De Representatie Van Leraren En Onderwijs in Populaire Cultuur. Een Retorische Analyse Van South Park
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Universiteit Gent, Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Academiejaar 2014-2015 De representatie van leraren en onderwijs in populaire cultuur. Een retorische analyse van South Park Jasper Leysen 01003196 Promotor: Dr. Kris Rutten Masterproef neergelegd tot het behalen van de graad van master in de Pedagogische Wetenschappen, afstudeerrichting Pedagogiek & Onderwijskunde Voorwoord Het voorwoord schrijven voelt als een echte verlossing aan, want dit is het teken dat mijn masterproef is afgewerkt. Anderhalf jaar heb ik op geregelde basis gezwoegd, gevloekt en getwijfeld, maar het overheersende gevoel is toch voldoening. Voldoening om een werk af te hebben waar veel tijd en moeite is ingekropen. Voldoening om een werk af te hebben waar ik toch wel fier op ben. Voldoening om een werk af te hebben dat ik zelfstandig op poten heb gezet en heb afgewerkt. Althans hoofdzakelijk zelfstandig, want ik kan er niet omheen dat ik regelmatig hulp heb gekregen van mensen uit mijn omgeving. Het is dan ook niet meer dan normaal dat ik ze hier even bedank. In de eerste plaats wil ik mijn promotor, dr. Kris Rutten, bedanken. Ik kon steeds bij hem terecht met vragen en opmerkingen en zijn feedback gaf me altijd nieuwe moed en inspiratie om aan mijn thesis verder te werken. Ik apprecieer vooral zijn snelle en efficiënte manier van handelen. Nooit heb ik lang moeten wachten op een antwoord, nooit heb ik vele uren zitten verdoen op zijn bureau. Bedankt! Ten tweede wil ik ook graag Ayna, Detlef, Diane, Katoo, Laure en Marijn bedanken voor deelname aan mijn focusgroep. Hun inzichten hebben ervoor gezorgd dat mijn analyses meer gefundeerd werden, hun enthousiasme heeft ertoe bijgedragen dat ik besefte dat mijn thesis zeker een bijdrage is voor het onderzoeksveld. Vervolgens wil ook graag Anna en Dario bedanken voor het nalezen van mijn thesis en het formuleren van enkele kritische bedenkingen, zodat ik op het laatste mijn thesis toch nog kon verfijnen. Ten slotte wil ik gewoon iedereen bedanken (Lotte, ouders, vrienden, klasgenoten, …) voor de ondersteuning die ze al dan niet bewust geboden hebben en ook voor de broodnodige ontspanning die ik bij hen heb kunnen genieten. O ja, misschien ook nog een bedanking voor Trey Parker en Matt Stone voor het maken van South Park. Zonder hen had deze thesis er immers nooit geweest en wie weet wat ik dan had moeten doen. Abstract In deze thesis werd uitgegaan van de visie van Burke, waarbij cultuur wordt gezien als een equipment for living. Op die manier geven literatuur, films en series een specifieke benadering van de realiteit weer, waarmee de makers een bepaalde betekenis en symboliek willen overbrengen. Die betekenissen en symbolen kunnen gebruikt worden om de afgebeelde praktijken te analyseren en er waarde uit te halen voor de eigen praktijk. In dit onderzoek lag de focus op de representatie van leerkrachten en onderwijs in de serie South Park. South Park wordt benaderd als een counter-narrative, een verhaal dat ingaat op het typische Hollywoodbeeld van de leerkracht als held. Op die manier wordt er een complexer beeld geschetst van leerkrachten, waarbij bepaalde taboes niet uit de weg worden gegaan. Er werd gebruikt gemaakt van kwalitatief onderzoek via een retorische analyse om de betekenissen en symbolen in enkele onderwijs gerelateerde afleveringen na te gaan, zodat kon aangetoond worden dat de representatie van leerkrachten in South Park een tool biedt aan leerkrachten om over de eigen praktijk te reflecteren. De retorische analyse werd uitgevoerd aan de hand van de dramatische pentad van Burke. Bevindingen uit deze analyses werden aangevuld met een focusgroep om het bereik van het onderzoek uit te breiden naar de leerkrachten zelf. De resultaten wijzen uit dat South Park kan gebruikt worden door leerkrachten om over de eigen praktijk te reflecteren. Er wordt een beeld van de leerkracht geschetst als zijnde een persoon die worstelt met de spanning tussen werk- en privéleven. Daarbij komen ook verschillende onderwijstaboes aan bod. Inhoud 1. Inleiding ............................................................................................................................................1 1.1. Relevantie analyse populaire cultuur? .....................................................................................2 1.2. De leerkracht als held: Hoe Hollywood de leerkracht afbeeldt ...............................................4 1.3. Hoe het ook kan: counter-narratives over onderwijs ..............................................................6 2. Theoretisch kader: South Park (1997-…) en onderwijstaboes .........................................................7 2.1. South Park: Algemene informatie ............................................................................................7 2.2. South Park: Onderwijspersoneel ..............................................................................................8 2.2.1. Hoofdonderwijspersonages .............................................................................................8 2.2.2. Zijpersonages ................................................................................................................ 10 2.3. Onderzoek naar South Park .................................................................................................. 12 2.4. Onderwijstaboes ................................................................................................................... 13 3. Methodologisch kader .................................................................................................................. 14 3.1. Onderzoeksvragen ................................................................................................................ 14 3.2. Dramatische pentad .............................................................................................................. 14 3.2.1. Selectie fragmenten ...................................................................................................... 16 3.2.2. Verloop retorische analyse............................................................................................ 17 3.3. Receptieanalyse .................................................................................................................... 18 4. Resultaten ..................................................................................................................................... 19 4.1. Retorische Analyse ................................................................................................................ 19 4.1.1. Tom’s Rhinoplasty (s01e11) .......................................................................................... 19 4.1.2. Fourth Grade (s04e12) .................................................................................................. 23 4.1.3. The Death Camp of Tolerance (s06e14) ........................................................................ 26 4.1.4. Follow That Egg (s09e10) .............................................................................................. 31 4.1.5. Go God Go (s10e12) ...................................................................................................... 35 4.1.6. Eek, A Penis (s12e05) ..................................................................................................... 38 4.2. Analyse Focusgroep ............................................................................................................... 42 4.2.1. Focusgroep: Eek, A Penis ............................................................................................... 42 4.2.2. Focusgroep: Fourth Grade ............................................................................................. 45 5. Discussie ........................................................................................................................................ 46 5.1. Spanning privé en werk ......................................................................................................... 47 5.2. Relaties tussen onderwijsactoren ......................................................................................... 49 5.3. Didactische werkvormen ....................................................................................................... 54 5.4. Algemeen: onderwijs in South Park ...................................................................................... 57 6. Conclusie ........................................................................................................................................ 58 7. Referenties .................................................................................................................................... 60 1. Inleiding Het uitstroompercentage van jonge, beginnende leerkrachten ligt significant hoog in het Vlaamse Onderwijs. In het kleuteronderwijs stopt 12% van de beginnende leerkrachten binnen de vijf jaar met lesgeven, in het lager onderwijs is dit 14% en in het secundair onderwijs loopt het percentage op tot 22% (Arbeidsmarktrapport, 2013). Veel leerkrachten ervaren een toenemende werkdruk door de beperkte werkuren en de grote verwachtingen die door de overheid en de samenleving worden opgelegd. Er is sprake van intensifiëring van het lerarenberoep, zoals beschreven door Apple (1986 geciteerd in Ballet & Kelchtermans, 2008). Ballet & Kelchtermans (2008) geven aan dat de mate waarop deze werkdruk een impact heeft op de beslissing om al dan niet te stoppen als leerkracht voor een groot deel te maken heeft met het geheel van opvattingen