zevende EDITIE VOORjaar 2010

test: hoe goed kent u de sp? (en waarom zou u er eigenlijk op stemmen?)

emile roemer: "we bieden iedereen zekerheid in de crisis"

Ewout irrgang: "SP garandeert hypotheekrente- aftrek tot € 350.000,-" 2 zo voor een beter nederland

Op de cover Emile Roemer, de nieuwe fractieleider en lijsttrekker van de SP. Verderop in het blad spreken we hem COVER uitgebreid. Maar nu alvast een raadseltje voor u. Als Emile zich na een lange werkdag wil ontspannen met een moppie muziek, van wie schuift hij dan het liefste een cd in MODEL de speler? A) Het Weens filharmonisch B) Frans Bauer C) Coldplay D) Iron Maiden E) Hans Dulfer.

Het juiste antwoordt vindt u op pagina 4/5. FOTOGRAFIE: AUKE VLEER jan marijnissen Uitslag SP-lezersvraag voor Beter onderwijs GO, EMILE, GO! In totaal ben ik tien keer lijsttrekker geweest. Vanaf 1978 vier keer voor de gemeenteraad, halverwege de jaren tachtig voor de Provinciale Staten van Brabant, en vanaf 1994 vijf maal voor de Tweede Kamer. Voor het eerst in meer dan dertig jaar ben ik bij deze verkiezingen, waar ik rechtstreeks bij betrokken ben, niet de lijsttrekker van de SP. Sterker, ik sta niet eens op de lijst.

De dag in mei 1994 waarop Remi Poppe en ik werden beëdigd als DE KERK FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN Kamerlid, kan ik me herinneren als de dag van gisteren. Vertegen- Sabrina Trip ontvangt haar prijs van SP-Kamerlid Jasper van Dijk (l). Haar aanstaande, Dennis (r), mag mee naar Leuven. woordiging van de partij in het hoogste democratische orgaan van het land was immers het doel waarnaar de partij al zo lang had ge- streefd. En nu was het dan eindelijk zo ver. De partij had twintig jaar gewerkt aan de basis, in de buurten, in de fabrieken en op de bouw. We richtten overal afdelingen op, schoolden onszelf, en or- managerS ZELF ganiseerden overal acties waar dat nodig was. Wij weten als geen ander hoeveel je moet doen om het vertrouwen van de mensen te krijgen en te behouden. Vanaf nu zaten we in de tweede Kamer…om er nooit meer uit te VOOR de klas verdwijnen. Remi en ik wisten vanaf die allereerste dag dat we goed in de gaten gehouden zouden worden, door de andere frac- Hoe verbeteren we ons onderwijs? In de vorige ZO loofde SP-Kamerlid ties, door de pers, en vooral door onze stemmers. En de opluch- Jasper van Dijk een lang weekend Leuven uit voor het beste idee. Win- ting was dan ook groot toen we vier jaar later, bij de eerste ver- kiezingen na onze intrede, stegen van twee naar vijf zetels. We nares Sabrina Trip uit Vlaardingen ziet de oplossing niet in geld alleen. hadden het vertrouwen dat de mensen in ons hadden gesteld niet Het gewonnen uitje komt zéér gelegen: “Ik trouw binnenkort met mijn beschaamd, we hadden door ons optreden in en buiten de Kamer zelfs meer mensen overtuigd dat een stem op de SP geen verloren vriend Dennis. Het weekend België is een mooie huwelijkscadeau.” stem is. Daarna ging het snel. Van vijf naar negen, en daarna 25 Kamerzetels in 2006. Zelfs regeringsdeelname kwam in het vizier. Wij allen hoopten dat het CDA en de PvdA wilden opschuiven zo- “Een beter onderwijs krijg je het observeren van de kinderen. zelf doceerervaring moet hebben. dat er ruimte zou komen voor ons in het kabinet. Maar daarvan niet alleen door er meer geld in Zo krijgt de leerkracht een goed Jasper: “Sabrina zegt hierover: 'De was geen sprake. Het CDA, en later ook de PvdA, gaven er de voor- te steken, maar door er meer inzicht in de onderwijsbehoefte uiteindelijke beslissingen worden keur aan het oude beleid voort te zetten. Het resultaat hebben we kwaliteit aan te geven”, zegt van een leerling.” niet genomen door een bestuur, de afgelopen drie jaar kunnen zien… Sabrina. “Ik ben leerkracht van maar door het team van de school groep 2 en kan mij er erg boos Juryrapport zelf. Zij hebben de expertise en Emile Roemer is bij deze verkiezingen de lijsttrekker van de SP. over maken hoe wij ons onderwijs “In haar bevlogen inzending niet de meneren en mevrouwen Zoals u elders in deze krant kunt lezen, heeft hij als jonge jongen verzieken. Ik doe niet mee aan deze legt Sabina Trip de nadruk op op de kantoren! Leerkrachten de afdeling Boxmeer opgericht. Sindsdien is hij de SP en de zaak lezersvraag voor de prijs, maar om het belang van goede leraren moeten dus veel meer inspraak waarvoor wij staan trouw gebleven en meer dan dat. Hij bouwde een keer te zeggen waar het op in het basisonderwijs. In plaats krijgen.' Dit is de jury uit het hart de afdeling uit, werd Raadslid en daarna wethouder. Sinds 2006 staat.” van geld uitgeven aan dure gegrepen, vandaar dat Sabrina Trip is hij Kamerlid en verdienstelijk woordvoerder Verkeer en Water- Sabrina komt met veel voorstellen. lesmethoden wil zij meer de prijsvraag wint.” staat, en nu dus de eerste man van de SP. Ik ken Emile al zo lang Ze vindt bijvoorbeeld dat aandacht voor de kwaliteit van we allebei actief zijn voor ‘de Beste Partij van Nederland’. Velen schoolmanagers zelf ook voor het lesgeven op de Pabo. Zonder Verkiezingsprogramma zien in hem de joviale Brabander (is 'ie ook); anderen zien ‘m als de klas moeten staan zodat ze goede leraren - die voldoende tijd Enkele van de voorstellen van de onderwijzer, die hij ooit was (is 'ie nog steeds); weer anderen de gevoel hebben bij het lerarenvak. krijgen voor leerlingen - wordt Sabrina komen terug in het vastberaden aanvoerder van de strijd voor een eerlijke inkomens- Daarnaast wil ze af van de het basisonderwijs kil en koud. verkiezingsprogramma van de verdeling en goed onderwijs en goede zorg (is 'ie nog het meest). bureaucratie die tijd van leraren Bureaucratie en administratie SP. Jasper van Dijk: “Tevens Ik zie in hem de man die leiding geeft aan de Tweede Kamerfrac- opslurpt. Tijd die ze beter aan - eindeloos gegevens invoeren investeren we ruim een miljard tie, anderen inspireert en motiveert, en altijd scherp ons doel in kwaliteitsonderwijs voor de in de computer - moeten tot een euro extra. Dit is ondermeer nodig het vizier houdt. Emile, en al die ander SP’ers, zet ‘m op! Er is een kinderen kunnen gebruiken. minimum beperkt worden.” om de arbeidsvoorwaarden van wereld te winnen voor de gewone mensen van dit land; de mensen “Een leerkracht moet meer Juryvoorzitter Jasper van Dijk vindt de mensen die in het onderwijs die de haver verdienen maar ‘m niet krijgen. aandacht kunnen besteden aan ook dat iedere schoolmanager werken te verbeteren.” zevende editie • VOORJAAR 2010 3 Nieuwe SP-fraCTieleider schrijft aan alle

inwoners van Nederland emile roemer ZAL voorkomen dat mensen met laag Beste mensen, leggen bij schoonmakers, verpleegkundigen inkomen bloeden politieagenten en onderwijzers. Als er miljarden voor de crisis. gevonden moeten worden dan gaan we toch zeker ook kijken naar de veroorzakers van de Pagina 4 crisis? Hebben die niet het meest geprofiteerd Het is crisis en velen vragen zich af hoe het nu van de rijkdom voordat de crisis uitbrak? verder moet. Behoud ik wel mijn baan? Wordt het leven voor mij straks onbetaalbaar? Wordt Onze keuzes zijn helder. Wij gaan de rekening mijn buurt veiliger en prettiger? eerlijk verdelen, door de villasubsidies aan te pakken, door premies inkomensafhankelijk te Politici die zeggen te weten hoe de toekomst maken, door torenhoge bonussen aan te pakken zich gaat ontrollen en dat zij de kant en klare en door banken mee te laten betalen aan de antwoorden paraat hebben, lopen volgens schade die zij hebben veroorzaakt. Als geen mij de boel te bedonderen. Zulke politici ander staat de SP voor publieke voorzieningen. missen de nederigheid die je als politicus moet Juist nu moeten we jongeren opleiden in plaats hebben. De SP doet veel onderzoek onder van ze op te zadelen met dure studieleningen. leraren, verpleegkundigen en in de wijken. Wij Geen marktwerking in de zorg, maar meer Een beter onderzoeken dagelijks de werkelijkheid zodat handen aan het bed. Geen JSF straaljagers, maar we nieuwe antwoorden vinden op acute vragen. meer agenten in de buurt. Geen dure interim- Nederland voor En dat is maar goed ook, want de werkelijkheid managers bij de overheid maar conciërges in minder geld: op straat, op het werk en bij de mensen thuis elke school. De SP blijft strijden voor een AOW- investeren is vaak heel anders dan de werkelijkheid die in leeftijd van 65 jaar. Nu het kabinet gevallen Den Haag besproken wordt. is, wordt de verhoging van de AOW-leeftijd waar het moet, Op straat hoor je hoe er gedacht wordt over onderdeel van de verkiezingsstrijd. Nieuwe bezuinigen waar de politiek. Als ik spreek met stakende ronde, nieuwe kansen: 65 blijft 65! schoonmakers dan hoor ik dat zij amper rond Ons land heeft na jaren van stilstand behoefte het kan. kunnen komen van hun salaris. Ik krijg kippenvel als honderden aan vooruitgang, aan werklust en saamhorigheid. Meer dan ooit is er Pagina 7 schoonmakers ’s nachts op het station bivakkeren om op te komen voor behoefte aan nieuw optimisme. hun collega’s. Hier wordt een sociale strijd gevoerd. Dat zie je, dat voel je. Ik roep u daarom op; kies niet voor het afbraakbeleid van rechts, maar Op 9 juni mag u naar de stembus. Ik hoop van harte dat u uw stem laat voor het lef van links. De SP is klaar voor een sociale alliantie die de gelden. Nederland heeft een beschavingsoffensief nodig in de richting puinhopen van rechts bijeen gaat vegen. Van de PvdA weten we dat zij van Geert Wilders en zijn PVV. Gaan we toestaan dat hij Nederland niet gewend is automatisch naar links te kijken. Versterk daarom het in tweeën splijt? Staan we toe dat moslims en niet-moslims een écht sociale blok. Geef de politiek een duw naar links. Stem SP! verschillende behandeling krijgen in ons land? Maar behalve een keuze tegen de rabiaat rechtse koers van de PVV maakt de SP nog een keuze; voor meer solidariteit. Om niet de rekening van de crisis neer te leggen bij de kwetsbaren in onze samenleving. Emile Roemer, lijsttrekker SP Juist in crisistijd moeten wij u zekerheid bieden. Juist in crisistijd leggen we allereerst de rekening neer bij hen die de crisis hebben veroorzaakt. Successen! De sp Over een jaar, als banken en bedrijven weer megawinsten maken, zit de overheid nog met een megatekort. Die rekening gaat de SP niet heeft al heel wat bereikt. Pagina 11 Weinig illusies over vrije markt

Het geloof in het kapitalisme van Staten, waar tot voor kort spre- de volledig vrije markt smelt snel- ken over economische geleiding ler dan het ijs van de poolkappen. door de overheid gelijk stond aan Van elke honderd aardbewoners ge- vloeken in de kerk, heeft nu bijna loven er slechts elf in het systeem. de helft (48%) geen bezwaar tegen De meerderheid wil dat de overhe- staatsbedrijven. den meer controle krijgen over de Verspreid over alle continenten economie. Industrie en handel zou- deden 29.033 mensen in 27 lan- den meer gereguleerd moeten wor- den mee aan het onderzoek. Op- den en regeringen zouden moeten drachtgever: de Britse omroep werken aan een eerlijkere verdeling BBC. Onderzoekers: Programme on van de welvaart, zo vindt een ruime International Policy Attitudes en meerderheid. Zelfs in de Verenigde GlobeScan. 4 zo voor een beter nederland

Emile Roemer: "Minstens vijf procent erbij voor de laagste inkomens. Zekerheid voor iedereen is niet alleen menselijk maar ook goed voor de economie." tiek te vinden en goede alternatie- ven te ontwikkelen. emile roemer Je vertelde dat je nog vol zat met emoties. Hoe zit dat? Het vertrek van Agnes Kant is mij en de partij niet in de koude kleren gaan zitten. Zij heeft twintig jaar hart en ziel gegeven voor de par- tij. Ik worstelde met het gevoel op haar graf te dansen, schaamde me bijna om het zo goed mogelijk te “ZEKERHEID doen. Maar daar kon ik toch niet te lang bij stil blijven staan en inmid- dels heb ik het van me afgeschud.

Veel ongevraagd advies gekregen? Nou en of! Sms, telefoontjes, kaart- jes en e-mails. Duizenden. Allemaal goed bedoeld. Opvallend dikwijls VOOR IEDEREEN is me aangeraden mezelf te blij- ven. Nou, dat zit wel goed bij mij. Maar kennelijk is het politici-eigen om niet jezelf te blijven, gezien dit vaakgegeven advies.

Krijg je thuis goede raad? - HET KAN.” Ja, van mijn vrouw en dochters. Ze houden in de gaten of mijn kle- ren en haar wel goed zitten. Maar Emile Roemer is de nieuw fractievoorzitter van de SP. Hij weet wat hem te doen staat: ook zijn ze kritisch op mijn taalge- dwarsliggen voor alle plannen die de zorg, het onderwijs en onze samenleving nog bruik. Laatst had ik voor de camera het woord pissig gebruikt. Mag ik verder afbreken. En dat is nog lang niet alles. niet meer doen want dat vinden ze aan het thuisfront niet bij mij pas- sen. En ook hebben we inhoude- Hoe waren je wittebroodsweken woon moet doen waar ik goed in de programma’s bestuderen van de le verworvenheden. Er is een enor- lijke discussies. Nynke is twintig als fractievoorzitter? ben, maar het is echt anders. Een andere partijen. me verrechtsing gaande. Kijk maar jaar en werkt in het ziekenhuis, Heftig. Ik zat vol emoties en die verkeersdebat in een bijzaaltje is naar al die idiote snoeiplannen. De Merle is achttien en gaat nog naar moesten opzij. Want ik wist ook geen lijsttrekkersdebat voor tv. Wat haal je uit de programma’s SP zal er tegenin gaan, want het is school. Van beiden hoor ik wat hun dat ik nu een zware verantwoorde- van andere partijen? onacceptabel als de laagste inko- leeftijdgenoten bezig houdt. Het af- lijkheid had te dragen. Ik moest be- Hoe ben je in je nieuwe rol Dat we als SP heel hard nodig zijn mens erop achteruitgaan. De zorg schaffen van de OV-studentenkaart kend worden bij het grote publiek gedoken? voor Nederland. Want ze beloven en het onderwijs moeten niet nog en de studiebeurs is een grote zorg en voor mijn nieuwe rol moest ik Me verdiepen in de onderwerpen nu van alles, maar tussen de meer worden uitgekleed, maar voor jongeren. En de kaalslag in de me nog één en ander eigen maken. waar ik minder van wist. Meedoen regels door zie je dat ze de geest juist worden versterkt. We gaan zorg voelen Nynke en haar colle- En dan kun jij nu wel zeggen dat in het voorbereiden en uitwerken van de mensen proberen rijp te ma- dat bereiken door acties te beden- ga’s elke dag. Die verhalen krijg ik ik al dertig jaar politicus ben en ge- van onze verkiezingscampagne. En ken voor het afbreken van de socia- ken, medestanders buiten de poli- dus uit de eerste hand. zevende editie • VOORJAAR 2010 5

Je stond met een megafoon tus- nen komen? Die misstand gaan wij eerde partij van Nederland. Omdat we sen stakende schoonmakers. Een een halt toeroepen. Bijvoorbeeld uiteindelijk ideeën van ons ineens fractieleider heeft toch wel iets door vijf procent extra voor de terug zien bij andere partijen. Tegen beters te doen? mensen met de laagste inkomens. rekeningrijden, de hypotheekrente- Integendeel! Ik moest daar júist Zekerheid voor iedereen is trou- aftrek voor hoge inkomens durven zijn omdat die stakende schoon- wens goed voor de gehele econo- aanpakken, verzet tegen een hoger makers aan den lijve meemaakten mie. Want onzekere mensen geven eigen risico in de gezondheidszorg. waar wij het als SP over hebben. De geen geld uit, zodat het geld niet Ik zie dat als successen van onze Haagse werkelijkheid is anders dan rolt. En ze gaan op hun handen vasthoudendheid. de dagelijkse realiteit van haven- zitten, wat slecht is voor het klein- personeel, politieagenten, thuis- en middenbedrijf. En de AOW-leef- En andere partijen maken er vlak hulpen, schoonmakers en anderen tijd verhogen naar 67 betekent dat voor de verkiezingen goede sier die steeds erger worden opgezadeld je veel mensen twee jaar langer mee. met bureaucratie en onderbetaling. in de bijstand houdt – en dus arm Het gaat om de resultaten, en die Ik hoorde van een verpleegster in laat. hebben we toch mooi bereikt. Maar de thuiszorg dat ze zeven formu- we zullen onze bescheidenheid van lieren moet invullen als ze een pa- Je zet hoog in. Maak je dit niet ons moeten afgooien en in de tiënt één paracetamol geeft. Zulk waar dan zeggen ze, die Roemer toekomst onze successen geluid vertalen we naar duidelijke die… vaker claimen. plannen voor een beter Nederland. Komen we in de regering, dan doen we op het beschermen van de lage Waar haal je inspiratie uit? Krijgen de SP-burelen zoveel inkomens geen concessies. An- Uit de persoonlijk verhalen van bezoek dan? ders is het terecht dat we worden mensen. Tijdens de campagne Wij gaan zelf naar de mensen toe. weggestuurd, uitgejouwd en nooit voor de gemeenteraadsverkiezin- We komen langs in de wijken. meer terug mogen komen. En ko- gen stond ik naar een toespraak Maar ook digitaal; laatst heb ik een men we in de oppositie dan zullen van Agnes Kant te luisteren. Een nieuwsbrief gemaild naar 17 dui- we ons vastbijten in het verzet te- vrouw in het publiek, die de hele zend adressen met de vraag op gen de afbraak en verdere vermark- tijd hard stond te klappen, vertelde welke punten Nederland socialer ting van onze samenleving. me haar situatie. Als alleenstaande zou moeten zijn. In één dag kregen moeder van drie kinderen heeft ze we ruim 1200 reacties. De meeste Vind je dat de SP het goed gedaan een volledige baan in de zorg. Maar kwamen van mensen die zich heeft in de voorbije kabinets- ondanks haar werk houdt ze na kapot geschrokken waren van de periode? aftrek van vaste lasten maar acht stapels bezuinigingsideeën. Blijft een tijdje stil. Schudt zijn hoofd. tientjes over om haar kinderen en Chronisch zieken, gehandicapten Het had beter gemoeten. De pei- zichzelf eten en kleding te geven. en langdurig werklozen legden ons lingen laten het zien; de mensen Dat raakt me in mijn hart. Zeggen hun huishoudboekje voor; ze geven ons nog niet het vertrouwen. we vijf procent extra voor mensen kunnen het nu al niet redden, Kennelijk hebben we te weinig ge- met de laagste inkomens dan hoe moet dat dan straks als met de daan. Of we hebben niet goed dui- hebben we dat niet zomaar ver- botte bijl nog meer wordt gekort delijk gemaakt dat wij het verschil zonnen, maar zien we mensen van op hun voorzieningen? maken voor de mensen bij wie de vlees en bloed voor ons. Zoals deze meeste klappen vallen. Of we heb- mevrouw. Waar ga je het eerst je tanden in ben onze successen niet duidelijk zetten? rondgeroepen. Want we hebben Voor zulke maatregelen heb je Ik ga dwarsliggen voor alle plannen wel degelijk veel bereikt. linkse samenwerking nodig. die de zorg, het onderwijs en de Tja, na de verkiezingen ben ik sociale zekerheid nog verder af- Noem eens wat successen. benieuwd wat er overblijft van het breken. De SP zal wat van ons De marktwerking in de zorg is sociale van de PvdA. Job Cohen kan allemaal is beschermen en in gedeeltelijk teruggedraaid. We heb- wel zeggen dat hij links beleid wil, actie komen als de beschaving nog ben veel misstanden op de agenda maar ik moet het nog maar zien. verder wordt uitverkocht. En we gekregen, mede dankzij uitgebreide Voor het land zou linkse samen- moeten mensen waarschuwen voor onderzoeken onder zorgpersoneel, werking heel goed zijn. de mooie praatjes waarmee politieagenten, gevangenis- sociale zekerheden worden af- bewaarders en leraren. Onze vast- Kliekvorming in de Linkse Kerk, gebroken. Flexibilisering klinkt zo houdendheid heeft geleid tot het zegt de PVV dan. fraai, maar betekent dat je makke- onderzoek naar de oorlog in Irak. Inderdaad. Zo verkondigen andere lijker kan worden ontslagen. Dankzij onze druk komt het tot partijen ook de nodig onzin over Andere partijen praten zo graag terugtrekking van Nederlandse ons: volgens Groen Links zijn we over modernisering maar ze bedoe- militairen uit Afghanistan. En ik conservatief. Wat is er conservatief len dan bezuinigen. Herover- zeg wel eens: we zijn de meest gekopi- Emile: " We zijn de meest gekopieerde partij van Nederland." aan zekerheid bieden voor kwets- wegingen is een mooi woord bare groepen? En de PVV, daar kan waarmee recht gepraat wordt wat ik niets mee. Die heeft geen oplos- krom is. Trap er niet in! Ook niet sing voor de crisis. Ze zeggen ook als ze zeggen dat we nu eenmaal 65 blijft 65 en zijn ook voor inves- moeten kiezen. tering in de zorg. Net als wij. Maar een oplossing voor de crisis hebben Maar politiek ís toch kiezen? De SP = voor iedereen ze niet. En aangezien die partij Ja, maar dan wel graag klare taal helemaal geen visie heeft op de gebruiken en laten zien wie de cri- economie, zal een stem op de PVV sis betaalt. De bezuinigingen gaan 5 kernpunten een stem zijn tegen mensen met ten koste van de laagstbetaalden. lage- of middeninkomens. Gezwets En van studenten die straks met 1. Bezuinigen waar het kan, investeren waar het moet over hoofddoekjes en theemutsen 25 duizend euro schuld per jaar zit- Dus is het gedaan met bonussen en bizarre beloningen. En wie heel veel verdient, mag ook meer belasting gaan lost niets op. Ze zijn vooral goed in ten. De SP kiest ervoor niet in vijf betalen. Dan krijgen we geld voor betaalbare zorg, meer wijkagenten en de strijd tegen armoede. haat zaaien. Daar schiet niemand jaar af te breken wat we in vijftig iets mee op. jaar hebben opgebouwd. We willen 2. Goed onderwijs voor iedereen mensen die geen schuld hebben Dat is verreweg de beste investering in de toekomst. Handen af van de studiebeurs en meer vertrouwen in onze Hoe ontspan je je na een drukke aan de crisis zekerheid bieden. leerkrachten. werkdag? Ik ga eens lekker zitten met een Weinig zekerheid is toch inherent 3. 65 blijft 65 glaasje. Ik zet een cd op. Dat kan aan een crisis? De politiek moet geen problemen maken maar oplossen. Als mensen onder de van alles zijn, maar als ik echt wil Onacceptabel als onzekerheid komt 65 jaar hun baan houden of nieuw werk krijgen, kan iedereen vanaf 65 van zijn AOW gaan genieten. afreageren dan zet ik hardrock op: te liggen bij mensen die niets meer heerlijk uit mijn dak met Metallica kunnen missen en geen enkele 4. Zeggenschap over wat van ons allemaal is of Iron Maiden. schuld hebben aan de crisis. De SP De uitverkoop van de publieke sector - spoor, bus, gas en stroom - is een grote blunder gebleken. Dus: terug- staat voor hun zekerheden. Zodat draaien waar het kan. Geen marktwerking in de zorg en meer zeggenschap over onze algemene middelen. Het volledige verkiezingsprogramma van ze weten dat ze hun baan en huis de SP en nog veel meer over Emile Roemer vindt u op www.sp.nl Daar kunt u ook uw kunnen behouden. En dat ze aan 5. Wonen voor iedereen commentaar geven op de bezuinigingsvoor- het eind van de maand hun kin- Wonen is een recht. Dus zorgen we voor meer betaalbare woningen, laten we de huurprijzen niet vrij en garan- stellen van alle partijen. deren nog te eten kunnen geven. deren we mensen met een eigen huis renteaftrek over de eerste 350 duizend euro hypotheekschuld. Wist je dat er steeds meer werken- TEKST: ANTHONIE VERMEER den zijn die niet meer rond kun- Het volledige verkiezingsprogramma van de SP vindt u op www.sp.nl FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN DE KERK 6 zo voor een beter nederland AGNES EN JAN BEDANKT! JAN MARIJNISSEN BLIJFT ANTWOORDEN ZOEKEN

De doorloopsnelheid van Haagse politici is hoog. Veel Kamerleden zien het verblijf aan het Binnenhof als een stap in hun carrière. Jan Marijnissen niet, hij neemt nu toch afscheid van de Kamer. Maar geen zorg: hij blijft van de partij in de Nederlandse politiek. Als voorzitter van de SP - en als politiek pionier in onzekere tijden.

Twee jaar terug legde Jan Marijnis- sen het fractievoorzitterschap van de SP neer. Zijn gezondheid maakte dat nodig. Ook politieke krachtpat- sers moeten luisteren naar hun lijf. Hij koos voor een plek in de scha- duw, om vanaf daar nieuw SP-talent FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN DE KERK FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN Agnes bezoekt tijdens haar toer door het land een verpleeghuis in Zaandam. op te leiden. Jan werd één van ’s lands meest ge- waardeerde politici. Dat ging niet TROTS OP AGNES vanzelf. Hard werken is de voor- malige lasser uit Oss nooit vreemd Twee iconen verdwijnen uit de Nederlandse politiek: Jan Marijnis- geweest. Keer op keer verplichtte sen en Agnes Kant. Laatstgenoemde trok zich twee maanden gele- hij zichzelf nieuwe terreinen te ver- den terug als fractievoorzitter van de SP. Jan doet niet mee aan de kennen, om antwoorden te kunnen komende verkiezingen. SP-senator Tiny Kox schenkt beiden een geven op vragen van de bevolking. column. Hoe kunnen we zorgen dat men- sen uit het buitenland hier beter Voordat ze fractievoorzitter werd, te verlies aan en oordeelde dat het integreren? Wat moeten we met was ze al meer dan tien jaar hét SP- beter was dat ze terugtrad. Ze reali- Europese samenwerking die niet de gezicht van de gezondheidszorg. seerde zich dat haar boodschap om mens maar het geld centraal stelt? Agnes Kant maakte dat er openlijk in crisistijd te kiezen voor de partij Waarom is het verkeerd om te snel

gesproken werd over wat eerder die de crisis voorspeld en ervoor naar militaire oplossingen voor hu- DE KERK FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN verzwegen werd: wantoestanden gewaarschuwd had niet voldoende manitaire conflicten te grijpen? En Vrienden, partijgenoten, iconen. in de thuiszorg en in de verpleeg- was overgekomen. Ze wond er geen hoe maken we de samenleving huizen, toenemende tweedeling in doekjes om. Ze had kunnen zeggen creatief en dynamisch, in plaats nen we de toekomst aan, met al Gezien zijn prestaties in het verle- de zorg, de opkomst van de ‘zorg- dat het ‘maar raadsverkiezingen van cynisch en afwachtend? Die zijn nieuwe en spannende uitda- den, lijkt er echter alle reden met markt’, waar centen vóór mensen waren’ en ‘peilingen maar peilin- pionierszoektocht gaat volop door. gingen. vertrouwen zijn nieuwe activiteiten gaan. Een paar jaar geleden nam ze gen’. Maar de feiten zouden blijven Jan wil de komende tijd met name tegemoet te zien! Het blijft hard met verve en veel enthousiasme en zoals ze zijn. En die feiten, die in- antwoord vinden op de vraag hoe je Zijn partij gaat spannende tijden werken voor Jan. met dezelfde inzet en betrokken- houd, telde voor Agnes – juist om- je thuis kunt voelen in een wereld tegemoet. En zijn zoektocht naar heid het fractievoorzitterschap op dat ze zich altijd zo aan de inhoud die steeds meer een dorp wordt en nieuwe antwoorden gaat verder. TEKST: TINY KOX zich. Ze knokte net als eerder voor van haar politieke boodschap ver- waarin iedereen en alles met elkaar de zorg, voor beter onderwijs en bonden heeft. te maken heeft. Als mensen zich in veiligheid, tegen de armoede, voor die wereld niet thuis voelen, durven behoud van de AOW. Ze riep het Met haar jarenlange inzet leverde ze ook niet met open blik naar die kabinet op te komen met een an- Agnes het bewijs dat de politiek nog wereld te kijken. En dan ontstaan dere politieke koers toen bleek dat echt iets kan betekenen voor men- tal van nieuwe bedreigingen voor het neoliberalisme had gefaald, en sen in nood. Daarom zijn we in de de samenleving. Maar als mensen ons de crisis bracht. Ze streed voor SP zo trots op Agnes. wel hun plek weten te vinden, kun- aanpak van de veroorzakers van de crisis in plaats van de rekening van de crisis bij de mensen te leggen. Ze voerde succesvol stevige debatten met minister-president Balkenende die weigerde verantwoording af te leggen over de Nederlandse steun aan een misdadige illegale oorlog in Irak. En ze speelde een cruciale rol in door haar aangevraagde debatten over de militaire missie in Afghani- stan voordat het kabinet viel. De ge- dreven opvolgster van Jan Marijnis- sen moest het helaas afleggen tegen de beeldvorming in de media.

Agnes deed wat ze vond dat ze moest doen, toen de SP bij de raads- FOTOGRAFIE: BAS STOFFELSEN

verkiezingen minder scoorde dan DE KERK FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN voorheen. Ze trok zich het beperk- Agnes voert 65-blijft-65-actie op de Coolsingel in Rotterdam. Jan kijkt tijdens de verkiezingscampagne van 2006 in de toekomst.

DE GESCHIEDENIS VAN AGNES K Agnes K. was geen natuurtalent in volksvertegenwoordiger gezien!! huizen, die andere partijen willen nisch zieken? En wie is er de Nederlandse politiek. Ze worstel- We wisten wél wat we aan haar opsmukken en stylen. Wat in een tegen fatsoenlijk openbaar vervoer? de met de media en vooral op de hadden: geen viswijf maar een fatsoenlijke staat niet nodig is. Niemand! televisie was het moeilijk voor haar. moordwijf. Twintig jaar lang heeft Agnes Kant was een parlementariër Maar niemand stemde op Agnes Ze kon het niet; de ene keer was ze ze zich doodgevochten voor een zoals je je in je volmaakte dromen Kant. Ze was té geschikt. Ze was te grimmig, de andere keer had ze betere zorg, voor een betere behan- wenst. Want wie is er voor domme een natuurtalent! De Nederland-

FOTOGRAFIE: ADRIE MOTHAAN/HOLLANDSE HOOGTE weer teveel lipstick op. We wisten deling en tegen het korten op de oorlogen? Wie is er voor privatise- se kiezer is de tragische figuur in niet wat we aan haar hadden. chronisch zieken. Ze was tegen de ringen van ziekenhuizen, die naar deze geschiedenis. Niet Agnes Kant. JAN MULDER We wisten niet wat we aan haar had- asfaltering van Nederland. Ze was je inkomen kijken? Wie is er tegen den?! Zelden zo’n betrouwbare tegen de privatisering van zieken- een betere behandeling van chro- zevende editie • VOORJAAR 2010 7

in het onderwijs méér goed opgeleid Waarom veelverdieners aanpak- personeel voor de klas en in de zorg ken; zij houden de economie toch méér handen aan het bed. We beta- draaiende? len dat voor een groot deel van geld De SP heeft niets tegen geld verdie- dat we zullen besparen op bureau- nen. We misgunnen niemand suc- AGNES EN JAN BEDANKT! cratie. ces en rijkdom. Maar het is toch Bijvoorbeeld zitten er dure manage- logisch om meer te vragen van men- mentlagen in zorg en onderwijs die sen die meer kunnen betalen? Dat is maar weinig toevoegen voor dat logisch en eerlijk, want niemand in dure geld. Of neem het Centrum een beschaafd land zou arm hoeven Indicatiestelling Zorg – het CIZ - te zijn. dat heel bureaucratisch bepaalt of iemand medische hulp nodig heeft Maar het beeld leeft dat in een die onder de AWBZ valt. land met de SP aan het roer de Eerst zegt de eigen behandelaar chirurg net zoveel zal verdienen dat je bepaalde zorg nodig hebt, als de caissière. maar dan moet ook nog het CIZ er- Minder grote inkomensverschillen naar kijken. Dat is het bijna altijd juichen we toe, maar een heilstaat eens met de arts, maar dat kost wél waar iedereen hetzelfde verdient? geld. Ook kunnen we veel bespa- Daar zijn we echt niet op uit hoor. ren door centraal medicijnen in te Ik weet ook niet waar het idee van- kopen. En laat duidelijk zijn dat we daan komt; we hebben het zelf niet geen cent eigen risico in de zorg- de wereld in geholpen. verzekering willen. Van de werkgevers wellicht? De SP Maar waar ga je op bezuinigen? heeft alleen maar oog voor Ik noemde al de bureaucratie; ook werknemers. afschaffing van het UWV en de Dat is onzin. Kleine ondernemers waterschappen horen daarbij. De zijn juist bij ons ‘t beste af. Recht- WW kan goed aan de gemeenten se partijen hebben het vooral goed worden overgelaten want die doen voor met de grote ondernemers. Wij nu ook de bijstand al en de water- staan voor de belangen van kleine Ewout Irrgang: "SP garandeert hypotheekrente-aftrek voor iedereen tot een schuldbedrag van 350 duizend euro." schappen vormen eigenlijk een bedrijven. We willen ze bijvoorbeeld overbodige bestuurslaag. Defensie korter laten betalen voor zieke is voor ons een belangrijke bezui- werknemers. Ziek personeel krijgt nigingspost. Laten we geen dure dan betaald uit de opbrengsten van straaljagers kopen, niet aan meer- een algemene heffing voor werkge- dere buitenland missies tegelijker- vers. Ook willen we de huurbescher- EEN BETER tijd meedoen en enkele onderdelen ming van zelfstandigen verbeteren inkrimpen. en onderzoeken hoe we ZZP’ers Aan de andere kant kunnen we onder de sociale zekerheid kunnen ook meer inkomsten behalen. De brengen. En dat zijn maar enkele SP wil voor bedrijven die meer dan van tientallen van onze voorstellen NEDERLAND VOOR 200 duizend euro winst maken per om de positie van ondernemers te jaar de vennootschapsbelasting op- verbeteren. * trekken naar dertig procent. Nu betalen deze ondernemingen 251/2 En 65 blijft 65? procent, dus de verhoging is niet Niemand weet eigenlijk precies wat MINDER GELD onredelijk. Daarnaast willen we de vergrijzing kost. Iedereen doet of banken belasten met een bankhef- het een last is dat we ouder worden, De sterkste schouders de zwaarste lasten laten dragen. De lage inko- fing, waarmee een deel van de door maar ‘t is toch mooi dat we langer mens ontzien. En maatregelen om de crisis te bezweren. Het kán. hen aangerichte schade aan de eco- leven. We weten dat de vergrijzing nomie kan worden terugbetaald. met kosten gepaard gaat, maar waar SP-Kamerlid en financiënspecialist Ewout Irrgang legt uit hoe. die precies zullen liggen en hoe Wat wil je met de hypotheek- groot ze zijn? Er wordt gegoocheld renteaftrek? met cijfers, maar niemand weet hoe Je bent al lang de financieel die anderhalve ton 65 cent belas- De SP wil 10 miljard euro We willen de hypotheekrente- het straks zit. Wel weten we dat de specialist van de SP. Wat deed je ting laten betalen. Kortom: een investeren. Waarin? aftrek maximeren en garanderen de vergrijzing straks ook pensioen- daarvoor? toptarief van 65 procent. Op de eerste plaats armoedebestrij- hypotheekrenteaftrek voor iedereen belastingopbrengsten gaat leveren. Tijdens mijn studie politicologie en En wat betreft de financiële crisis? ding. Er zijn teveel werkende armen tot een schuldbedrag van 350 dui- Uiteindelijk gaat het om keuzes economie was ik al vanaf 1997 lid We gaan zakenbanken en spaar- – schoonmakers bijvoorbeeld - men- zend euro. Het maximum van 350 maken. Waarom zou de vergrijzing van de SP. En tussen 1998 en 2005 banken van elkaar scheiden, zodat sen die hard werken voor hun geld mille wordt over een periode van betaald moeten worden door oude- was ik medewerker van de Kamer- er niet kan worden gegokt op de maar niet kunnen rondkomen. Het tien jaar geleidelijk ingevoerd. We ren zelf? Volg je onze voorstellen fractie van de SP. Daarna werkte beurs met ons spaargeld. gevolg is dat er in Nederland dui- kunnen volgend jaar beginnen met dan kan 65 65 blijven. ik een half jaar bij de Nederlandse zenden kinderen in armoede leven. een maximum van een miljoen euro Bank aan macro economische voor- Wat heeft de SP in de voorbije Armoede leidt tot isolement en uit- hypotheekschuld. Het percentage Waarom dan toch die brede over- spellingen en de overheidsfinanci- oppositieperiode op economisch zichtloosheid. Dat hoort niet thuis waartegen hypotheekrente kan wor- tuiging van anderen dat we langer ën. (Lachend) – Niet als toezichthou- terrein bereikt? in een beschaafde samenleving. den afgetrokken wordt geleidelijk moeten doorwerken? der, hoor! Het belangrijkste is dat wij voort- Ook wil de SP investeren in onder- beperkt van maximaal 52 procent Bangmakerij Als de overheiduitga- durend de zelfverrijking in de fi- wijs en gezondheidszorg. We willen tot maximaal 42 procent. ven beperkt worden, bijvoorbeeld Wat is het belangrijkste in de nanciële sector aan de kaak heb- door de AOW-leeftijd te verhogen, economische plannen van de SP? ben gesteld. Voormalig minister dan kunnen de lasten omlaag. Daar- De mensen met lage inkomens be- Wouter Bos van Financiën deed van profiteren vooral grote bedrij- schermen. Juist tijdens een crisis veel te weinig om de bonussen aan ven en mensen met hogere inko- moet je zekerheid bieden. Daarom te pakken terwijl de banken mil- mens. Een stem op rechts is een wil de SP de minimuminkomens jarden van de overheid kregen. Op Eerlijker delen stem voor grotere inkomensver- met vijf procent verhogen. Zij dra- voorstel van de SP nam de Tweede schillen. Een stem op de SP is een gen geen schuld aan de crisis en Kamer een wetswijziging aan die De SP wil de hoogte van kinderbijslag en ziektekostenpremie stem voor bescherming van de men- bovendien kunnen veel gezinnen het aantal commissariaten dat één voortaan van het inkomen laten afhangen. sen die het nodig hebben. met een laag inkomen hun gezin persoon kan hebben beperkt tot niet goed onderhouden. maximaal vijf. Want het is onmo- Kinderbijslag De SP en Ewout hebben veel meer plannen waarmee Nederland voor minder geld beter Door van de hoge inkomens meer gelijk om goed werk te leveren als Huishoudens met een bruto jaarinkomen vanaf € 80.000,- zullen stapsge- kan worden. te vragen en de lagere te ontzien je er veel hebt. Nu moet de Eerste wijs minder kinderbijslag krijgen. Is het inkomen hoger dan € 120.000,- Kijk maar op www.sp.nl/ewoutirrgang/ verdelen we de lasten eerlijker. Bij- Kamer dit nog aannemen. Mede op dan vervalt het recht op kinderbijslag. voorbeeld door de kinderbijslag en ons initiatief heeft de Tweede Ka- * De SP wil een trits maatregelen invoeren de premie voor de ziektekostenver- mer ook een wet aangenomen die Ziektekostenpremie om de positie van kleine zelfstandigen te verbeteren. U leest er alles over in ' Hart voor zekering te laten afhangen van het fusiebonussen verbiedt. Dus be- Alleenstaanden die per jaar meer dan € 63.000,- euro bruto verdienen, de Zaak' - te vinden op www.sp.nl inkomen. Dus wie meer verdient drijfsbestuurders kunnen zich niet gaan stapsgewijs meer betalen. Voor samenwonenden stellen we de grens draagt meer bij en krijgt minder. meer verrijken aan de overname op € 80.000,-. Zo ook in het betalen van belasting: van hun bedrijf, zoals Groenink TEKST: ANTHONIE VERMEER wie meer verdient dan 150 mille per deed na de overname van ABN Het modaal bruto inkomen is ongeveer € 32.000,- per jaar. De maatregelen FOTOGRAFIE: Bas Stoffelsen jaar willen we voor elke euro boven Amro. zijn dus van toepassing voor wie 2x à 3x modaal of méér verdient. 8 zo voor een beter nederland

Wat biedt de SP in de kracht van emile roemer crisistijd?

Een beter Nederland voor minder geld. Zo heet het nieuwe verkiezingspro- BESTUURDER, IDEALIST, KNOKKER, BINDER gramma van de SP. Kamerlid Ewout Irrgang (afkomstig van De Nederland- sche Bank) en Ronald van Raak De Bestuurder (historicus en filosoof) schreven mee Emiles talent voor leiderschap aan het nieuwe programma. toonde zich al vroeg: als broekkie van 18 jaar was hij Ewout Irrgang: “Doordat onverantwoor- voorzitter van SP-afdeling delijke bankiers, beleggers en bestuur- Boxmeer. Nadat hij van 1994 ders grote gaten in de schatkist hebben tot 2002 in de gemeenteraad geslagen, moet Nederland zuinig aan had gezeten, was hij van doen. De SP wil daarom de komende 2002 tot 2006 wethou- Stille tekens van Emiles kordate optreden als bestuur- vier jaar voor 14 miljard euro bezuinigen der. En loco-burgemees- der staan nog in Boxmeer. Ten eerste een (destijds) op overbodige uitgaven en voor 6 mil- ter. De pers noemde het gloednieuwe praktijkschool. Deze is bestemd voor wie jard euro de lasten verhogen. Niet voor een “Roemerbonus” dat het VMBO te hoog is gegrepen. Radeloze ouders hadden iedereen, maar voor de mensen die dat zijn fractie na de verkie- bij Emile zitten huilen omdat hun kroost was aangewe- het beste kunnen betalen. Daarnaast zingen van 2006 was ge- zen op de dichtstbijzijnde school in Nijmegen. Een zware willen we 10 miljard euro investeren in groeid van vier naar zes belasting voor kind en ouders. Daarom zorgde Emile er- zorg, onderwijs, veiligheid en sociale ze- Raadszetels. (Boxmeer voor dat Boxmeer een praktijkschool voor speciaal onder- kerheid. Zo verlagen we het begrotings- heeft er 21.) wijs kreeg. Hoe precies, dat doen we een volgende keer uit de tekort van 6,3 procent in 2010 tot 1,25 doeken maar neem gerust aan dat er een knap staaltje procent in 2015. Met ons programma bestuurderschap aan te pas is gekomen. bieden we drie keer zekerheid. De men- Andere stille getuigen vormen de basisscholen in Boxmeer sen die de afgelopen jaren het meest die onder Emiles wethouderschap naar ieders tevredenheid hebben geprofiteerd, laten we het in korte tijd werden opgeknapt en gemoderniseerd. Bent meest betalen. De overheid neemt weer u ouder, onderwijzer, schoolbestuurder, omwonende meer verantwoordelijkheid voor onze van een school, aannemer of lokaal politicus dan publieke voorzieningen. En we gaan weet u vast en zeker hoe moeizaam de proces- investeren in zaken die de mensen het sen rond schoolrenovatie doorgaans verlopen. meest nodig hebben, zoals veiligheid, Nou, niet waar Emile het voor ’t zeggen heeft. onderwijs en zorg. Hij pakt aan en stopt niet tot er resultaat is geboekt.

De Binder EWOUT: HOGERE Ziet u het voor zich? Een coalitie van VVD, CDA, een lokale partij en de SP. Nadat Emile BELASTING VOOR in Boxmeer als fractievoorzitter van de ver- INKOMENS BOVEN kiezingswinnaar dit onmogelijk lijkende college had gesmeed, was de hamvraag: hoe 1,5 TON PER JAAR lang houden ze het vol? Inmiddels weten we het antwoord: vier jaar, dus de volle periode. Emile wordt door vriend en vijand De SP laat de mensen die de afge- beschouwd als de man achter het succes lopen jaren het meest hebben ge- van de coalitie. Want als er een relletje profiteerd nu het meest betalen. dreigde, een conflict sluimerde of twee Eerlijk toch? In de inkomstenbe- collegeleden tabak kregen van elkaar, dan lasting is het toptarief de afge- werd de diplomatie van Emile ingeroepen. lopen tijd verlaagd van 72 pro- Leek een plan politiek gezien voor last te cent naar 52 procent. Wij willen kunnen zorgen, dan liep de zaak via een nieuw toptarief invoeren van Emile. Hij haalde de scherpe kantjes eraf 65 procent voor het bedrag dat en hield de mensen in gesprek met elkaar. mensen boven de 150 duizend Met humor en relativering zorgde hij er- euro verdienen. Ook aan bedrijven voor dat onderlinge tegenstellingen altijd vragen we een extra bijdrage. De inhoudelijk bleven en nooit persoonlijk winstbelasting – vennootschapsbe- werden. Zo werd er dankzij Emile geen lasting - is de afgelopen decennia tijd en energie vermorst aan conflicten, verlaagd van 48 procent naar 25,5 die barsten hadden kunnen veroorzaken procent. Die verhogen we naar 30 pro- in de samenwerking van de coalitie. cent. De banken die miljarden belasting- geld hebben gekregen, maken alweer De Knokker winsten. Via een stevige bankenheffing De pitbull had er ook boven dit stukje moeten ze een deel van de schade die kunnen staan, maar dat past niet bij de ze hebben aangericht, nu terugbetalen. vriendelijkheid van de immer redelij- Bezuinigen kan ook door rijke mensen ke Emile. Toch, bijt hij zich vast in een minder belastingvoordeel te geven. De kwestie dan laat hij niet meer los. hypotheekrenteaftrek kost elk jaar zo’n Als Raadslid in Boxmeer stroopte hij zijn 12 miljard euro. Mensen helpen een huis mouwen op voor mensen die de dupe te kunnen kopen, daar zijn wij erg voor. waren van achterstallig woningonder- Maar een groot deel van dat geld komt houd. Dat heeft de wethouder van volks- nu terecht bij mensen met de hoogste huisvesting geweten! Waar anderen inkomens en die de duurste woningen stoppen na een fel debat in de gemeente- bezitten. Dat was nooit de bedoeling. En raad, gaat Emile de straat op om te enquê- daar moeten we dus iets aan doen. De teren. Hij inventariseerde alle gebreken en SP kiest ervoor om de overgrote groep mobiliseerde de bewoners. Er werd gede- bezitters van een eigen huis zekerheid monstreerd bij de woningbouwvereniging. te geven. We garanderen de hypotheek- De directie werd aan de lopende band achter renteaftrek voor iedereen, over de eer- het bureau vandaan gehaald om debatavonden ste 350 duizend euro hypotheekschuld. bij te wonen en met eigen ogen de gebreken te Daarboven gaan we de aftrek gaande- aanschouwen. De wethouder kreeg dezelfde behan- weg beperken.”

Lees verder op pagina 9 ➥ zevende editie • VOORJAAR 2010 9

Ronald van Raak: “We willen de top- inkomens in de (semi)publieke sec- tor beperken, zodat niemand meer verdient dan de minister-president. Ook maken we een einde aan te luxe de kracht van emile roemer voorzieningen en andere voordelen voor politici. In plaats van de roya- le wachtgeldregelingen brengen we oud-politici gewoon onder de WW, de Ziektewet en de arbeidsongeschikt- BESTUURDER, IDEALIST, KNOKKER, BINDER heidswet. Dat is wel zo eerlijk. De SP heeft de afgelopen jaren on- derzoek gedaan onder tienduizenden onderwijzers, politieagenten en me- willen worden met de grote Martin Luther King. Maar ook hij wil de dewerkers van zorg- en welzijnsinstel- wereld verbeteren. Zijn idealisme is zeer praktisch van en lingen. En overal hoorden we hetzelf- realistisch: aanpakken en vastbijten tot het doel is bereikt. de verhaal; in de publieke sector zijn deling. De pers werd bestookt met En mensen mobiliseren zodat ze hun eigen idealen kunnen meer managers gekomen, wat geleid persberichten. En zolang resul- verwezenlijken. heeft tot meer bureaucratie. Mede- taat uitbleef, werden de acties werkers worden vaker gecontroleerd, herhaald. Uiteindelijk zwicht- TEKST: ANTHONIE VERMEER maar hebben ondertussen minder te de woningbouwvereniging FOTOGRAFIE: ARI VERSLUIS & ELLIE UYTTENBROEK mogelijkheden om hun werk goed te en werd de situatie van tien- doen. Veel publieke instellingen zijn tallen mensen verbeterd, vervreemd van hun publieke taak. zonder huurverhoging. Woningcorporaties worden niet meer Toen vlak voor kerstmis afgerekend op de huizen die ze bou- een uitkering van iemand in zijn woonplaats werd stopgezet, ging hij ra- deloos naar Emile. Hoe RONALD: DE SP WIL moest hij nu met zijn INVESTEREN IN gezin de kerst door en het tot het nieuwe POLITIE EN PUBLIEKE jaar uitzingen? Emile bezocht VOORZIENINGEN de wet- houder wen, maar op de winst die ze maken. en ver- Veel publieke diensten zijn trok verzelfstandigd, zoals de spoorwegen, niet of verkocht, zoals de busbedrijven. eerder Onze grote energiebedrijven zijn zelfs voordat verkocht aan buitenlandse overheids- de stopzet- bedrijven. De SP wil de komende tijd ting was terug- de overheid weer verantwoordelijk gedraaid en de maken voor dat wat van ons allemaal behandeling van de is. We investeren daarom fors in het kwestie een paar we- onderwijs, waar we de bemoeienis ken was opgeschort. van managers verkleinen en de Graag begeestert Emile de zeggenschap van leraren vergroten. Knokker ook anderen in In plaats van te bezuinigen investeren hun strijd. Daarom bezocht we in de politie, in extra agenten en hij de stakende schoonma- kleinschalige politieposten. We kers in Utrecht om ze aan te beperken de marktwerking in de zorg, moedigen en te verzekeren met een inkomensafhankelijke zorg- dat de aanhouder wint. Als verzekering, minder bureaucratie en die er maar voor vecht. kleinschalige zorginstellingen. De verplichte aanbesteding van het De Idealist openbaar vervoer verdwijnt en over- Als kind kon hij al slecht tegen onrecht heden kunnen weer eigen vervoers- en trok ten strijde tegen de pestkoppen bedrijven beginnen. Gemeenten gaan in de buurt en op school. Niet dat hij samen met corporaties plannen zelf werd gesard, maar hij moest het nu maken voor een betere volkshuisves- eenmaal opnemen voor de underdog. Zat ting. Het rijk neemt de verantwoorde- gewoon in zijn bloed. Naar eigen zeg- lijkheid voor een duurzame energie- gen is Emile idealistisch geboren. Daar voorziening.” heeft geen specifieke ervaring, noch Verantwoordelijkheid nemen betekent trauma of rolmodel voor aan te pas dat je problemen niet afschuift op an- hoeven komen. deren. Jarenlang heeft de politiek toe- Hoewel hij later wel een idool zou gekeken hoe de tegenstellingen in de krijgen: Martin “I have a dream” samenleving toenamen. Hoe witte en Luther King. De voorvechter van zwarte scholen en buurten ontston- rassengelijkheid in de VS, die in den. Politici moeten meer doen dan 1968 werd vermoord. Een poster in tegen migranten te zeggen: aanpas- Emiles werkkamer herinnert aan sen of wegwezen. Overheden moeten de man die op geweldloze wijze iedereen de kans geven om te integre- de strijd aanging die heeft geleid ren door er samen met scholen voor te tot wat in zijn dagen voor on- zorgen dat er goede, gemengde mogelijk werd gehouden: een scholen komen. niet-blanke als president. En door samen met de woning- Precies het soort idealisme dat corporaties te werken aan plezierige, Emile voorstaat: geweldloos en gemengde wijken. En de arbeidsmarkt resultaatgericht. Zeker weten gaan we een stuk beter reguleren, dat Emile zelf niet vergeleken zou zodat werknemers niet worden weg- geconcurreerd en arbeidsmigranten niet worden uitgebuit.”

Het volledige partijprogramma van de SP vindt u op www.sp.nl

TINY KOX 10 zo voor een beter nederland

13. De SP pleitte onlangs voor het afschaffen van een bonnenquotum voor politieagenten. Volgens oud-minister TEST: HOE GOED KENT U DE SP? Ter Horst (PvdA) bestaat dit quotum niet meer. Volgens wie wel? Iedereen heeft een mening over de SP. Prima, want de partij heeft zelf duidelijke opvattingen over de samenleving, A) de Consumentenbond B) de politie over hoe deze verbeterd kan worden en steekt die ideëen niet onder stoelen of banken. Maar hoe goed kent u de SP C) Maurice de Hond D) PvdA eigenlijk? We dagen aanhangers, tegenstanders, zwevende kiezers en politiekhaters van links tot rechts uit om hun kennis te testen. 14. De SP wil de salarissen van landelijke politici verla- gen. Hoeveel burgers verdienen meer dan een Tweede 1. De SP is voor het behoud van de studiefinanciering. Wel- 7. In welke van deze steden is de SP de grootste Kamerlid? ke partij is voor de afschaffing van de studiefinanciering? partij? A) 20 op de 100 burgers B) 10 op de 100 burgers A) D66 B) VVD A) Maastricht B) Eindhoven C) 5 op de 100 burgers D) 3 op de 100 burgers C) PvdA D) Alle drie genoemde partijen C) Heerlen D) Den Bosch 15. Welke onderwerpen behandelde Emile Roemer in de 2. Tot welke hoogte wil de SP de hypotheekrenteaftrek 8. Hoe heet het verkiezingsprogramma van Tweede Kamer voordat hij fractievoorzitter werd? ongemoeid laten? de SP? A) Openbaar Bestuur en Veiligheid A) € 200.000 A) Een beter Nederland voor hetzelfde geld B) Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking B) € 350.000 B) Zekerheid in crisistijd C) Jeugd en Gezin C) € 550.000 C) Een beter Nederland voor minder geld D) Verkeer en Vervoer D) De SP wil de hypotheekrenteaftrek helemaal ongemoeid D) Een beter Nederland, ook in crisistijd laten. 9. Hoe heet de jongerenvereniging van de SP? 3. Hoe heet het lawaaiïge NAVO-gevechtsvliegtuig waar- A) Rood B) Jonge Socialisten tegen de SP actie voert? C) Dwars D) Tomaat

A) JSF B) Tornado C) Awacs D) F24 JUISTE Antwoorden

10. De SP voerde de afgelopen tijd actie tegen de versoe- 15D - 14D - 13B - 12C 4. De SP is voor de invoering van extra belasting voor ban- peling van het ontslagrecht. Van welke minister was dit - 11C - 10C - 9A - 8C - 7C - 6C - 5B - 4C - 3C - 2B - 1D ken. In welk land is deze belasting al ingevoerd? plan afkomstig? A) Duitsland B) Frankrijk C) België D) Hongarije A) Balkenende (CDA) B) Donner (CDA) Reken voor elk correct antwoord 1 punt. Tel uw score C) Van der Hoeven (CDA) D) Bos (PvdA) op en lees uw resultaat af: 5. De afgelopen jaren is de SP-fractie in de Tweede Kamer stevig gegroeid. Welke reeks geeft de toename van het aan- 11. Hoe heet de actie waarin SP’ers de straat op gaan en bij 0 – 2 punten: had u uw leesbril vergeten op te zetten? tal Kamerzetels correct weer? mensen aanbellen om naar hun woonervaringen en proble- (Of iets serieus mis met uw ogen? De SP ziet erop toe A) 1-2-5-25 B) 2-5-9-25 C) 2-4-8-26 D) 2-9-15-25 men te informeren? dat medische zorg bereikbaar blijft voor iedereen.) A) Rood op Straat B) Kijk in je Wijk 6. Welk SP-Kamerlid werd in 2008 uitgeroepen tot groenste C) Buurten in de Buurt D) Hup, de Stad in! 3 – 4 punten: u moet vast nog aan uw inburgeringcur- politicus van Nederland? sus beginnen. (De SP doet trouwens veel moeite om A) Krista van Velzen B) Remi Poppe 12. In welk Europees land zit een zusterpartij van de SP in integratie te verbeteren.) C) Hugo Polderman D) Harry van Bommel de regering? A) Spanje B) Zweden 5 – 6 punten: wij lezen ook liever eerst de sport- C) Noorwegen D) Portugal pagina’s maar er is meer belangwekkends, hoor. (Niet oordelen over de SP, u weet er namelijk nog niet genoeg van.)

7 – 8 punten: begint er op te lijken. (Laat u verrassen hoe boeiend politiek kan zijn, neem eens een kijkje op www.sp.nl)

9 – 10 punten: u bent aardig op de hoogte en gaat 9 juni vast en zeker stemmen. (Kijk voor een verstandig stemadvies op www.sp.nl)

11 – 12 punten: u bent goed op de hoogte en ze kun- nen u vast niets wijsmaken. (Dus zult ook u het wel gehad hebben met JP Balkenende c.s.)

13 – 14 punten: u bent een connaisseur, gefeliciteerd! (Bent u nog geen lid van de SP? U zou zich er vast en zeker thuis voelen!)

15 punten: uw hart klopt als we ons niet vergissen aan de goede kant: links! (Niet uw stembiljet kwijt raken, hoor!)

fatsoenlijk rondkomen. Wilders laat De enige zekerheid die Wilders echter ook zijn oude gezicht zien. biedt is dat de veroorzakers van de Iedereen zijn Net als de VVD wil hij de belastin- crisis buiten schot zullen blijven. gen voor de rijken verlagen en alle Dat niets wordt gedaan aan slechte ruimte geven aan de dure banken leningen en foute bankiers. Dat eigen Wilders? en de grote bedrijven. Alle vrijheid mensen moeilijk aan het werk voor de managers en bestuurders, zullen komen, maar gemakkelijk aandeelhouders en speculanten, worden ontslagen. Dat het geld Weinig Nederlanders willen de sioenleeftijd niet omhoog moet. Ik die onze economie op de rand van niet terecht komt bij de mensen Koran verbieden, of een ‘kopvodden- ben blij met alle steun voor een de afgrond hebben gebracht. Deze die dit het hardste nodig hebben. taks’ invoeren. Heel weinig mensen beter Nederland. Maar ik keek toch vrienden van Wilders hebben het willen jonge moslims een knieschot wel vreemd op toen Wilders opeens spaargeld van mensen vergokt en Het klopt dat Nederland eindelijk geven, of geven oudere moslims de een sociaal masker opzette. ons land in de schulden gestoken. eens moet veranderen. Onze schuld van de files. Toch zeggen samenleving is de afgelopen veel mensen dat ze misschien gaan Wilders is geen nieuwkomer in de Geert Wilders lijkt iedereen wat te jaren steeds harder geworden. De stemmen op Geert Wilders. Niet politiek, twaalf jaar geleden werd bieden. Iedereen maakt zijn eigen armoede in ons rijke land is

FOTOGRAFIE DANIEL COHEN omdat ze het eens zijn met deze hij Kamerlid voor de VVD. Al die Wilders. Mensen die genoeg hebben gegroeid. Nederland wil dat de standpunten. Maar omdat in Neder- jaren wilde hij fors bezuinigingen van de oude politiek, zien in hem tegenstellingen weer wat kleiner RONALD VAN RAAK land eindelijk eens iets moet veran- op de sociale zekerheid en wilde hij de hoop op verandering. Maar wei- worden. En de omgang tussen SP-Tweede Kamerlid deren. juist minder hulp geven aan men- nig politici plakken al zo lang aan mensen weer wat vriendelijker. sen die werkloos, ziek of oud wor- het Haagse pluche als hij. Mensen Maar dat is niet het Nederland Geert Wilders kijkt goed naar de den. Iedereen moest zichzelf maar die nauwelijks kunnen rondkomen, van Geert Wilders. SP. Net als wij zegt hij dat we meer zien te redden. Mede dankzij Wil- hopen op meer sociale zekerheid. moeten investeren in verpleeghui- ders kunnen steeds meer hardwer- Maar die zekerheid zal Wilders ze Meer columns van Ronald op: zen. Net als wij zegt hij dat de pen- kende Nederlanders niet meer niet geven. www.sp.nl/ronaldvanraak zevende editie • VOORJAAR 2010 11

een Nationaal Historisch Museum op aandringen van de SP een fusie- komen. In Arnhem. De SP vindt toets voor scholen. Er is er meer het belangrijk dat jong en oud ken- geld beschikbaar voor kleinscha- De S van nis van de Nederlandse geschie- lig praktijkonderwijs aan moei- denis opdoen. Want historische lijk lerende kinderen. In de zorg kennis is een voorwaarde voor komt dankzij de SP een stimule- vooruitgang en vergroot het onder- ringsmaatregel voor het opzetten socialistisch, linge begrip tussen mensen. van buurtverpleeghuizen en wor- den tegelijkertijd stappen gezet om Telefoonoplichting afgekapt schaalvergroting actief tegen te Geldklopperij met belspelletjes gaan. En er zal meer toezicht zijn sociaal en… op tv. Als sinds de jaren negentig op fusies van zorginstellingen. voerde SP-Kamerlid Jan de Wit er harde strijd tegen. Tijdens de spel- Klokkenluiders beschermd len veranderden de regels voortdu- Wie misstanden in Nederland aan ren, mensen hingen onnodig lang de kaak stelde, hoefde jarenlang aan de lijn en sommige deelnemers niet op steun van de overheid te re- kwamen nooit door de selectie. De kenen. Het kabinet heeft lang vol- Wit schreef rapporten en had in- gehouden dat de bestaande SUCCESSEN tensief contact met gedupeerden. regelingen voldoen. Schrijnende Niet voor niets, want uiteindelijk voorbeelden als Fred Spijkers en Ad In 2006 werd de SP uit het kabinet gehouden. Maar de werden de spelletjes verboden. Bos bewijzen het tegendeel. 25 Kamerleden lieten zich niet buitenspel zetten. Ook SP-Kamerlid Arda Gerkens SP-Kamerlid Ronald van Raak zette leverde slag tegen de zwendelaars. zich in voor deze klokkenluiders en Integendeel. Hier volgt een kleine greep uit wat ze hebben “SMS uw geboortedatum naar zorgde ervoor dat in 2008 eindelijk bereikt voor een socialer Nederland. 1234 en ontvang uw horoscoop.” een instituut met een fonds voor Eén voorspelling uit de horoscoop hen werd opgericht. Momenteel kwam altijd uit, namelijk dat aan geldt de regeling alleen nog voor partijen de SP extreemrechts. Maar het einde van de week je beltegoed rijksambtenaren. De SP wil dat beide de commissie die onderzoek deed op was. Arda wilde een einde aan zo snel mogelijk toegankelijk naar het integratiebeleid, legde in deze boevenpraktijken en wist de worden voor alle klokkenluiders. 2004 bloot dat de analyse van de SP helemaal juist was. Tientallen ja- ren had de overheid toegestaan dat in wijken en scholen een scheiding tussen zwart en wit ontstond. Van integratie was geen sprake en de oorspronkelijke bewoners herken- den hun eigen buurt niet meer. Op aandringen van de SP moeten ge- meenten nu aan de slag om rassen- scheiding tegen te gaan. De chaos in de inburgeringcursussen wordt op initiatief van de SP aangepakt, en gemeenten kunnen bij woning- toewijzing ook sturen op gemengd wonen.

Grote graaien in (semi-)overheid aangepakt

FOTOGRAFIE: ERIK VAN DER BURGT / HOLLANDSE HOOGTE FOTOGRAFIE: ERIK VAN De SP deed onderzoek naar de sa-

Dankzij de SP is de marktwerking grotendeels uit de thuiszorg. larissen in de (semi-)overheid. Wat DEN BERGH / HOLLANDSE HOOGTE FOTOGRAFIE: MARCEL VAN bleek? De bestuurders en managers List en bedrog met tv-belspelletjes. Inmiddels verleden tijd dankzij de SP. Thuiszorg menselijker gemaakt verhoor door de commissie die on- zorgen goed voor zichzelf. Té goed “Ik kan me net zo goed voor heel derzoek doet naar de kredietcrisis vond de SP en daar maakten haar Tweede Kamer daarvoor te win- Clusterbom verbannen Nederland uitkleden.” Terwijl ze (en geleid wordt door SP’er Jan de Kamerleden luid en duidelijk be- nen. Nu kunnen SMS-bedrijven niet De SP heeft jarenlang felle actie ge- die woorden uitsprak zag heel Wit) vertelde hij dit bedrag 'met een zwaar tegen. Met succes: inmiddels meer onbeperkt – door ontvangers voerd en wetsvoorstellen ingediend Nederland hoe bejaarde Mieke zich zeker mate van woestheid te hebben mogen managers bij de publieke duurbetaalde - sms versturen zon- om deze bommen te bannen. Een achter haar rollator ontkleedde in geaccepteerd'. Tot op heden heeft omroep, thuiszorg, woningcorpora- der dat de gebelde persoon het kan clusterbom valt uiteen in vele klei- het SP-spotje dat in 2008 de Gou- hij het bedrag echter nog niet ties en bestuurders in het onderwijs stop zetten. nere bommetjes. Deze maken veel den Loeki won. Door het overlaten teruggestort. SP-Kamerlid Ewout niet meer verdienen dan de minis- slachtoffers in oorlogsgebieden. van thuiszorg aan de marktwerking Irrgang kreeg ook een ‘zekere mate ter-president. De SP slaagde er ook Menselijke maat in zorg en Dankzij de inzet van SP-Kamerlid kreeg Mieke wekelijks een andere van woestheid’ toen hij dit hoorde in om de voorgenomen 30%-salaris- onderwijs hersteld Krista van Velzen gaat het kabi- hulp om haar te wassen. Het spotje en regelde in de Tweede Kamer dat verhoging voor ministers tegen te Groot, groter, grootst. Zo luidde net een einde te maken aan het ge- sloeg in als een bom en diende als er een einde wordt gemaakt aan de houden. jarenlang het motto in de zorg en bruik van clustermunitie door het breekijzer voor de voorstellen van beloningen voor bestuursleden die het onderwijs. Scholen werden Nederlandse leger. Mei 2008 onder- Agnes Kant in de Tweede Kamer. hun eigen bedrijf verpatsen. Nationaal Historisch Museum leerfabrieken en kleine verpleeg- tekenden een groot aantal landen Met succes: staatssecretaris Busse- voorbereid huizen fuseerden tot mammoet- - waaronder Nederland - in Dublin maker repareerde de wet waardoor Commissariaten stapelen Op initiatief van Jan Marijnissen en instellingen. Inmiddels erkent de een vrijwel totaalverbod op cluster- alfahulpen en cliënten meer voortaan verboden dankzij een aangenomen gezamen- gehele politiek dat de menselijke munitie. rechten kregen. Sommige bestuurders rijgen de ene lijk voorstel van SP en CDA zal er maat verloren is gegaan. Nu komt Een jaar later kreeg Agnes Kant een bijbaan aan de volgende. Er zijn er Vermarkting ambulances meerderheid van de Tweede Kamer met tientallen nevenfuncties. Een voorkomen achter haar voorstel om de markt- commissariaat hier en een beetje Het kabinet dacht slim te zijn door werking uit de thuiszorg te halen. toezicht daar; het old-boys network de vergunningen voor ambulance- Een SP-rapport over de salarissen verdeelt onderling de vaak goed be- vervoer over te laten aan de markt. van de thuiszorgtop leidde tot grote taalde baantjes bij bedrijven en over- Van de thuiszorg weten we nog wat verontwaardiging onder werkne- heid. Slecht bestuur en blind toe- dit betekent: bezuinigen op perso- mers. De minister beloofde daarom zicht zijn het gevolg. Mede dankzij neel en materiaal en minder dienst- een maximum in te stellen voor de SP-Kamerlid Ewout Irrgang kan verlening. De SP stak dankzij de in- topsalarissen. vanaf dit kalenderjaar niemand bij zet van Kamerlid Henk van Gerven meer dan vijf grote bedrijven of in- een stokje voor de plannen van het Bestuursbonussen na stellingen toezichthouder (commis- kabinet. Mede door zijn druk en bedrijfsverkoop afgeschoten saris) worden. Bestuurders van grote door acties van ambulancebroeders Kent u hem nog, topman Rijkman bedrijven en instellingen mogen en heeft de minister alsnog besloten Groenink van ABN AMRO? Vlak nog maar bij maximaal twee andere de ambulancezorg niet op de vrije voordat de kredietcrisis volledig uit- bedrijven toezichthouder zijn. markt te gooien. brak, verkocht hij 'De Bank'. Het aandelenpakket dat hij als topman Integratie verbeterd

in bezit had, werd hierdoor veel Toen de SP in de jaren tachtig wees JOOSTEN/HOLLANDSE HOOGTE FOTOGRAFIE: SABINE TEKST: MAARTEN Hijink meer waard. Hij verdiende in één op grote problemen met de integra- De SP heeft de Tweede Kamer er inmiddels van overtuigd dat scholen geen leer- klap 25 miljoen euro. Tijdens het tie van migranten, noemden linkse fabrieken behoren te zijn; er komen maatregelen om het onderwijs te verbeteren. 12 zo voor een beter nederland

kon leuke dingen doen van mijn denk in nu anders over. Maar ik geld. Maar dáár, aan de andere kant had het tussen mijn 14de en 17de van de wereld, was mijn geld op en moeilijk en was ook moeilijk. Op moest ik alles aanpakken. Ik heb de middelbare school in Haar- zelfs op een miljonairsbeurs ge- lem kwam ik in een klas die al zes werkt tussen de dronken rijkaards jaar bij elkaar was. Op een Vrije die in mijn kont knepen. Vreselijk. School, die van basis- tot middel- Niet dat ik daarvóór te beroerd was bare school doorloopt. Doordat je om te werken, maar in de zeker- in een klas blijft met alle niveaus heid van thuis kon ik gewoon stop- leerde ik dat ieder zijn capacitei- pen als een baantje me niet aan- ten heeft – de een intellectueel, de stond.” ander technisch of muzikaal. Aan- Renske denkt dat haar studie kan gezien de klas al samenhang had, leiden tot werk in de journalistiek. moest ik mijn plaats bevechten. Oorlogscorrespondent worden wil Dat lukte ternauwernood, en ik ze vanaf haar vijftiende. Dat komt hield één maatje over: Matthias. Hij door wat ze heeft gelezen van oor- overleed plotseling toen we veertien logscorrespondente Oriana Fal- jaar waren. Dat voelde als verraad laci. Oorlog breekt mensen af, dat van het leven en heeft mijn hou- vertelde Fallaci haar en daarover ding op school erg bepaald. Ik ver- berichten moet de wereld toch de trouwde geen enkele vriendschap ogen doen openen. Maar in de loop meer. Dat dit pubertijd was, weet der jaren beseft ze dat vertellen over de onmenselijkheid van oorlog niet de wereld verandert. Deson- danks zegt ze: “Verslag doen vanuit UITGAAN EN FEES- oorlogsgebied is zeer belangrijk. TEN BELEMMERDEN Iemand als Arnold Karstens doet geweldig werk. Zonder oorlogsjour- RENSKE NIET OM nalistiek hebben de machtspolitici, POLITIEK ACTIEF de wapenhandel en het grote geld helemaal vrij spel hebben.” TE WORDEN In Groningen wordt Jorinde haar hartsvriendin: “Een optimistische ik pas achteraf. Ik sloot me af, was meid, erg oplossingsgericht en re- afstandelijk, hard, oordeelde snel lativerend. Ik reageer primair en en maakte daardoor geen vrien- daarom worden soms kleine dingen den. Mensen waren daardoor soms heel groot. Zij heeft me geleerd om bang voor me, en ’t kon me niks flexibel te zijn, rust te bewaren en schelen. Ze noemden me Rooie, te relativeren.” niet alleen vanwege mijn haar maar ook om mijn politieke opvat- 2002 – 2006: politiek actief tingen. Ik maakte werkstukken Definitief afgehaakt van de richting over Marx en Engels. En mijn eind- Renske: "Stel je geld altijd voorop dan degradeer je mensen tot producten en consumenten." journalistiek (“Ik ging niet naar de presentatie wilde ik doen over de universiteit om krantje te spelen.”) burgeroorlog in Noord-Ierland. Ik zoekt ze een andere weg om iets zou wel even een oplossing bren- te doen voor een betere wereld. Ze gen voor dat conflict. (Lacht) Hoe vindt dat ze moet laten zien waar ingewikkeld zo’n conflict en hoe Van Zetel tot Wieg ze staat. De wereld staat na de aan- arrogant mijn zelfoverschatting. slagen op de Twin Towers op de Het maakte dat ik ging piekeren kop en in Nederland komt Pim over religie. Ik denk dat ik toen Fortuijn op. geloof uitsloot als mogelijk traject Ze klopt aan bij de SP. Renske: “In naar een betere wereld. Het klopte Groningen was de SP heel zicht- niet dat de kerk condooms afwees baar. Ze hadden met een referen- terwijl de wereld sterft aan aids. Renske Leijten: dum voorkomen dat de prachtige Mijn oma is streng gelovig: wat de Grote Markt verpest zou worden kerk zegt is waar. Ik vond dat je door een koopgoot. Dat sprak me zelf verantwoordelijk bent voor je aan. Bovendien bleken de partij- leven. Je verschuilen achter een standpunten te passen bij mijn boek, hoort niet bij het leven met “We zijn heel ideeën. Met name dat als je in alle eigen keuzes. Wie weet werd ik keuzes geld voorop stelt, je men- toen wel socialist.” sen degradeert tot consumenten en producten. Dus werd ik lid. Mijn eerste acties waren voor eerlijkere hard nodig.” handelsprijzen voor uitgebuite kof- fieboeren en demonstraties tegen de oorlog in Irak.” Kamerlid Renske Leijten (30) bewijst: je kunt genieten van het leven In die tijd wordt ROOD, jong in de en tegelijk hard werken voor een betere wereld. Bij de SP voelt ze zich SP, - waarvan Renske eerder al de Groningse afdeling had opgericht thuis. Hoe dat zo gekomen is? Volg het spoor terug over haar levenspad. - een landelijke vereniging. Renske wordt bestuurslid en krijgt de lei- ding over de landelijke kraak- acties waarmee Rood de woning- 2006 – heden: Tweede Kamer soort opleiding. Door de val van het gaan. We zijn heel hard nodig. Zon- nood weer terug weet te krijgen op Ze is zenuwachtig, 6 oktober 2004. kabinet was dat van korte duur." der de SP was de zorg allang hele- de politieke agenda. Weliswaar heeft Renske al eens ge- Renske is zenuwachtig voor elk de- maal vermarkt zijn. Compleet met Dat ze lekker studeert, geniet van sproken met Jan Marijnissen, maar bat. Totdat ze eens onverwacht een winstuitkeringen.” Groningen, graag sport, uitgaat en altijd in groter gezelschap. Nu is ze spoeddebat overneemt van Agnes feest viert met haar vrienden, be- gevraagd met hem te eten, alléén, Kant, die vastzit in een treinopstop- 2000 – 2005: studie lemmert haar niet een volgende po- in een Utrechtse pizzeria. Renske: ping. Ze heeft zó weinig tijd dat ze Na een jaar politicologie studeren litieke stap te zetten. “Na twee jaar “Hij vroeg of de SP voor mij een niet eens nerveus kán worden. Het in Amsterdam verhuist Renske naar nam ik het Rood-voorzitterschap bevlieging of menens was. Ik zei debat gaat goed en daarna zijn de Groningen voor de studie Neder- over. Overigens was er een half jaar echt voor de partij te willen gaan, zenuwen over. landse taal en cultuur. Ze gaat ex- overlap met de Tweede Kamer. Was waarna hij me vroeg of ik op de Renske: “Soms baal ik ervan dat we pres ver weg, want hoogste tijd om wel fijn als overgang want de Twee- volgende kieslijst wilde. Omdat ik zo traag gaan ondanks alle moeite. op eigen benen te staan. Renske: de Kamer is toch veel geneuzel, for- nog studeerde, wilde ik bedenktijd. Neem de situatie in verpleeghui- “Mijn eerste studiejaar woonde ik meel en traag." Zijn typische Jan-antwoord luidde: zen, die wordt maar niet beter. Dat bij mijn ouders in Haarlem. Het Als onze pizza’s op zijn moet je er wel reageer ik af met sporten, sauna of jaar daarvoor had ik in Australië 1991 – 1998: Vrije School uit zijn. Een half jaar later ben ik een avondje uit. Dat helpt en dan gereisd. Dat was goed voor me. Tot Renske: “School was zinloos; in Rudolf Steinerschool in Haarlem: lastige voor de fractie gaan werken, als een denk ik aan wat er wél goed is ge- dan stond alles voor me klaar en ik mijn ogen leerde ik er niets. Daar levensfase voor Renske. zevende editie • VOORJAAR 2010 13

Buiten school is Renske een an- deren, daar werd ik stoer van, had kende woningen er nog zijn? der meisje: ze doet aan wedstrijd altijd mijn woordje klaar, en was Renske loopt met ZO een bosachtig zwemmen en heeft veel lol met altijd in gevecht om aandacht. Die paadje in en achter de bomen ziet haar teamgenoten. Die meiden ervaring komt nu wel van pas.” ze inderdaad houten huisjes. Dáár zijn ouder en maken haar weg- Terwijl we voor het huis aan de woonden we, zegt ze. Ze belt aan wijs in het uitgaansleven. Op haar Versponckweg staan is ze weer en mag binnen een kijkje nemen 17de begint ze met een bijzonde- helemaal terug in haar gelukkige van de huidige bewoners, die lie- re weekendbaan: om de week is kindertijd. Plotseling serieus: “Ik ver anoniem blijven. Ze herkent de ze voedingsassistente van kloos- heb hier een hoop geleerd, onbe- keuken en de kleine kamer waar ter Alverna in Aerdenhout. Ze wust. Ik wist dat er iets mis was ze met haar broertje sliep. brengt de zusters eten en drin- met mijn broer en zussen en hun Op het achterplaatsje zegt ze: ken. Renske: “De zusters waren ouders, anders zouden ze niet bij “Daar stond een kippenhok. Waren oud. Het was een huis vol traditie ons wonen. Zij hebben geen veilige mijn twee jaar jongere broertje of en regels. Ik leerde daar naar de wieg gehad en dat tekent ze voor wensen van anderen luisteren en de rest van hun leven.” mijn taalgebruik te fatsoeneren. Het besef dat de wieg bepaalt Rustig praten, zonder stemverhef- waar je terecht komt, is één van "JE WIEG BEPAALT fing. Ik leerde dat andere mensen de lessen van Renske’s jonge le- een héél andere belevingswereld ven. Wanneer in de zesde klas van WAAR JE TERECHT konden hebben. Ik vertelde bij- de Basisschool de Tweede We- KOMT." voorbeeld één zuster over vriend- reldoorlog wordt behandeld, is ze jes. Tot de leiding me duidelijk van slag: wie verraadt er nou zijn maakte dat zij nooit een man had buurvrouw?! De eerste Golfoor- ik ondeugend, dan zette mijn vader gehad en ‘t wellicht verkeerd of log is de eerste oorlog die ze volgt. ons op het dak. We gierden het dan geheel niet zou begrijpen. Dat kon Haar vader legt uit hoe oliebelan- uit van plezier. Een paradijs om ik maar beter niet doen.” gen een belangrijke rol spelen. te spelen met al dat groen.” De verhuizing naar Haarlem 1984 – 1991: kindertijd 1979 – 1984: kleutertijd herinnert ze zich niet meer. Maar Renske: “Mijn ouders, Peter en De ouders van Renske komen als wat ze van haar ouders weet: na de Tineke, namen vier kinderen in Z-verpleegkundigen in de Sint verhuizing maakte Renske tekenin- huis die ouder waren dan ik en Bavo, het huidige Parnassia, een gen van kleine en grote huizen. mijn broer Marijn. Mijn vader zat instelling voor geestelijke ge- In de kleine huizen lachten de in het jeugdwerk en mijn moeder zondheidszorg in Noordwijker- bewoners, in de grote huizen was thuis. Met zusjes en broertjes hout, te werken. Ze wonen in een huilden ze. in huis was er altijd iemand om Renske even terug in het paradijsje bij het houten huis op 't Hoogt klein houten personeelshuis aan mee te spelen. En dan was er nog ‘t Hoogt en stichten er een gezin: Renske staat op de 4de positie van de een trits vriendjes in de buurt. sen. Overal was gevaar in ons spel. kinderen mee te gaan en op de 17 maart 1979 komt Renske ter SP-kieslijst. Meer weten over haar werk en visie? www.sp.nl/renskeleijten Buitenspelen vond ik geweldig: En zo niet dan kon je het wel op- spoorweg spelen. Ten strengste wereld en in 1981 ziet Marijn het zwerven door de buurt. We speel- zoeken door wortels van de groen- verboden en daarom dubbel leuk. levenslicht. TEKST: ANTHONIE VERMEER den dagenlang ridders en prinses- teman te gappen of met de oudere Een groot gezin met oudere kin- Zouden die op vakantiehuisjes lij- FOTOGRAFIE: MENNO HERSTEL ONRECHT? ROOD GAAT ER OP AF quêtes van Rood nogal braaf noemt. wijk, of de rechten van jonge flex- werknemer van een hamburger- Maar de SP-jongeren gaan niet voor werkers.” keten waar ze jonge werknemers spektakel op zich, wél voor resul- Het ergert Leon dat jongeren vaak eruit gooien zodra ze niet meer on- taat. Zo ook tijdens het demonstre- als lastpakken worden gezien. “De der het jeugdloon vallen. En voor de ren tegen het salaris van 240 dui- algemene afkeuring van jongeren Huisjesmelker van het Jaar komen zend euro voor de voorzitter van lijkt soms wel een haatcampagne. steeds veel nominaties binnen zon- het College van Bestuur van Rijks- Om jeugd te verdrijven hangen in der dat daartoe is opgeroepen. Leon universiteit Groningen. Gekleed in tal van plaatsen Mosquito’s, kas- wil er maar mee zeggen dat Rood toga’s kieperden Rood-leden choco- tjes die een hoge toon produceren kwesties op de kaart heeft gezet en ladegeld in een kruiwagen en reden – onhoorbaar voor volwassenen dat jongeren weten dat de jeugdige daarmee naar het hoofdgebouw van maar ondragelijk voor jongeren. SP’ers er werkelijk iets aan kunnen de universiteit. De pers was erbij en Onze acties hiertegen helpen, want doen. dat zorgde voor meer druk op het hier en daar zijn ze al weggehaald. “In Groningen protesteerden we te- bestuur, dat zwichtte en genoegen gen de werkleerplicht, die mensen nam met een salaris op de Balken- tot hun 28ste uitsluit van recht op dendenorm. bijstand. Stel je eens voor dat je al- Dat is nu drie jaar geleden, Leon "Emile roemer leenstaande moeder bent van 26, was nog niet zo lang lid. Hij wilde wat moet je dan? Als actie zijn we in iets doen om Nederland socialer te spreekt jonge- Groningen tijdens een vergadering ROOD in actie tegen de afbraak van het onderwijs maken, maar wist niet hoe. Totdat ren aan dankzij van de gemeenteraad gemaskerd hij Jan Marijnissen een paar keer naar binnen gegaan. We hebben kort achter elkaar op tv zag. Diens zijn felheid en wethouder, burgemeester en raads- De jongeren van de SP – verenigd in ROOD ideeën spraken hem aan en daarom humor" leden zogenaamd gestolen autora- - houden niet van gezwets in zaaltjes. Lie- meldde hij zich bij Rood in Gronin- dio’s uitgedeeld onder het uitroepen gen. Hij zegt: “Ik kwam in contact van de kreet prostitueer, steel en leen je ver stappen ze op problemen af en onder- met leuke mensen zonder kapso- In Haarlem gingen we in een wijk door de werkleerplicht heen." nemen actie om de situatie van mensen te nes die volop actie wilden voeren. deur-aan-deur vragen welke last jon- Wat vindt Roods voorman van de Ik hoor dat andere jongerenpar- geren veroorzaakten. Ook daar hing nieuwe SP-lijsttrekker Emile Roe- verbeteren. Of dat succes heeft? Nou en of! tijen vooral veel praten in achter- een Mosquito. Bleek er slechts één mer? Leon: “We zijn blij met hem. afzaaltjes. Dat zou niets voor mij klager te zijn. Hij had de gemeente Hij spreekt jongeren aan, omdat zijn. Ik begrijp best dat het grootste gebeld over rommel op het speel- hij best fel uit de hoek kan komen Getergd rijden studenten in het Daar storten ze de lading uit op de deel van de jeugd niet echt geïn- pleintje. Toen hebben we met de maar net zo makkelijk spanning oude VW-busje van ROOD-voorzitter stoep vóór het kantoor van de huis- teresseerd is in politiek. Want die jongeren zelf handtekeningen op- kan wegnemen met een grap. Hij Leon Botter (24) naar een zorgboer- baas die van Rood een jaar daarvoor is saai, vol ingewikkelde procedu- gehaald tégen de Mosquito en vóór weet mensen voor zich te winnen en derij. Hoogste tijd voor actie tegen al eens de twijfelachtige titel “Huis- res en moeilijk taalgebruik. Wij een afvalbak op het plein. De ge- zich glashelder uit te drukken. Een de huisjesmelker die midden in de jesmelker van het Jaar” had gekre- gaan op problemen af. Dat spreekt meente honoreerde de petitie. De goed voorbeeld voor ons.” winter de verwarming afsloot en zo gen. Deze verkiezing van meest aan. Want jongeren lopen echt wel jongeren houden het plein nu zelf zijn huurders, voornamelijk studen- foute huisbaas kun je gerust een warm voor maatschappelijke kwes- schoon en leven op goede voet met Jonger dan 28 jaar? Zit je hart links? En ten, in de kou zette. Op de hoeve handelsmerk van Rood noemen. ties, als het ze maar interesseert. de buurt. Zó werkt Rood; erop af!” klopt het nog? Ga dan naar www.rood.sp.nl Wedden dat ze zaken aanpakken die ook jou scheppen de jongeren ruim twintig Vooral als ze zien dat actie veran- direct aangaan? vuilniszakken vol paardenstront, Leon vertelt de anekdote pas na een dering teweeg kan brengen, of het Volgens Leon weten steeds meer jon- laden het stinkende vrachtje in en plaagstootje van de interviewer, die nu gaat om de OV-studententkaart geren Rood te vinden om onrecht TEKST: ANTHONIE VERMEER keren terug naar de stad Groningen. de demonstraties, petities en en- voor MBO’ers, een trapveldje in de aan te kaarten. Zoals laatst een FOTOGRAFIE: ARCHIEF ROOD 14 zo voor een beter nederland TOMATENRECEPT VAN De Jan MARCEL VAN DAM

MvD: U wilt mijn tomatensoep- Marijnissen-tulp recept, maar dat maak ik nooit. Mag ik een andere suggestie doen met tomaat? ZO: Vanzelfsprekend! MvD: De zomer komt eraan, hét seizoen voor een gerecht waar ik gek op ben. Het is heel simpel: kleine trostomaatjes en ansjovis zijn de enige ingrediënten die je nodig hebt. Het is een koud hapje, op z’n lekkerst direct vanuit de koelkast. Bij warme temperatu- ren maakt zo’n tomaatje me erg gelukkig. FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN DE KERK FOTOGRAFIE: SUZANNE VAN ZO: Wordt het 9 juni ook rode Voormalig PvdA-coryfee Marcel tomaat voor u? van Dam kwam tot de dramatische MvD: Nou, een beetje rode roos zal conclusie dat hij veel te laat had het ook altijd wel blijven. Denk ik.

doorgehad hoe het neo-liberalisme 5 3 1 4 6 oprukte en leidde tot schandalige Recept inkomensverschillen, uitverkoop Ingrediënten: 1 kleine 8 trostomaat9 2 - van maatschappelijke voorzienin- jes, ansjovis uit blik (van beide 6 9 5 2 7 8 gen en een ikke-ikke-ike-en-de- hoeveelheden naar keuze) rest-kan-stikken-moraal. Plus tal 4 8 1 van grote problemen in de wijken. Bereiding: snijd de tomaten in Sindsdien heeft de oud-politicus 12 en8 beleg elke 9helft 6 met3 1 of 25 een warm hart voor de partij met 8visjes. Leg6 ze9 een klein uur 1in de rode tomaat als logo. de koelkast. Koud opdienen.

3 1 7 8 9 FOTOGRAFIE: BAS STOFFELSEN Samen met de Zakenvrouw van het Jaar doopt Jan Marijnissen de naar hem genoemde tulp met nep-champagne. © www.sudokusite.eu SUDOKU Kent u iemand naar wie een tegenstelling tot partijen als kunnen. We hebben pas nog een tulp is genoemd? Wij wel: Jan CDA en PvdA. De federatie strijdt uitgebreid plan gepresenteerd Marijnissen. “Ik dacht dat alleen tegen de ‘productschappen’ in de getiteld Hart voor de Zaak. 5 3 1 4 6 3 8 1 5 Mies Bouwman zo iets te beurt agrarische sector, omdat ze die Een land kan niet zonder 8 2 4 1 9 kon vallen,” zei de SP-voorzitter ondemocratisch vindt. Tuinders ondernemers; ze werken hard, nadat hij samen met Zakenvrouw moeten geld afdragen aan de zijn innovatief en nemen risico 1 8 9 2 van het Jaar Meiny Prins “zijn” productschappen, die ondertussen met hun eigen geld als inzet. Waar 6 9 5 2 7 8 5 2 3 7 tulp had gedoopt. de concurrentiepositie van de de SP problemen mee heeft, zijn boeren beknotten. de zogenaamde ondernemers die 4 8 1 5 4 3 2 De Nieuwe Vrije Agrarische aan de top van het bedrijfsleven 1 8 9 6 3 5 7 6 8 Federatie (NVAF) dankte met Nu Jan toch voor een zaal hun zakken vullen, zonder inzet, 8 6 9 1 7 1 3 5 deze bijzondere naamgeving ondernemers stond wilde hij wel zonder risico." Jan Marijnissen omdat de SP even kwijt dat de SP niets tegen Overigens is de Jan Marijnissen- 5 8 2 4 9 volgens de NVAF echt hart heeft ondernemers heeft. Hij zei: "Wij tulp een stevige, rode bloem. Hoe 3 1 7 8 9 4 9 voor agrarisch Nederland, in steunen ondernemers waar we kan het ook anders? © www.sudokusite.eu © www.sudokusite.eu

JA, ik word lid van de SP. Ik machtig de SP om per 3 8 1 5 cryptogram kwartaal onderstaand bedrag af te schrijven van 8 2 4 1 9 mijn rekening. Ik ontvang het boek Tegenstemmen 1 2 ook afk.) - 26 Mazzel? Da’s een gevoel (met drie nieuwe hoofdstukken) en bovendien 3 4 5 6 7 van welzijn. (5) - 28 Demagoog is goed in het opjutten van burgers (niet paarden). krijg ik elke maand het nieuws- en ledenblad 8 9 10 5 2 3 11 7 Tribune gratis in de bus. (11) - 30 De vervanger van het staatshoofd 5 4 3 2 wordt zeker nat. (6) kwartaalbijdrage € 5,– (minimum) € 7,50 € 10, – 12 € 12,50 € 15,– anders € 7 6 8 Verticaal 1Is een willig handlanger, zo’n vogelver- DEN OR naam 7 1 3 5 13 14 15 schrikker. (7) - 2 Fris van kleur, nieuw, 16 5 8 2 4 17 9 maar wel wat onervaren. (5) - 4 Officieel roepnaam voorletters m/v W 18 19 20 4 9 lijkt het maar voor 50% een overheids- © www.sudokusite.eu betrekking. (10) - 5 Positief ingestelde 21 ploegbaas. (7) - 6 Deze term leidt tot meer

E adres 22 23 24 inlevingsvermogen. (6) 25 7 Toch een gevaarlijk risico, die DNB- postcode plaats 26 27 28 29 directeur. (3,4 en 7) - 8 Bedachtzame regelgeving. (6) - 9 Aantonen dat groepen T D telefoon geboortedatum betogen. (12) - 10 Kleurige hoofdbescher- I 30 mingen voor VN-soldaten. (11) -

L Henry en Lucas, © FLW 2010 11 Zo zal de ploegbaas van 5-verticaal e-mail rekeningnummer niet stemmen. (5) - 15 Ooit was men in Horizontaal 7 Kabinet gevallen? Dan is er ruimte voor overeenstemming. (4) - 16 De beamb- datum handtekening M 3 Feestelijke parlementsfractie. (5) - een voetbaltoernooi in de Eerste Kamer. ten en de staf zijn gestaald en ingelijst. 5 Regeert alleen bij temperaturen onder (2, afk.) - 18 Zelfbenoemd keurkorps in (6) - 19 In de Kamer ligt op de plek voor toehoorders een familiair partijblad. (7) - Ik wil ook graag lid worden van ROOD (jong in de SP, tot nul. (5) - 8 Natuurlijk eten, da’s logisch. (3, zowel leger als maatschappij. (5) - 28 jaar) en sta één van mijn kwartaalbijdragen af aan ROOD. verkorting) - 9 Ook als euromunt is ie op 20 Parlementaire vertegenwoordigers; 21 Nieuwe partijleden verkrijgen gebeurt in z’n kant een 10 waard. (9) - slechts voor een klein stukje lid van de de havens. (6) - 23 Ministers in de klem? O N Dan gaan ze onderuit. (3) - 24 Lijkt wel een Stuur deze bon in envelop zonder postzegel naar: 12 Aansporingsbeleid van de overheid partij. (12) - 22 Belangrijk voor filmmakers en ministers-presidenten, al zijn de laat- legerafdeling voor studenten. (5) - 27 En O SP, Antwoordnummer 30542, 3030 WB Rotterdam (voor ontwikkeling van Viagra?). (21) - 13 U kunt deze machtiging stopzetten met een telefoontje of Een lichamelijk gebrek is (on)handig bij sten het soms kwijt. (5) - 23 Geweldloze andere edelachtbaren. (2, afk). - 29 Ko- een e-mail aan de SP: (010) 243 55 40, [email protected]

B ninklijke besluiten eindigen in koninklijke ZO VOORj aar 2010 het golfspel. (8) - 14 Zo’n niet-agressieve situatie hunkert naar internationaal leger. houding werkt vredebevorderend. (11) - (5,6 en 11) - 25 Antirevolutionaire slee. (2, bibliotheken. (2, afk.) zevende editie • VOORJAAR 2010 15 TOMATENRECEPT VAN ONZE KANDIDATEN MARCEL VAN DAM

1. Emile Roemer, Boxmeer 2. Harry van Bommel, Diemen 3. Jan de Wit, Heerlen 4. Renske Leijten, Haarlem 5. Ronald van Raak, Amsterdam “Tijd voor de grote schoonmaak. Oprui- “Het moet uit zijn met ondoordachte “We moeten lessen trekken uit de finan- “Je gezondheid is je belangrijkste bezit. “De politie hoort op straat, niet achter men wat overbodig is, scheelt een boel militaire avonturen. Die hebben al teveel ciële crisis. In plaats van op ons spaar- Dus maak van de zorg geen markt. Bij een bureau. Orde handhaven en boeven geld en ergernis. Zo bouwen we een mensenlevens gekost.” geld te passen, lijken bankiers het ver- ons gaan mensen vóór centen.” vangen in plaats van bonnen schrijven.” beter Nederland.” gokt te hebben.”

6. Ewout Irrgang, Amsterdam 7. Sadet Karabulut, Amsterdam 8. Paul Ulenbelt, Leiden 9. Jasper van Dijk, Amsterdam 10. Sharon Gesthuizen, Den Haag “Ons verkiezingsprogramma is sociaal, "Eerlijk loon voor eerlijk werk. Geen ar- “Als mensen onder de 65 werk houden “Bij ons blijft de basisbeurs en stijgt de “95% van onze ondernemers behoort tot haalbaar en betaalbaar. Door meer te moede en uitsluiting maar eerlijk delen of weer krijgen, hoeven we mensen bo- aanvullende beurs. Afschaffen bedreigt het kleinbedrijf. Zij hebben onze steun vragen van mensen met hoge inkomens en een gedeelde toekomst. Zó ziet mijn ven de 65 niet twee jaar AOW af te ne- de toegang tot het onderwijs.” veel harder nodig dan de grote bedrijven.” en grote bedrijven.” Nederland eruit." men.”

11. Henk van Gerven, Oss 12. Manja Smits, Den Haag 13. Paulus Jansen, Utrecht 14. Farshad Bashir, Zoetermeer 15. Nine Kooiman, Nieuwegein “Ziekenhuizen moeten niet concurreren “Goed onderwijs is de beste investering “Woningcorporaties moeten betaalbaar “In Afghanistan moet het vechten stop- “De jeugdzorg is totaal versnipperd. Stop maar samenwerken. Anders gaat het gie- die we in onze toekomst kunnen doen.” bouwen, ook voor de middeninkomens.” pen en het onderhandelen beginnen. daarmee: Mensen helpen mensen, loket- rend uit de hand lopen.” Ook met de Taliban.” ten en bureaus kunnen dat niet.”

16. Rik Janssen, Wassenaar 17. Nico Heijmans, Den Bosch 18. Hans van Leeuwen, 19. Arnout Hoekstra,Vlaardingen 20. Jessica van Ruitenburg, “Er gaat veel mis bij het voorkomen van “De verkoop van onze energiebedrijven Leidschendam “In tijden dat het “Wonen in een fijne buurt, wie wil dat Rotterdam "Het eigen risico in de zorg criminaliteit. Meer wijkagenten helpen was een blunder. De uitverkoop moet tegenzit, kunnen kunst en cultuur ons er niet? Laat buurtbewoners meebeslissen. is een straf op ziek zijn. Dat is belache- beter dan almaar zwaarder straffen.” stoppen en worden teruggedraaid.” door helpen. Dus: nu niet het mes erin!” Maak hen baas in eigen buurt. ” lijk. Zo snel mogelijk afschaffen dus."

21. Krista van Velzen, Den Haag 22. Ron Meyer, Heerlen 23. Maarten Hijink, Utrecht 24. Nicole van Gemert, Utrecht 25. Michiel van Nispen, Breda “Fijn dat Amerika en Rusland nu minder “De stakende schoonmakers hebben laten “We moeten af van mega-stallen, en “Een dier is meer dan een lap vlees. Stop “Ex-gevangenen vallen vaak terug in kernbommen willen. En dus moeten de zien hoe je een vuist maakt en je recht boeren de kans geven op eerlijk werk de bio-industrie en het versnipperen van oude gewoonten. Met een betere reclas- kernraketten op Volkel het land uit, haalt. Geweldig om mee te maken!” tegen een fatsoenlijk inkomen.” vleeskuikens.” sering krijgen we minder criminaliteit.” retour richting afzender, de VS.”