Een Wapenwedloop?
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Dreigt er tussen MAANDBLAD Europa en Amerika VAN DE een wapenwedloop? WIARD I A. STEMERDINK BECKMAN STICHTING RECHTS-POPULISME IN ITALIE EN OOSTENRIJK De woestijnjaren van JAARGANG S8 progressief Italie A . HEERING De 'normalisering' van Oostenrijk 2001 ]. VANBEEK Anderhalf jaar na de Oostenrijkse Wende E. FROSCHL ' Nationale parlementen een Europese stem? F. TIMMERMANS VERSUS M. VAN DEN BERG Het democratisch gehalte van Amerika G. IRWIN De burger wel de baas in het onderwijs! M. BARTH INHOUD In Ka C. TEULINGS de Ka versus Ka 2 9 3 gw ko1 A. STEMERDINK in rei Europa en de VS, een wapenwedloop tussen Vat bondgenoten? 2 9 5 he1 ee1 A. HEERING He de De woestijnjaren van progressiefltalie 305 m~ kla J. VANBEEK da1 Haider en de normalisering van Oostenrijk 3 I 2 Ian SOCIALISM£ dn zie E. FROSCHL &. kla DEMOCRATIE Anderhalf jaar na de Oostenrijkse 'Wende' 3 25 tie SUI MAANDBLAD G. IRWIN nir VAN DE Het democratisch gehalte van Amerika dr; WIARD! BECKMAN die STICHTING Over de presidentsverkiezinaen 3 3 6 sta DENKTANK VAN DE F. TIMMERMANS vri PARTIJ VAN DE ARBEID Gewenst: een Senaat van nationale W; pri JAARGANG .)8 vertegenwoordigers 342 De NUMMER 7 I 8 Or 2 00 I M. VAN DEN BERG na; De Europese stroomversnelling 347 ISSN 003]-8135 de en M. BARTH ter Een krachtige overheid stelt haar burgers centraal ffi( - ook in het onderwijs 352 dig SO< Pen op papier H. KampiP. Tesser &._C. van Praaal ter da1 E. Ersanilli &._K. Pattipilohy I A. van der Z wan I wr P. Bordewijk 362-373 rin leg Poezie 3 74-3 7 5 NR Boeken Oost-Europa en de sociaal-democratie 3 76 len HerwaarderinB van cultuur 3 7 8 Vo ge< Hoofden & Zinnen B. Tromp I F. Becker 3 8 3-3 8 5 ex1 In memoriam Wim Thomassen 3 8 6 ni€ sec s &t.o 7/8 2oo1 [n de Volkskrant heeft in juni/juli een heftig debat gewoed tussen Paul Kalma en Frank Kalshoven, over de klant als koning, de zegeningen van de markt en wat al niet meer. Zelf mocht ik in dit debat in een bijrol fi gureren. lk heb het debat met verbazing gevolgd. 'De aanbidding van koning klant' was de titel van Kalma's openingszet. Spreek een auteur in een krant nooit aan op de titel van zijn bijdrage, die is immers voor rekening van de koppensneller. Maar in dit geval gaf de kop de strekking van het betoog goed weer. 'Valt van de consument een maatschappij hervormer te maken ( ... )?' opent Kalma's bijdrage. Zijn antwoord is een nauwelijks gekwalificeerd nee. Met afschuw citeert hij Noreena Hertz, die schrijft dat je je stem tegenwoordig beter kunt Iaten horen in Ka de supermarkt dan bij de verkiezingen. Sommige van Kalma's argu menten snijden hout, maar gaan dan niet over het koningschap van de versus klant. Zij gaan gewoon over externe effecten of over kwesties van soli dariteit, zaken waarvan iedereen weet dat de overheid daarbij een be langrijke rol heeft te spelen. Voor de rest schept Kalma met zijn bij Ka drage vooral verwarring over zijn intenties. Het valt immers niet in te zien waarom je een burger als kiezer serieus zou nemen, als je hem als klant liefst zou willen negeren. Vroeger hanteerde de sociaal-democra tie nog de term 'bemoeigoederen' (meritaoods): zaken waarvan de con sument niet wist dat het goed voor hem was, maar de PvdA wei. Wo ningbouw was het geijkte voorbeeld. Die tijd leek voorbij. Kalma's bij COEN TEULINGS drage zaait echter weer tvvijfel. Wie op dit punt twijfellaat bestaan ver dient een uitbrander, zoals Kalma die kreeg van Kalshoven. Redacteur S&D In Kalma's repliek (4 juli) mocht ik figureren, nog wei als 'vooraan staand cconoom'. 'Kalshoven lijkt zich te verkijken op de opmars van de vrije markt-ideologie in de economische wetenschap.' zo weet Kalma. Waarom? Omdat Lans Bovenberg en Coen Teulings hebben gezegd dat private monopolies vaak te verkiezen zijn hoven publieke monopolies. De politiek blijkt slecht in staat de macht van monopolies te beheersen. Onze analyse van ruim een jaar gel eden betrof specifiek de Spoorwegen, naar nu blijkt een zeer relevant voorbeeld (EsB, 24-3-2ooo ). Onze diagnose is omstreden, ook onder economen, zoals blijkt uit de verraste reactie van Kalshoven. Over de argumenten van Bovenberg en mij kun je van mening verschillen, en het gewicht van die argumen ten verschilt van geval tot geval. Het zoeken naar goede organisatievor men is nu eenmaal geen kwestie van droogzwemrnen, maar van gedul dige analyse van specifieke omstandigheden. Kalma volgt een ander soort redenering: onze analyse is een voorbeeld van een doorschie tende vrije markt ideologie, en moet daarom worden bestreden. Tsja, dat is ook een argument. Kalma's betoog past in het huidige tijdsge wricht. We houden niet op te spreken over 'doorgeschoten privatise ring'. Vanaf nu zal de slinger weer de andere kant uit bewegen. Een ge legenheidscoalitie van Freek de Jonge en Arjo Klamer sprak zich in de NRC in soortgelijke bewoordingen uit. Maar, zou Klamer werkelijk wil len dat in plaats van de klant het Tweede Kamerlid weer koning werd? Voorlopig zag Tony Blair na zijn klinkende verkiezingsoverwinning I geen ander alternatief dan om zorg en onderwijs uit het slop te hal en via ~ experimenten met marktwerking en privatisering. Het zoeken naar nieuwe coi:irdinatiemechanismen in voorheen politick aangestuurde sectoren zal doorgaan. Met of zonder Paul Kalma. .• 1 - ~ Na daa nis: der van opl sch rna we· Bij1 anc als siel sto de vol rna ten S®( ver ict1 de wa sui: wa me me we var: wa ver stij de bo1 dre lijk de1 snc: stn de1 roe Foto: j.tN BoGAERTS I HH s &_o 7/8 2oo• Europa en de VS, een wapenwedloop Na de val van de muur en de van de muur het verval van daarop volgende gebeurte de Sovjetstrijdkrachten was nissen die uiteindelijk leid tussen begonnen maar dat, om het den tot de ineenstorting beeld van de alsmaar toene van de Sovjet-Unie en de bondgenoten? mende kracht van de Sovje opheffmg van het War tunie te onderstrepen, in- schaupact veranderden de lichtingendiensten als de machtsverhoudingen op CIA gemanipuleerde gege wereldschaal drastisch. vens ter beschikking van de BRAM STEMERDINK Bijna van de ene dag op de diverse regcringen stelden? andere vie! de Sovjet-Unie Tijdens een werkbezoek als supermacht, in de klas- aan Polen, enkele jaren na sieke betekenis van het woord, weg. De economie de ineenstorting van de Sovjet-Unie, bracht ik een stortte in metals gevolg dat ook de geldstroom naar bezoek aan het controlecentrum van de luchtverde de krijgsmachtdelen nagenoeg opdroogde. De ge diging van Centraal Europa van het Warschaupact. volgen lieten zich raden. Het materieel van land Vol gens de westelijke inlichtingendiensten waren de macht, luchtmacht en marine veranderde in hoog houten barakken op het vliegveld slech~s camouflage tempo in een hoop oud roest; het personeel werd voor het ondergrondse hypermoderne controlecen soms wei soms niet betaald en aan vervanging van trum. Tijdens het bezoek bleek dat de sleetse barak verouderde wapensystemen werd nauwelijks nog ken het centrum herbergden en dat de ramen met iets gedaan. Het enige onderdeel dat nog redelijk op krantenpapier waren dichtgeplakt om de computer de been werd gehouden was de afdeling nucleaire schermen te kunnen lezen. Misschien iets om reke wapens. In ieder geval werd een poging gedaan een ning mee te houden bij de beoordeling van nieuwe substantieel dee! in bedrijf te houden. dreigingen en de daarbij aanbevolen bewapening. Het algemene oordeel in de westelijke wereld Ook zonder de dreiging van een massale aanval was al vrij kort na de val van de muur dat Rusland, blijft Rusland een probleem voor de westelijke we met eventueel een handjevol bondgenoten, niet reid. De interne ontwikkelingen geven weinig hoop meer in staat was een grootscheepse aanval op de op een beweging in de richting van een democrati westelijke wereld te lanceren. Werd in de periode sche staat. Het tegendeel is eerder het geval. De van de Koude Oorlog rekening gehouden met een persvrijheid lijkt langzaam maar zeker aan band en te waarschuwingstijd van uren en dagen, in de nieuwe worden gelegd en maffia-achtige organisaties heb verhoudingen werd dat al snel een waarschuwing ben een belangrijke positie verworven binnen het stijd van vele jaren voor het geval Rusland weer op economisch Ieven. De directe bedreiging voor de de gedachte zou komen een militair apparaat op te westelijke wereld is gelegen in het in bedrijf zijn van bouwen van een zodanige omvang dat opnieuw van een groot aantal onveilige kerncentrales, het weg dreiging zou kunnen worden gesproken. roesten van vele nucleair voortgestuwde onderzee Opvallend was wei dat het beeld dat in de weste boten met als gevolg een dreigende milieuramp en lijke wereld bestond van de geweldige mogelijkhe het gebrek aan onderhoud aan het huidige kernwa den van de Sovjetstrijdkrachten onwaarschijnlijk penbestand. Daar komt nog bij dat het kernwapen snel veranderde. Binnen enkele jaren waren de arsenaal onvoldoende is beveiligd zodat niet moet strijdkrachten die in enkele uren de Noordzee zou worden uitgesloten dat onbevoegden zich toegang den kunnen bereiken dus veranderd in een hoop oud kunnen verschaffen tot dit potentieel. Om iets aan roest. Of was het misschien zo data! lang voor de val deze problematiek te kunnen doen is het noodzake- s &..o 7/8 2ooz Ujk dat de Europese Unie in een te ontwikkelen ge Franse politick in het algemeen ten aanzien van de bij zamenlijk buitenlands-, veiligheids- en defensiebe Verenigde Staten. zou leid geen prioriteit geeft aan uitbreiding van de Navo In de tijd van de Koude Oorlog resulteerde dat in pes en het opzetten van een raketschild in samenwer het buiten de deur zetten van het hoofdkwartier van 27 king met de vs, maar aan nucleaire ontwapening, de Navo en het zich terugtrekken uit de samenwer we1 ontmantellng van onveilige kerncentrales, het op king op militair gebied binnen de Navo.