Ermeni Arastirmalari 51 Layout 1
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ERMENİ ARAŞTIRMALARI Dört Aylık, Tarih, Politika ve Uluslararası İlişkiler Dergisi 2015, Sayı 51 YAYIN SAHİBİ Ali Kenan ERBULAN SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Aslan Yavuz ŞİR EDİTÖR Ömer Engin LÜTEM YAZI KURULU Alfabetik Sıra İle Prof. Dr. Seçil KARAL AKGÜN Ömer E. LÜTEM (E. Büyükelçi) Prof. Dr. Hüseyin BAĞCI (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Nurşen MAZICI (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Nedret KURAN BURÇOĞLU (Boğaziçi Üniversitesi) Prof. Dr. Nesib NESSİBLİ (Khazar Üniversitesi) Prof. Dr. Sadi ÇAYCI (Başkent Üniversitesi) Prof. Dr. Hikmet ÖZDEMİR (Siyaset Bilimci) Prof. Dr. Kemal ÇİÇEK (İpek Üniversitesi) Prof. Dr. Hüseyin PAZARCI Dr. Şükrü ELEKDAĞ Prof. Dr. Mehmet SARAY (E. Büyükelçi) (Tarihçi) Prof. Dr. Temuçin Faik ERTAN Dr. Bilal N. ŞİMŞİR (Ankara Üniversitesi) (E. Büyükelçi) Dr. Erdal İLTER Dr. Pulat TACAR (Tarihçi) (E. Büyükelçi) Alev KILIÇ (E. Büyükelçi, AVİM Başkanı) DANIŞMA KURULU Alfabetik Sıra İle Ertuğrul APAKAN Dr. Ayten MUSTAFAYEVA (E. Büyükelçi) (Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi) Prof. Dr. Edward ERICKSON Jeremy SALT (Tarihçi) Prof. Dr. Norman STONE Prof. Dr. Michael M. GUNTER (Bilkent Üniversitesi) (Tennessee Teknoloji Üniversitesi) Prof. Dr. Ömer TURAN Prof. Dr. Enver KONUKÇU (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Jean-Louis MATTEI Prof. Dr. Hakan YAVUZ (Tarihçi) (Utah Üniversitesi) Prof. Dr. Justin MCCARTHY (Louisville Üniversitesi) Ermeni Araştırmaları yılda üç kez yayımlanır. Yerel Süreli Yayın. Ermeni Araştırmaları hakemli bir dergidir. Ermeni Araştırmaları dergisi TÜBİTAK ULAKBİM tarafından taranmaktadır. Gönderilen yazılar ilk olarak yazı kurulunca bilimsel anlatım ve yazım kuralları yönünden incelenir. Daha sonra uygun bulunan yazılar, alanında bilimsel çalışmaları ile tanınmış üç ayrı hakeme gönderilir. Hakemlerin kararları doğrultusunda yazı yayımlanır ya da yayımlanmaz. Hakemlerin gizli tutulan raporları derginin arşivlerinde beş yıl süre ile tutulur. İmtiyaz Sahibi AVRASYA BİR VAKFI (1993) Yayın İdare Merkezi Terazi Yayıncılık Bas. Dağ. Dan. Eğt. Org. Mat. Kırt. Ltd. Şti. Abidin Daver Sok. No. 12/B Daire 4 06550 Çankaya/ANKARA Tel: 0 (312) 438 50 23-24 • Faks: 0 (312) 438 50 26 www.avim.org.tr Baskı Tarihi: 21 Eylül 2015 ISSN: 1303-068X Sayfa Düzeni Ruhi ALAGÖZ Baskı: Özyurt Matbaacılık Büyük San. 1. Cad. Süzgün Sok. No: 7 İskitler / ANKARA Tel: +90 312 384 15 36 Belgegeçer: +90 312 384 15 37 Abone Sorumlusu Hülya ÖNALP Terazi Yayıncılık Bas. Dağ. Dan. Eğt. Org. Mat. Kırt. Ltd. Şti. Süleyman Nazif Sok. No. 12/B Daire 4 06550 Çankaya/ANKARA Tel: 0 (312) 438 50 23-24 • Faks: 0 (312) 438 50 26 E-posta: [email protected] Yurtiçi Abone Ücreti: 25 TL Yurtdışı Abone Ücreti: 25 ? Aşağıdaki banka/posta çeki hesap numaralarına ödeme yapabilirsiniz: Terazi Yayıncılık, Garanti Bankası-Çankaya/ANKARA Şubesi 181/6296007 Posta Çeki Hesabı: Ankara/Çankaya/Merkez 5859221 IBAN No: TR960006200018100006296007 Aksi belirtilmediği sürece Ermeni Araştırmalarıʼnda yayımlanan yazılarda belirtilen olay ve fikirler sadece yazarına aittir. Yazı işleri müdürünü, yayın sahibini veya editörünü bağlamaz. Tüm hakları saklıdır. Önceden yazılı izin alınmaksızın hiçbir iletişim, kopyalama sistemi kullanılarak yeniden baskısı yapılamaz. Akademik ve haber amaçlı kısa alıntılar bu kuralın dışındadır. İÇİNDEKİLER (CONTENTS) Sayfa Yazarlar ........................................................................................................................................................5 (Contributors) Editörün Notu ...........................................................................................................................................7 (Editorial Note) MAKALELER...........................................................................................................................................11 (ARTICLES) Olaylar ve Yorumlar........................................................................................................................11 (Facts and Comments) Ömer E. LÜTEM Emevi-Abbasi İdaresinde Kafkasya Ermenileri ve Dini-Kültürel Gelişimleri .............................................................................................................223 (Caucasian Armenians in Administration Umayyad-Abbasids and Religious-Cultural Development) Doç. Dr. Mehmet ÇOG Ermeni Komitelerinin Mali Kaynakları..................................................................................237 (Financial Resources of the Armenian Committees) Yrd. Doç. Dr. Güler YARCI İÇİNDEKİLER Ermenistanʼın Bolşevikleşmesi Sürecinde Türk-Ermeni İlişkilerine Bir Bakış (1920-1921) ..............................................................301 (An Overlook to Turkish-Armenian Relations in the Process of Bolshevization of Armenia (1920-1921)) Arş. Gör. Hasan DEMİRCİ YAZIM KURALLARI ..........................................................................................................................329 (STYLE SHEET) Ermeni Araştırmaları 3 2015, Sayı 51 . Yazarlar Ömer Engin LÜTEM mekli Büyükelçi, AVİM Onursal Başkanı. Galatasaray ELisesi’nden ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun oldu. Fransa, Almanya, İtalya ve Libya’daki Türk misyonlarında çeşitli görevlerden sonra 1975 yılında Köln Başkonsolosu oldu. 1979 yılında Dışişleri Bakanlığı Personel Genel Müdürü, 1981 yılında ise İstihbarat ve Araştırma Genel Müdürü olarak görev yaptı. 1983 yılında Sofya’ya Türkiye Büyükelçisi olarak atanan Lütem bu görevde altı yıl kaldı. 1989–1992 yılları arasında Dışişleri Bakanlığında Müsteşar Yardımcılığı yapan Lütem, 1992 –1995 yıllarında Vatikan nezdinde Büyükelçi ve 1995-1997 yıllarında ise UNESCO nezdinde Türkiye Daimi Temsilcisi olarak görev yaptı. Lütem Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin (ASAM) Ermeni Araştırmaları Enstitüsü (2001) ile İnsanlığa Karşı Suçlar Araştırma Enstitüsünün (2006) kurucu başkanıdır. Lütem, 2009-2012 yıllarında Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) başkanı olarak görev yapmıştır. Halen AVİM bünyesinde yayınlanmakta olan Ermeni Araştırmaları, Review of Armenian Studies ve Uluslararası Suçlar ve Tarih dergilerinin editörlüğünü yürütmektedir. Bu faaliyetlerin yanı sıra 2006–2007 eğitim-öğretim yılının birinci döneminden itibaren ODTÜ Tarih bölümünde Emergence and Evolution of the Armenian Question başlıklı yüksek lisans dersini vermektedir. Doç. Dr. Mehmet ÇOG 967 Samsun-Vezirköprü’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini 1Vezirköprü’de, Lisansını (1992) Fırat Ünviversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünde, Yüksek Lisans Eğitimini (1997) Fırat Ünviversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde, Doktorasını Ankara Ünviversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi Anabilim dalında (2004) tamamladı. 2007 yılından itibaren KTÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Ortaçağ Anabilim dalında çalışmaktadır. İslam Tarihi ve Güney Kafkasya üzerine çalışmaktadır. Ermeni Araştırmaları 5 2015, Sayı 51 Yrd. Doç. Dr. Güler YARCI lk-orta ve yükseköğrenimini İstanbul’da yaptı. Mecidiyeköy İLisesi/Fen Bölümü mezunu olan Güler Yarcı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi Tarih Bölümü’ne devam etti; İktisadî ve Beşeri Coğrafya ABD’na devame ederek, çift dal öğrenimi gördü. Aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi ABD’nda yükseklisans; Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yakınçağ Tarihi ABD’nda doktora (ph.D) yapmıştır. Master aşamasında tez danışmanı Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu olup; doktora tezini Prof. Dr. Cevdet Küçük danışmanlığında tamamlamıştır. İngilizce ve Fransızca bilen Güler Yarcı, halen Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesidir. Çeşitli tarihlerde, danışmanlık, akademik-idarî yönetim görevlerinde bulunmuştur. Genellikle Osmanlı diplomasisi, iktisat, hukuk tarihi ile Balkanlar, Avrupa Tarihi alanında araştırmalar yapmakta ve ders vermektedir. Almanya dahil, Fransa, İngiltere ve Polonya gibi Avrupa ülkelerinde; Arnavutluk, Makedonya ve Bosna-Hersek’te; kısa süre Orta-Doğu’da (Suriye’de) akademik araştırma ve incelemelerde bulunmuş; yurt içi ve yurt dışında 60’ı aşkın Türkçe ve İngilizce makale-bildiri yayınlamıştır Kitap editörlüğünün yanısıra; yayını devam eden tarih ve sosyal bilimler dergilerinde daimî danışma kurulu üyesi ve hakem olarak bilimin hizmetindedir. Arş. Gör. Hasan DEMİRCİ rzurum İli'ne bağlı Şenkaya İlçesi'nde doğdu. İlk ve EOrtaöğretimini tamamladıktan sonra 2009 yılında Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'ne başladı. Adı geçen bölümü, 2013 yılında “Gizli İslam Komitesi'nden Şûra Hükümeti'ne Oltu (1917-1920)” adlı Lisans Tamamlama Çalışması ile birincilik derecesiyle bitirdi. Aynı yıl Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı/Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı'nda Yüksek Lisans (Master) eğitimine başladı. 2015 yılından beri Batman Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır ve halen bir yüksek lisans öğrencisi olarak Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde çalışmalarına devam etmektedir. 6 Ermeni Araştırmaları 2015, Sayı 51 EDİTÖRÜN NOTU (EDITORIAL NOTE) u sayımızda yer alan geleneksel Olaylar ve Yorumlar yazısı, Türk- Ermeni ilişkilerinde bir dönüm noktası olma olasılığı nedeniyle, sadece B1915 olaylarının 100. yılına ayrılmıştır. Ermenistan, 2015 yılının başlamasıyla tehcir olayını anmak, bu yıldönümün yarattığı uygun zeminden yararlanarak Türkiye’yi yermek ve Türkiye’den olacak talepleri hazırlamak sürecine girmiştir. Bu amaçla yılın ilk dört ayında bazı resmi girişim ve eylemlerde bulunulmuştur. Bunları kısa olarak, Ermeni ulusunun amaçlarını yansıtan bir deklarasyon