSDAP was Zo is het niet verwonderlijk dat name ven’, die zich door hen lieten motive- dat Litten geen enkel strafbaar feit in Engeland belangstelling ontstond ren. Bijna negentig jaar geleden, aan ten laste kon worden gelegd. Hij had voor het lot van Litten. Hij was de de vooravond van een wereldbrand, slechts de belangen van zijn cliën- man die het had aangedurfd met stelde advocaat Hans Litten deze ten behartigd met de middelen die Hitler zelf de strijd aan te gaan. vraag, in een strafrechtelijke context, de wet ter beschikking stelde. Dat ook aan de orde. Zijn lot zou voor was ook het voornaamste argument DDR ons een aansporing moeten zijn een waarmee zijn moeder, Irmgard De West-Duitse juridische wereld antwoord te formuleren. Litten, hem op vrije voeten probeerde worstelde lang met Litten. Zijn te krijgen. historische betekenis was onbetwist, Irmgard Litten liet niets na om haar maar het feit dat juist de DDR Litten Mr. Till Kressin is advocaat zoon weer vrij te krijgen. In haar als held had ontdekt en een straat en Rechtsanwalt te Arnhem. boek, ‘A mother fights Hitler’, dat in naar hem vernoemde, voorkwam 1940 in Londen werd gepubliceerd, lange tijd dat Litten ook in de Bonds- doet ze op indrukwekkende wijze ver- slag van haar strijd tegen de nieuwe machthebbers. NOTEN 1 De serie, gebaseerd op detectiveromans van Volker Kutscher (geb. 1962) over de CONCENTRATIEKAMP hoofdpersonage commissaris Gereon Rath, een politiecommissaris in het Berlijn van de jaren dertig, is in 35 landen en door Netflix uitgezonden. Een derde staffel Voor Litten zelf begon een onvrijwilli- wordt dit najaar uitgezonden. De boeken van Volker Kutscher zijn in het Nederlands ge zwerftocht door gevangenissen en verschenen bij uitgeverij The House of Books. concentratiekampen. In zijn eerste 2 Litten had een joodse vader. Of hij daarmee als jood kon gelden, is binnen het concentratiekamp, KZ Sonnenburg, joodse geloof afhankelijk van welke definitie men hanteert. In de beleving van Hitler en volgens de latere rassenwetten was hij dat zeker. trof hij SA Leider Bahr als comman- 3 Op YouTube is de door het Duitse ZDF bewerkte versie van de BBC-documentaire dant. Dezelfde Bahr was destijds te zien: https://www.youtube.com/watch?v=c-lHQOoawr4.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 54 22/11/2019 13:09:57 Prachtige vakantievilla’s aan het Gardameer

altempoperduto.com

voordelen: Ÿ 85% bij aanvang van uw toevoegings- Mr. K. Aantjes zaak binnen 24 uur op uw rekening Uw toevoegingen Ÿ 15% (+ btw) volgt na uitbetaling door [email protected] direct uitbetaald de RvR Ÿ Alle reeds lopende toevoegingszaken in Mr. F.I. van Dorsser Werkwijze om uw één keer inbrengen [email protected] groei te financieren Ÿ Zelf bepalen of en op welk tijdstip u een toevoegingszaak ter bevoorschotting aanbiedt 070-3906260 | www.aantjeszevenberg.nl Voor meer informatie Ÿ Extra uren inzake bewerkelijke kijk op www.advance.nl zaken kunnen worden bevoorschot of bel: 0226 45 11 25 Ÿ Meer financiële ruimte en meer werk Advance (voorheen Cardec) kapitaal

Kies voor succes, kies voor OpMaat Met OpMaat heeft u altijd toegang tot: De juridische bouwstenen voor uw dagelijkse praktijk > Het laatste nieuws binnen uw vakgebied > Alle middelen om uw zaak goed te onderbouwen > De meest relevante jurisprudentie en commentaren > De laatste ontwikkelingen in verdiepende tijdschriftartikelen > Actuele wet- & regelgeving Nederland

Wilt u de zekerheid hebben dat u nooit juridische actualiteiten mist? In OpMaat stelt u zelf attenderingen in op belangrijke onderwerpen. Kies OpMaat per domein, een combinatie van domeinen of het volledige pakket. U beslist!

Kijk voor meer informatie op www.sdu.nl/opmaat

Advocatenblad_2019_10.indd 55 22/11/2019 13:10:01 ALS ADVOCAAT SPECIALISEREN IN HET FAMILIE- ERFRECHT OF INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT?

MEESTERS IN SCHEIDEN ERVEN EN MEDIATION

Als vFAS-er …

… ben je specialist in het familie- en/of erfrecht

… kan je je verder specialiseren in het Internationaal Privaatrecht

… heb je een groot netwerk van collega specialisten

… heb je toegang tot een landelijk intervisie netwerk

stneve ekjilednal ne nessusruc rood etad ot pU ej fjilb … fjilb ej pU ot etad rood nessusruc ne ekjilednal stneve speciaal voor de vFAS leden

… ben je naast advocaat ook mediator

ed tnertmo thca ni draadnats etsgooh ed ej meen … … meen ej ed etsgooh draadnats ni thca tnertmo ed gedragscode voor advocaten en mediators

… mag je het NOvA-Keurmerk lid-specialisatievereniging voeren

Herken je jezelf en zie je de voordelen van bovenstaande zaken? Schrijf je dan nu als lid en volg een van de specialisatie- opleidingen tot vFAS Advocaat. … en welkom bij de vFAS!

Neem vandaag nog contact met ons op via [email protected] of via 070 - 3626215. Of kijk op verenigingfas.nl voor meer informatie.

www.verenigingfas.nl www.verder-online.nl www.erven-online.nl

Advocatenblad_2019_10.indd 56 22/11/2019 13:10:02 ADVOCATENBD ACTUEEL 57

JUBILEUM 2019 ONTMOETINGSPLEK VOOR GOOISCHE ADVOCATEN

DOOR/FRANCISCAMEBIUS De Gooische Advocaten Vereniging (GAV) bestaat dit jaar 35 jaar. VoorziŽer Annejet Lamme (42), advocaat bestuursrecht bij Vesting Advocaten in Weesp, over de ‘succesvolle formule’ van de vereniging.

et bestuur besloot bij de oprichting in 1984 om iedere H laatste woensdag van de maand een vergadering te houden bij Sociëteit De Unie in Hilversum. Een borrel en een lezing gingen daaraan vooraf en na afloop volgde De GAV op bezoek bij de Hoge Raad in Den Haag begin 2019. een eenvoudige maaltijd. Anno 2019 doen we het nog steeds zo.’ De GAV bestaat uit 75 advocaat- van advocaat Leonie Rammeloo ner verband of alleen. ‘De vereniging leden uit het Gooi. ‘De meeste leden (TACT Advocaten, Amsterdam),’ ver- geeft advocaten de mogelijkheid om werken zelfstandig en daardoor is telt Lamme. ‘Verder heeft de deken met elkaar te sparren over zaken het merendeel tussen de veertig en van het arrondissement Midden- of kantoororganisatie. Daarnaast 65 jaar oud.’ Het doel van de vereni- Nederland, Bas Le Large, een le- verwijzen we onderling zaken aan ging is het bevorderen van gemeen- zing gegeven over efficiënt werken.’ elkaar door.’ Naast de maandelijkse De advocaat denkt dat onderlinge bijeenkomst met lezing samenwerking voor kleine kantoren ‘De vereniging geeft en uitgebreide cursussen in de toekomst belangrijker wordt. advocaten de mogelijkheid organiseert de vereniging ‘De Gooische Advocaten Vereniging jaarlijks een vaaruitje kan hier een mooie rol in spelen. met elkaar te sparren’ en De Juridische Quiz. Door samen cursussen te volgen, Lamme: ‘Tijdens deze quiz kan het opleidingsbudget worden schappelijke belangen en onderlinge strijden advocaten in teams tegen beperkt. Verder willen we binnen contacten. Daarnaast staan het uit- leden van de rechterlijke macht, no- de vereniging in het kader van de wisselen en de verbreding van kennis tarissen en leden van de Jonge Balie. binnenkort verplichte kwaliteitstoets en ervaring centraal. ‘In de afgelopen In het verleden werden er ook stu- intervisiegroepen gaan vormen.’ periode hebben we lezingen gehad diereizen georganiseerd. We zijn van over nieuw bewijsrecht van professor plan dat weer op te pakken. Begin dit Voor 2020 zijn we op zoek naar nieuwe Asser, hoogleraar Burgerlijk Proces- jaar hebben we de Hoge Raad in Den jubilarissen. Bent u volgend jaar 5, 10, recht aan de Universiteit Leiden, een Haag bezocht.’ 20 of zelfs 50 jaar advocaat? Of viert cursus Wwft van Birgit Snijder van De vereniging is volgens Lamme uw kantoor een bronzen, zilveren De Brauw Blackstone Westbroek belangrijk omdat de meeste leden of gouden jubileum? Mail dan naar en een cursus over gedragsrecht zelfstandig werken, binnen een klei- [email protected].

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 57 22/11/2019 13:10:03 58 ACTUEEL ADVOCATENBD

Met het spreekrecht voor slachtoffers is het PROCESROL strafproces complexer geworden. Hoe kan de rol van het slachtoffer het SLACHTOFFER best worden ingevuld? LEIDT TOT HOOFDBREKENS

DOOR/HEDYJAK

et spreekrecht, waarbij rechten voor slachtoffers pleit hij slachtoffers zich sinds 2016 voor een eigen procesrol voor het H onbeperkt mogen uitspre- slachtoffer in het strafrecht. ‘Het ken: het zorgt al geruime tijd voor de slachtoffer moet zelfstandig de nodige discussie. Want hoe zit het rechtsgang kunnen maken en niet met de procedurele rechtvaardigheid hoeven te leunen op het OM, zeker en de onschuldpresumptie? Hebben gezien de veelvuldige fouten dat het alle belanghebbenden een duide- OM maakt tijdens processen. Slacht- lijk afgebakende eigen rol in het offers moeten eigen rechtsmiddelen strafproces? Het spreekrecht moet kunnen inzetten om te ageren tegen gewaarborgd blijven, is de heersende het OM en de verdachte.’ opinie. Maar over de manier waarop verschillen de meningen nogal. Er is PROCESPARTIJ nog geen pasklare oplossing. ‘Het Een constructie waarbij beide recht is in beweging en het slacht- partijen – slachtoffer en verdachte – offer neemt een steeds belangrijker op een meer evenredige manier positie in. En dat is maar goed ook,’ tegenover elkaar staan. Wat zou dat stelt slachtofferadvocaat Richard betekenen voor de structuur van het Korver tijdens het symposium De rol strafproces? Volgens Theo de Roos, van het slachtoffer in het strafrecht op emeritus hoogleraar strafrecht, 8 november in De LiK in Utrecht. bewijs je slachtoffers niet per se een Als bekend voorstander van meer dienst door hen meer rechten te

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 58 22/11/2019 13:10:04 ADVOCATENBD ACTUEEL 59

geven. ‘Vooralsnog wil de wetgever klaring en daarna het slachtoffer aan strafrecht, schetst een Belgisch daar nog niet aan, dat het slachtoffer bod kan komen bij wat bewezen is strafrechtadvocaat uit de zaal. Daar een volledige procespartij wordt. verklaard. Maar wat is bij vrijspraak heb je tijdens de zitting aan de ene Persoonlijk ben ik voor een eenmalig dan de rol voor het slachtoffer?’ kant van de zaal de verdachte met spreekrecht van het slachtoffer voor advocaat, en aan de andere kant de het requisitoir en dat kan over alles PLEA BARGAINING burgerlijke partij die meent schade gaan, van gewenste straf tot bewijs- De positie van slachtoffers in het te hebben opgelopen. De burgerlijke materiaal. Hoewel een geloofwaardig strafrecht is lastig, meent ook raads- partij moet die schade zelf bewijzen, impactstatement de meeste indruk heer Bart Stapert. ‘De verschillende kan zelfstandig onderzoeken starten maakt, is mijn ervaring. Maar er is functies in het strafproces zitten in en mag zich niet uitlaten over de een kritische grens, met het oog op Nederland allemaal bij elkaar. Civiele strafmaat. secundaire victimisatie. De kans eisen, slachtoffergetuigenissen, en Volgens Korver willen slachtoffers bestaat dat het leed in de juridische de rol van het OM dat in ons systeem voornamelijk spreken om de straf te procedure alleen maar groter wordt.’ meer magistratelijk opkomt voor het beïnvloeden, aandacht en erkenning Kritiek op het OM wuift Tanja Pas- slachtoffer, het loopt allemaal door te vragen en de gevolgen te vertel- toor, advocaat-generaal bij Ressorts- elkaar heen. In de Verenigde Staten len. ‘Zwijgen is niet langer goud. parket Arnhem-Leeuwarden, niet (waar hij als strafrechtadvocaat voor Als feiten schreeuwen om een uitleg weg. ‘Ik beaam dat er situaties voor- met name terdoodveroordeelden dan moet je spreken,’ meent hij. komen die beschamend zijn, zoals werkte, red.) is dat uit elkaar getrok- Dat slachtofferverklaringen im- het niet informeren van slachtoffers ken en dat vind ik zuiverder.’ pact kunnen hebben, behoeft geen over het plotseling intrekken van een Volgens Stapert valt appel door een verdachte, waardoor er veel te zeggen voor ‘Een geloofwaardig een slachtoffer voor niets afreist naar het Amerikaanse plea de zitting of gebrek aan uitleg over bargaining systeem, impactstatement maakt het strafproces. Maar het OM wil een waarbij twee partijen de meeste indruk, lerende organisatie zijn, en is dat onderhandelen over de ook,’ zegt Pastoor. schuldbekentenis. ‘Voor is mijn ervaring’ Ze spreekt over de ingewikkelde po- slachtoffers is niets zo sitie van het OM ten opzichte van de frustrerend als dat de verdachte zijn verdere uitleg. Maar hoe waarderen verankering van rechten van slacht- mond houdt, of blijft ontkennen. Plea rechters slachtofferverklaringen? offers. ‘De positie van officier van jus- bargaining leidt ertoe dat de verdach- ‘Er is nergens goed omschreven hoe titie is niet veranderd, die is leidend te volmondig zegt dat hij het gedaan je dat als rechter moet waarderen of in het opsporingsonderzoek en heeft heeft, want dat is een deel van de beoordelen,’ vertelt Stapert. ‘Rechters een onpartijdige rol als magistraat. onderhandeling.’ in een strafproces vullen dat op eigen Dat zorgt voor grote hoofdbrekens. De raadsheer zag dat die erkenning wijze in en daar zit verschil tussen. Want een slachtoffer heeft recht op voor veel nabestaanden positief De subjectiviteit van strafoplegging volledig en tijdig informeren, maar werkt. ‘De straf wordt onderling is groot, maar er zijn geen algoritmes gelijktijdig moet ik waken voor zorg- vastgesteld en opgelegd en daarmee die dit kunnen overnemen. Rechters vuldige onderzoeksbelangen. Soms is de procedure afgelopen, want het kijken op een eigen manier naar de zijn dat botsende rechten in een hoger beroep wordt met de onder- situatie, en dat moet je ook niet wil- strafproces. Het zijn complexe vraag- handeling opgegeven. Dat betekent len verliezen.’ stukken die mij regelmatig in een geen langdurige zittingen en dat Verwachtingsmanagement maakt spagaat brengen. Meer informatie scheelt tijd, kosten en het belang- het nog gecompliceerder, volgens verstrekken aan een slachtoffer kan rijkste misschien wel, het leidt tot hem. ‘Je kunt het systeem zo veel heel precair zijn, dan rijst geregeld acceptatie.’ Overigens erkent hij wel mogelijk standaardiseren of meer de vraag: aan wie leg je wat uit, en op dat er een risico aan vastzit wanneer voorspelbaar maken, anders wordt welk moment?’ iemand bekent terwijl hij het niet het willekeur. Maar je zult altijd een Ook Pastoor ziet een belangrijke rol heeft gedaan. bepaalde mate van maatwerk moe- voor het slachtoffer. Zij vraagt zich af ten leveren, het blijven individuele of een proces in twee fasen een oplos- GELIJKWAARDIG zaken. Het belangrijkst is, denk ik, sing zou bieden. ‘Waarbij de rechter Die gelijkwaardigheid van partij- dat na een zitting iedereen het gevoel zich eerst uitlaat over de bewezenver- en zie je ook terug in het Belgisch heeft gehad: ik ben gehoord.’

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 59 22/11/2019 13:10:04 60 JURIDISCHE ANALYSE ADVOCATENBD

SLAPENDE DIENSTVERBANDEN HET BEDJE IS GESPREID De recente beslissing van de Hoge Raad over slapende dienstverbanden maakt een einde aan een langlopende discussie. Arbeidsrechtadvocaat Sander Theunissen is blij dat er duidelijkheid is. Een paar puntjes staan nog open.

DOOR/SANDERTHEUNISSEN

p 8 november 2019 beant- werknemer verschilt met die van de de Hoge Raad voor de hoogte van de woordde de Hoge Raad werkgever (rechtsoverweging 2.6.3). vergoeding niet te worden aangeslo- O de prejudiciële vragen Vervolgens overweegt de Hoge Raad ten bij de hoogte van het bedrag dat omtrent het beëindigen van slapende dat de Wet compensatie transitie- de werkgever ingevolge de compensa- dienstverbanden.1 Volgens de Hoge vergoeding (Wct) beoogt een einde tieregeling op het UWV kan verha- Raad leent de Stoof/Mammoet-leer te maken aan slapende dienstver- len. Dit betekent dat een werkgever zich niet voor omgekeerde toepas- banden, zodat de norm van het goed gehouden kan zijn in te gaan op het sing, maar zijn werkgevers op basis werkgeverschap met zich brengt voorstel van de werknemer om aan van het goed werkgeverschap in dat een werkgever het slapende hem een ontslagvergoeding ter hoog- beginsel verplicht om in te gaan dienstverband in beginsel dient te te van de transitievergoeding te be- op een voorstel van een langdurig beëindigen als de werknemer dat talen, terwijl de compensatie van het arbeids ongeschikte werknemer om wenst (eerste paragraaf van rechts- UWV lager zal zijn (tweede paragraaf het slapende dienstverband te be- overweging 2.7.2). Hierbij wordt door van rechtsoverweging 2.7.2). Deze eindigen. Daarbij dient de werkgever de Hoge Raad benadrukt dat de aan uitzonderingssituatie kan zich bij- de wettelijke transitievergoeding te de werknemer te betalen vergoeding voorbeeld voordoen bij werknemers betalen. Deze Xella-beslissing maakt niet meer behoeft te bedragen dan die op verkorte termijn een IVA-uit- een einde aan een langlopende maat- hetgeen aan transitievergoeding kering hebben ontvangen, als gevolg schappelijke discussie. Hierna volgt verschuldigd zou zijn bij beëindiging waarvan de loonsom gedurende de een analyse van deze beslissing. van de arbeidsovereenkomst op wachttijd van in beginsel 104 weken de dag na die waarop de werkgever lager is dan de transitievergoeding. DE XELLA-BESLISSING wegens arbeidsongeschiktheid van Ook anders dan A-G De Bock beperkt De Hoge Raad volgt de conclusie van de werknemer de arbeidsovereen- de Hoge Raad de mogelijkheden om A-G De Bock dat de maatstaf van komst zou kunnen (doen) beëindi- niet in te gaan op het beëindigings- Stoof/Mammoet zich niet leent voor gen (eerste paragraaf van rechts- voorstel van de werknemer met een ‘omgekeerde toepassing’, omdat die overweging 2.7.3). slapend dienstverband. De Hoge maatstaf ziet op wijziging en niet op Anders dan A-G De Bock en anders Raad overweegt dat slechts wanneer beëindiging van de arbeidsovereen- dan in de vierde prejudiciële vraag de werkgever aannemelijk maakt dat komst en omdat de positie van de wordt verondersteld, dient volgens de voorfinanciering van de betaling

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 60 22/11/2019 13:10:04 ADVOCATENBD JURIDISCHE ANALYSE 61

van de vergoeding aan werknemer geldt dat de werkgever redelijkerwijs termijn passende arbeid als bedoeld leidt tot ernstige financiële proble- in moet gaan op dit voorstel. in artikel 7:658a lid 4 BW zou kunnen men, de rechter kan beslissen dat verrichten. Een werkgever heeft betaling kan geschieden in termij- DE UITZONDERING na afloop van de wachttijd van in nen of kan worden opgeschort tot VAN REËLE RE- beginsel 104 weken geen verplichting na 1 april 2020. Dat lat wordt door INTEGRATIEMOGELIJKHEDEN meer de werknemer in tweede spoor de Hoge Raad dus gelegd ter hoogte De Hoge Raad is met A-G De Bock van te re-integreren (artikel 7:658a lid 1 van de toets van artikel 6:248 lid 2 mening dat reële re-integratiemoge- BW). Daarom denk ik dat uitsluitend BW. Vanaf 1 april 2020 zijn even- lijkheden kunnen leiden tot het sla- sprake is van reële re-integratiemoge- tuele voorfinancieringsproblemen pend houden van het dienstverband. lijkheden, wanneer – na afloop van in niet meer reden tot betaling in Op zich is deze uitzonderingsgrond beginsel 104 weken – toch op termijn termijnen c.q. opschorting van de begrijpelijk. Werkgevers kunnen zo in eerste spoor zou kunnen worden betaling van de vergoeding (rechts- een vinger aan de pols houden op het gere-integreerd. Reële mogelijkhe- overweging 2.7.4). gebied van re-integratie. Eigenrisico- den zouden er bijvoorbeeld kunnen De Hoge Raad volgt de conclusie dragers voor de WGA, zijnde werkge- zijn wanneer een werknemer wordt van A-G De Bock dat de werkgever vers die een ex-werknemer moeten behandeld voor een ernstige ziekte, een gerechtvaardigd belang kan re-integreren en de WGA-uitkering met de prognose dat hij na negen hebben bij instandhouding van het betalen, hebben echter geen belang maanden behandeling passend werk slapende dienstverband wanneer er om het dienstverband slapend te zal kunnen verrichten.2 In het kader reële re-integratiemogelijkheden zijn houden. Zij zijn op grond van de Wet van passende arbeid kan de termijn (tweede paragraaf van rechtsoverwe- WIA al verplicht de ex-werknemer te dus relatief lang zijn voor de beoorde- ging 2.7.3). re-integreren (zie hierover uitvoeriger ling of er reële re-integratiemogelijk- hoofdstuk 6 van de conclusie van A-G heden zijn. OMGEKEERDE STOOF/ De Bock). Naar mijn mening heeft de MAMMOET IN EEN WGA-eigenrisicodragende werkgever DE XELLA-BESLISSING EN NIEUW JASJE? dus geen belang om een dienstver- SCHADEVERGOEDING Opvallend aan de Xella-beslissing is band slapend te houden, ook niet In de periode 1 juli 2015 tot 8 no- allereerst dat de Stoof/Mammoet-leer wanneer sprake is van reële re-inte- vember 2019 heeft een groot aantal zich niet voor omgekeerde toepas- gratiemogelijkheden. werknemers verzocht hun slapende sing leent, maar dat de open norm De vraag is voorts wanneer sprake dienstverband te beëindigen, onder van artikel 7:611 BW moet worden is van reële re-integratiemogelijkhe- toekenning van de transitievergoe- toegepast. De facto zijn er naar mijn den. Ten eerste zijn er volgens mij ding. Stel nu dat de werkgever niet mening evenwel weinig verschillen reële re-integratiemogelijkheden is ingegaan op de beëindigingsver- tussen beide toepassingen. In Stoof/ wanneer de langdurig arbeidsonge- zoeken van de werknemer en het Mammoet is een drietrapsraket ont- schikte werknemer binnen 26 weken dienstverband slapend heeft gehou- wikkeld ter beoordeling van de vraag de bedongen arbeid in aangepaste den tot de AOW-gerechtigde leeftijd of een werknemer een wijziging van vorm kan verrichten (artikel 7:669 of het overlijden van de werknemer. arbeidsvoorwaarden moet accepte- lid 3 sub b BW). Als er binnen deze In die gevallen kan de arbeidsover- ren. Allereerst moet sprake zijn van termijn mogelijkheden zijn om de eenkomst van rechtswege geëindigd gewijzigde omstandigheden waarin bedongen arbeid in aangepaste vorm of opgezegd zijn en is de transitie- de werkgever als goed werkgever aan- te verrichten, zal het UWV geen ont- vergoeding niet meer verschuldigd. leiding heeft kunnen vinden tot het slagvergunning verlenen. In dat geval Kan de ex-werknemer dan alsnog doen van het betreffende wijzigings- zal er ook geen recht op compensatie succesvol een procedure starten? Mo- voorstel. In de tweede plaats moet zijn (ook niet als de arbeidsover- gelijk heeft de ex-werknemer (of zijn worden beoordeeld of het wijzigings- eenkomst wordt beëindigd met een nabestaanden) dan een vordering voorstel redelijk is. In de derde plaats vaststellingsovereenkomst), omdat wegens schadevergoeding ter hoogte gaat het erom of de werknemer dit re- niet is voldaan aan het vereiste dat de van de transitievergoeding, omdat de delijke voorstel in redelijkheid moet arbeidsovereenkomst is beëindigd werkgever niet conform de Xella-be- aanvaarden. In de Xella-beslissing is omdat de werknemer wegens ziekte slissing is ingegaan op een redelijk aangenomen dat de werknemer, gelet of gebreken niet meer in staat was beëindigingsvoorstel. Hierover zal op de gewijzigde omstandigheden de bedongen arbeid te verrichten ongetwijfeld rechtspraak komen. Eén (namelijk het slapende dienstver- (artikel 7:673e lid 1 sub a1 BW). Ten optie is dat de ex-werknemer en de band), een redelijk voorstel tot beëin- tweede zijn er reële re-integratie- ex-werkgever een vaststellingsover- diging van de arbeidsovereenkomst mogelijkheden als de langdurig eenkomst sluiten, waarin is bepaald mag doen, waarbij als uitgangspunt arbeidsongeschikte werknemer op dat de arbeidsovereenkomst met

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 61 22/11/2019 13:10:04 62 JURIDISCHE ANALYSE ADVOCATENBD

terugwerkende kracht eindigt op het c. de werkgever vóór 1 januari 2020 verstandig aan om voor te stellen moment dat de 104-wekenperiode een ontslagaanvraag bij het UWV dat de arbeidsovereenkomst vóór eindigde. De vaststellingsovereen- heeft ingediend en met toestem- 1 januari 2020 met wederzijds goed- komst beëindigt immers een onze- ming van het UWV vervolgens vinden eindigt, onder toekenning kerheid of geschil op vermogens- opzegt; of van de Wwz-transitievergoeding. Ik rechtelijk gebied (artikel 7:902 BW). d. de werkgever vóór 1 januari 2020 verwacht niet dat het UWV zich dan Uit de wet blijkt verder niet dat een een verzoek tot ontbinding van de op het standpunt zal stellen dat de arbeidsovereenkomst niet met we- arbeidsovereenkomst bij de kan- fictieve opzegtermijn in acht had derzijds goedvinden met terugwer- tonrechter heeft ingediend. moeten worden genomen, als gevolg kende kracht kan worden beëindigd. waarvan slechts de WAB-transitiever- Ongedaanmakingsverplichtingen Het voornoemde overgangsrecht is goeding wordt gecompenseerd. Eén zijn er niet of nauwelijks, gelet op het niet van toepassing op de Xella-be- stapje verder gaat het als de werkne- slapende dienstverband, en er wordt slissing. Immers, daar gaat het om mer, die een slapend dienstverband geen afbreuk gedaan aan inmiddels een voorstel ter beëindiging van de had vóór 1 januari 2020, na 1 januari verkregen rechten van derden (artikel arbeidsovereenkomst met wederzijds 2020 voorstelt de arbeidsovereen- 7:903 BW). Volgens mij kan een goedvinden. Als een werknemer komst met terugwerkende kracht te dergelijke vaststellingsovereenkomst bijvoorbeeld op 1 december 2019 aan beëindigen vóór 1 januari 2020, om worden gesloten, zodat de ex-werkne- de werkgever een voorstel doet ter zodoende alsnog de Wwz-transitie- mer recht heeft op de transitievergoe- beëindiging van zijn sinds 1 novem- vergoeding te toucheren. Hoewel het ding. Ik denk evenwel dat de werkge- ber 2018 slapende dienstverband, met terugwerkende kracht beëindi- ver geen compensatie van het UWV waarbij de arbeidsovereenkomst met gen van een arbeidsovereenkomst krijgt, omdat de Xella-uitspraak ziet inachtname van de fictieve opzegte- niet onmogelijk is, vermoed ik dat op voorstellen van werknemers met rmijn eindigt met ingang van 1 febru- het UWV slechts de WAB-transitie- een slapend dienstverband, waarbij ari 2020, geldt dus de WAB-bereke- vergoeding zal compenseren, aange- aan de b-grond van artikel 7:669 lid 3 ningswijze. De werkgever dient dus zien de overeenkomst na 1 januari BW wordt voldaan. De ex-werknemer de (lagere) WAB-transitievergoeding 2020 tot stand gekomen is. voldoet niet aan deze criteria. aan de werknemer te betalen. Aangezien artikel 7:673e lid 2 BW SLOTOPMERKINGEN DE XELLA-BESLISSING EN bepaalt dat de compensatie aan Al met al heeft de Hoge Raad duide- HET OVERGANGSRECHT de werkgever wordt gefixeerd op lijkheid verschaft over het beëindi- Een vierde te bespreken aspect is in beginsel de transitievergoeding gen van slapende dienstverbanden. de Xella-beslissing in combinatie zoals deze gold per einde wachttijd, Op een aantal onderwerpen zal ver- met het overgangsrecht van de Wet lijkt het of de werkgever de (hogere) der moeten worden geprocedeerd om arbeidsmarkt in balans (WAB). Per 1 Wwz-transitievergoeding kan terug- meer duidelijkheid te krijgen, zoals januari 2020 wijzigt de berekenings- vragen bij het UWV. De werkgever het begrip ‘reële re-integratiemoge- wijze van de transitievergoeding als zou dan meer krijgen gecompen- lijkheden’, de vraag of een werkne- gevolg van de WAB. Hoofdregel is on- seerd van het UWV dan zij aan de mer recht heeft op schadevergoeding middellijke werking: vóór 1 januari werknemer heeft betaald. Artikel XIII als de werkgever niet is ingegaan op 2020 geldt de Wwz-berekeningswijze lid 2 van het overgangsrecht bij de een beëindigingsvoorstel en de peri- van de transitievergoeding en vanaf WAB regelt evenwel dat de compen- kelen rondom overgangsrecht. 1 januari 2020 geldt de WAB-bere- satie niet hoger is dan de WAB-tran- keningswijze. Uit artikel XII van het sitievergoeding als de arbeidsover- Sander Theunissen is sinds overgangsrecht bij de WAB volgt eenkomst eindigt op of na 1 januari 2016 arbeidsrechtadvocaat bij echter dat de Wwz-berekeningswijze 2020. Werknemers doen er derhalve Lexence in Amsterdam. blijft gelden ondanks dat de arbeids- overeenkomst eindigt na 1 januari 2020, wanneer: NOTEN a. de arbeidsovereenkomst vóór 1 HR 8 november 2019, ECLI:NL:HR:2019:1734 (Werknemer/Xella Kalkzandsteenfabriek 1 januari 2020 is opgezegd; De Hazelaar B.V.). b. de werknemer vóór 1 januari 2020 2 Als ‘slechts’ wordt verwacht dat de werknemer gedeeltelijk zal herstellen, kan de werknemer vragen om een gedeeltelijke beëindiging en pro rata transitievergoeding. schriftelijk heeft ingestemd met Zie hierover HR 14 september 2018, ECLI:NL:HR:2018:1617 (Kolom) en de prejudiciële de opzegging; vragen in Hof Amsterdam 15 oktober 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:3717 (Sipor).

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 62 22/11/2019 13:10:04 BRONKHORST M.03 | 7 x 3 METER | VANAF 19.950

Garden escape

Laat het jachtige dagelijkse leven achter u en ontspan in uw eigen tuinkamer. Lekker lang buiten blijven zitten, beschut tegen de wind en regen en van alle gemakken voorzien. Kies voor ambachtelijke kwaliteit van Bronkhorst. Kijk op bronkhorstbuitenleven.nl of bel 0577 - 75 09 44 voor een afspraak.

Advocatenblad_2019_10.indd 63 22/11/2019 13:10:05 4090_Bronkhorst-M-03-GENIET-210x297.indd 1 10-10-2019 11:29 Cursuskalender december 2019

OSR juridische opleidingen: leren met en van elkaar Een leven lang leren, met elkaar en praktijkgericht zodat je morgen kunt toepassen wat je vandaag leert! Met een juridische opleiding van OSR kies je voor kwaliteit. Bekijk hieronder ons cursusaanbod of ga naar osr.nl voor al onze cursussen van dit en aankomend jaar.

Al deze cursussen hebben startgarantie!

Startdatum Aantal Opleiding Prijs Punten dagen NOvA 9 december 1 Actualiteitencursus civiel proces- en bewijsrecht € 625,00 5 9 december 1 Cursus intellectuele eigendom € 625,00 5 9 december 1 Actualiteitencursus Wabo en ontwikkelingen Omgevingswet € 625,00 5 10 december 1 Cursus ZSM en de strafbeschikking in de praktijk € 625,00 5 11 december 1 Basiscursus AVG in de praktijk € 750,00 6 12 december 1 Actualiteitencursus Jeugdwet en herziene kinderbeschermingsmaatregelen € 500,00 4 12 december 1 Verdiepingscursus jeugdstraf(proces)recht € 750,00 6 12 december 1 Cursus ontneming wederrechtelijk verkregen voordeel en witwassen € 625,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus Vreemdelingenbewaring (locatie Utrecht) € 550,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus arbeidsrecht € 625,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus Awb € 625,00 5 13 december 1 Verdiepingscursus werkgeversaansprakelijkheid € 625,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus EU-migratierecht I (regulier) € 550,00 5 16 december 1 Verdiepingscursus alimentatierekenen DGA en de zelfstandig ondernemer € 750,00 6 16 december 1 Actualiteitencursus inreisverbod en ongewenstverklaring € 375,00 4 16 december 1 Actualiteitencursus scheidingsrecht € 625,00 5 16 december 1 Actualiteitencursus huurrecht € 625,00 5 17 december 1 Actualiteitencursus straf(proces)recht € 625,00 5 17 december 1 Basiscursus bewijs in het bestuursrecht € 625,00 5 17 december 1 Cursus drang naar dwang in het strafrecht € 625,00 5 17 december 1 Actualiteitencursus gezinsmigratie € 550,00 5 18 december 1 Basiscursus jeugdrecht € 750,00 6 18 december 1 Actualiteitencursus sociale zekerheid € 625,00 5 18 december 1 Actualiteitencursus medische aspecten in de asielprocedure € 550,00 5 18 december 2 raining e ectief otreden ter zitting i de estuursrechter € 1.500,00 4 19 december 1 ctualiteitencursus slachto erzaken schadeosten € 625,00 5 19 december 1 Actualiteiten Participatiewet € 625,00 5 20 december 1 Actualiteitencursus mensenhandel € 550,00 5 20 december 1 Actualiteitencursus EU handvest € 375,00 3 20 december 1 raining e ectieve gesreksvoering met getraumatiseerde clinten € 575,00

Voor meer informatie en inschrijven kijk op osr.nl

Advocatenblad_2019_10.indd 64 22/11/2019 13:10:08 ADVOCATENBD KRONIEKEN 65

Cursuskalender december 2019

OSR juridische opleidingen: leren met en van elkaar Een leven lang leren, met elkaar en praktijkgericht zodat je morgen kunt toepassen wat je vandaag leert! Met een juridische opleiding van OSR kies je voor kwaliteit. Bekijk hieronder ons cursusaanbod of ga naar osr.nl voor al onze cursussen van dit en aankomend jaar. KRONIEKEN

FORMEEL STRAFRECHT Al deze cursussen hebben startgarantie! MATERIEEL STRAFRECHT Startdatum Aantal Opleiding Prijs Punten dagen NOvA 9 december 1 Actualiteitencursus civiel proces- en bewijsrecht € 625,00 5 9 december 1 Cursus intellectuele eigendom € 625,00 5 9 december 1 Actualiteitencursus Wabo en ontwikkelingen Omgevingswet € 625,00 5 10 december 1 Cursus ZSM en de strafbeschikking in de praktijk € 625,00 5 11 december 1 Basiscursus AVG in de praktijk € 750,00 6 12 december 1 Actualiteitencursus Jeugdwet en herziene kinderbeschermingsmaatregelen € 500,00 4 12 december 1 Verdiepingscursus jeugdstraf(proces)recht € 750,00 6 12 december 1 Cursus ontneming wederrechtelijk verkregen voordeel en witwassen € 625,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus Vreemdelingenbewaring (locatie Utrecht) € 550,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus arbeidsrecht € 625,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus Awb € 625,00 5 13 december 1 Verdiepingscursus werkgeversaansprakelijkheid € 625,00 5 13 december 1 Actualiteitencursus EU-migratierecht I (regulier) € 550,00 5 16 december 1 Verdiepingscursus alimentatierekenen DGA en de zelfstandig ondernemer € 750,00 6 16 december 1 Actualiteitencursus inreisverbod en ongewenstverklaring € 375,00 4 16 december 1 Actualiteitencursus scheidingsrecht € 625,00 5 16 december 1 Actualiteitencursus huurrecht € 625,00 5 17 december 1 Actualiteitencursus straf(proces)recht € 625,00 5 17 december 1 Basiscursus bewijs in het bestuursrecht € 625,00 5 17 december 1 Cursus drang naar dwang in het strafrecht € 625,00 5 17 december 1 Actualiteitencursus gezinsmigratie € 550,00 5 18 december 1 Basiscursus jeugdrecht € 750,00 6 18 december 1 Actualiteitencursus sociale zekerheid € 625,00 5 18 december 1 Actualiteitencursus medische aspecten in de asielprocedure € 550,00 5 18 december 2 raining e ectief otreden ter zitting i de estuursrechter € 1.500,00 4 19 december 1 ctualiteitencursus slachto erzaken schadeosten € 625,00 5 19 december 1 Actualiteiten Participatiewet € 625,00 5 20 december 1 Actualiteitencursus mensenhandel € 550,00 5 20 december 1 Actualiteitencursus EU handvest € 375,00 3 20 december 1 raining e ectieve gesreksvoering met getraumatiseerde clinten € 575,00

Voor meer informatie en inschrijven kijk op osr.nl

Advocatenblad_2019_10.indd 65 22/11/2019 13:10:35 66 KRONIEKEN ADVOCATENBD

INHOUD

Kroniek Formeel strafrecht 75 Vormverzuimen lagere 87 Zeden 67 Aanhoudingsverzoeken/ 87 Uitleg van het bestanddeel rechtspraak ‘dwingt’ Niet-ontvankelijkheid Openbaar aanwezigheidsrecht 75 87 Vrijspraak ontucht met 68 (Beperking) cassatieberoep Ministerie minderjarige vanwege Herziening beoordelingskader 76 Onherstelbaar vormverzuim ontbreken aangiƒe 69 76 Andere 69 Gronden voor herziening 87 Terroristische misdrijven vervolgingsbeletselen 69 Ontvankelijkheidseis 88 Beïnvloeding getuigen 77 Bewijsuitsluiting 69 Nader onderzoek 89 Opium 78 Strafvermindering 69 Beslissingen 90 Derk Wiersum 69 Wat gebeurde er in 2019? 78 Wet- en regelgeving Kroongetuigen 78 Nieuwe we en 70 79 Wetsvoorstellen 71 Benadeelde partij 72 Bijzondere opsporings- bevoegdheden Kroniek Materieel strafrecht 73 Ontneming 80 Algemene leerstukken Oproepen en horen getuigen 80 Opzet 73 81 Schuld 73 Compenserende maatregelen bij 81 Artikel 6 WVW verklaring van ‘significant weight’ 81 Artikel 307 Sr 74 Motiveringsplicht afwijzing 82 Deelnemingsvormen getuigenverzoeken 82 Noodweer(exces) 74 Vidgen II Voorlopige hechtenis 84 Specifieke delicten 75 84 Mensenhandel (en het Deze en eerdere Kronieken zijn ook te lezen op 75 Europees Hof voor de bestanddeel uitbuiting) Rechten van de Mens de website van het Advocatenblad. U dient zich 84 Oplichting 75 Hoge Raad 84 Mishandeling (zwaar lichamelijk daarvoor aan te melden met uw gebruikersnaam 75 Lagere rechtspraak letsel) en wachtwoord. Als u nog geen account hee¥, 75 Pilot Kleinschalige Voorziening 85 Openlijk geweld 75 Schadevergoeding ex artikel kunt u dat maken. Gebruik daarvoor eenmalig het 86 Witwassen 89 Sv wachtwoord Advocatenblad, om dat vervolgens te veranderen in een wachtwoord naar keuze.

COLOFON Publicatiedatum 3 december 2019 Citeerwijze schriftelijk wordt opgezegd. Na afloop van het eerste Adv.bl. 2019-10, Kroniek Formeel strafrecht, p. abonnementsjaar dient u rekening te houden met een 99e jaargang Adv.bl. 2019-10, Kroniek Materieel strafrecht, p. opzegtermijn van één maand. Kijk op www.tijdschriften. Het Advocatenblad, het blad voor de Nederlandse boomjuridisch.nl voor meer informatie. advocatuur, verschijnt 10 keer per jaar en wordt uitgegeven Aan dit nummer werkten mee Wilt u een abonnement afsluiten of heeft u vragen? Neem door Boom juridisch. De van de Nederlandse orde van Frezia Aarts, Max den Blanken, Maike Bouwman, Rachel dan contact op via [email protected] of via advocaten onafhankelijke redactie stelt de inhoud samen. Bruinen, Dirk Dammers, Alexandra Emsbroek, Chaimae telefoonnummer 070-330 70 33. Ihataren, Desiree de Jonge, Rick van Leusden, Robert Hoofdredacteur Malewicz, LInda Marsman, Patrick van der Meij, Michiel Adreswijzigingen Kees Pijnappels Olthof, Ben Polman, Paul van Putten, Inge Raterman, Boom juridisch via [email protected] Samenstelling Melissa Slaghekke, Aimée Timorason, Paul Verweijen of via telefoonnummer 070-330 70 33. Nathalie Gloudemans-Voogd Adreswijzigingen van advocaten: Redactionele bijdragen [email protected]. Advocaat-redactieleden Bijdragen kunnen naar [email protected]. Jan Wouter Alt, Aldert van der Bent, Yola Geradts, Per 500 woorden leveren deze 1 opleidingspunt op. Media-advies Karol Hillebrandt, Jack Linssen, Robert Malewicz, De redactie heeft het recht bijdragen in te korten. Maarten Schuttél Coline Norde, Christiane Verfuurden, Paulien Willemsen, De redactie is telefonisch bereikbaar op nummer 070 - 335 35 70. Advertentiedeelname Rogier Wolf Capital Media Services B.V., Staringstraat 11, Beeldredactie Boom juridisch 6521 AE Nijmegen Charlotte Helmer Selma Soetenhorst-Hoedt (uitgever) Tel. 024 - 360 77 10, [email protected] Illustraties Bureau van de orde Behoudens door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, Floris Tilanus Neuhuyskade 94, 2596 XM Den Haag, postbus 30851, 2500 mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd of GW Den Haag, [email protected], 070-335 35 35, openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke Vormgeving helpdesk: [email protected], 070-335 35 54. toestemming van de uitgever. Hoewel aan de Textcetera, Den Haag Abonnementen totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en Correctie De abonnementsprijs bedraagt € 240 per jaar (excl. btw, uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten Sandra Braakmann incl. verzendkosten). Een abonnement biedt u naast de gedrukte nummers tevens het online-archief vanaf 2001 én of onvolkomenheden. Het al dan niet op verzoek van de Druk een e-mailattendering. Kijk op www.advocatenblad.nl voor redactie aanbieden van artikelen aan het Advocatenblad Wilco, Amersfoort meer informatie en het afsluiten van een abonnement. impliceert toestemming voor openbaarmaking en Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan verveelvoudiging t.b.v. de (elektronische) ontsluiting van en worden stilzwijgend verlengd, tenzij het abonnement (delen van) het Advocatenblad in enige vorm.

Advocatenblad_2019_10.indd 66 22/11/2019 13:10:36 ADVOCATENBD KRONIEKEN 67

KRONIEK FORMEEL STRAFRECHT

Deze Kroniek is gebaseerd op uitspraken gepubliceerd in diverse vakbladen, waaronder de Nieuwsbrief Strafrecht (NbSr), de Nederlandse Jurisprudentie (NJ) en het Nederlands Juristenblad (NJB).

DOOR/ MAXDENBLANKEN°MAIKEBOUWMAN°RACHELBRUINEN°CHAIMAEIHATAREN°DESIREE±DE±JONGE° RICKVANLEUSDEN°PATRICKVANDERMEIJ°MICHIELOLTHOF°PAULVANPUTTEN°BEN±POLMAN° MELISSA±SLAGHEKKE°AIMÉETIMORASON°PAULVERWEIJEN&ROBERTMALEWICZ³REDACTIE´µ MET±DANK±AANLINDAMARSMANµ

AANHOUDINGSVERZOEKEN/ gebeld dat hij zich heeft vergist in de de dagvaarding voor de zitting op AANWEZIGHEIDSRECHT zittingsdatum. De raadsman doet juiste wijze lijkt te zijn betekend. Ook n oktober 2018 kwam de Hoge een verzoek om schorsing van de zaak hier oordeelt de Hoge Raad – onder Raad met een overzichtsarrest in om de verdachte zijn aanwezigheids- verwijzing naar haar arrest van I kwesties omtrent het aanwezig- recht te kunnen laten uitoefenen. 16 oktober 2018 – dat het hof geen heidsrecht (ECLI:NL:HR:2018:1934). Het hof wijst het aanhoudingsverzoek blijk heeft gegeven van een juiste be- In de vele jurisprudentie die er door af. De Hoge Raad oordeelt echter langenafweging en daarom vindt de de jaren heen over dit onderwerp is anders. Hoewel het hof gegrond Hoge Raad het voorgestelde middel verschenen, heeft de Hoge Raad met heeft geoordeeld dat de vergissing in gegrond en wijst de zaak terug. voornoemd arrest enige duidelijk- de datum van de zitting voor eigen Op 14 mei 2019 heeft de Hoge Raad heid willen creëren. Met algemene rekening en risico van de verdachte een arrest gewezen omtrent het opmerkingen – aan de hand van komt, heeft het niet geoordeeld dat de aanwezigheidsrecht van een in het eerdere rechtspraak – heeft de Hoge omstandigheid die de raadsman aan buitenland gedetineerde verdachte Raad aangegeven hoe verzoeken tot het verzoek ten grondslag heeft gelegd (ECLI:NL:HR:2019:709). De verdach- aanhouding van een onderzoek ter niet aannemelijk is. Daarom had het te in deze zaak was gedetineerd terechtzitting in relatie tot het aanwe- hof bij de beslissing op het verzoek in Columbia en zou worden over- zigheidsrecht van een verdachte moe- om aanhouding blijk moeten geven geleverd aan de Amerikaanse autori- ten worden onderbouwd en door een van een belangenafweging, iets wat teiten. De (niet-gemachtigde) raads- rechter moeten worden beoordeeld. het hof heeft nagelaten. Het middel is man van de verdachte vroeg om die Ook in de arresten die hierna in daarom terecht voorgesteld. reden om aanhouding van de zaak het afgelopen jaar zijn verschenen, In de zaak die leidde tot het arrest omdat bij een overlevering van de heeft de Hoge Raad weer uiteengezet van 23 april 2019 heeft de raadsman verdachte van Columbia aan de Ame- binnen welke kaders de rechter ver- van de verdachte ter zitting verzocht rikaanse autoriteiten een tijdelijke zoeken tot aanhouding bij afwezig- om aanhouding van de zaak om overlevering naar Neder land moge- heid van een verdachte op de zitting reden dat hem niet bekend was lijk zou zijn. Het hof wees het verzoek moet beoordelen. De belangrijkste dat verdachte niet zou verschijnen in het kader van de belangenafwe- arresten zullen worden besproken. (ECLI:NL:HR:2019:669). De raads- ging af omdat niet te verwachten viel Om te beginnen het arrest van de man voert ter onderbouwing van dat de verdachte binnen een redelijke Hoge Raad van 4 december 2018 zijn verzoek aan dat hij recent nog termijn ter terecht zitting zou kunnen (ECLI:NL:HR:2018:2229). In deze contact met verdachte heeft gehad, verschijnen. Het in deze zaak voor- zaak klaagde het middel over de ten hij verbaasd is dat zijn cliënt er niet is gestelde middel stelt de vraag onder onrechte afwijzing van het verzoek en hij oppert dat verdachte mogelijk welke omstandigheden de rechter tot aanhouding van het hof. Wat was in vreemdelingenbewaring zit. Het het onderzoek ter zitting moet schor- er aan de hand? Vlak voor de zitting hof wijst het verzoek van de raads- sen als het voor de verdachte feitelijk wordt de advocaat door de verdachte man af, enkel met de motivering dat onmogelijk is om op de zitting te

De auteurs zijn advocaat bij Cleerdin & Hamer Advocaten in Amsterdam, Alkmaar, Almere en Ro‚erdam.

Advocatenblad_2019_10.indd 67 22/11/2019 13:10:36 68 KRONIEKEN ADVOCATENBD

verschijnen als deze in het buiten- 2018 inhoudende dat een aanhou- persoon aan de verdachte is uitge- land gedetineerd zit. Hoofdregel is dingsverzoek kan worden gedaan reikt en waarbij het hof evenmin echter dat, als uit de stukken of het door een verdachte, een gemachtigd heeft vastgesteld of de verdachte op verhandelde ter terechtzitting blijkt en een niet-gemachtigd raadsman. een andere manier van de zitting op dat de verdachte in het buitenland De motivering van het hof bij afwij- de hoogte is geraakt. Het hof had, bij is gedetineerd en niet blijkt dat hij zing van het verzoek houdt daarmee die stand van zaken, een afweging rechtsgeldig afstand heeft gedaan geen stand. De Hoge Raad vernietigt dienen te maken tussen alle bij aan- van zijn recht om in zijn tegenwoor- en wijst terug. houding van onderzoek ter terecht- digheid te worden berecht, niet wordt Als niet kan worden vastgesteld dat zitting betrokken belangen. Het hof voortgegaan met het onder zoek ter een verdachte daadwerkelijk op de heeft er geen blijk van gegeven die af- terechtzitting. Het recht om in zijn hoogte is van de zitting, dan dient weging te hebben gemaakt, aldus de tegenwoordigheid te worden berecht, de rechter een afweging te maken Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2019:1142). vindt zijn steun in artikel 14 lid 3 tussen alle belangen die gemoeid zijn In de lijn van het overzichtsarrest aanhef en onder d IVBPR jo. artikel bij het aanhouden van een zaak. Bij van 16 oktober 2018 kan op basis 6 EVRM. Alleen als sprake is van een dergelijke afweging kan vervol- van de hiervoor besproken nadien uitzonderlijke omstandig heden kan gens wel betekenis toekomen aan de verschenen arresten worden gecon- een verzoek om aanhouding wor- omstandigheid dat de dagvaarding cludeerd dat de Hoge Raad het aan- den afgewezen, wat dan een nadere of oproeping voor de behandeling wezigheidsrecht van een verdachte motivering behoeft. De Hoge Raad van de zaak in hoger beroep con- als groot goed beschouwd. Wanneer stelt wel dat bij de bepaling van de form wettelijke vereisten, zij het sprake is van dusdanige omstandig- redelijke termijn van berechting in persoon is betekend (ECLI:NL: heden (onder andere ziekte en de- aanhouding als gevolg van een in het HR:2019:1142). In dat verband heeft tentie al dan niet in het buitenland), buitenland gedetineerde verdachte de Hoge Raad eerder overwogen dat waardoor een verdachte niet van zijn in beginsel voor zijn rekening komt. van een verdachte die hoger beroep aanwezigheidsrecht gebruik kan Het hof had in deze kwestie de afwij- instelt en daarmee prijs stelt op maken, is aanhouding de norm en zing van het aanhoudingsverzoek berechting op tegenspraak, verwacht kunnen alleen bijzondere omstan- niet toereikend gemotiveerd nu in mag worden dat hij in maatschap- digheden of uitzonderlijke gevallen het midden werd gelaten wat door de pelijk verkeer gebruikelijke maatre- het doorgang laten vinden van een raadsman is aangevoerd over de te gelen neemt om te voorkomen dat zitting rechtvaardigen.1 verwachten spoedige uitlevering van appeldagvaarding hem niet bereikt verdachte door Colombia aan de VS of inhoud daarvan hem niet bekend BEPERKING en de mogelijkheid van een daarop- wordt (ECLI:NL:HR:2002:AD5163). CASSATIEBEROEP volgende tijdelijke overlevering van Als een verdachte dergelijke maat- Advocaten die cassatieberoep in- de verdachte door de VS aan Neder- regelen niet heeft genomen, kan de stellen of dat na het instellen willen land. Er volgt terugwijzing. rechter deze omstandigheid – naast beperken: opgelet! Met zijn arrest En wat vindt de Hoge Raad van een de factoren van gewicht van de zaak van 24 april 2018 kwam de Hoge afwijzing van een aanhoudings- en het procesverloop – meenemen Raad terug op de toepassing van verzoek van een niet-gemachtigde in de belangenafweging. In casu de gewoonteregel dat het cassatie- advocaat (ECLI:NL:HR:2019:1014)? voerde de raadsman ter zitting aan beroep ambtshalve wordt beperkt Het hof had in deze zaak het verzoek dat hij niet weet of zijn cliënt van de (ECLI:NL:HR:2018:507). Uit het tot aanhouding van de niet-gemach- zitting op de hoogte is, nu die niet is achterwege blijven van het gebruik tigd raadsvrouw afgewezen op de verschenen. Ter aanvulling merkt de van de bevoegdheden van partijen grond dat dit verzoek niet door de raadsman nog op dat zijn cliënt in tot beperking van het cassatieberoep verdachte zelf is gedaan terwijl de het verleden altijd trouw op zittingen of tot het (deels) intrekken van dat verdachte het evenmin nodig heeft is verschenen. De raadsman ver- beroep, leidt de Hoge Raad voortaan geacht ‘om zijn raadsvrouw te mach- zoekt dan ook om aanhouding van af dat het niet beperken van het cas- tigen om namens hem de verdedi- de zaak. Het hof wijst het verzoek satieberoep berust op een weloverwo- ging ter terechtzitting te voeren, dan van de raadsman af, met de moti- gen keuze. De Hoge Raad richt zich, wel aan te geven op welke momenten vering dat het verzoek onvoldoende is zonder onderzoek dat voor melde hij wel in staat zal zijn om van zijn onderbouwd. De Hoge Raad oordeelt gewoonteregel met zich bracht, aanwezigheidsrecht gebruik te ma- anders en acht de motivering die voortaan enkel op beslis singen ken’. De Hoge Raad gaat hier niet in het hof ten grondslag legt aan de af- waartegen de cassatie schriftuur zich mee. De Hoge Raad verwijst daarbij wijzingsbeslissing niet begrijpelijk, keert. Een (vaker gebruikt) voorbeeld naar de relevante overwegingen in waarbij de Hoge Raad in aanmerking ter verduidelijking: een verdachte die het overzichtsarrest van 16 oktober neemt dat de dagvaarding niet in wordt vrijgesproken van de primair

Advocatenblad_2019_10.indd 68 22/11/2019 13:10:36 ADVOCATENBD KRONIEKEN 69

ten laste gelegde moord, maar is ver- hetzij tot een vrijspraak van de gewe- alle rechtsvervolging of de verdachte oordeeld voor de subsidiair ten laste zen verdachte, hetzij tot een ontslag opnieuw te veroordelen met toepas- gelegde doodslag moet voortaan dus van alle rechtsvervolging, hetzij tot sing van een mindere straf. Indien opletten om zelf het cassatieberoep de niet-ontvankelijkverklaring van de veroordeelde op het moment van te beperken tot de doodslag. De Hoge het Openbaar Ministerie, hetzij tot herziening nog vastzit, wordt deze Raad doet dat niet langer voor een de toepassing van een minder zware onverwijld in vrijheid gesteld. verdachte. Hij past de gewoonte- strafbepaling. regel overigens nog wel toe in zaken Wat gebeurde er in 2019? waarin de cassatieschriftuur is Ontvankelijkheidseis In het jaar 2019 zijn elf herzienings- ingediend vóór 1 juli 2018. Een herzieningsverzoek dient beslissingen van de Hoge Raad ge- ex artikel 460 lid 2 Sv te worden publiceerd. In deze uitspraken wordt HERZIENING ingediend door de raadsman, door de verdediging bijna uitsluitend BEOORDELINGSKADER namens de veroordeelde, bij de een beroep gedaan op de derde Herziening kan in uitzonderlijke Hoge Raad. De raadsman moet dit grond voor herziening. Slechts één gevallen een strafrechtelijke veroor- verzoek ondertekenen en in het herzieningsverzoek heeft uiteindelijk deling ongedaan maken. De veroor- verzoek – met stukken onderbouwd – tot herziening van de zaak geleid. deelde of de procureur-generaal kan vermelden op welke gronden het Het ging in deze zaak van 9 juli 2019 bij de Hoge Raad een herzieningsver- verzoek tot herziening berust. Een (ECLI:NL:HR:2019:1158) om een zoek indienen. Niet elke zaak komt illustratieve uitspraak in dat kader onherroepelijk geworden veroor- – uiteraard – in aanmerking voor is het arrest van 22 januari 2019 deling voor rijden met een ongeldig herziening. De herzieningsproce dure (ECLI:NL:HR:2019:77), waarin de verklaard rijbewijs. Als grondslag ten voordele van de veroordeelde raadsman in zijn verzoek heeft voor herziening werd ex artikel 457 wordt geregeld vanaf artikel 457 tot opgenomen dat zijn cliënt graag lid 1 onder c Sv aangevoerd dat de en met 482 Wetboek van Strafvor- zijn visie kenbaar wil maken en politie rechter het Openbaar Minis- dering (Sv). Voor een herziening ten van mening is dat sprake is van terie niet-ontvankelijk had moeten voordele van de veroordeelde moet de een novum in de zin van artikel verklaren in de vervolging, als de veroordeling in ieder geval onherroe- 457 Sv. Bij gebrek aan machtiging politie rechter – ten tijde van de pelijk zijn geworden. is het herzieningsverzoek van de zitting – bekend zou zijn geweest met veroordeelde niet-ontvankelijk het feit dat de zaak jegens de veroor- Gronden voor herziening verklaard. deelde op dat moment al gesepo- Daarnaast moeten er voldoende aan- neerd was. De Hoge Raad wijzingen zijn dat mogelijk sprake Nader onderzoek verklaart het her zienings- is van een grond tot herziening als Ter voorbereiding van een herzie- verzoek gegrond en bedoeld in artikel 457 lid 1 onder ningsaanvraag kan een veroordeelde, a t/m c Sv. De eerste grond (onder die is veroordeeld voor een feit waarop a) betreft de omstandigheid dat bij naar de wettelijke omschrijving ge- onderscheidene arresten of vonnis- vangenisstraf van twaalf jaren of meer sen die onherroepelijk zijn geworden is gesteld en waardoor de rechtsorde of bij verstek zijn gewezen, bewezen- ernstig is geschokt, ex artikel 461 Sv verklaringen zijn uitgesproken die het verzoek doen nader onderzoek in niet overeen te brengen zijn. Van de te stellen naar de aanwezigheid van tweede grond (onder b) is sprake een grond voor herziening ex arti- als door het Europees Hof voor de kel 457 lid 1 onder c Sv. Rechten van de Mens een schending is vastgesteld die betrekking heeft op Beslissingen de procedure die tot de veroordeling Uiteindelijk kan de Hoge Raad heeft geleid. Als derde grondslag voor ex artikel 465 Sv oordelen dat een herziening (onder c) kan slechts die- herzieningsverzoek gegrond, onge- nen een door bescheiden gestaafd ge- grond of niet-ontvankelijk is. Als een geven (‘novum’) dat bij het onder zoek herzieningsverzoek gegrond wordt op de terechtzitting aan de rechter verklaard op basis van de derde niet bekend was en dat het ernstige grond kan de Hoge Raad beslissen vermoeden wekt dat, als dit gegeven het Openbaar Ministerie niet-ont- bekend zou zijn geweest, het onder- vankelijk te verklaren, de verdachte zoek van de zaak zou hebben geleid vrij te spreken, deze te ontslaan van

Advocatenblad_2019_10.indd 69 22/11/2019 13:10:39 70 KRONIEKEN ADVOCATENBD

verwijst de zaak terug naar het hof. Wat verder opvalt in de gepubliceerde uitspraken is dat meer dan eens het verzoek tot herziening niet-ontvanke- lijk wordt verklaard met als reden dat de beslissing waarop het verzoek ziet niet een veroordeling is als bedoeld in artikel 457 lid 1 Sv. Het betrof on- der meer een TUL-zitting (ECLI:NL: HR:2019:1150) en een uitspraak in houdende de niet-ontvankelijk- verklaring in het hoger beroep (ECLI: NL:HR:2019:809).

KROONGETUIGEN Op 23 april 2019 kwam met de uitspraken van de Hoge Raad in het zogenoemde liquidatieproces ‘Passage’ een einde aan één van de meest omvangrijke en langstlopen- de strafrechtelijke onderzoeken in de Nederlandse geschiedenis (ECLI:NL:HR:2019:602). In de zes zaken waarin cassatieberoep werd ingesteld door de veroordeelde verdachten bleven de uitspraken voorgenomen afspraak wordt dan de rechter ervan blijk dient te geven van het Gerechtshof Amsterdam van ook door de rechter-commissaris ook zelfstandig de betrouwbaarheid 29 juni 2017 in stand. Aan een aantal getoetst, waarbij rekening wordt ge- van de verklaring(en) te hebben verdachten werd een levenslange ge- houden met de dringende noodzaak onderzocht. Dit wegens de precaire vangenisstraf opgelegd. In dit proces en het belang van het verkrijgen van positie van de kroongetuige, die in werd jarenlang onderzoek gedaan de af te leggen verklaring. De (kroon)- het licht van de gemaakte afspraak naar een zevental moorden. Juridisch getuige wordt over de voorgenomen zich ofwel gedwongen kan voelen tot gezien werd de zaak voornamelijk afspraak gehoord en de rechter- ofwel baat heeft bij het verstrekken interessant door toepassing van de commissaris geeft een oordeel over van belastende informatie. op 1 april 2006 in werking getreden de betrouwbaarheid van de getuige Niet alleen de (on)betrouwbaarheid kroongetuigenregeling. Peter la S. (artikel 226h Sv). Als andere afspra- van de verklaringen van de kroon- en (in hoger beroep) Fred R. waren ken worden gemaakt dan die zoals getuigen La S. en R., maar ook de beiden verdachte in dit onderzoek en bedoeld in artikel 226g lid 1 Sv die (on)rechtmatigheid van de met hen aan hen werden door het Openbaar voor het onderzoek van betekenis gemaakte afspraken zijn gedurende Ministerie toezeggingen gedaan in kunnen zijn, dan wordt daarover pro- het Passage-proces zeer uitvoerig ruil voor hun getuigenverklaringen ces-verbaal opgemaakt en wordt dit aan de orde gekomen. Daarbij was tegen andere verdachten. proces-verbaal ten spoedigste bij de door de verdediging bepleit dat Artikel 226g Sv voorziet in de processtukken gevoegd (artikel 226g ondanks de eerder gegeven recht- mogelijkheid voor het Openbaar lid 4 Sv). Artikel 226l Sv voorziet in de matigheidsoordelen van de rech- Ministerie om een afspraak te maken mogelijkheid ten aanzien van kroon- ter-commissaris het hof de rechtma- met een verdachte die bereid is een getuigen beschermingsmaatregelen tigheid van de gemaakte afspraken getuigenverklaring tegen een andere te treffen. Op grond van artikel 360 moest toetsen. Het Gerechtshof verdachte af te leggen in ruil voor de lid 2 Sv behoort de rechter, als hij de heeft echter de beoordeling van be- toezegging dat strafvermindering verklaring van een kroongetuige voor trouwbaarheid van de verklaringen met toepassing van artikel 44a Wet- het bewijs gebruikt, dat gebruik na- (ex artikel 360 Sv) als kerntaak van boek van Strafrecht (Sr) zal worden der te motiveren. Een situatie waarin de zittingsrechter beschouwd en ver- gevorderd. Een dergelijke afspraak door de verdediging de betrouwbaar- volgens de verklaringen bruikbaar mag maar in bepaalde gevallen en heid van een kroongetuige niet is geacht voor het bewijs en de bewe- onder bepaalde voorwaarden worden aangevochten, is natuurlijk nauwe- zenverklaringen daarop gebaseerd. gemaakt. De rechtmatigheid van de lijks denkbaar, maar de wet regelt dat In cassatie is een aantal klachten ten

Advocatenblad_2019_10.indd 70 22/11/2019 13:10:42 ADVOCATENBD KRONIEKEN 71

aanzien van de toepassing van de met betrekking tot de afscherming 511c Sv tot stand is gekomen, dat acht kroongetuigenregeling voorgelegd van processtukken in het belang van de Hoge Raad mede in het belang aan de Hoge Raad. In deze klach- de veiligheid van de kroongetuige. van de verdachte over wie de getuige ten werd in de kern het standpunt Of de Hoge Raad daarmee nu heeft een verklaring aflegt. Of daarmee is ingenomen dat het wettelijk systeem willen aangeven dat een dergelijke gezegd dat de rechter-commissaris de niet toelaat dat aan een kroongetuige wettelijke regeling – waardoor enige tot stand gekomen schikking moet andere toezeggingen worden gedaan toetsing door bijvoorbeeld een rech- betrekken bij de beoordeling van dan de toezegging dat strafver- ter-commissaris zonder kennisname de rechtmatigheid van de afspraak, mindering zal worden gevorderd van de verdediging en openbaar- wordt in feite niet duidelijk. Voor het en ten aanzien van kroongetuigen making van de daarop betrekking meewegen van de schikking in de La S. en R. wel was gebleken dat hen hebbende stukken wel mogelijk zou beoordeling van de rechter-commis- andere toezeggingen waren gedaan. zijn – wel wenselijk wordt geacht, saris valt uiteraard veel te zeggen. Het ging dan bijvoorbeeld om de blijft in het midden. Het voornemen een aanzienlijke toezegging niet tot vervolging van Waar de Hoge Raad wel expliciet strafkorting te vorderen ten aanzien bepaalde strafbare feiten over te op ingaat, is de vraag of een toezeg- van iemand die ook een groot deel gaan en de toezegging geen vorde- ging kan worden gedaan over het te van zijn criminele vermogen al heeft ring tot ontneming van wederrechte- ontnemen wederrechtelijk verkregen mogen behouden, zou ertoe kunnen lijk verkregen voordeel in te dienen. voordeel. De Hoge Raad geeft aan leiden dat de afspraak niet rechtma- Verder kwam de vraag aan de orde of dat de rechtspraktijk is gediend bij tig wordt gevonden. Reijntjes leidt onder de noemer ‘getuigenbescher- duidelijkheid over het bereik van de uit de uitspraak van de Hoge Raad mingsmaatregelen’ niet in feite een wettelijke regeling van artikel 226g in zijn lezenswaardige annotatie in ( geldelijke) beloning was gegeven Sv. Volgens de Hoge Raad houdt een ieder geval wel af dat de inhoud van in ruil voor verklaringen of in ieder toezegging die betrekking heeft de schikking – na daarover te zijn geval in de mogelijkheid bescher- op de vordering tot ontneming van geïnformeerd – in het oordeel over ming te krijgen een financieel motief wederrechtelijk verkregen voordeel de aanvaardbaarheid van de voor- gelegen was voor de getuigen om als bedoeld in artikel 511b, eerste genomen afspraak dient te worden belastend te verklaren. Daarbij werd lid, Sv, rechtstreeks verband met de meegewogen en daarvan blijk dient ook betoogd dat juist gelet op het be- door de rechter te nemen beslissing te worden gegeven. Of rechters-com- lang te voorkomen dat via getuigen- omtrent de oplegging van een ont- missarissen hun toetsende rol ook zo beschermingsmaatregelen het afleg- nemingsmaatregel. Het door artikel zullen opvatten, is de vraag. gen van verklaringen wordt beloond 226g, eerste lid laatste volzin, Sv in op een wijze waarin artikel 226g samenhang met artikel 44a Sr be- BENADEELDE PARTIJ Sv expliciet niet voorziet, de wet zo paalde kader voorziet er niet in dat zo Op 28 mei 2019 wees de Hoge Raad moet worden uitgelegd dat ook deze een toezegging voorwerp is van een zijn overzichtsarrest over de vor- getuigenbeschermingsmaat regelen afspraak in de zin van artikel 226g, dering benadeelde partij in het onderdeel dienen te zijn van de eerste lid, Sv, aldus de Hoge Raad. strafproces (ECLI:NL:HR:2019:793). toetsing van de rechtmatigheid van Evenwel laat dat onverlet dat de De strafrechter moet bij het beoor- de afspraak en de betrouwbaarheid officier van justitie de algemene be- delen van een vordering benadeelde door de rechter(-commissaris). voegdheid heeft (artikel 511c Sv) om partij rekening houden met zowel De Hoge Raad volgt de wetsuitleg met een verdachte – zonder rechter- materiële civielrechtelijke bepalin- waarin getuigenbeschermings- lijke tussenkomst – een schriftelijke gen als met strafrechtelijke proces- maatregelen door de rechter- schikking aan te gaan ter (gehele of suele voorschriften. Het doel van dit (-commissaris) dienen te worden gedeeltelijke) ontneming van het we- overzichtsarrest is ervoor te zorgen getoetst niet. Dat brengt mee dat de derrechtelijk verkregen voordeel, ook dat rechters benadeelde partijen officier van justitie niet is gehouden als de officier daarnaast voornemens minder vaak niet-ontvankelijk zul- de processen-verbaal betreffende is een afspraak als bedoeld in artikel len verklaren, omdat de vordering toezeggingen die zijn gedaan in ver- 226g, eerste lid, Sv te maken. Doet die benadeelde partij een onevenredige band met getuigenbescherming bij situatie zich voor, dan brengt volgens belasting van het strafproces zou de processtukken te voegen. Zo een de Hoge Raad een redelijke wetstoe- opleveren. Voor benadeelden is het verplichting zou onverenigbaar zijn passing mee dat de officier van jus- immers voordelig als zij reeds in met het doel van bescherming van titie de rechter-commissaris over de het straf proces op eenvoudige wijze de getuige en de aard van de daartoe totstandkoming en de inhoud van die schadeloos gesteld kunnen worden strekkende maatregelen. De Hoge schikking dient te informeren. Aldus en niet afhankelijk zijn van een Raad wijst er daarbij op dat de huidi- is gewaarborgd dat kenbaar is dat ingewikkelde en langlopende civiele ge wet geen specifieke regeling kent een schikking als bedoeld in artikel procedure. Dit arrest behandelt

Advocatenblad_2019_10.indd 71 22/11/2019 13:10:42 72 KRONIEKEN ADVOCATENBD

daarom de verschillende leerstukken de vergoeding van affectieschade echter de schade aan de derde heeft ten aanzien van de benadeelde partij. mogelijk te maken en het verhaal vergoed, bevrijdt dit de verdachte van Aan de orde komen onder meer de daarvan alsmede het verhaal van het vergoeden van diezelfde schade betekenis van het begrip rechtstreek- verplaatste schade door derden in het aan het slachtoffer en andersom. se schade, de verschillende typen strafproces te bevorderen (Stb. 2018, schade die via een vordering bena- 132). Affectieschade is de schade als BIJZONDERE OPSPORINGS- deelde partij verhaald kunnen wor- gevolg van verdriet om het overlijden BEVOEGDHEDEN den, hoofdelijke aansprakelijkheid, van of het door ernstig en blijvend Ter vervanging van het oude Samen- de wettelijke rente, de proceskosten, letsel gekwetst raken van een naaste. werkingsbesluit BOB is per 1 januari de schadevergoedingsmaatregel en Het vorderen van de vergoeding van 2019 het nieuwe Samenwerkings- het beoordelingskader en de beslis- deze affectieschade door derden besluit bijzondere opsporings- sing van de rechter. is mogelijk door de wijziging van arti- bevoegdheden 2019 in werking ge- In het arrest wordt ook stilgestaan kel 51f lid 2 Sr en de artikelen 6:107 treden. Hierin is onder meer geregeld bij de mogelijkheid voor derden om lid 2 BW en 6:108 lid 4 BW. onder welke voorwaarden buiten- per 1 januari 2019 affectieschade en Verplaatste schade komt kort gezegd landse opsporingsambtenaren verplaatste schade te vorderen in het neer op de kosten die normaliter kunnen worden ingezet op Neder- strafproces. Deze verruiming van de door het slachtoffer gemaakt zouden lands grondgebied. Deze regeling is mogelijkheden tot het vorderen van zijn, maar die als gevolg van het de- door de praktijk van internationale schadevergoeding is vastgelegd in lict door derden (nabestaanden) moe- samenwerking ingegeven. Nieuw de Wet van 11 april 2018 tot wijzi- ten worden gemaakt. Denk daarbij toegevoegd zijn de vereisten waaraan ging van het Burgerlijk Wetboek, het bijvoorbeeld aan de reparatiekosten een ambtenaar van de Koninklijke Wetboek van Strafvordering en het van een fiets die na een ongeval door Marechaussee of een bijzondere Wetboek van Strafrecht teneinde de partner moeten worden voldaan opsporingsdienst moet voldoen om of aan de kosten die ouders moeten op bevel van een officier van justitie maken voor de medische behan- de bevoegdheden infiltratie (artikel deling van een ernstig mishandeld 126h lid 4 Sv) en stelselmatige in- kind. Als gevolg van de wijziging van winning van informatie (artikel 126j artikel 6:107 lid 1 sub a BW kunnen lid 4 Sv) te mogen uitoefenen. derden zich voegen in het strafproces Door de Hoge Raad zijn over het aan- met een verzoek om vergoeding van wenden van BOB-bevoegdheden dit deze verplaatste schade. jaar geen noemenswaardige arresten De mogelijkheid dat derden nu een gewezen. De rechtbank te Lelystad gaf eigen recht op schadevergoeding is goedkeuring aan het afluisteren van toegekend, doet overigens niet af een persoon op een besloten plaats aan de mogelijkheid van het slacht- (artikel 126l Sv), terwijl de micro- offer om als benadeelde partij zelf foon in het geheim op het lijf van vergoeding van de geleden schade die persoon geplakt was (ECLI:NL: te vorderen. Zodra de verdachte RBMNE:2019:1592). De rechtbank

Advocatenblad_2019_10.indd 72 22/11/2019 13:10:46 ADVOCATENBD KRONIEKEN 73

overwoog dat de wet geen uitdrukke- genwoordigt. De Hoge Raad volgt de Echter, uit het verrichte onderzoek lijke verbod bevat tot het plakken van conclusie van de advocaat-generaal. blijkt niet dat dit het geval is. Naar een microfoon op iemands lichaam, De advocaat-generaal constateert dat het oordeel van de rechtbank is op terwijl dat bij bijvoorbeeld het plaat- het hof (grotendeels) in het midden grond van de bewijsmiddelen en sen van volgapparatuur wel het geval heeft gelaten welke strafbare feiten wat ter terechtzitting is besproken is (artikel 126g lid 3 Sv). voordeel hebben gegenereerd. Dat is dan ook onvoldoende aannemelijk De Rechtbank Rotterdam toetste de uiteraard mogelijk als het hof heeft geworden dat de veroordeelde daad- rechtmatigheid van het overnemen beoogd toepassing te geven aan werkelijk wederrechtelijk verkregen van darkweb-marktplaats ‘ Hansa artikel 36e Sr. Echter, de strafbare voordeel heeft verkregen. Market’ door de politie in 2017 feiten waren gepleegd voor de wets- (ECLI:NL:RBROT:2019:5339). De wijziging van 1 juli 2011. Op grond OPROEPEN EN HOREN verdediging betoogde dat de wet geen van het toepasselijke oude recht was GETUIGEN basis bood voor deze opsporings- ontneming op grond van artikel 36e Sinds de laatste uitgave van de methode, maar de rechtbank oordeel- (oud) Sr slechts mogelijk indien tegen Kronieken straf(proces)recht heeft de dat er sprake was van rechtmatige betrokkene strafrechtelijk financieel zowel het Europees Hof voor de (digitale) infiltratie ex artikel 126h Sv. onderzoek was ingesteld. Nu in casu Rechten van de Mens (EHRM) als de niet is gebleken dat een strafrechte- Hoge Raad voor noemenswaardige ONTNEMING lijk financieel onderzoek is ingesteld, rechtspraak gezorgd over het al dan De jurisprudentie van de Hoge Raad is niet aan de toepassingsvoorwaar- niet toepassen van compenserende inzake ontneming is inmiddels be- den van artikel 36e (oud) Sr voldaan. maatregelen en het beoordelen van stendig. Dat het nog weleens misgaat Indien in casu zou moeten worden getuigenverzoeken à décharge. Niet bij de toepassing ervan blijkt uit het aangenomen dat voordeel (mede) onbelangrijk is tot slot dat in januari arrest van de Hoge Raad van 2 april voortkomt uit soortgelijke feiten, dit jaar een einde is gekomen aan de 2019 (ECLI:NL:HR:2019:475). In de blijkt volgens de advocaat-generaal Vidgen-zaak bij het EHRM. samenhangende stafzaak is bewe- evenmin uit het oordeel het van zen verklaard het witwassen van een hof dat er sprake is van soortgelijke Compenserende maatregelen bij geldbedrag van 16.417,15 euro. Het feiten en er voldoende aanwijzingen verklaring van ‘significant weight’ hof heeft geoordeeld dat de baten van zijn dat deze soortgelijke feiten door Het arrest van 29 januari 2019 het bewezen verklaarde witwassen de veroordeelde zijn begaan. (ECLI:NL:HR:2019:123) volgt op een om die reden konden worden vastge- Een opsteker voor de verdediging in cassatieberoep van de verdediging steld op 16.417,15 euro. Het oordeel strafzaken is wellicht een uitspraak waarin onder meer is aangevoerd dat van het hof was kennelijk gebaseerd van de Rechtbank Noord-Holland ook compenserende maatregelen op de opvatting dat de contante van 4 april 2019 (ECLI:NL:RBNNE: moeten worden toegepast wanneer stortingen en betalingen tot een 2019:1421). De vordering in deze aan een verklaring van een niet door bedrag van 16.417,15 euro, nu zij ontnemingszaak werd door de de verdediging ondervraagde getuige voorwerp waren van het bewezen ver- rechtbank volledig afgewezen. (ondanks inspanningen daartoe) klaarde witwassen, reeds daardoor De veroor deelde is in de samenhan- ‘significant weight’ toekomt. De Hoge wederrechtelijk verkregen voordeel gende strafzaak veroordeeld wegens Raad wordt daarmee verzocht de vormen. De Hoge Raad casseert en schuldwitwassen. In deze strafzaak jurisprudentie gebaseerd op de verwijst naar zijn arrest van 19 maart is gebleken dat de veroordeelde haar uitspraak van het EHRM in Schat- 2013 (ECLI:NL:HR2013:BY5217). Zon- bank rekeningnummer ter beschik- schaschwili tegen Duitsland (EHRM der nadere motivering, die ontbrak in king had gesteld aan een medever- 15 december 2015, appl. no. 9154/10) het arrest van het hof, is niet zonder dachte om verkoopopbrengsten, bij te stellen. Uit die jurisprudentie meer begrijpelijk dat de veroordeel- gegenereerd uit gewoontewitwassen, volgt immers alleen dat in compen- de daadwerkelijk tot dit bedrag aan te ontvangen. De veroordeelde heeft serende maatregelen moet worden wederrechtelijk verkregen voordeel verklaard dat zij alle verkoopop- voorzien als een verklaring van een heeft verkregen. brengsten heeft afgestaan aan de niet door de verdediging ondervraag- Vermeldingswaardig is een het arrest medeveroordeelde en dat zij geen de getuige als ‘sole or decisive’ kan van de Hoge Raad van 4 juni 2019 voordeel heeft genoten van het worden aangemerkt. De Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2019:333). In de onder- misdrijf waarvoor de medeverdachte blijft bij deze lijn. Alleen in het geval liggende ontnemingszaak heeft het is veroordeeld. De rechtbank heeft dat de bewezenverklaring naar het hof geoordeeld dat de uitkomst van in de ontnemingszaak geoordeeld oordeel van de rechter in beslissen- een vermogensvergelijking in het dat het op voorhand niet onaan- de mate op een door een getuige kader van uitkeringsfraude weder- nemelijk is dat de veroordeelde heeft afgelegde verklaring wordt gebaseerd rechtelijk verkregen voordeel verte- meegeprofiteerd van de opbrengsten. terwijl een behoorlijke en effectieve

Advocatenblad_2019_10.indd 73 22/11/2019 13:10:46 74 KRONIEKEN ADVOCATENBD

mogelijkheid om die getuige te on- blijkelijk niet mee en houdt vast aan HR:2018:609). In juni dit jaar publi- dervragen heeft ontbroken, dient de eerdere jurisprudentie. De vraag is ceerde het NJ deze twee arresten met rechter ervan blijk te geven te hebben of gezien de ontwikkelingen in de een noot van Kooijmans (NJ 2019/205 onderzocht of het ontbreken van die jurisprudentie van het EHRM na en NJ 2019/206), die de uitspraken mogelijkheid in voldoende mate is Schatschaschwili, deze harde lijn van een heldere analyse heeft voor- gecompenseerd. van de Hoge Raad terecht is getrok- zien. De arresten vallen buiten het In dit geval is ten aanzien van de ver- ken. De EHRM-rechtspraak biedt in bestek van deze Kronieken, maar dachte bewezen verklaard dat hij zijn ieder geval voldoende aanknopings- de korte conclusie zullen we u niet echtgenote heeft mishandeld door punten om verweer te blijven voeren onthouden. haar in het gezicht te slaan, waardoor op dit punt. Uit de geannoteerde arresten volgt dat zij letsel heeft opgelopen en pijn de mate waarin een afwijzing van een heeft ondervonden. Tot het bewijs is Motiveringsplicht afwijzing getuigenverzoek dient te worden ge- gebezigd de aangifte van de echtge- getuigenverzoeken motiveerd, mede wordt bepaald door: note, haar verklaring tegenover de Net voor de jaarwisseling heeft 1. de aard van het onderwerp raadsheer-commissaris, de verkla- het EHRM uitspraak gedaan in de waarover de getuige zou kunnen ring van een getuige en de verklaring zaak Murtazaliyeva tegen Rusland verklaren; van de verbalisant die de aangifte (EHRM 18 december 2018, appl. 2. de aard en de indringendheid van had opgenomen. De aangeefster no. 36658/05). Hierin wordt een de door de verdediging aangevoerde verklaarde dat zij zittend achterin nadere duiding gegeven aan het argumenten om hem te horen; en de door haar echtgenoot bestuurde toetsings kader voor de beoordeling 3. het procesverloop, waaronder ook auto door hem, toen hij voor een van getuigenverzoeken à décharge. het stadium waarin het verzoek rood verkeerslicht stopte, met zijn Bij die beoordeling wordt door het gedaan is een rol speelt. elleboog op haar hoofd was geslagen EHRM getoetst of: en dat zij pijn voelde. De getuige had 1. Het getuigenverzoek ‘was suffi- In beide zaken werden het getuigen- achter de betreffende auto gereden ciently reasoned and relevant to the respectievelijk het deskundigenver- en verklaarde dat hij de bestuurder subject matter of the accusation’. zoek voor het eerst in de appelfase een zwaaiende beweging naar achte- 2. De nationale rechtbank ‘conside- na aanvang van het onderzoek ter ren zag maken en deze een vuistslag red the relevance of that testimony terechtzitting gedaan en werd ge- gaf die terechtkwam op het gezicht and provided sufficient reasons toetst aan het noodzakelijkheidscri- van de persoon achter in de auto. for their decision not to examine a terium. In NJ 2019/205 wordt de zeer De verbalisant verklaarde dat hij zag witness at trial’. beperkte motivering bij de afwijzing dat aangeefster een rode plek op haar 3. De beslissing van de nationale door het hof voldoende geoordeeld. gezicht had. Bij de raadsheer-com- rechtbank ‘not to examine a witness Dit arrest illustreert – zo concludeert missaris beriep de echtgenote zich undermined the overall fairness of Kooijmans – dat de afwijzing van een op haar verschoningsrecht. the proceedings’. verzoek niet van een uitgebreide mo- In het cassatiemiddel is onder meer tivering behoeft te worden voorzien aangevoerd dat de verklaring van de Uit de toelichting die uit de uit- als het gewicht van de onderbouwing echtgenote van ‘significant weight’ is spraak van het EHRM volgt, kan in van het getuigen- of deskundigen- en dus compenserende maatregelen algemene zin worden afgeleid dat verzoek gering is en de toewijzing moeten worden toegepast. Recht- hoe indringender gemotiveerd een van het verzoek niet tot een wezenlijk spraak van het EHRM gebaseerd getuigenverzoek door de verdediging ander licht op de zaak zou leiden. op Schatschaschwili kan voor deze is gedaan, hoe zwaarder de motive- Uit NJ 2019/206 volgt daarentegen stelling grondslag bieden. In Bátak ringsplicht voor de rechter bij een af- dat een niet onderbouwde afwijzing e.a. tegen Tsjechië (EHRM 12 januari wijzende beslissing. Dit heeft betrek- van een ‘karig’ gemotiveerd getui- 2017, appl. no. 54146/09) en Seton king op stap 1 en 2. Uit stap 3 volgt genverzoek de cassatietoets niet kan tegen het VK (EHRM 31 maart 2016, dat de het proces te allen tijde eerlijk doorstaan als de toewijzing van het appl. no. 55287/10) stelde het EHRM dient te zijn, ook wanneer de getuige verzoek essentieel lijkt voor de waar- vast dat de verklaring van de niet- à décharge niet wordt gehoord. heidsvinding. ondervraagde getuigen ‘important’ Over de motiveringsplicht bij de waren dan wel van ‘significant weight’ afwijzing van getuigenverzoeken Vidgen II waren (niet ‘sole or decisive’) en on- (bij toepassing van het noodzakelijk- Door Vidgen werd voor een twee- derzocht vervolgens of compenseren- heidscriterium) wees de Hoge Raad de keer geklaagd bij het EHRM, de maatregelen waren getroffen om in januari en april vorig jaar twee dit keer zonder succes (EHRM de verdediging te compenseren. relevante arresten (respectievelijk 8 januari 2019, ECLI:CE:ECHR:2019: De Hoge Raad gaat hierin klaar- ECLI:NL:HR:2018:72 en ECLI:NL: 0108DEC006832817). Wederom werd

Advocatenblad_2019_10.indd 74 22/11/2019 13:10:46 ADVOCATENBD KRONIEKEN 75

geklaagd over het gebrek aan een de Hoge Raad een paar technische veroordeelde die vanuit detentie in effectieve mogelijkheid om de reeds aspecten in geval een verdachte voor een zorginstelling wil of moet wor- veroordeelde medeverdachte M. te één feit in voorlopige hechtenis zit den geplaatst. Anticiperend op dat ondervragen. De eerste keer zag die en het Openbaar Ministerie hem ter strenge beleid besloot de directeur klacht op de omstandigheid dat de terechtzitting voor een tweede feit van de penitentiaire inrichting een medeverdachte zich verschoonde, ook in voorlopige hechtenis wil laten gedetineerde die al bijna een jaar met ditmaal omdat deze – vijftien jaar nemen. Volgens het hof kon in zo’n goed gedrag in een zorginstelling na dato – op vragen van de verdedi- geval de rechtbank niet de gevangen- verbleef terug te halen naar het huis ging verklaarde zich niets meer te neming voor het tweede feit bevelen van bewaring. Dat kon het hof maar herinneren. Het EHRM oordeelde omdat de verdachte reeds in voorar- moeilijk billijken en de voorlopige dat uit het enkele feit dat een getuige rest zit, maar zou de officier van justi- hechtenis werd geschorst. antwoordt op vragen die hij zich tie ex artikel 67b Sv moeten vorderen niet kan herinneren of dat hij zijn dat dit feit onder het bestaande bevel Pilot Kleinschalige Voorziening verklaring bij een ondervraging kan voorlopig hechtenis wordt gebracht. In Rotterdam loopt tot april 2022 wijzigen of intrekken, niet volgt dat Volgens de Hoge Raad moet het de pilot Kleinschalige Voorziening. de mogelijkheid tot ondervraging on- precies andersom. Een bevel gevan- Doel is ‘schadevoorkomende pre- voldoende of ineffectief is. Bijgevolg genneming voor het tweede feit is ventieve hechtenis’. De pilot maakt leidt een verandering van houding mogelijk en een vordering ex artikel het mogelijk dat een verdachte in van een getuige op zichzelf niet tot 67b Sv kan niet meer na betekening voorlopige hechtenis toch buiten de de noodzaak van compenserende van de dagvaarding. muren van het huis van bewaring maatregelen. Het EHRM oordeelt dat zijn werk, opleiding of zorgtraject er geen sprake is van een oneerlijk Lagere rechtspraak voortzet (de pilot is alleen voor man- proces, als gevolg waarvan Vidgen In zijn arrest van 24 juli 2019 (ECLI: nelijke verdachten). Buiten de tijden niet- ontvankelijk wordt verklaard. NL:GHAMS:2019:2767) komt het Hof van zijn dagbesteding verblijft hij in Amsterdam (ongemotiveerd) terug op het huis van bewaring. De afdeling VOORLOPIGE HECHTENIS diens rechtspraak dat de raadkamer in penitentiaire inrichting Hoogvliet Europees Hof voor de van de rechtbank niet alsnog ernstige waar de pilot loopt, kent momenteel Rechten van de Mens bezwaren kan aannemen voor een zes plaatsen. Of een verdachte in Iets buiten het bestek van de Neder- primair op de vordering bewaring ver- aanmerking komt, wordt beoordeeld landse voorlopige hechtenis maar meld feit als de rechter-commissaris door de Dienst Justitiële Inrichtin- niettemin interessant is de uitspraak die ernstige bezwaren eerder niet had gen. Het is de rechter die (door een van de Grote Kamer van EHRM S., aangenomen. schorsing ex artikel 80 Sv) bepaalt of V. en A. tegen Denemarken (EHRM Wat als een opgelegde gevange- een verdachte in de pilot komt. 22 oktober 2018, appl. nos. 35553/12, nisstraf nog niet onherroepelijk 36678/12 en 36711/12). Centraal stond is en de voorlopige hechtenis dus Schadevergoeding ex artikel 89 Sv de vraag of het EVRM (kortduren- doorloopt, terwijl de datum van In 2019 zijn de LOVS-oriëntatiepun- de) preventieve vrijheidsbeneming voorwaardelijke invrijheidstelling ten voor schadevergoeding ex artikel toestaat als nog geen strafbaar feit is (hierna: VI) al wel bereikt is? Het 89 Sv iets verruimd. Nieuw is dat gepleegd, maar de vrijheidsbeneming Hof Den Haag oordeelde in 2017 ook de dag van invrijheidstelling juist bedoeld is iemand te beletten (ECLI:NL:GHDHA:2017:4031) dat wordt meegerekend als een volledi- een strafbaar feit te begaan. De Deen- opheffing van de voorlopige hechte- ge detentiedag. Aanleiding was een se politie had de middag voorafgaand nis dan geen optie is, omdat dit cassatie in belang der wet (ECLI:NL: aan een interland de leiders van een het opleggen van voorwaarden HR:2018:1542). Doordat rechters in groep hooligans opgesloten om te (in het kader van een schorsing of het land verschillend oordeelden voorkomen dat zij hun achterban zou- in het kader van de VI) onmogelijk over het meerekenen van deze laatste den opjutten het gevecht aan te gaan maakt. Schorsing van de voorlopi- dag ontstond volgens de procureur- met een rivaliserende groep. De Deen- ge hechtenis kan nadrukkelijk wel generaal rechtsongelijkheid. se wetgeving schept deze mogelijk- uitkomst bieden, aldus het Hof Den heid, en volgens de Grote Kamer is Bosch (ECLI:NL:GHSHE:2019:1603 VORMVERZUIMEN dit, onder tal van voorwaarden, niet in en ECLI:GHSHE:2018:5177). Eerst- LAGERE RECHTSPRAAK strijd met het EVRM. genoemde uitspraak is overigens een Niet-ontvankelijkheid signaal van een flink aangescherpt Openbaar Ministerie Hoge Raad beleid van de minister voor Rechts- De niet-ontvankelijkheid van het OM In zijn arrest van 18 december 2018 bescherming naar aanleiding van het is afgelopen jaar zowel uitgesproken (ECLI:NL:HR:2018:2351) behandelt Michael P.-dossier, voor de verdachte/ in zaken waarin sprake was van een

Advocatenblad_2019_10.indd 75 22/11/2019 13:10:46 76 KRONIEKEN ADVOCATENBD

onherstelbaar vormverzuim als in handelen van de verdachte tucht- de officier een ontnemingsvordering gevallen dat er andere vervolgings- rechtelijk verwijtbaar geacht, maar aan met het uitdrukkelijk voor- beletselen waren. geen reden gehad te veronderstellen behoud dat de vordering alleen dat sprake is geweest van kwade zal worden ingediend als de Onherstelbaar vormverzuim opzet of bedoelingen. Gelet daarop veroordeelde geen regeling treft De Rechtbank Amsterdam oordeelt en de open en coöperatieve houding met de benadeelde partij. Een jaar hard in een zaak waarin een minder- is geen maatregel opgelegd. Dat de later laat een parketsecretaris de jarige verdachte terechtstaat voor on- officier toch tot vervolging overgaat veroordeelde weten dat de vraag der andere verkrachting en verklaart op basis van dezelfde overtredingen of nog een ontnemingsvordering het OM niet-ontvankelijk (ECLI:NL: acht de rechtbank niet zonder meer wordt aangebracht afhankelijk RBAMS:2018:8115). Deze jongen is in begrijpelijk. Dat de verdachte lange zal zijn van welke regeling met eerste instantie als getuige gehoord, tijd gebruik heeft gemaakt van zijn de benadeelde partij tot stand terwijl van meet af aan duidelijk was zwijgrecht is niet onbegrijpelijk gelet is gekomen en in hoeverre deze dat hij als verdachte had moeten op zijn geheimhoudingsplicht. Ook wordt nagekomen. De veroordeelde worden aangemerkt. Door hem niet deelt de rechtbank het standpunt sluit vervolgens een overeenkomst als verdachte te horen, heeft hij geen van de officier dat het om ernsti- met de benadeelde partij. Deze gebruik kunnen maken van onder ge strafbare feiten gaat niet. Daar overeenkomst vindt het OM wat te andere het recht op bijstand van een komt bij dat de verdachte heeft gortig omdat honderdveertigduizend advocaat en het zwijgrecht, wat een laten weten dat hij met de kennis euro aan wederrechtelijk verkregen ernstig onherstelbaar vormverzuim en wetenschap die hij thans bezit voordeel achterblijft bij de veroor- oplevert. De rechtbank oordeelt dat anders te werk zou zijn gegaan en deelde. De rechtbank meent echter door dit niet meteen te doen de ver- gaat. Hij heeft een blanco strafblad dat de veroordeelde voldoet aan balisanten doelbewust en met grove en ook op professioneel vlak is niet de eis van de officier. Op zo’n toe- veronachtzaming van de belangen nogmaals een (deken)klacht inge- zegging van de officier kan niet van de verdachte en diens recht op diend. De rechtbank vraagt zich dan worden teruggekomen door een een eerlijk proces hebben geschon- ook af welk normbesef de verdachte parketsecretaris. De verwachting den. Daar komt bij dat in strijd met moet worden bijgebracht door hem dat niet meer zou worden ontnomen, de verbaliseringplicht grote delen na bijna acht jaar strafrechtelijk te wordt bovendien ondersteund door van het verhoor niet in het proces- vervolgen voor feiten die hij tussen de betrokkenheid van het OM bij het verbaal zijn vastgelegd. de negen en bijna twaalf jaar geleden vrijgeven van het conservatoir beslag zou hebben begaan en waarvoor op gelegde goederen, waardoor Andere vervolgingsbeletselen hij reeds tuchtrechtelijk is berecht. de veroordeelde in gelegenheid Verbod op willekeur Daar komt nog bij dat door de tijd werd gesteld te voldoen aan de Een opvallende zaak speelt bij de die is verstreken er nauwelijks meer vaststellingsovereenkomst. Rechtbank Rotterdam, waar een ruimte bestaat tot het vergaren van vreemdelingenrechtadvocaat is ontlastend bewijs, wat ook is geble- Eerlijk proces gedagvaard door het OM (ECLI:NL: ken uit de getuigenverhoren bij de Ook de Rechtbank Noord-Holland RBROT:2019:3074). De rechtbank rechter-commissaris. De rechtbank verklaart het Openbaar Ministerie oordeelt allereerst dat bij de beslis- komt dan ook tot de conclusie dat niet-ontvankelijk (ECLI:NL:RBNHO: sing om tot vervolging over te gaan geen redelijk handelend lid van het 2019:6441). In deze zaak wordt van een advocaat een zeer terughou- Openbaar Ministerie heeft kunnen de verdachte onder andere voor dend vervolgingsbeleid is geboden, oordelen dat met de vervolging enig ambtelijke omkoping vervolgd. Dat gelet op het feit dat hhet maat- door strafrechtelijke handhaving feit is niet eerder teruggekomen op schappelijk belang dat de waarheid beschermd belang gediend kan zijn aangeboden transactievoorstellen in rechte aan het licht komt moet en verklaart het Openbaar Ministerie of een eerder verstrekt concept wijken voor het maatschappelijk niet-ontvankelijk. tenlastelegging. De verdachte is belang dat eenieder zich vrijelijk en pas elf jaar na dato op de hoogte zonder vrees voor openbaarmaking Vertrouwensbeginsel geraakt van het verwijt, nadat hij van het besprokene om bijstand en In een ontnemingszaak wordt de definitieve dagvaarding ontving. advies tot hen moet kunnen wen- het Openbaar Ministerie niet- De rechtbank oordeelt dat het lange den. Verder vindt de rechtbank het ontvankelijk verklaard door de tijdsverloop de waarheidsvinding van belang dat de verdachte zich Rechtbank Amsterdam (ECLI:NL: aanzienlijk heeft bemoeilijk, te al voor de tuchtrechter heeft moe- RBAMS:2019:5592). Tijdens de meer nu bij een delict als omkoping ten verantwoorden. Deze heeft het inhoudelijke behandeling kondigt de verdediging mede afhankelijk is

Advocatenblad_2019_10.indd 76 22/11/2019 13:10:47 ADVOCATENBD KRONIEKEN 77

van verklaringen van getuigen en verbalisanten op straat. Zij is aange- Het had op de weg van de verhorende aannemelijk is dat herinneringen houden kort nadat zij bij het slacht- ambtenaar gelegen, voor wie deze na een zodanig lange periode offer was gezien en met een tas liep dwaling kenbaar was, dit misver- aanzienlijk zijn vervaagd. waar een mes uitstak. Gelet daarop stand uit de weg te ruimen. Het hof had zij als verdachte moeten worden overweegt dat het recht op rechtsbij- Bewijsuitsluiting aangemerkt en had de cautie moeten stand een zeer belangrijke pijler van De lijn die de Hoge Raad heeft inge- worden gegeven. Nu dit niet is ge- een eerlijk proces is en de verdachte zet in 2013 laat de feitenrechter nog beurd, wordt ook deze bekennende dient in volle wetenschap van de con- steeds weinig ruimte om daadwerke- verklaring uitgesloten, waardoor de sequenties een beslissing te kunnen lijk tot bewijsuitsluiting over te gaan verdachte wordt vrijgesproken bij nemen omtrent het al dan niet doen (ECLI:NL:HR:2013:BY5322). De Hoge gebrek aan bewijs. van afstand. Nu hij onder dwaling Raad maakt daarbij wel een duidelijk Het Hof Amsterdam oordeelt tot afstand heeft gedaan, dient zijn ver- onderscheid tussen een schending bewijsuitsluiting omdat de verdachte klaring te worden uitgesloten. van artikel 6 en 8 EVRM. Kort gezegd weliswaar op het recht op consultatie De Rechtbank Rotterdam wijst bestaat veel meer ruimte om tot is gewezen maar hij daartoe niet in eveneens een interessant vonnis bewijsuitsluiting over te gaan bij de gelegenheid is gesteld (ECLI:NL: (ECLI:NL:RBROT:2019:6551). In deze een schending van het recht op een GHAMS:2019:2833). Door het weg- zaak is een huis doorzocht waarbij eerlijk proces. Een voorbeeld daarvan vallen van zijn bekennende verkla- een vuurwapen is aangetroffen. is een uitspraak van de politierechter ring wordt hij vrijgesproken. In een Aanleiding voor deze doorzoeking van de Rechtbank Midden-Nederland andere zaak komt het Hof Amster- is een proces-verbaal van het Team (ECLI:NL:RBMNE:2018:5821). In de dam eveneens tot een bewijsuitslui- Openbare Orde Inlichtingen waaruit zaak wordt een verdachte aangehou- ting (ECLI:NL:GHAMS:2019:243). In blijkt dat een informant recent infor- den voor een poging tot doodslag deze zaak doet een negentienjarige matie heeft verstrekt, inhoudende en zij doet afstand van het recht op verdachte afstand van het recht op dat een jaar eerder is gezien dat de consultatiebijstand. Uit artikel 28b consultatiebijstand waarna hij een verdachte in bezit was van een vuur- Sv volgt dat een verdachte bij een bekentenis aflegt. Hij doet afstand wapen. De rechtbank oordeelt dat het 12-jaarsfeit pas afstand kan doen van omdat hij meent dat zijn vriendin binnentreden en de daaropvolgende het recht op bijstand op het moment onschuldig vastzit en hij verantwoor- doorzoeking niet aan de eisen van dat daar met een advocaat over is delijk is voor wat er is gebeurd. Hij proportionaliteit en subsidiariteit gesproken. De politierechter vindt dit wil zo snel mogelijk worden gehoord voldoen, omdat deze dwangmiddelen een ernstig vormverzuim en oordeelt en maakt daarbij kenbaar dat hij niet te rechtvaardigen zijn door de dat de verdachte nadeel heeft onder- ervan overtuigd is dat door zijn ver- van een onbekend persoon afkom- vonden doordat zij niet heeft kunnen klaring zij wordt vrijgepleit en geen stige informatie en niet is gebleken overleggen in een cruciale fase. De nacht op het bureau hoeft te blijven. van bijkomende omstandigheden door haar afgelegde bekennende Het hof meent dat de verdachte niet die de doorzoeking rechtvaardigen. verklaring wordt daarom uitge sloten. op basis van een juist beeld wat er De politie had voor een minder Dat geldt eveneens voor de door zou gaan gebeuren afstand heeft ingrijpend optreden kunnen en haar afgelegde verklaring tegenover gedaan van het recht op consultatie. moeten kiezen door bijvoorbeeld

Advocatenblad_2019_10.indd 77 22/11/2019 13:10:52 78 KRONIEKEN ADVOCATENBD

eerst de verdachte in de gelegenheid deze zaak gaat het hoger beroep houding en het inzicht in het foutieve te stellen het wapen uit te leveren. louter nog om het voorhanden van zijn handelen de verdachte een Er is sprake van een schending van hebben van een kleine hoeveelheid aftrek van een halfjaar opleveren het fundamentele recht op privacy/ verdovende middelen van lijst I (ECLI:NL:RBROT:2019:6159). het huisrecht. Deze schending is (van andere feiten is de verdachte in Een proceshouding die in bepaalde dusdanig ernstig dat tot bewijsuit- eerste aanleg vrijgesproken). Het hof zaken steeds meer het overwegen sluiting wordt overgegaan. Het enige oordeelt dat in deze zaak de inzet waard wordt. dat resteert is de bekentenis van ver- van het arrestatieteam onrechtma- dachte, waardoor de verdachte wordt tig is geweest omdat immers uit de WET- EN REGELGEVING vrijgesproken. stukken niet blijkt van de benodigde Nieuwe wetten Een andere noemenswaardige uit- toestemming van de hoofdofficier Op het gebied van de procedurele spraak komt van het Hof Den Haag van justitie. Daar komt bij dat niet is rechten van minderjarige verdach- (ECLI:NL:GHDHA:2019:1942). In gebleken op grond van welke feiten ten is door de implementatie van deze zaak zien verbalisanten dat een en omstandigheden is gemeend de Richtlijn 2016/800/EU het een bestuurder van een auto een telefoon dat de inzet van het arrestatieteam en ander gewijzigd.2 De belang- tegen zijn linkeroor houdt. De man gerechtvaardigd was. Uit de stukken rijkste wijziging is dat een minder- wordt staande gehouden en zijn ge- valt immers niet af te leiden dat is ge- jarige die na zijn aanhouding wordt gevens worden nagetrokken. Vervol- toetst of redelijker wijs mocht worden opgehouden voor onderzoek recht gens wordt telefonisch medegedeeld aangenomen dat levensbedreigende heeft op bijstand van een raadsman: dat de verdachte voorkomt ter zake omstandigheden tegen de politie of artikel 489 Sv. Van dit recht kan de van de Opiumwet, wat de verbalisan- anderen dreigden. Het hof overweegt minderjarige blijkens het tweede ten voldoende vinden om de auto te dat bij de inval de deur is geforceerd lid geen afstand doen; dit geldt doorzoeken waarna 120 gram hen- en de verdachte is geblinddoekt, zowel voor de consultatie- als de nep wordt aangetroffen. Ook vinden wat heeft geleid tot een ernstige verhoorbijstand. Daarnaast is in het zij administratie aan met verschillen- inbreuk op de persoonlijke levens- nieuwe artikel 491 Sv geregeld dat de adressen en een sleutel die hoort sfeer. Het hof neemt daarbij aan dat ook in geval dat geen sprake is van bij een van deze adressen. Op dat de overrompelende werkwijze diepe vrijheids beneming en het Open- adres wordt een hennep kwekerij indruk heeft gemaakt op de verdach- baar Ministerie voornemens is een aangetroffen en geconstateerd dat er te, mede nu hij op het moment van vervolging in te stellen, anders dan stroom is gestolen. Het hof oordeelt aanhouding slechts achttien jaar bij de kantonrechter, recht op rechts- dat de gegevens geen verdenking oud was. Gelet op onder meer de bijstand bestaat. Het tweede lid van rechtvaardigden in de zin van de Opi- ouderdom van de zaak zou normaal dit artikel ziet op de vervolging door umwet. Uit het feit dat de verdachte een voorwaardelijke taakstraf voor middel van een strafbeschikking van op de vordering tot uitlevering van de duur van twintig uur gerechtvaar- meer dan 32 uur taakstraf of van een enige drugs heeft gezegd ‘kijk maar, digd zijn geweest, maar gelet op het ik heb helemaal niets bij mij’ kan onherstelbare vormverzuim legt het niet worden afgeleid dat er toestem- hof ex artikel 9a geen straf op. ming was omdat daaruit ook kon Alhoewel dit niet valt onder de worden afgeleid dat hij daarmee rubriek vormverzuimen is het alleen wilde aangeven dat hij geen interessant om te benoemen dat drugs bij zich had. Het hof oordeelt rechters steeds vaker expliciet dat het recht op de eerbieding van de in uitspraken opnemen in persoonlijke levenssfeer in aanzien- hoeverre een bekentenis en een lijke mate is geschonden, wat tot positieve proceshouding netto bewijsuitsluiting leidt van alles wat aan strafkorting opleveren. het gevolg is van het handelen van Zo oordeelt bijvoorbeeld de de politie (dus ook wat er in het huis Rechtbank Rotterdam in een is aangetroffen). De verdachte wordt zaak waarin de verdachte integraal vrijgesproken. 88 vuurwapens (Flobert pistolen) had ingevoerd dat Strafvermindering een gevangenisstraf van Een interessante uitspraak komt drieënhalf jaar op haar van het Hof Arnhem-Leeuwarden plaats zou zijn, maar (ECLI:NL:GHARL:2019:3224). In dat de bekennende

Advocatenblad_2019_10.indd 78 22/11/2019 13:10:54 ADVOCATENBD KRONIEKEN 79

geldboete van hoger dan 200 euro. In juli 2019 is naar aanleiding van Versterking strafrechtelijke aanpak Ook in die gevallen wordt de Raad een arrest van het Hof van Justitie ondermijnende criminaliteit.6 voor Rechtsbijstand op de hoogte van de Europese Unie van 27 mei Dit wetsvoorstel maakt deel uit gesteld en kan een raadsman worden 2019 (C-508/18 OG en C-82/19 PPU) van een pakket aan maatregelen aangewezen.3 Een ander belangrijk de Overleveringswet in juli 2019 waarmee Minister Grapperhaus de onderdeel is het gewijzigde artikel met spoed gewijzigd. Kort gezegd drugsindustrie wil bestrijden. Zo wil 493 Sv. In dit artikel is – zoals in de houdt de wijziging in dat de rechter- de minister chemicaliën verbieden richtlijn voorgeschreven – opgeno- commissaris voortaan zal fungeren die als grondstof kunnen dienen voor men dat bij de beslissing omtrent de als uitvaardigende autoriteit harddrugs. Daarnaast wordt voor- vrijheidsbeneming rekening wordt wanneer ten behoeve van een gesteld dat de straffen voor personen gehouden met de leeftijd en de indi- Nederlandse strafzaak een Europees die zich ophouden op beveiligde viduele situatie van het kind en met aanhoudingsbevel wordt gericht gebieden van havens en vliegvelden, de unieke omstandigheden van de aan de justitiële autoriteiten van omhooggaan. Daarnaast voorziet het zaak in kwestie. een andere lidstaat. wetsvoorstel in een verhoging voor de Tot slot is in het nieuwe artikel 488aa strafmaat van bedreiging wanneer Sv het recht op informatie neerge- Wetsvoorstellen die geuit is naar de burgemeester en legd, worden in de artikelen 488ab In juni 2019 is het wetsvoorstel andere bestuurders. Sv en 496 Sv respectievelijk het recht Wet straffen en beschermen aan- De modernisering van het Wet- op aanwezigheid van de ouders, een genomen. Volgens de memorie van boek van Strafvordering gaat tot voogd of een andere volwassene bij toelichting strekt dit wetsvoorstel slot gestaag verder. Inmiddels is de het politieverhoor en bij het onder- ertoe dat veroordeelden van be- vierde en vijfde voortgangsrappor- zoek ter terechtzitting geregeld en paalde zware misdrijven niet meer tage gepubli ceerd.7 De toekomstige ziet het nieuwe artikel 488ac Sv op de van rechtswege na twee derde van Boeken 7 en 8 zijn inmiddels gepu- audio visuele registratie van politie- hun gevangenisstraf vrijkomen.4 bliceerd.8 Het nieuwe wetboek is, verhoren. In plaats daarvan zal per individuele zo volgt uit de vijfde voortgangsrap- Ook op het gebied van computer- gedetineerde een beslissing worden portage, in concept gereed. Zo is een criminaliteit en overlevering hebben genomen over diens voorwaardelijke conceptwetsvoorstel voor de Boeken wijzigingen plaatsgevonden. Zo is invrijheidstelling. Het gedrag van de 1 tot en met 6 gereed. Daarnaast in maart 2019 de Wet computer- gedetineerde over de gehele deten- wordt in de vijfde voortgangsrap- criminaliteit III ingevoerd. Dit tie zal daarbij worden betrokken. portage benoemd dat de algemene wetsvoorstel werd al in december Bovendien zal de periode waarin maatregelen van bestuur worden 2016 door de Tweede Kamer een veroordeelde voorwaardelijk in voorbereid waarin voorschriften aangenomen en is nu – na een vrijheid kan worden gesteld, worden worden opgenomen ter uitvoering kritische beschouwing door de gemaximeerd op twee jaar. van verschillende bepalingen in het Eerste Kamer – in werking getreden. Verder is in september 2019 een nieuwe wetboek. Het is daarnaast De wet, die een aanvulling vormt op wetsvoorstel aangenomen waar- wachten op het in consultatie nemen de Wetten computer criminaliteit uit in het verblijf in een door een van de Innovatiewet Strafvordering, 1993 en 2006, vult een aantal leemten terroristische organisatie gecontro- waarvan in de aanloop naar het in de opsporingsbevoegdheden op. leerd gebied strafbaar wordt gesteld nieuwe wetboek alvast enkele onder- De meest ingrijpende wijziging is de ( artikel 134b Sr).5 delen in de praktijk kunnen worden hackbevoegdheid die opsporings- Tot slot zijn verschillende wetsvoor- beproefd. De daadwerkelijke imple- diensten door deze nieuwe stellen in consultatie. Een voor- mentatie is pas over een aantal jaren wet hebben verkregen. beeld daarvan is het wetsvoorstel aan de orde.

NOTEN 1 M.J. Dubelaar, ‘Het aanwezigheidsrecht in strafzaken’, DD 2019/47, p. 615. 2 Kamerstukken II 2018-19, 35 116, 2 (wetsvoorstel). 3 Kamerstukken II 2018-19, 35 116, 3, onderdeel E (memorie van toelichting). 4 Kamerstukken II 2018-19, 35 122, 3 (memorie van toelichting). 5 Kamerstukken II 2018-10, 35 125, nr. A. 6 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2019/07/11/wetsvoorstel- versterking-strafrechtelijke-aanpak-ondermijnende-criminaliteit (geraadpleegd 16 oktober 2019). 7 Kamerstukken II 2018-19, 29 279, 501. (Bijlage 879451) en Kamerstukken II 2018-19, 29 279, 459. 8 Stb. 2017, nr. 246.

Advocatenblad_2019_10.indd 79 22/11/2019 13:10:57 80 KRONIEKEN ADVOCATENBD

KRONIEK MATERIEEL STRAFRECHT Deze Kroniek is gebaseerd op uitspraken gepubliceerd in diverse vakbladen, waaronder de Nieuwsbrief Strafrecht (NbSr), de Nederlandse Jurisprudentie (NJ) en het Nederlands Juristenblad (NJB). Eerst komen enkele algemene leerstukken aan bod. Daarna gaat deze Kroniek in op specifieke delicten.

DOOR/ FREZIAAARTS°RACHELBRUINEN°DIRKDAMMERS°ALEXANDRAEMSBROEK°ROBERTMALEWICZ° MICHIELOLTHOF°BENPOLMAN°INGERATERMAN°MELISSASLAGHEKKE&PAULVERWEIJENµ METDANKAANLINDAMARSMANµ

ALGEMENE LEERSTUKKEN van het geval, waarbij de aard van de geschoten op twee in beweging zijn- Opzet gedraging en de omstandigheden de personen (ECLI:NL:HR:2018:1943). n de periode die deze Kroniek waaronder deze zijn verricht van Verder heeft het hof vastgesteld dat beslaat, zijn weinig vernieuwen- belang zijn. Bepaalde gedragingen bij een van deze personen op het I de arresten gewezen over het kunnen daarbij naar hun uiterlijke gezicht werd gericht, iets wat de leerstuk opzet. Desalniettemin is verschijningsvorm worden aan- verdachte telkens heeft ontkend. jurisprudentie over de grens tussen gemerkt als zozeer gericht op een De ander werd in zijn onderbeen ge- voorwaardelijk opzet en bewuste bepaald gevolg dat het – behoudens raakt. De Hoge Raad laat onder deze schuld het vermelden waard. Zo heeft contra-indicaties – niet anders kan omstandigheden het oordeel van het de Hoge Raad op 19 maart 2019 ge- zijn dan dat de verdachte de aanmer- hof in stand dat deze gedragingen oor deeld in een zaak die zag op een kelijke kans op het desbetreffende naar hun uiterlijke verschijnings- dodelijk verkeersongeval (ECLI:NL: gevolg bewust heeft aanvaard. In de vorm kunnen worden aangemerkt als HR:2019:384). In deze zaak had situatie dat geen vaststellingen zijn zozeer op de dood van die personen de verdachte een verkeersongeval gedaan over de maximumsnelheid gericht dat het niet anders kan zijn met een dodelijk en een zwaar- en het rijgedrag, maar wel vaststaat geweest dan dat de verdachte de aan- gewond slachtoffer veroorzaakt. dat de verdachte onder invloed van merkelijke kans op dat gevolg bewust Het hof heeft doodslag en poging tot een grote hoeveelheid alcohol was, heeft aanvaard. doodslag bewezen verklaard. Een hij geen rijbewijs had en met een Een andere zaak waarin de grens tus- van de cassatiemiddelen richt zich aanzienlijk hogere snelheid reed dan sen voorwaardelijk opzet en bewuste tegen het aangenomen voorwaar- de door hem niet waargenomen mo- schuld aan de orde kwam, zag op de delijk opzet. Wat betreft de bewuste tor, is de Hoge Raad van oordeel dat situatie dat het slachtoffer bij de keel aanvaarding van de aanmerkelijke uit deze gedragingen niet kan volgen werd gegrepen, in een houdgreep kans op de dood – en hiermee het dat ze naar hun uiterlijke verschij- werd genomen en vervolgens met onderscheid tussen voorwaardelijk ningsvorm zozeer gericht zijn op de een gebalde vuist met kracht in het opzet en bewuste schuld – herhaalt dood van de betrokken personen dat gezicht werd geslagen (HR 27 maart de Hoge Raad allereerst de hierop de verdachte de aanmerkelijke kans 2018, ECLI:NL:HR:2018:453). Het hof betrekking hebbende overwegin- op de dood bewust heeft aanvaard. heeft zware mishandeling bewezen gen uit het HIV -I-arrest (ECLI:NL: Voorwaardelijk opzet werd hier dus verklaard. Het oordeelde onder deze HR:2003:AE9049). Kort gezegd komt niet aangenomen. omstandigheden ten aanzien van de dit erop neer dat als de verklarin- In een arrest van 16 oktober 2018 bewuste aanvaarding van de aanmer- gen van de verdachte of eventuele werd het voorwaardelijk opzet daar- kelijke kans dat het hard met gebalde getuigen geen inzicht geven in wat entegen wel aangenomen. In deze vuist slaan in het gezicht naar de ten tijde van de gedraging in de ver- zaak had de verdachte van relatief uiterlijke verschijningsvorm zozeer dachte is omgegaan, dit zal afhangen korte afstand met een door hemzelf gericht is op het bewerkstelligen van van de feitelijke omstandigheden geladen vuurwapen meerdere malen zwaar lichamelijk letsel, dat hieruit

De auteurs zijn advocaat bij Cleerdin & Hamer Advocaten in Amsterdam, Alkmaar, Almere en Ro‚erdam. Dirk Dammers is juridisch medewerker bij Cleerdin & Hamer Advocaten in Amsterdam.

Advocatenblad_2019_10.indd 80 22/11/2019 13:10:57 ADVOCATENBD KRONIEKEN 81

volgt dat verdachte die aanmerkelijke kan worden gesproken. Ten aanzien in de zin van artikel 6 WVW. Het oor- kans ook heeft aanvaard. De Hoge van deze omstandigheden heeft het deel van het hof geeft geen blijk van Raad laat dit oordeel in stand. Zie hof vastgesteld dat verdachte lid is een onjuiste rechtsopvatting en is voor een vergelijkbare situatie het van een arrestatieteam en dat hij evenmin onbegrijpelijk. arrest van de Hoge Raad van 24 april op instructie van de sectiecomman- 2018 (ECLI:NL:HR:2018:659). dant met spoed en in een colonne Artikel 307 Sr reed, waardoor hij als bestuurder Ook aan het leerstuk van roekeloos- Schuld van een voorrangsvoertuig is aan heid in de zin van artikel 307 Wetboek Artikel 6 WVW te merken. Om die reden mocht hij van Strafrecht (Sr) is door de Hoge De Hoge Raad heeft zich afgelopen afwijken van de verkeersvoorschrif- Raad het afgelopen jaar aandacht jaar ook gebogen over de vraag of er ten. Tegelijker tijd, zo heeft het hof besteed. Zie hiervoor de zaak rond het sprake is van dood door schuld in de vastgesteld, hield de instructie in speedbootongeluk op de Vinkeveen- zin van artikel 6 Wegenverkeerswet dat hij niet alleen zo snel mogelijk, se Plassen waarbij de verdachte met (hierna: WVW). Hoewel de volgende maar ook zo veilig mogelijk diende te zijn speedboot frontaal botste op een uitspraak niet heel vernieuwend rijden. Ook wanneer in een colonne sloep met vier opvarenden (ECLI:NL: is, betreft het wel een bijzondere wordt gereden, heeft de bestuurder HR:2019:829). Twee opvarenden kwa- situatie waarbij de verdachte een te allen tijde een eigen beslissings- men hierbij te overlijden. lid van het arrestatie - en onder- ruimte om te reageren op verkeers- Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwar- steuningsteam is en in die hoedanig- situaties. In dit verband zijn een den acht bewezen dat de verdachte heid een politieauto bestuurt rood verkeerslicht en een kruispunt zich schuldig heeft gemaakt aan (ECLI:NL: HR:2019:660). Tijdens bijzondere aandachtspunten. Het hof dood door schuld in de zin van roeke- deze rit raakt hij in botsing met een concludeert dat de verdachte geen loosheid ten aanzien van de twee vrouw op een snorfiets die vervolgens uitvoering heeft gegeven aan een overleden slachtoffers. Het hof komt komt te overlijden. De vraag die in ambtelijk bevel en dat de uitvoering tot dit oordeel door vast te stellen dat deze zaak speelt, is of de bestuurder die verdachte heeft gegeven aan de de verdachte ter plekke minimaal schuld heeft in de zin van artikel 6 instructie, niet proportioneel was. 39 km per uur heeft gevaren hetgeen WVW. Het hof heeft de bestuurder De Hoge Raad laat de beslissing van ‘zowel in aard, ernst als de overige veroordeeld en overweegt dat de het hof in stand dat de verdachte, on- omstandigheden’ een bijzonder ern- verdachte aanmerkelijk onvoorzich- danks de omstandigheden waaron- stige gedraging oplevert in verband tig heeft gereden en het verkeerson- der het voorval heeft plaatsgevonden, met de grootte van de gevaren die geval aan de schuld van de verdachte aanmerkelijk onvoorzichtig heeft daardoor zijn veroorzaakt. Het betreft te wijten is in de zin van artikel 6 gereden en dat sprake is van schuld een overschrijding van ruim zes WVW. Het hof heeft overwogen dat keer de maximumsnelheid van zes de verdachte, terwijl het ver- kilometer per uur. De hoge snelheid keerslicht in zijn richting rood is niet gecompenseerd door een bij- uitstraalde, over de busbaan zonder hoge mate van oplettendheid. een grote kruising is opgere- Juist integendeel, overweegt het hof. den met een snelheid van ten De verdachte heeft de sloep immers minste 90 km/u. Hierbij was zijn niet gezien, terwijl de sloep wel was remweg even lang als de gehele verlicht. Hieruit leidt het hof af dat de kruising. Vervolgens is de verdach- verdachte ‘in hoge mate onoplettend, te in botsing gekomen met de vrouw althans in hoge mate onachtzaam op de snorfiets, die van rechts kwam. is geweest’. Omgekeerd konden de op- De Hoge Raad oordeelt dat dergelijk varenden van de sloep niet tijdig rea- gedrag in beginsel de gevolgtrek- geren, uitwijken of voorrang verlenen king kan dragen dat de verdachte vanwege de hoge snelheid van ver- aanmerkelijk onvoorzichtig heeft dachte en het ontbreken van verlich- gereden en dat sprake is van schuld ting op de speedboot. De combinatie in de zin van artikel 6 WVW. Dat kan van de hoge snelheid, en de onoplet- in concreto echter anders zijn, als tendheid althans onachtzaamheid, omstandig heden aannemelijk zijn heeft ertoe geleid dat de speedboot geworden waaruit blijkt dat niet van over de sloep is heen gevaren, terwijl schuld in de zin van artikel 6 WVW de verdachte gezien de nopende

Advocatenblad_2019_10.indd 81 22/11/2019 13:10:57 82 KRONIEKEN ADVOCATENBD

doorgang tussen de eilanden juist De Hoge Raad oordeelt dat het hof in de auto, met daarin de buit van extra alert en voorzichtig had moeten zijn oordeel dat sprake is van roeke- beide inbraken en inbrekerswerktuig zijn, volgens het hof. Het hof over- loosheid heeft voorzien van een moti- dat bij één van de inbraken is ge- weegt verder dat dit op zichzelf al vering als bedoeld in bovenvermeld bruikt, teruggereden naar Den Haag. bijzonder ernstig aan de verdachte arrest. Het middel dat klaagt over de Het cassatie middel stelt dat onvol- kan worden verweten. Bovendien had motivering van het hof faalt. De Hoge doende zou zijn gemotiveerd waarom de verdachte ook nog driemaal zoveel Raad neemt in aanmerking dat uit de de gedragingen van de alcohol genuttigd dan was toege- bewijsvoering van het hof kan worden verdachte, die ook op medeplichtig- staan. Daarbij stelt het hof vast dat de afgeleid dat het hof in het bijzonder heid zouden kunnen duiden, van verdachte rekening had moeten hou- acht heeft geslagen op het samenstel voldoende gewicht waren zodat van den dat het drukker was op het water van gedragingen van de verdachte. medeplegen kan worden gesproken. wegens een aantal evenementen, het Het hof heeft toereikend gemotiveerd De Hoge Raad laat echter het oordeel mooie weer en de zomervakantie; dat zich een bijzonder geval van roeke- van het hof in stand dat de relevante dat zijn speedboot groot en zwaar loosheid heeft voorgedaan. feiten en omstandigheden in hun was, terwijl er aanzienlijk lichtere en Tenslotte is een tweetal arresten onderlinge samenhang voldoende minder snelle vaartuigen op het water nog de vermelding waard, waarin zijn om te kunnen spreken van een konden zijn of dat er zelfs mensen in eveneens het vraagstuk van schuld voor medeplegen vereiste bewuste en het water konden zijn; dat er verkeer aan de orde is gekomen, maar dan in nauwe samenwerking. Het vermelden van de kant kon komen waar de sloep het kader van dood door schuld ten waard is dat de Hoge Raad daaraan vandaan kwam; en dat de verdachte gevolge van het gebruik van verdoven- toevoegt dat het hof kennelijk in zijn weinig ervaring had met het varen in de middelen (ECLI:NL:HR:2019:336 oordeel heeft betrokken dat namens het donker. Het hof leidt uit het voor- en ECLI:NL:HR:2019:339). de verdachte geen contra-indicaties gaande af dat door de buitengewoon met betrekking tot het medeplegen onvoorzichtige gedraging van de Deelnemingsvormen zijn aangevoerd. Onder verwijzing verdachte een zeer ernstig gevaar in Op het terrein van het medeplegen naar eerdere rechtspraak (bijvoor- het leven is geroepen, alsmede dat de zijn in 2019 weinig opzienbarende beeld ECLI:NL:HR:2016:1315) wordt verdachte zich daarvan bewust had ontwikkelingen te bespeuren. Het hiermee bevestigd dat de proces- moeten zijn. Het hof acht zodoende overzichtsarrest van de Hoge Raad uit opstelling van de verdachte kan bewezen dat verdachte zich schuldig 2014, waarin de grens tussen mede- meespelen bij de feitenvaststelling heeft gemaakt aan dood door schuld plegen en medeplichtigheid centraal die relevant is voor de vraag of van in de zin van roekeloosheid ten aan- stond (ECLI:NL:HR:2014:3474), is medeplegen sprake is. zien van de twee slachtoffers. nog steeds richtinggevend. Wel zet Een arrest van 9 juli 2019 waarin wel De vraag die bij de Hoge Raad de ontwikkeling zich voort dat de gecasseerd werd, zag op het mede- voorligt, is of het hof zijn oordeel aanvankelijk streng lijkende (motive- plegen van oplichting door het huren voldoende heeft gemotiveerd. De rings)eisen voor het aannemen van van geluidsapparatuur zonder deze te Hoge Raad verwijst allereerst naar medeplegen steeds meer aan erosie retourneren (ECLI:NL:HR:2019:1136). zijn arrest van 15 oktober 2013 onderhevig lijken te zijn; een ontwik- Het medeplegen volgde volgens het (ECLI:NL: HR:2013:960). Met het keling die overigens in voorgaande hof in het bijzonder uit de omstandig- oog op het strafverzwarende effect kronieken ook al werd geconstateerd. heid dat de verdachte de auto had be- van het bestanddeel roekeloosheid, De Hoge Raad laat immers steeds stuurd waarmee de apparatuur werd dat geldt als de zwaarste vorm van vaker motiveringen in stand die op opgehaald door de medeverdachte. schuld, dient de rechter zijn oordeel grond van het overzichtsarrest nadere De Hoge Raad oordeelde echter dat dat sprake is van roekeloosheid te uitleg zouden behoeven. deze omstandigheid, mede gezien voorzien van een nadere motivering, Illustratief in dit verband is een arrest de feitelijke vaststellingen over de rol die recht doet aan het bijzonde- van 18 juni 2019 waarin een verdachte van de medeverdachte bij de oplich- re karakter van dit bestanddeel. tezamen met zijn medeverdachten tingen, niet zonder meer voldoende is De rechter zal zodanige feiten en met een vooropgezet plan om inbra- om te kunnen aannemen dat de ver- omstandigheden moeten vaststel- ken te plegen vanuit Den Haag naar dachte een zodanige intellectuele en/ len, waaruit valt af te leiden dat door Friesland reed, met een voor dat doel of materiële bijdrage heeft geleverd de buiten gewoon onvoorzichtige door hem geleende auto (ECLI:NL: aan de bewezen verklaarde oplichtin- gedraging van de verdachte een HR: 2019:967). De verdachte en zijn gen dat hij deze heeft medegepleegd. zeer ernstig gevaar in het leven is medeverdachten hebben telkens in geroepen, alsmede dat de verdachte elkaars gezelschap verkeerd en de Noodweer(exces) zich daarvan bewust was, althans verdachte is na de gepleegde inbra- We zijn inmiddels weer een jaar had moeten zijn. ken tezamen met de medeverdachten verder, maar het overzichtsarrest

Advocatenblad_2019_10.indd 82 22/11/2019 13:10:58 ADVOCATENBD KRONIEKEN 83

van de Hoge Raad van 22 maart is vast is komen te staan dat sprake De derde en laatste uitspraak rond 2016 (ECLI:NL:HR:2016:456) is nog was van een ogenblikkelijke weder- het thema ‘feiten vaststellen’ is het steeds even relevant als vorig jaar. rechtelijke aanranding van het lijf arrest van 8 oktober 2019 (ECLI:NL: Ook in 2019 heeft de jurisprudentie of goed van de verdachte. Nu geen HR:2019:1550). In deze zaak stond over noodweer(exces) tot een aantal sprake was van een wederrechtelij- de verdachte terecht voor het plegen noemenswaardige arresten en ke aanranding verwierp het hof het van een vernieling. De verdachte vonnissen geleid. In deze Kroniek beroep op noodweer(exces). De Hoge heeft verklaard dat tussen hem en de zal een drietal uitspraken worden Raad overweegt dat die verwerping, in aangever eerst een woordenwisseling uitgelicht, waarin het belang van aanmerking genomen de inhoud van heeft plaatsgevonden. Dit wordt be- het nauwkeurig vaststellen van de de verklaring van de laatstgenoemde vestigd door verklaringen van andere relevante feiten door de feitenrechter getuige over het lastigvallen en aan de getuigen in het dossier. Ook aangever door de Hoge Raad steeds opnieuw arm zitten van de visueel gehandicap- bevestigt dit verhaal en voegt daar wordt benadrukt. te verdachte, niet zonder meer begrij- nog aan toe dat de verdachte op enig De eerste uitspraak betreft het arrest pelijk is. De verwerping van het hof moment is gevallen. Beide partij- van de Hoge Raad van 12 februari van het beroep op noodweer(exces) is en zijn voorts ieder hun eigen weg 2019 (ECLI:NL:HR:2019:209). In dit dan ook ontoereikend gemotiveerd. gegaan. De verdachte naar huis en arrest herhaalt de Hoge Raad De tweede uitspraak is een arrest de aangever naar zijn auto. Aangever relevante overwegingen uit het van de Hoge Raad van 10 september is vervolgens in zijn auto – achter de overzichtsarrest met betrekking 2019 (ECLI:NL:HR:2019:1307). Het verdachte aan – gaan rijden en heeft tot het belang van nauwkeurige en gaat in dit arrest over een – toen nog zijn auto vlak achter de verdachte stil- consistente feitelijke vaststellingen echtelijke – ruzie. Vaststaat dat over en gezet. De verdachte sloeg vervolgens bij beoordeling van een beroep op en weer geweld is gebruikt op de bewuste met een ijzeren staaf de voorruit van de vereisten van een geslaagd beroep dag. De vrouw deed vervolgens aangif- de auto van aangever stuk. Over de op noodweer(exces). De casus in deze te, waarna de man werd vervolgd voor wijze waarop aangever achter de ver- zaak was als volgt: de verdachte in het plegen van een mishandeling. De dachte aan is gereden, lopen de ver- deze zaak had een visuele handicap man deed vervolgens een beroep op klaringen uiteen. Aangever ontkent en bevond zich op station Zaandam noodweer(exces). Hij verklaarde dat op de verdachte te zijn ingereden. De om zijn moeder te bezoeken die hem hij, voordat hij geweld heeft gebruikt, verdachte stelt dat aangever met gie- altijd op het perron kwam ophalen. werd aanvallen en in zijn borst werd rende banden op hem is ingereden en Die bewuste dag was zij alleen niet gebeten door de vrouw. In een zaak dan hij daarom met de ijzeren staaf op het perron aanwezig. De verdachte als deze is het voor de beoordeling van de ruit stuk heeft geslagen. raakte daardoor in paniek en deze situatie van belang wat er precies Het hof verwierp het beroep uit bleef op het perron op zijn moeder op die dag is voorgevallen en vooral noodweer omdat geen sprake wachten. Over hetgeen daarna is ook op welk moment. was van een onmiddellijke voorgevallen, hebben verschillende Het Hof Den Haag wees het beroep wederrechtelijke aanranding. betrokkenen verklaringen afgelegd. op noodweer af, omdat deze lezing Hieraan heeft het hof in de kern Uit de verklaringen van de verdachte van de van de feiten – zoals geschetst ten grondslag gelegd dat verdachte en van een getuige volgt dat drie door de man – niet aannemelijk op het moment van slaan reeds jongens – onder wie aangever – zijn geworden. Daartoe overwoog had waargenomen dat aangever de verdachte hebben benaderd het hof dat niet kan worden met hoge snelheid op hem af zonder reden. De jongens bleven de vastgesteld in welke volgorde reed. De gedraging van aangever verdachte sarren en pesten. Ook werd de geweldshandelingen hebben kon daarom op dat moment niet aan de arm van de verdachte gezeten. plaatsgevonden. Daarnaast achtte het als meer dan een bedreiging Op enig moment was de maat vol. De hof dat de lezing van de feiten van de worden aangemerkt en er waren verdachte koos de aanval en stak de verdachte onvoldoende steun vindt geen omstandigheden waaruit aangever in zijn rechteronderarm. in het dossier. Wat opvallend is, is dat de verwachting kon worden De raadsman stelde zich op het het hof de verklaring van de man, die gerechtvaardigd dat de aangever standpunt dat een succesvol beroep inhield dat de vrouw de man na een verder zou gaan. Derhalve is gedaan kon worden op noodweer, woordenwisseling is aangevlogen met het slaan met de staf op de dan wel noodweerexces. en hem in zijn borst heeft gebeten, auto sprake van een zodanige Het hof oordeelde dat weliswaar uit waarna de man haar op de grond wederkerigheid van agressie, dat de verklaringen van de getuigen kon heeft gelegd, wel voor het bewijs een beroep op noodweer door de worden afgeleid dat de verdachte gebruikt. De Hoge Raad oordeelde verdachte niet kan slagen. De Hoge werd lastiggevallen door de jonge- dat het oordeel van het hof niet zonder Raad oordeelt dat in het licht van de ren, maar dat niet op enigerlei wijze meer begrijpelijk is gemotiveerd. door het hof vastgestelde feiten en

Advocatenblad_2019_10.indd 83 22/11/2019 13:10:58 84 KRONIEKEN ADVOCATENBD

omstandigheden, en dan meer in het In twee uitspraken was de Hoge Raad welzijn van het nichtje mede inkleu- bijzonder de vaststellingen van het uitvoeriger in de bespreking van de ring geeft aan de wijze waarop zij in hof dat aangever twee keer met hoge klachten die zagen op de bewezenver- gezin van verdachte en zijn mede- snelheid met de auto is afgereden klaring van het bestanddeel uitbui- dader werd belast’. op de verdachte, die motivering niet ting. In ECLI:NL:HR:2019:383, van zonder meer begrijpelijk is. 19 maart van dit jaar, ging het om Oplichting een groot aantal seizoenarbeiders Met verwijzing naar oudere recht- SPECIFIEKE DELICTEN uit Oost-Europa die bij een aard- spraak herhaalt de Hoge Raad op Mensenhandel (en het beienkwekerij werkten. Ze werden 1 oktober 2019 dat voor strafbare bestanddeel uitbuiting) zwaar onderbetaald en ze verbleven oplichting niet is vereist dat het In 2019 is een aantal uitspraken in slechte, veel te dure onderkomens oplichtingsmiddel door de verdachte over mensenhandel gepubliceerd. met slechte sanitaire voorzieningen. rechtstreeks wordt aangewend jegens Het merendeel werd ex artikel 81 Onder verwijzing naar het door de degene die wordt bewogen tot afgifte Wet op de Rechterlijke Organisatie Hoge Raad herhaalde toetsingska- (ECLI:NL:HR:2019:1454). Oplichting (RO) of 80a RO afgedaan. In die der vond de Hoge Raad het oordeel kan ook geschieden door het oplich- uitspraken ging het steeds om dat de verdachte de grens van niet tingsmiddel aan te wenden tegen een motiveringskwesties waarbij de als uitbuiting aan te merken slecht (mogelijk zelf niet strafbare) tussen- Hoge Raad steeds tot het oordeel werkgeverschap fors had overschre- persoon. In casu gebruikte verdachte kwam dat het begrip uitbuiting (al den voldoende begrijpelijk. Dat geen een goedgelovige oudere dame om dan niet als impliciet onderdeel van sprake kan zijn van uitbuiting omdat zijn ‘onzinverhalen’ tegen derden artikel 273f Sr) voldoende begrijpelijk de werknemers de mogelijkheid te verkondigen, die vervolgens geld in de bewijsconstructie was hadden hun werk te beëindigen, naar de verdachte overmaakten. weergegeven. Zie voor een verwijzing zoals ook door de verdediging was naar de bestendige lijn van de Hoge aangevoerd, berustte op een onjuiste Mishandeling (zwaar Raad de uitspraak van 1 oktober rechtsopvatting. lichamelijk letsel) 2019, ECLI:NL:HR:2019:1452, De tweede zaak die we hier kort be- Dit jaar is er op het gebied van (al dan waarin een minderjarig spreken, is een zaak van januari 2019 niet zware) mishandeling niet heel slachtoffer werd ‘geholpen’ in haar waarin een familie een minderjarig veel gebeurd. De Hoge Raad deed prostitutiewerkzaamheden en haar nichtje uit Turkije naar Nederland meerdere arresten af met toepassing verdiensten werden afgestaan aan de heeft gehaald om haar vervolgens van artikel 81 lid 1 RO. verdachte. In ECLI:NL:HR:2019:1028 jarenlang ‘buitensporig en excessief Een zaak die wel besproken werd, werd het onder valse voorwendselen te belasten met huishoudelijke taken betrof een bewezenverklaring van meenemen uit Slowakije van een en verzorging van hun kinderen’ een poging tot zware mishandeling kwetsbaar slachtoffer dat zelf (ECLI:NL:HR:2019:39). Daarnaast (ECLI:NL:HR:2019:122). Het hof had onvoldoende mogelijkheden had mocht het meisje niet naar school en geoordeeld dat het op korte afstand op eigen kracht terug te keren, ontving zij geen medische zorg. en met kracht gooien van een stevig aangemerkt als uitbuiting. Het nichtje was door haar situatie glas in het gezicht van een ander de verder volstrekt afhankelijk van de aanmerkelijke kans in zich bergt verdachte (illegale status in Neder- dat daarmee aan een ander zwaar land en familie in Turkije waarmee lichamelijk letsel wordt toegebracht zij problemen had). Al deze omstan- en dat de omstandigheid dat het digheden werden door het hof in het glas niet kapotging dat niet anders toetsingskader van het bestanddeel maakte. Het middel klaagde dat het uitbuiting betrokken. Dat sprake was hof ten onrechte, althans onvoldoen- van een familieband en dat ook an- de gemotiveerd, had geoordeeld dere kinderen van het gezin zouden dat sprake is van een aanmerkelijke deelnemen met tal van taken in het kans. gezinsleven was voldoende begrij- A-G Vegter besprak in zijn conclusie pelijk weerlegd, aldus de Hoge Raad. dat het in deze zaak neerkwam op Daarbij mocht ook worden betrok- de vraag of het hof, gelet op de in de ken dat het nichtje geen onderwijs bewijsvoering vermelde omstandig- en medische zorg genoot en dat heden van het geval, kon oordelen ‘ontbrekende aandacht van verdachte dat van voorwaardelijk opzet op en zijn mededader voor persoonlijke zwaar lichamelijk letsel sprake was. ontwikkeling en psychisch en fysiek Hij meende dat het met kracht van

Advocatenblad_2019_10.indd 84 22/11/2019 13:11:00 ADVOCATENBD KRONIEKEN 85

korte afstand gooien van een voor- openlijke geweldpleging, vooral medegedetineerden de handelingen werp in de richting van het gezicht met betrekking tot de mogelijke hadden kunnen waarnemen. Daar- van een ander in het algemeen aanwezigheid van willekeurig mee had het hof echter verzuimd te al voorwaardelijk opzet op zwaar publiek. Op 5 januari 2019 wees de motiveren welke specifieke omstan- lichamelijk letsel kon opleveren. Hoge Raad een arrest (ECLI:NL: digheden doorslaggevend waren Hij overwoog dat van een dergelijk HR:2019:174) waarin de term ‘open- voor het oordeel dat sprake was van opzet natuurlijk geen sprake is als lijk’ nog eens werd uitgelegd en openlijk geweld. het voorwerp een wc-rol is, maar waarin de relevante overwegingen De Hoge Raad was dezelfde mening stelde dat het wel bestond als bij- uit een arrest uit 2018 (ECLI:NL: toegedaan en overwoog dat het voorbeeld met een baksteen wordt HR:2018:1008) herhaald werden. oordeel van het hof dat sprake was gegooid. Hij komt tot de conclusie In deze zaak was ten laste van de van ‘openlijk’ geweld, niet toereikend dat het voor de beoordeling cru- verdachte bewezen verklaard dat hij gemotiveerd was, in het bijzonder ciaal is met welk voorwerp (en de met anderen, in het woongebouw niet waar het gaat om de ( mogelijke) eigenschappen van het voorwerp) is ‘Het Schouw’ van Penitentiaire aanwezigheid van in zekere zin gegooid en stelt dat daarvoor het ge- Inrichting Amsterdam Over-Amstel willekeurig publiek op deze niet wicht, de hardheid en de omvang van openlijk in vereniging geweld had voor eenieder toegankelijke plaats. het voorwerp in aanmerking kunnen gepleegd tegen medewerkers van de Het middel slaagde. worden genomen. penitentiaire inrichting. Het middel Dezelfde vraag kwam dit jaar Het hof had in de bewijsoverweging richtte zich tegen het oordeel van nogmaals aan de orde in het arrest opgenomen dat het een stevig glas het hof dat het in de bewezenverkla- van de Hoge Raad van 28 mei 2019 betrof en uit het in het arrest opge- ring vermelde geweld ‘openlijk’ was (ECLI:NL:HR:2019:722). In dit arrest nomen bewijsmiddel 1 bleek dat het gepleegd. De steller van het middel ging het om een verdachte die, slachtoffer meteen pijn voelde aan voerde aan dat de plaats waar de ondanks een verzoek tot vrijspraak zijn jukbeen en hoorde dat er bloed bewezen verklaarde geweldshande- van zowel de advocaat-generaal als op zijn jukbeen zat. Vegter voelde lingen hadden plaatsgevonden een de verdediging, door het hof werd wel enige aarzeling of dit zonder niet voor het publiek toegankelijke veroordeeld voor openlijke geweld- meer reeds voldoende zou zijn voor ruimte betrof en waarbij ook geen pleging in een portiek van een flat. het voorwaardelijk opzet op zwaar waarneming door het publiek vanaf Namens de verdachte werden twee lichamelijk letsel, maar kwam tot de een wel publiekelijk toegankelijke middelen ingediend, waarvan de slotsom dat de bewijsvoering niet ruimte had kunnen plaatsvinden. tweede de klacht behelsde dat uit de ontoereikend of onbegrijpelijk is. A-G Harteveld verwees in zijn conclu- bewijsvoering niet kon volgen dat de Hij vond dat het hof aandacht had sie naar het recente arrest uit 2018, verdachte zich schuldig had gemaakt besteed aan (de eigenschappen van) waarin de Hoge Raad (onder meer) aan openlijke geweldpleging, omdat het voorwerp. Het glas was klein en overwoog dat van ‘openlijk geweld’ de hal van een flatgebouw niet kon stevig, zo blijkt uit het arrest. Als sprake is bij geweld dat zich door worden aangemerkt als een voor het een dergelijk voorwerp met kracht onverholen, niet-heimelijk bedreven publiek toegankelijke plaats. van korte afstand naar het hoofd daden heeft geopenbaard, zodat A-G Bleichrodt meende dat het wordt gegooid, is het niet onjuist of daardoor de openbare orde is aange- middel terecht voorgesteld was, onbegrijpelijk voorwaardelijk opzet rand, waarbij het overigens niet ver- omdat het hof over het bewijs van op zwaar lichamelijk letsel aanwezig eist is dat ten tijde en ter plaatse van de openlijkheid van het gebezigde te achten. het plegen van het geweld publiek geweld niets had overwogen. Blei- De Hoge Raad volgt deze conclusie aanwezig was of dat er feitelijk vrije chrodt meende dat het hof hiertoe en overweegt dat het oordeel van toegang en zicht op wat er gebeurde wel gehouden was, aangezien de het hof dat de verdachte bewust de bestond. Met name de motivering openlijkheid van in een hal van een aanmerkelijke kans heeft aanvaard van de bewezenverklaring van het flatgebouw gepleegd geweld bepaald dat het slachtoffer zwaar lichamelijk begrip ‘openlijk’ in niet-evidente ge- niet evident was. Hij meende dat letsel zou oplopen niet blijk geeft van vallen, bijvoorbeeld op plaatsen die uit de bewijsmiddelen niets kon een onjuiste rechtsopvatting, noch niet voor het algemene publiek toe- volgen waaruit het antwoord op de onbegrijpelijk is. gankelijk zijn, behoefde de aandacht. vraag of het portiek toegankelijk was Daar wrong hem volgens Harteveld voor anderen dan de bewoners van Openlijk geweld de schoen. Het hof had gemotiveerd de flat kon worden afgeleid en dat De Hoge Raad stond dit jaar met dat de geweldshandelingen niet an- het hof hieraan ook geen overwe- name stil bij het vereiste van een ders dan als onverholen en niet-hei- ging gewijd had. Ook had het hof duidelijke en toereikende motive- melijk konden worden beschouwd, niets overwogen over de mogelijke ring van het begrip ‘openlijk’ bij omdat zowel medewerkers als waarneembaarheid van het geweld

Advocatenblad_2019_10.indd 85 22/11/2019 13:11:00 86 KRONIEKEN ADVOCATENBD

(bijvoorbeeld vanaf de openbare weg) vingen. De Hoge Raad stelt echter dat zen verklaarde witwassen bestaat en de omvang van het – potentieel uit deze omstandigheid niet zonder uit verwerven of voorhanden hebben aanwezige– publiek. meer volgt dat verdachte bewust de van ‘onmiddellijk’ uit ‘eigen’ misdrijf De Hoge Raad overwoog dat het hof aanmerkelijke kans heeft aanvaard afkomstige voorwerpen. Deze inmid- blijkens de bewijsvoering had vast- dat de geldbedragen – onmiddellijk dels bestendige rechtspraak houdt gesteld dat de geweldshandelingen of middellijk – afkomstig waren uit in dat als vaststaat dat het enkele zijn gepleegd in een portiek van een enige misdrijf. Ook volgde (voorwaar- verwerven of voorhanden hebben flat en dat bij dat geweld enkele per- delijk) opzet niet uit de bewijsvoe- door de verdachte van een voorwerp sonen aanwezig waren. Het op deze ring. De Hoge Raad casseert partieel dat onmiddellijk afkomstig is uit een vaststellingen gebaseerde oordeel en verwijst terug. door hemzelf begaan misdrijf, niet van het hof dat sprake was van ‘open- Het arrest van de Hoge Raad van kan hebben bijgedragen aan het ver- lijk’ geweld, was naar het oordeel van 22 januari 2019 was het gevolg van bergen of verhullen van de criminele de Hoge Raad niet toereikend gemo- een OM-cassatie (ECLI:NL:HR: herkomst van dat voorwerp, die ge- tiveerd. Hij overwoog dat in het bij- 2019:78). De verdachte was in casu draging niet als witwassen kan wor- zonder met betrekking tot de (moge- partieel vrijgesproken van het wit- den gekwalificeerd. De Hoge Raad lijke) waarneembaarheid van de ten wassen van bepaalde geldbedragen, constateert dat hof kennelijk heeft laste gelegde gedragingen vanaf de nu niet kon worden uitgesloten dat beoogd toepassing te geven aan deze openbare weg, de (on)toegankelijk- deze bedragen afkomstig zijn uit een rechtspraak, maar te kort door de heid van die ruimte voor eenieder en door verdachte zelf begaan misdrijf. bocht is geweest wat betreft de mo- de (mogelijke) aanwezigheid van in De Hoge Raad verwijst naar zijn over- tivering. De enkele omstandigheid zekere zin willekeurig publiek in deze wegingen uit ECLI:NL:HR:2016:2842 dat afkomst uit een door verdachte ruimte een nadere motivering nood- met betrekking tot de kwalificatie- zelf begaan misdrijf ‘niet kan worden zakelijk was geweest. Het middel was uitsluitingsgrond indien het bewe- uitgesloten’ volstaat daartoe niet, terecht voorgesteld.

Witwassen De witwasjurisprudentie is het afgelopen decennia aan behoorlijk wat verandering onderhevig geweest, maar lijkt in ieder geval het afgelo- pen jaar een meer bestendige koers te volgen. De uitspraken die hierna volgen, zijn dan ook meer ter lering en vermaak dan dat een gehele nieu- we ‘koers’ wordt besproken. De Hoge Raad laat zich in zijn arrest van 18 juni 2019 uit over de vaststel- ling van voorwaardelijk opzet op het witwassen van grote contante geld- bedragen (ECLI:NL:HR:2019:984). Verdachte was een zogenoemde ‘hawala-bankier’ en had in die hoedanigheid de beschikking over grote contante geldbedragen die in plastic zakken werden vervoerd naar Engeland (het zogenoemde hawala bankieren). Het hof heeft voor de vaststelling van voorwaardelijk opzet op het witwassen een bijzondere betekenis toegekend aan de omstan- digheid dat voor de verplaatsing van die geldbedragen naar Engeland wat betreft kosten en snelheid geen evidente voordelen zijn gebleken ten opzichte van gewone bankoverschrij-

Advocatenblad_2019_10.indd 86 22/11/2019 13:11:04 ADVOCATENBD KRONIEKEN 87

aldus de Hoge Raad. In dit verband Aangeefster verzette zich niet om de blijvende karakter heeft een derge- wordt verwezen naar de in ECLI:NL: verdachte gunstig te stemmen en lijk informatief gesprek slechts een HR:2016:2842 aangeduide factoren. erger te voorkomen. Aan de feiten en beperkte bewijswaarde. Een aangifte De Hoge Raad vernietigt de uitspraak omstandigheden heeft het hof het ge- ontbrak bovendien in deze zaak. De van het hof en verwijst terug. volg verbonden dat aangeefster zich rest van het dossier bevatte onvol- Leuk om te vermelden is een uit- door de gedragingen en handelingen doende steunbewijs voor de feiten. spraak van de Rechtbank Midden- van de verdachte gedwongen voelde Ook de belastende verklaringen die Nederland van 3 juli 2019 (ECLI:NL: tot het ondergaan en verrichten van de verdachte in een telefoongesprek RBMNE:2019:3025). De verdenking seksuele handelingen. De Hoge Raad met de politie en in een gesprek met is het witwassen van een geldbedrag sluit zich aan bij de overweging van zijn moeder over zichzelf had afge- van 190.000 euro. Verdachte is een het hof dat de verdachte bewust de legd, waren niet van doorslaggevende bedrijf, waarvan de enige aandeel- aanmerkelijke kans heeft aanvaard bewijswaarde nu deze onder invloed houder en bestuurder met contant dat de seksuele handelingen tegen van een psychose en met kennis van geld veelal luxevoertuigen kocht om de wil van aangeefster plaatsvonden. daderinformatie waren afgelegd. deze vervolgens te kunnen verhuren Hierbij is onder meer de omstandig- Naderhand heeft hij de feiten telkens en verkopen van zijn onderneming. heid van belang dat de verdachte aan- ontkend. Het overblijvende globale De verdediging stelt zich prelimi- geefster opzettelijk in een bedreigen- proces-verbaal ten aanzien van het nair op het standpunt dat een deel de situatie heeft gebracht waaraan zij informatieve gesprek achtte het hof van de dagvaarding nietig dient te zich niet kon onttrekken en waarin onvoldoende om tot een bewezenver- worden verklaard, namelijk de zin seksuele handelingen plaatsvonden. klaring te komen. ‘althans enig geldbedrag’. Deze zin is Aan het bewezen verklaarde doet niet onduidelijk omdat in het dossier veel af dat aangeefster zich niet tegen de Terroristische misdrijven verschillende geldbedragen worden bewezen verklaarde handelingen In 2018 is naar buiten gekomen dat genoemd en er daarnaast ook nog en gedragingen heeft verzet. Het de Nederlandse regering voor ruim een in beslag genomen administratie hof overwoog dat de verdachte had 25 miljoen euro aan niet-dodelijke is met bedragen van verkoopfac- ‘kunnen en moeten begrijpen’ dat hulpgoederen aan de ‘gematigde, turen. De officier van justitie stelt hij een zodanig bedreigende situatie gewapende oppositie’ in Syrië heeft dat de dagvaarding wel voldoende heeft gecreëerd dat aangeefster zich geleverd en dat deze uiteindelijk duidelijk is. De betreffende zin duidt gedwongen voelde seksuele hande- in handen van de ‘terroristen’ zijn niet enkel op het expliciet genoemde lingen te verrichten en te ondergaan. gekomen. Derhalve zijn de discussies bedrag van 190.000 euro, maar laat Aan het bestanddeel ‘dwingt’ in ter terechtzitting, als het gaat om de de mogelijkheid open een hoger artikel 242 Sr is dus voldaan wanneer vraag of een organisatie wel of niet of lager bedrag bewezen te achten. het (voorwaardelijk) opzet van de als een terroristische organisatie De rechtbank is het eens met de verdachte mede omvat dat hij iemand kan worden aangemerkt, nog steeds verdediging. De rechtbank overweegt handelingen die (mede) bestaan uit actueel. In het geval vastgesteld dat ‘althans enig geldbedrag’ niet seksueel binnendringen, doet onder- wordt dat het een terroristische orga- voldoet aan de eisen van artikel 261 gaan tegen zijn of haar wil. nisatie betreft, al dan niet vanwege Sv, aangezien het zonder nadere om- de vermelding op de VN Sanctielijst, schrijving voor de verdachte onvol- Vrijspraak ontucht met wordt als sprake is van de steun van doende duidelijk is van het witwas- minderjarige vanwege de Nederlandse staat, nog regelma- sen van welke andere geldbedragen ontbreken aangifte tig verweer gevoerd met betrekking (dan de expliciet genoemde 190.000 Het Gerechtshof Den Haag sprak op tot de niet-ontvankelijkheid van het euro) hij wordt beschuldigd. 14 november 2018 een verdachte inte- Openbaar Ministerie. graal vrij van (primair) artikel 245 Sr Het Openbaar Ministerie zou in dat Zeden en (subsidiair) artikel 247 Sr vanwege geval selectief handelen door de ‘ge- Uitleg van het het ontbreken van wettig en over- wone burgers’ wel te vervolgen voor bestanddeel ‘dwingt’ tuigend bewijs (ECLI:NL: GHDHA: het leveren van een bijdrage aan een In zijn arrest van 27 november 2018:3113). In het dossier bevond vermeende terroristische organisa- 2018 geeft de Hoge Raad uitleg zich enkel een proces-verbaal van een tie, maar niet de betrokken bewinds- aan het bestanddeel ‘dwingt’ als informatief gesprek zeden met het personen en topambtenaren die ook bedoeld in artikel 242 Sr (ECLI:NL: minderjarige slachtoffer. Dit gesprek – namens de Nederlandse overheid – HR:2018:2194). Aangeefster zou zijn was slechts globaal – niet letterlijk – steun hebben geleverd aan diezelf- verkracht door de verdachte (haar weergegeven en bovendien niet de organisatie. Het Hof Den Haag echtgenoot), terwijl aan hem de door het slachtoffer gecontroleerd oordeelde op 27 juni 2019 dat de om- toegang tot de woning ontzegd was. of ondertekend. Gelet op het vrij- standigheid dat de Nederlandse staat

Advocatenblad_2019_10.indd 87 22/11/2019 13:11:04 88 KRONIEKEN ADVOCATENBD

bepaalde strijdgroepen – waaronder opgesomd in artikel 83 Sr, mits zij ring. Vereist is dat het oogmerk van de strijdgroep waarbij de verdachte (zullen) worden begaan met het in de verdachte op het begaan van die zich stelde te hebben aangesloten – artikel 83a Sr omschreven terroris- misdrijven is gericht, maar niet ver- mogelijk materieel ondersteunde, de tisch oogmerk. Voor een veroordeling eist is een concretisering van het voor ontvankelijkheid van het Openbaar op grond van artikel 140a, eerste lid, te bereiden of te bevorderen misdrijf Ministerie niet aantast (ECLI:NL: Sr is dus niet voldoende dat sprake is naar tijdstip, plaats en wijze van GHDHA:2019:1676). van deelneming aan een organisatie uitvoering. In 2017 had de Hoge raad In het arrest van de Hoge Raad van die tot terroristisch oogmerk heeft al bepaald dat het gebrek daaraan 8 januari 2019 ging het onder andere het plegen van misdrijven (van welke niet hoeft te leiden tot een vrijspraak om de vraag of een organisatie aard dan ook). Van terroristische (ECLI:NL:HR:2017:416). als een terroristische organisatie misdrijven kan bijvoorbeeld spra- Er dient dus ‘slechts’ met voldoende aangemerkt kan worden (ECLI:NL: ke zijn als die misdrijven erop zijn bepaaldheid te blijken op welk in HR:2019:12). De Hoge Raad heeft gericht de fundamentele politieke artikel 289a Sr omschreven mis- zich in dat kader uitgelaten over of constitutionele structuren van een drijf de nader aan artikel 96 lid 2 Sr de duiding van het terroristisch land te ontwrichten of te vernieti- ontleende voorbereidings- of bevor- oogmerk. Een Syrische asielzoeker gen. Daarvan was geen sprake in de deringshandelingen waren gericht. zou aan twee medebewoners van een periode dat de verdachte aan de orga- Wederom een ruime interpretatie asielzoekerscentrum in Zaandam nisatie deelnam. Het middel heeft van de al ruim geformuleerde hebben verteld dat hij een aantal gefaald en de vrijspraak is in stand terrorisme wetging. jaar bij onder meer Al Qaida en IS gehouden. in Syrië zou hebben gevochten en Verder heeft op 11 juni 2019 de Hoge Beïnvloeding getuigen bommen zou hebben gemaakt. Raad een arrest gewezen (ECLI:NL: Op 13 november 2018 is door de Het Openbaar Ministerie vervolgde HR:2019:906), waarin relevante Hoge Raad een arrest gewezen over hem voor het deelnemen aan een overwegen uit het arrest van 14 maart het beïnvloeden van een getuige als terroristische organisatie. 2017 worden herhaald (ECLI:NL:HR: bedoeld in artikel 285a Sr (ECLI:NL: De rechtbank veroordeelde de ver- 2017:416). In de zaak van 11 juni ging HR:2018:2092). Door het Hof Den dachte tot tien maanden gevan- het om een ‘potentiële Syriëganger’ Haag was bewezen verklaard dat genisstraf. In hoger beroep werd waarbij door de rechtbank en het sprake was van opzettelijke beïnvloe- de verdachte vrijgesproken. Het hof hof bewezen is verklaard dat hij de ding van een getuige door deze getui- oordeelde kort gezegd dat de ver- misdrijven brandstichting, moord en ge vanuit de penitentiaire inrichting dachte weliswaar heeft deelgenomen doodslag te begaan met een terroris- te bellen en te zeggen dat de getuige aan activiteiten van de organisatie tisch oogmerk heeft voorbereid en/ moest verklaren dat de verdachte Liwa al-Tawhid, maar dat deze orga- of bevorderd. Het ging daarbij om geen mes had en niemand achterna nisatie in de periode dat de verdach- het voorbereiden van zowel zijn eigen zou hebben gerend. Daarnaast zou te in Syrië verbleef niet kon worden uitreis naar Syrië ter aansluiting bij de verdachte tegen de getuige hebben aangemerkt als een organisatie die een terroristische organisatie als gezegd dat hij wel goed moest praten terroristische misdrijven pleegde. die van de medeverdachte. Hij zou en dat hij moest verklaren bij betrok- Om die reden kan niet worden bewe- onder andere in 2014 routes naar kene 1 een mes te hebben gezien. zen dat de verdachte heeft deelge- het strijdgebied van Jabhat al Nusra De verdediging heeft bij het Hof Den nomen aan zo’n organisatie. Het in Syrië hebben gevraagd aan een Haag bepleit dat de verdachte niet Openbaar Ministerie stelde beroep in persoon die zich vermoedelijk daar al heeft geprobeerd de getuige te beïn- cassatie in. Het Openbaar Ministerie bevond en tegen een medeverdachte vloeden. Hij zou zich hebben beperkt bracht naar voren dat uit de vaststel- in het strijdgebied hebben gezegd: tot het aandringen op het afleggen lingen van het hof wel kan volgen ‘Dan zie ik je op het slagveld, we van een verklaring. dat Liwa al-Tawhid een terroristisch ontmoeten elkaar.’ Ook zou hij in een De Hoge Raad herhaalt de rele- oogmerk had. Daarom achtte het chat gesprek met een vermoedelijk vante overwegingen uit ECLI:NL: Openbaar Ministerie de beslissing in Syrië verblijvend persoon hebben HR:2016:2908. Bij de beantwoording van het hof niet begrijpelijk. gevraagd of er nog een nieuw front van de vraag of in een concreet geval De Hoge Raad oordeelde dat op geopend wordt, waarna die ander sprake is geweest van ‘beïnvloeden’ is grond van de wet beslissend is of de heeft gezegd dat de verdachte gemist onder meer de strekking van de in die organisatie tot oogmerk heeft het wordt en verslag doet van de ontwik- delictsbepaling bedoelde uiting van plegen van terroristische misdrij- kelingen van de strijd. belang. Wanneer de uiting slechts ven. Het oogmerk van de organisa- Het hof heeft geoordeeld dat dit vol- erop is gericht dat een persoon een tie moet gericht zijn op het plegen doende is voor de bewezenverklaring verklaring zal afleggen, zonder dat van specifieke misdrijven die zijn van de voorbereiding en/of bevorde- daarbij de verklaringsvrijheid van die

Advocatenblad_2019_10.indd 88 22/11/2019 13:11:04 ADVOCATENBD KRONIEKEN 89

persoon wordt afgelegd, is geen spra- veroordeeld door het hof was gedu- dat middelen die staan vermeld op ke van ‘beïnvloeden’. Dat ligt anders rende langere tijd de hoofdbewoner lijst I zijn aangemerkt als middelen wanneer de uiting ertoe strekt dat de van de woning. Er waren echter ook waarvan is gebleken dat deze het be- af te leggen verklaring een bepaalde andere bewoners. De raadsman heeft wustzijn van de mens beïnvloeden en inhoud zal hebben, bijvoorbeeld bij het hof het verweer gevoerd dat bij gebruik kunnen leiden tot schade doordat een persoon wordt ontmoe- er meerdere bewoners waren en niet aan de gezondheid. Dat betekent digd een belastende verklaring af te duidelijk is geworden wie verant- dat slechts getoetst wordt of door de leggen of wordt aangemoedigd een woordelijk is voor de tabletten. Gelet omstandigheden van het geval tot ontlastende verklaring af te leggen. op dat verweer is de motivering van het oordeel kan worden gekomen Van ‘beïnvloeden’ kan daarbij ook het hof dat de verdachte gedurende dat in het concrete geval van de sprake zijn als de uiting ertoe strekt langere tijd de hoofdbewoner van de invoer van de ayahuasca-thee voor de dat een persoon geen verklaring woning was en toegang had tot alle Santo Daime kerk het gevaar voor de tegenover een rechter of een ambte- in de woning aanwezige ruimten en volksgezondheid zodanig aanvaard naar zal afleggen. plaatsen niet toereikend. is, dat de beperking van het recht op In deze gevallen is immers telkens de In een ander arrest (ECLI:NL:HR: vrijheid van godsdienst niet noodza- vrijheid van de (potentiële) getuige 2019:1456) is de vraag aan de orde kelijk is. Het hof oordeelt dat er een in het geding om naar waarheid of of de veroordeling voor het invoeren onaanvaard risico bestaat voor de geweten een verklaring af te leggen. van ayahuasca-thee in strijd is met volksgezondheid. Over deze manier Voor ‘beïnvloeden’ hoeft niet vast te de vrijheid van godsdienst. Deze ver- van toetsen wordt geklaagd. De Hoge komen staan dat de uiting van ver- dachte heeft 33 kilo ingevoerd om te Raad oordeelt dat voor de beoorde- dachte ertoe strekte een persoon te gebruiken tijdens de erediensten van ling van de noodzakelijkheid van de bewegen een verklaring af te leggen de kerk Santo Daime. Het hof heeft inbreuk in een democratische samen- die niet waarheidsgetrouw is. Het overwogen dat de Opiumwet een wet leving niet steeds een af weging per gaat erom dat een getuige onbelem- in formele zin betreft en dat deze thee situatie is vereist, maar een algemene merd naar waarheid of geweten een is opgenomen op lijst I ter bescher- toetsing volstaat, waardoor het oor- verklaring kan afleggen. De Hoge ming van de volksgezondheid. De deel van het hof niet onbegrijpelijk Raad is van oordeel dat de redenen vraag is vervolgens of de beperking op wordt geacht. dat het hof is afgeweken van het het recht op vrijheid van godsdienst Als laatste een uitspraak van de standpunt van de raadsman besloten noodzakelijk is. Het hof oordeelt dat Rechtbank Amsterdam (ECLI:NL: liggen in de bewijsvoering. Daaruit in concreto dus per geval moet wor- RBAMS:2019:3520). Een verdachte blijkt dat de mondelinge uitingen den getoetst. Deze toetsing laat geen staat terecht voor het voorhanden van cliënt zich niet beperken tot ruimte voor een beoordeling van het hebben van 665 gram hennep, het aandringen op het afleggen van gevaar voor het gebruik van ayahuas- een verklaring, maar ook sturende ca-thee in het algemeen. Uit het doel bemoeienis met de inhoud van die en stelsel van de Opiumwet volgen verklaring betroffen. Voor zover het middel steunt op de opvatting dat voor een bewezenverklaring van artikel 285a Sr vereist is dat komt vast te staan dat de beïnvloeding van verdachte ertoe strekte de ander te bewegen een onware verklaring af te leggen, wordt uitgegaan van een eis die het recht niet stelt.

Opium De Hoge Raad wijst een noemens- waardig arrest over de bewustheid van verdovende middelen in een woning (ECLI:NL:HR:2019:1459). Het gaat in deze zaak om een bewezen verklaring van het voor- handen hebben van vier tabletten MDMA die in een keukenkastje zijn aangetroffen. De verdachte die is

Advocatenblad_2019_10.indd 89 22/11/2019 13:11:07 90 KRONIEKEN ADVOCATENBD

VACATURE

waarover de verdachte onmiddellijk werd geëist. Bij deze jonge verdachte deed (ECLI:NL:RBAMS:2019:7049). AANSLUITPARTNER (m/v) heeft verklaard dat deze afkomstig vond de rechtbank een stok achter de De verdachte beriep zich op de VASTGOEDRECHT, ARBEIDSRECHT en/of cocoon is van vier hennepplanten. De politie deur in de vorm van een deels voor- omstandigheid dat het latere PERSONEN- EN FAMILIERECHT Steek- & kogelwerende T-shirt heeft hier geen onderzoek naar waardelijke straf die passender was slachtoffer hem wilde aanvallen gedaan. Volgens vaste jurisprudentie dan de hogere straf die het Openbaar en dat hij dacht dat het latere WAT GOED IS KOMT SNEL… HOE SNEL BEN JIJ? • NIJ IIIA gecertificeerd moet de Aanwijzing Opiumwet zo Ministerie eiste. slachtoffer in zijn jas naar een De Vries & Kasem heeft in korte tijd een vaste plaats verwor- • Comfortabel en onzichtbaar ven in het advocatenwereldje. Onze no-nonsense, oplossings- te dragen worden uitgelegd dat bij teelt van niet Derk beoefende als advocaat het wapen greep. Een verweer dat met gerichte aanpak (maar… als we blaffen bijten we ook!) tegen • 7 jaar garantie meer dan vijf hennepplanten afkom- internationale strafrecht met verve een iets andere aanloop eerder transparante tarieven spreekt aan. WWW.COCOON-WEAR.COM stig, ongeacht de hoeveelheid of het en op het allerhoogste niveau. Door dit jaar met succes door Derk was Steeds meer cliënten weten de weg naar ons kantoor te vin- gewicht van de verkregen opbrengst, collega-advocaten, officieren van bepleit (ECLI:NL:RBAMS:2019:5327). den en daarom zijn we op zoek naar een advocaat (m/v) met Born in The Netherlands minimaal 5 jaar ervaring en (deels) een zelfstandige praktijk, Proudly Made in the EU een sepot volgt (ECLI:NL:HR:2011: justitie en rechters werd hij in dat In de laatste gepubliceerde die op basis van kostendeling ons kantoor komt versterken. Het BO4015). Nu de verklaring van de vakgebied als een absolute specialist uitspraak passeerde de rechtbank uiteindelijke doel is natuurlijk dat je toetreedt tot de maat- verdachte niet wordt weerlegd door erkend en zeer gewaardeerd. Een het ver weer wel, vooral op grond van schap. Want we houden wel van een beetje ambitie. Contentkey , communiceer vakinhoudelijk de inhoud van het dossier, heeft de van zijn laatste bijzondere zaken op de videobeelden en de aangifte van Onze voorkeur gaat uit naar een aansluitpartner gespeciali- officier vervolgd in strijd met de Aan- dat gebied was een uitleveringszaak het slachtoffer. seerd in het vastgoedrecht, arbeidsrecht en/of het personen- en familierecht. Andere specialisaties zijn ook bespreekbaar. wijzing Opiumwet waardoor het OM die de Rwandese genocide in 1994 De laatste uitspraak bevatte wel Wij bieden een modern kantoor (inclusief secretariaat) aan de niet-ontvankelijk wordt verklaard. betrof (ECLI:NL:RBDHA:2019:5235). nog een bijzonder juridisch punt rand van Amsterdam. Het is makkelijk bereikbaar met zowel het deelnemer Contentkey artikel/thema doelgroep openbaar als eigen vervoer. Er is voldoende parkeergelegenheid. De Rechtbank Den Haag verklaar- over de vordering benadeelde partij. uiting Interesse? DERK WIERSUM de de uitlevering aan Rwanda wel Omdat de verdachte onder bewind advertentie Voor meer informatie over deze vacature kun je contact opne- vacature De moord op Derk Wiersum heeft toelaatbaar, maar niet zonder het was gesteld ex artikel 1:431 van het men via +31 20 41 222 51. Je schriftelijke motivatie met curri- een enorme impact gehad op alle be- advies aan de Minister van Justitie Burgerlijk Wetboek was deze ook ten culum vitae kun je per e-mail richten aan [email protected] trokkenen bij de strafrechtspleging. en Veiligheid in deze zaak het proces aanzien van de vordering benadeelde Wij reageren snel. Jij ook? Ook daarbuiten heeft de zinloze in Rwanda te laten waarnemen en partij procesonbevoegd. De bewind- Bel Capital Media Services BV MEDIARENA “ [email protected] moord tot veel boosheid, verdriet en de waarnemingsrapporten publiek voerder had moeten worden opge- ”””• BC AMSTERDAM WWW.DEVRIESKASEM.NL 024 - 360 66 8 3 of mail@ capitalmediaservices.nl verslagenheid geleid. Zolang we over toegankelijk te maken. De rechtbank roepen voor de zitting, maar dat was T –“– •” “““ —” hem blijven schrijven en spreken, adviseerde de minister ook zich niet gebeurd. Derk mocht ook niet kunnen we de herinnering aan Derk ervan te vergewissen dat de man namens de bewindvoerder optreden Wiersum en waar hij voor stond voldoende medische zorg in Rwanda (hij had geen machtiging). De vorde- levend houden. Als eerbetoon en ter zou krijgen, in deze zaak bij de recht- ring van de benadeelde partij werd nagedachtenis aan Derk bespreken bank het maximaal haalbare nu de daarom niet-ontvankelijk verklaard. we daarom enkele van zijn laatste toets omtrent de toelaatbaarheid van Het alsnog oproepen van de bewind- uitspraken. Daaruit blijkt meteen een uitlevering een zeer formele en voerder leverde een te grote belas- WORD OOK weer hoe een veelzijdig en betrokken redelijk marginale toets betreft. ting van het strafproces op. jurist hij was, waarbij de menselijke Als cassatiespecialist kon Derk meer Derk Wiersum heeft de uitspraak LEGAL MEDIATOR! maat nooit uit het oog werd verloren. de juridische diepte in. In april van niet meer mogen meemaken. De Derk was naast advocaat ook rechter- dit jaar slaagde zijn middel waar- uitspraak was een dag na zijn dood, plaatsvervanger bij de Rechtbank in werd geklaagd over het feit dat die ons allen zo diep heeft geraakt Zeeland-West-Brabant. Zijn laatste het gerechtshof het verzoek van de en nog steeds raakt. Vele bevriende gepubliceerde uitspraak als betrok- raadsvrouw om de zaak aan te hou- advocaten hebben gezamenlijk zijn ken rechter gaat over een ramkraak den zonder enige motivering had praktijk opgepakt en zullen het werk door een jonge verdachte (ECLI:NL: afgewezen (ECLI:NL:HR:2019:491). van Derk waar nodig voortzetten. RBZWB:2019:3078). De verdachte Onder verwijzing naar de standaard- Zo is in de laatste zaak het hoger had zijn rol bij de ramkraak bekend jurisprudentie over het aanwezig- beroep inmiddels ingesteld en zal en de advocaat in deze zaak vroeg heidsrecht en de daarbij te maken een andere advocaat deze verdachte met name aandacht voor de hard- belangenafweging casseerde de bijstaan. Het is nu aan ons allen om handige aanhouding van de jonge Hoge Raad, in navolging van het onze rol als advocaat in de geest van verdachte. De rechtbank wees op eerste door Derk ingediende middel, Derk Wiersum te blijven invullen: de eigen verantwoordelijkheid van het arrest van het gerechtshof. met inzet, bevlogenheid en kennis de verdachte die met zijn strafblad De laatste gepubliceerd uitspraak van zaken. Voor eenieder die ons Nieuwgierig? Lees de ervaring van andere juristen. en zijn handelen (na een hectische waarin Derk als advocaat optrad, nodig heeft, in grote en in kleine Kies voor een geaccrediteerde opleiding op academisch niveau met een aantrekkelijke aanbieding: met code AB15 krijgt u als Advocatenblad-lezer 15% korting als u zich vóór 5 januari 2020 inschrijft: achtervolging door de politie vluch- betrof een zaak zoals hij er vele had zaken en van eerste aanleg tot aan www.academylegalmediation.nl ten in achtertuin) de hardhandige in zijn commune strafrechtelijke cassatie. En niet in de laatste plaats: arrestatie zelf veroorzaakte. Toch praktijk. Het ging om een verdachte met een gezonde dosis humor Contact: [email protected] was de straf lager dan de straf die die een beroep op putatief noodweer en zelfreflectie.

Advocatenblad_2019_10.indd 90 22/11/2019 13:11:10 VACATURE

AANSLUITPARTNER (m/v) VASTGOEDRECHT, ARBEIDSRECHT en/of cocoon PERSONEN- EN FAMILIERECHT Steek- & kogelwerende T-shirt

WAT GOED IS KOMT SNEL… HOE SNEL BEN JIJ? • NIJ IIIA gecertificeerd De Vries & Kasem heeft in korte tijd een vaste plaats verwor- • Comfortabel en onzichtbaar ven in het advocatenwereldje. Onze no-nonsense, oplossings- te dragen gerichte aanpak (maar… als we blaffen bijten we ook!) tegen • 7 jaar garantie transparante tarieven spreekt aan. WWW.COCOON-WEAR.COM Steeds meer cliënten weten de weg naar ons kantoor te vin- den en daarom zijn we op zoek naar een advocaat (m/v) met Born in The Netherlands minimaal 5 jaar ervaring en (deels) een zelfstandige praktijk, Proudly Made in the EU die op basis van kostendeling ons kantoor komt versterken. Het uiteindelijke doel is natuurlijk dat je toetreedt tot de maat- schap. Want we houden wel van een beetje ambitie. Contentkey , communiceer vakinhoudelijk Onze voorkeur gaat uit naar een aansluitpartner gespeciali- seerd in het vastgoedrecht, arbeidsrecht en/of het personen- en familierecht. Andere specialisaties zijn ook bespreekbaar. Wij bieden een modern kantoor (inclusief secretariaat) aan de rand van Amsterdam. Het is makkelijk bereikbaar met zowel het deelnemer Contentkey artikel/thema doelgroep openbaar als eigen vervoer. Er is voldoende parkeergelegenheid. uiting Interesse? advertentie Voor meer informatie over deze vacature kun je contact opne- vacature men via +31 20 41 222 51. Je schriftelijke motivatie met curri- culum vitae kun je per e-mail richten aan [email protected] Wij reageren snel. Jij ook?

Bel Capital Media Services BV MEDIARENA “ [email protected] ”””• BC AMSTERDAM WWW.DEVRIESKASEM.NL 024 - 360 66 8 3 of mail@ capitalmediaservices.nl T –“– •” “““ —”

WORD OOK LEGAL MEDIATOR!

Nieuwgierig? Lees de ervaring van andere juristen. Kies voor een geaccrediteerde opleiding op academisch niveau met een aantrekkelijke aanbieding: met code AB15 krijgt u als Advocatenblad-lezer 15% korting als u zich vóór 5 januari 2020 inschrijft: www.academylegalmediation.nl Contact: [email protected]

Advocatenblad_2019_10.indd 91 22/11/2019 13:11:10 Kleos

Kleos, praktijkmanagement software voor de advocaat die wil groeien

Realiseer meer declarabele uren als advocatenkantoor.

Sla mailcorrespondentie automatisch op in cliëntdossiers dankzij de Outlook-koppeling.

Meer weten over de mogelijkheden die Kleos u kan bieden? Wij ontzorgen u bij het overzetten van dossiers en cliëntgegevens. Neem contact op via [email protected] of bel 06 57 58 46 32

WK190248Advocatenblad_2019_10.indd 1909_Adv Kleos A4.indd 92 1 22/11/201919-09-19 13:11:16 13:07 ADVOCATENBD VAN DE NOVA 93

VACATURE WETGEVINGSADVIES

De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) telt zestien advies- De NOvA telt zestien adviescom- commissies die advies aan de algemene raad uitbrengen over wets- missies wetgeving, verdeeld over voorstellen die ter consultatie aan de NOvA worden voorgelegd. bijna alle disciplines van het recht, die aan de algemene raad advies DE NOVA ZOEKT ADVOCATEN uitbrengen over wetsvoorstellen. VOOR DE ADVIESCOMMISSIE Recent verschenen adviezen over: VERZEKERINGSRECHT Algemeen overleg: gefinancierde rechtsbijstand Voor de vacature wordt gezocht plaats door het landelijk bureau Brief van de algemene raad aan de naar advocaten met ruime van de NOvA. Gemiddeld wordt woordvoerders van de vaste commis- kennis en praktijkervaring op een keer per kwartaal verga- sie voor Justitie en Veiligheid van de het gebied van toezichtwet- derd. Verder contact vindt zo Tweede Kamer, 6 november 2019 geving, levensverzekeringen en/ veel mogelijk via e-mail plaats. of zakelijke verzekeringen. Er staat geen vergoeding tegen- Wet toezicht discriminatievrije wer- Lijkt het u leuk om naast over behalve vergoeding van de ving en selectie uw advocatuurlijke reis kosten. Eén keer per jaar Adviescommissie arbeidsrecht, werkzaamheden een bijdrage wordt de ver gadering afgesloten 4 november 2019 te leveren aan versterking met een informeel diner. van wetgevingskwaliteit en Voor meer informatie kunt u Wetsvoorstel Regels over verdeling beleidsmatige en politieke contact opnemen met Ingrid van pensioen bij scheidingen ontwikkelingen op het gebied Tan via [email protected] Adviescommissies pensioenrecht van het verzekeringsrecht van of (070) 335 35 22. Uw interesse en familie- en jeugdrecht, dichtbij te volgen, dan wordt kunt u uiterlijk 15 januari 28 oktober 2019 u van harte uitgenodigd uw 2020 kenbaar maken bij het interesse kenbaar te maken. secretariaat van de NOvA via Algemene politieke beschouwingen: De werkwijze van de commis- secretariaat@ advocatenorde. nl, gefinancierde rechtsbijstand sies wordt vastgesteld in overleg onder vermelding van Brief van de algemene raad met de algemene raad. Onder- ‘sollicitatie adviescommissie aan de fractievoorzitters en steuning vindt zo veel mogelijk verzekeringsrecht’. justitiewoordvoerders van de Eerste Kamer, 25 oktober 2019

JURIDISCHE DATABANK Download alle wetgevings- adviezen in de juridische databank via advocatenorde.nl/ juridische - databank.

REGELGEVING Nederlandse orde van advocaten Bureau van de NOvA Informatiepunt voor advocaten Het Advocatenblad is het officiële Raffi van den Berg [email protected] orgaan van de Nederlandse orde van (algemeen secretaris) Tel. 070–335 35 54 advocaten. De NOvA verzorgt de RECHTSGEBIEDENREGISTER rubrieken Van de NOvA, Tuchtrecht, Bezoekadres Twitter Met ingang van 1 januari 2020 Transfers en de column Ten slotte. Neuhuyskade 94 @Advocatenorde 2596 XM Den Haag worden enkele wijzigingen door- Samenstelling algemene raad Tel. 070 – 335 35 35 LinkedIn Nederlandse orde van advocaten Fax 070 – 335 35 31 Nederlandse orde van advocaten gevoerd in het rechtsgebieden- – Johan Rijlaarsdam (algemeen deken) E-mail [email protected] Facebook register. Ook komen er nieuwe – Frans Knüppe (waarnemend deken) Kvk-nummer: 27339260 Nederlandse orde van advocaten – Bernard de Leest BTW-nummer: NL002872833B01 modellen bij voor het publiceren van – Theda Boersema Instagram de registratie van de rechtsgebieden. – Petra van Kampen Postadres @Advocatenorde – Susan Kaak Postbus 30851 Bekijk de ‘Wijzigingsregeling 2500 GW Den Haag Periscope @Advocatenorde modellen en lijst rechts- gebieden 2019’ op regelgeving. advocatenorde.nl.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 93 22/11/2019 13:11:16 94 VAN DE NOVA ADVOCATENBD

GEFINANCIERDE RECHTSBIJSTAND EXTRA GELD VOOR SOCIALE ADVOCATUUR

Minister Dekker hee¯ bekend gemaakt dat er een overbruggingsregeling voor de sociale advocatuur komt. Het kabinet trekt daar circa 60 miljoen euro (73 miljoen inclusief btw) voor uit. Zowel in 2020 als in 2021 komt er jaarlijks circa 30 miljoen euro (36,5 miljoen inclusief btw) bij. Advocaten die toevoegingen doen, krijgen vanaf 1 januari 2020 een hogere vergoeding.

Het betreft een tijdelijke maatregel gedurende deze kabinetsperiode. Hiermee wordt de oproep van de NOvA uit de ‘brandbrief’ van begin september gehonoreerd. De oproep is herhaald in de petitie die vorige week voorafgaand aan een debat in de Tweede Kamer aan de minister voor Rechtsbescherming is aange- boden door de specialisatievereni- gingen en de NOvA. Advocaten die dit debat bijwoonden, stapten toen boos op.

HOGERE VERGOEDING TOT 1.500 PUNTEN DOOR De tijdelijke maatregel biedt geen advocaten. De commissie-Van der TIJDELIJKE TOESLAG oplossing voor het probleem van Meer heeft aangetoond dat daar VAN 10€88 EURO te lage puntentoerekening aan 127 miljoen euro (exclusief btw) De vergoedingen in de sociale zaken in bijvoorbeeld het strafrecht voor nodig is. Om tot een duurzaam advocatuur zijn gebaseerd op een en familierecht. Daarvoor is stelsel te komen, blijft de NOvA puntenstelsel. Per punt wordt nu implementatie van het rapport- van mening dat implementatie van 108,57 euro vergoed. Vanaf 1 januari Van der Meer vereist. dit rapport nodig is. De maatregel 2020 geldt het nieuwe tarief van die het kabinet nu heeft getroffen, 121,50 euro (inclusief indexatie, TOPBERAAD lenigt de eerste nood maar is geen inclusief toeslag, exclusief btw). De NOvA heeft voorafgaand aan duurzame oplossing. Het tarief voor 2021 zal eind volgend Prinsjesdag al aangedrongen op jaar worden geïndexeerd en naar deze overbruggingsmaatregel. ACTIES VAN DE BAAN verwachting rond de 124 euro bedra- Toen de minister dat weigerde, is de Al met al is de NOvA blij dat minis- gen. Het nieuwe tarief geldt voor de NOvA opgestapt bij het Top beraad ter Dekker gehoor heeft gegeven aan eerste 1.500 basispunten. Voor elk (het overleg over gefinancierde de oproep van de sociale advocatuur. punt boven die 1.500 wordt het tarief rechtsbijstand) en zijn diverse acties Dit maakt dat wat de NOvA betreft van 110,62 euro uitbetaald (108,57 aangekondigd. Nu er alsnog een de voor begin 2020 aangekondigde plus indexatie). Hiervoor is geko- overbruggingsregeling is gekomen, piketacties en verhinderingsacties zen om het extra bedrag van circa zal de NOvA weer aan het overleg om zittingen bij te wonen van de 30 miljoen per jaar maximaal ten gaan deelnemen. De inbreng van de baan zijn. In samenspraak met de goede te laten komen aan de sociaal NOvA blijft daarbij gericht op ver- betrokken specialisatieverenigingen advocaten waar de financiële nood beteringen van het stelsel en op een zal dit nader aan de balie worden het hoogst is. redelijke vergoeding voor sociaal gecommuniceerd.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 94 22/11/2019 13:11:17 ADVOCATENBD VAN DE NOVA 95

RECHTSGEBIEDENREGISTER WIJZIGINGEN RECHTSGEBIEDEN PER 1 JANUARI 2020

Met ingang van 1 januari 2020 worden enkele wijzigingen doorgevoerd in het rechtsgebiedenregister. De belangrijkste verandering is de toevoeging van twee nieuwe hoofdrechts gebieden: bestuursrecht en slachtofferrecht. Andere aanpassingen zijn er in de volgorde van hoofd- en subrechtsgebied, benaming en onderverdeling.

De wijzigingen kunnen consequen- Oud Nieuw ties hebben voor advocaten die zich Bestuursrecht al op de betreffende rechtsgebieden – Bestuursprocesrecht hebben geregistreerd. In MijnOrde – Handhavingsrecht is vanaf medio december de historie – Subsidierecht beschikbaar van uw registratie, zodat – Europees recht u indien nodig kunt aantonen welke Slachtofferrecht registraties u in 2019 heeft gedaan. – Strafrecht – Letselschaderecht NIEUWE MODELLEN – Mensenhandel BESCHIKBAAR Wijziging in volgorde: Vastgoedrecht Er zijn nieuwe modellen beschikbaar Bouwrecht was – Bouwrecht voor het publiceren van de registratie hoofdrechtsgebied – Erfdienstbaarheden van de rechtsgebieden. Naast het Vastgoedrecht was – Erfpacht bestaande model voor de individu- subrechtsgebied - Burenrecht ele advocaat is er nu ook een model Wijziging in benaming en Economisch ordeningsrecht voor een kantoorpublicatie, waarin onderverdeling: – Mededingingsrecht alle advocaten van dat kantoor staan Mededingingsrecht was – Energierecht vermeld. Daarnaast is er een nieuw hoofdrechtsgebied – Telecommunicatierecht model voor de advocaat in dienstbe- trekking. De modellen (bijlage 8 van Toevoeging subrechtsgebied Verbintenissenrecht de Roda) zijn ook in het Engels be- – Agentuur en distributie schikbaar en per direct te gebruiken.

OVERZICHT VOOR KANTOOR- VERANTWOORDELIJKE Kantoorverantwoordelijken kun- nen sinds 1 november in MijnOrde een overzicht downloaden van alle rechtsgebieden waarop de advocaten van het kantoor zich hebben inge- schreven. Dit overzicht kan gebruikt worden als input voor het model voor kantoorpublicatie.

MEER INFORMATIE Bekijk de ‘Wijzigingsregeling model- len en lijst rechtsgebieden 2019’ en de nieuwe ‘Lijst van rechtsgebieden per 1 januari 2020’ op regelgeving. advocatenorde.nl.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 95 22/11/2019 13:11:19 96 VAN DE NOVA ADVOCATENBD

GERBRANDYDEBAT

GERBRANDYDEBAT Politici, wetenschappers en advocaten kruisten op 6 november verbaal de degens tijdens het jaarlijkse NOvA Gerbrandydebat in Den Haag. Onderwerpen van deze elfde editie waren het terugdringen van onnodig procederen door de overheid en de strafrechtadvocaat als hulp van het OM bij fraudeonderzoek.

In zijn openingswoord stond alge- Kriens’ ideaal zijn praktische, op gen van onnodig procederen door de meen deken Johan Rijlaarsdam stil maat gesneden oplossingen die be- overheid. Om de minister daarbij te bij de eerder die dag gepleegde aan- grijpelijk zijn voor de burger. helpen, werd over oplossingen nage- slag op advocaat Philippe Schol. Ook dacht door VVD-Kamerlid Jeroen van keek hij vooruit naar het algemeen ‘HOE DRING JE ONNODIG Wijngaarden, SP-Kamerlid Michiel overleg gefinancierde rechtsbijstand, PROCEDEREN DOOR DE van Nispen, hoogleraar Ymre Schuur- dat de volgende dag in de Tweede OVERHEID TERUG?’ mans en advocaten Sanne van Oers Kamer zou plaatsvinden. Bijna zestig procent van alle zaken in en Matthijs Vermaat. De panelleden de rechtsbijstand gaan tussen burger kwamen tot oplossingen als digitali- INLEIDEND PLEIDOOI en overheid. Eén van de pijlers onder sering, maatwerk, het voorkomen van Algemeen directeur Jantine Kriens de plannen van minister Dekker voor conflicten tussen overheid en burgers van de Vereniging van Nederlandse de stelselherziening van de gefinan- en ‘naming’ en ‘shaming’ van over- Gemeenten zette inhoudelijk de cierde rechtsbijstand is het terugdrin- heidsinstanties die te vaak de fout toon. Centraal in haar inleidend pleidooi stond de toename van het takenpakket van gemeenten en de daarmee gepaard gaande toename van procedures tegen de overheid. Zij stelde dat overheid en burger elkaar vaak bij de rechter treffen vanwege de problemen die ontstaan door veel en moeilijke wet- en regelgeving. De opgelegde uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning is hier een treffend voorbeeld van.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 96 22/11/2019 13:11:25 ADVOCATENBD VAN DE NOVA 97

ingaan. De meeste panelleden wezen Leusden, projectleider bij het FIOD erop dat voor de meeste oplossingen Anti Corruptie Centrum, bekeek het extra geld nodig is. allemaal pragmatischer. Het terug- dringen van jarenlange, kost bare ‘DE STRAFRECHTADVOCAAT onderzoeken door het inzetten van ALS HULP VAN HET OM BIJ advocaten voor de waarheidsvinding FRAUDEONDERZOEK’ is volgens hem in het belang van de Politici Van Nispen en Van Wijn- samenleving. gaarden bleken huiverig voor het meer inzetten van advocaten bij strafrechte- MEER INFORMATIE lijk fraudeonderzoek. Zij zagen liever Kijk het Gerbrandydebat terug op een investering in extra mankracht periscope.tv/advocatenorde. bij de FIOD en het OM. Ook Petra van Kampen (strafrecht advocaat, hoog leraar strafrechts praktijk en lid algemene raad NOvA) zette vraagtekens bij deze ontwikkeling en merkte op dat er op dit moment geen specifieke gedragsregel is die dit regelt. Samen met de advocaten in de zaal uitte zij principiële bezwa- ren tegen deze aanpak, die vooral in het belang van de staatsveiligheid is en niet in het belang van de cliënt (kernwaarde partijdigheid). Peter van

VEILIGHEID NOVA GESCHOKT DOOR LIQUIDATIEPOGING OP ADVOCAAT PHILIPPE SCHOL

De NOvA is geschokt dat opnieuw een advocaat slachtoffer is geworden van een aanslag. Onlangs is met de moord op strafrechtadvocaat Derk Wiersum al een grens overschreden. Dat weer een advocaat is neergeschoten, laat zien dat de veiligheid van advocaten onverminderde aandacht en toereikende middelen verdient.

In het geval van advocaat Philippe ALLES OP ALLES VOOR Ook in Nieuwsuur reageerde hij op Schol was al eerder via de NOvA VEILIGHEID ADVOCATEN dit onthutsende nieuws. ‘De grond een melding van bedreiging aan Algemeen deken Johan Rijlaars- zakt onder je voeten vandaan,’ aldus het Contactpunt Beroepsgroepen dam stond bij de opening van het Rijlaarsdam. ‘We moeten alles op gedaan. Naar aanleiding hiervan Gerbrandydebat in Den Haag stil alles zetten om de veiligheid van ad- heeft de NCTV, zoals gebruikelijk, bij de aanslag op advocaat Schol. vocaten zo groot mogelijk te maken.’ contact opgenomen met de politie en het OM. Op basis van de toen bekende informatie is een dreigingsanalyse gemaakt en zijn veiligheidsmaatregelen getroffen. De liquidatiepoging laat helaas zien dat honderd procent veiligheid niet bestaat. Nu ook een aanslag op een faillissementscurator is gepleegd, is een nieuwe dreigingsanalyse noodzakelijk.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 97 22/11/2019 13:11:31 98 VAN DE NOVA ADVOCATENBD

ONDERTUSSEN OP HET BINNENHOF VOOR ADVOCATEN RELEVANTE HAAGSE DEBATTEN EN WETTEN

DEBATTEN Het rapport van de Onderzoeks- bestuursrechtspraak’ staat tot Voor het kerstreces spreekt de commissie Openbaar Ministerie, 5 december open voor reacties. In Tweede Kamer op 11 december met de zogeheten commissie-Fokkens, dit wetsvoorstel krijgen de hoogste minister Dekker over het personen- staat op 12 december op de agenda. bestuursrechters de mogelijkheid en familierecht. Het programma Dan bespreekt de Tweede Kamer de om anderen dan de direct betrokken Scheiden zonder Schade maakt hier voortgang van de verbeteringen voor partijen te laten meedenken (de deel van uit. Het programma richt het Openbaar Ministerie. amicus curiae- procedure). zich op het voorkomen van scha- Geschilbeslechting en herstelrecht Tot 17 december is reageren de bij kinderen als gevolg van de is op 30 januari 2020 onderwerp mogelijk op het wetvoorstel scheiding van hun ouders. Een van van gesprek. De Tweede Kamer ‘Wet uitbreiding taakstrafverbod’. de onderdelen van dit programma praat in dit algemeen overleg onder In artikel 22b van het Wetboek is het ontwikkelen en (regionaal) andere over verschillende vormen van Strafrecht staat nu dat testen van de figuur van een gezins- van buiten gerechtelijke geschil- geen taakstraf mogelijk is bij vertegenwoordiger. De NOvA vindt beslechting. Voorbeelden hiervan veroordeling voor een ernstig zeden- dat de rol van de gezinsvertegen- zijn arbitrage, bindend advies en of geweldsmisdrijf. Het wetsvoorstel woordiger een taak is voor de in mediation. Onderdeel van het overleg breidt dat taakstrafverbod uit het familierecht gespecialiseerde is ook de wens van de regering om naar elke vorm van geweld tegen advocaat. Dit is in het belang van de mensen te stimuleren vooral zelf hun politieagenten en hulpverleners rechtzoekende. De advocaat moet probleem op te lossen. zoals ambulancemedewerkers. namelijk voldoen aan opleidings- vereisten en gedragsregels, kent het CONSULTATIES MEER CONSULTATIES procesrecht en is onderworpen aan Het wetvoorstel ‘Wet amicus curiae Kijk voor meer consultaties van wets- toezicht en tuchtrecht. en kruisbenoemingen hoogste voorstellen op internetconsultatie.nl.

VACATURE BENOEMINGEN

De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) telt zestien adviescommis- GECOMBINEERDE sies die advies aan de algemene raad uitbrengen over wetsvoorstellen COMMISSIE die ter consultatie aan de NOvA worden voorgelegd. VENNOOTSCHAPSRECHT Benoemd tot voorzitter per DE NOVA ZOEKT ADVOCATEN VOOR 1 januari 2020: DE ADVIESCOMMISSIE BESTUURSRECHT – mr. A.F.J.A. (Fons) Leijten Benoemd tot advocaat-lid per Lijkt het u leuk om naast uw advo- mogelijk via e-mail plaats. Er staat 1 januari 2020: catuurlijke werkzaamheden een geen ver goeding tegenover behalve – mr. Y. (Yvette) Borrius bijdrage te leveren aan versterking vergoeding van de reiskosten. Eén Benoemd tot notaris-lid per van wet gevingskwaliteit en beleids- keer per jaar wordt de vergadering 1 januari 2020: matige en politieke ontwikkelingen afgesloten met een informeel diner. – mr. R.H. (Reinier) Kleipool op het gebied van bestuursrecht van Voor meer informatie kunt u contact dichtbij te volgen, dan wordt u van opnemen met Lucas Korsten via KEURMERK VOOR VPR-A harte uitgenodigd uw interesse ken- [email protected] of De NOvA heeft baar te maken. (070) 335 35 27. Uw interesse, voor- aan de Vereniging De werkwijze van de commissie zien van een korte motivatie en een Privacyrecht Advocaten wordt vastgesteld in overleg met de actueel cv, kunt u uiterlijk 13 januari (VPR-A) het keurmerk algemene raad. Ondersteuning vindt 2020 kenbaar maken bij het secreta- specialisatieverenigingen zo veel mogelijk plaats door het lan- riaat van de NOvA via secretariaat@ toegekend. Meer informatie: delijk bureau van de NOvA. Gemid- advocatenorde.nl, onder vermelding advocatenorde. nl/keurmerk- deld wordt een keer per kwartaal ver- van ‘sollicitatie adviescommissie specialisatievereniging. gaderd. Verder contact vindt zo veel bestuursrecht’.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 98 22/11/2019 13:11:31 Is uw oude verzekeringskantoor u ontgroeid?

Weet jij wie ik daar moet hebben? Ik was bij het kastje, nu bij de muur…

Ik weet het ook niet Wat een meer, vandaag alweer een papierwinkel, vroeger ander aan de lijn… hielpen ze mij nog…

Maar hoe weet ik nu nog of ik goed verzekerd ben?

Groeide uw verzekeringskantoor zo groot, dat goede service voor u verleden tijd is? Of wilt u uw polissen toetsen aan de eisen van de moderne tijd? Ron Borgdorff is meer dan 25 jaar het vertrouwde adres voor advocaten, notarissen en vrijgevestigde juristen. Ouderwetse service, altijd bereikbaar en mét persoonlijke aandacht.

FINANCIEEL ADVISEUR VOOR VAN BOETZELAERLAAN 24H • 3828 NS HOOGLAND • TEL. 033-20 35 000 • [email protected] • WWW.RONNOTARIAATBORGDORFF.NL & ADVOCATUUR

VERZEKERINGEN ZOWEL ZAKELIJK ALS PARTICULIER OA: • BEROEPS- EN B EDRIJFSAANSPRAKELIJKHEID • CYBERRISKS- EN DATALEKKEN • ARB EIDSONGESCHIKTHEID • VERZUIM • INVENTARIS

PROFIEL: • Minimaal vier jaar werkervaring als advocaat • Affi niteit met de commerciële zakelijke markt • Goede beheersing van de Nederlandse en tenminste één buitenlandse taal (bij voorkeur Duits) in woord en geschrift • Pragmatische instelling • Goede acquisitievaardigheden • Zelfstandig met een collegiale houding VACATURE • Ambitieus en leergierig • Flexibel en enthousiast ADVOCAAT-MEDEWERKER (M/V) • Beschikking over rijbewijs B

Herkent u zichzelf hierin en hebt u de wens om een zelfstandige praktijk te Aspremont Advocaten, gevestigd nabij de voeren en uit te breiden binnen ons team, dan bent u wellicht onze nieuwe A15 tussen Tiel en Arnhem, zoekt een collega. Een parttime invulling van de functie is bespreekbaar. advocaat medewerker voor de algemene commerciële praktijk. WIJ BIEDEN Wij bieden u goede arbeidsvoorwaarden, fl exibiliteit, mogelijkheid tot verdere Aspremont Advocaten typeert zich ontplooiing en een informele collegiale werksfeer. Tevens is er binnen ons advocatenkantoor ruimte om u te specialiseren en staan wij open voor nieuwe als een ondernemend kantoor met initiatieven. thans drie advocaten, een managing partner en een goed geoutilleerd Bent u naar aanleiding van het bovenstaande geïnteresseerd in een werkplek bij secretariaat. De advocaten richten Aspremont Advocaten, stuur dan uw sollicitatiebrief voorzien van CV en foto naar: zich op verschillende rechtsgebieden, voor de zakelijke markt. Aspremont Aspremont Advocaten Advocaten is een vaste partner t.a.v. de heer A.J.W. van der Zwan Industrieweg 19 voor landelijk en internationaal 4051 BW OCHTEN opererende ondernemers. Of mail naar: [email protected]

Meer informatie over ons kantoor vindt u op www.aspremontadvocaten.nl

Advocatenblad_2019_10.indd 99 22/11/2019 13:11:32 VU LAW ACADEMY

Wat u vandaag leert in onze verdiepende leergangen, past u morgen toe in uw praktijk. Bent u op zoek naar een verdieping en specialisatie in uw werkzaamheden? Dan zijn onze juridische leergangen een goede aanvulling op uw wensen. Leergangen die starten in het voorjaar 2020:

LEERGANG AANBESTEDINGSRECHT LEERGANG MBO: MANOEUVREREN VOOR JURISTEN TUSSEN WETGEVING EN BELEID NIEUW ‘aanbesteden met kennis van zaken’ ‘voor juristen en beleidsmedewerkers START 2 maart 2020; PRIJS 2 4.980- die bewust een juridische én maatschappelijke PUNTEN 38 PO NOvA/38 PWO koers willen uitzetten’ START 10 maart 2020; PRIJS 2 2.700,- LEERGANG ARBEIDSRECHT PUNTEN 12 PO NOvA Nu met 2 werkgroepen om juridische casussen en tentamenvragen te oefenen. LEERGANG MERGERS & ACQUISITIONS, START 26 maart 2020; PRIJS 2 3.950,- LAW, FINANCE, SKILLS PUNTEN 42 PO NOvA Nieuw dit jaar: praktijk workshop Onderhandelen verzorgd door De Brauw 2 LEERGANG FINANCIEEL START 2 april 2020; PRIJS 5.750,- TOEZICHTRECHT NIEUW PUNTEN 53 PO NOvA ‘diepte specialisatie in innovatie en ontwikke lingen van wet- en regelgeving LEERGANG STRAFRECHTELIJK BEWIJS- voor de senior specialist’ RECHT VANUIT VERDEDIGINGSPERSPECTIEF START 26 maart 2020; PRIJS 2 3.500,- ‘het succesvol afronden van deze leergang PUNTEN 24 PO NOvA biedt u toegang tot de leergang Specialisatie Strafrecht’ 2 LEERGANG GRONDSLAGEN VENNOOT- START 14 april 2020; PRIJS 2.300,- SCHAPS- EN ONDERNEMINGSRECHT PUNTEN 20 PO NOvA ‘geeft verdieping van kennis en oplossingen voor de belangrijkste praktijkproblemen’ LEERGANG VERBINTENISSENRECHT START 12 mei 2020; PRIJS 2 2.175,- ‘met verdiepende basiskennis ziet u beter en PUNTEN 18 PO NOvA sneller de grote lijnen van de oplossing’ START 12 mei 2020; PRIJS 2 2.175,- LEERGANG INTELLECTUEEL PUNTEN 18 PO NOvA EIGENDOMSRECHT ‘van bredere kennis tot strategisch gebruik’ LEERGANG WETGEVINGSTECHNIEK START 2 maart 2020; PRIJS 2 2.425,- VOOR GEMEENTEJURISTEN PUNTEN 21 PO NOvA ‘verordeningen (waaronder APV) voor lokale overheden opstellen’ 2 NEDERLANDSE ORDE VAN ADVOCATEN START 14 mei 2020; PRIJS 1.980,- PUNTEN 15 PO NOvA PUNTEN PO A DVOCATUUR

www.vulaw.nl

Advocatenblad_2019_10.indd 100 22/11/2019 13:11:35

Adv AdvBlad Leergangen 2020 A4.indd 1 20-11-19 16:31 ADVOCATENBD VAN DE NOVA 101

TRANSFERS WIE€ WAT€ WAAR?

Wie vertrok, wie stopte en wie begon voor zichzelf? Bent u onlangs van kantoor gewisseld of eigen baas geworden? Mail uw verhaal of meld u aan via [email protected].

NAAR ANDER advocaten te Arnhem Groot, mr. M. de: Van van der: LexQuire mw. mr. M.W.M.: VDB KANTOOR Copini, mw. mr. E.H.: Odijk Advocaten B.V. te Tax & Law LLP te Advocaten B.V. te Balans Letselschade te Utrecht Maastricht-Airport Waalre Aardenne, mr. M.A.V. Laag-keppel Haas, mr. N.S. de: Keulen, mr. F.B.: Opbroek-Booij, mw. van: Ten Holter Cox, mw. mr. D.G.A.: Van Sikkelerus & Van As Advocaten te mr. T.A.: Marree en Noordam advocaten Wijn & Stael Advocaten Ray Advocaten te Nieuwegein Dijxhoorn Advocaten te te Rotterdam N.V. te Utrecht Rotterdam Klaassen, mr. O.J.: Amersfoort Altena-Staalenhoef, Craita, mr. A.M.: Heeten, mr. D. den: Hart Advocaten N.V. te Özyakup, mw. mr. mw. mr. M.M.: Houthoff te Brussel Dirkzwager legal & tax Amsterdam T.: Matpanözer Advocatenkantoor Dijk, mr. A.P. van: te Nijmegen Klijn, mw. mr. A.R.: Advocatuur te Seegers & Lebouille Fisherman Advocaten Helvoirt, mr. R.A. NewGround Law te Amsterdam te Badhoevedorp te Rotterdam van: Van Iersel Amsterdam Plas, mr. H.P.: De Barneveld, El Moussaoui, mw. mr. Luchtman N.V. te Kooijman, mr. G.: Advocaten van Van Riet mr. J.: De Brauw H.: Van As Advocaten te ’s-Hertogenbosch Nysingh advocaten B.V. te Utrecht Blackstone Westbroek Nieuwegein Heuvel, mw. mr. F.A. - notarissen N.V. te Presilli, mw. mr. C.: N.V. te Amsterdam Ende, mw. mr. T.A.M. van den: Boskamp & Utrecht Houthoff Coöperatief Beijering-Beck, mw. van den: Nysingh Willems Advocaten te Kos, mw. mr. M.G.: U.A. te Amsterdam mr. A.C.: Nysingh advocaten - notarissen Eindhoven Nysingh advocaten Richter, mr. P.R.W.: advocaten - notarissen N.V. te Utrecht Hilderink, mw. mr. - notarissen N.V. te Straatman Koster N.V. te Utrecht Eradus, mr. F.A.: F.C.: Van Barneveld Utrecht Advocaten te Bisschop, mr. R.: Pieterfrank Advocaten Advocaten te Kruijswijk Jansen, mw. Rotterdam NewGround Law te te Leiden Oosterbeek mr. J.: Wij advocaten te Roelink, mr. B.D.: Amsterdam

‘WE ZIJN ALLEBEI GEPOKT EN GEMAZELD’ ‘Ik heb bewust gekozen voor een kleine flexibele setting’, aldus Frank Eradus (60). ‘Daarom ben ik met Pieter-Jan Winkel het kantoor Pieterfrank Advocaten in Leiden begonnen. Wij kennen elkaar sinds 2000. We zijn complementair, allebei gepokt en gemazeld. Onze focus is onderneming en vastgoed. We sparren veel en hebben plezier in ons werk. We zijn het kantoor nu hard aan het opbouwen. We werken volledig geautomatiseerd en gebruiken zo weinig mogelijk papier. Voor onze bedrijfsnaam hebben we onze voornamen gebruikt, dat zie je niet veel in de advocatenwereld.’

Fahner, mr. J.H.: AKD Hoenselaar-Bots , mw. Amsterdam Fruytier Lawyers Blok, mr. A.H.: te 1000 brussel mr. L.C.G.: Weebers Linskens, mw. mr. in Business B.V. te BVD advocaten Fioole, mr. A.J.: Vastgoed Advocaten L.M.: Evers Soerjatin Amsterdam te Hardinxveld- DayOne Advocaten LLP N.V. te Eindhoven N.V. te Amsterdam Romeijn, mw. mr. H.: Giessendam te ’s-Gravenhage Hoogstad, mr. J.P.A.: Looden, mw. mr. Moree Gelderblom te Boorder, mw. mr. Fotowatkasb, mw. SRK Rechtsbijstand S.: Hanze advocaat Rotterdam E.B.C. de: Akzo Nobel mr. E.: Van Iersel B.V. te ’s-Gravenhage |specialist in Rooij, mr. E.R. de: NV te Amsterdam Luchtman N.V. te Breda Hummelen, mr. J.M.: arbeidsrecht te Zwolle Fender Advocaten B.V. Brink, mr. J.A.C. van Geense, mr. S.: Ploum NautaDutilh N.V. te Maliepaard, mr. J.B.: te Eindhoven den: Groen Caubo te Rotterdam Amsterdam Yur Advocaten B.V. te Sarac, mw. mr. O.: Montessori Advocaten Gernat, mw. mr. S.V.: Janus, mw. mr. R.Q.: Rotterdam Sarikas & Agayev te Almere NautaDutilh N.V. te Severijn Hulshof Marsman, mr. A.W.P.: Advocaten te Brouwer, mw. mr. S.M. Amsterdam Advocaten te De Brauw Blackstone Rotterdam de: Nysingh advocaten Gijsberts, mr. G.L.: ’s-Gravenhage Westbroek, Singapore Slob, mw. mr. - notarissen N.V. te Vogelaar Bosch Jong, mr. R.T. de: De Pte. Ltd. te Singapore Y.: Dolderman Utrecht Spijer Advocaten te Brauw Blackstone Meerman, mw. mr. Letselschade Bulut-Yazir, mw. mr. H.: Honselersdijk Westbroek te Shanghai H.E.: Ten Holter Advocaten te Utrecht AdvocatenvanOranje te Goad, mr. A.A.: Van Jongen, mr. H.D.J.: Noordam advocaten te Snippers, mr. F.G.H.: Amsterdam Campen & Partners Greenberg Traurig, Rotterdam HDK Advocaten te Busuladzic, mw. mr. N.V. te Amsterdam LLP te Amsterdam Moonen, mw. mr. K.: Amsterdam K.: Clifford Chance Groot, mr. F.W.M.: Jongmans, mr. M.W.J.: DVDW Advocaten te Sonneveld, mw. Europe LLP te Paris Abma Advocaten te AKD te Eindhoven Rotterdam mr. E.: Severijn cedex 08 Purmerend Kaaij, mw. mr. H.D.S. Nijland-van Oorsouw, Hulshof Advocaten te Çakir, mr. C.: Ozkara

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 101 22/11/2019 13:11:35 102 VAN DE NOVA ADVOCATENBD

’s-Gravenhage DeKerfAdvocatuur Operations Limited Heuvel, mw. mr. Wageningen (04-11- Sprenkels, mr. M.F.E.: (mr. P.J.F.M. de Kerf te (mr. V.A. Gainda te N.W.M. van den, Breda 2019) Themis advocaten te Nijmegen) Amsterdam) (01-11-2019) Paridon, mr. C.J. van, Maastricht Five Paper - The Data Lawyer B.V. Hiel, mw. mr. F.R.E., Amsterdam Starmans, mr. International (mw. mr. E.F. Vaal te Middelburg (31-10-2019) C.N.G.M.: Strafwerk (mr. G.L.A.D. Dingley Rotterdam) (29-10-2019) Pöll, mw. mr. A.L.,

‘IK ZOEK ALLES TOT OP DE BODEM UIT’ Marie Claire Pedrotti (29) heeft Hendriksen & Mühren Strafrecht Advocaten (Hoorn) verruild voor haar eigen kantoor: Pedrotti Advocatuur. ‘Nu kan ik alles zelf indelen, ik werk bijvoorbeeld veel thuis. Ik doe veel zaken in het penitentiair recht, voornamelijk in de PI van Ter Apel. Daar zitten de meest kwetsbare gevangenen: ze hebben geen verblijfsstatus en kunnen zich moeilijk verstaanbaar maken. Ik vind het mijn taak als advocaat hen bij te staan. Bijvoorbeeld een gedetineerde die ten onrechte in de isoleercel moest en geen bezoek mocht krijgen van zijn vrouw. Dan ga ik tot het uiterste om alles tot op de bodem uit te zoeken.’

advocaten te Utrecht te ’s-Gravenhage) URDOI LEGAL Hijden, mw. mr. M.A.H. ’s-Gravenhage Straten, mw. mr. Haarsma Advocaten (mr. A.D. Urdoi van der, Amsterdam (31-10-2019) D.P. van: BZK- (mr. R.J. de Boer te te Meerssen) (01-11-2019) Quist, mr. A.A., UBR advocaten te Amsterdam) Van Bree Arbeidsrecht Homan, mw. mr. L., Amsterdam ’s-Gravenhage Holman Fenwick (mw. mr. F.A.M. van Utrecht (31-10-2019) (24-10-2019) Stroeve, mr. H.: Severijn Willan LLP (mw. Bree te ’s-Gravenhage) Janssen, mr. P.J., Ranke, mw. mr. A.C., Hulshof Advocaten te mr. S.L. Lazarou te van leur Amsterdam Woerden (18-10-2019) ’s-Gravenhage Rotterdam) advocatenkantoor (17-10-2019) Rijnhart, mr. M., Strous, mr. N.M.: IRIS Advocatuur (mw. mr. A.H. van Leur Jonkers, mr. P., ’s-Gravenhage Taylor Wessing N.V. te (mw. mr. I.M. d’ Hont te Amstelveen) Amsterdam (23-10-2019) Eindhoven te Breda) (01-11-2019) Sangster, mw. mr. I., Sturrus-Burger, Karom (mw. mr. C.J. UIT DE PRAKTIJK Keulen, mr. R.C. van, Rijen (01-11-2019) mw. mr. S.: SRK Koenen te Amsterdam) Adl Rudbordeh, mr. A., Hoogvliet Rotterdam Schmeets, mw. mr. Rechtsbijstand B.V. te KLAR Advocatuur (mw. Amsterdam (31-10-2019) Y.C.J., Maastricht ’s-Gravenhage mr. R.S.J. Hoogstraaten (31-10-2019) Koekkoek, mr. R.J., (09-10-2019) Syrier, mr. A.W.: te Rotterdam) Arendsen, mw. mr. N.S., Loenen gld (01-11-2019) Siegers, mw. mr. J.M., Strafwerk advocaten te KoetzierPoiesz Leiden (31-10-2019) Kolmeijer, mw. mr. E.J., Amsterdam (11-10-2019) Utrecht Advocaten (mr. H.C. Aydogan, mw. mr. F.G., Bleiswijk (17-10-2019) Straelen, mw. mr. F.P. Uhm, mw. mr. A.R. Koetzier en mr. G.P. Eindhoven (01-11-2019) Konings, mr. G., van, Amsterdam van: Van Doorne N.V. te Poiesz te Heemskerk) Bergman, mw. mr. Utrecht (10-10-2019) (10-10-2019) Amsterdam LeasePlanGlobal B.V. A.A.M., Leiden Koot, mw. mr. E.W.P., Tay, mr. R.E., Vastmans, mr. (mr. J.A.A. Zents te (20-10-2019) ’s-Gravenhage Maastricht (10-10-2019) R.H.H.: Ekelmans & Amsterdam) Besseler, mw. mr. (22- 10-2019) Tiemissen, mw. Meijer Advocaten te Litix Law B.V. (mr. M. B.J.C.M., Utrecht Leeuwen, mw. mr. L. mr. R.H.M.M., ’s-Gravenhage Sweerts te Rotterdam) (23-10-2019) van, Zoetermeer ’s-Hertogenbosch Versteeg, mw. mr. MH Advocatuur (mw. Bongartz, mr. W.T., (01-11-2019) (01-11-2019) X.Y.G.: bureau Brandeis mr. M. Heijsteeg te Amsterdam (04-11- Luijk, mw. mr. N. van, Top-Sarneel , mw. mr. te Amsterdam Haarlem) 2019) Breda (01-11-2019) G.M., Rotterdam Vloedbeld, mw. Paul Vine Consulting Bresters, mw. mr. Meeusen, mr. F., (01-11-2019) mr. E.S.: Marxman (mr. P. Vine te A.A.G., Amsterdam Zoetermeer (31-10-2019) Unger, mw. mr. A., Advocaten B.V. te Amsterdam) (01-11-2019) Meijer, mr. G.B., Veghel (31-10-2019) Amersfoort Pedrotti Advocatuur Burgt, mw. mr. S. van Enschede (01-11-2019) Wal, mw. mr. C.F. van (mw. mr. M.C. Pedrotti der, Amsterdam Mentink, mw. mr. der, Amsterdam NAAR NIEUWE te Hoorn nh) (01-11-2019) T.A.B., Rotterdam (01-11-2019) KANTOOR OF Pejman Law (mr. A.K. Dohmen, mr. T., (01-11-2019) Wartena, mw. mr. ASSOCIATIE Ramdas te Rotterdam) Valkenburg lb Meulen, mr. H.J. ter, C.T.D., Haarlem Pieterfrank Advocaten Amsterdam (01-11-2019) Addleshaw Goddard (31-10-2019) (mr. F.A. Eradus en mr. (18-10-2019) Welles, mw. mr. I.D.A., LLP (mr. M. Collins te Frank, mw. mr. F., P.J. Winkel te Leiden) Mol, mr. A., Arnhem Amsterdam (08-10- Singapore 049315) Amsterdam Rozemeijer Advocatuur (16-10-2019) 2019) Advocatenkantoor (14-10-2019) en Mediation (mr. Naves, mw. mr. I.M., Zegger, mw. mr. J.P.J, Beekelaar Frites, mw. mr. H., S. Rozemeijer te Amsterdam Amsterdam (25-10-2019) (mr. H. Beekelaar Utrecht (15-10-2019) Velserbroek) (16-10-2019) te Kwadijk) Gerven, mr. F.P.M. van, Schouten - Korwa (mw. Nijland, mw. mr. J-A., Alessandro Mazzi Legal Amsterdam (15-10-2019) OVERLEDEN mr. F.R. Schouten- Amsterdam (01-11- (mr. A.M. Mazzi te Graus, mw. mr. M.A.W., Bree, mr. A.J.Th. de, Korwa te Leiden) 2019) Amsterdam) Maastricht (01-11-2019) Den Haag (22-08-2019) SF Advocatuur (mw. Ochten, mr. M.W. van, Celik Advocatuur Habraken, mw. mr. Frans, mr. R.J., mr. T.N. van Lith te Nijmegen (01-11-2019) (mw. mr. D.Z. Celik te K.H.J., Londen Zaandam (13-09-2019) Mijdrecht) Olde Beverborg, Amsterdam) (31-10-2019) Stryker European mw. mr. A.E.M.,

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 102 22/11/2019 13:11:36 6519436 Advocatenblad_2019_10.indd 103 ✔ ✔ zonder colleges te volgen? Het recht bestuderen, ou.nl/rechtswetenschappen Vraag nújouwpersoonlijkstudieadviesaan! ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ Rechtswetenschappen aandeOpenUniversiteit tewanneer jijwilt.Perfect combineren metwerk enprivé. of cursus, tot volledige bachelorofmaster. Online, injeeigentempo. Waar en opacademischniveau,Open Universiteit. indeeltijd. Jestudeert Van studie korte van derechtspraak? danvoor Kies eenstudieRechtswetenschappen aande competenties verder uitteomje bouwen?specialiseren Of opandere terreinen Is hethoogtijdomjetheoretische kennisvan hetrecht enjejuridische

& Master ofLaws& Master (LLM) universitaire erkende, titels BachelorofLawsInternationaal (LLB) Doorstromen Recht vanhbonaarwo metSchakelzone Studeren metLeven LangLeren Krediet Direct toepasbaar injewerk Persoonlijke begeleidingenexcellent studiemateriaal Bepaal zelf jestudietempo Focusprogramma’sKorte M &Sciences Open bachelorLiberalArts Bachelor Rechtsgeleerdheid aster Rechtsgeleerdheid

Open Universiteit

www.ou.nl 22/11/2019 13:11:36 104 VAN DE NOVA ADVOCATENBD

VAN DE TUCHTRECHTER

Deze uitspraken zijn geselecteerd en bewerkt door de Commissie Disciplinaire Rechtspraak, bestaande uit Jan de Bie Leuveling Tjeenk, Tjitske Cieremans, Han Jahae, Maurice Mooibroek en Robert Sanders.

HANDELEN IN STRIJD nen voor handelingen van een cliënt als werkgever aansprakelijk is voor MET HUISREGELS PI waarvan hij weet dat die in strijd zijn eventuele fouten van de accoun- – Raad van Discipline Arnhem- met de geldende huisregels van de tants. Vervolgens dagvaardde mr. X Leeuwarden 23 juli 2018, PI waarin een cliënt is gedetineerd. namens zijn cliënt de drie accoun- zaak nr. 18-121, ECLI:NL: Of het handelen van de advocaat tants in persoon. Voorts gaf mr. X te TADRARL:2018:170. schadelijk zou kunnen zijn voor een kennen dat zijn cliënt voornemens – Gedragsregel 1 (nieuw). (lopend) strafrechtelijk onderzoek, was strafrechtelijke aangifte te – Contact met gedetineerde cliënt doet volgens de raad niet ter zake. doen tegen de accountants en dien- via mobiele telefoon. De Raad van Discipline verklaart het de hij tegen de accountants diverse dekenbezwaar derhalve gegrond. tuchtklachten in bij de Accoun- Mr. X trad op als advocaat in een Waarschuwing. tantskamer. Daarnaast schreef een strafzaak. In deze periode was zijn aan het kantoor van mr. X verbon- cliënt gedetineerd in een peniten- TEKORTKOMINGEN IN den jurist (niet zijnde een advocaat) tiaire inrichting (PI). De huisregels PRAKTIJKUITOEFENING in brieven aan de accountants dat van de PI schreven voor dat gedeti- – Hof van Discipline 20 augustus hun handelen ‘malicieus’ was. neerden geen mobiele telefoon tot 2018, zaak nr. 170002, ECLI:NL: De drie accountants hebben tegen hun beschikking mochten hebben. TAHVD:2018:151. mr. X een tuchtklacht ingediend. De cliënt van mr. X had heimelijk een – Artikel 10a lid 1 sub a, c en d De klacht houdt in dat mr. X tucht- mobiele telefoon in zijn bezit. Tijdens Advocatenwet, Gedragsregels 1, rechtelijk verwijtbaar heeft gehan- de detentieperiode van cliënt hebben 2 en 7 (nieuw). deld doordat hij (a) voortdurend er 196 contacten plaatsgevonden – Kansloze en nutteloze procedures kansloze en nutteloze procedures tussen de mobiele telefoon van mr. voeren, onnodig schaden belangen voert, (b) volhardt in het dagvaar- X en de mobiele telefoon van zijn wederpartij, ondeskundig optre- den in privé van klagers terwijl hun gedetineerde cliënt. Hierbij zijn vijf den, onnodig grievend. werkgever heeft aangegeven dat uitgaande gesprekken van de cliënt mr. X zich tot haar moet wenden, geregistreerd en 191 sms-berichten Mr. X trad op voor een gerechtsdeur- (c) heeft gedreigd met het doen van waaronder uitgaande berichten van waarder tegen wie twee tuchtklach- strafrechtelijke aangifte terwijl die mr. X. ten waren ingediend door de verant- aangifte op geen enkele wijze is De deken heeft dekenbezwaar woordelijk toezichthouder. De Kamer onderbouwd en (d) een onder zijn ingediend inhoudend dat mr. X voor Gerechtsdeurwaarders ver- tuchtrechtelijke verwijtbaarheid tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft klaarde beide klachten gegrond. Dit vallende medewerker onnodig grie- gehandeld doordat hij talloze malen leidde ertoe dat mr. X’s cliënt uit zijn vende uitlatingen heeft laten doen. gedurende langere tijd via mobiele te- ambt is ontzet. Nadien stelde mr. X Voordat de behandeling van de lefoons contact heeft gehad met zijn namens zijn cliënt drie accountants tuchtklacht plaatsvond heeft mr. X gedetineerde cliënt. Dit terwijl mr. X werkzaam bij de toezichthouder in zich uitgeschreven van het tableau. wist dat het gebruik van een mobiele privé aansprakelijk. In zijn reactie De Raad van Discipline heeft de telefoon door een gedetineerde in de gaf de voorzitter van het bestuur klacht (in alle onderdelen) onge- betreffende PI niet is toegestaan. van de toezichthouder aan dat mr. X grond verklaard. In hoger beroep De verweerder erkent fout te hebben zich nadien tot de toezichthouder stelt het Hof van Discipline voorop gehandeld. De Raad van Discipline is als organisatie moest wenden met dat een advocaat een grote mate dan ook kort over het dekenbezwaar. betrekking tot de aansprakelijkstel- van vrijheid toekomt om de belan- Een advocaat behoort zich niet te le- ling, aangezien de toezichthouder gen van een cliënt te behartigen

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 104 22/11/2019 13:11:37 ADVOCATENBD VAN DE NOVA 105

op een wijze die hem, in overleg gedaan. Klachtonderdelen (a) en (b) schriften van het gerechtsgebouw met de cliënt, goeddunkt. Die zijn gegrond. lieten niet tot dat de staaf werd vrijheid is onder andere begrensd Ook klachtonderdeel (c) verklaart het meegebracht. Dit incident leidde doordat een advocaat geen feiten hof gegrond. Ter zitting bij het hof tot een normoverdragend gesprek mag poneren waarvan hij weet of verklaarde mr. X de strafrechtelijke tussen mr. X en de deken. Enkele redelijkerwijs kan weten dat deze aangifte als pressiemiddel te hebben jaren later nam mr. X een (verpakt) in strijd zijn met de waarheid. In gebruikt om partijen aan tafel te mes mee naar de rechtbank en het licht van die maatstaf stelt het krijgen. Die handelwijze is eveneens toonde hij dit op zitting. Wederom hof vast dat mr. X kansloze en/of in strijd met de kernwaarde integri- had mr. X hier tevoren geen melding nutteloze procedures heeft gevoerd teit, aldus het hof. Ten aanzien van van gemaakt. Tijdens een nieuw ge- tegen klagers. Tekenend is dat de klachtonderdeel (d) stelt het hof voor- sprek met de deken vermeldde mr. X procedures telkens dezelfde of met op dat mr. X ook verantwoordelijk is dat hij het mes mogelijk ook tijdens elkaar samenhangende thema’s voor degene die onder zijn (kantoor) een eerdere zitting in dezelfde straf- aan de orde stellen. De ingedien- naam optreden. De term ‘malicieus’ zaak in zijn tas bij zich had. de klachten/vorderingen leiden zoals gebezigd door een jurist ver- Het tegen mr. X ingediende deken- bovendien steeds tot afwijzing, bonden aan zijn kantoor, mochten de bezwaar luidt dat hij tuchtrechte- ongegrondverklaring of niet-ont- accountants terecht als intimiderend lijk verwijtbaar heeft gehandeld vankelijkverklaring, behoudens ervaren en is onnodig grievend, aldus doordat hij de veiligheidsvoorschrif- een enkele niet-relevante uitzon- het hof. Ook klachtonderdeel (d) is ten van de rechtbank niet heeft dering. Het hof overweegt dat daarom gegrond. nageleefd door bij twee zittingen mr. X hierdoor drie kernwaarden Onvoorwaardelijke schorsing voor een mes (in verpakking) bij zich te heeft geschonden. Allereerst de drie maanden. hebben zonder dit voorafgaand te kernwaarde deskundigheid, omdat melden bij de beveiliging. hij op geen enkele wijze heeft NIET-NALEVEN VEILIGHEIDS- De Raad van Discipline stelt vast dat onderbouwd dat de accountants VOORSCHRIFTEN mr. X, zonder voorafgaande aankon- – als individuele werknemers van GERECHTSGEBOUW diging of (het vragen van) toestem- de toezichthouder – ter zake van – Raad van Discipline ’s-Hertogen- ming, meerdere keren voorwerpen de uitvoering van hun functie, in bosch 20 augustus 2018, zaak een gerechtsgebouw heeft binnen- privé aansprakelijk konden worden nr. 18-307/DB/ZWB/D, ECLI:NL: gebracht terwijl (het voorhanden gesteld voor de schade van zijn cli- TADRSHE:2018:117. hebben van) die voorwerpen in het ent. Ook heeft mr. X de kernwaarde – Gedragsregel 1 (nieuw). gerechtsgebouw verboden waren integriteit geschonden door onder – Advocaat neemt ijzeren staaf en (was). Door zo te handelen, heeft dreiging van incassomaatregelen, mes mee als bewijsstuk . mr. X de veiligheidsvoorschriften de accountants individueel te som- van het gerechtsgebouw overtre- meren binnen veertien dagen een Mr. X had een ijzeren staaf van 40 à den. Aldus heeft hij gehandeld in aanzienlijk bedrag aan schadever- 50 cm meegenomen naar een politie- strijd met hetgeen een behoorlijk goeding te voldoen. Als laatste is de rechterzitting die hij als bewijsstuk advocaat betaamt. Het verweer dat kernwaarde onafhankelijkheid in in een strafzaak van zijn cliënt heeft het tonen van het mes in het verde- het gedrang. Het past een advocaat overgelegd. Van tevoren had mr. X de digingsbelang van zijn cliënt was namelijk niet om zich door een (beveiliging van de) rechtbank niet en dit ook het gewenste effect heeft cliënt te laten lenen voor de wijze gemeld de staaf te zullen meenemen gesorteerd, baat mr. X niet. van procederen zoals mr. X heeft naar de zitting. De veiligheidsvoor- Berisping.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 105 22/11/2019 13:11:37 106 VAN DE NOVA ADVOCATENBD

DEGEZINS¸ ADVOCAAT° OVERBODIG? TEN SLOTTE DOOR/THEDABOERSEMA LIDALGEMENERAADNEDERLANDSEORDEVANADVOCATEN

Begin 2018 presenteerde André Rouvoet het een advocaat. Met de introductie van de figuur rapport ‘Scheiden… En de kinderen dan?’ van ‘gezinsvertegenwoordiger’, die in de op- Volgende week bespreekt de Tweede Kamer de tiek van de minister voor Rechtsbescherming voortgangsrapportage van het platform Schei- niet per se een advocaat hoeft te zijn, wordt den zonder Schade. Als deelnemer aan dit plat- dat uitgangspunt steeds meer losgelaten. form steunt de NOvA onomwonden het streven Hoewel deze rol nog niet specifiek is ingevuld, om te komen tot de-escalerende en oplos- denkt het ministerie van Justitie en Veiligheid singsgerichte echtscheidingsprocedures. Ook bijvoorbeeld ook aan een bijzonder curator of advocaten vinden dat schade voor kinderen tij- een gedragswetenschapper. dens een echtscheiding zo veel mogelijk moet De NOvA vindt het cruciaal dat bij een echt- worden voorkomen. In dat licht verklaarde de scheiding altijd een advocaat betrokken is. NOvA zich vorig jaar dan ook graag bereid mee De rol van de gezinsvertegenwoordiger dient te denken over een experiment met een alter- dan ook voorbehouden te blijven aan een in natieve scheidingsprocedure in plaats van de het familierecht gespecialiseerde advocaat. huidige procedure voor de rechter. Deze dient zich in zijn beroepsuitoefening Een van die alternatieven is de gezinsadvo- immers te houden aan de gedragsregels, kent caat, eerder al door de Kinderombudsman ge- het procesrecht en is onderworpen aan het introduceerd in het kader van kind vriendelijke tuchtrecht. Deze (gezins)advocaat is niet al- advocatuur. Een gezinsadvocaat treedt op voor leen gespecialiseerd in de juridische gevolgen het hele gezin en niet alleen voor de vader, van een echtscheiding, maar wordt bovendien moeder of het kind. Hij is daarmee zowel geacht over de nodige mediationvaardigheden ‘meervoudig partijdig’ als neutraal en onaf- en gesprekstechnieken te beschikken. Die hankelijk. De focus ligt op de belangen van de combinatie komt scheidende ouders, en zeker kinderen en het bereiken van een duurzame het kind, alleen maar ten goede. invulling van gelijkwaardig ouderschap. Als NOvA kunnen wij deze invulling van de Hoewel meervoudige partijdigheid in princi- gezinsvertegenwoordiger faciliteren door een pe in strijd is met de gedragsregel 15 kan een extra aantekening op het tableau te realiseren advocaat, behoudens enkele omstandigheden, voor gespecialiseerde familierechtadvocaten wel degelijk optreden voor een gezin. Wel die ook thuis zijn in mediation. Deze advo- moet er ruimte zijn tot wederopzegging, moet caten kunnen dan exclusief optreden als de advocaat zich constant zekerheid verschaf- gezinsvertegenwoordiger. In dat geval wordt fen van parallel lopende belangen en dient hij de term ‘gezinsadvocaat’ feitelijk overbodig. altijd transparant te zijn over wie zijn cliënt is. Of de gezinsvertegenwoordiger, daar wil ik Een gezinsadvocaat is, de naam zegt het al, vanaf zijn.

2019 | 10

Advocatenblad_2019_10.indd 106 22/11/2019 13:11:37 LEXXYN.NL

Devoon en Trivium bundelen krachten

SAFARI IN AFRIKA?

Tanzania Kenia Madagaskar Oeganda Rwanda Zimbabwe Namibië Botswana

Devoon en Trivium. Bouwers van vooruitstrevende software voor Zambia slimmer en efficiënter werken. Met geweldige support van enthousiaste en gedreven teams. Met inzet van twintig jaar Mozambique kennis en ervaring. Zie hier de overeenkomsten tussen de makers van NEXTassyst en NEXTmatters. IJzersterke oplossingen van Seychellen twee softwareontwikkelaars die dezelfde focus, dezelfde ambitie en dezelfde kernwaarden delen. Mauritius

Voor Devoon en Trivium redenen genoeg om verder te gaan onder Zuid-Afrika één noemer: NEXTlegal. Eén nieuwe, krachtige organisatie. Gestoeld op twee merken. Gebrand op één missie: de beste softwarepartner zijn voor de advocaat, notaris en bedrijfsjurist. Al sinds 1979 dé Afrika specialist Meer weten? Kijk opwww.nextlegal.nl Op jambo.nl en in onze brochure vindt u ruim 100 uitgekiende reizen of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat. Hét digitale hart voor advocaten, De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen! notarissen en bedrijfsjuristen

OM_Advocatenblad_2019_10.indd 4-6 22/11/2019 11:55:54 Gevoel van onveiligheid groeit Onderzoek naar Onderzoek geweld en dreiging |  22/11/2019 11:55:51

JAARGANG  | JAARGANG strafrecht strafrecht KRONIEKEN Formeel Materieel ADVOCATENBLAD.NL OP NIEUWS ACTUELE HET VOOR KIJK JAAROVERZICHT JAAROVERZICHT De spraakmakende vanzaken 2019 afscheid INTERVIEW Westerveld Mies neemt Rugdikte: 4mm – 20/11/2019 – Textcetera – 20/11/2019 – 4mm Rugdikte:

JAARGANG  |  |  OM_Advocatenblad_2019_10.indd 1-3