TRIBUNENieuwsblad van de SP • jaargang 57 • nr. 4 • april 2021 • € 1,75 • www.sp.nl

OMDAT JE HET WAARD BENT? ‘ASBEST IN MAKE UP’

VERKIEZINGEN: 9 ZETELS ARNHEM WINT AFVALSTRIJD SP-WEBSOP Kijk eens op de webshop voor boeken, kleding en actiemateriaal. shop.sp.nl

DE SP ZET ZICH IN VOOR MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID EN SOLIDARITEIT

TRIBUNE IS EEN Redactie Illustraties SP algemeen Redactie Tribune UITGAVE VAN DE Diederik Olders (h), Lesley Arp Arend van Dam T (088) 243 55 55 Snouckaertlaan 70 SOCIALISTISCHE Daniël de Jongh, Xander Topma Wim Stevenhagen F (033) 462 55 12 3811 MB Amersfoort PARTIJ (SP) EN [email protected] T (088) 243 55 42 VERSCHIJNT Vormgeving De Tribune op Internet www.sp.nl F (033) 462 55 12 11 MAAL Nenad Mećava, Gonnie Sluijs www.sp.nl/nieuws/tribune E [email protected] PER JAAR Abonnementen- en Aan dit nummer werkten mee Abonnement ledenadministratie De Tribune in Robin Bruinsma, Maurits Gemmink € 5,00 per kwartaal (machtiging) Snouckaertlaan 70 gesproken vorm Wiebe Kiestra, Karen Veldkamp of € 20,00 per jaar (acceptgiro). 3811 MB Amersfoort Belangstellenden voor Losse nummers € 1,75. T (088) 243 55 40 de Tribune op cd kunnen Foto omslag SP-leden ontvangen de E [email protected] contact opnemen met Istockphoto.com Tribune gratis. de SP-administratie.

Incasso contributie Veel leden van de SP betalen hun contributie via een incassomachtiging. Sinds 1 oktober 2013 incasseert de SP het bedrag van de contributie in de eerste week van elk kwartaal. Daarbij vermelden we, conform wettelijke regels het betreffende lidnummer en het zogeheten incassanten-ID van de SP, te weten NL86ZZZ403462460000. Bij vragen over contributie-inning, kunt u contact opnemen met de ledenadministratie van de SP, via (088) 243 55 40 of [email protected]

Tenzij anders vermeld, is op de inhoud van deze publicatie de Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel- 2 TRIBUNE april 2021 GeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland licentie van toepassing. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl IN DIT NUMMER COLUMN Wij zijn de SP! ‘Het is een dagkoers’ Verkiezingsuitslag 6 Onze partij is altijd onder de mensen. En 6 ondanks de coronamaatregelen waren we dat ook in de afgelopen campagne. Vele afdelingen en honderden SP’ers gingen langs de deuren met de anderhalve- metermat, belden onze sympathisanten op en duwden honderdduizenden flyers Jasper & Jimmy door de brievenbussen. Tegen al die Net wel / net niet Kamerlid SP’ers wil ik zeggen: bedankt! Bedankt voor jullie oneindige inzet in een lastige 10 periode.

De uitslag heeft ons geen winst gebracht, en ook andere partijen aan de linkerkant niet. Er lijkt een gure rechtse wind te gaan waaien, waar mensen de dupe Wie mooi wil zijn... van gaan worden. Van de vorige crisis Vuile cosmetica weten we nog dat vooral de mensen die het toch al moeilijk hadden de rekening 12 gepresenteerd kregen. Dat mag niet weer gebeuren. Een sterke SP is daarom keihard nodig.

Rutte en Kaag beloofden nieuwe politiek, maar ze gaan gewoon door met de oude. ‘Sekswerk is werk’ De transparantie waar ze de mond van vol Branche schreeuwt om steun hebben, is ver te zoeken. Machtspolitiek om de Tweede Kamer buitenspel te zetten 20 en kritische Kamerleden de mond te snoeren. Dat zullen wij niet accepteren. Als grootste linkse partij is het aan ons om te zorgen dat de crisis straks niet betaald gaat worden door de mensen die de rekening van de vorige crisis nog voelen. Rattenstad stemt ‘ja’ Afvalreferendum Arnhem De afgelopen weken hebben honderden mensen zich aangemeld als lid; de 26 stembussen waren op 17 maart nog niet dicht of de aanmeldingen stroomden binnen. Al deze mensen voelen de noodzaak om op te staan. Juist nu. Omdat ze weten wat er komen gaat met weer DE SP ZET ZICH IN VOOR MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID EN SOLIDARITEIT 4 jaar Rutte aan het roer.

Samen zullen we misstanden bestrijden en problemen aanpakken. In de buurt en in het land en overal waar dat 4 Actueel: Tijd voor ‘functie elders’ Rutte nodig is. Want wij zijn de SP! 25 Uitgelicht: Rotterdam kampioen tegelwippen 28 LinksVoor: Ankie Petersen, een SP’er in de kazerne Lilian Marijnissen 29 Even voorstellen: jongerencoördinator Nathalie de Rooij fractievoorzitter SP

16, 17, 18, 19 Nieuws 30 Prikbord 31 Puzzel 32 Theo de buurtconciërge LILIAN MARIJNISSEN ‘AFREKENEN MET DEZE MACHTSPOLITIEK’

Mark Rutte is weer eens EEN FOTO VAN DE NOTITIES van verkenner Kajsa Waar andere partijen in de Tweede Kamer wat vergeten. En loog. Ollongren met daarop de woorden ‘Pieter nog opkeken van dit nieuws, was het voor Omtzigt functie elders’. Zo kwam aan het SP-leider Marijnissen niet echt een ver- En de demissionaire licht dat Rutte een poging heeft gedaan om rassing: ‘Het is een lelijk inzichtje in de coalitiepartijen laten hem een pas gekozen Tweede Kamerlid naar een machtspolitiek van de VVD. Maar ver- er weer mee wegkomen. andere functie weg te promoveren, zodat baasd waren wij als SP niet. Er is een heuse hij het nieuwe kabinet niet meer tot last doctrine naar Rutte vernoemd. Dat is niet ‘Functie elders’ zou wat zou zijn. Een week lang ontkende Rutte dat voor niks.’ Als voorbeelden noemt ze de de SP betreft voor Rutte hij over Omtzigt had gesproken, tot er in Hawija-bombardementen waarbij is gelogen moeten gelden. Wie wil hem gespreksverslagen zwart-op-wit te lezen viel over burgerslachtoffers, de leugens van dat dit wel degelijk het geval was. Een debat oud VVD-minister Zijlstra en het spontane nog aan een meerderheid in de Tweede Kamer moest op 1 april ophel- gebrek aan herinneringen bij Rutte over helpen? Marijnissen: ‘Wij dering geven over deze leugen van Rutte en contacten omtrent het afschaffen van de zullen dat niet doen.’ wat dit betekent voor de formatie van het dividendbelasting. nieuwe kabinet.

4 TRIBUNE april 2021 Jannie Visscher voorzitter SP

Welkom nieuwe leden! Ons land heeft voor de komende vier jaar de nieuwe volksvertegenwoordi- ging gekozen. De verkiezingsuitslag is voor ons een teleurstelling: verlies voor de SP en andere linkse partijen ‘Kaags nieuw en veel zetels voor rechts. Reden voor ons om de verkiezingen en onze leiderschap: oude campagne grondig te evalueren. Dat gaan we doen met een enquête voor wijn in nieuwe alle afdelingen, kiezersonderzoek door ons wetenschappelijke bureau zakken’ en door gesprekken met mensen. Dat laatste vind ik erg belangrijk, dat hoort bij onze partij. Zoals Lilian ook hard: ‘Voor Rutte is de waarheid slechts een al zei: ‘Onze partij is altijd onder de optie. Een leugen is pas een probleem als die mensen.’ Sommige afdelingen zijn uitkomt. De vraag waar het om moet gaan is hier al mee gestart: direct na de ver- of de kamer het echt serieus neemt en een kiezingen gingen zij de wijken in waar grens wil trekken. Het gaat er om wie er nog we veel stemmen halen maar er nu bereid is om deze VVD met Rutte aan een ook veel verloren hebben. Zo kunnen meerderheid te helpen. Wij zullen dat niet we erachter komen wat mensen in an- doen. Het is tijd om af te rekenen met deze dere partijen zien, wat wij niet (meer) machtspolitiek.’ hebben. Of waarom ze helemaal niet naar de stembus zijn gegaan. Voor de bühne Een motie van afkeuring werd midden in de Maar gelukkig valt er ook veel po- nacht aangenomen met alleen een tegen- sitiefs te melden: duizenden SP’ers stem van de VVD. De ingediende motie van hebben enthousiast campagne wantrouwen, een veel zwaarder middel gevoerd, onze Lilian deed het heel waarbij Rutte direct zou moeten opstap- goed en we hebben sinds de ver- pen, werd verworpen doordat VVD, D66, kiezingen honderden nieuwe leden CDA en CU tegen stemden. Met de hulp van kunnen inschrijven. Opvallend is dat ‘AFREKENEN MET DEZE deze partijen voelde Rutte zich voldoende op de avond van de verkiezingen, gesteund om, ondanks een aangenomen nadat de eerste uitslag bekend was en ongekend harde motie van afkeuring, geworden, zich meteen nieuwe leden toch door te gaan als demissionair minister- meldden. Zij willen meer doen dan president. alleen hun stem uitbrengen. Graag MACHTSPOLITIEK’ heet ik alle nieuwe leden van harte Er is veel duidelijk geworden in het eerste welkom! Arrogantie van de macht debat van de nieuwe Tweede Kamer. Dat het Het verweer van Rutte op de openbaring ‘nieuw leiderschap’ van Sigrid Kaag een loze Het is belangrijk dat we juist nu op was dat hij zich niet kon herinneren over kreet was – of dat de D66-slogan ‘niemand volle kracht blijven strijden voor een Omtzigt gepraat te hebben met de verken- laten vallen’ vooral op de leugenachtige Rut- rechtvaardige samenleving. Er valt ner. Tijdens het debat noemde Marijnissen te sloeg. Dat de oude coalitie, inclusief het zoveel te verbeteren als het gaat om ook de uitspraak van Rutte dat niemand een voor de bühne zeer verontwaardigde CDA, de kloof tussen arm en rijk, kansen verklaring over de gelekte notitie zou geven. de kans op een doorstart niet wil verspelen. voor jongeren, klimaat, wonen, zorg, Volgens de SP-fractievoorzitter is het onder- Herstel van het vertrouwen in de politiek zal het toeslagenschandaal… Zoals deel van een groter probleem: ‘Wat we hier niet vanuit Den Haag komen. Verandering Jimmy Dijk verderop in deze Tribune zien is de arrogantie van de macht. Weigeren zal van onderop moeten komen. Dat klinkt ook zegt: ‘Wij moeten meer dan ooit verantwoording af te leggen. Je eigenbelang als een klusje waar de SP voor gemaakt is. • aan de bak en mogen de mensen nu boven dat van het land plaatsen. Dit mag de het even tegenzit niet aan hun lot Kamer niet accepteren. Dit is geen onge- tekst Xander Topma overlaten.’ lukje. Dit gaat om onze democratie.’ foto Bart Maat / ANP© In haar eindoordeel is Marijnissen dan ook beeldbewerking SP

TRIBUNE april 2021 5 TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN 2021 GEMEENTE PERCENTAGE

Aa en Hunze 7,1% Aalsmeer 3,3% Aalten 6,6% RESULTAAT: VAN Achtkarspelen 6,4% Alblasserdam 5,1% Albrandswaard 4,9% Alkmaar 6,6% 14 NAAR 9 ZETELS Almelo 6,8% Een tegenvallend resultaat. Van 14 naar 9 zetels in de Tweede Almere 6,3% Alphen aan den Rijn 4,9% Kamer is geen reden tot feest. Een eerste voorzichtige analyse Alphen-Chaam 5,3% van partijsecretaris Arnout Hoekstra: ‘Het is een dagkoers. Altena 4,1% Actuele thema’s spelen een hoofdrol.’ Ameland 4,4% Amersfoort 4,8% Amstelveen 4,8% Amsterdam 4,9% Apeldoorn 5,5% Arnhem 6,3% Assen 9,1% Asten 7,3% Baarle-Nassau 6,7% Baarn 4,0% Barendrecht 4,6% Barneveld 2,1% Beek 6,6% Beekdaelen 7,5% Beemster 3,9% Beesel 7,2% Berg en Dal 7,8% Bergeijk 6,1% Bergen (L) 8,6% Bergen (NH) 4,6% Bergen op Zoom 6,8%

foto Maurits Gemmink Berkelland 7,1% Net als de campagne was de uitslagenavond anders dan anders. Niet samen met Bernheze 10,2% partijgenoten met een drankje de smart delen, maar achter een schermpje kijken naar Best 7,1% Arnout Hoekstra, Maarten Hijink en Jannie Visscher die een eerste duiding van de Beuningen 7,4% uitslag gaven. Beverwijk 7,3% Bladel 7,6% HOEKSTRA WIL VOORZICHTIG formuleren. Het is Eerste reacties Blaricum 3,4% nu immers vooral aan de leden om de basis Anderhalve week na de verkiezingen was Bloemendaal 2,6% te leveren voor de analyse van de uitslag: er een Partijraad, via zoom. Daar zijn al wat Bodegraven-Reeuwijk 3,3% ‘We gaan op allerlei manieren nadenken hoe eerste analyses gegeven door afdelingsvoor- Boekel 8,0% we het beste kunnen leren van deze uitslag. zitters. Een paar voorbeelden. Bonaire 2,5% In het campagneteam wordt natuurlijk goed ‘De uitslag van deze verkiezingen lag niet Borger-Odoorn 8,6% geëvalueerd. Het Wetenschappelijk Bureau aan de campagne, die ging goed. Het ging Borne 6,3% van de SP heeft analyses uit kiezersonder- om onze politieke strategie, of juist het ont- Borsele 4,6% zoeken bij elkaar gebracht en maakt hier een breken daarvan.’ Boxmeer 10,9% overzicht van. In de Tweede Kamerfractie is ‘Wat mij betreft had de campagne nog iets Boxtel 8,7% erover gesproken, op het partijkantoor. Maar langer mogen duren, want er zat steeds Breda 6,0% het belangrijkste: de leden moeten hun meer pit en steeds meer vaart in.’ Brielle 6,0% zegje kunnen doen. De afdelingsvoorzitters ‘We doen het zeer slecht onder jongeren. Bronckhorst 5,3% hebben een vragenlijst gekregen voor het Ons verhaal, de thema’s die we aansnijden Brummen 6,7% analyseren en evalueren van de campagne. en de manier waarop we ons uiten lijken bij Brunssum 10,6% Het zou goed zijn als ze dat in de afdeling hen niet aan te slaan. ’ Bunnik 3,6% bespreken met de leden. Het zou ook goed ‘Het positieve verhaal dat Lilian heeft uitge- Bunschoten 1,5% zijn als leden langsgaan bij stemmers om dragen tijdens de campagne spreekt ons heel Buren 4,4% hen te vragen waarom ze wel of niet op de erg aan. Wij vonden dat echt een verfrissing. Capelle aan den IJssel 6,2% SP hebben gestemd. Het is altijd goed om de We moeten juist laten zien dat we bereid zijn Castricum 4,6% overwegingen van mensen zelf te horen.’ om verantwoordelijkheid te willen nemen.’ Coevorden 6,9%

6 TRIBUNE april 2021 Cranendonck 7,3% Bonaire Cuijk 10,0% Culemborg 5,0% Sint Eustatius Dalfsen 4,3% Dantumadiel 6,7% Saba De Bilt 4,0% De Fryske Marren 5,8% Briefstemmers De Ronde Venen 3,4% De Wolden 4,6% Delft 5,4% Den Helder 6,4% Deurne 8,1% Deventer 6,8% Diemen 5,3% Dinkelland 3,1% Doesburg 10,1% Doetinchem 8,0% Dongen 7,3% Dordrecht 6,5% Drechterland 5,2% Drimmelen 7,3% Dronten 5,4% Druten 8,8% Duiven 6,6% Echt-Susteren 6,7% Edam-Volendam 3,2% Ede 3,3% Eemnes 4,2% Eemsdelta 13,1% Eersel 6,0% Eijsden-Margraten 5,4% Eindhoven 7,2% Meer dan 9% Elburg 3,4% Emmen 9,6% 6 tot 9 % Enkhuizen 8,0% Enschede 7,5% 3 tot 6 % Epe 4,9% Ermelo 3,6% Minder dan 3% Etten-Leur 7,0% Geertruidenberg 8,7% Geldrop-Mierlo 7,9% Gemert-Bakel 8,2% Gennep 9,8% Gilze en Rijen 7,9% Hardinxveld-Giessendam 3,0% Het Hogeland 9,5% Goeree-Overflakkee 4,2% Harlingen 8,2% Heumen 6,6% Goes 5,5% Hattem 4,7% Heusden 7,4% Goirle 8,1% Heemskerk 6,6% Hillegom 4,4% Gooise Meren 3,3% Heemstede 3,2% Hilvarenbeek 6,3% Gorinchem 6,0% Heerde 4,5% Hilversum 5,2% Gouda 5,2% Heerenveen 7,9% Hoeksche Waard 5,2% Grave 9,3% Heerhugowaard 6,7% Hof van Twente 4,8% 's-Gravenhage 4,1% Heerlen 12,1% Hollands Kroon 6,1% Groningen 7,6% Heeze-Leende 5,9% Hoogeveen 7,1% Gulpen-Wittem 6,4% Heiloo 4,5% Hoorn 6,7% Haaksbergen 5,9% Hellendoorn 5,4% Horst aan de Maas 7,4% Haarlem 5,7% Hellevoetsluis 6,9% Houten 4,2% Haarlemmermeer 4,4% Helmond 8,9% Huizen 4,5% Halderberge 7,7% Hendrik-Ido-Ambacht 4,5% Hulst 7,0% Hardenberg 4,9% Hengelo 8,0% IJsselstein 4,8% Harderwijk 3,7% 's-Hertogenbosch 7,2% Kaag en Braassem 4,2%

TRIBUNE april 2021 7 ‘Wij moeten de komende jaren de strijd kort is. Nieuwe leden krijgen een SP-vogel- GEMEENTE PERCENTAGE tegen de rechtse rotzakken gaan leiden, met huisje en in de eerste 24 uur na de uitslag een campagne die onze thema’s verbindt en hadden zich al 100 nieuwe leden aangemeld. Kampen 4,5% die perspectief geeft op verandering.’ Twee weken later staat die teller al op 500. Kapelle 4,3% Wat zegt dat? Hoekstra: ‘Mensen vinden het Katwijk 3,0% Hoekstra ziet wel een grote lijn in de ana- jammer dat de SP niet groter is geworden en Kerkrade 9,3% lyses en reacties: ‘Wat mij opvalt is dat heel willen er wat aan doen. Aanpakken dus. Dat Koggenland 4,8% veel mensen toch een strategische stem ge- moet je hebben in de partij. Ik ben er ook Krimpen aan den IJssel 5,2% ven. Nu gingen die naar D66. Ze zagen D66 trots op dat zoveel afdelingen ‘SP-stemmers Krimpenerwaard 4,3% als de meest linkse partij bij de tweestrijd bedankt’-posters hebben opgehangen. Laarbeek 9,0% met Rutte. Bij de Europese verkiezingen Ditmaal pas in de ochtend, in verband met Landerd 10,7% zagen we ook zoiets: PvdA’er Timmermans de avondklok. SP’ers houden ook als er geen Landgraaf 10,2% maakte kans om voorzitter van de Europese zeteltjes meer te winnen zijn contact met de Landsmeer 5,5% Commissie te worden en bezorgde de PvdA mensen. Langedijk 5,2% een enorme overwinning. Kortom, er wordt Lansingerland 3,1% minder ideologisch en partijgebonden Gemeenteraadsverkiezingen Laren 2,9% gestemd dan je zou hopen.’ De partijsecretaris wil de uitslag niet op Leeuwarden 7,6% corona schuiven: ‘De campagne was anders Leiden 4,9% Over een ding lijken de meesten het eens te dan anders, maar alsnog zijn veel SP’ers Leiderdorp 4,8% zijn, zo bleek ook tijdens de partijraad: Lilian op slimme manieren naar de mensen toe Leidschendam-Voorburg 4,5% heeft het goed gedaan. Hoekstra: ‘Je ziet – gegaan. Om dat te illustreren: we hebben Lelystad 6,9% zeker ook bij journalisten – steeds meer een toch nog 67.000 tomaatsponsjes en 150.000 Leudal 6,0% afrekencultuur. De SP verliest zetels dus dan SP-stempotloden weten uit te delen. En Leusden 4,8% zal de lijsttrekker wel moeten opstappen. het feit dat we flink hebben geïnvesteerd Lingewaard 7,2% Maar ze deed het goed bij haar optredens in in belteams, daar hebben we bij volgende Lisse 4,3% de campagne, was sterk in de debatten.’ campagnes ook wat aan.’ Lochem 5,0% Loon op Zand 7,3% Vogelhuisjestekort Personeel heeft het wel gevolgen voor de SP, Lopik 3,4% Hoekstra wijst er ook op hoe snel peilingen maar Hoekstra legt uit dat er geen gedwon- Losser 5,8% veranderen: ‘Het is een dagkoers. Actuele gen ontslagen nodig zijn. Hij hoopt dat leden Maasdriel 6,0% thema’s spelen een hoofdrol. Nu was dat de meedoen met de analyse van de uitslag, Maasgouw 6,7% avondklok. Was het, zoals een paar weken want we werken alweer toe naar de gemeen- Maassluis 5,5% daarvoor, de toeslagenaffaire geweest, of teraadsverkiezingen volgend jaar: ‘Sommige Maastricht 6,5% zoals in de zomer de zorgmedewerkers, afdelingen doen een paar weken rustig aan Medemblik 5,3% dan had de uitslag er ook anders uitgezien. om bij te komen, maar er zijn zeker ook af- Meerssen 6,6% Frustrerend voor al die mensen die keihard delingen die juist nog harder aan de slag zijn Meierijstad 8,5% campagne hebben gevoerd.’ gegaan. Bijvoorbeeld met de snel opgezette Meppel 7,4% ledenwerfcampagne. En als je ziet wat SP’ers Middelburg 5,6% Er is heus ook goed nieuws. En dan heb- lokaal voor elkaar krijgen, heb ik ondanks de Midden-Delfland 2,9% ben we het niet over de zure grap dat de SP teleurstelling nu al zin in die campagne.’ • Midden-Drenthe 6,5% nu weer de grootste op links is. Het goede Midden-Groningen 12,0% nieuws is dat er een enorm vogelhuisjeste- tekst Diederik Olders Mill en Sint Hubert 9,7% Moerdijk 7,2% Molenlanden 3,5% Montferland 6,8% Montfoort 3,6% Mook en Middelaar 6,2% Neder-Betuwe 3,2% Nederweert 6,8% Nieuwegein 6,6% Nieuwkoop 3,5% Nijkerk 3,2% Nijmegen 6,9% Nissewaard 8,1% Noardeast-Fryslân 6,3% Noord-Beveland 5,3% Noordenveld 7,1% Noordoostpolder 5,1% Noordwijk 4,4%

foto SP Zwolle Nuenen, Gerwen Robert Bos en Bert Sluijer van SP Zwolle waren vroeg uit de veren vanwege en Nederwetten 6,1% de avondklok. Nunspeet 2,5%

8 TRIBUNE april 2021 Oegstgeest 3,1% Stede Broec 6,8% Wijchen 7,7% Oirschot 7,0% Steenbergen 7,4% Wijdemeren 3,9% Oisterwijk 6,5% Steenwijkerland 6,2% Wijk bij Duurstede 5,4% Oldambt 13,5% Stein 8,0% Winterswijk 7,3% Oldebroek 3,3% Stichtse Vecht 4,2% Woensdrecht 7,4% Oldenzaal 5,7% Südwest-Fryslân 6,1% Woerden 3,5% Olst-Wijhe 6,1% Terneuzen 6,5% Wormerland 7,6% Ommen 4,1% Terschelling 4,9% Woudenberg 2,6% Oost Gelre 5,9% Texel 5,9% Zaanstad 7,5% Oosterhout 6,9% Teylingen 4,1% Zaltbommel 4,6% Ooststellingwerf 8,3% Tholen 4,6% Zandvoort 4,5% Oostzaan 7,0% Tiel 6,4% Zeewolde 3,8% Opmeer 4,9% Tilburg 7,5% Zeist 3,8% Opsterland 7,7% Tubbergen 2,6% Zevenaar 7,5% Oss 13,8% Twenterand 4,7% Zoetermeer 5,9% Oude IJsselstreek 8,0% Tynaarlo 5,6% Zoeterwoude 4,6% Ouder-Amstel 4,0% Tytsjerksteradiel 6,6% Zuidplas 4,3% Oudewater 3,2% Uden 9,0% Zundert 6,6% Overbetuwe 5,4% Uitgeest 5,4% Zutphen 7,9% Papendrecht 5,4% Uithoorn 4,4% Zwartewaterland 3,8% Peel en Maas 6,0% Urk 0,2% Zwijndrecht 6,2% Pekela 15,1% Utrecht 3,2% Zwolle 5,5% Pijnacker-Nootdorp 3,8% Utrechtse Heuvelrug 3,8% Purmerend 7,0% Vaals 8,3% Briefstemmers 3,2% Putten 2,1% Valkenburg aan de Geul 6,3% Raalte 5,3% Valkenswaard 8,3% Reimerswaal 3,3% Veendam 12,5% Renkum 5,0% Veenendaal 4,1% Renswoude 1,8% Veere 3,6% Reusel-De Mierden 7,8% Veldhoven 8,0% Rheden 7,7% Velsen 6,3% Rhenen 3,6% Venlo 6,8% Ridderkerk 5,9% Venray 8,2% Rijssen-Holten 2,6% Vijfheerenlanden 4,5% Rijswijk 4,9% Vlaardingen 7,3% Roerdalen 7,1% Vlieland 6,8% UITSLAG TWEEDE KAMER Roermond 6,5% Vlissingen 7,6% Roosendaal 6,9% Voerendaal 7,2% partij zetels partij zetels Rotterdam 5,9% Voorschoten 3,9% Rozendaal 1,7% Voorst 5,0% VVD 34 CU 5 Rucphen 6,8% Vught 6,7% D66 24 SGP 3 Saba 1,1% Waadhoeke 7,5% PVV 17 DENK 3 Schagen 6,0% Waalre 5,8% Scherpenzeel 2,8% Waalwijk 7,5% CDA 15 JA21 3 Schiedam 6,3% Waddinxveen 4,1% SP 9 Volt 3 Schiermonnikoog 4,7% Wageningen 4,8% PvdA 9 50plus 1 Schouwen-Duiveland 5,1% Wassenaar 2,7% GL 8 Bij1 1 Simpelveld 8,0% Waterland 4,3% FvD 8 BBB 1 Sint Anthonis 8,4% Weert 6,8% PvdD 6 Sint Eustatius 0,5% Weesp 5,2% Sint-Michielsgestel 8,3% West Betuwe 3,9% Sittard-Geleen 7,7% West Maas en Waal 8,7% Sliedrecht 5,4% Westerkwartier 6,7% Wie de gedetaillerde uitslag wil bekijken, Sluis 6,4% Westerveld 6,0% kan bij de kiesraad terecht: sp.nl/aa2 Smallingerland 7,8% Westervoort 8,5% Soest 3,6% Westerwolde 10,5% Someren 6,7% Westland 3,1% Son en Breugel 5,5% Weststellingwerf 7,7% Stadskanaal 10,8% Westvoorne 4,3% Staphorst 1,6% Wierden 3,0%

TRIBUNE april 2021 9 GEEN 2 J’S VOOR DE SP IN TWEEDE KAMER

Het zou een mooi duo zijn ­geweest: J. van Dijk & J. Dijk. Maar nee, er komen geen 2 J’s in de Tweede Kamer voor de SP. Zittend Kamerlid Jasper van Dijk behoudt als ­nummer 9 op de kandidatenlijst op het nippertje zijn positie, Jimmy Dijk valt als nummer 10 buiten de boot.

10 TRIBUNE april 2021 DE TWEE opgewekte heren, voor wie het glas zak en as. Alle berichtjes van mensen die blijven opzoeken en ons verhaal vertel­ GEEN 2 J’S altijd half vol is, blijven zich onverdroten met mij meeleefden en mij graag aan de len. Onze logica is niet altijd hun logica, inzetten voor een socialere samenleving. slag hadden zien gaan, vormen voor mij een daar moet de partij zich van bewust zijn.’ Jasper in het Haagse circuit, Jimmy in de extra aansporing om in Groningen te blijven VOOR DE SP IN TWEEDE KAMER stad Groningen. Ondanks de verkiezings­ vechten voor onze idealen.’ Flink takenpakket nederlaag zal volgens beiden de urgentie Zelf zal Jimmy Dijk als scholingsmede­­­ van de SP alleen maar groeien. ‘Wij moeten ‘Lilian heeft het formidabel gedaan’ werker SP’ers blijven trainen en op het meer dan ooit aan de bak en mogen de Zowel Jasper als Jimmy pleit ervoor om rus­ juiste spoor zetten. ‘Scholing op afstand mensen nu het even tegenzit niet aan hun tig na te denken over de nieuwe positie van blijft behelpen’, geeft hij toe. ‘Als er geen lot overlaten,’ zegt Jimmy. de SP en de tijd te nemen voor een grondige beperkingen meer zijn, kan ik onze Jasper voegt daaraan toe: ‘Er is nog steeds evaluatie. Al moet de SP-motor intussen wel cursisten weer recht in de ogen kijken. plek voor en behoefte aan de SP, ook al doet in alle geledingen op volle toeren blijven Hoe dan ook zullen wij als SP’ers elkaar de uitslag anders vermoeden. De zorg, de draaien. moeten stimuleren. De afdelingen, de armoede en de nog altijd uitdijende kloof Jasper: ‘Er bestaat geen beter programma raads- en Statenleden, de Kamerfractie, tussen arm en rijk, het toeslagenschandaal, dan dat van ons en Lilian heeft het formi­ de achterban en het partijkantoor. Alleen volkshuisvesting... Ons land is nog lang niet dabel gedaan. Ik vermoed dat corona ons als wij er samen de schouders onder waar het volgens onze partij zou moeten parten heeft gespeeld. De kiezers zijn voor zetten, krabbelt de SP er weer bovenop. zijn. Er is nog heel veel om voor te strijden de korte termijn gegaan. Ze willen boven Neem maar van mij aan dat dat gaat en ik twijfel geen seconde aan het draagvlak alles gezond en wel door de crisis komen en lukken.’ voor de SP.’

Jimmy Dijk is fractievoorzitter van de Groningse gemeenteraad, waarvan hij sinds 2010 lid is. Hij beseft terdege dat het land behoorlijk verrechtst, maar weigert zich ‘Rutte is ook weer niet onschendbaar’ daarbij neer te leggen. ‘Kom op, zeg. De SP kan nog altijd een linkse volkspartij zijn. Maar wij zullen ons verhaal nóg beter moe­ ten uitleggen. Het moet de kiezer duidelijk worden gemaakt welke alternatieven de SP­ pas dan ontstaat er ruimte om over echte Jasper van Dijk heeft op zijn beurt alle te bieden heeft. Voor mij staat in dat veranderingen na te denken. Rutte heeft vertrouwen in wat hij omschrijft als een krachtenveld solidariteit met stip op 1.’ de boel aardig gemanaged en is daarvoor goed ingewerkte fractie met drie vrouwen ruimhartig beloond. Verder zal niemand en zes mannen: ‘Dus eigenlijk met twaalf Wonderbaarlijk ontkennen dat de rechtse partijen flink wat leden, want onze vrouwen tellen voor twee.’ Jasper van Dijk maakt sinds november 2006 van onze thema’s hebben gekaapt. Of ze Hij is zich bewust van de gevolgen van de deel uit van de Tweede Kamer. Bij de vorige daar veel van waarmaken, betwijfel ik ten verkleinde personele bezetting. ‘Meer werk, verkiezingen, in 2017, ging hij als num­ zeerste. Voor een rechtvaardige maatschap­ een nog grotere uitdaging. Dat zijn de feiten. mer 14 ook al met de hakken over de sloot. pij moet je toch echt bij de SP zijn en dat Het is onmogelijk om met negen fractie­ Lachend: ‘En nu ben ik er weer als laatste besef zal alleen maar groeien. Ach, wie weet. leden hetzelfde te doen als met veertien. Wij SP’er in gekomen. Ik wil mezelf zeker niet Misschien valt het kabinet wel over een jaar zullen keuzes moeten maken. Prioriteiten met Jezus Christus vergelijken, maar je mag en nemen wij de boel over.’ durven benoemen en minder op de vier­ toch wel spreken van een wonderbaarlijke kante centimeter opereren.’ wederopstanding. Direct na de eerste uitsla­ Jimmy sluit zich daarbij aan: ‘Tachtig tot Voor hemzelf verandert er inhoudelijk wel gen bleef de SP steken op acht zetels en was negentig procent van het electoraat deelt het een en ander. Was hij de afgelopen vier ik 'dood' als Kamerlid. De volgende ochtend veel van onze standpunten. De SP kan op jaar woordvoerder Sociale Zaken, integra­ hadden we er opeens negen en ben ik… Je ruime sympathie rekenen en nu is het zaak tie en migratie, bij de taakverdeling in de snapt wat ik bedoel. Een heel bijzondere om de kiezers over de streep naar onze kant nieuwe fractie is hem de portefeuille Bui­ ervaring, mag ik wel zeggen. En op de eerste te trekken. Er is meer dan ooit behoefte tenlandse Zaken toebedeeld. ‘Ik treed in de plaats fijn voor de SP, die extra zetel. Bij de aan gemeenschapszin. Het klopt wat Jasper voetsporen van Sadet Karabulut, dat vind ik volgende verkiezingen moet de kandidaten­ zegt. Na een crisis kiezen de mensen voor bijzonder eervol. Het is een belangrijk dos­ commissie mij maar op plek 76 zetten.’ zekerheid. Ze zijn tien jaar Rutte gewend sier, al is het alleen al omdat de SP als enige en hebben liever even geen ingrijpende partij uiterst kritisch nadenkt over militaire Jimmy Dijk zat op de uitslagenavond met veranderingen. Overigens moeten we niet missies.’ zijn vriendin thuis op de bank in hun nieuwe doen alsof Rutte en de VVD onschendbaar woning. ‘Ik zal zeker niet ontkennen dat zijn. Met 35 zetels heb je bij lange na niet Minder Kamerleden, meer taken. Jasper het spannend was. Ik had er echt rekening de meerderheid van de bevolking achter krijgt er ook Defensie en Ontwikkelings­ mee gehouden dat ik het zou halen. Dat was je. Nogmaals, je kunt er lang en breed over samenwerking bij en blijft verantwoordelijk gezien de fantastische campagne geen gekke vergaderen, de SP was tijdens de campagne voor het asielbeleid. ‘Een flink takenpak­ gedachte. Helaas mocht het niet zo zijn. Dat actief in alle wijken en buurten van Gro­ ket, maar ik zet mijn tanden erin en zal niet vind ik op de eerste plaats teleurstellend ningen en toch kregen wij telkens weer de loslaten.’ • voor de partij. Ik had het graag gedaan, het indruk dat de mensen zich onvoldoende zou eervol zijn geweest, maar ik zat niet in gehoord voelden. Wij zullen ze moeten tekst Robin Bruinsma • beeld Maurits Gemmink

TRIBUNE april 2021 11 Kinder make-up van Claire's

ASBEST IN COSMETICA VERVUILDE SCHOONHEID

Dat het inademen van asbestvezels levensgevaarlijk is, is al zeventig jaar bekend. Sinds 1993 geldt er bovendien een verbod op de verkoop en import van asbest. Maar make-up met asbest ligt gewoon in de schappen van populaire winkelketens. Cem Laçin: ‘De aanpak is onder de maat.’

IN 2017 DEED de Amerikaanse onderzoeker Vier jaar later duurt de strijd tegen gevaar­ aan losse asbestvezels vergroot de kans op Sean Fitzgerald een schokkende ontdek­ lijke cosmeticaproducten nog altijd voort. kanker. De gevolgen openbaren zich echter king: er bleek asbest te zitten in make-up doorgaans pas tientallen jaren later. van Claire’s. In dat jaar telde de winkelke­ Babypoederschandaal ten, populair bij kinderen en tienermeisjes, Hoe komt asbest in make-up terecht? Een De wereldwijde ophef rond asbest in zo’n dertig winkels in Nederland. David de hoofdbestanddeel van veel cosmeticapro­ talkhoudende producten begon zo’n tien Vreede aarzelde geen moment. Hij was toen­ ducten is talk. Talk en de asbestsoort tremo­ jaar geleden. ‘In de Verenigde Staten was tertijd technisch adviseur van het Comité liet zijn mineralen die in bodemlagen vaak asbest ontdekt in babypoeder van Johnson Asbestslachtoffers en stapte naar aanleiding bij elkaar in de buurt voorkomen. Tijdens & Johnson. Uit allerlei rechtszaken bleek dat van de bevindingen van Fitzgerald naar de het delven van talk wordt daarom regel­ de fabrikant dondersgoed wist dat er asbest Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit matig per ongeluk asbest mee opgegraven. in het product zat: uitermate verwijtbaar. (NVWA). Zijn oproep om de gevaarlijke Wanneer consumenten met asbest vervuilde Sindsdien zijn alle producenten van talk­ kindermake-up uit de handel te halen was make-up op hun gezicht aanbrengen, wor­ houdende producten hartstikke goed op de echter aan dovemansoren gericht. Daarom den zij blootgesteld aan asbest. Asbestvezels hoogte van het risico op de aanwezigheid startte hij in samenwerking met televisie­ zijn zeer klein en kunnen hierdoor diep van asbest’, vertelt dr. Yvonne Waterman. programma EenVandaag een onderzoek. in de longen terechtkomen. Blootstelling Zij is voorzitter van ECAV (Expertisecen­

12 TRIBUNE april 2021 Stills uit een kidstutorial van: youtuber Christen Dominique

De asbesthoudende producten worden, in strijd met de wet, nog steeds online en in de winkels aangeboden

trum Asbest en Vezels), de enige non-profit Toenmalig SP-milieuwoordvoerder Cem een poederfoundation van HEMA. HEMA organisatie in Nederland die zich richt op Laçin drong er in de Tweede Kamer op aan probeerde – tevergeefs – tot twee keer toe onderzoek naar asbest en andere scha­ om met asbest vervuilde cosmetica uit de met een rechtszaak de tv-uitzending over dit delijke vezels. Daarnaast is Waterman als schappen te halen. Op basis van Europese onderzoek tegen te houden. jurist gespecialiseerd in asbest-gerelateerd wetgeving is asbest in make-up verboden. aansprakelijkheidsrecht en beroepsziekten. De regering beloofde hierop strenger te gaan Pindakaas met nootjes handhaven. Beide ketens hielden de producten toch in Ook HEMA en Douglas de schappen, omdat deze ‘schoon’ uit de bus Actualiteitenprogramma EenVandaag en In de VS groeit het aantal rechtszaken tegen kwamen in tests waartoe zij zelf opdracht David de Vreede gaven laboratorium Noma­ bedrijven wegens de gezondheidsrisico’s hadden gegeven. Volgens Waterman is dit con in 2018 opdracht om onderzoek te doen van asbest in cosmetica. Sinds 2019 gebruikt mogelijk te verklaren door de gehanteerde naar asbest in Claire’s-make-up. Het werd in Claire’s daarom minder talk als grondstof onderzoeksmethode: ‘ECAV heeft gebruik­ vier Claire’s-producten aangetroffen. Daarop voor cosmetica. Dit geldt ook voor andere gemaakt van de nieuwste technologie om startte ook de Inspectie Leefomgeving grote producenten, zoals Chanel, L’Oréal en asbestvezels van talkvezels te onderschei­ en Transport (ILT) een onderzoek en trof Revlon. Toch blijven er vervuilde producten den. HEMA beweert dat onze rapporten hierbij asbest aan in twee soorten poeder­ opduiken in de schappen van populaire maar van tafel moeten worden geveegd, dozen van de winkelketen. Hoewel Claire’s winkelketens. ­omdat er in hun eigen onderzoeken geen Nederland de aanwezigheid van asbest in de asbest is ontdekt. Terwijl hun rapporten make-up bleef ontkennen, dwong de ILT het In 2018 besloot ECAV in samenwerking met dezelfde juridische status hebben als die van bedrijf tot een veiligheidswaarschuwing in EenVandaag en een drietal geaccrediteerde ons.’ Bovendien kan asbest onregelmatig de landelijke dagbladen en een terugroep­ laboratoria ook de cosmeticaproducten over een product verdeeld zijn. Waterman: actie. Vervolgens meldde de Rijksoverheid van andere winkelketens onder de loep ‘Neem een pot pindakaas met nootjes. Het het bij de Europese Unie, waarna er terug­ te nemen. Dit onderzoek nam ruim 2 jaar is alsof je er een lepeltje uithaalt waar geen roepacties in veel lidstaten volgden. in beslag. Hierbij werd asbest ontdekt nootjes in zitten en vervolgens roept dat in een blush van parfumerie Douglas en er in de hele pot geen nootjes zitten. Maar

TRIBUNE april 2021 13 Het RIVM schat het aantal asbestdoden in Nederland op 1200, mogelijk zijn het er zelfs nog veel meer

dat de nootjes niet gelijkmatig verdeeld zijn Eigen vlees bedrijven het door corona nu wat lastiger, neemt niet weg dat ze wel degelijk in de pot David de Vreede, vandaag de dag wethouder maar dat mag hierin geen rol spelen. De zitten.’ namens de SP in Lelystad en afdelings­ asbesthoudende producten worden, in strijd voorzitter in Almere, was tot oktober 2020 met de wet, nog steeds online en in de win­ In reactie op de nieuwe onthullingen stelde voorzitter van ECAV. Hij wijst erop dat de kels aangeboden. Dat laat maar weer zien minister voor Medische Zorg Tamara van overheid een plicht heeft tot handhaven dat het kabinet kiest voor de grote bedrijven Ark (VVD) dat het uit de schappen halen van wanneer door een derde partij bewijs wordt en niet voor de mensen’, concludeert het asbesthoudende make-up staande prak­ aangeleverd. Een plicht die nu in feite wordt voormalig Kamerlid. tijk was. Laçin: ‘De minister wist dat deze geschonden door de inspectiediensten. Dat producten nog steeds in de winkels lagen, blijkt ook uit de officiële reactie van Van Ark Volgens Laçin is er de afgelopen jaren maar greep niet in.’ Afgelopen februari nam op de motie-Laçin, die op 18 maart naar de bovendien te veel bezuinigd op inspectie­ de Kamer een motie van de SP aan die de mi­ Tweede Kamer werd gestuurd. ‘Bij signalen diensten zoals de NVWA: ‘Er is te weinig nister oproept de producten alsnog zo snel en handhavingsverzoeken gaan ze aan de capaciteit, waardoor deze organisaties vaak mogelijk uit de handel te halen. fabrikant of leverancier vragen of er geen achter de feiten aanlopen. Dat blijkt nu ook asbest in de producten zit. Als die zegt dat uit de grote problemen die er zijn met het Lange neus ze voldoen aan de regels is het goed. Zo mag handhaven in slachthuizen. De inspectie­ Om de toezichthoudende instanties aan de slager zijn eigen vlees keuren’, aldus De diensten komen steeds vaker pas in actie als te sporen in actie te komen, stuurde ECAV Vreede. onderzoeksjournalisten en non-profitorga­ handhavingsverzoeken naar de arbeids­ nisaties misstanden aan het licht hebben inspectie, de ILT en de de Nederlandse Wat verklaart de lakse houding van de gebracht.’ Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De minister en de inspectiediensten? Laçin stichting verzocht hierbij niet alleen te vermoedt dat de regering winkelketens Jaren alarm om asbest handhaven op de verkoop van asbesthou­ zoals HEMA en Douglas niet te veel voor de De SP heeft een lange geschiedenis in de dende cosmetica door HEMA en Douglas, voeten wil lopen. ‘Natuurlijk hebben deze strijd tegen asbest. Met het MilieuAlarm­ maar ook om de arbeidsomstandigheden bij de Nederlandse talkproducent Elementis en de afnemers onder de loep te nemen. foto gemeente Lelystad

Tot grote verbazing van Waterman zijn alle verzoeken afgewezen: ‘De arbeidsinspectie trekt onze bewijsstukken in twijfel, aan de hand van contact met TNO. Terwijl dit een van de organisaties is die tests heeft uitgevoerd in opdracht van HEMA. TNO is bovendien niet een soort hogere instantie, TNO heeft exact dezelfde accreditatie als de laboratoria die wij hebben ingeschakeld. De NVWA verwijst naar de asbestvrij-verklarin­ gen van HEMA en Douglas, maar rept met geen woord over onze bewijsstukken. Dit is toch een rechtsstaat onwaardig?’ Reden voor ECAV om zowel de minister als de Tweede Kamer aan te schrijven. ‘Van Ark heeft beloofd kordaat op te treden tegen asbest in make-up, maar de NVWA maakt gewoon een lange neus’, constateert Waterman. David de Vreede

14 TRIBUNE april 2021 foto Maurits Gemmink

Wanneer consumenten met asbest vervuilde make-up op hun gezicht aanbrengen, worden zij blootgesteld aan asbest

team stelde oud-Kamerlid Remi Poppe meer is in onze maatschappij is volkomen­ Momenteel wordt er zowel gewerkt aan een diverse milieuschandalen aan de kaak, ook onjuist’, benadrukt Waterman. Laçin: ‘Als aanscherping van het asbestverbod uit 1993, op het gebied van asbestvervuiling. Voor­ je vervolgens bedenkt dat we – terecht - met name als het gaat om producten waar malig SP-Senator Bob Ruers was in de jaren ­miljarden steken in verkeers­veiligheid, asbest van nature in aanwezig kan zijn, als negentig een van de initiatiefnemers van het omdat er jaarlijks rond de zeshonderd aan een nieuwe norm voor onderzoek naar Comité Asbestslachtoffers (CAS). Als letsel­ ­verkeersdoden vallen, kun je enkel conclu­ asbest in talk. Dit is in belangrijke mate een schadeadvocaat stond hij slachtoffers bij die deren dat de aanpak van asbest echt onder verdienste van ECAV. De Vreede benadrukt kanker hadden gekregen door blootstelling de maat is.’ echter dat het vrijwel onmogelijk is om talk aan asbest op de werkvloer. 100 procent asbestvrij te krijgen: ‘Dat maakt Vergrootglas of telescoop het zo enorm onwenselijk dat talk wordt De gevaren van asbest voor de gezondheid Wat moet er gebeuren om consumenten ­gebruikt als grondstof voor make-up. Niet zijn al zo’n zeventig jaar bekend. Nog steeds ­beter te beschermen tegen asbest? De voor niets is een bedrijf als Claire’s hier uit­ zit er echter asbest in veel gebouwen. Vol­ Vreede: ‘Er moet ten eerste striktere wet- eindelijk mee gestopt. Om de aanwezigheid gens een schatting van het RIVM overlijden en regelgeving komen voor producten die van asbest in onze maatschappij terug te er jaarlijks 1200 Nederlanders aan de gevol­ van nature asbest kunnen bevatten. Maar dringen heb je echter een lange adem nodig. gen van blootstelling aan asbestvezels. Een ook moet er een gestandaardiseerde norm Die hebben wij. Maar zodra die strengere onafhankelijk internationaal onderzoek gaat komen voor het onderzoek naar talk, want wet er komt, verwacht ik dat we daarmee zelfs uit van meer dan 4600 Nederlandse iedereen doet dat nu op een andere manier. mensenlevens kunnen redden.’ • asbestdoden per jaar, vanwege de grote on­ Door met een betere en modernere techniek derregistratie van asbestgerelateerde long­ te werken ontdekt ECAV vaker asbest in tekst Lesley Arp kankerslachtoffers. Sinds 1993 geldt er een talk dan de bedrijven. Het is alsof zij met verbod op de verkoop en import van asbest. een vergrootglas kijken en ECAV met een ‘Maar het idee dat er hierdoor geen asbest telescoop.’

TRIBUNE april 2021 15 NIEUWS

> AAN DE SLAG!

Op de laatste dag van maart is de SP-Tweede Kamerfractie geïnstalleerd. Met wat minder mensen moeten de taken opnieuw worden verdeeld. Ze zijn er klaar voor! De fractie kon niet als één groep op de foto. Ook bij de beëdiging werd er coronaproof in groepen gewerkt.

MAARTEN HIJINK Zorg BART VAN KENT Sociale Zaken en Werkgelegenheid PETER KWINT Onderwijs, Cultuur, Wetenschap, Media RENSKE en Jeugdzorg LEIJTEN Algemene Zaken, Binnenlandse Zaken, Economische Zaken en Klimaat LILIAN MARIJNISSEN Fractievoorzitter

JASPER VAN DIJK SANDRA Buitenlandse Zaken, BECKERMAN Europa, Wonen, Ruimtelijke Ontwikkelings- Ordening, Milieu, samenwerking, Gaswinning en Defensie, Landbouw Asiel en migratie

MAHIR ALKAYA Financiën, Rijksuitgaven, Belastingen en Verkeer

MICHIEL VAN NISPEN Justitie, Politie, Sport en Presidium

foto's Wiebe Kiestra

16 TRIBUNE april 2021 NIEUWS

> WEG MET BOODSCHAPPENBOETE

Als je bijstand ontvangt en van familie of vrienden een gift ontvangt – bijvoor- beeld een tas boodschappen – loop je gevaar gekort en zelfs beboet te worden. Wederom ontbreekt de menselijke maat volledig in de manier waarop de overheid omgaat met mensen die het financieel moeilijk hebben. In de media komt en gaat de ophef over een schrijnende situatie, maar wat blijft is dat gemeentes mensen in de bijstand behandelen als een kostenpost en als mogelijke oplichters. Wat ook nog blijft nadat de ophef in de media is verdwenen, is de vasthoudendheid van SP’ers in heel het land om hier wat aan te doen. Een SP-voorstel om de heksenjacht op bijstandsgerechtigden te stoppen is aangenomen in Amersfoort. In Dronten wordt dankzij de SP de giftendrempel foto Joshua Versijde meer dan verdubbeld. In Bergen op LILIAN Zoom is een SP-voorstel aangenomen MARIJNISSEN > BEZEM DOOR VEEGPRIVILEGE om te voorkomen dat mensen na een Fractievoorzitter gift gekort worden. De afdelingswebsite Woon je op het zand of op het veen? In wijk woonde, werd je straat minder goed verwoordt het goed: ‘Deze motie is een Den Haag snappen ze die vraag. De schoon­gehouden. signaal naar de mensen in Bergen op wijken met rijkere bewoners vind je Zoom dat we uit willen gaan van meer op zandrijke grond; wijken met SP’er Rick Hoefsloot is hiertegen in vertrouwen in plaats van wantrouwen.’ SANDRA armere bewoners vind je er meer op actie gekomen en samen met bewoners In Helmond, Den Bosch, Breda en Den BECKERMAN veengrond. Volgens sommigen organiseerde de SP ophef. De wet­houder Haag zijn vergelijkbare resultaten Wonen, Ruimtelijke verwijzen de kleuren van de Haagse heeft daarop toegezegd om met dit geboekt. En dat alleen al in de afgelo- Ordening, Milieu, vlag er ook naar: geel voor zand en onderscheid te stoppen. Wat is gevierd pen weken. Terwijl landelijke politici van Gaswinning en groen voor veen. Tot voor kort maakte met de uitreiking van een – andere partijen tijdens de campagne Landbouw de gemeente Den Haag een soortgelijk zeer toepasselijk – groen-gele bezem. probeerden te scoren op de veront- onderscheid tussen gebieden in de Aan de wethouder overhandigd door waardiging die ze met stad: sommige gebieden werden beter Neeltje Dijkstra, een van de actie­ hun eigen beleid schoongemaakt dan andere. Het voerende bewoners van Moerdijk. Zij hebben veroor- maakte uit in welk gebied je woonde of verwoordde hun verontwaardiging: zaakt, gingen de stad ‘hofstadkwaliteit’ leverde of ‘Zijn wij dan minder waard?’ SP’ers lokaal ‘residentiekwaliteit’. Kort door de bocht: gewoon aan als je in een armere, dichter bevolkte de slag.

> GEEN JUICHENDE ORANJES BIJ ORANJE-GOALS

Stadionbouwers die maanden niet betaald Sadet Karabulut eindelijk de Tweede MICHIEL krijgen voor hun werk in de woestijnhitte. Kamer achter haar voorstel gekregen om VAN NISPEN Meer dan 6500 doden door zeer onveilige de premier en de koning thuis te houden. Justitie, Politie, werkomstandigheden. Uitbuiting van Wel voetballen, niet het land vereren met Sport en Presidium migranten. Mensonterende huisvesting. Het hoog bezoek. Het voorstel is door de VVD voetbalfeest dat het Wereldkampioenschap neergezet als een voetbalverbod. woordigers sturen.’ Sport is geen politiek, zou moeten zijn, wordt overschaduwd door Kara­bulut: ‘Wij gaan niet over de vraag of zo klinkt het vaak. Maar door regerings­ de afschuwelijke manier waarop in Qatar Oranje daar straks gaat voetballen, maar vertegenwoordigers naar Qatar te sturen met arbeiders wordt omgegaan. wel over wie we ernaartoe sturen als geef je wel een politieke boodschap, Na het zoveelste rapport van mensen­ Nederland deelneemt. De inzet van onze namelijk: uitbuiting is oké, als we maar lol rechtenorganisaties heeft SP-Kamerlid motie is dat we geen officiële vertegen- kunnen hebben.

TRIBUNE april 2021 17 NIEUWS

> GROEN WINT VAN NEPGROEN

In Leiden brachten de verkiezingen ditmaal ook een overwinning voor de SP. De Leidenaren konden namelijk tegelijk in een referendum stemmen over het Roombur- gerpark. Een D66-wethouder had bedacht dat het groen van dit park opgeofferd kon worden voor het nepgroen van een kunst- grasveld voor de hockeyvereniging. De SP gunt sporters een vierde sportveld, maar niet als dit ten koste gaat van het weinige groen in de stad. Leiden is al een van de meeste versteende steden van Nederland. De SP vond steun bij de Partij voor de Dieren, Partij Sleutelstad, bewoners verenigd in ‘Vrienden van het Roomburger- park’ en milieuorganisaties. SP’er Ries van Walraven is blij dat de Leidenaren hebben gekozen voor écht groen: ‘Dit is een overwinning van de natuur en de biodiver­ siteit. Bovendien wordt er 4,4 miljoen mee bespaard, geld dat beter aan armoede­ bestrijding en zorg kan worden besteed.’ foto Taco van der Eb©

SP'ers op bezoek bij de voedselbank (links Jimmy Dijk).

foto SP Groningen > CAMPAGNEGIFT VOEDSELBANK

Brood en spelen, maar dan op een goede Het had natuurlijk met de verkiezings­ Kandidaat-Kamerlid Jimmy Dijk was er manier. De voedselbank in de wijk campagne te maken – maar niet op de ook bij: ‘We leven in een van de rijkste Woldwijck in Midden-Groningen heeft manier waarop u denkt. SP-afdelings­ landen in de wereld en toch krijgen we bezoek gehad van de SP, met een voorzitter van Midden-Groningen Ivonne het niet voor elkaar om iedereen van een draaiorgel. Omwonenden werden even Croeze: ‘Normaal gesproken voeren we fatsoenlijk inkomen te voorzien.’ Hij pleit getrakteerd op de muziek en de voedsel- een geheel andere verkiezingscampagne, ervoor voedselbanken onnodig te bank ontving een voedselpakket. In de nu door corona kon heel veel niet en bleef maken: ‘Alleen met fundamentele 60.000 inwoners tellende gemeente er budget over. Dat budget hebben we wijzigingen maken we écht het verschil maken maar liefst 1900 mensen gebruik nu besteed aan een donatie aan de voor heel veel mensen.’ van de voedselbank. voedselbank.’

18 TRIBUNE april 2021 NIEUWS

> TESTEN EN VACCINEREN: MEER VRIJHEID ZONDER DWANG

foto Wikimedia Wat willen we niet En we hebben een voorstel ingediend dat De SP wil geen tweedeling in de samen­ er ook binnen Europa geen onomkeer- leving en geen enkele vorm van dwang bare stappen hiertoe mogen worden voor mensen om zich te laten vaccineren. gezet. We hebben de voorstellen ge- Daarom is de SP ook tegen een vacci­ steund die meer mogelijk maken met natiepaspoort als bewijs waarmee je kunt behulp van negatieve testbewijzen. Met aantonen dat je gevaccineerd bent als een negatief testbewijs kunnen mensen voorwaarde voor toegang tot voorzienin- aantonen dat zij onlangs (gratis) getest of gen. Ook heeft op dit moment nog niet gevaccineerd zijn en dus niet met het eens iedereen gelijke toegang tot een virus besmet zijn. In de gesteunde vaccin, veel mensen moeten nog lang motie-Jetten wordt gesproken over een wachten voordat zij aan de beurt zijn. Het ‘coronapaspoort’. Dit is dus iets anders zou dus sowieso oneerlijk zijn om op dan een vaccinatiepaspoort, maar beter is basis hiervan een onderscheid te maken. om te spreken over een bewijs. Dit bewijs Daarom zijn wij tegen een vaccinatie­ is wat ons betreft bovendien alleen te paspoort. gebruiken voor niet essentiële activiteiten. > AMSTERDAMSE Denk aan een festival bijvoorbeeld. Een HUISJESMELKER Wat willen we wel dergelijk bewijs mag nooit vereist worden De SP wil dat er goed gekeken wordt wat voor toegang tot noodzakelijke en AAN DE KANT wél veilig kan. We verlangen er immers algemene voorzieningen zoals onderwijs, GEZET allemaal erg naar dat we weer, op een zorg, openbaar vervoer en overheids­ veilige manier, leuke dingen kunnen doen gebouwen. – zoals een festival of een ander groot In Amsterdam is een slechte evenement bezoeken. Ook is het voor De keuzes van de SP verhuurder op een zijspoor gezet: ondernemers belangrijk dat er bekeken Wij willen geen vaccinatiepaspoort, geen de gemeente heeft het beheer wordt wat de mogelijkheden zijn om op tweedeling in de samenleving en geen overgenomen van een pand met een veilige manier weer meer te kunnen enkele dwang voor mensen om zich te huurders. De huurders waren al doen. Zodat als straks veel mensen zijn laten vaccineren. Dit moet een eigen jarenlang de dupe van het gevaccineerd óf een negatief testresultaat keuze zijn. De SP heeft zich uitgesproken wan­beheer door de eigenaar. hebben (als je geen vaccinatie wil of mag vóór het voorstel om te kijken hoe je weer Intimi­datie, instortingsgevaar, hebben), ons land snel veilig open kan. meer vrijheid kunt organiseren. Denk aan lekkages en rattenoverlast: niets Dat is dus altijd een vrije keus, een een groot evenement of feest. Want we bleef de huurders bespaard. cruciaal verschil. Daarom hebben we willen natuurlijk ons hele land niet zó lang Nadat zelfs dwangsommen de voorstellen in de Tweede Kamer gesteund volledig op slot houden tot de laatste eigenaar niet tot beter gedrag die zich uitspreken tégen een vaccinatie- Nederlander die dat wenst zich heeft aanzetten, heeft SP-wethouder paspoort. Wij willen geen dwang of drang. kunnen laten vaccineren. Laurens Ivens naar het middel ‘beheerovername’ gegrepen. Dat betekent dat na een moeilijk juridisch proces, de huisjesmelker wel eigenaar van het pand blijft, maar de overheid het beheer overneemt. De rekening van achterstallig onderhoud gaat gewoon naar de eigenaar. Ingewikkeld, want eigendom is volgens Ivens erg goed be- schermd in de Nederlandse wet. Toch was het nodig dat de overheid nu eens echt ingreep. Ivens: ‘We kiezen hiermee volop de kant van de bewoners die de dupe zijn geweest van jarenlange huisjesmelkerij.’ Een overheid die er voor de mensen is: het is mogelijk. foto Laurens van Putten / ANP© foto Laurens van Putten /

TRIBUNE april 2021 19 WANHOPIGE SEKSWERKERS SCHREEUWEN OM STEUN

Bij privéhuis Zwols Pleziertje is het normaal gesproken een levendige bedoening. Sinds het uitbreken van de coronacrisis is dat wel anders. De verplichte sluiting heeft de vrouwen die er werken in grote problemen gebracht, vertelt eigenaar Priscilla van Limbeek. ‘De overheid laat ons in de steek, mijn meiden vallen buiten de regelingen voor inkomensondersteuning.’

20 TRIBUNE april 2021 TRIBUNE april 2021 21 SEKSWERK OP EEN LEGALE en veilige manier in ieder geval met een fijn gevoel naar hun ­laten plaatsvinden, met dat doel is in werkplek toe gaan. De meiden moeten het oktober 2000 het bordeelverbod in Neder­ goed hebben bij mij. Zo komen we ook af land opgeheven. Dit maakte de weg vrij voor van dat stigma van misbruik en mishande­ zaken als Zwols Pleziertje, waarvan Priscilla ling dat toch nog heerst.’ van Limbeek nu twee jaar de eigenaar is. De weg naar dat doel toe werd ruw onder­ Tot corona om de hoek kwam kijken liep broken toen de coronacrisis uitbrak. Net het ­bedrijf erg goed. Zelf is Van Limbeek zoals andere sectoren en contactberoepen begonnen als jeugdhulpverlener in een moest het Zwols Pleziertje verplicht sluiten vrouwengevangenis. Later had ze haar eigen en het werk staken. Maar, in tegenstel­ erotiekzaak, om vervolgens een bedrijf ling tot andere krijgen bedrijven zoals die in het sekswerk op te zetten. Bij Zwols van Van Limbeek en haar medewerkers ­Pleziertje werken normaal gesproken acht ­nauwelijks tot geen financiële ondersteu­ ‘meiden’, zoals Van Limbeek ze vol gene­ ning vanuit de overheid. Hierdoor zitten ze genheid noemt. Met dat aantal is het in de nu al vele maanden zonder ook maar een branche een van de kleinere huizen. euro inkomen.

Een bedrijf in deze sector beginnen doe je ‘We betalen gewoon belasting’ niet zomaar. Van Limbeek weet nog goed Van Limbeek: ‘Tijdens de allereerste wat er allemaal bij kwam kijken: ‘Het is veel coronagolf kreeg ik eenmalig 1000 euro, meer dan je even inschrijven bij de Kamer via de TOZO-regeling. Met dat geld red je van Koophandel. Je vraagt een vergunning het ­natuurlijk nooit om al je rekeningen te aan bij de gemeente, zij vragen dan waarom betalen, maar je kan wel wat proberen te je het wil en dan komt de GGD testen. schuiven. Ik legde al mijn rekeningen op Vervolgens gaan ze met de meiden praten een stapel en ben gaan bellen om betaal­ en wordt er streng gekeken naar je werk­ afspraken te maken. Dat gaat goed zolang verleden. Dat vind ik prima! Als je een goede bedrijven daar in meegaan. Bij de volgende eigenaar bent dan is het weliswaar ver­ regeling kwam er een partnertoets. Mijn velend, al die rompslomp, maar uiteindelijk man heeft een vaste baan en dus had ik geen zal het je een worst wezen want je hebt niets recht op dat geld. Dit terwijl de huur van te verbergen. Je hoopt dan dat de slechten mijn zaak al hoger is dan zijn hele inkomen!’ er ook netjes een loonstrookje van. Het grote bij die controles door de mand vallen. In de Ondertussen is de situatie voor de mede­ voordeel is dat ze hierdoor in de anonimiteit praktijk gebeurt dat helaas nog niet altijd.’ werkers minstens zo erg. Dit komt door de kunnen blijven, in tegenstelling tot wanneer speciale manier waarop veel sekswerkers ge­ ze bij de KVK ingeschreven zouden staan. Vanaf het begin had Van Limbeek een helder registreerd staan en hun belasting betalen. Het is bedacht voor de veiligheid, zorg en doel voor ogen: ‘Ik wil een lieve mama zijn Van Limbeek legt het uit: ‘De meiden werken opvang – maar juist dat systeem keert zich voor de meiden en het zo prettig mogelijk bij mij via een opting-in-regeling. Dat nu tegen ze.’ voor ze maken. Ik heb zoveel respect voor de betekent dat ik de belasting voor ze betaal mensen die dit werk doen. Ga er maar aan en zij daarna worden uitbetaald. Hierdoor Omdat de sekswerkers via de opting-in-­ staan! Daarom wil ik ervoor zorgen dat ze hebben ze verder geen zorgen en ze krijgen regeling niet zelfstandig zijn maar ook niet in loondienst werken, vallen ze nu buiten elke regeling. Met het sluiten van hun werk­ plekken zijn hun inkomsten dan ook hele­ maal verdwenen. Het maakt Van Limbeek­ erg boos: ‘De landelijke politiek heeft dit systeem bedacht. Ik betaal veel belasting voor de dames en dat merken ze ook in wat zij eraan overhouden als ik ze uitbetaal. Maar ze kiezen alsnog voor de veiligheid en bescherming van een plek als deze. Omdat zij netjes, legaal werken en gewoon belas­ ting betalen, worden ze nu dubbel zo hard gepakt.’

Mensonterende omstandigheden De nood bij de sekswerkers is in het hele land dan ook erg hoog. Het heeft geleid tot een sterke toename van illegale huisafspra­

22 TRIBUNE april 2021 Veel sekswerkers hebben financiële en psychische problemen door de lockdown en het uitblijven van steun

Priscilla van Limbeek: ‘De telefoon staat roodgloeiend.’

ken. Een zorgelijke ontwikkeling volgens worden afgewimpeld. Dit terwijl wij een stuk aan nabijheid volgens Van Limbeek alleen Van Limbeek: ‘Van mijn meiden is mij niet beter zijn in de uitvoering van hygiëneregels maar toe: ‘Ik merk het aan de telefoon, die bekend dat ze nu buiten mij om afspraken en sociale afspraken dan veel andere secto­ staat roodgloeiend. Het is echt bizar. Ik zouden maken. Maar kijk je online dan staat ren. Zo werken wij immers altijd al.’ krijg vragen wanneer we weer opengaan, het internet vol met sekswerkers die zich of ik misschien iets buiten de zaak om kan aanbieden voor afspraken thuis of in een Ook het beeld over wat er in de kamers regelen. Sommige mensen bieden aan om hotel. Ik snap het, want ze moeten eten. Dus van Zwols Pleziertje gebeurt is volgens het dubbele te betalen voor een afspraak. Ze dat is het enige wat ze nog kunnen doen. Van Limbeek vaak erg scheef: ‘Mensen zeggen dat ze de dames zo missen. Even een Maar de verhalen die ik nu te horen krijg hebben vaak ideeën die niet realistisch zijn. praatje waardoor ze hun ei kwijt kunnen. over de omstandigheden zijn walgelijk en De meiden hebben hier niet alleen seks, ze Vergeet niet dat sommige klanten alleen hier mensonterend. De sekswerkers worden ver­ zijn ook psycholoog en maatschappelijk die fysieke aanraking en nabijheid hebben. nederd en misbruikt. Ze zijn in die situaties werker tegelijk. Er zijn heel veel mensen die Zij leven daarop.’ kwetsbaar en klanten maken daar misbruik behoefte hebben aan die vertrouwensband, van. Dat is zo ontzettend triest. Onze bran­ dat praatje en lijfelijk contact zonder dat het Koelkast met twee eitjes che schreeuwt om hulp en zolang die er niet per se seks hoeft te zijn. Denk bijvoorbeeld Dat de situatie van ‘haar meiden’ ernstig is, komt, winnen de slechte het van de goede.’ aan mannen die weduwnaar zijn en die geen blijkt ook wel als Van Limbeek vertelt over intiem contact willen omdat ze nog steeds het contact dat ze nu nog met hen heeft: ‘De Die hulp lijkt er vanuit de regering voor­ het gevoel hebben dat ze daarmee hun meiden zijn vrij depressief. Ze weten niet lopig niet te komen. Volgens Van Limbeek vrouw bedriegen. Die hebben wel behoefte meer waar ze het moeten zoeken. Ze hebben heeft dat voor een groot deel te maken met aan het huidcontact. Dan zijn er dus hele ook gewoon hun vaste lasten. Niet iedereen het stigma dat er nog steeds is, ook in de gesprekken, vaak over de vrouw die ze kan daar even goed mee omgaan. Een van politiek: ‘We worden niet genoemd bij de hebben verloren. De dame ligt dan lepeltje hen is zwaar depressief en daar probeer ik persconferenties. Het is heel erg frustrerend lepeltje met de klant en dat is het. Mensen veel tijd aan te besteden. Meer kan ik ook dat alle contactberoepen weer aan het werk hebben vaak geen flauw idee dat dat hier niet doen. We weten nu al van de vierde zelf­ mogen behalve wij. Als we open zouden ook gebeurt.’ moord in de sector door deze problemen. mogen dan biedt dat weer een beetje hoop Ik snap dat. Als ik mijn man niet had gehad in deze uitzichtloze situatie. We proberen te In deze tijd van social distancing en zo min dan had ik ook mijn huis niet kunnen beta­ onderbouwen waarom het wel kan, maar we mogelijk fysiek contact neemt die behoefte len, dan had ik mijn kind geen eten kunnen

TRIBUNE april 2021 23 ‘We willen van het stigma af, een oprecht geven. De oplossing is niet zo moeilijk: er is voorzien van eten en dingen als shampoo. luisterend oor in de financiële hulp nodig.’ Dat vind ik fijn.’ politiek zou al een hele Niet alleen de woonlasten zijn nu een Sekswerk is werk probleem. Ook voor gewone boodschappen Om de problemen echt op te lossen is er stap vooruit zijn’ is nauwelijks geld. Van Limbeek: ‘Ik was volgens Van Limbeek meer nodig: ‘We willen wat aan het kletsen met een meid en toen van het stigma af. Het gaat om de erkenning stuurde ze een foto van een koelkast met dat wij er ook gewoon zijn. Sekswerk is werk. daarin alleen twee eitjes. Toen ben ik gebro­ Een oprecht luisterend oor in de politiek zou ken. Dat gaat me aan het hart. Iedereen heeft al heel fijn zijn. Laat ze vragen stellen aan recht op eten. Toen heb ik gezegd: hier ga ik sekswerkers. Over hygiëne, over veiligheid iets aan doen. Ik kan niet hun rekeningen en hoe het beter kan. Dat we het gevoel heb­ betalen, want ik kan niet eens mijn eigen ben dat er serieus met ons wordt omgegaan. rekeningen betalen. Maar ik kan ze wel op En natuurlijk financieel. Geef genoeg, zodat andere manieren helpen.’ iedereen kan overleven. Als je hoort wat er in de KLM is gestoken dan moet je janken. geen lening geven, vanwege de sector waar Om ervoor te zorgen dat haar medewerkers Verdeel het een beetje beter, zodat iedereen ik in werk. Als ik nu open zou gaan dan start de komende maanden het hoofd boven gewoon boodschappen kan doen. Het kan ik met een achterstand van 10.000 euro. Als water kunnen houden is Van Limbeek niet zo zijn dat de politiek een systeem met de bedrijven die geld van mij krijgen willen begonnen met het samenstellen van bood­ opting-in verzint en dat het zich dan op meewerken, dan ga ik het redden. Als ze dat schappenpakketten: ‘De buurman heeft deze manier tegen ons keert. Terwijl ik nota niet willen dan heb ik een probleem. Dan een sportcafé. Dat is natuurlijk ook al tijden bene als eigenaar verplicht ben om met dit ben ik straks gewoon mijn huis kwijt, ben ik dicht. Ik krijg dan het drinken dat bijna over systeem te werken.’ mijn zaak kwijt en kan ik de schuldsanering datum is, om onder de meiden te verdelen. in met mijn man en dochter. Dat vind ik erg Met een online doneeractie heb ik nu al Dan rest alleen nog de vraag of Van beangstigend.’ • meer dan 2500 euro opgehaald. Zelf kan ik Limbeek denkt dat haar bedrijf deze crisis er geen rekening van betalen, maar zo kan gaat overleven. Dat hangt volgens haar vol­ tekst Xander Topma ik mijn meiden wel weer een paar maanden ledig af van de schuldeisers: ‘De bank wil me foto’s Maurits Gemmink

SP STELT KAMERVRAGEN VOOR HULP AAN SEKSWERKERS

De afgelopen tijd zijn veel berichten naar buiten gekomen over seks­werkers die in de financiële problemen zitten en tijdens de lockdown te maken krijgen met geweld. SP-Tweede Kamerleden­ Michiel van Nispen en Jasper van Dijk hebben vragen gesteld aan de minister van Sociale Zaken en Werk­ gelegenheid en de minister van Justitie en Veiligheid.

De twee Kamerleden willen onder andere weten ­waarom sekswerkers die via opting-in werken geen financiële ondersteuning krijgen en of de minis- ters bereid zijn om speciale steunmaat­regelen op te tuigen. Ook willen ze een toezegging dat seks­ werkers niet beboet worden voor het uitoefenen van hun ­beroep wanneer ze aangifte doen van geweld of ­diefstal, zeker nu zij vanwege de lockdown in een extra kwetsbare positie terecht zijn gekomen.

24 TRIBUNE april 2021 UITGELICHT

LENTEKRIEBELS

Heel Holland wipt - met die titel is het Nederlands Kampioenschap tegelwippen 2021 gestart. Vorig jaar nog was het vooral een ­ wedstrijd tussen Amsterdam en Rotterdam - er bestaat een filmpje met SP-wethouder Laurens Ivens met Ajax-sjaal die de aloude rivaliteit­ inzet voor groenere steden. Dit jaar dagen ook andere gemeenten elkaar uit. Tussen de 61 deelnemende gemeenten zijn er heel wat derby's. Tegels vervangen door groen is goed voor de natuur, voor de waterafvoer en tegen de hitte in stedelijke gebieden. En je omgegeving knapt er meteen van op. Nu niet meteen de stoep slopen; het gaat om tuin- en geveltuintegels.

Kijk op nk-tegelwippen.nl/

Oh ja, Rotterdam won...

foto Anke Teunissen / ANP©

TRIBUNE april 2021 25 AFVALREFERENDUM ARNHEM NIET LANGER RATTENSTAD

Arnhemmers stemden vóór een SP-voorstel om het oneerlijke afvalbeleid af te schaffen. De praktijk van het afvalbeleid is nou eenmaal niet zo simpel als de theorie. SP’er Gerrie Elfrink: ‘Dit is een overwinning van de volkswijken.’

NA EVEN RONDVRAGEN wordt snel duidelijk bij Elfrink werd als wethouder al geconfron- rekening van 80 cent.’ Over dat stapje voor wie je moet zijn om wat vragen te beant- teerd met dit idee: ‘Toen hebben we – laten stapje later meer. woorden over het afval-referendum in we het constructief sceptisch noemen Arnhem. Het is allemaal de schuld van Ger- – gezegd geen bezwaar te hebben tegen De problemen die door de SP en de verken- rie, wordt er gegrapt. Arnhemse SP’ers zijn een onderzoek of dit zou werken. De SP ning voorspeld waren, kwamen al snel naar in de stemming voor grapjes. Ondanks de was er op dat moment al tegen, maar we boven. Elfrink: ‘Omdat je per zak betaalt, verkiezingsuitslag. Want zij hadden nóg een willen ons altijd op de feiten baseren. Laat proppen mensen die zak veel te vol, waar- verkiezingsuitslag: tegelijk met de Tweede maar komen dat onderzoek. En zoals wij door de ingang verstopt raakt en er geen Kamerverkiezingen konden Arnhemmers verwachtten, kwam daar uit dat het niet zo zakken meer bij kunnen. Dus wat doen veel hun stem laten horen tijdens een referen- simpel was als de theorie. Toen is besloten mensen die net met hun afvalzak naar de dum. En de SP won dat referendum. En dat, dit plan in de ijskast te zetten.’ container zijn gelopen en die hun zak niet dat is dus de schuld van Gerrie. kwijt kunnen? Die gooien ’m naast de con- 80 cent tainer. Dat doen sommigen sowieso al. Voor Geld besparen ‘Toen de SP niet meer in de coalitie zat, mij persoonlijk is 80 cent voor één zak een Gerrie Elfrink was tot een paar jaar geleden besloot de GroenLinks-wethouder dat dat bedrag dat te overzien is. Maar je moet niet SP-wethouder in Arnhem. Nu is hij penning- plan gewoon ingevoerd kon worden. En onderschatten voor hoeveel mensen 80 cent meester van de landelijke SP én organisa- dus werd vanaf 2019 stapje voor stapje een wél een bedrag is waar ze twee keer naar tiesecretaris van de SP Arnhem. Waar ging nieuw systeem ingevoerd. Eerst de contai- kijken. Betalen voor die afvalzak of je kind het referendum over? Elfrink: ‘In 2019 is er ners op slot. Toen kleinere kleppen op de morgen brood mee naar school? Kies maar.’ nieuw afvalbeleid ingevoerd. GroenLinks containers, zodat er geen normale zakken wilde graag dat mensen gingen betalen per meer in konden. En in de zomer van 2020 Genaaid zak restafval. De theorie is dat je minder moest je betalen per afvalzak.’ Elfrink legt Juist in de volkswijken zagen de Arnhemse restafval in de restafvalcontainer krijgt, om- uit hoe dat werkt: ‘Je loopt met je – kleine SP’ers het fout gaan: ‘Daar wonen meer dat mensen geld willen besparen. Ze zouden – afvalzakje naar de container. Je houd je mensen voor wie 80 cent iets is om over dan gemotiveerd zijn om minder restafval te pasje erbij, zodat de klep open kan en er na te denken. Maar er is nog meer. In wat produceren, bijvoorbeeld door hun koopge- geregistreerd wordt dat jij degene bent die men dan noemt de betere wijken hebben drag aan te passen.’ een zak erin gooit. En nadien krijg je een mensen ruimte voor rolbakken, bijvoor- beeld voor groenafval. Die kunnen ze buiten in de tuin neerzetten en de bakken worden netjes regelmatig geleegd. Maar niet in de Handtekeningen ophalen volkswijken, waar hoogbouw overheerst. In je kleine appartement moet je dan een bak was een eitje voor de actieve met groenafval in je keuken laten staan. Dus afval scheiden is al een groter probleem. Arnhemse SP-afdeling Gewoon, praktisch.’

26 TRIBUNE april 2021 Het resultaat: Arnhem rattenstad. ‘En kraaien- en meeuwenstad. Want mensen in de volkswijken voelden zich genaaid. Ook als ze het konden betalen, hadden ze weinig vertrouwen in het systeem, dat gemaakt was voor de dure wijken. En dus overal in de stad losse vuilniszakken. Waar ratten, katten en vogels aan knaagden; dan kwam de wind, waardoor het overal lag. Het was een ramp. Een andere oplossing voor mensen – en zeker niet alleen in de volkswijken – was dat ze restafval bij het plastic gooiden. Dan hoefden ze niet te betalen. Met als gevolg dat de gemeente méér moest betalen voor het verwerken van plastic afval, omdat het zo vervuild was met niet-plastic. Dus de voordelen – betere scheiding van afval, minder kosten, minder afval – waren er niet. En de volkswijken zagen eruit als een afvalberg.’

Elfrink moet lachen als hij zich herinnert dat de GroenLinks-wethouder ooit zei dat het systeem alleen ingevoerd zou worden als er draagvlak voor was. ‘Dat was dus niet waar en vervolgens is het draagvlak voor af- val scheiden alleen maar minder geworden.’ Intussen werden bewoners georganiseerd, ‘Kies maar: betalen voor die avonden en bijeenkomsten gehouden. Daar bleek wel hoe diep de verontwaardiging over het afvalbeleid zat. afvalzak, of je kind morgen brood

Tip voor afdelingen meegeven naar school?’ Tijd dus voor een referendum – een uitste- kende manier om het gebrek aan draagvlak aan te tonen en de gemeente tot ander beleid te brengen. Toen de SP nog in het de SP maar vier dagen had om de eerste 750 menten ingevuld. De vervuiling – een van college zat, heeft de partij voor een betere handtekeningen op te halen. Na een week- de belangrijkste redenen voor mensen om ‘referendum-verordening’ gezorgd. Oftewel: end waren het er al 1100. Geen probleem ja te stemmen – hadden ze buiten beschou- de Arnhemse regels voor referenda zijn voor een actieve afdeling en boze bewoners. wing gelaten. En ze hadden de berekeningen toen verbeterd. Eerst mochten er referenda In de tweede ronde moesten er binnen zes gemanipuleerd, waardoor mensen het idee worden gehouden over een beperkt aantal weken 3000 handtekeningen binnengehaald kregen dat ze bespaarden.’ onderwerpen. Dat werd uitgebreid. Als je worden. Na twee weken waren de Arnhemse voldoende handtekeningen ophaalt, kun je SP’ers al klaar. Het mocht niet baten. De rattenstad stemde nu over alles behalve de begroting een refe- ‘ja’. Elfrink: ‘Gewonnen! Het is een overwin- rendum aanvragen. Elfrink: ‘Dit is ook een Gemanipuleerd ning van de volkswijken. Dat zie je ook terug tip aan andere afdelingen: de referendum- Toen kwam de informatiecampagne van in de uitslag. In hartje Presikhaaf (een volks- verordening verbeteren lijkt bureaucratisch het college. Elfrink: ‘Ze hebben echt alles wijk met veel hoogbouw –red.) stemt 84 gedoe, maar je kunt er later veel plezier van uit de kast gehaald. Ineens kwamen ze met procent ja. In de zogenoemd betere wijken hebben.’ een persbericht dat ze politicoloog Andre stemt de meerderheid nee.’ Feest vieren kan Krouwel hadden ingehuurd om een referen- nog even niet, maar ‘reken maar dat de SP Maar de tegenwerking door het college liet dum-stemwijzer te maken. En inderdaad: die dit met de bewoners gaat vieren als het weer niet lang op zich wachten. Er is al gezegd stuurde erg in de richting van nee stemmen kan,’ aldus Elfrink. dat het beleid in plakjes werd ingevoerd. (‘ja’ betekende vóór het SP-voorstel om te Een referendum moet over een raadsbesluit stoppen met dit afvalbeleid –red.). Het is De meerderheid van de partijen in de gaan – en op deze manier was het besluit echt niet oké dat een college, dat partij is gemeenteraad heeft beloofd de uitslag te steeds zo’n klein stapje dat het geen zin had. in deze discussie, de opdrachtgever is voor respecteren. • Dus diende de SP een initiatiefvoorstel in. een stemwijzer. Daarnaast stuurden ze alle Over dát voorstel zou het referendum gaan. Arnhemmers ‘onafhankelijke’ argumenten. Met een trucje zorgde het college ervoor dat Ze hadden zelf voor het gemak de ja-argu- tekst Diederik Olders • foto's SP Arnhem

TRIBUNE april 2021 27 LINKSVOOR ‘BOKSEN IS MIJN ULTIEME UITLAATKLEP’

Ankie Petersen (30), voorzitter van › Een architectuur-historicus in een brede wegen waar flink geracet wordt. Door de SP Utrecht, laat zich niet snel kazerne? zulke SP-acties heb ik mijn wijk ook beter ‘Je herinnert je misschien nog wel de vernie­ leren kennen. Want je trekt op met mensen gek maken. Ze combineert haar tiging van historische beelden in Afghani­ van alle leeftijden, culturele achtergron­ baan als architectuur-historicus stan door de Taliban. Of dat het Amerikaan­ den, beroepen, noem maar op. Ik heb er bij Defensie met zelfstandig se leger in Irak een basis aanlegde boven ook mooie nieuwe vriendschappen door ondernemerschap. ‘Mijn week op een archeologische vindplaats. Landen opgedaan.’ zoals Nederland, die zijn aangesloten bij het verloopt vaak hectisch want ik Haags Verdrag van 1954, zijn verplicht om › Wat is je favoriete hobby? doe altijd van alles tegelijk. Als dat soort voorvallen te voorkomen en cultu­ ‘Boksen. Niet in een fitnesszaal, waar je zzp’er organiseer ik projecten en reel erfgoed zo goed als het kan te bescher­ tegen zo’n zak staat te slaan. Maar op een evenementen. Bijvoorbeeld rond men. Ik werk aan een handboek daarover boksschool, waar je technieken leert en voor officieren. Zij moeten voortdurend tegen elkaar bokst. Dat is heel intensief, je herbestemming van leegstaande afwegingen maken. In conflict­situaties, kan echt even nergens anders aan denken: kerken. Je kunt er weer een dure waarin ook mensen in gevaar zijn. Ga er de ultieme uitlaatklep.’ horeca-voorziening in vestigen, maar aan staan.’ maar je kunt ook kijken of de › Hoe komt jij je dagen door in coronatijd? › Hoelang ben je al lid van de SP? ‘Met ups en downs. Het samen een biertje laagdrempelige buurtfunctie ‘Sinds 2017, net na de verkiezingen.’ drinken of een hapje eten mis ik heel erg. behouden kan blijven.’ Gelukkig heb ik wel een fijne werkplek met › En meteen actief geworden? veel wandelplekken in de buurt, zowel thuis ‘Ja, al snel daarna deed ik mee aan acties als op de kazerne. Ik weet echt wel dat veel voor verkeersveiligheid in Overvecht, waar mensen het in deze tijd moeilijker hebben tekst Daniël de Jongh ik samen met mijn vriend woon. Een typi­ dan ik.’ • foto Karen Veldkamp sche uitbreidingswijk uit de jaren zestig, met

28 TRIBUNE april 2021 CAMPAGNEMEDEWERKER JONGEREN NATHALIE DE ROOIJ Terwijl een commissie nog bezig is met een advies over hoe het verder moet met ROOD en de SP, zijn SP-jongeren volop actief. Om dat te coördineren is Nathalie de Rooij sinds 1 april contactpersoon voor jongeren in de SP.

Jongeren met vragen of ideeën, maar NATHALIE DE ROOIJ woont in Heeswijk-Dinther campagne gingen SP-jongeren flyeren met ook afdelingen die jongeren meer en kent de SP door en door. Ze was SP-Twee- zelfgemaakte woningtekort-flyers, gericht willen betrekken, kunnen terecht bij de Kamerlid, met als onderwerpen vmbo, op jongeren. Ook plakten ze de poster De Rooij via [email protected] mbo en emancipatie. Ze was en is erva- Waarom woont hier niemand? op langdurig ringsdeskundige, want daarvóór en daarna leegstaande panden. Ik kan een rol spelen werkte ze als docent. De Rooij: ‘Ik sta al 22 bij dat regelen van die flyers en posters.’ jaar voor de klas. Tot voor kort in het speci- aal voortgezet onderwijs, waar ik werk met Inspireren vmbo en het mbo? Uit de mbo-klas van een leerlingen met gedrags- en psychiatrische De Rooij probeert ook te organiseren dat stagiaire met 20 leerlingen hadden er maar problemen.’ Ze richtte een SP-afdeling op, jongeren elkaar inspireren: ‘Ik zorg dat drie gestemd.’ was in Tilburg afdelingsvoorzitter en zat een jongeren aansluiting vinden bij jongeren uit tijd in het partijbestuur. Nu werkt ze op het afdelingen in de buurt. In april heb ik een Tijdens gesprekken met jongeren merkt ze partijkantoor van de SP – althans, voorlopig zoom-overleg georganiseerd waar jongeren dat diversiteit een belangrijk onderwerp is: vooral vanuit huis vanwege de lockdown. uit het hele land elkaar kunnen inspireren. ‘Het idee dat we er voor iedereen zijn, vin- Wat zijn leuke actie-ideeën?’ Ook de lastige den jongeren belangrijk. En blijkbaar mis- De Rooij: ‘Als campagnemedewerker jon- vragen wil De Rooij bespreken. Zoals de sen ze die boodschap. Daar kunnen we wat geren houd ik me bezig met langlopende vraag na de verkiezingen: waarom stemden van leren. Dat geldt dus ook als het gaat om campagnes met jongeren. Als jongeren in zo weinig jongeren op de SP? ‘Nu is het de de vraag of politiek actief zijn alleen voor een afdeling een idee hebben, dan kan ik tijd om te luisteren naar jongeren. Wat mis- hoogopgeleide jongeren is. Het antwoord kijken hoe ik kan helpen. Door het contact te sen ze? Wat zou hen meer aanspreken? En van de SP daarop is natuurlijk nee.’ • regelen met het partijkantoor en eventueel vanuit mijn ervaring als docent: vergeten bekostiging. Bijvoorbeeld: in de verkiezings- we niet een grote groep jongeren, die uit het tekst Diederik Olders foto SP Zutphen

TRIBUNE april 2021 29 [email protected] of stuur een brief naar Redactie Tribune • Alles goed? Snouckaertlaan 70 • 3811 MB Amersfoort De Nederlandse kiezer heeft laten merken ziende blind te zijn, door het wanbeleid van de afgelopen kabinetten-Rutte te belonen met een grote overwinning. Het probleem is dat KLAARBLIJKELIJK: gepensioneerden het geen probleem vinden dat hun koopkracht al jaren Kwetsbaren eerst achteruit gaat; chronisch zieken het prima vinden dat In het rijke Westen is het beleid erop gericht zoveel mogelijk hun zorgkosten de pan uit stijgen; er nog niet genoeg mensen te vaccineren. Maar tegelijk blijkt al enige tijd dat er voedselbanken en kledingbanken zijn; er ruim voldoende daardoor voor een continent als Afrika vrijwel geen vaccins betaalbare huurwoningen zijn; het voor starters eenvoudig meer beschikbaar zijn. Een gemiddelde IC heeft daar, als het is om een betaalbaar koophuis te vinden; de mensen met meezit, de beschikking over één beademingsapparaat. Zonder lagere inkomens en uitkeringen tevreden zijn; mensen uit adequate medische zorg en vaccins zullen in Afrika dus de publieke sector, als zorg, onderwijs, politie etc. geen honderdduizenden slachtoffers vallen door het coronavirus. verbeteringen in werkomstandigheden of salaris nodig vinden; Door ons egoïsme om alle vaccins voor onszelf op te eisen sociale werkplaatsen niet nodig zijn; zzp’ers geen bescherming zadelen wij als rijke Westen een heel continent als Afrika nodig hebben; mensen niet door de overheid klem gezet en met een enorm probleem op; zoals we steeds doen. Kijk naar uitgeknepen worden zonder kans op rechtsbescherming. de klimaatveranderingen, die door het rijke Westen worden Ik kan zo nog wel even doorgaan, je zou haast kunnen denken veroorzaakt (ik reken China daar voor het gemak even bij) dat een partij als de SP overbodig is in een land waar alles terwijl Afrika zucht onder de droogte en de overstromingen zo goed gaat als in Nederland. Hopelijk komen mensen tot die wij daarmee veroorzaken. Deze houding van de rijke bezinning en gaan ze inzien dat die gedachte misschien toch landen is ontstellend hypocriet. Zei minister De Jonge niet: niet zo goed is. We moeten en mogen de strijd tegen het “Eerst vaccineren we de kwetsbaren”? onrecht niet opgeven.

Leo Martinus, Annen Gerrit Vermeer, Hoogezand

Tribune april 2021

m/v

voorletters: voorletters: bank Indentificatie (BIC)*: * geen verplicht veld bij Nederlands IBAN (rekeningnr) woonplaats: Amersfoort woonplaats: NL86ZZZ403462460000 incassant ID: € 15,00 anders: € € 15,00 anders: o geboortedatum: mobiel: € 12,50 : Socialistische Partij (SP) : Snouckaertlaan 70 : 3811 MB : Nederland : betaling contributie : o

€ 10,00

o

naam adres postcode land kenmerk machtiging (in te vullen door SP): reden betaling € 7,50

woonplaats:

o : : : : : : : BON OM LID TE WORDEN € 5,00 (minimum) DOORLOPENDE MACHTIGING DOORLOPENDE Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan de SP om doorlopende incasso-opdrachten te sturen Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan de SP om doorlopende en aan uw bank om doorlopend naar uw bank om een bedrag van rekening af te schrijven wegens contributie Als u het niet eens bent met deze een bedrag van uw rekening af te schrijven overeenkomstig de opdracht SP. Neem hiervoor binnen 8 weken na afschrijving contact op met uw bank. afschrijving kunt u deze laten terugboeken. Vraag uw bank naar de voorwaarden. Ja, ik word lid van de SP. Ik ontvang een welkomstgeschenk en bovendien krijg ik elke maand het nieuws- Ik ontvang de SP. ik word lid van Ja, Ik kies voor de volgende kwartaalbijdrage: in de bus. en opinieblad De Tribune o naam : roepnaam plaats en datum handtekening : adres + huisnr postcode land email : telefoon 30 TRIBUNE april 2021 IBAN (rekeningnr.) U kunt deze machtiging stopzetten met een telefoontje of een e-mail aan de SP: (088) 243 55 40, [email protected] U kunt deze machtiging stopzetten met een telefoontje of e-mail aan de SP: (088) 243 55 40, Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: SP - Ledenadministratie, Antwoordnummer 407, 3800 VB Amersfoort. Antwoordnummer 407, Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: SP - Ledenadministratie, CRYPTOGRAM

Diagram

CRYPTOGRAM 1

Horizontaal 2 3 Het slagroom bereiden stevig overdrijven. (9) 3 4 5 7 Zwaar geschut op het tennisveld. (12) 9 Raambekleding bij Ikea gekocht? Dan is deze uiteraard 6 teveel. (10) 10 Oosters leraar heeft verward gegeten. (4) 7 13 Verknipt de samenhang van zwachtels. (13) 15 Doorgang vernauwt blik op de weg? (6) 16 Zo zeg je al slingerend gedag. (8) 8 9 18 Met briefje van BOA heb je extra voordeel. (11) 19 Is tweezijdig uitvoerbaar op uw computer. (3, afk.) 10 11 12 20 Beloning voor werk gaat tot hier en niet verder. (8) 13 14 Verticaal 1 Man is er alleen voor de opsmuk? (7) 2 De juiste rijbaan gekozen? Dan ben je dichter bij NUMMERPLAATJE15 16 de oplossing. (2,2,5,3) 4 Mededeling aan het journaille: ‘De bevalling verlooptDe puzzel bevat een aantal ‘cellen’ in17 een tabel, en een aantal omschrijvingen voorspoedig.’ (14) (in willekeurige volgorde) die naar de getallen (ook jaartallen, tel. nummers 5 Bagage voor op properheid gestelde baby. (8) etc.) in de cellen verwijz18 en. Slechts een deel van alle vakjes is nodig om de 6 Arbeiderswijk is ook geschikt voor soldaten. (11) puzzel op te lossen: maak de cellen van de correcte getallen zwart,19 en 8 In deze wijk ontlast men met kapsones. (8) uiteindelijk zal een symbool verschijnen. Dit symbool vormt de oplossing. 11 Tikt, uit protest, alleen na zonsondergang. (9) Omschrijvingen20 zijn veelal opzettelijk beperkt, en het zwartmaken van de 12 Dominee leest slechts uit een enkel bijbelboek. (8) verkeerde cellen zal het nóg lastiger maken. Veel plezier! 14 Rooms voor peuters? (7) Deze keer zijn alle getallen verbonden aan SProgressieve zaken. 17 Behoorlijk naast de plank slaande weersgesteldheid. (4)

Tabel Henry en Lucas, © FLW 2021 NUMMERPLAATJE 66 #11 150 75 2021 727 3.1 Omschrijvingen De puzzel bevat een aantal ‘cellen’ in een tabel, 22- 0.14 €19 • Online! 06-12 <16 >3.2 8/2/7 en een aantal omschrijvingen (in willekeurige 10-‘72 % mln • Noem haar nu niet ‘de dochter volgorde) die naar de getallen (ook jaartallen, tel. van’. In elk geval: aangetreden. / 5+ 101 45/2 .two Nr. 11 1x4x9 008 nummers etc.) in de cellen verwijzen. Slechts (3x5) jr • Geachte Fractie, ik treed terug. / een deel van alle vakjes is nodig om de puzzel • Met Jan halen we er veel binnen 1918- 12- 50. 16.6 Ch. 4 1996 3D2 op te lossen: maak de cellen van de correcte 1928 12-‘17 740 % (2006). / getallen zwart, en uiteindelijk zal een symbool • Geen verwantschap. / Pag. van 3 verschijnen. Dit symbool vormt de oplossing. 2010 2012 2017 -22° FF00 • Wij stichten! / 37 tot 5 Omschrijvingen zijn veelal opzettelijk beperkt, en • Lieve leden (2007). / het zwartmaken van de verkeerde cellen zal het FF 22 BBC 13- 1-6- 11- 6-1- XI BC 2 12-‘17 ‘21 12-‘17 ‘21 nóg lastiger maken. Veel plezier! Anno div .0 Deze keer zijn alle getallen verbonden aan 75+ v.2c 1-2-6 7z 1400 3 (0) SProgressieve zaken.

Henry & Lucas, © FLW 2021 OPLOSSINGEN TRIBUNE MAART

CRYPTOGRAM SPIRAALTJE Horizontaal De volgorde van de gezochte woorden in het dubbel-spiraaltje is: 2) Hangslot 5) Kegel 8) Cel 11) Voortschrijdend inzicht 13) Editie 14) Bekakt 1) FietscluB 2) BeleidsdeeL 3) LegovogeL 4) Landbezit 5) totalen 15) Bergtocht 16) Laagspanning 17) Gevierd 18) Stadsmus 19) Knorrig 20) Toegang. 6) niksnut 7) tekst 8) troon 9) nee 10) elf. Verticaal 1) Vluchtschema 2) Huisgeest 3) Nachtbrakers 4) Schijnkennis 5) Klinkerbotsing a) LegovogeL b) LuchthartiG c) GierwageN d) Notariaat e) tientje 6) Gedicht 7) Marktpartij 8) Code 9) Noedel 10) Keukenprinses 12) Hitlijst. f) ecotaks g) serum h) motie i) elk j) kom.

De winnaar van de maartpuzzel 2021 is Els van der Markt uit Zoetermeer. Stuur uw oplossing van een puzzel naar keuze vóór 28 april naar de puzzelredactie­ van de Tribune; ­Snouckaertlaan 70, 3811 MB Amersfoort of [email protected] Vergeet u niet uw naam en adres te vermelden? Onder de inzenders van een goede oplossing wordt een gesigneerd boek verloot uit de SP-boekenstal.

TRIBUNE april 2021 31 32 TRIBUNE april 2021