BUDOWA GEOLOGICZNA I LITOLOGIA Tabela 1. Zestawienie jezior lub zbiorników wodnych Na terenie objętym arkuszem mapy Świecie znajduje się tylko jeden posterunek wód W związku z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia podziemnych w Kozłowie (II/525/1). Z analizy wahań średniomiesięcznych wartości wystę- KOMENTARZ Powierzchnia [ha] 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód Nazwa jeziora Głęb. Głęb. powania zwierciadła wód pierwszego poziomu z okresu 1981-2013 wynika, że charakteryzu- Obszar objęty arkuszem Świecie położony jest w partii osiowej pomorskiej części syn- z Obj. powierzchniowych (Dz. U. 2014, poz. 1482), które wprowadziło zmianę klasyfikacji wskaźni- Lp lub zbiornika plani- 3 śred. maks. ją się one dość wyrównanym przebiegiem. Amplituda średnich miesięcznych stanów wody klinorium brzeżnego oddzielającego prekambryjską płytę krystaliczną na wschodzie [tys. m ] ków jakości wód w ciekach naturalnych, jeziorach i innych zbiornikach wodnych, na mapie DO MAPY HYDROGRAFICZNEJ wodnego IRŚ KJP AJP metro- [m] [m] od antyklinorium środkowopolskiego na zachodzie. Powierzchnia stropowa utworów trzecio- wynosi 7 cm. Maksymalne stany wody występują najczęściej w kwietniu, natomiast stany wania nie stosuje się symboli dotyczących jakości wód powierzchniowych w punktach pomiaro- rzędowych pochyla się z północnego zachodu na południowy wschód od ponad 60 m n.p.m. minimalne w sierpniu i wrześniu (rys. 4). W SKALI 1:50 000 Jezioro wych. do około 10-12 m p.p.m., lokalnie obniżenia sięgają 30 m p.p.m. Jest to powierzchnia 1. 52,2 50,0 52,2 50,6 1618,2 3,1 6,0 Lipieńskie Pozostałe wody powierzchniowe, rzeczne i jeziorne, na arkuszu mapy Świecie nie są denudacyjna, która powstała na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu, przekształcona ARKUSZ N-34-85-D Jezioro objęte badaniami jakości wody, dlatego trudno określić stan ich czystości. w wyniku procesów glacitektonicznych, egzaracyjnych i erozyjnych związanych z intergla- 2. 16,5 18,5 16,5 17,0 690,4 4,2 7,2 Lipnowskie Źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są niekontrolowane zrzuty ścieków cjalną erozją rzeczną oraz erozją subarealną i subglacjalną (Butrymowicz, 1981). ŚWIECIE 3. Piskarki - 3,2 - 3,6 - - - oraz nieszczelne zbiorniki ściekowe gospodarstw domowych. Na analizowanym obszarze Podstawowymi elementami rzeźby powierzchni podczwartorzędowej są: północno- Jezioro długość sieci wodociągowej nie pokrywa się z długością sieci kanalizacyjnej. Miejscowości zachodnia część stanowiąca kopalną wyżynę i urozmaicony zespół obniżeń na pozostałej 4. - 4,7 - 4,6 - - - Piaskowe takie jak: Dólsk, Biechówko, Lubocheń, Sulnowo, Belno i wiele mniejszych pozbawiona jest części obszaru. Wyróżniającą się formą wśród obniżeń jest kopalna dolina z okresu intergla- Opracowała: 5. Wielkie Jezioro - 15,0 11,8 11,4 448,4 3,8 9,1 sieci kanalizacyjnej. Stąd też obserwowano niezadowalający stan sanitarny wody w ujścio- cjału eemskiego oraz towarzyszące jej cokoły erozyjne terasów rzecznych 6. Kamionka - 5,2 - 6,8 - - - wym odcinku rzeki Wdy i Wyrwy. W górnym biegu rzeka Wda stanowi odbiornik wód i powierzchni odpływów fluwioglacjalnych. Do podrzędnych elementów zaliczono zagłębie- 7. Deczno 43,0 38,5 43,0 39,4 2221,5 5,2 12,8 pościekowych z Gródka, Lniana i Osia (poza omawianym obszarem). Fryba stanowi Katarzyna Kubiak-Wójcicka nia egzaracyjne, rynny subglacjalne i ostańce erozyjne urozmaicające rzeźbę ternu. Holo- Jezioro odbiornik ścieków z 3 oczyszczalni ścieków: Napole, Zegartowice oraz z Chełmży (poza ceńskie procesy erozyjne wprowadziły zmiany w ukształtowaniu powierzchni podczwartorzę- 8. Starogrodzkie - - 18,5 16,8 494,5 2,7 5,2 obrębem arkusza) (Raport o stanie środowiska, 2013). Poza tym zanieczyszczenie wód OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA OBSZARU dowej, głównie w dolinie Wdy i w dolinie Wisły w okolicy Chełmna, Gruczna Północne powierzchniowych, zwłaszcza Wisły w profilu Sartowice, jest efektem przyjmowania dużych i Przechowa. Lubodzież ilości wód z oczyszczalni ścieków z Chełmna i Świecia (tabela 5). Ścieki ze Świecia są 9. 44,0 40,0 44,0 38,6 670,1 1,5 3,3 Na całym obszarze opracowania utwory czwartorzędowe występują w postaci pokrywy (Lubocież) Obszar objęty arkuszem mapy Świecie, według podziału fizycznogeograficznego Polski w pierwszej kolejności poddane mechanicznemu oczyszczeniu w miejskiej oczyszczalni ciągłej. Występujące tu osady plejstoceńskie zaliczono do zlodowacenia środkowopolskiego, (Kondracki, 1998), leży w zasięgu podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie IRŚ – Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie ścieków (zmodernizowana w 2014 r.), a następnie kierowane do oczyszczalni biologicznej na interglacjału eemskiego i zlodowacenia północnopolskiego. Osady zlodowacenia środkowo- (314-315). Podprowincja ta obejmuje Pojezierze Południowopomorskie (314.6/7) i Pojezierze KJP – Katalog jezior Polski A. Choińskiego, 2006 terenie zakładu Mondi Świecie S.A. polskiego zalegają bezpośrednio na osadach trzeciorzędowych i występują w postaci Chełmińsko-Dobrzyńskie (315.1), które rozdziela Dolina Dolnej Wisły (314.8). Północno- AJP – Atlas Jezior Polski J. Jańczak - red., 1997 Głównym zakładem, który w istotny sposób wpływa na jakość wody na badanym oderwanych płatów. Są to gliny zwałowe o zmiennej i bardzo zróżnicowanej miąższości oraz zachodnia i zachodnia część obszaru leży w zasięgu Wysoczyzny Świeckiej (314.73) obszarze jest dawny Zakład Celulozy i Papieru, który powstał w latach 60-tych, a obecnie piaski i żwiry wodnolodowcowe, a także mułki zastoiskowe. Wśród innych jezior umieszczonych na mapie występują liczne starorzecza, położone należącej do makroregionu Pojezierze Południowopomorskie. Pozostałą część zajmują jest to spółka Mondi Świecie S.A., która wytwarza papier do produkcji tektury falistej. Osady interglacjału eemskiego reprezentowane są przez osady rzeczne, które wzdłuż koryta Wisły zarówno po prawej, jak i lewej stronie rzeki. Powierzchnia starorzeczy Rys. 4. Zmienność średnich miesięcznych stanów wód podziemnych na tle średniej Dolina Fordońska (314.83) oraz Kotlina Grudziądzka (314.82), wchodząca w skład makrore- wypełniają kopalne doliny. Osady zlodowacenia północnopolskiego często tworzą naprze- w dużej mierze zależy od stanów wody Wisły. z wielolecia 1981-2013 (na podstawie danych Państwowego Instytutu Geologicznego) Tabela 5. Ważniejsze zrzuty ścieków (na podstawie danych z Urzędu Miasta Chełmno gionu Doliny Dolnej Wisły. Niewielki fragment przy południowo-wschodnim narożniku mianległy układ warstw utworów glacjalnych (glin zwałowych), piasków wodnolodowcowych Do sztucznych zbiorników występujących na analizowanym obszarze należy zbiornik i Świecie) arkusza zajmuje Pojezierze Chełmińskie (315.11) będące częścią makroregionu Pojezierze Na obszarze objętym arkuszem mapy według podziału obowiązującego w 2014 r. i rzecznych oraz zastoiskowych i organicznych. Gliny zwałowe fazy poznańskiej występują w Kozłowie, który powstał w wyniku spiętrzenia rzeki Wdy zaporą. Zbiornik ten służy do Ilość ścieków Urządzenia Chełmińsko-Dobrzyńskie (315.1) – rys. 1. wyznaczono 3 jednolite części wód podziemnych: 31, 38 i 39. JCWp nr 31 została wyzna- Miejsco- Rodzaj na powierzchni wysoczyzn jako pierwszy od góry poziom gliny, a ich miąższość waha się od retencjonowania wody do celów przemysłowych dla zakładu Mondi Świecie SA. znanego Lp* Zakład [m3/d] do Kierunek zrzutu czona na obszarze Doliny Dolnej Wisły oraz częściowo na okalających ją wysoczyznach. wość ścieków 2 do 12 m. Gliny zwałowe drugiego poziomu (fazy leszczyńskiej) są to brązowe, czerwono- jako Zakład Celulozy i Papieru. Na zbiorniku tym wybudowano ujęcie powierzchniowe wody, aktualna/max oczyszcz. Na obszarze tym wyróżniono cztery poziomy wodonośne: poziom wód gruntowych wysoczy- brązowe i czerwonobrunatne piaszczyste gliny o słabym wysortowaniu. Gliny zwałowe a w jego pobliżu zlokalizowano posterunek pomiarowy wód podziemnych. zny, poziom dolinny, poziomy międzymorenowe i poziom paleogeńsko-kredowy. Poziom wód 1. Chełmno Oczyszczal- komunalne 3000/6000 mech.-biol.- Wisła pierwszego poziomu (faza poznańska) są szare i szarobrązowe piaszczyste, lokalnie Wśród innych sztucznych zbiorników znajdujących się na analizowanym terenie są nia Ścieków chem. gruntowych wysoczyzny budują piaski lodowcowe, wodnolodowcowe i dolinne występujące z wkładkami mułków i piasków. Odsłaniają się one w krawędziach doliny Wisły od Świecia do stawy rybne w miejscowości Dworzysko oraz mniejsze zbiorniki retencyjne, nie dające się na powierzchni oraz przewarstwienia piaszczyste wśród glin zwałowych. Pierwszy poziom 2. Świecie Oczyszczal- komunalne 4044/9216 mech.-biol. Pośredni do Morska, w dolinie Wdy, Fryby oraz szeregu dolinkach bocznych. Występują na ogół na przedstawić w skali mapy. wód podziemnych występuje na głębokości od 1 m w dolinie rzecznej do 20 m w obrębie nia Ścieków Wisły przez wysokości od 50 do 70 m n.p.m. Miąższość tej warstwy wynosi od 5 do 20 m, sandrów i na wysoczyźnie morenowej. Poziom dolinny związany jest z występowaniem BOŚ Mondi z wyjątkiem południowo-zachodniej części obszaru, gdzie lokalnie osiąga grubość 1-2 m Świecie SA CHARAKTERYSTYKA HYDROLOGICZNA w dolinie Wisły holoceńskich osadów aluwialnych i podścielających je osadów piaszczystych (Butrymowicz, 1981). plejstocenu i miocenu. Głębokość do poziomu wodonośnego wynosi mniej niż 5 m, *numeracja zgodna z numeracją na mapie Oprócz elementów fluwialnych w dolinie Wisły koło Chełmna i Świecia występują Cieki omawianego obszaru, według I. Dynowskiej (1972), charakteryzują się reżimem jedynie w obrębie teras jest większa. Poziomy międzymorenowe występują lokalnie, znaczne obszary bagnisk i rozlewisk dolinnych wypełnione gytiami i torfami. Obszary te wyrównanym z wezbraniem wiosennym i gruntowo-deszczowo-śnieżnym zasilaniem. natomiast poziom paleogeńsko-kredowy występuje powszechnie na obszarze całej w większości zostały zmeliorowane i dziś nie przypominają już pierwotnego stanu. Wierzch- PRZEOBRAŻENIA STOSUNKÓW WODNYCH Według klasyfikacji M. Parde rzeki omawianego obszaru należałoby zaliczyć do ustrojów JCWp nr 31. JCWp nr 38 obejmuje Wysoczyznę Świecką wraz ze zlewnią rzeki Wdy. nia warstwa torfów (0,5–1 m) jest silnie zwietrzała. Pozostałą część doliny zajmują niezale- prostych odznaczających się tylko jednym wezbraniem i jednym okresem niskich przepły- Wyznaczono dwa poziomy wodonośne wysoczyznowe: wód gruntowych i międzymorenowe wane obszary teras rzecznych, fluwioglacjalnych i kemowych (Kordowski, 2005, 2013). wów. Ustrój uwarunkowany jest klimatem oceanicznym i stosunkowo przepuszczalnymi oraz poziom mioceńsko-oligoceński. Najpowszechniej wykorzystany jest poziom Przekształcanie stosunków wodnych na analizowanym terenie jest związane Na obszarze objętym arkuszem mapy dominują tereny, na których w strefie osadami plejstoceńskimi, a także licznymi zagłębieniami bezodpływowymi, co sprzyja międzymorenowy związany z piaskami interstadialnymi zlodowacenia północnopolskiego. z początkiem osadnictwa w dolinie Wisły. W pierwszej kolejności przystąpiono do budowy powierzchniowej występują gliny zwałowe, czyli grunty o słabej przepuszczalności. Utwory wsiąkaniu wody, przez co rzeki odznaczają się najbardziej wyrównanymi przepływami Na obszarze teras nadzalewowych Wisły, w rejonie miejscowości Przechowo Wielki wałów przeciwpowodziowych na krótkich odcinkach. Początki obwałowań pomiędzy Grucz- fluwioglacjalne występują wyspowo i zaliczane są do obszarów o średniej przepuszczalności. spośród wszystkich rzek polskich. Konopat piaski aluwialne zalegają bezpośrednio na piaskach stadiału dolnego nem a Świeciem sięgają okresu sprzed końca XIV wieku (Makowski, 1998). Jednak współ- Na obszarze opracowania funkcjonują dwa posterunki wodowskazowe IMGW: na zlodowacenia północnopolskiego tworząc wspólny poziom wodonośny. System wodonośny czesny przebieg wałów przeciwpowodziowych został ukształtowany w pełni w XIX wieku TOPOGRAFICZNE DZIAŁY WODNE Wiśle w Chełmnie oraz na Wdzie w Krąplewicach. Posterunek wodowskazowy na Wiśle JCWp 39 obejmuje wody gruntowe, międzymorenowy poziom wodonośny i poziom w wyniku szczegółowych prac regulacyjnych. Spowodowały one zmiany warunków hydrody- w Chełmnie rejestruje obserwacje stanów wody i zjawiska lodowe. Na Wdzie z kolei notowa- mioceński. Najlepiej rozpoznany jest międzymorenowy poziom wodonośny mioceński. namicznych i morfologicznych rzeki oraz równiny zalewowej na tym odcinku. W wyniku budowy ostróg rzecznych nastąpiło prawie dwukrotne zwężenie koryta Obszar objęty arkuszem w całości położony jest w dorzeczu Wisły (I rząd), ne są codzienne stany i przepływy wody oraz zjawiska lodowe. Analizy stosunków wodnych (http://mjwp.gios.gov.pl/g2/oryginal/2012_11/d0fc6606e52c5500dc75e1d3617aa9b2.pdf). i wyprostowanie strefy nurtu (Babiński, 1992). Przykładem jest likwidacja starego koryta w jej biegu dolnym. W obrębie dorzecza lewostronnego znajduje się system rzeczny Wdy omawianego obszaru dokonano na podstawie danych z wielolecia 1981-2010 dla tych W obrębie analizowanego obszaru wydzielono również Główne Zbiorniki Wód Pod- Wisły w okolicy Świecia, które od koryta głównego oddzielała Żurawia Kępa (Rayzacher, (rzeka II rzędu), który stanowi centralną część obszaru, a zarazem największą jego część. posterunków (rys. 2 i 3). ziemnych (GZWP). Są to GZWP 130 – zbiornik rzeki dolna Wda i GZWP 131 – zbiornik 1989). Odcięte ramiona boczne rzeki zostały przegrodzone groblami, a część uległa Działami wodnymi III rzędu wyznaczono zlewnie głównych dopływów prawostronnych: Wdy Posterunek wodowskazowy w Chełmnie położony jest w 806,8 km biegu Wisły i zamy- międzymorenowy Chełmno. 2 zasypaniu. W wyniku przeprowadzonych prac wzrosła powierzchnia równiny zalewowej, na Wyrwy i Dopływu z Biechówka oraz lewostronnego: Dopływu z Sulnówka. ka zlewnię o powierzchni 187399 km . Średni wieloletni stan wody (SSW) wynosi 307 cm. Najwyższe średnie miesięczne stany Wisły występują w kwietniu (408 cm), a najniższe której pozostałością dawnych ramion bocznych Wisły są starorzecza. Obecnie część tych W części południowo-zachodniej arkusza przebiega dział wodny II rzędu oddzielający CHARAKTERYSTYKA OKRESU BADAŃ obiektów ulega zarastaniu i stopniowemu zanikowi. zlewnię Wdy od zlewni Gruczna (Dopływ spod Gawrońca). W obrębie zlewni Gruczna dział we wrześniu (248 cm). Równolegle z budową obwałowań i regulacją samego koryta Wisły prowadzono prace wodny III rzędu wydziela zlewnię Dopływu spod Bagniewa. Na obszarze dorzecza prawo- Maksymalny stan wody w analizowanym wieloleciu Wisła osiągnęła w maju 2010 roku. Stany wód powierzchniowych i podziemnych w okresie wykonywania badań melioracyjne na terenie równiny zalewowej. W celu jej odwodnienia wybudowano sieć rowów stronnego Wisły wyznaczono dział wodny Fryby (II rząd) wraz z jej dopływem III rzędu – Powódź w 2010 roku została wywołana przez obfite opady, które wystąpiły w maju w całym terenowych były zróżnicowane. Pomiary terenowe przepływów oraz głębokości zalegania i kanałów odwadniających. Do najważniejszych należy Kanał Główny odwadniający lewo- Trynką (południowo-wschodnia część obszaru). dorzeczu Wisły. Najintensywniejsze miały miejsce w dniach od 16 do 18 maja w południowej wód podziemnych w studniach gospodarskich wykonano w lipcu 2014 roku. Zestawienie brzeżną równinę zalewową (na południe od Świecia) oraz Kanał Główny odwadniający Przebieg działów wodnych został poprowadzony po najwyższych wzniesieniach terenu Polsce, a ich dobowe sumy przekraczały 100 mm (Dorzecze Wisły ... 2011). Stan wody wyników pomiarów przepływów chwilowych w ciekach zawiera tabela 4. prawobrzeżną równinę zalewową na północny wschód od Chełmna. Funkcjonowanie Rys. 1 Położenie obszaru opracowania na tle jednostek fizycznogeograficznych i ma charakter działu wodnego pewnego. Wyjątek stanowi wododział Gruczna i Kanału Wisły na posterunku w Chełmnie utrzymywał się przez 12 dni powyżej stanu alarmowego systemu melioracyjnego jest możliwe dzięki zabudowie hydrotechnicznej: pompowni Głównego, gdzie zaznaczono bramę wodną. Przyrzecze Wisły zostało wyznaczone na (630 cm). Tabela 4. Zestawienie pomiarów przepływów chwilowych w Przechowie i w Chełmnie. Pod względem hipsometrycznym analizowany obszar cechuje się znacznym urozmai- podstawie przebiegu wału przeciwpowodziowego, który został poprowadzony w odległości Wielkość fali powodziowej na Wiśle kształtowana jest głównie przez jej dopływy kar- Objętość Koryto Wisły stanowi według Z. Babińskiego (1992) typowy przykład koryta uregulowa- ceniem rzeźby terenu, która wykształciła się podczas ostatniego zlodowacenia. Teren od 50 do 700 m od koryta rzeki. packie oraz dopływy uchodzące do niej w jej środkowym biegu. Zatem w wielu przypadkach Lp.* Rzeka Profil przepływu Data pomiaru (m3s-1) nego z układem łach skośnych-naprzemianległych. położony jest na wysokości od 21,3 m n.p.m. do 117,8 m n.p.m. Najwyżej położony znajduje Poza tym w obrębie wydzielonych zlewni występują pojedyncze, izolowane zagłębienia od przebiegu fali kulminacyjnej na dopływach zależy nasilenie tego zjawiska Ustrój hydrologiczny Wisły na analizowanym odcinku jest zaburzony w wyniku pracy się w zachodniej części arkusza, na północ od miejscowości Plewno (gmina Bukowiec), bezodpływowe, zarówno typu chłonnego jak i ewapotranspiracyjnego. w dolnym biegu Wisły (Kubiak-Wójcicka, 2014). 1. Gruczno Gruczno 0,2 06.07.2014 najniżej położony obszar (21,3 m n.p.m.) w obrębie Doliny Dolnej Wisły, na południe od stopnia wodnego we Włocławku. Według M. Habla (2010) zasięg oddziaływania zapory 2. Fryba Chełmno 0,7 06.07.2014 miejscowości Wielki Konopat. we Włocławku sięga przeszło 234 km w dół rzeki. OPADY 3. Fryba - do poł. z Trynką Chełmno 1,4 06.07.2014 Zdecydowanie większa część analizowanego obszaru znajduje się w obrębie Wda na całym odcinku objętym arkuszem mapy ma nienaturalny reżim przepływów Wysoczyzny Świeckiej. Dominują tam wysokości od 80 do 100 m n.p.m. Obszar wysoczyzny 4. Wda Bedlenki 10,5 06.07.2014 (Szumińska, 2010), co wynika z piętrzenia rzeki stopniem wodnym w Gródku oraz jest porozcinany przez rynny rzeczne przebiegające w kierunku południkowym. Najdłuższą Na omawianym obszarze nie funkcjonuje obecnie żaden posterunek IMGW. W latach 5. Potok Młyński Dolny Młyn 0,1 06.07.2014 w Kozłowie i Przechowie. Ponadto na zbiorniku wodnym w Kozłowie znajduje się ujęcie rynnę stanowi dolina rzeki Wdy, która w odcinku ujściowym zmienia kierunek na równoleżni- 1951-1980 prowadzone były obserwacje meteorologiczne na stacji opadowej w Chełmnie wody dla Mondi Świecie S.A. oraz mała elektrownia wodna położona przy ujściu rzeki Wyrwy * numeracja zgodna z numeracją na mapie kowy. i Świeciu. Średni opad atmosferyczny wynosił wówczas 531 mm w Świeciu i 484 mm do Wdy („Wyrwa Młyn”). Cechą charakterystyczną analizowanego obszaru jest rzeźba młodoglacjalna ukształ- w Chełmnie (Wójcik, Marciniak, 1993). Mniejsze cieki znajdujące się w obrębie analizowanego arkusza uległy wyprostowaniu towana w wyniku zlodowacenia północnopolskiego. Tworzą ją płaska i falista wysoczyzna Analizę stosunków opadowych przeprowadzono na podstawie wyników pomiarów opa- STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH i pogłębieniu, a część z nich została włączona do systemu melioracyjnego. morenowa oraz pagórki i pojedyncze wzgórza morenowe, a także równiny sandrowe. dów atmosferycznych z posterunku IMGW znajdującego się w bliskim sąsiedztwie analizo- Znaczne zapotrzebowanie na wodę na potrzeby przemysłowe powoduje przerzuty wanego obszaru: Nowy Jasiniec. Dla omawianego posterunku ciąg obserwacyjny obejmuje W obrębie dolin rzecznych Wisły, Wdy, częściowo Fryby i w odcinku ujściowym Wyrwy Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. wprowadzono zmiany w przepi- wody czystej z rzeki Wdy i zrzuty pościekowych wód do Wisły. wielolecie 1981-2010. Wtym okresie roczna suma opadów wynosiła tu 549 mm. wykształciły się terasy erozyjno-akumulacyjne i akumulacyjne. sach dotyczących sposobu określania stanu czystości wód powierzchniowych, w oparciu W roku przeciętnym najwyższe średnie opady miesięczne występują w lipcu (79 mm), Deniwelacje terenu (maksymalnie 96,5 m) wynikają z wielkich form erozyjnych, które o założenia Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE). Głównym celem RDW jest osiągnię- Literatura: a najniższe w lutym (27 mm). Suma opadów półrocza letniego jest wyższa od sumy opadów szczególnie zaakcentowane są w strefie krawędziowej doliny Wisły i Wdy. Przeciętne cie przynajmniej dobrego ekologicznego i chemicznego stanu wszystkich wód do 2015 roku. 1. Atlas jezior Polski. J. Jańczak (red.), 1997, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań półrocza zimowego, co jest charakterystyczne dla tego rejonu. W półroczu letnim na wysokości zboczy wynoszą około 50 m, a maksymalne dochodzą do 64 m pod Grucznem Transpozycja przepisów RDW do prawodawstwa polskiego nastąpiła przede wszystkim 2. Babiński Z. 1992, Współczesne procesy korytowe dolnej Wisły, Prace Geogr. 157, omawiany obszar spada około 62% rocznych opadów. W analizowanym wieloleciu i 58 m pod Świeciem (tzw. Diabelce) (Drozdowski 1967). poprzez ustawę Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, IGiPZ PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków. 1981-2010 za rok wilgotny uznano rok 1998, natomiast za rok suchy 1989. Opady w roku Analizowany obszar jest w głównej mierze użytkowany rolniczo, z wysokim udziałem poz. 2019 z późn. zm.) wraz z aktami wykonawczymi w postaci rozporządzeń Ministra 3. Butrymowicz N., 1981, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski. wilgotnym (1998) stanowiły około 138% opadów roku normalnego, natomiast w roku suchym gruntów ornych (około 80% powierzchni). Lasy zajmują około 13% powierzchni i ciągną się Środowiska. W 2006 roku wyznaczono jednolite części wód, będące oddzielnymi i znaczą- Arkusz Chełmno. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. (1989) około 54%. południkowo wzdłuż biegu Wdy od miejscowości Nowe Krąplewice aż do Świecia. Użytki Rys. 2. Zmienność miesięcznych stanów charakterystycznych (w cm) Wisły w profilu cymi elementami wód powierzchniowych, natomiast ocena jakości wód dla jednolitych części 4. Choiński A., 2006, Katalog jezior Polski. Wydawnictwo Naukowe, Poznań Najwyższe sumy opadów miesięcznych w roku wilgotnym w wysokości 120 mm zielone zajmują niewielką powierzchnię i występują głównie w Dolinie Dolnej Wisły. Chełmno w okresie 1981-2010 (dane IMGW) wód (JCW) została wprowadzona w 2007 roku. 5. Dorzecze Wisły. Monografia powodzi maj czerwiec 2010. 2011, Maciejewski M., ,zanotowano w lipcu 1998 r. natomiast najniższe sumy opadów w roku suchym w wysokości Rozmieszczenie gleb i ich charakter jest ściśle związany z budową geologiczną Ocenę jakości wód powierzchniowych na obszarze objętym arkuszem mapy prowadzi Ostojski M. S., Walczykiewcz T. (red.), Wyd. IMGW PIB, Warszawa. 5 mm zanotowano we wrześniu 1989 r. Najwyższe sumy miesięcznych opadów w roku i geomorfologią omawianego obszaru. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Wyniki badań, które zostały 6. Drozdowski E., 1967, Objaśnienia do mapy geomorfologicznej 1: 50 000. wilgotnym stanowią około 152% wartości opadów przeciętnych w tym miesiącu. Zdecydowanie przeważają tu gleby płowe i deluwialne, które zajmują prawie całą Wy- umieszczone w niniejszym opracowaniu pochodzą z publikacji pt.: „Raport o stanie środowi- Arkusz N-34-85 D Chełmno. Dokumentacja Geograficzna, z. 2. Z kolei w roku suchym najniższe sumy opadów miesięcznych stanowią około 10% war- soczyznę Świecką. Natomiast na Pojezierzu Chełmińskim z glin zwałowych wytworzyły się ska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku” (2013). W 2013 roku nie prowadzono 7. Dynowska I., 1972, Typy reżimów rzecznych w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu tości opadów przeciętnych w tym miesiącu. średnio żyzne i żyzne gleby płowe. W obrębie równiny zalewowej Wisły powstały mady. badań jakości wody w obrębie JCWP w wymienionych punktach pomiarowo-kontrolnych Jagiellońskiego, z. 28, Kraków. W dnie doliny Wdy i dolin mniejszych dopływów wykształciły się gleby glejowe i organiczne. (Raport o stanie środowiska, 2014). 8. Glazik R., Kubiak-Wójcicka K., 2006, Regulacja dolnej Wisły. (w:) Drogami wędrówek Gleby glejowe powstały pod wpływem silnego uwilgotnienia i słabego natlenienia, wywołane- WODY POWIERZCHNIOWE W 2012 roku na obszarze objętym arkuszem mapy badania wód powierzchniowych i badań profesora Rajmunda Galona w 100-ną rocznicę urodzin, przewodnik sesji go wysokim poziomem wód gruntowych. Gleby torfowe należące do gleb organicznych prowadzono w 3 punktach pomiarowych: na rzece Wdzie w profilu Świecie nad Wisłą, na terenowych, 55 Zjazd PTG, Toruń, 13-17 września 2006, 155-159. wytworzyły się w warunkach bagiennych, a z nich, podczas zmieniających się warunków Najważniejszym ciekiem jest rzeka Wisła, której dorzecze obejmuje cały obszar Arku- Wyrwie w miejscowości Wyrwa oraz na Frybie w Chełmnie. Ponadto prowadzono pomiary 9. Gumiński R., 1951, Meteorologia i klimatologia dla rolników. Państwowe Wydawnictwo wilgotnościowych (wahania poziomu wody gruntowej), powstały gleby murszowe. sza mapy. W Świeciu do Wisły uchodzi jej najważniejszy dopływ lewostronny rzeka Wda jakości wody rzeki Wdy w Gródku oraz Wisły w Sartowicach, które znajdują się poza Rolnicze i Leśne, Warszawa.. Gleby rdzawe i bielicowe wykształciły się na piaskach i żwirach wodnolodowcowych, znana również jako Czarna Woda. Wda na całej długości płynie w głęboko wciętej dolinie, arkuszem mapy, jednak w jego bliskim sąsiedztwie. 10. Habel M., 2010, Zasięg oddziaływania stopnia wodnego we Włocławku na wahania w pasie o przebiegu południkowym w sąsiedztwie doliny Wdy. która odwadnia Wysoczyznę Świecką. Dolina ta jest dobrze wykształcona, a jej zbocza Fragment Wisły znajdujący się na arkuszu został oznaczony Europejskim Kodem stanów wód dolnej Wisły. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Gleby antropogeniczne zajmują niewielki obszar w obrębie miasta, Świecie i Chełmno. miejscami osiągają wysokość ponad 50 m. Duże spadki terenu zostały wykorzystane już na PLRW 2000212939. Obszar ten obejmuje jednolite części wód powierzchniowych pod Nauk, t. 1, vol. 69, 251-260. Według podziału rolniczo-klimatycznego Polski R. Gumińskiego (1951) obszar początku XX wieku do zabudowy hydroenergetycznej rzeki. Do największych elektrowni nazwą: Wisła od dopływu z Sierzchowa do Wdy, typ JCW – 21 – wielka rzeka nizinna. 11. http://mjwp.gios.gov.pl/g2/oryginal/2012_11/d0fc6606e52c5500dc75e1d3617aa9b2.pdf opracowania znajduje się w zasięgu Dzielnicy Środkowej (VII). Obejmuje ona wschodnią wodnych na Wdzie zaliczamy elektrownie Żur i Gródek, które znajdują się poza arkuszem Scalona część wód oznaczona została DW 0801. Odcinek ten zaliczany jest do JCW silnie 12. Kondracki J., 1998, Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. część Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej oraz zachodnią część Niziny Mazowiecko-Podlaskiej. mapy oraz Kozłowo i Przechowo. Na obszarze opracowania Wda przyjmuje wody swoich zmienionych z uwagi na zmiany morfologiczne istniejące od kilkuset lat, mające znaczenie 13. Kordowski J., 2005, Problem interpretacji rzeźby dna doliny dolnej Wisły w Basenie Charakteryzuje się najniższym w Polsce opadem rocznym (na ogół poniżej 550 mm), dopływów prawostronnych: Dopływ spod Biechówka i rzeka Wyrwa. Oba cieki mają dobrze dla ochrony dużych obszarów przed powodzią. Punkt kontrolny jakości wody dla tej JCW Świeckim w świetle ostatnich badań geomorfologicznych. Przegląd Geograficzny, 77, w części zachodniej nieco większym (do 560 mm). Pokrywa śnieżna utrzymuje się od 38 do wykształcone doliny o przebiegu równoleżnikowym, które rozcinają wysoczyznę do głęboko- położony jest w Górsku (poniżej Torunia, 746 km Wisły). 3, 343-355. Rys. 3. Zmienność miesięcznych stanów charakterystycznych (w cm) Wdy w profilu Krąple- 60 dni. Dni z przymrozkami jest od 100 do 110, z czego mroźnych od 30 do 50, a bardzo Badania monitoringowe wykonane w Górsku przez WIOŚ w Bydgoszczy w 2010 roku 14. Kordowski J., 2013, The role of blocks of dead ice in the deposition of late glacial ści ponad 40 m. W odcinku ujściowym rzeki Wyrwy do Wdy znajduje się mała elektrownia wice w okresie 1981-2010 (dane IMGW) mroźnych 3-4. Długość okresu wegetacyjnego wynosi 170-180 dni (Gumiński, 1951). wodna „Wyrwa Młyn”. Na odcinku od Świecia do ujścia do Wisły Wda płynie wykazały, że stan biologiczny i fizyko-chemiczny wód Wisły jest dobry, natomiast ocena sediments in a large valley: A case study from the Vistula River Valley in the Grudziądz Zgodnie z podziałem klimatycznym Polski A. Wosia (2010) omawiany obszar znajduje w kierunku równoleżnikowym i przyjmuje lewostronny Dopływ z Sulnówka. Posterunek wodowskazowy Krąplewice położony jest w 21,3 km biegu rzeki Wdy bakteriologiczna jest niezadowalająca. Klasyfikacja stanu jakości wód Wisły (potencjał Basin, North Poland.. Geographia Polonica, 86, 4, 341-361. się w obrębie regionu Mazurskiego Zachodniego (9). Średnia roczna temperatura powietrza Do mniejszych cieków, które odwadniają obszar objęty arkuszem mapy należy zaliczyć i zamyka zlewnię o powierzchni 2021,5 km2. Średnie miesięczne stany wody z wielolecia są ekologiczny) został określony jako dobry (II klasa) (Raport o stanie środowiska, 2011). 15. Kordowski J., Gamrat W., Gierszewski P., Kubiak-Wójcicka K., Szmańda J. B., o w regionie wynosi 7,7 C. Minimalna średnia miesięczna temperatura w styczniu wynosi lewostronny dopływ Wisły o nazwie Gruczno (znany jako Dopływ spod Gawrońca lub lokalnie tu wyjątkowo wyrównane. W strefie stanów wysokich najwyższa wartość wystąpiła w lutym, Bliżej obszaru objętego arkuszem mapy znajduje się punkt pomiarowo-kontrolny Tyszkowski S., Solarczyk J., 2014, Zapis procesów denudacji frontalnej i biogenicznej o o -2,5 C, natomiast maksymalna w lipcu 17,6 C. Pierwszy dzień z przymrozkiem przypada na Struga Młyńska). Ciek ten płynie w głęboko wciętej dolinie i w przeszłości był wykorzystywa- natomiast najniższa w kwietniu (rys. 3). Stany ekstremalne na posterunku w Chełmnie w miejscowości Sartowice (822,0 km Wisły). Badania monitoringowe wykonane tam w osadach dna Doliny Dolnej Wisły. Landform Analysis, vol. 25, 77-93. 13.X, natomiast ostatni na 2.V. Przeciętnie w ciągu roku występują 74 dni z przymrozkiem, ny energetycznie, o czym świadczy wybudowany w 1888 roku szachulcowy budynek młyna i Krąplewicach przedstawiono w tabeli 2. w 2009 roku wykazały, że ocena biologiczna i fizyko-chemiczna wód Wisły jest dobra, 16. Kubiak-Wójcicka K. 2012, Funkcjonowanie starorzeczy w Dolinie Dolnej Wisły. (w:) a dni mroźnych jest 43. Najczęściej pierwszy dzień z mrozem pojawia się 27.XI, natomiast ocena bakteriologiczna jest niezadowalająca. Stan ekologiczny i chemiczny wód Pająkowski J. (red.) Ochrona przyrody i dziedzictwa kulturowego. T. I, ZPKChiN, wodnego w Grucznie. Obecnie młyn ten stanowi siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Dolnej Tabela 2. Stany ekstremalne wód powierzchniowych z całego okresu obserwacji (dane a ostatni 4 III. Pierwszy dzień z pokrywą śnieżną to zwykle 26.XI, a ostatni 24.III, Wisły został określony jako dobry (Raport o stanie środowiska, 2011). Ponowna analiza TPDW, Świecie, 20-24. Wisły. Do dopływów prawostronnych Wisły zalicza się rzekę Frybę (zwaną także Browiną), IMGW) średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi 64. która odwadnia Pojezierze Chełmińskie. jakości wody Wisły przeprowadzona w 2012 roku utrzymała wymogi II klasy w zakresie 17. Kubiak-Wójcicka K, 2014, Wezbrania na Wiśle w Toruniu w świetle obserwacji Data Średnia roczna suma opadów w regionie wynosi 545 mm, najwyższą wartość WWW NNW Data wystąpienia historycznych. T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w mieście. Monografie Komisji Sieć hydrograficzna na omawianym obszarze została w znacznym stopniu ukształto- Posterunek wystąpienia wskaźników fizykochemicznych. W porównaniu z badaniami z 2011 roku stan sanitarny uległ Rzeka zarejestrowano w lipcu (84 mm), natomiast najniższą w lutym (27 mm). wana przez człowieka. Głównym obszarem jego ingerencji była równina zalewowa Wisły. wodowskazowy absolutnego pogorszeniu z oceny zadowalającej na niezadowalającą (Raport o stanie środowiska, 2013). Hydrologicznej PTG, t.2, Kielce, 127-134. (cm) (cm) absolutnego min. Dni pogodnych przeciętnie w roku jest 33, z czego najmniej występuje ich w listopadzie Prace regulacyjne przeprowadzone pod zaborem pruskim pod koniec XIX wieku doprowadzi- max. Wda od dopływu z Drzycimia do ujścia została oznaczona Europejskim Kodem 18. Makowski J., 1998, Dolna Wisła i jej obwałowania. Historyczne kształtowanie, obecny 958 1.03.1946 r. 112 4.12.1896 r. (tylko 1), a najwięcej w sierpniu (3). Dni pochmurnych zwykle w roku jest 136. Najmniej ły do zwężenia koryta rzecznego Wisły, odcięcia ramion bocznych, wzmocnienia brzegów Chełmno Wisła PLRW20001929499, typ JCW – 19 – rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta. Odcinek ten został stan i zachowanie w czasie znacznych wezbrań. Cz. II. Odcinek od Torunia do Białej 876 2.06.1962 r. 128 5.08.1963 r. występuje ich w czerwcu (8), a najwięcej w grudniu (19). rzeki poprzez budowę opasek rzecznych (Glazik, Kubiak-Wójcicka, 2005; Kordowski i in., zaliczony do JCW silnie zmienionych, o stanie dobrym, jednak osiągnięcie celów środowi- Góry. Instytut Budownictwa Wodnego PAN, Gdańsk. Według podziału Polski na regiony geobotaniczne (Matuszkiewicz, 2008), analizowany 2014). Odcięte ramiona rzeczne zostały przegrodzone przetamowaniami i w sposób Krąplewice Wda 382 10.02.1987 r. 18 25,26.12.1964 r. skowych jest zagrożone z powodu konieczności dodatkowych analiz i długości procesu 19. Matuszkiewicz J. M., 1993, Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski. Prace obszar należy do Działu Mazowiecko-Poleskiego (E) Poddziału Mazowieckiego (E), Krainy naturalny lub sztuczny doprowadzono do wypełnienia, co w efekcie doprowadziło do inwestycyjnego. Punkt pomiarowo-kontrolny znajduje się w odcinku ujściowym Wdy do Wisły Geograficzne, 158. Chełmińsko-Dobrzyńskiej (E.1). W jej obrębie znajduje się Okręg Wysoczyzny Świeckiej powstania starorzeczy (Kubiak-Wójcicka, 2012). W wyniku przeprowadzonych prac regula- Natężenie przepływu Wdy w wieloleciu 1981-2010 nawiązuje do zmienności stanów (0,5 km Wdy) oraz w Gródku (26,2 km Wdy). 20. Matuszkiewicz J. M., 2008, Regionalizacja geobotaniczna Polski. IGiPZ PAN, (E.1.1.) i Okręg Doliny Dolnej Wisły (E.1.2.). Dominującym podokręgiem jest podokręg cyjnych szerokość równiny zalewowej zwiększyła się przeciętnie o 162% (Babiński, 1992). wody. Przepływy średnie roczne (SSQ) kształtują się na poziomie 11,7 m3s-1, co daje średni W profilu zamykającym jakość wód uległa pogorszeniu i nie spełniała wymogów dla Warszawa. Świecki (E.1.1.b) w części zachodniej i podokręg Doliny Wisły „Fordon-Grudziądz” (E.1.2.e). Równina zalewowa podzielona została na część chronioną przed wylewami i pas przykory- odpływ jednostkowy w wysokości 5,79 dm3s-1km-2, który jest wyższy od średniego odpływu dobrego potencjału. Wody rzeki były badane również pod kątem specyficznych zanieczysz- 21. Paczyński B. (red.), 1995, Atlas hydrogeologiczny Polski w skali 1: 500 000. Kraina Chełmińsko-Dobrzyńska wykazuje cechy przejściowe między Działem towy międzywala o wzmożonej dynamice wód wezbraniowych. Wisły w profilu Toruń (5,23 dm3s-1km-2). Maksymalny przepływ Wdy został zanotowany czeń syntetycznych i niesyntetycznych. Ze względu na podwyższone stężenie fenoli lotnych Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. Mazowiecko-Poleskim a Pomorskiego. Odznacza się występowaniem kontynentalnych Istotnym elementem krajobrazu jest sieć rowów melioracyjnych odwadniających Dolinę w lutym i wynosił 47,6 m3 s-1, co odpowiada odpływowi jednostkowemu w wysokości i węglowodorów ropopochodnych, zakwalifikowano je na obydwu stanowiskach do II klasy. 22. Paczyński B., Sadurski A. (red.), 2007, Hydrogeologia regionalna Polski. t. I, Państw. borów sosnowych (Peucedano-Pinetum) w odmianie sarmackiej. Na większości obszaru Dolnej Wisły. Gęstość sieci rzecznej w porównaniu z pozostałym obszarem objętym arku- 23,55 dm3s-1km-2 (tabela 3). Stan sanitarny poniżej zapory w Gródku oceniono jako umiarkowany. W profilu ujściowym Inst. Geol., Warszawa. występują grądy (Tilio-Carpinetum) w odmianie mazowieckiej, natomiast wyspowo pojawiają szem mapy jest duża. Podmokły obszar równiny zalewowej został objęty systemem meliora- uległ znaczącemu pogorszeniu do stanu złego. W porównaniu z badaniami z 2008 roku, 23. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 roku. 2012, Tabela 3. Przepływy ekstremalne (m3s-1) Wdy w profilu Krąplewice w okresie 1981-2010 się grądy pomorskie (Stellario-Carpinetum) i lasy bukowe. Cechą charakterystyczną Krainy cyjnym, który składa się z sieci rowów melioracyjnych, kanałów oraz urządzeń hydrotech- Wda utrzymała II klasę w zakresie parametrów fizykochemicznych. Stan sanitarny nie uległ Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. (dane IMGW) Chełmińsko-Dobrzyńskiej jest brak kontynentalnych borów mieszanych zespołu Serratulo- nicznych regulujących poziom wody. Największy kompleks melioracyjny odwadniający zmianie (Raport o stanie środowiska, 2013). 24. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku. 2013, Pinetum (Matuszkiewicz, 1993). lewostronną część przyrzecza Wisły odprowadza wodę za pomocą Kanału Głównego XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X rok Wyrwa została oznaczona Europejskim Kodem PLRW200017294949, typ JCW - 17 Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. Na obszarze objętym arkuszem mapy znajdują się liczne formy ochrony przyrody. 25. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku. 2014, uchodzącego do Wdy. Drugi kompleks melioracyjny, którego sieć rowów melioracyjnych NNQ 0,08 0,10 0,11 0,07 0,11 0,06 0,10 0,08 0,09 0,10 0,10 0,11 0,06 potok nizinny piaszczysty. Jest to silnie zmieniona część wód o stanie dobrym, jednak Należy do nich Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Został on łączy się z Kanałem Głównym i odprowadza nadmiar wody z równiny zalewowej na północ- osiągnięcie celów środowiskowych jest zagrożone z powodu konieczności dodatkowych Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. SNQ 1,71 1,74 1,68 2,20 2,29 2,22 1,79 1,91 2,03 1,69 1,89 1,75 1,91 powołany w 1993 roku jako Zespół Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych celu zachowa- ny-wschód od Chełmna, znajduje się na prawym brzegu Wisły. Obszarom tym towarzyszą analiz i długości procesu inwestycyjnego. W 2012 roku monitoringiem operacyjnym objęto 26. Rayzacher Z., 1989, Wpływ urbanizacji i uprzemysłowienia na zmiany hydrograficzne nia walorów przyrodniczych, historycznych i kulturowych części Doliny Dolnej Wisły. wały przeciwpowodziowe, które chronią równinę zalewową przed powodziami. SSQ 11,3 12,2 12,6 13,5 14,5 13,5 11,6 10,8 10,2 10,0 10,1 10,3 11,7 stanowisko zlokalizowane przy ujściu do Wdy, w miejscowości Wyrwa, na zamknięciu w obszarach miejskich Włocławka, Torunia, Chełmna i Świecia. Studia Societatis W kolejnych latach był powiększany i wielokrotnie zmieniał nazwę. Obecnie obejmuje swym Tereny wyżej położone, na prawie całym omawianym obszarze, zostały objęte syste- SWQ 24,7 24,3 26,9 26,3 25,9 25,0 24,7 23,3 22,8 24,6 25,2 24,4 24,8 jednolitej części wód. Stwierdzono słaby potencjał ekologiczny. O klasyfikacji zdecydował Scientiarum Torunensis, sectio C, vol. IX, nr 5. zasięgiem część doliny Wisły wraz z przyległymi fragmentami wysoczyzny na odcinku od mem drenarskim. Rowy melioracyjne przez połączenie z małymi ciekami spowodowały wskaźnik makrozoobentosowy (MMI). Wskaźniki fizykochemiczne nie przekroczyły granic 27. Szumińska D., 2010, Przekształcenia warunków hydrologicznych w dolinie dolnej Wdy WWQ 32,0 32,2 44,6 47,6 32,0 31,3 32,2 31,5 37,2 34,0 34,6 31,5 47,6 Bydgoszczy do miejscowości Nowe. zmianę gęstości i przebiegu sieci hydrograficznej. Z kolei część drobnych cieków poprzez klasy II. Badania bakteriologiczne wykazały niezadowalający stan sanitarny. Porównując wskutek budowy stopni wodnych. (w:) Krajobrazy kulturowe dolin rzecznych. Wśród innych form ochrony przyrody znajdują się tu 3 rezerwaty przyrody i 1 obszar pogłębienie i wyprostowanie koryt ma obecnie charakter rowów melioracyjnych, których wartości średnioroczne z badaniami z 2005 roku stwierdzić należy poprawę w zakresie Potencjał i wykorzystanie. Sosnowiec, 110-121. chronionego krajobrazu. Są to: Ostnicowe Parowy Gruczna, Ostrów Panieński oraz Łęgi na głównym celem jest odprowadzanie wód z terenów podmokłych. Ponadto w odcinku WODY PODZIEMNE tlenowych i biogennych parametrów fizykochemicznych. 28. Woś A., 2010, Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku. Wyd. Nauk. UAM, Poznań. Ostrowiu Panieńskim. Rezerwat Ostnicowe Parowy Gruczna został utworzony w 1999 roku ujściowym Fryby i Kanału Głównego funkcjonują pompownie, które odprowadzają nadmiar Fryba wraz z całą swoją zlewnią została oznaczona Europejskim Kodem 29. Wójcik G., Marciniak K., 1993, Opady atmosferyczne w regionie dolnej Wisły ze względu na wykształcenie się na zboczach Wysoczyzny Świeckiej zbiorowisk roślin wody w przypadku powstania cofki. Obszary nieobjęte zabiegami melioracyjnymi nadal są Wody podziemne na obszarze opracowania związane są z utworami wodonośnymi PLRW20001729389, typ JCW-17 – potok nizinny piaszczysty. Stanowi silnie zmienioną w okresie 1951-1980, (w:) Z. Churski (red.) Uwarunkowania przyrodnicze i społeczno- ciepłolubnych takich jak: ostnica Jana, dzwonek syberyjski, fiołek kosmaty. okresowo podmokłe i w czasie wysokich wezbrań znajdują się w zasięgu zalewów. czwartorzędu i trzeciorzędu. Według regionalizacji hydrogeologicznej B. Paczyńskiego część wód o złym stanie. Osiągnięcie celów środowiskowych jest zagrożone z powodu braku ekonomiczne zagospodarowania dolnej Wisły. Toruń, 107-121. Rezerwat Ostrów Panieński jest zbiorowiskiem przejściowym między łęgami wierzbo- Na analizowanym obszarze występuje zaledwie 6 jezior o powierzchni powyżej 10 ha. (1995) analizowany obszar znajduje się w obrębie dwóch jednostek hydrogeologicznych. możliwości technicznych wykonania przepławki na jazie w wale przeciwpowodziowym. © Copyright by Katarzyna Kubiak-Wójcicka wo-topolowymi a grądami. Prawie całą powierzchnię rezerwatu zajmuje zgodny Do największych zaliczamy Jezioro Lipieńskie (Laskowickie Południowe), Lubodzież Jest to region pomorski (V), który zajmuje większą część obszaru i region mazowiecki (I). Badania z uwzględnieniem substancji priorytetowych prowadzono w 2012 r. w ramach Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu z siedliskiem, zbliżony do naturalnego, łęg wiązowo-jesionowy. Drzewostan występującego i Jezioro Deczno. W większości są to jeziora pochodzenia polodowcowego. Wyjątkiem jest Granica pomiędzy regionami przebiega wzdłuż Wisły, która stanowi główną strefę drenażu. monitoringu diagnostycznego. W zakresie biologicznym analizowano wielkość indeksu tu łęgu tworzą głównie: dąb szypułkowy, wiąz pospolity i jesion. Jezioro Starogrodzkie Północne, które jest starorzeczem. Głębokości maksymalne jezior są W świetle podziału regionalnego zwykłych wód podziemnych B. Paczyńskiego i A. Sadur- okrzemkowego (IO), indeksu makrofitowego (MIR) oraz indeksu makrozoobentosu (MMI). Rezerwat Łęgi na Ostrowiu Panieńskim obejmuje fragment lasu łęgowego głównie niewielkie, tylko Jezioro Starogrodzkie Północne (znane także jako Starogardzkie Północne) skiego (2007) analizowany obszar znajduje się w obrębie prowincji niżowej regionu Wyniki badań wykazały słaby potencjał ekologiczny, o czym zdecydował wynik badań MMI. wiązowo-jesionowego, z udziałem dębu szypułkowego i klonu polnego. ma głębokość przekraczającą 10 m. Podstawowe parametry tych jezior zamieszczono mazowiecko-mazursko-podlaskiego (II), w subregionie pojeziernym (II2). Pozostałe wskaźniki biologiczne spełniały wymogi III klasy. W zakresie fizykochemicznym Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu sąsiaduje z Zespołem Parków Krajobra- w tabeli 1. Subregion ten charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem warunków hydrostruktu- stwierdzono przekroczenie granic II klasy dla wskaźników zasadowości i fosforanów. Analiza zowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego i obejmuje okolice miejscowości Gruczno ralnych i hydrodynamicznych. System wodonośny składający się z kilku pięter obejmuje zawartości związków z listy substancji priorytetowych nie wykazywała przekroczenia granic i Parlin oraz głęboko wciętą dolinę dopływu Gruczno. poziomy wodonośne w utworach czwartorzędu, neogenu i paleogenu. Najszerzej rozprze- norm dopuszczalnych. Stan sanitarny Fryby oceniono jako zły. Porównanie z wynikami Ponadto w ramach sieci Natura 2000 wyznaczono obszar specjalnej ochrony ptaków strzenione jest czwartorzędowe piętro wodonośne zawierające poziomy międzyglinowe badań z roku 2009 wykazało niewielki wzrost zanieczyszczenia w zakresie fizykochemicz- Dolina Dolnej Wisły (PLB040003) oraz obszar specjalnej ochrony siedlisk Solecka Dolina (międzymorenowe), dolinne i sandrowe. Z uwagi na dużą zasobność piętra czwartorzędowe- nym i bakteriologicznym (Raport o stanie środowiska, 2013). Wisły (PLH040003), który ściśle związany jest z rzeką Wisłą i jej doliną. go stanowią one ważne źródło zaopatrzenia ludności i przemysłu w wodę.