Teithiau Ym Fforest Brechfa Walks in Brechfa Forest Croeso I Fforest Brechfa Welcome to Brechfa Forest Coedwig O Dras a Forest with Quite a Pedigree
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Canllawiau Cerdded Walk Guide Fforest Brechfa Brechfa Forest Teithiau ym Fforest Brechfa Walks in Brechfa Forest Croeso i Fforest Brechfa Welcome to Brechfa Forest coedwig o dras a forest with quite a pedigree Hyd ddechrau’r Canol Oesoedd, nodweddwyd y tir i’r gogledd i afon Cothi gan goedwig Up to the early Middle Ages the areas north of the river Cothi were heavily wooded, drwchus, sef Coedwig Glyncothi, a oedd yn ganolog i amddiffyn a chynnal annibyniaeth forming the Forest of Glyncothi, vital to the defence and independence of the Welsh tywysogaeth Gymreig Deheubarth. principality of Deheubarth. Yn sgil trechu Cymru’n derfynol gan Edward I Mae coedwig wahanol iawn wedi dychwelyd Following the final defeat of Wales by Edward I Today a very different forest has returned. ym 1283, daeth Glyncothi’n Goedwig Frenhinol a’i erbyn heddiw. Yn sgil y defnydd trwm ar goed yn in 1283, Glyncothi became a Royal Forest The heavy use of timber in the First World War gweinyddu dan Ddeddf lem y Goedwig. Roedd ystod y Rhyfel Byd Cyntaf crëwyd coedwigoedd y administered under the harsh Forest Law. Forest resulted in the creation of state forests and the Deddf y Goedwig yn cynnwys cosbau difrifol am wladwriaeth a’r Comisiwn Coedwigaeth. Erbyn Law involved severe punishment for offences Forestry Commission. Today Brechfa Forest covers droseddau yn erbyn ‘cig carw’ a’r ‘vert’ fel ei heddiw mae coedwig Brechfa’n gorchuddio rhyw against both ‘venison’ and ‘vert’. The ‘vert’ some 6500 hectares and is looked after by gilydd. Roedd y ‘vert’ yn cynnwys coed, 6500 hectar. Comisiwn Coedwigaeth Cymru sy’n included trees, coppices, the underwood and Forestry Commission Wales for the benefit of coedlannau, prysgwydd a thir bwydo’r gofalu amdani er lles y bobl, bywyd gwyllt a feeding ground of the game. Venison covered all people, wildlife and timber production. There are helwriaeth. Roedd ‘cig carw’ yn cynnwys holl chynhyrchu coed. Mae Llwybrau cerdded a the forest animals – in medieval Glyncothi these walking and mountain bike trails for you to enjoy, anifeiliaid y goedwig - ac yng Nglyncothi yn y llwybrau beic mynydd ar gael i chi eu mwynhau, included red deer, fallow deer and roe deer, wild with horseriders welcome on forest roads. Canol Oesoedd, roedd hyn yn cynnwys y carw ac mae croeso i rai sy’n marchogaeth, ar ffyrdd boars, wolf, fox, hare and marten. Forest Law coch, bwch y danas ac ewigod, y baedd gwyllt, y goedwig. was finally abolished in 1640, with most of the y blaidd, y cadno, yr ysgyfarnog a’r bele. ancient oakwoods felled and cleared by the Diddymwyd Deddf y goedwig yn derfynol 17th century. ym 1640, ac roedd y rhan fwyaf o’r hen goedwigoedd derw wedi’u cwympo a’u clirio erbyn yr 17eg ganrif. B4337 Llanybydder Sifigwm Llansawel Fforest Brechfa Forest Llanllwni Nenog Afon New Inn Twrˆ Tower Nant Lly Banc Llywelau welau bâch Allt t y Banc Banc Disgwylfa s e on yrf r n B Afo 280 o Afon Gorlech 00 3 50 2 Allt y Foel F 200 Nant y Ffin a Allt Llansawel Gwernogle Pant-y-bettws f 150 Allt c h Cwm-du r e Abergorlech Afon Clydac B Pont Gorlech h Allt Pistyll-gwyn Esgairgynddu Nant-y-ffrwd 31 0 Allt B4 Maes-y-bidie Cothi Afon Bryncothi Gwarallt Nant-y-ffîn Llainoleu Gelli Grîn Keepers Byrgwm Felin Nantgaredig Marlais Atgynhyrchir y map hwn o ddeunydd yr Arolwg Ordnans gyda chaniatâd Arolwg Ordnans ar ran Rheolwr Llyfrfa Ei Mawrhydi © Y Goron. Mae atgynhyrchu heb ganiatâd yn torri hawlfraint y Goron a gall hyn arwain at erfyniad neu achos sifil. Comisiwn Coedwigaeth Cymru 100025498 2008. This map is reproduced from Ordnance Survey material with the permission of Ordnance Survey on behalf of the Controller of Her Majesty’s Stationery Office ©Crown Copyright. Unauthorised reproduction infringes Crown copyright and may lead to prosecution or civil proceedings. Forestry Commission Wales 100025498 2008. Nenog Afon Nant Llyw 300 28 250 Banc Llywelau 0 elau bâc 200 h 250 Allt t y Banc Banc Disgwylfa s Teithiau Abergorlech Abergorlech Walks e Llwybr ar lan yr afon Riverside Walk fon r Byr 80 Afon 2 Afon Gorle o 0 30 250 ch Allt y Foel F 200 n Nant y Ffi a Allt Pant-y-bettws f 150 Allt c h Cwm-du r e Abergorlech Afon Clydach B 250 Pont Gorlech 250 Allt Mae dewis o dair taith yn ychwanegol at ein There are three walks to choosePistyll-gwyn from here in Esgairgynddu llwybrau beic mynydd poblogaidd. addition to our popular mountain bike trails. Nant-y-ffrwd 31 0 Allt B4 Distance: 1.7km/1m 220 20 Maes-y-bidie Pellter: 1.7km/1m Croeso i Abergorlech Welcome0 to Abergorlech Amser: 0.5 awr Time: 0.5 hour Difficulty: easy Lle o gerrig Cothi Anhawster: hawdd 200 Place of stones n Afo Dringfa: codi’n raddol Climb: gentle gradient Croeso i Abergorlech. Ystyr ‘aber’ yw’r man lle Welcome to Abergorlech. ‘Aber’ means the point mae dwy afon yn ymuno, a ‘Gorlech’ yw enw’r where150 two rivers join, and ‘Gorlech’ is the name afon sy’n ymuno ag afon Cothi gerllaw. Cafwyd of Bryncothithe river which joins the Cothi nearby. cerrig wedi’u ffurfio’n rhyfedd yn yr afon, ac Strangely shaped stones have been found in the Ydy’r daith hon yn iawn i chi? Is this walk right for you? 230 arddangosir enghreifftiau o’r ‘Cerrig Gorlech’ river, and examples of these ‘Gorlech Stones’ are Gwarallt hyn yng ngardd flaen y bythynnod yn y pentrefi. displayed in the front gardens of cottages in the Addas ar gyfer teuluoedd, dim grisiau. Suitable for families, no steps. 220 Llwydda’r sewin a’r eog i wneud eu ffordd i fyny villages. Sewin (sea trout) and Salmon manage Angen bod ddim ond yn weddol ffit. Low level of fitness required. 200afon Gorlech bob blwyddyn i silio. to find their way up the river Gorlech each year Argymhellir gwisgo esgidiau cerdded â Walking shoes with a good grip to spawn. gafael da. Gall llwybrau fod yn llithrig os recommended. Paths can be slippery Nant-y-ffîn byddant yn wlyb. when wet. Llainoleu Coedwig â gwahaniaeth A forest with a difference Gelli Os byddwch yn brin o amser rhowch If you haven’t got much time try this mainly Grîn Creodd staff y Comisiwn Coedwigaeth Ardd Forestry Commission staff created Brechfa gynnig ar y daith hon drwy’r coed ar hyd level woodland trail along the scenic river 180 afon hyfryd Gorlech. Pan ddewch at y bont Gorlech. When you reach the humpback Keepers Goedwig Brechfa (1957–1961) drwy blannu Forest Garden (1957–1961) by planting a variety amrywiaeth o goed, rhai bytholwyrdd yn bennaf, of trees, mainly coniferous, to see how well they cefn crwn, croeswch hi a dychwelyd ar hyd bridge, cross it and return along the forest 200 Byrgwm i weld pa mor dda y byddent yn tyfu. Mae llawer grew. Many of the trees have matured and now ffordd y goedwig. road. o’r coed wedi aeddfedu ac erbyn hyn maent yn form an arboretum with a difference. Instead of 150 150 ardd goed sy’n wahanol. Yn hytrach na choeden one or two trees of each type of tree, you will find neu ddwy o bob math o goeden, fe welwch a whole stand. Try our Forest Garden Trail to see glwstwr cyfan. Rhowch gynnig ar ein Taith Gardd trees from all over the world – giant redwoods Felin from California; eucalyptus from Australia; Marlais y Goedwig i weld coed o bedwar ban byd – y coed coch mawr o Galiffornia, ewcalpytus o Nothofagus from South America; firs from all the Awstralia; Nothofagus o Dde America; pinwydd continents and a variety of European species like o bob cyfandir ac amrywiaeth o rywogaethau sessile oak, walnut and spruces. Ewropeaidd fel y dderw ddigoes, coed cnau Ffrengig a phyrwydd. Nenog Llwybr Gorlech Gorlech Walk Taith Gardd y Goedwig Forest Garden Walk Afon Nenog Afon Nant Llyw 300 28 250 Banc Llywelau 0 elau bâc 200 h 250 Nant Llyw Allt t 300 28 y Banc 250 Banc Llywelau 0 Banc elau bâc Disgwylfa s 200 h 250 Allt t e y Banc Banc Disgwylfa s fon r Byr 80 Afon 2 e Afon Gorle o 0 30 250 ch fon r Byr 80 Allt Afon 2 y Foel F Afon Gorle 200 o 0 0 n 3 250 ch Allt y Foel F Nant y Ffi 200 a n Allt Pant-y-bettws 150 f Nant y Ffi a Allt Allt h Cwm-du Pant-y-bettws f 150 Allt c h Cwm-du e Abergorlech c r e Abergorlech Afon Clydach B 250 Pont Gorlech r Afon Clydach B 250 Pont Gorlech 250 250 Allt Allt Pistyll-gwyn Pellter: 5.7km/3.5m Esgairgynddu Distance: 5.7km/3.5m Pistyll-gwyn Pellter: 8.3km/5m Amser: 3 awrEsgairgynddu Distance: 8.3km/5m Time: 3 hours Nant-y-ffrwdAmser: 2 awr Time: 2 hours Anhawster:Nant-y-ffrwd caled (yn cynnwys dringfa taith Difficulty: strenuous (includes the Gorlech Anhawster: cymedrol (un ddringfa serth) Difficulty: moderate (one steep climb) 31 0 Walk climb as you need to do the Gorlech 31 0 Allt B4 Gorlech am fod angen i chi ddilyn Llwybr Allt B4 220 20 Maes-y-bidie 220 20 Maes-y-bidie 0 0 Dringfa: 110m/370tr Climb: 110m/370ft Gorlech i gyrraedd Llwybr Gardd y Goedwig) Walk to reach the Forest Garden Trail) Cothi 200 n Climb: 250m/830ft Cothi Afo Dringfa: 250m/830tr 200 n Afo 150 150 Bryncothi Bryncothi Ydy’r daithGwarallt hon yn iawn i chi? 230Is this walk right for you? Ydy’r daith hon yn iawn i chi? Is this walk right for you? 220 230 Gwarallt Angen bod yn gymedrol ffit; nid yw’n addas Requires200 a reasonable level of fitness, not Angen nod yn fwy ffitrwydd oherwydd ei Requires a greater level of fitness owing to 220 ar gyfer cadeiriau gwthio.Argymhellir gwisgo suitable for pushchairs.