Debiut W Genewie

MARZEC 2011 Fiat wokół nas CZASOPISMO PRACOWNIKÓW FIAT I FIAT INDUSTRIAL

LUDZIE / PRODUKT / AKTUALNOŚCI / CZAS WOLNY

Nowa Lancia Ypsilon DEBIUT W GENEWIE

WYNIKI SPÓŁEK FIATA W POLSCE W 2010 ROKU Czasopismo pracowników spółek koncernów Fiat i Industrial w Polsce • Rok XV/1 Numer 90 Marzec 2011

w numerze

rok 15/1 FIRMA LUDZIE PRODUKT AKTUALNOŚCI CZAS WOLNY numer 90 marzec 2011

Odpowiedzialny za edycję w Grupie Fiat Ettore Gregoriani

Dyrektor Wydawniczy Enrico Pavoni

Redaktor Naczelny Jerzy Piekarczyk

Z-ca Redaktora Naczelnego Francesco Novo

Zespół redakcyjny Filippo Gallino Mirosława Malich 56 Filmy i książki Studio graficzne Barbara Juraszek 58 Nowości Irena Nycz-Imielska 60 Maciej Feodorów Osobliwości

Wydawca Fiat Auto Poland SA

Redakcja Satiz Poland 37 Z Warszawy do Monte Carlo ul. 11 Listopada 60/62, 54 43-300 Bielsko-Biała Moc a moment www.satiz.pl e-mail: [email protected]

Reklama Gabriela Kolonko tel.: 033/813 27 61 [email protected]

Opracowanie, łamanie i przygotowanie do druku 12 Lancia, Alfa Romeo, Fiat i Jeep w Genewie Satiz Poland, Bielsko-Biała 24 Ferrari 150º Italia 34 Alfy w służbie polskiej policji Druk Dimograf, Bielsko-Biała 62 Cennik samochodów

Nakład 16.300 egz. Oddano do druku: 46 Jerzy Ciurlok 18 marca 2011 r. 66 Fiat to my

50 Centrum 4 Wyniki Grupy Fiat za 2010 rok Historyczne Fiata 7 Wyniki spółek Fiata w Polsce za 2010 rok 22 Zmiany organizacyjne po sojuszu Fiata z Chryslerem 26 Struktura Fiata Industrial 28 4 milionowy silnik Multijet 31 Bezpieczeństwo pracy w Zakładzie Tychy w optyce WCM 40 Szkolenia dla mechaników w CNH Polska 44 Newsy

3 FIRMA WYNIKI

Przychody sięgnęły kwoty 56,3 miliarda euro, a zysk podwojono z 1,1 do 2,2 miliarda. Pod koniec roku zmniejszono zadłużenie przemysłowe netto: z 4,4 na 2,4 miliarda. W 2010 roku Grupa przekroczyła podwyższone wcześniej cele

o ziom ce lów zało - zwyczaj ne go podwo jo no z 1,1 towa no nato miast zwiększe nie żo nych na 2010 rok do 2,2 mi liar da euro. Podob nie płynno ści finan so wej, któ ra wy - pod nie siono już pod rzecz miała się wprzy padku nio sła 15,9 miliar da eu ro, za- Pko niec trzecie go mar ży od przy cho dów, która miast wcze śniej szej kwo ty kwarta łu, ale spra- wzro sła z 2,1% w 2009 roku 12,4 mi liar da. W związku ztaki - woz dania finan sowe odno szą ce do 3,9% w roku dopie ro co za- mi wyni kami Zarząd zapro po no- się do całe go ro ku świadczą mkniętym. Uzyska nie takich wy- wał akcjo na riuszom dywi den dę o tym, że Gru pie udało się osią - ni ków możli we by ło dzię ki w wy so kości ogółem 152 milio - gnąć jeszcze więcej. Tak przy - po zy tyw nemu udziało wi wszyst- nów euro. Wresz cie, jeśli cho dzi naj mniej wyni ka z rachun ku kich sek to rów. W tej sytu acji o 2011 rok, Grupa potwier dza zy sków i strat zatwier dzo ne go stra ta w wy soko ści 848 mi lio - ce le zało żo ne w Pla nie nala ta przez Za rząd, któ ry – podprze- nów eu ro z roku 2009 w roku 2010-2014, przy dziela jąc spół - wodnic twem Joh na El kan na – ubie głym zmieni ła się w zysk kom Fiat i Fiat In du strial, czyli zgroma dził się 27 stycz nia bie - równy 600 milio nom. Zmniejszy - po wsta łym 1 stycznia br. dwóm żące go ro ku wTu ry nie. Przy- ło się za dłuże nie prze mysło we no wym od ręb nym jed nostkom, chód spół ki za rok 2010 wzrósł net to, z 4,4 miliar da euro pod własne spe cy ficzne zobo wią za- o 12,3% sięga jąc 56,3 miliar da ko niec 2009 roku na2,4 miliar - nia. Do ce lów kon cernu Fiat na - eu ro, zaś zysk z zarzą dza nia da na koń cu2010 ro ku. Od no - le żą: wzrost przycho du o oko ło

4 2-3%, tj do osią gnięcia liczby 37 GRUPA FIAT miliar dów eu ro, zysk z zarzą dza - Bilans ekonomiczny – Okres rozliczeniowy 2010 nia zwy czajne go pla sują cy się pomię dzy 0,9 a 1,2 miliar da eu- (w milionach euro) 2010 2009 ro oraz zadłu że nie przemy sło we Przychody netto 56.258 50.102 net to w kwocie oko ło 1,5-1,8 Zmiana % 12,3 mi liarda eu ro. Nato miast w przy- Zysk/(strata) z zarządzania zwyczajnego 2.204 1.058 padku dru giego kon cernu – Fiat Zmiana 1.146 Indu strial – ce le na 2011 rok za- Marża od przych. z zarządzania zwycz. (%) 3,9 2,1 kłada ją: przy cho dy rów ne 22 Zysk/(strata) operacyjna 2.009 359 miliar dom eu ro, zysk z zarzą - Zmiana 1.650 dza nia zwyczaj ne go bliski 1,2- Zysk/(strata) przed opodatkowaniem 1.282 (367) Zmiana 1.649 1,4 mi liar da oraz zadłu że nie Zysk/(strata) z okresu rozliczeniowego 600 (848) przemy sło we net to wkwo- Zmiana 1.448 cie 1,8-2 mi liar dów eu ro. EPS (w euro) WYNI KI akcje zwykłe 0,410 (0,677) SZCZEGÓ ŁO WE akcje uprzywilejowane 0,410 (0,677) akcje oszczędnościowe 0,565 (0,677) Przy bliż szej anali zie wyni ków za 2010 rok, które doty czą jesz - cze – jak wiado mo – Grupy Fiat do 2,4 miliar da eur o stano wi od- pozio mu 30,1%, nato miast po - przed podzia łem, za uważy my, zwiercie dle nie po zytyw nej ko - zytyw ne wy ni ki uzyskał sektor że na wyso kość przycho du niunktu ry opera cyj nej wszyst- lek kich pojaz dów użytko wych w kwo cie 56,3 mi liar da eu ro kich branż, gdzie 0,5 mi liarda (wzrost udzia łu ooko ło3 punkty wpły nął sektor sa mocho do wy eu ro za dłu że nia przy pa da Fia to - procen to we do warto ści 44%). wraz z sek to rem od nośnych wi po po dzia le i 1,9 mi liar da eu- Fiat utrzymał po nad to po zy cję li- kompo nen tów (Fiat po podzia le) ro spół ce działa ją cej obecnie dera w Brazy lii dzięki ogól ne mu w kwo cie 35,9 mi liar da eu ro pod szyldem Fiat Indu strial. Je - udziało wi w rynku na po zio - (+9,8%), a spół ki CNH, Ive co śli chodzi oanalo gicz ne ze sta - mie 22,8%. Zysk z zarzą dza nia i Power tra in (obecnie Fiat In du- wie nie w za kre sie płyn no ści fi - zwyczaj ne go FGA wyniósł 607 strial) w sumie wkwocie 21,3 nanso wej, to z 15,9 mi liarda mi lionów euro (470 milio nów eu- miliar da euro, co daje wzrost eu ro 12,2 mi liar da wypra co wa ła ro w roku 2009), przy czym mar- o 18,8% (by otrzymać56,3 mi - obecna Gru pa Fiat, zaś3,7 mi - ża od przy cho dów uplaso wa ła liar da, od su my obu wyni ków liar da eu ro Fiat In du strial. się na pozio mie 2,2% (1,8% nale ży od jąć kwo tę faktu ra cji w 2009 ro ku). Wzrost uzyska no wewnątrz gru po wej). Na 2,2 mi- WYNI KI dzię ki lepsze mu mixo wi wyro - liar da zysku zza rzą dzania zwy - SEKTO RÓW bu/ryn ku, co znacznie wpły nęło czajne go Grupy złoży ły się wyni - Fiat Group Auto mo bi les zre ali- na zwiększe nie popy tu na samo - ki 1,1 mi liar da eu ro kon cernu zo wał przycho dy w wy soko ści cho dy dostaw cze i znacz ny Fiat po podzia le, który od noto - 27,9 mi liar da euro, czyli o6% udział w rynku bra zylij skim. wał marżę odprzy cho du wy no - wię cej w sto sun ku do roku 2009 Wpływ na ta ką sytu ację mia ły szącą 3,1%. Do tego nale ży do - (+0,5% przy kur sie sta łym). rów nież stałe udo skona le nia dać wynik wkwocie1,1 mi liar da Spółka sprzeda ła 2.081.800 sa - wdraża ne w ra mach World eu ro uzy ska ny przez Fiat Indu - mocho dów i lekkich po jazdów Class Manu fac tu ring oraz strial z 5,1% marżą odprzycho - użytko wych (-3,2% wzglę dem oszczędno ści w zaku pach. Fir - du i ze znacz nie po dwojo ny mi 2009 ro ku). Udział wryn ku sama Fer ra ri uzy skała przycho dy zy skami z zarzą dza nia zwy czaj - mo cho dowym ob niżył się w Eu - rzędu 1,9 miliar da eu ro, odno to- ne go w przypad ku CNH i Ive co. ro pie do 7,5% z powo du za- wując wzrost o 7,9% w stosun - Nato miast na kwo tę600 mi lio - przesta nia udzie la nia do tacji ku do 2009 roku, nato miast zysk nów euro zysku netto zło żyły na ochronę środo wi ska w przy- z zarzą dza nia zwyczaj ne go się: 222 mi lio ny wy praco wa ne pad ku sa mocho dów mniej szych w przypad ku marki spod znaku przez koncern Fiat po po dziale oraz napę dza nych meta nem czar ne go konia wy niósł303 mi - i 378 mi lio nów eu ro przez Fiat i gazem LPG. We Wło szech po- lio ny euro (marża odprzy cho - In du strial. Wyraź na reduk cja za- pyt na sa mocho dy FGA spadł dów wynio sła 15,8%): 65 więcej dłuże nia prze mysło we go net to o 2,7 punktów pro cen towych do wzglę dem ro ku2009.

5 Spółka Mase ra ti zaeje stro wa ła GRUPA FIAT w 2010 ro ku przy chód wwyso - ko ści 0,6 mi liar da euro, co sta- Bilans ekonomiczny Continuing/Discontinued Operation – Okres rozliczeniowy 2010 no wi wzrost o 30,8%. War tość (w milionach euro) 2010 2009 większą niż po dwo joną odno to- Fiat po Fiat Grupa Fiat przed Fiat po Fiat Grupa Fiat przed wa no nato miast w przy padku podziale Industrial podziałem (*) podziale Industrial podziałem (*) zy sku z zarzą dzania zwy czaj nego, który wyniósł24 mi lio ny eu - Przychody netto 35.880 21.342 56.258 32.684 17.968 50.102 Zmiana % 9,8 18,8 12,3 ro, przy 4,1% marży odprzy - Zysk/(strata) z zarządzania zwyczajnego 1.112 1.092 2.204 736 322 1.058 cho dów. Sek tor kompo nen tów Zmiana 376 770 1.146 i sys temów pro duk cyjnych osią - Marża od przychodu z zarządzania zwycz. (%) 3,1 5,1 3,9 2,3 1,8 2,1 gnął w sumie przycho dy się gają - Zysk/(strata) operacyjna 992 1.017 2.009 378 (19) 359 ce kwo ty10,9 mi liar da euro Zmiana 614 1.036 1.650 (+23,6% w sto sun ku do 2009 Zysk/(strata) przed opodatkowaniem 706 576 1.282 103 (470) (367) ro ku) i prawie po tro ił zysk z za- Zmiana 603 1.046 1.649 rzą dzania zwy czaj nego, uzy sku- Zysk/(strata) z okresu rozliczeniowego 222 378 600 (345) (503) (848) jąc sumę249 mi lio nów euro Zmiana 567 881 1.448 (marża od pzrycho dów – 2,3%). (*) Skorygowane o operacje wyłączone z Fiat po podziale i Fiat Industrial War tość wzrostu, li czącą 160 milio nów euro względem ro ku GRUPA FIAT 2009, osiągnię to głów nie za spra wą większych wo lume nów Przychody i zysk z zarządzania zwyczajnego – Okres rozliczeniowy 2010 i lepsze go mixu wy robu. W przy- (w milionach euro) Ricavi Utile padku CNH przy chód za 2010 rok sta no wił kwo tę11,9 mi liar da Samochody (Fiat Group Automobiles, Maserati, Ferrari) 30.130 934 eu ro, co wiąże się zosią gnię - Zmiana % 6,3 215 Komponenty i Systemy Produkcji (Fiat Pow. (1), Magneti M., Teksid, Comau) 10.865 249 ciem wzrostu o17,8% (+12% Zmiana % 23,6 160 w dola rach), a uzyska no go Inna działalność 1.159 (71) dzię ki po pra wie po py tu na ma - Zmiana % 10,7 1 szyny rolni cze. Zysk z za rzą dza- Operacje wyłączone (6.274) nia zwyczaj ne go w Sek torze Fiat po podziale 35.880 1.112 maszyn rolni czych i maszyn dla Zmiana % 9,8 376 branży bu dow la nej wyniósł 755 Maszyny Rolnicze i Budowlane (CNH) 11.906 755 mi lionów euro (337 milio nów eu- Zmiana % 17,8 418 ro w roku 2009), przy mar ży Pojazdy użytkowe (Iveco) 8.307 270 od przycho dów równej 6,3% Zmiana % 15,6 165 (3,3% w 2009 ro ku). Wzrost ten FPT Industrial (1) 2.415 65 spo wo do wany był zwięk sze niem Zmiana % 52,8 196 licz by sprze da nych wy ro bów, Operacje wyłączone i inna drobna działalność (1.286) 2 większym wy ko rzy staniem zdol- Fiat Industrial 21.342 1.092 no ści produk cyj nej w Ame ryce Zmiana % 18,8 770 Pół nocnej i Po łu dniowej, a tak że Operacje wyłączone (964) popra wą mixu wy robu i cen. Ive- Suma Przychody i Zysk Grupy Fiat 56.258 2.204 co odno to wa ło przy cho dy rzę du Zmiana % 12,3 1.146 8,3 mi liar da euro (+15,6%). (1) Fiat Powertrain i FPT Industrial obejmują odpowiednio działalność spółek Passenger&Commercial Vehicles oraz Industrial&Marine Sprze dano więcej o24,8% pro - wcześniejszego Sektora FPT Powertrain Technologies. duktów (w sumie129.630 szt.), przyno sząc tym sa mym wzrost ro (105 milio nów euro w ro- ści 52,8% względem roku po - sprzeda ży: 52,4% w Amery ce ku 2009), przy marży odprzy - przednie go. Zysk z zarzą dza nia Łaciń skiej, 41,6% w Euro pie cho dów war to ści 3,3% (1,5% zwyczaj ne go, któ ry wy niósł 65 Wschod niej i 17,3% w Eu ro pie wro ku 2009). Po pra wę przypi - milio nów euro przy marży od Zachod niej, tutaj jednak wy niki suje się więk szej sprzeda ży oraz przycho dów rów nej 2,7%, wypo zo stały skromne wstosun ku więk szej zdol no ści produk cyj nej. ka zał popra wę o 196 mi lionów do pozio mu „sprzed kryzy su”. FPT In du strial uzy skał przy chód euro w stosun ku do roku 2009, Zysk z zarzą dza nia zwy czajne go wy no szący 2,4 miliar da eu ro, co co zwią zane było ze zna czą cym spół ki wyniósł 270 milio nów eu - stano wi po pra wę w wy soko - wzro stem sprze da ży.

6 FIRMA FIAT W POLSCE

Obraz w żywych barwach W kontekście ostatniego, fatalnego roku w gospodarce światowej, Fiat w Polsce trzyma się nieźle, przezwycięża trudności Filippo Gallino i kładzie fundamenty pod lepsze czasy.

ziś nasza pozycja za le ży od Fiata w Polsce i doda je: „Komplek so we wy niki fi nanso - 500 i Pan dy. A na sze jutro, oprócz we Grupy w Polsce w 2010 r. świad czą o tym, że Fiata 500 i Pan dy (przynaj mniej do Fiat po tra fił utrzymać swoją silną po zycję w tym Dkoń ca 2011 r.), jeszcze odLancii kra ju. Wie dzie li śmy, że 2009 rok był wy jąt ko wy ze Ypsilon. Po 2009 (rekor do wym wzglę du na dopła ty rządo we w wielu krajach eu - i pewnie już niepo wta rzal nym), obecny rok ry suje ro pejskich.I wiedzie li śmy tak że, że ten sprzyja ją cy się dla Fia ta wPol sce wnie mniej ży- okres, który de facto an ty cy po wał wych bar wach. „Wtym ro ku będzie po pyt na nowe po jaz dy z lat ko lej - nam także to warzy szył opty mizm, nych, nie powtó rzy się w 2010 r. a to za spra wą uru cho mienia pro duk - Dlate go w naszych progno zach cji mode lu, dzięki któ re mu mar ka uwzględni li śmy mniejszą sprze- Lan cia ma po now nie za wojo wać ry - daż. Nie mniej jed nak wyni ki nek euro pej ski i po zwo lić zakła do wi z ostatnie go ro ku są zada wa la ją ce wTy chach na ko lej ny roz wój” – roz - i na wet lepsze od tak do brego po czy na Enri co Pavo ni , pre zes Fiata prze cież dla nas2008 r.”.

7 Spadek popytu Liczby potwier dza ją powyż szy obraz sytu acji. Pol - A te raz po pro stu wróci li śmy do nor mal nej sy tu - na nowe pojazdy skie spół ki zGrupy Fiat zafak tu ro wa ły w 2010 r. acji, w jakiej działa zakład wTychach. To zna czy, osobowe po nad 25,2 mld złotych (zczego16,3 mld na eks- uwaga, „ze szliśmy” do pozio mu pełnych ob rotów. w 2010 r. port). To zna czy o10% mniej niż w ze szłym roku, W 2009 praco wa li śmy bez chwi li wytchnie nia, go - doprowadził do zmniejszenia ale mimo wszystko więcej niż w2008 r. Spa dek niąc termi ny. Stawa ło się to powo li bar dzo trudne produkcji w Fiat eu ro pej skie go popy tu na no we pojaz dy osobo we dla wszyst kich. Dlate go dzisiaj nie mo żemy mówić Auto Poland w 2010 r. dopro wadził do zmniejsze nia pro duk cji o żadnym kry zysie. Wy ko rzy stu jemy 100% mocy w Tychach, ale w zakła dzie Fiat Au to Poland wTy chach. Ob ro ty pro dukcyj nych naszych urządzeń. Świadczy otym nie można spół ki spa dły dopo zio mu 16,5 mld zło tych (tj. cho ciażby fakt, że zarów no Fiat Auto Poland jak mówić o 19%). Ale, według Pa vonie go, nie trzeba mar - i inne spół ki zacho wały tę sa mą licz bę pracow ni- o kryzysie twić się na zapas: „Dali śmy się ponieść wielkiej fa li. ków co w ze szłym ro ku”.

WYNIKI SPÓŁEK FIATA W POLSCE

Fiat Auto Romeo pod względem procentowego przedstawia się następująco: Fiat Panda wzrostu sprzedaży Alfy MiTo (589), (246.063), Fiat 500 (176.759), Fiat 600 Poland Giulietty (351) i 159 (303). (9.152), Abarth 500 (8.347), Lancia Ypsilon Fiat Professional sprzedał w 2010 r. (207). Reszta to produkcja dla Forda. na polskim 9.186 samochodów dostawczych, Aż 97,4% wyprodukowanych co oznacza 22,6% udział w rynku samochodów trafiło na eksport, głównie rynku i tym samym potwierdził swoją do Włoch (221.694), Francji (44.332), pozycję lidera w tym segmencie. Niemiec (40.100), Wielkiej Brytanii W 2010 r. Fiat Auto Poland W ciągu ostatnich czterech miesięcy (38.449) oraz do 65 innych krajów sprzedał 27.566 samochodów 2010 roku Fiat Auto Poland przejął na całym świecie, w tym do dalekiej osobowych, osiągając 8,3% udział także dystrybucję marek Chrysler, Japonii (5.555). w rynku (Fiat – 25.863, Alfa Romeo Jeep i Dodge (w 2010 r. sprzedano Zakład w Tychach w zeszłym roku – 1.274, Lancia – 297, Abarth – 132). w sumie 888 szt.). potwierdził swoją pozycję lidera Dwa modele marki Fiata weszły w przemyśle samochodowym, otrzymując do złotej dziesiątki najlepiej Zakład Tychy w listopadzie nowy certyfikat Silver Level sprzedawanych samochodów W 2010 r. Fiat Auto Poland wyprodukował oraz prawo do używania w nazwie „World osobowych w Polsce: mowa o modelu w Tychach 533.455 samochodów, Class Manufacturing”. Także samochody Punto (9.439) i Panda (6.915). W 2010 r. z czego 440.528 pod marką Fiat, Abarth z zakładu w Tychach otrzymały w 2010 r. trzeba podkreślić także wyniki Alfy i Lancia. W liczbach produkcja bardzo ważne wyróżnienia: Fiat Panda,

8 Jeśli ko muś to nie wy starcza, to dodaj my, że za - kład w Tychach, oprócz bieżą cej pro duk cji, cze ka jesz cze ko lej ne, bardzo ważne uru cho mie nie, po - rów ny wal ne z Fiatem500 – wartość tej in we sty cji się ga 1,8 mld zło tych, zcze go1,4 mld w Polsce: „Głów ni mene dże ro wie Fia ta ni gdy nie ukrywa li swo je go po dzi wu dla ja ko ści i zdolno ści produk - cyj nych za kła du w Tychach, który uważa się za jed ną z najlep szych fa bryk Fia ta naświe cie – mó wi Pavo ni. – W ciągu zale d wie czterech lat urucha mia my już trzecią pro duk cję no we go mo de lu. To fan ta stycz na śred nia. Tym ra zem cho dzi omo - del z segmen tu B, a nawet B Premium, bo prze- cież nowa Lancia Yp silon to kom pakto wy po jazd fla go wy zeks klu zyw nym wy po sa ża niem”. Wśród wszystkich spółek Fiata wPolsce (18 spół- ek oraz 3 jo int ventu re fi nanso wych, któ re łącz nie zatrud nia ją około14 ty się cy osób), na uwagę za- słu gują szczegól nie dwie FPT, któ re osiągnę ły bar dzo do bre wyni ki Przed Tychami w 2010 r.: Fiat Power train Techno lo- kolejne gies Poland (nowy silnik Twi nair 0.9 l) i Fiat Power tra in Polska (sil nik wyzwanie: turbo die sel Mul ti jet 1.3 l). „Obie spół ki z Bielska –Bia łej za noto wa ły produkcja znacz ny wzrost zamó wień. Przy- chody ze sprze da ży sil ni ka tur bodie - nowej Lancii sel 1.3 Mul tijet, na przykład, wzro sły o 13% (do warto ści ponad3,7 mld Ypsilon złotych). Po okresie szaleń stwa wywo ła nego subsy diami rządo wymi, klienci wEu ropie wróci li do swoich prefe ren cji i ponow nie za częli za ma wiać ma łe tur bo die sle” – ko men tu je Pa vo ni.

według niemieckiego automobil wywołany dopłatami rządowymi i tytułów ważna jest dla mnie clubu ADAC uznany został na rynkach europejskich przede wszystkim opinia naszych za najbardziej niezawodny pojazd i wróciliśmy do normalnej sytuacji. klientów. Niezawodność Pandy w swoim segmencie. Według Wykorzystujemy dzisiaj 100% mocy i Fiata 500 została potwierdzona Stowarzyszenia Nadzoru naszych urządzeń i tak będzie przez na rynkach międzynarodowych. Technicznego GTÜ, zgodnie cały ten rok, w którym Jeśli nadal będziemy trzymać tę z badaniem przeprowadzonym wyprodukujemy o kilkadziesiąt linię rozwoju, ani zamówień nam w okresie od jednego roku do trzech tysięcy pojazdów więcej niż w 2010. nie zabraknie, ani nowych lat użytkowania pojazdu, Fiat 500 Za kilka miesięcy wejdzie przecież uruchomień produkcji. okazał się bezdyskusyjnie na rynki europejskie nowa Lancia Bardzo liczymy na nową najbardziej niezawodnym pojazdem Ypsilon, jej produkcja jest już Lancię Ypsilon. Dzięki temu w segmencie A i B. gotowa i dołączy do naszych modelowi wejdziemy do bieżących modeli, których liczba segmentu B „Premium”, Zdzisław Arlet, dyrektor zakładu, zamówień nadal utrzymywać się po długim okresie, tak ocenia miniony rok: będzie na stałym poziomie. Zawsze w którym „W 2010 r. wyprodukowaliśmy powtarzam, że mamy w rękach skoncentrowani mniej pojazdów niż w roku złoto, chodzi tylko o jakość byliśmy poprzednim. Chodzi o jakieś 70 wykonania naszych produktów. wyłącznie na tysięcy. Skończył się zawrót głowy Oprócz samych certyfikatów segmencie A”. Fiat Power tra in Pol ska, któ ry porozwią zaniu joint ventu re z GM obec nie w100% na le ży do Fia ta, w ciągu ostat nich8 lat wypro du ko wał ponad czte - ry mi lio ny tur bodie sli (ponad514 tys. w 2010 r.) w kil ku wersjach mo cy. Szybko wzra sta nato miast produk cja najnow sze go silni ka benzy no we go TwinAir 0,9 l, urucho miona w Fiat Power train Tech- nolo gies Poland wczerwcu2010. Osiągnię cie peł- nej mocy pro duk cyj nej roz ło żo ne zo sta ło na kolej - ne lata wraz zwpro wadza niem na rynek no wych mode li (w 2011 za kła da się produk cję po nad 70 tys. sil ni ków Twi nA ir). Spół ki zwią za ne w mniejszym lub większym stop - niu z biz ne sem Fiata Auto Poland, jak naprzy kład pol skie filie Ma gne ti Ma rel li, utrzy ma ły w 2010 r. poziom zeszło rocz ny. Z wyjąt - kiem Comau Poland (urządze - Wszystkie spółki nia i robo ty do auto ma tycz nej produk cji samo cho do wej), któ- Fiata w Polsce ra za trudniając ponad 210 pra - cowni ków, poprawiła swoje utrzymały silną wyniki: „Spół ka za an ga żo wa na by ła w insta la cję zrobo ty zo - pozycję w kraju wa nych linii produk cyj nych i urzą dzeń do nowych uru cho - mień produk cyj nych (w tym Lancii Ypsi lon oraz nowe go silni ka TwinA ir). Zaan ga żo wa nie to potwier - dza, o czym już mó wi łem: Fiat ma za ufanie do swo ich polskich zakła dów i dalej inwe stu je znacz ne sumy wBiel sku -Bia łej i w Tychach wce-

WYNIKI SPÓŁEK FIATA W POLSCE

Teksid Iron Poland Magneti Marelli w Polsce Comau Poland Spółka ze Skoczowa, zatrudniająca 525 Mimo niesprzyjającej sytuacji na rynku, Rok 2010 był wyjątkowy dla Comau pracowników, zanotowała w 2010 r. wzrost spółki Magneti Marelli w Polsce, Poland. Realizacja rozległego zakresu sprzedaży o 7,9% w stosunku do roku zatrudniające blisko 3.570 pracowników, działalności pozwoliła na osiągnięcie poprzedniego (obroty wzrosły odnotowały dalszy rozwój oraz zwiększenie dobrych wyników ekonomicznych. do ponad 294 mln złotych, z czego 60% sprzedaży, która w 2010 r. osiągnęła Na początku roku, tak jak we Włoszech, z eksportu). Sytuacja spółki nie jest jednak 2,6 mld złotych (z czego 1,9 mld dotyczy działalność związana z projektowaniem łatwa, gdyż zdolności produkcyjne Fiata, natomiast reszta przychodu wynika i budową tłoczników została przekazana wykorzystywane są w ok. 80%, co z działalności eksportowej). do FAP (łącznie z 149 pracownikami). przy niewielkich marżach występujących W 2010 r. kontynuowano wdrażanie Comau Poland skupiła się więc na w przemyśle metalurgicznym sprawia systemu SAP, co umożliwia spółkom działalności Robotics & Service i Body określone problemy. Poważnym Magneti Marelli dodatkową kontrolę Welding & Assembly. utrudnieniem w pracy są niestabilne ceny postępu prac w optyce wydajności firmy. Główny projekt, związany z nowym materiałów produkcyjnych, głównie złomu W tym kontekście działa również projekt modelem Lancia Ypsilon, obejmował (wahania w ciągu roku do 50%), WCM, którego wdrożenie w Magneti Marelli dostawę zrobotyzowanych systemów nawęglaczy (do 30%) oraz żelazostopów, rozpoczęto ponad dwa lata temu. karoseryjnych i nowego oprzyrządowania w tym głównie zapraw do sferoidyzacji, W 2011 r. nastąpi uruchomienie produkcji w zakładzie Fiat Auto Poland w Tychach. zawierających metale ziem rzadkich komponentów do nowej Lancii Ypsilon oraz Projekty związane z nowym modelem (ponad 90% tych metali znajduje się dla klientów spoza Fiata (komponenty Lancia Ypsilon zrealizowano także w Delfo, w rękach chińskich, a ci nałożyli embargo mechaniczne dla BMW i sprzedaż Magneti Marelli i Denso. na eksport). W konsekwencji przewiduje się amortyzatorów tylnych dla firmy Opel Ponadto Comau instalowała maszyny dalszy wzrost cen, nawet o 50%. Inne oraz nowych lamp tylnych dla innych do montażu i obróbki głowicy nowego materiały, jak miedź i cyna, wzrosły o 30%. odbiorców zagranicznych). silnika TwinAir, którego produkcję

10 lu urucho mienia pro dukcji ko lejnych wy ro bów” – do daje En ri co Pa vo ni. Na szcze gól ną wzmiankę za słu gu je Iveco Po land, spół ka, która w2010 r. zwiększy ła swoje ob ro ty o około 18% (do ponad400 mln złotych ze sprzeda ży 3.107 po jaz dów). Marka Iveco wzmoc niła swoją po zycję w Polsce, zwiększa jąc swój udział w ryn ku do 15,1% (w seg men cie Li ghts), do 22,7% (w Me dium) ido 6,1% (w He avy). „To waż- ny znak – doda je Pa vo ni – który potwier dza

wzrost popy tu w Polsce nasamo cho dy prze my - sło we po za łama niu się rynku świa towe go w 2009. Chciał bym przyoka zji przy po mnieć, że Iveco Poland razem zCNH Polska weszły odte- go roku w skład Fiat In du strial, Grupy utwo rzo nej po roz dzie le niu Fiata. Po zo sta łe 16 spółek wcho - dzi w skład koncer nu Fiat SpA, której misją, odte- go ro ku, są wy łącz nie sa mo cho dy.

uruchomiono w zakładzie FPT w Bielsku- standardy w zakresie, m. in.: CNH Polska osiągnęła dobre rezultaty Białej, i uczestniczyła tam w instalacji bezpieczeństwa osób i danych, organizacji za 2010 rok, uzyskując ogółem 40% udział maszyn i środków dźwignicowych procesów pracy, kontroli jakości oraz w polskim rynku ciągników. CNH Polska, do nowych urządzeń. ochrony środowiska. należąca obecnie do Grupy Fiat Industrial, W 2010 r. kontynuowano inwestycje służące Usługi spedycyjne i magazynowe, nie odstaje w tym zakresie również poprawie środowiska pracy w zakładach prowadzenie rejestrów podatkowych oraz w innych segmentach polskiego rynku spółki oraz uzyskano certyfikat raportów statystycznych (Intrastat), a także maszyn rolniczych – spółka utwierdza OHSAS 18001: 2007 jako wyraz uznania zarządzanie usługami celnymi od lat jest swoją pozycję lidera, zdobywając 42% wysokiego poziomu poprawy domeną spółki Sadi Polska, która, udział w rynku kombajnów oraz 25% Bezpieczeństwa Pracy. mając 74 pracowników, zafakturowała w sektorze pras rolujących (wyniki w 2010 r. około 19 mln złotych (z czego odnoszą się do produktów występujących Fiat Services Polska i Sadi Polska około 35% od klientów spoza Fiata). Spółka na rynkach europejskich). Wyniki na rynku Fiat Services Polska, który w 2010 r. kładzie duży nacisk na kwestie jakości; polskim utrzymują się na dobrym poziomie zafakturował około 90 mln złotych o czym świadczą otrzymane w ostatnich również dzięki dotacjom z Unii Europejskiej i zatrudnia 733 osób, świadczy polskim latach certyfikaty, sukcesywnie na zakup nowych maszyn rolniczych. spółkom Grupy Fiat podstawowe usługi aktualizowane i rozszerzane. Europejski program dofinansowania w zakresie księgowości, doradztwa, obowiązywać będzie co najmniej do 2013 r. administracji personelu i usług CNH Polska Spółka CNH Polska zafakturowała w 2010 informatycznych. Poza tym, poprzez Polo Dzięki marce, która jest liderem na polskim roku ponad 1,3 miliarda złotych, Europa, zarządza Centrum Usług Cyklu rynku ciągników (New Holland 25% udział z czego 47% pochodzi z eksportu, Pasywnego. W 2010 r. spółka kontynuowała w rynku), a także za sprawą drugiej marki w szczególności ze sprzedaży części wdrażanie programu World Class (Case), która odnotowuje jeden i podzespołów do różnych zakładów Administration, który ustala światowe z najwyższych wyników sprzedaży, CNH na świecie.

11 PRODUKT SALON W GENEWIE

Pokerowe rozdanie Lancii Salon w Genewie był okazją do zaprezentowania modeli powstałych z „małżeństwa” Lancii z Chryslerem: Themy, Voyagera i Flavii concept. Ale prawdziwą gwiazdą była nowa, 5-drzwiowa Ypsilon, która będzie produkowana w Tychach.

12 ancia i Chrysle r, dzięki ubiegło rocz ne - so wym wyłą cza niem silni ka i po now nym urucha - mu po łą czeniu, zy skały nową war tość. mianiem go, co zapew nia ogra nicze nie zuży cia pa- Obie marki uzupeł nia ją się, łącząc li wa i zmniejsze nie emisji CO2. Sys te mowi Start& Lw so bie wszyst ko to, co naj lepsze Stop to wa rzyszy Gear Shift In di cator (GSI) – „dru gi z dwóch różnych kultur prze mysło - pilot”, dys kretnie su ge ru jący kie rowcy zmia nę bie- wych: wy ra zistość stylu ifunk cjo nalność wła ści we gu, co prowa dzi do bar dziej wydaj ne go pod wzglę- marce Chrysler oraz gust, in no wa cyjność i za mi ło- dem zuży cia pa li wa wy korzy sta nia sil ni ka. Dzię ki wa nie do rę kodziel ni cze go wyko na nia, któ re za - odpo wied nie mu wska za niu w zesta wie wskaź ni - wsze wy róż nia ły Lan cię. ków, GSI może su gero wać wy bór wyższe go biegu, Pre zen ta cję niezwy kle boga tej ga my nowo ści Lan- aby silnik miał możli wość spala nia bardziej ubo giej cii, wy stawio nych na Sa lonie ge newskim, roz pocz - mie szanki (takiej, która zawie ra mniej benzy ny), lub nie my od no wej Ypsi lon, któ ra propo no wana jest też re duk cję prze łoże nia dla lepsze go wyko rzy sta - w całko wi cie odmie nio nej sza cie, począw szy nia do stęp ne go mo men tu obro to we go. od 5-drzwio wej karo se rii z klam ka mi drzwi tyl nych, No wa Lancia Ypsi lon peł na jest wyjąt ko we go wy - „ukry ty mi” wsłup kach. posa że nia technicz nego i techno lo gicz ne go, czy - niące go z niej samo chód nale żą cy do segmen tu NOWA LANCIA YPSI LON „Pre mium”. Sufit wy ko na no z in no wa cyj ne go ma - – ESENCJA LUKSU SU teria łu na ba zie polie stru, któ ry dzię ki swym I TECHNO LO GII Piękne kobiety i piękne właści wo ściom sta no wi dźwię kochłon ną ba rie rę Wy mia ry no we go mo de lu „Yp si lon” czynią ten sa - samochody to tłu mią cą ha łas ooko ło dwa decy be le. Wśród do - mo chód, miesz czą cy 5 osób, nadal kom pakto - doborowe stęp nych opcji wy posa że nia znaj dzie my du ży wym: dłu gość to3,84 me trów, szero kość 1,67 m, towarzystwo dach otwiera ny Gran luce, któ re go prze szklo napo - zaś wyso kość rów na151 cen tyme trom. Nato - miast rozstaw osi to 239 cm. Biorąc poduwagę wymia ry, nowa Lancia Yp si lon jest wy posa żo - na w jeden z najbar dziej pojem nych ba gaż ni ków w segmen cie. Znaj du je się również wczo łówce pod względem prze stron no ści wnętrza: do s ko na - łe para me try dostę pu i komfor tu uda ło się osią- gnąć poprzez wy korzy sta nie „cienkich sie dzeń” – techno logii, która znala zła tutaj poraz pierwszy zasto so wa nie wśród po jaz dów Fiat Group Automobiles. Począt ko wo ta kom pakto wa Lan cia napę dza - na będzie trze ma ro dza ja mi sil ni ków, spo śród któ- rych dwie to jed nost ki ben zy no we, a jed na na olej napę do wy. Pod ma ską znaj dzie my więc zna ny już sil nik Fi re 1.2 li tra omo cy69 KM i naj now szy dwu- cylin dro wiec Twi nAir turbo opojem no ści 0.9 litra i mo cy 85 KM oraz momen cie wy noszą cym 145 Nm przy 2.000 obr./min. Do tej jednost ki bę - dzie moż nana ży cze nie za mó wić zmodernizowa - ną wersję pół auto ma tycz nej skrzy ni biegów DFN (Do lce far nien te). Naszczy cie ca łej ga my sta- wierzchnia 0,64 m2 za pew nia dosko na łe do świe- nął 95-konny die sel opo jem no ści 1.3 li tra Mul tijet, tle nie wnę trza; sys tem „Ma gic Par king”, czy li pół- na le żą cy do drugiej ge ne racji jed nostek Multi jet, au to ma tyczny sys tem par ko wania dru giej ge ne ra- osiąga ją cy 200 Nm maksy mal ne go momen tu cji, który po trzebu je za led wie 4,6 m długo ści, by obrotowego przy 1.500 obr./min. i posia da ją cy zapar ko wać sa mo chód; system „Blue&Me Tom - turbo sprę żar kę o zmien nej geo metrii. Na tomiast, Tom Li ve”, zin te gro wany sys tem nawi gacji z bie żą - je śli chcemy posta wić na aspekt „ekolo gicz ny”, to cą ak tuali za cją map oraz „Smart Fuel Sys tem”, najlep szym roz wiąza niem będzie wybór wer sji czy li korek wlewu pa liwa zin te gro wa ny z przewo - z podwój nym za sila niem, ben zyno wym i na gaz dem dopro wa dza jącym benzy nę do zbiorni ka. No- LPG, która wypo sa żo nabę dzie w jednost kę1,2 wa Lan cia posia da rów nież świa tła dojaz dy dzien- o mo cy69 KM. nej i tylne światła wy po sa żo ne w diody LED. Jest Wszyst kie silni ki ben zy nowe, jak i Die sle, wypo sa- również moż liwość za mó wienia sa mo chodu z re- żone są w urządze nie Start&Stop, które ste ruje cza- flek to ra mi kse no no wy mi.

13 Do stępnych jest po nad600 możliwości perso na- wnę trza i podgrze wa nym siedze niom skórza nym. li za cji tego „ma łe go sa mocho du fla gowe go” Lan - De skę roz dziel czą ob szy to skórą typu Po ltro - cii, uzy skanych dzię ki ze sta wie niu 17 ko lo rów nad - na Frau, w któ rą do skona le wkompo no wu ją się wozia, z te go4 dwu barwnych, 3 wer sji wy po sa że - drew niane wstawki nakonso li środ ko wej, pa ne - nia (Silver, Gold i Pla ti num), 6 różnych ta pice rek lach, drzwiach i na kie row ni cy. wnę trza i 3 typów obrę czy ze stopu. Po nad to dla Presti żo wym wa lo rem deski roz dziel czej jest jej tych, którzy pragną, aby ich nowa Lancia Yp silon dys kretne chro mo wanie i nowo czesny design zes - mia ła indy wi dual ny i eks klu zyw ny charak ter, kata - tawu wskaź ników z pod świe tleniem ty pu Sap phi re log Akce so riów Lancii pro ponu je sze ro ką ga mę Blue, o takich samych barwach jak oświetle nie presti żo wych wy ro bów: nie dość wymie nić tu taj Led przestrze ni dla pasa żerów. W zakre sie kom- eks klu zyw ne16-ca lowe obrę cze ze stopu, listwy for tu nowa Lancia może po szczy cić się także progo we czy czar ne wykoń cze nia pro gu zpod- obecno ścią dwóch pane li w dol nej czę ści pod- świe tlanym logo. łogo wej z niejed no - No wa Lancia Yp si lon wejdzie dosprze daży rodne go mate ria - na najważ niej szych ryn kach eu ro pejskich po - cząw szy od czerwca, zaś odwrześnia – pod mar ką Chrysler – do stępna będzie w Wiel kiej Bry ta nii iIr lan dii.

Lancia Thema łu, la mi no wa ny mi szy ba mi bocz ny mi oraz pane la - i Voyager mi dźwię ko chłon ny mi wza głębie niach nad ko li. świadectwem Sil nik benzy no wy ty pu Pen ta star V6, po cho dzą cy udanego od Chry sle ra, roz wi ja moc 292 koni przy6.400 mariażu amerykańskich obr./min. oraz maksy mal ny mo ment obro to wy wy - modeli z włoską no szą cy 353 Nm przy 4.400 obr./min. Emi tu je on stylistyką 199 g/km CO2. Produ cent dekla ru je zuży cie pali - wa w cyklu mie sza nym równe8,3 l/100km. No wa The ma wy posa żo na w ten silnik może osią gnąć maksy mal ną pręd kość230 km/h, a przy spiesza SZEŚCIO CY LIN DRO WE SILNI KI od 0 do 100 km/h w 6,4 se kun dy. DLA NOWEJ LANCII THEMA Al ter na tywę sta nowi silnik diesla Euro 5, dostar - W paź dzier niku w salo nach eu ro pej skich dostęp - cza ny przez włoskie go pro ducen ta VM (50% na bę dzie no wa Lan cia The ma, se dan znapę dem udzia łów w tej firmy niedaw no za ku pił Fiat Power - na tylne koła, który po wsta je na bazie mo delu tra in). Pro po no wa ne są dwa pozio my mocy –190 Chry sler 300. Samo chód dostęp ny będzie i 224 KM. W przy pad ku tego ostat nie go, jed nost - w dwóch wer sjach wy posa że nia – Gold i Pla tinum ka napę do wa osiąga moment mak sy malny rów - – z trze ma jednost ka mi na pę do wymi do wy bo ru: ny 540 Nm przy 1600-2800 obr./min. Wszyst kie benzy no wą ty pu Penta star V6 o pojem no ści 3.6 li- sil niki ofe rowa ne są w ze stawie z 5-biego wą auto - tra i mocy292 KM, z ośmiostop nio wą au toma - ma tycz ną skrzy nią bie gów. tycz ną skrzynią biegów oraz wy soko pręż ną ty pu No wa Lancia Thema dys po nuje licz ny mi urzą dze - V6 turbo die sel VM o pojem no ści 3.0 litry imocy nia mi bezpie czeń stwa aktyw ne go i pasyw ne go, 190 KM oraz 224 KM, obie wy po sa żo ne w skrzy- wśród któ rych uwa gę zwra ca ją Key less En ter -N -Go nię au to matycz ną5-bie go wą. oraz Acti ve Pedre strian Protec tion , ma ją cy na ce- No wa Lan cia The ma ma 5084 mm dłu gości, lu za pewnie nie ochrony pie sze mu w ra zie 1891 mm sze ro ko ści i 1507 mm wyso ko ści oraz przy pad ko wego zderze nia. Se ryj nie mon towa ne dyspo nu je 3051 mm rozsta wu osi. Pasa że ro wie są po nad to reflek to ry kse nono we, które au toma - po czu ją się komfor to wo dzię ki zasto sowa niu matycz nie przysto so wu ją się do na tęże nia światła teria łów soft to uch, eksklu zyw nym poszy ciom otocze nia.

14 LANCIA VOYAGER W chwili po wrotu Lan cii doGene wy nie mo gło zabrak nąć vana: Lancia Phedra ustę pu je miej sca mo de lo wi Voy ager, wer sji „zeuro pe izo wa nej” ame - ry kań skie go Chry sle ra Town&Co untry. Ten typo wy, amery kań ski multi spa ce cie szył się i nadal cieszy ogromną po pu lar ności: w przecią - gu 27 lat w ponad120 krajach sprze da no po - nad 13 mln egzem plarzy tego mo de lu. Bez wąt - pie nia więc Voy ager mo że stać się prawdzi wą iko - ną w swo jej kla sie. Lan cia Voy ager, któ ra dzie dzi czy na zwę zna ną już eu ropej skim kie row com (w USA nazwa ta nie by ła używa na), dostęp na jest w trzech wer sjach wy po - sa że nia o ty po wych dla tej marki na zwach: Si lver, Gold i Pla ti num, z dwo ma jed nostka mi na pędo wy - mi: sze ścio cy lin drową ben zy no wą V o 60° kącie rozwar cia i pojem no ści 3.6 li tra oraz mocy 283 KM, do której dołą czo no6-bie go wą au to ma - tycz ną skrzy nię bie gów oraz zcztero cy lin dro wym sil nikiem tur bo diesel o pojem ności 2.8 litra imocy 163 KM. Wy mia ry nie róż nią się odtych, ja kie posia da mo- W tych mi oraz ofertą sil ni ka wy so ko pręż ne go 1.6 Multi jet del źró dłowy: ma długość5,14 metra, szero kość modelach o mo cy 105 KM i mak sy mal nym momen cie obro- 1,99 m, a wyso kość 1,72 m oraz roz staw osi3,1 klienci to wym 300 Nm uzyski wa nym przy 1.500 obr./min. me tra. Sa mo chód ofe ru je prze stron ne wnę trze na pewno Przy ś pie szenie od 0 do 100 km/h wy no si w tym docenią piękno, dla 7 osób z kom ple. tem ba ga ży przypad ku 10,7 s., zaś pręd kość mak symal na komfort – 186 km/h. Wresz cie, je śli cho dzi owskaźnik NOWA LANCIA DEL TA i mechanikę emi sji CO2, z testów wyni ka, że w cyklu miesza - Zmienia się rów nież Lan cia Del ta: jej przód charak - nym wyno si on 120g/km. Silnik ten ofe rowa ny jest te ry zu je się od te raz no wą kra tą chłodni cy, zapro - w po łą cze niu zma nu al ną6-bie gową skrzy nią. jekto wa ną przez Cen trum Sty lu Lan cia wta ki spo - Poten cjal ni nabyw cy bę dą mo gli zaku pić nową sób, aby odzwier cie dlić wi ze runek nowej ro dzi ny Del tę już w dru giej po ło wie mar ca br. W maju na - sa mocho dów, którą Lancia przed sta wi wszyst kim to miast sa mocho dy te będą do stęp ne z logo na prze strze ni2011 r. Chry sle ra wWiel kiej Bry ta nii i Ir lan dii. Pozano win ka mi z zakre su es tetycz ne go, war te odno to wa nia jest wej ście doga my wypo sa że nia DWA SAMOCHODY wersji Ste el, któ ra wyróż nia się sie dze niami obszy - KONCEPCYJNE LANCIA FLAVIA tymi tkani na mi tech niczny - Na Sa lonie w Ge ne wie Lan cia poka zała tak że mo - del Lancia Flavia Concept wwersji sedan ika - brio let. Mowa osamo cho dzie kon cepcyj - nym, po nie waż w chwi li obecnej nie prze- widzia no sprze da ży tych dwóch mo deli ba zu ją cych nanowym Chry sle rze200. Na mo cy poro zumie nia zawar te go z Chrysle rem gama Lancii mo głaby wzboga cić się o dwa stra tegicz ne mode le: spo rych gaba ry tów seda - na i rów nie du żego ka briole ta, któ rych w ofer cie Lan cii braku je od lat 60. W obu przy pad kach posta wio no na kom fort, co jest uwa ża ne za spra - wę istotną nie tylko wśród kierow ców amery kań skich, dla których zapro jek to - wa no mo del200, ale rów nież dla miło śni - ków daw nych mo de li Lan cii.

15 Alfa Romeo 4C – marzenie Alfistów Waga piórkowa – mniej niż 850 kg, silnik 1750 cm3 o mocy ponad 200 KM, napęd tylny, nadwozie z włókna węglowego i zapierający dech w piersiach styl.

odczas 81. Między naro do wego Sa lo- TCT” z po dwójnym su chym sprzę głem oraz se lek- nu Moto ry za cyjne go w Gene wie miał tor kon troli dy na micz nej pojaz du Al fa DNA. Ten sa - miej sce debiut mo de lu Alfa Ro meo mo chód to popro stu100-pro cen towa Al fa. P4C Concept –kom pakto wego „su - Nowy „con cept car”, wy ko rzy stu jący do świad cze - percar” z „du szą” prawdzi wego spor - nia zdoby te dzię ki mode lom 8C Compe ti zio ne towe go sa mocho du. Nowa kon cepcyj na wer sja i 8C Spider, wypo sa żony jest w tylny napęd, po- Alfy, o dłu go ści oko ło4m iroz sta wie osi mniej - dob nie jak eksklu zyw ne sa mocho dy spor towe, szym niż 2,4 m, pre zentu je klasycz ną formu łę i kieru je się tą samą fi lozo fią, opar tą na osią gnię - dwuoso bo we go coupé znapę dem na tylne ko ła ciu przyjem ności pro wa dzenia i charak te ry stycz- i cen tral nie umiesz czo nym sil nikiem. nej dla Alfa Romeo zwrot no ści na drodze. Mode - Techno lo gia i mate ria ły za stoso wa ne w Alfie Ro- lom 8C Com peti zio ne i 8C Spider cel ten uda je meo 4C Concept wywo dzą się z mode lu 8C się osią gnąć głów nie dzię ki ich du żej mo cy, pod- Compe ti zio ne (włók no węglo we, alumi nium, na- czas gdy koncep cyj na wer sja Al fy Romeo 4C pęd na tyl ne ko ła) oraz mode li Al fa Ro meo dostęp - charak te ry zu je się mniejszą wagą, moż li wą do nych obecnie wsprze da ży. Są to m.in.: ben zy no - osiągnię cia po przez za stoso wa nie włók na węglo - wy sil nik opo jem no ści 1750 z tur bo do ła do wa niem we go, i gwaran tu je wyjąt ko wą zwrot ność przy i bez po średnim wtryskiem, skrzynia biegów „Alfa stosun ku masy domocy wy noszą cym mniej niż

16 4 kg/KM. Wynik koń cowy to znaczne ogra nicze - nie masy, wy no szącej mniej niż 850 kg, jak rów- nież opty mali za cja środka cięż kości pojaz du, co bardzo korzyst nie wpły wa nazwrot ność isterow - ność na wyma ga ją cych trasach. Nazwa „4C Con cept” jest za powie dzią przy jemno - ści ze spor to wej jazdy, którą może dać tylko nie - zwy kły, 4-cy lin drowy benzy no wy sil nik turbo 1750 o mo cy po nad200 KM. Za le tą te go silni ka, mon- to wane go już w niektó rych mo de lach, np. w Alfie Romeo Giu liet ta Qu adri fo glio Verde, są no wo cze- sne roz wiąza nia tech nicz ne, jak bez pośred ni wtrysk pa liwa, podwój ny , cią gły waria tor faz roz- rzą du, tur bo sprę żar ka oraz system „Sca ven ging”, któ ry za pew nia bardzo szybką re ak cję sil ni ka i re - du ku je efekt tzw. „tur bo dziu ry”. Sil nik Alfy Romeo4C Concept, umiesz czo ny cen - tral nie z ty łu samo cho du, za pew nia po równy wal- ne lub lep sze osią gi niż sil nik opojem no ści 3 litrów, utrzymu jąc zu ży cie pa li wa na ograni czo- Samochód ten maksy mal ną zwrot ność iprzy czep ność na dro dze. nym po ziomie, co jest ty po we dla kom pak to we- nie jest jedynie Rozwią za nie to, wraz z napę dem na tylne koła go, 4-cy lindro we go sil ni ka. Ten pełen energii sil nik marketingową i bar dzo dobrym sto sun kiem masy do mo cy, za - turbo ben zy no wy 1750, współpra cu ją cy z nową, stylizacją pewnia charak te ry styczną dla samo cho dów Alfa stworzoną auto ma tycz ną skrzynią biegów „Alfa TCT” z po - specjalnie Romeo przy jem ność pro wa dzenia, któ ra jest jesz - dwójnym su chym sprzęgłem, wpro wadzo ną na ry - na targi cze więk sza dzię ki rozło że niu ma sy (40% na nek za led wie kilka mie się cy temu wAlfie Ro meo motoryzacyjne. przed niej osi i60% na osi tyl nej). Mi To, a wkrótce również wmode lu Giu lietta, po - Będzie on Mo del Al fa4C Con cept konty nu uje sporto wą zwa la Alfie Ro meo4C Con cept naosiągnię cie dostępny trady cję mar ki, nawią zu jąc do jej począt ków, maksy mal nej prędkości ponad250 km/h i przy - w sprzedaży kiedy zwrot ność isto sunek ma sy domo cy stano - spie szenie od0 do 100 km w poni żej5 se kund. w 2012 roku wi ły klucz do suk ce su sa mocho dów wy czyno - Al fa Romeo4C Concept po sia da nie zwy kle wy - wych, jed nocze śnie łącząc te aspekty zsa mo - szu kany układ za wie szenia (czworo bok z przo du, choda mi Al fa Ro meo, któ re co dzien nie wyjeż dża - kolum na Mc Pherso na z tyłu), który za pewnia ją na drogi.

W HOŁDZIE FERRARI

Abarth z czego ponad połowa pochodzi z włókna węglowego, 17-calowe z krajów takich jak Wielka Brytania, obręcze ze stopu, reflektory 695 Francja, Niemcy i Japonia. ksenonowe z funkcją świateł W Genewie swoją światową Wyposażenie tej serii obejmuje przeciwmgłowych i świateł premierę miały dwa najnowsze między innymi lusterka wsteczne dalekosiężnych oraz ultralekkie modele spod znaku skorpiona: wykonane sportowe siedzenia. Zastosowany Abarth 695 „Tributo Ferrari” w tym modelu silnik to T-Jet w niebieskich barwach Blu Abu 1.4 litra o mocy 180 KM, Dhabi oraz identyczny samochód, który współpracuje ze ale w odcieniu szarości Grigio zautomatyzowaną Titanio. Najnowszy Abarth – skrzynią biegów (MTA) powstały we współpracy posiadającą funkcję z producentem zmiany biegów z Maranello – za pomocą łopatek dostępny jest na kierownicy. w limitowanej serii, Samochód osiąga a ma na swoim prędkość 225 km/h, koncie już ponad zaś od 0 do 100 km/h 1000 zamówień, rozpędza się w zaledwie 7 sekund.

17 Crossover Fiata Na międzynarodowym salonie samochodowym w Genewie zadebiutował model Freemont – „owoc” partnerskiej współpracy Fiata z Grupą Chrysler.

a salo nie w Gene wie Fiat oficjal nie warun ka mi prze strze ni wnętrza, między in nymi za pre zen tował cros so vera o musku - dzięki najwięk szemu w swej kla sie rozsta wowi osi: lar nej syl wetce i zdecy do wa nej linii, nie mal 289 centy metrów. Ten nie zwy kle wszech - Nktó re mu nada no imię Fre emont. Jest stron ny sa mochód dys po nu je sied mioma miej sca- to pierwszy pojazd sta nowią cy mi, po siada bowiem rze czywi sty, oferu ją cy spo ro „owoc” po ro zumie nia zawar te go przez fir mę Fiat miejsca trzeci rząd siedzeń, doktó re go wsia da nie i ame ry kańskiego Chrysle ra. Fiat Freemont wywo - uła twione jest dzię ki90° otwar ciu drzwi. Wystar czy dzi się bezpośrednio z sa mocho du Do dge Jour - jeden pro sty ruch, by zło żyć siedze nia i cał ko wi cie ney, a jego pro duk cja re ali zo wana jest w mek sy- je scho wać w pod ło dze, pozo sta wia jąc miejsce kańskim za kładzie To luca – tym samym, wktórym na regu lar ną przestrzeń ba gażo wą, osią gają cą powsta je 500-tka przezna czo na na rynek ame ry - w su mie po jem ność 1.461 litrów. Aby za pewnić kański. Sa mochód przybę dzie na nasz konty nent pa sa żerom jak najlep szy wi dok dro gi zich miejsc, w po ło wie bie żą cego roku. Nie speł na 5-me tro wy sie dzenia monto wane są na ta kiej sa mej zasa dzie Fre emont (wy mia ry sa mocho du to: 489 cm dłu - jak fote le kino we: siedze nia drugie go rzę du są gości, 188 cm sze ro kości, 172 wyso kości) to sa- nieco wy żej niż sie dzenia przed nie, nato miast sie- mochód komfor towy i cechu jący się dosko na ły mi dzenia trzecie go rzędu są umiej scowio ne jesz cze

18 wyżej niż te w drugim rzędzie. Ten ostatni dyspo - CONCEPT nuje po nadto in nowa cyj nym syste mem o nazwie child bo oster, któ ry – dzię ki od powied nim podusz - Marzenie kom – umoż li wia bez piecz ną po zy cję prze wożo - nych w sa mo chodzie dzieci przez zop ty ma li zo wa- Zagato nie geome trii pa sa bezpie czeń stwa. W porów na niu z Dodgem Jour ney, wnętrze samo chodu jest cał- W Genewie zadebiutował Fiat 500 Coupé Zagato kowi cie no we. Zdecy do wa nie wyróż nia ją się – koncepcyjny samochód stworzony przez jedną w nim: przy kuwa ją ca wzrok deska roz dzielcza z najsławniejszych firm z branży wzornictwa z chromo wa ny mi wykoń cze nia mi, bez prece den so - motoryzacyjnego, we współpracy z Centro Stile wy zestaw wskaź ników oraz inno wa cyjny sys tem Nowy crossover Fiata. Prototyp wyróżnia zaokrąglona, choć audio/video z sze ro kim, ko lo ro wym ekra nem do ty - Fiata to zdecydowanie sportowa oraz nowoczesna kowym. Na tomiast z ze wnątrz samo chodu charak - wszechstronny, sylwetka i jedyny w swoim rodzaju kształt tery stycz ne są nowe, przepro jek to wa ne zde rzaki 7 osobowy dachu, który przypomina charakterystyczny samochód, i osło na chłod ni cy. W zmienio nym tyle po jazdu który oferowany „podwójny garb”, symbol Zagato. wyróż nia ją się przede wszyst kim świa tła LED. Ofe - będzie z bogatą Fiat 500 Coupé Zagato to klasyczny samochód ro wane są dwa typy nie zwykle bo ga tego wy po sa- gamą silników typu „2+2”, zachowujący kompaktowe wymiary że nia, w ra mach któ re go, wszyst kie głów ne ele - modelu, (355 cm długości, 163 cm szerokości menty sta nowią wy po sa żenie se ryjne: od au to ma- i 149 cm wysokości przy rozstawie osi tycznej trzystre fo wej kli maty za cji po system keyless wynoszącym 230 cm), który pod maską kryje yestr (bezklu czo wy układ otwie ra nia i zamy ka nia rewolucyjny dwucylindrowy silnik TwinAir pojaz du), od sys te mu moni to ro wa nia ciśnie nia o mocy 105 KM. Silnik ten idealnie nadaje się w opo nach po ra dio to uch scre en z kolo ro wym do sportowych samochodów o kompaktowych wy świe tlaczem i przyci skami na kierow nicy, od za- wymiarach, o czym świadczy wysoka wartość awan so wa nego kompu tera pokła do we go po do- momentu obrotowego (155 Nm przy 2500 obr/min) datko we światła prze ciwm giel ne. Posia da cze naj- i absolutny rekord pod względem mocy bar dziej miejskiej wersji tego sa mocho du bę dą (105 KM przy 5500 obr/min). ponad to mie li dodyspo zy cji, mię dzy inny mi, 17-calowe obrę cze ze sto pów lek kich, odtwa rzaczDVD z wej ściem na karty SD, system blu e-to oth, czujni - ki parko wa nia, auto ma tycz ne włącza nie re flekto - rów, przy ciemnia ne szyby tylne irelin gi dacho we. Bez wątpie nia atutem Fiata Freemont jest rów nież dba łość obez pieczeń stwo na naj wyższym pozio mie, a to za spra- wą siedmiu po du szek po wietrz - nych, syste mu ABS z „asy sten tem hamo wa nia”, sys te mu ESP z Hill- -Holde rem oraz standar do we go syste mu prze ciwdzia ła ją ce go wy - wróce niu się pojaz du (ERM). Przejdź my wreszcie dopro pono - wanych jed nostek napę do wych. No - wy crosso ver Fia ta począt kowo otrzy ma jednost kę tur bodie sel, która w wersji zna pędem na przed nie koła imanu alną skrzynią biegów bę - dzie roz wijać moc 140 lub 170 KM. Nieco później po jawią się rów nież wer sje4x4, z jednost kami na- pędo wy mi 2.0 Multi jet o mo cy170 ko ni ibenzy no - wym mo torem 3.6 V6 o mocy276 KM, obie z au- Ponadto przy stosunku mocy do pojemności toma tycz ną skrzynią bie gów. Za wyjąt kiem naj - skokowej 124 KM/1l, silnik ten jest również mocniej sze go z sil ni ków o po jemno ści 3,6 li tra jednym ze światowych liderów w kwestii (w połą cze niu z prze kład nią au toma tycz ną), objętościowego wskaźnika mocy. należący do no wej rodzi ny Penta star Chrysle ra, Wszystko to przy zachowaniu niskiego wszyst kie pozo sta łe jednost ki napę do we produ ko - zużycia paliwa i wyjątkowo niskiego poziomu wa ne są przez FPT - Fiat Po wer tra in Tech no lo gies. emisji CO2, tj. 95 g/km.

19 Najsłynniejsza terenówka

W tym roku mija 70 lat od pojawienia się na rynku Jeepa. W Genewie można było zobaczyć debiut Jeepa Grand Cherokee z nową jednostką wysokoprężną o pojemności 3 litrów oraz model Jeep Compass. JEEP GRAND CHEROKEE DIESEL „MADE IN ITALY” HISTORIA MODELU W SKRÓCIE W najnow szej wersji Jeep Grand Chero kee swój Terenowy debiut miał nowy sześcio cy lin dro wy turbo die sel w układzie V o pojem no ści 3 litrów z bezpo śred nim wtry skiem Mul ti jet pro duko wa ny przez VM Mo tori. – znaczy Jeep Jest to fir ma, któ ra swą siedzi bę ma w Cen to (re - gion Emilia -Ro ma nia), i jest leade rem w bran ży zajmu jącej się produk cją jed no stek na olej napę dowy. Udzia ły wniej ma Gene ral Mo tors oraz – odlu - tego tego roku – również Fiat. Ten, po wsta ły we współ pra cy z Fiat Power train, silnik, osiąga moc 241 KM przy 4000 ob rotów i imponujący mo ment obrotowy – niemal550 Nm – już przy 1800 ob- r./min. Zu ży cie pa li wa jest stosun ko wo nie wiel - kie: 8,3 li tra nasto kilo metr ów w cy klu mie sza nym, zaś w cyklu po zamiej skim liczba ta spa da do 7,2 litra. Nowy tur bodie sel V6 bę dzie ofero wa ny ja ko al ter na ty wa dla dwóch – rów nie potęż nych – „benzy nia ków”: no we go V6 Penta sta ra o po jem- ności 3,6 li tra imo cy286 ko ni oraz8V o po jem no - Czy jest na świecie marka, której użytkownicy nie ści 5,7 li tra imo cy352 KM. zgadzają się na zmiany wyglądu auta, a po wprowadzeniu kwadratowych reflektorów w miejsce okrągłych zorganizowali demonstrację przed fabryką? Jest i nazywa się Jeep Wrangler. W ponad stuletniej historii motoryzacji ten samochód jest raczej w wieku dojrzałym, bo narodził się 70 lat temu. Nazywał się wtedy Willys-Overland, a było to w czasie burzliwych lat II wojny światowej. Skonstruowany na potrzeby wojska, wyprodukowany w liczbie ponad 600 tysięcy egzemplarzy, był obecny na wszystkich frontach wojny. Skąd nazwa? Według historyków marki, słowo „jeep” pochodzi od skrótu „GP” (wymowa „dżi-pi”) określającego pojazd wielozadaniowy – „general purpose”. Inni wolą bardziej malowniczą wersję twierdzącą, że nazwa pochodzi od Eugene the Jeep, bohatera popularnych kreskówek z lat trzydziestych. Dzieje Willysa były burzliwe, z wzlotami i upadkami. JEEP COMPASS W czasach pokoju auto dostosowano do eksploatacji SUV WEDŁUG JEEPA cywilnej, dodając mu elementy użytkowe oraz Orygi nal ny design, który na wiązu je do większego Nowy związane z bezpieczeństwem. Na bazie pierwowzoru bra ta – Grand Chero kee, bar dziej wyszu ka ny wy- Jeep Comapss powstawały inne odmiany, większe, bardziej gląd wnętrza owy kończe niu z za stoso wa niem model 2011 komfortowe. M. in. pierwsze na świecie kombi miękkich ma te riałów oraz wybór po między na pę- wykorzystuje z całkowicie stalowym nadwoziem Jeep Station akcenty dem tylko przednich kół lub4x4. Tak, w te le gra - Wagon. Jednak ten najważniejszy w historii model stylistyczne ficz nym skró cie, można zde finio wać no wego Je- nowego Grand pozostał zawsze wierny linii swego pierwowzoru. epa Compass2011. Ten kom pak to wy crosso ver Cherokee A wraz z nim kultowe elementy: żebrowana krata SUV napę dza ny bę dzie silni kiem tur bodie sel 2,2 li- wlotu powietrza, uchwyty przytrzymujące maskę, tra, który osiąga moc163 KM w wersji4x4 i 136 wystające na zewnątrz zawiasy drzwi i kładziona w tej z napę dem na przednią oś. Wprzypad ku przednia szyba, jak w aucie bojowym. czte rech kół na pędo wych zasto so wa no napęd Po drogach świata jeździ wiele milionów Jeepów Fre edom DriveI, dzięki któ re mu blo kowa ny różnej maści i wieku. Choć inni producenci także mają jest central ny mecha nizm różni cowy do poko ny- swoje pojazdy na bezdroża, to tylko słowo „jeep” stało wa nia przeszkód lub od cin ków dróg o słabej się symbolem wszystkich pojazdów terenowych. przy czepno ści. Jerzy Kozierkiewicz

21 FIRMA FIAT I CHRYSLER

Musi być sukcessukces Jerzy Kozierkiewicz Sojusz Fiata z Chryslerem jest strategicznym krokiem o wieloletnich perspektywach. Jak sytuacja ta przedstawia się w Polsce?

onse kwen cją poro zumie nia Fiata Spraw nie przepro wa dziśmy li po łą czenie struktur i Chrysle ra mu si być wie le dzia łań or - pra cow niczych Dy rekcji Han dlowej Fiat Au to Po- ga ni za cyjnych koniecz nych do prze - land i Chry sler Pol ska. Odwrze śnia ubiegłe go ro- Kpro wa dzenia nie tylko wstruktu rach ku dzia łamy już ra zem ista no wimy je den zespół obu firm, ale także nawszystkich te- w ra mach struk tu ry FAP. ry toriach bę dących miejscem ich dzia łania. Tak że Po dobnie jak w ca łej Eu ro pie, mar ki wywo dzą ce w Polsce na stą pi ły zmia ny orga ni za cyjne w dy rek - się z Gru py Fiat po zo staną na ryn ku bez zmian. Ze cji Fiat Auto Poland oraz sieci sprze - strony Chry sle ra swo ją odręb - da ży. Najistot niej sze działa nia przed - ność zacho wa Je ep oraz czę- sta wia Wojciech Masal ski, dyrek tor ścio wo Do dge. Ofer ta Je epa jest han dlowy Fiat Au to Po land (fot. obok). bo gata – obej muje mode le Che - Fiat Auto Poland jest jednym zogniw ro kee, Grand Chero kee, Com - ca łe go łań cu cha Fiat Group Au to mo - pass, Pa triot iWran gler. Każdy, bi les. A za tem wszyst kie zmia ny or- kto lu bi jaz dę po bezdro żach, ga ni za cyj ne wy ni ka ją ce z po rozu mie - tych dość ła god nych i tych bar - nia obu firm doty czą tak że nas. dzo trud nych, znaj dzie samo chód

22 dla sie bie. Grand Che ro kee ma no we sil ni ki, Com- RAZEM Z JEEPEM W POZNANIU pass został bardzo po waż nie zmo derni zo wa ny, Wrangler do stępny jest w wer sji czte ro drzwio wej Fiat na i dwudrzwio wej z krótszym roz sta wem osi. W tym roku W przypad ku marki Dodge roz waża my sprze daż debiutują Motor Show 2011 kilku mode li z tzw. gamy power cars, np. mo de le na rynku aż trzy Chal len ger i Char ger, na wy branych ryn kach euro - modele Lancii pej skich. Warto też podkre ślić, że zapre zen to wa - – nowa Ypsilon, Staruszek Fiat Topolino i nowiutki Abarth 500 C ny w Gene wie Fiat Freemont powstał naba zie Voyager Bicolore ustawione na obracającej się platformie zmo der ni zo wa ne go mo de lu Do dge Jo ur ney. i Thema. Jest to z napisem „90 lat Fiata w Polsce” przyciągały duże wyzwanie, do stoiska Fiata gości Motor Show 2011. Wystawę, Naj większą „re wo lu cję” przecho dzą marki Lancia realizowane i Chry sler. Tu na stę pu je fuzja obu ma rek. Tak więc w całkowicie odbywającą się od 18 do 20 marca na terenie w Eu ropie z logo Lan cii bę dą sprze da wa ne znane nowych Międzynarodowych Targów Poznańskich już mo de le Musa, Yp si lon, Delta oraz nowe, ta kie warunkach odwiedziło ponad 50 tysięcy osób. jak Lancia Voyager iThema zbudo wa na na bazie i liczymy, że Bardzo efektownie prezentującą się ekspozycję nowe go Chry slera 300C. W Amery ce na tomiast, zakończy się Fiata zorganizowali wspólnie Dyrekcja Handlowa pozo sta je mar ka Chry sler. Zade cy do wa ła o tym dużym FAP i dealerzy marki – poznańskie firmy sukcesem specy fi ka da nego ryn ku ita ka decy zja by ła najroz - ACM Mari-Car, Auto-Centrum S.A., Pol-Car Sp. z o.o. sąd niejsza. Chrysler narynku ame ry kańskim mo - oraz Voyager Club. Na stoisku pokazano Abartha że się pochwa lić oko ło10% udzia łem wryn ku. Punto EVO, Fiaty: Linea, Sedici, Bravo, Punto EVO Ma my zatem dwie nazwy dla jednej marki: Lan cia i 500 C Twin Air, Alfy Romeo MiTo i Giuliettę oraz w Eu ropie i Chry sler napo zo sta łych ryn kach. Lancię Delta. Po raz pierwszy zaprezentowano Fu zja firm pocią ga za so bą tak że połą cze nie sieci w nim pojazdy marki Jeep, należącej do Grupy Fiat sprze da ży. Nie od by wa się to jednak au to ma tycz- – modele Cherokee, Grand Cherokee i Wrangler. nie. Przepro wa dzi li śmy rozmo wy ze wszystki mi Jedną z wielu atrakcji stoiska były występy pol ski mi de ale ra mi Lancii iChry sle ra, za pra szając taneczne specjalizującego się w Break Dance ich do współpra cy. W zależ no ści od poten cja łu i Hip Hop zespołu Molo i Frodo, znanego z udziału dane go regio nu dotych cza so wi deale rzy Grupy w programach Mam Talent i You Can Dance. Popisy Chry sler bę dą mo gli posze rzyć swo ją ofer tę tańczących chłopaków oklaskiwały tłumy widzów. o mar ki z Grupy Fiat. Podob nie będą mogli uczy - Warto jeszcze wspomnieć o innej atrakcji Motor nić de ale rzy Fia ta. Show – głównej nagrodzie dla zwiedzających, W ca łej Eu ro pie usta lili śmy termin do1 czerw ca którą była czerwona Alfa Romeo MiTo. te go ro ku nadokoń cze nie proce su podpi sa nia Anna Borsukiewicz umów z sie cią sprzeda ży no wej Lan cii. Oczywi ście na wizu al ne dosto so wa nie salo nów do stan dar - dów mar ki jest tro chę wię cej czasu. Marka Jeep na to miast, która wtym roku obcho - dzi swo je 70-lecie, po zo staje przy dotych cza so wej struktu rze sprze daży. Deale rzy Gru py Chry sler bę- dą na dal zajmo wa li się sprzeda żą i obsłu gą serwi - so wą aut tej mar ki. Pla ny Fiat Group Auto mo bi les prze widu ją do 2014 roku odno wienie gamy sa mo cho dów po - przez wpro wa dze nie 34 nowych mode li i 17 po re stylin gu. Jest to bar dzo am bit ne przedsię wzię - cie marke tin gowe i logi styczne. Wyma ga du że go zaan ga żo wa nia wszystkich osób zwią zanych z FGA. Je stem prze ko na ny, że od nie sie my suk ces han dlo wy izdo bę dzie my no wych klien tów.

23 ATTUALITÀPRODUKT FORMULAFERRARI 1

Ferrari z flagą Włoch Najnowszy bolid Formuły 1 nosi nazwę F150° Italia. W ten sposób Ferrari nawiązuje do 150-lecia Zjednoczenia Włoch. Pojazd posiada ośmiocylindrowy silnik typu V oraz nowoczesne rozwiązania aerodynamiczne.

Mara nel lo zapre zen to wa no nowy Giancarlo w wyści gach zre zygno wa no z takich rozwią zań model boli du, który służyć będzie Riolfo jak podwój ny dy fu zor czy tzw. system F-duct. kie rowcom Fernan do Alonso iFe - Wpro wa dzo no na tomiast możli wość uży cia rucho - Wli pe Mas sie wzdo by waniu naj wyż - mego tyl nego skrzy dła ste rowa ne go hy drau licznie. szych tro fe ów Mistrzostw Świa ta Wśród nowo ści znalazł się również system Kers. For mu ły 1. Je go ozna cze nie W 2010 ro ku wzdecy dowa - – F150° Ita lia – nawią zu je no o od rocze niu syste mu od- do pięć dzie sią te go już mo de - REKORD W CHINACH zy ski wa nia ener gii ki ne tycz nej, lu Fer ra ri Grand Prix i jedno - I W AMERYCE PÓŁNOCNEJ te raz znowu ist nie je moż li - cześnie do wyda rze nia, jakim wość stoso wania go pod czas jest 150 roczni ca Zjedno cze - Ferrari zamknęła 2010 rok wynikiem sprzedaży prawie wyści gów, dlate go Stajnia Fer- nia Włoch. Nieprzy pad ko wo 300 samochodów w Chinach, czyli dwa razy więcej ra ri wy posa ży ła w nie go mo - więc na tyl nej czę ści pojaz du w stosunku do roku 2009. Jest to również najlepszy del F150° Italia. wy eks po no wano trój ko loro wą wynik, jaki uzyskano do tej pory. Znakomite wieści „Obecnie – jak za uważył pre- fla gę te go kra ju. docierają również z Ameryki Północnej, która od zes Ferra ri, Lu ca Cor dero di W mo delu F150° Ita lia, na- zawsze jest głównym rynkiem dla marki Ferrari. Monte ze mo lo – For muła 1 pędzanym ośmiocy lin dro wym Odnotowano tam prawie 20% wzrost sprzedaży ba zuje przede wszyst kim na sil nikiem ty pu056 o po jem no- względem roku poprzedniego. roz wiąza niach ae rody na micz - ści 2,4 litra, po zmianie za sad nych, któ re powo dują róż ni ce.

24 DANE TECHNICZNE 12 CYLINDRÓW, 335 KILOMETRÓW NA GODZINĘ Czteromiejscowe GT Integrale

Rewolucyjne, nowe Ferrari FF łamie wszelkie tradycyjne schematy samochodów typu grand tourer rodem z Maranello. Wprowadzono bowiem do niego stały napęd typu AWD i 2-drzwiową karoserię z 4 miejscami siedzącymi i pokrywą komory bagażnika. A może to crossover? Raczej nie. Jeśli już, to jest to nowy koncept samochodu sportowego, który łączy FERRARI F150° Italia w sobie niezwykle wysokie osiągi i praktyczność eksploatacji. Zdaje się przypominać nieco Astona Nadwozie: z kompozytu włókna węglowego Martina DB5 Shooting Brake z lat 60., ale takie Silnik: typu 056 zestawienie nie ma racji bytu. Tamten bowiem stanowił Cylindry: 8 typu V 90° niecodzienną hybrydę, chyba zresztą niezbyt udaną, Pojemność całkowita: 2398 cm³ samochodu Gt z nadwoziem kombi. Natomiast nowe Skrzynia biegów: sekwencyjna „dziecko” Ferrari to samochód supersportowy Biegi: 7 + RM o opływowych kształtach i ostrej, wyważonej linii. Hamulce: tarczowe wykonane z włókna węglowego Jest to zasługa biura projektowego Pininfarina. FF to skrót od Ferrari Four: mamy więc do czynienia z nawiązaniem do liczby 4 miejsc siedzących i napędu na 4 koła. Schemat układu napędowego pozwala W la tach 70. bardziej li czy ły się kwestie zwią zane Poniżej: na 50% zmniejszenie masy i zachowany jest dzięki z silni kiem i me chani ką”. Monte ze mo lo podkre ślił oryginalne FF, niemu idealny rozdział obciążenia pomiędzy przedni rów nież jak ważny jest trans fer tech nolo gii. „For - pierwszy grand i tylny most napędowy. Elektroniczny system kontroli, tourer Ferrari muła 1 – po wiedział – mu si co raz bar dziej stawać zintegrowany z systemem kontroli stabilności, steruje z napędem się swo istym centrum ba dawczym, opra co wu ją cym na cztery koła. w sposób natychmiastowy momentem obrotowym inno wa cyj ne techno lo gie sa mocho dów ju tra. Sys- Na stronie przenoszonym na każde koło. Silnik umieszczony tem Kers jest w tym kon tekście nie zwykle istot ny”. głównej: F150° centralnie za przednią osią to 12-cylindrowa jednostka Na ko niec prezes przy po mniał o silnej więzi po - Italia oraz typu V 65° o pojemności całkowitej 6262 cm³. Wtrysk między mar ką Ferra ri a Re pu bli ką Włoch. „2011 to Fernando bezpośredni pozwala na uzyskanie 660 KM przy rok, w którym jeszcze bardziej niż zwykle czu je my Alonso, Felipe 8000 obr/min. Skrzynia biegów F1 z podwójnym się Wło cha mi i czu je my z tego po wo du du mę. Massa i Luca sprzęgłem to układ typu transaxle (tj. silnik z przodu, Cordero Fer rari to symbol Włoch zwy cię skich, zjed no czo- di Montezemolo skrzynia biegów z tyłu), który pozwala na optymalne nych w spo rcie”. rozłożenie mas. Dzięki relacji mocy do masy równej 2,7 kg/KM, przyśpieszenie budzi prawdziwe emocje: od zera do 100 w 3,7 sekundy. Prędkość maksymalna to 335 km/h. Równie zaskakująca jest przestronność wnętrza: znalazło się w nim miejsce dla 4 dorosłych osób i bagażnik o pojemności 450 litrów. A jeśli to nie wystarczy, po złożeniu siedzeń tylnych, pojemność komory bagażnika wzrasta aż do 800 litrów.

25 FIAT INDUSTRIAL STRATEGIA Lider z powołania

ięża rów ki, auto bu sy, pojaz dy specjal - Cele i struktura Fiat Industrial ne, cią gniki, maszy ny rolni cze i ma - szy ny do robót ziemnych, sil ni ki oraz – jednej z największych Cze społy na pę dowe: to obsza ry dzia - łalno ści Fiat In du strial – Grupy po - na świecie grup działających wsta łej 1 stycz nia2011 ro ku nasku tek podzia łu Fiat S.p.A. Spół ka sprzeda je wyro by ma rek Iveco, w sektorze samochodów Astra, Irisbus, Magi rus, Case, Case IH, New Hol- land Agricul ture, New Hol land Construc tion, Steyr, ciężarowych, maszyn rolniczych Ko belco i FPT In dustrial. Przewi duje się, że ope ra- cja ta przynie sie wzrost zy sków, któ re w 2014 ro- i dla budownictwa ku po win ny się gnąć 29 mi liar dów eu ro. Dla Fiat Indu strial pra cuje około 61 tysię cy osób. wraz z produkowanymi Zakła dy firmy znaj du ją się w Euro pie (25 za kładów, z cze go 16 we Włoszech, a2 w Polsce – CNH do nich silnikami. Polska i Iveco Poland), wAmery ce Pół nocnej (11),

26 w Ame ryce Połu dniowej (8) i w Azji (8). Iveco, CNH i FPT Indu strial dys ponu ją ponad to 56 cen trami ba daw czymi, w których ze spo ły inży nie rów ba da - ją, projek tu ją i prze prowa dza ją doświad cze nia nad no wymi roz wią za niami ma ją cymi po prawić bez pie- czeń stwo, nie zawod ność i wy daj ność wy ro bów oraz ogra ni cze nie ich wpły wu naśro dowi sko. Rozmia ry, rozmiesz cze nie geogra ficz ne i dywer sy - fi ka cja pro duk tu, jak również in no wa cja, ela stycz - ność i siła finan sowa czynią zFiat In dustrial glo bal - ne go gra cza w róż nych obsza rach działal no ści. Od momen tu powsta nia spół ki wchodzą ce w skład nowej Grupy za warły już kilka poro zu mień. W Euro pie Iveco pod pi sało poro zu mienie z Barc - lays, a CNH z BNP Parias doty czą ce usług finan - sowych. W Chinach nato miast, Iveco iSaic zawią - zały joint ventu re, w ramach które go produ ko wa ne są i sprzeda wa ne pojaz dy użytko we oraz średnie i cięż kie sa mocho dy cię żaro we. Saic to również fir - ma, z któ rą FPT In du strial i Ive co współ pracu ją w zakre sie pro duk cji sil ników . W Rosji CNH pod pisa ła z Ka ma zem poro zumie nie o współ pra cy co do produk cji ma szyn rolni czych oraz ma szyn dla bu dow nictwa, zaś w Turcji CNH pra cuje wspól nie z Koc Hol ding nadre ali za cją cią gni ków. Naj waż niej szym – oprócz zarzą du – orga nem Fiat Indu strial jest Indu strial Exe cuti ve Co un cil (IEC), czy li rada, wktórej skład wchodzą dy rekto ro wie ge ne ral ni spółek tworzą cych Grupę oraz sze fo wie odpo wie dzial ni za tzw. funkcje klu czo we. Do obo- wiązków rady na le ży nadzór naddzia ła niami ope - ra cyj ny mi, de fi niowa nie celów , do ko ny wa nie stra - tegicz nych wy borów oraz po dejmo wa nie de cyzji odno śnie in westy cji. Pre ze sem IEC jest Ser gio Mar chion ne. Po za nim wra dzie zasia dają: Harold Boyano vsky (CNH), Alfre do Alta vil la (Ive co), Gio- van ni Barto li (FPT In dustrial), Moni ca Ci ceri (Group control), Camil lo Ros sotto (Treasu rer i finan cial se- rvi ces), Lin da Knoll (Hu man reso ur ces), Rober to Russo (Ge ne ral co unsel) oraz Ales san dro Nasi (Busi ness deve lop ment i se kretarz). Nato miast od powie dzial ny mi w Fiat In du strial za prze strze - ga nie ko dek su po stępo wa nia i audi ty (Com plian ce i audit) jest Car lo De Ber nar di, za ko muni - ka cję (Corpo ra te commu ni - ca tions) Marco Mon ticel li, Powyżej silnik Cursor 13 azare lacje z inwe sto ra mi produkowany przez FPT Industrial, maszyna (In vestor re lations) Man- do robót ziemnych New fred Mar kevitch. Holland Construction oraz gama pojazdów Eurocargo Iveco FIRMA FPT

Mały silnik z dużym potencjałem Mirosława Malich, fot. Satiz Osiem lat temu w Fiat Powertrain Polska Poland, Ireneusz w Bielsku-Białej rozpoczęto produkcję Kaźmierczak nowoczesnego silnika 1.3 Diesel. W lutym tego roku świętowano jego 4 mln egzemplarz.

a niewiel ką wa gę ima łe wymia ry. Produk cję małe go silni ka rozpo czę to w marcu Jest cichy, lekki, jed nocze śnie 2003 ro ku.4 lu te go tego roku na stą pił kolej ny dyna micz ny i prze znaczo ny dla krok w je go rozwo ju – wypro du ko wa nie 4 milio no - Msze ro kiej ga my sa mocho dów. we go eg zem pla rza. W czasie tej uroczy stej chwi li Oferu je do bre osią gi ikomfor to - stara no się nie za kłó cać pra cy za kła du. W ha li wą jaz dę po łą czoną z ekono mią użyt ko wania. Mo- produk cyj nej Fiat Power tra in Polska wBielsku - wa o in nowa cyj nym silni ku turbo die sel 1.3 SDE -Bia łej ze bra li się przede wszystkim kierow nic - (Small Die sel En gi ne), któ ry zapa rame try technicz - two i pracow ni cy fa bry ki. Dla nich 4 milio no wy ne, a tak że spraw ność inieza wod ność zdobył egzem plarz małego silnika wysokoprę żnego zna- uznanie nie tylko klientów. Jego nie by wałą wie lo- czy znacznie więcej niż tylko wynik pracy iza an - funkcyj ność doce ni li także fachow cy z tej dziedzi - gażo wania. Więk szość znich by ła bo wiem świad- ny, któ rzy w2005 ro ku nagro dzi li go tytu łem ka mi jego na ro dzin. Do gro na tych osób nale ży „In ter na tio nal En gi ne of the Year”. tak że Prezes Za rzą du Fiat Po wertra in Pol ska,

28 LUDZIE Łączy ich mały silnik

„Pracuję przy tym silniku od początku, brałem udział przy jego uruchomieniu jako szef inżynierii produkcji – mówi Ireneusz Habdas, kierownik montażu silnika SDE 1.3. – Od początku postawiliśmy na jego jakość. Silnik ten rozwijał się z roku na rok zarówno konstrukcyjnie, jak i pod względem technologii. Świadczy o tym liczba produkowanych przez nas wersji. Ostatnie zmiany, nad którymi pracujemy od ubiegłego roku, związane są z wprowadzeniem normy Euro 5. Przy montażu silnika pracuje ponad 450 osób, łącznie z obróbką około 650 pracowników. Montaż silnika 1.3 SDE to swoisty konglomerat pracy ludzkiej i automatów. Na tym obszarze około 35% operacji jest zautomatyzowanych. Sama linia natomiast składa się 4 części: i w zależności od postępów w montażu silnika jest coraz mniej zautomatyzowana. Oznacza to, że na początku linii mamy większość stanowisk automatycznych, ➔

Emanu ele Lo renzin : ga my oraz ogromny sukces naeu ropej - „W 2003 roku nad- skich ryn kach przeło ży ły się na ko - zo ro wa łem insta la - niecz ność zwięk sze nia pro duk cji. Na cję li nii pro duk cyjnej kolej ne ju bile uszo we eg zempla rze silni ka tur bodie sel nie trze ba więc by ło dłu go cze - SDE, miałem więc kać: w 2007 roku wy produ ko wa - możli wość uczest ni - no 2 mi liono wy, a w 2008 ro ku czyć w rozpo czę ciu 3 milio no wy silnik. Ak tual nie produk cji tej jednost ki dzien na pro dukcja wynosi – mówi. – Widzia łem w gra nicach 2150 sztuk. pierwszy wypro du ko wa- „Czte romi lio no wy egzem plarz ny sil nik, adziś, ja ko szef zakła du, świętu ję 1.3 SDE świad czy nie tylko wraz z pra cow ni ka mi jego 4mi lio no wy eg zem - o na szej wiel ko ści i moż liwo - plarz. Dla nas to du że osiągnię cie, któ re świad- ściach pro dukcyj nych, ale też czy o suk ce sie i moż liwo ściach zakła du oraz o po pycie i sprze daży takiej sa mej o poten cja le i umie jętno ściach za trudnio nych tu licz by silni ków – dodaje Lorenzin. Po - pra cow ni ków”. twier dzeniem tej popularności jest za in - Po dwóch latach od mo men tu uru chomie nia tere so wanie tą jednost ką w ro ku ubiegłym, święto wa no wy produ ko wa nie mi liono we go eg - gdy zde cydo wa nie prze kroczy li śmy za kłada ne zempla rza, a zdolność pro dukcyj na wy nosi ła już pla ny pro dukcyj ne, a w tym roku przewi du je my 550 tys. silni ków rocznie, czyli ponad 2ty siące podob ną wielkość. Można więc po wie dzieć, że egzem pla rzy dzien nie. Licz ba ta syste ma tycz nie silnik 1.3 SDE ugrun towu je swo ją po zycję po mi - rosła, ponie waż rosło za in tere so wanie jednost ką, mo pa nu ją cego kry zy su. Jest to z pew no ścią wy- zwłasz cza gdy wprowa dzo no do produk cji no we ni k m. in. cią głych udosko na leń techno lo gicz - wer sje sil ni ków o większej mo cy. Uroz maice nie nych, którym podda wa ny był ten silnik”.

29 Sil nik 1.3 16V SDE, pro duko wa ny ak tual nie w naj- LUDZIE now szej wersji tej tech nolo gii znanej naświecie pod na zwą Mul ti jet II, w ciągu ośmiu lat prze szedł ➔ a im dalej następuje produkcja, tym więcej jest wie le mo dyfi ka cji. Pierw sze znaczą ce zmia ny mia - operacji ręcznych. Wynika to z większej liczby ły miejsce w2005 roku, kiedy do70 konnej jed - wersji i zmian w wyposażeniu, przy których nost ki do łączy ła ga ma silni ków od 75 do 90 KM. potrzebna jest praca człowieka”. Później przy szedł czas na 105 kon ną jed nost kę. Andrzej Greń, szef obróbki Po zwiększe niu mo cy imomen tu obro to we go za- silnika Diesel. „Pracuję w tej istnia ła możli wość posze rze nia ga my mode li, firmie od 1973 roku, czyli głów nie o segmentC, w które od tej pory mógł pamiętam jeszcze produkcję silników, skrzyń biegów, zawieszeń i przekładnie kierownicze do Malucha, potem były jeszcze m.in. silniki 700 i 900. Przy produkcji silnika Diesel pracuję od początku, wtedy jeszcze jako kierownik uruchomienia. Obecnie jestem odpowiedzialny za obróbkę 4 elementów silnika: korpusu silnika, wału korbowego, głowicy cylindrów i głowicy górnej. Obrobione odlewy są zamieniane na gotowe elementy do montażu. Na obszarze Obróbek pracuje łącznie około 200 osób. Przez te 8 lat, czyli od momentu uruchomienia, sam silnik zmienia się dynamicznie, poszerzyła się gama zastosowań, mamy ciągłą ewolucję wyrobu. Poza tym cały czas intensywnie pracujemy nad obniżką kosztów, obniżką strat, mamy też znacznie większą zdolność produkcyjną. Początkowo wiele uwagi poświęcaliśmy na szkolenia naszych pracowników, gdyż był to dla nich duży przeskok technologiczny. W 4 milionowy być wypo sa żony mały Diesel. Ko lejne, znaczą ce Dzisiaj nasza załoga prezentuje wysoki egzemplarz mody fi ka cje nastą pi ły w ubie głym ro ku. Wysił ki profesjonalizm, dlatego szkolenia dotyczą nie tyle silnika skie ro wa no wte dy nawprowa dze nie do produk cji technologii produkcji, co metod pracy WCM”. wyposażono silni ków speł niają cych wyma ga nia nor my Euro 5 Dariusz Seruga. „W fabryce Fiata 500, który pracuję od 27 lat, pamiętam traﬁ na rynek doty czą cej emisji spalin, która weszła wży cie francuski 1 stycz nia 2011 roku. Obecnie silni ki wy twa rza ne więc doskonale uruchomienie w Fiat Power tra in Pol ska do stęp ne są w oko ło silnika 1.3 SDE. Początkowo 100 wersjach oróżnej mocy:75 KM z tur bo sprę - zatrudniony byłem jako żar ką o stałej geome trii oraz 85 i 95 KM z turbo - operator obrabiarek, od 2 lat sprę żar ką o zmien nej geome trii. Wszystkie wer sje jestem brygadzistą zapew nia ją do skona łe osią gi przyobni żo nym zu- na odcinku głowicy dolnej. ży ciu pali wa, a dzię ki zasto so wa niu łańcu cha roz- Nasza praca, czyli obrabianie rządu gwaran tu ją wydłu że nie okre su serwi so we - elementów głowicy, nie jest go do 250.000 km i okre su po mię dzy wymia na mi wcale monotonna, nawet jeśli ole ju do35.000 km. związana jest z ciągłym wykonywaniem tych Sil nik Multi jet 1.3 SDE mon towa ny jest w wielu samych czynności. Praca jest odpowiedzialna, (po nad 20) mode lach klasy A, B iC spółki Fiat a wykonywanie jakichkolwiek korekt na obecnych Group Au to mo bi les ta kich, jak Fiat Pan da, rodzi na obrabiarkach automatycznych jest ciekawe. Kiedyś, Fia ta Punto, Lancia Ypsi lon, Fiat Qubo, Alfa Ro - za dawnych lat, wykonywaliśmy te operacje meo MiTo oraz Fiat 500. Po za Fiatem małe silni ki zwykłymi kluczami. Oczywiście, aby zdobyć takie tra fia ją tak że dosa mo cho dów Opla iFor da K. umiejętności, konieczne były szkolenia, kursy W jubi le uszo wy, 4 mi liono wy eg zem plarz sil nika z budowy maszyn, programów itp. Każdy z nas to Multi jet 95 KM Euro 5 wypo sa żo ny został Fiat przeszedł. Ale dzięki temu robimy tak nowoczesny 500 prze zna czo ny dla klien ta francu skie go. wyrób w tak nowoczesnej fabryce”.

30 FIRMA FAP

Fabrykapomysłów

Grzegorz Czylok Tyski zakład Fiata z fabryki produkującej i Magdalena Janeczko samochody przeobraził się na jeden dzień w „fabrykę pomysłów”. Byliśmy tam, by zobaczyć to na własne oczy.

od koniec grud nia, lem ini cjaty wy było omó wienie Przepro wa dzo ne w tym dniu kie dy w powie trzu proble mów zwią zanych z bezpie - warsz taty ZT znacz nie róż niły się czuło się już atmos - czeń stwem na stano wisku pra - od dotych cza so wych szkoleń Pferę świąt, tyski za - cy oraz standar dów do ty czą cych BHP. Każ dy uczest nik miał moż- kład Fiata wy jątko - ja ko ści czy or ga ni za cji pra cy. li wość po dziele nia się swo imi wo praco wał na „4 zmia ny”. spo strze że nia mi. O godzi nie 10:05, kie dy poja wi li - „Ze spo ły tech no lo gicz ne w każ- śmy się przed bramą fa bryki, dej jed nost ce pro dukcyj nej or - wła śnie za koń czy ła się pierw sza ga ni zują swo je Worksho py przy - z nich. Za ta ki stan rze czy odpo - bliża ją ce pra cowni kom te maty, wiada ło zorga ni zo wa ne w tym któ re są najbar dziej kry tyczne dniu Co nvention Ze społów Tech - w ich zespo łach. Ich przedys ku - nolo gicz nych, które przy goto - towa nie wy ma ga pra cy gru po - wa ne zosta ło przez Dział Per so - wej, a w sytu acji, w której każdy nal ny FAP we współpra cy ze pracu je na in nym stano wi sku służ bą FAPS zaj mu jącą się wdra - jest to trudne do zreali zo wa nia” żaniemme todo lo gii WCM. Ce - – mó wi Kata rzy na Knapczyk,

31 Bartosz kierow nik BHP i Ochro ny Śro do - by ły real ne przykła dy z Fiat Auto Dąbrowski, wi ska, li der Fi la ru Bezpie czeń - Poland z ostatniego roku. Istot- na poprzedniej stwa WCM. ne bo wiem jest zwróce nie uwa gi stronie Katarzyna Spo tka nia odby wa ły się w czte- na zagro że nia, na to, jak zmienia Knapczyk. rech tu rach po czte ry godzi ny się na sze za chowa nie, kie dy od - Na dole na każda. Te maty prze wodnie po - czytu je my zagro że nie jako po- stronie obok: dzielo no na dwa pane le. Pierw - ważne al bo gdy trak tuje my je ja - Mariusz szy z nich doty czył fila ru Bezpie - ko nie istot ne”. Szewczyk, czeń stwa (Sa fe ty) World Class Dru gi temat Co nvention sku piał kierownik ZT Ma nu fac tu ring. W kształto wa niu się na prze strzega niu standar - na Spawalni omawia i szerze niu kul tu ry bez pieczeń - mi pod sta wo we pro ble my do ty - dów pra cy, bo wiem – według z pracownikami stwa waż ne jest bo wiem uświa- czące BHP. Następ nie pracow - róż nych źró deł – od 90 do 95% potencjalne domie nie so bie, iż na każdym ni cy mu sie li wy ko nać za dania, błę dów popeł nia nych jest wła- zagrożenia sta no wi sku pra cy wy stę pu ją za- które mia ły im uświado mić, ja kie śnie z po wo du ich nieprze strze - groże nia. Dla te go też od tego działa nia podjąć, aby wprzy - gania. „Dlate go – jak pod kre śla roku w pro ces oce ny ry zy ka za- szło ści wyeli mino wać poten cjal - Bar tosz Dą brow ski, lider Fila ru wo do wego zo sta li zaan ga żo wane za groże nia. „Chodzi oto Focu sed Impro ve ment – mot - ni sami pra cow ni cy, bo wiem to – kon tynu uje Ka tarzy na Knap- tem prze wodnim tej części Co - oni najle piej są w sta nie zi denty - czyk – by uwypu klić to, co sta- nven tion są stan dar dy oraz ich fiko wać za groże nia po jawia ją ce no wi najwięk szy pro blem ze prze strze ganie, a w kon sekwen - się w ich oto cze niu. wzglę du na bez pie czeń stwo, or - cji uni ka nie błędów. Jeśli na to - Kie row ni cy poszcze gól nych ZT ga ni za cję miej sca pra cy, czy też miast powsta ją błę dy, trze ba omó wili ze swoimi pra cow ni ka- logi sty kę, a pod sta wą anali zy umieć je ana lizo wać. Ta część

UCZESTNICY Convention wszystko przedyskutować, poprawić Opinie na temat i wymienić się informacjami”.

Jerzy Gomułka, Jacek Janusz Audit Wyrobu: Wacławek, Kosiński, „Myślę, że efekt ZT 2121 ZT 2413 tego spotkania Spawalnia: Montaż: będzie duży. „Dzięki tej „Nigdy Przede wszystkim inicjatywie wcześniej jest czas na to, mamy nie uczest- żeby na możliwość niczyłem spokojnie omówienia w takiej z ludźmi porozmawiać na tematy tego, co jeszcze można inicjatywie. W normalnych związane z tak ważną kwestią, jaką jest zmienić, ulepszyć, żeby nasza praca była warunkach nie ma czasu porozmawiać bezpieczeństwo czy metodologie WCM. bardziej bezpieczna. W grupie łatwiej o tego typu kwestiach. Każda grupa miała Również forma spotkania, w opinii przedyskutować to, co można zmienić na możliwość przedstawienia swoich pracowników, jest odpowiednia, gdyż mają swoim stanowisku pracy”. problemów oraz sposobów ich uniknięcia”. oni możliwość wypowiedzieć się, zapisać na kartce swoje pomysły wygenerowane Adam Ples, ZT Grzegorz Pilczek, podczas prawdziwej „burzy 2122 Spawalnia: ZT 2488 Montaż: mózgów”. Myślę, że jest to „Uważam, że „Sądzę, że takie doskonałe rozwiązanie, żeby wdrożenie szkolenia są jak oderwać się na chwilę od pracy, dzisiejszych najbardziej ale z myślą o niej stworzyć coś pomysłów to tylko potrzebne. nowego, wartościowego, kwestia czasu, gdyż Mieliśmy okazję ponieważ potencjał pracowników to bardzo dużo omówić w tej materii jest ogromny. Jest zmieni, ulepszy, problemy to pierwsze tego typu spotkanie a pracownikom dotyczące jakości przeprowadzane w tej formie dla będzie się pracowało lepiej wyrobu, a także kwestie związane z BHP. nas, pracowników Jakości. i wygodniej. Mamy doskonałą okazję, by Taka praca w grupie jest bardzo ważna”.

32 warszta tów ma unaocz nić ro lę Wia domo bowiem, że wtak za - ANALIZA W GRUPIE i znacze nie stan dar dów, a przy awanso wa nej tech nolo gicz nie fa - oka zji dać kierow ni kom – w bryce, ja ką jest Fiat Auto Po land, opar ciu o przykła dy z wła sne go gdzie proces pro dukcyj ny trwa „Propozycje poprawy zespo łu tech nolo gicz ne go – nieprze rwa nie, nie zawsze dys - udoskonalą naszą pracę” możli wość przećwi cze nia wraz po nują oni cza sem iodpo wied- ze swo im ze spo łem róż nych sy- nim miejscem, by tego do ko nać. Adam Rak, kie row nik ZT 2417 (Mon taż): tu acji. Ważne jest naby cie umie- Gene ro wa nie po my słów od by - „Dwa lata temu mieliśmy podobne warsztaty ZT. jęt ności grupo wania i ana lizy po - wa ło się w nie któ rych gru pach Teraz, mając już pewne doświadczenie wiemy, jak ten cjalnych przy czyn po wo du ją- pod czas prawdzi wej „bu rzy mó - zachęcić ludzi do pracy umysłowej. Na pewno cych po wstawa nie uste rek, zgów”. Każda zosób uczest ni - pracownikowi łatwiej jest wygenerować pomysł wy ko rzy stu jąc narzę dzie 4M. To czą ca w warsz tatach za pisy wa ła w takiej sprzyjającej atmosferze, w obecności wszyst ko zmierza ło ku te mu, swój po mysł na kart ce papie ru kolegów, z którymi ma możliwość przedyskutować aby by ło to pewne go ro dzaju i przeka zy wa ła ar kusz ko lejnej różne kwestie, czy też wymienić się opiniami. inte rak tyw ne oso bie w gru- W pracy jest bardzo dużo rzeczy, na które spotka nie”. Bezpieczeństwo pie. Ta dopi sy - pracownik musi zwracać uwagę, np. jakość, W ra mach fila - wa ła swój po- bezpieczeństwo zgodne ze standardem, ale ru Fo cus Im- to nasza wspólna mysł i przeka - niestety niektóre sprawy czasami może przeoczyć. pro ve ment zywa ła kartę WCM pracow - odpowiedzialność da lej, tak dłu- ni cy mają do go, aż każdy dyspo zy cji wie le na rzę dzi po- z uczestni ków otrzy mał zpo- zwa la jących, m.in. na: tworze nie wrotem swo ją propo zy cję. Dzię- mecha ni zmów za pobie ga ją cych ki te mu wkrót kim cza sie można powsta wa niu de fek tów, któ re było uzy skać in tere su ją ce, twór - wyni ka ją z pomy łek ludz kich cze rozwią za nia. Pomy sły te nie (Po ka -Yoke), szczegó łowe opi- miały do ty czyć jedy nie te ma ty ki sywa nie pro ble mów (5W1H), bezpie czeń stwa, lecz rów nież: czy anali zowa nie poten cjal nych or ga ni zacji miejsca pracy (WO), przy czyn wy wołu ją cych skut ki, logi sty ki, jako ści (Quali ty), po- dzię ki narzę dziu 4M. dzia łu kosz tów (CD), śro do wi ska Odkąd w tyskim zakła dzie wpro - (Envi ron ment), czy też ja kiej kol - wadzo no meto do lo gie WCM wiek innej dzie dzi ny, którą moż - sta le dąży się do tego, aby na jesz cze udo sko na lić. Tutaj wszystkie te kwestie mogą być w każ dym ob sza rze pra cować Wycho dząc przez bramę zakła - przedyskutowane. Mamy też możliwość nad cią głym udo skona la niem du my również mie li śmy gło wy zintegrowania się w grupie jakby poza pracą, a nie środo wi ska pracy. Dla te go tak peł ne po my słów do tyczą cych zawsze jest na to czas… Wydaje mi się, że to jest istot ne są Conven tion, umoż li - te go, co my sami mo gliby śmy duży plus tego, że możemy się tutaj spotkać, wiają ce pracow ni kom przed sta - udosko na lić w na szym miej scu porozmawiać, wymienić poglądy. Ludzie reagują wianie pomy słów popra wy, które pra cy... żywiołowo i to cieszy. Mnie osobiście te warsztaty w ich przeko na niu po winny dają bardzo dużo cennych uwag i wskazówek, na być stop niowo które powinienem zwrócić uwagę w przyszłości, wdra ża ne. patrząc trochę z innej strony, ze strony pracownika, bo to też – przyznaję – nie zawsze da się zauważyć. Tak naprawdę to dzisiejsze spotkanie – wydaje mi się – wniesie dużo dobrego do naszej pracy. Zaproponowane dzisiaj pomysły poprawy z pewnością udoskonalą naszą pracę. Czasami wydaje się, że już nic się nie da wymyślić, a takie spotkania jak to dzisiejsze pokazują nam, że jednak jeszcze jest parę rzeczy do poprawienia i to jest dla nas bardzo cenne”.

33 PRODUKT ALFA ROMEO

Włoszka w służbie

An na Bor su kie wicz polskiej policji

a 120 takich samo cho - dów przed kilko ma mie- Przed takim radiowozem sią cami rozpi sała prze- pirat drogowy nie ucieknie. Ntarg Komen da Główna Po li cji. Teraz, po dosto so - wa niu samo cho dów do służ by nadro- Alfa Romeo 159 gach, zasie dli za ich kie rowni ca mi funk cjo na riu sze drogów ki w ca łym kra- wyposażona w dwustukonny ju. Kontrakt nara dio wo zy był współ fi - nan so wany – częścio wo ze środków turbodoładowany silnik poli cyj nych, a czę ścio wo z unijnych – a je go reali za to rów wyło nio no w dro- 1750 TBi przyspiesza dze dwu eta po we go prze tar gu. – Wygra ła Alfa Romeo – mó wi Le szek ze startu do 100 km/h zaledwie Sukien nik, co un try ma na ger Alfa Ro- meo. – Jest to duże osią gnięcie, w 7,7 sekundy i może jechać zwłasz cza, że posta wio ne przez poli cję wa run ki by ły bar dzo trud ne, a ich reali - z prędkością nawet 235 km/h. za cja skom pli ko wa na.

34 ELEKTRO NICZ NA cek Bur la ga, dy rek tor ds. han- AUKCJA dlo wych fir my ACM Mari Car, W przetar gu, ogło szonym 23 deale ra Fiat Au to Po land zPo- grud nia 2009 r., brało udział7 znania, któ ra star to wała w prze - firm repre zen tują cych tak zna ne targu. – Siedzie liśmy przy kom- marki jak Re nault, Sko da iOpel. pute rach i li cyto wa li śmy, kto Odby wał się on dwu etapo wo. przedsta wi ko rzystniej sze wa- Naj pierw wszy scy skła dali ofer ty run ki kon trak tu, oczy wi ście nie na sprzedaż i dosto so wa nie do wie dząc, co ofe ru ją konku ren ci. „pod klucz”, a więc go to we do po li cyj nych potrzeb (ozna ko wa - Ode tchnę liśmy z ulgą, gdy oka - wy jaz du na służ bę. Wy ko naw ca nie ra diowo zów, wy posa że nie za ło się, że wy gra li śmy. mu siał więc wziąć na sie bie ich w ra da ry i wi deore je stra to - Co przyczy ni ło się do wygra nia wszyst kie za da nia zwią zane ry) 120 samo cho dów. Oferty te prze tar gu? – Bar dzo do bra zna- z przekształ ce niem zwykłe go by ły oce nia ne pod względem jo mość ryn ku wy posa żeń spe- sa mo cho du oso bo we go w po li - for mal nym, czy spełnia ją wy ma - cjal nych i cięż ka pra ca wie lu cyj ny sa mo chód pa tro lo wy. ga nia SIWZ (spe cyfi ka cji istot - służb: fi nanso wych, lo gistycz - nych wa run ków za mówie nia). nych, zajmu ją cych się doku - POSTA WIO NO Wyma ga nia, co do pojaz dów menta cją i ho molo ga cją urzą- NA SPRAWDZO NE by ły skon krety zo wa ne. Obejmo - dzeń oraz ze spo łu flo towe go – ROZWIĄ ZA NIA wa ły m. in. takie pa rame try jak podkre śla Leszek Su kiennik. Dosto so wy wa nie Alf do zadań moc sil nika czy pręd kość mak- – Po znań ska firma Mari Car jest w służbie Komen dy Ru chu Dro- symal ną auta, atakże ozna ko - bar dzo do świadczo na w przy - gowe go wy maga ło przede wanie sa mocho du patro lo we go, goto wy wa niu sa mocho dów do wszystkim bardzo dobrej zna jo- czyli przygo to wa nie go od stro - wyma gań poli cji. Zajmu je się mości ist nie jących na rynku sys- ny wi zu al nej. tym od lat. Do stoso wy wa ła do te mów rada ro wych jak i wide o - Dru gi etap, któ ry od był się9 poli cyj nych potrzeb Fiaty Sti lo, re jestru ją cych, któ re na leża ło za - marca 2010 r., roz gry wano nie- Bra vo, a także dostaw cze Du - monto wać w sa mocho dach. ty powo, gdyż po le gał on na au- ca to. Świetnie zna rynek pod - Bar dzo du że natym po lu do- kcji elektro nicz nej. – Wszyscy wyko naw ców, produ cen tów świadcze nie fachow ców z Ma ri ofe renci skła da li swo je propo zy - i dostaw ców spe cjali stycz ne go Car – już wielo krotnie in sta lo wa li cje w czasie rzeczy wi stym on li - sprzę tu. To dzięki temu moż na te go typu urzą dze nia w poli cyj - ne i mogli je mody fi ko wać, to było spełnić wa runki wy mie nio- nych radio wo zach – de termi no - jest po prawiać w zakre sie ceny ne w po licyj nych za mówie niach, wa ło, ja kiej mar ki urządze nia po- pod czas trwa nia au kcji – opo- a by ły one trud niej sze od win ny być zasto sowa ne w tym wiada Leszek Su kiennik. – By ło wszyst kich dotych cza so wych. przypad ku. Wybór był oczy wi - bar dzo nerwo wo – doda je Ja- Au ta miały być przy goto wa ne sty: – rada ry Iskra, je dy ne ho -

ELEMENTY WYPOSAŻENIA Policyjne Alfy 159

Wszystkie Alfy 159 dla polskiej policji zostały oznakowane zgodnie z najnowszymi wzorcami i są utrzymane w srebrno-niebieskiej kolorystyce. Ich wyposażenie, poza specjalistycznym, przygotowanym według zamówienia, jest bardzo bogate. Obejmuje m. in. elektrycznie sterowane tylne szyby, regulowane pod względem wysokości fotele kierowcy i pasażera z przodu, dwustrefową automatyczną klimatyzację, siedem poduszek powietrznych, w tym jedną chroniącą kolana kierowcy. Alfa Romeo 159 to niezwykle bezpieczny samochód, który w teście zderzeniowym Euro NCAP otrzymał najwyższą możliwą, pięciogwiazdkową ocenę. Bezpieczeństwa na drodze i precyzji trakcji pilnuje perfekcyjnie zestrojony układ jezdny wspomagany przez najbardziej wyrafinowane systemy elektroniczne. Ich listę otwiera układ ABS, dalej jest zespół trzech systemów składający się z VDC (ESP) + Brake Assistant + Hill Holder i wreszcie system Q2, czyli elektroniczny samoblokujący mechanizm różnicowy. mo logo wa ne w Polsce imają ce projek to wać prze bieg wszyst- Wyposażona w specjal ną, dwukrot nie niższą u nas le ga li za cję, – wi dere je stra- kich kabli. Po trzeb ne były prze - wideorejestrator lam pę, wyko rzy stu ją cą techni kę to ry war szawskie go Po lCam cież do dat ko we wiązki, aby za- nagrywający to, LED. Belki były spraw dzane Sys tems. monto wać „kogu ta” na dachu, co się dzieje w In sty tu cie Lotnic twa, nale ża ło zarówno Od wie lu lat urzą dze nia tych z ty łu au ta dwie dio dowe lam- też opraco wać spe cjalny sys- z przodu firm znajdu ją się w sta łym wy- py, wi de ore je strator po łą czo ny jak i z tyłu tem moco wania ich do dachu, posa że niu polskiej po li cji i cie - z ka me ra mi, stero wa nie z pozy - radiowozu, któ ry trze ba by ło wzmoc nić. szą się bar dzo do brą opi nią. cji kierow cy otwiera niem i za- a także radar Wszyst kie prze rób ki kon sulto - Po ziom trud no ści dla wy ko naw- myka niem tyl nych drzwi, krót - pozwalający wa no na przygo to wa nym w Po- cy został podnie sio ny o do dat - kofa lów kę Moto ro la, cztery anna pomiar zna niu pro toty pie ra diowo zu, ko we warun ki. Urządze nia nale - teny, radar. Pra wi dłowe scho - prędkości ustala jąc z poli cyj ny mi fa chow - samochodów ża ło skon fi gu ro wać w ta ki spo- wanie wszyst kich przewo dów ca mi umieszcze nie po szcze gól - nadjeżdżających sób, by funk cjona riu sze jadą cy by ło bar dzo pra co chłon ne. z przeciwka, nych ele men tów wy po sa że nia. samo cho dem mogli do wolnie Po jawił się też problem udokumentuje odczy ty wać pręd kość zwi de - z umiesz czany mi na da chach każdą RADIO WO ZY ore je stra tora lub z rada ru. Tego ra dio wozów poli cyj nymi belka - niebezpieczną JUŻ W POLI CJI w Pol sce jeszcze nigdy nie ro - mi sygna li za cyj ny mi, po pu lar nie sytuację Umo wa pod pisa na z Komen dą bio no. zwa nymi „kogu tami”. Okaza ło na drodze. Głów ną Po li cji prze widy wa ła W fir mie ACM Ma ri Car jest się bowiem, że przy pręd ko ści, do starcze nie 120 samo cho dów specjal na ekipa zajmu ją ca się któ rą osią ga ją Alfy Ro meo 159, Al fa Romeo159 do punk tów: taki mi zada nia mi jak do stoso - zasto so wa nie dotych cza so - w Warsza wie, Opolu, Gdań sku wy wa nie sa mo chodów do spe- wych lamp grozi ło by ich ze rwa - i Bia łym sto ku. Z nich samo cho- cjal nych potrzeb. Naj ważniej si niem. W płoc kiej fir mie Ga met dy powin ny wyru szać do wy - są w niej inży nie rowie elek tro nik skon stru owano dla ra dio wo zów zna czo nych ko mend. Al fy 159 w srebrnym ko lorze nad wozi, wypo sa żone w wer sję Pro gression, go towe do eksplo - ata cji za czę ły do cie rać do po - znańskie go zakła du ACM Ma ri Car od września ub.r. Przy do- stoso wy wa niu aut do po trzeb poli cyj nych za trudnio na by ła ekipa składa jąca się z 6 mecha - ników i 8 elektry ków. Prace przy przebu do wie Alf na ra diowo zy ukończo no w poło wie grud nia. Samo cho dy mają dwu letnią gwa rancję, a serwis zapew nia ją im auto ry zo wane punk ty dealer - skie Alfy Romeo (naspe cjali - stycz ne urzą dze nia udziela ją pro du cen ci te go sprzę tu). W sprzeda ży floto wej marki i mecha nik, bo tego typu prze - Wybrane dane techniczne kon trakt dla poli cji stał się rób ki w autach są naj trudniej - Alfy Romeo 159 dla potrzeb policji w ubie głym roku najwięk szym sze. To oni opra cowy wa li skom - sukce sem. W ciągu ostatnich pliko wa ne ukła dy połą czeń Silnik 1750 TBi trzech lat nie było to je dy ne ta- i sposo by ich umiesz czenia Pojemność (cm³) 1750 kie osiągnię cie. Rok wcześniej w sa mo chodach. Moc KM (kW)/obr./min. 200 (145)/5000 sukce sem za kończo na zo stała – W Al fach prze zna czo nych dla Maks. mom. obr. (Nm/obr./min.) 320/1400 sprze daż 50 Alf Bre ra dla Plus po li cji do ist nie ją cej już insta la cji Prędkość maksymalna (km/h) 235 GSM. Polska jest ko lej nym kra- mu sieli śmy doło żyć po 600 me- Przyspieszenie 0-100 km/h (s) 7,7 jem, w któ rym poli cja przesia da trów przewo dów elek trycz nych Zużycie paliwa (l/100 km, cykl miesz.) 8,1 się do ra diowo zów marki Alfa – opo wiada dyr. Burla ga. – Hamulce tarczowe wentylowane (mm) Ro meo. Od lat wyko rzy stu ją je Trzeba było sporzą dzić bi lans przednie 320 służ by po licyj ne we Wło szech prądo wy w sa mocho dzie i za - tylne 292 i w Au strii.

36 AKTUALNOŚCI RAJDY

Z Warszawy do Monte Carlo Siedem polskich załóg z ośmiu, które brały Tomasz udział, dojechało do mety Rajdu Monte Carlo Szmandra, fot. Castrol samochodów historycznych. Zawodnicy i Grzegorz Gac startowali z Warszawy.

racia Je rzy iWoj ciech Walen to wi czo - Zwycię ży li Wło si Mario Sa la iMauri zio Torla sco wie (Al fa Ro meo2000 GTV z 1972 (Po rsche 911), a na mecie sklasy fi ko wa no 249 ro ku) za jęli 36. miej sce, najlep sze ja- za łóg, spośród 322, któ re wy star to wa ły. Bkie na si za wod ni cy zano to wa li w hi - Wgro nie tych, którzy odpa dli znaleź li się Andrzej storii tej im prezy. Inna polska za łoga Du szyń ski i Dariusz Bień kow ski. Już na po cząt ku Andrzej i Sta nisław Postaw ka, star tują ca Pol skim od cinków tzw. jaz dy regu larnej, ude rzyli oni swo - Fiatem 125p, zadzi wi ła rywa li i kibi ców sen sacyj - im Fia tem125p w ska łę iz po wo du uszkodzeń, nym siódmym czasem nadwu na stej próbie pro - musie li się wy co fać z ry wali za cji. Wielka szko da, wadzą cej przez słyn ną bo mie li by śmy komplet na - Polski Fiat 125p prze łęcz Turi ni. Ta ta An- szych za łóg name cie Rall - załogi Andrzej i Stanisław drzej wraz z sy nem Stani - ye Mon te Car lo Hi sto ri que. Postawka sła wem oka za li się także A war to dodać, że tego - na trasie rajdu najlep si wśród użyt kowni - rocz na, 14. już edycja tej ków nie zapo mnia ne go im pre zy, przebie ga ła w wy - „Duże go Fia ta”, koń cząc jąt kowej opra wie iatmos fe- rajd na 55. pozy cji. rze. Wszyst ko zasprawą

37 ob chodów jubi le uszu100-lecia Raj du Mon te Car - Alfa lo. Pierwszy rajd odbył się wtej oko li cy w 1911 Romeo 2000 roku, a 100 lat hi sto rii czy ni go naj star szą rozgry - GTV braci wa ną do dzisiaj sporto wą im prezą sa mo cho do wą Walentowiczów na świe cie. Raj du nie or ga ni zo wa no jedy nie w la- okazała się tach wo jen nych (1913-1923 i 1939-1948) oraz najszybsza z polskich w 1957 i 1974 ro ku. Do1996 ro ku zawo dy miały uczestników cha rakter zlotu gwiaździ ste go, a zało gi star to wa ły rajdu z róż nych miast Eu ropy oraz Afryki Północ nej. Aż dwa dzieścia ra zy, w latach 1959-1979, punk tem star to wym była War sza wa. Do tej chlubnej trady - cji powró cił tego rocz ny Ral lye Mon te Car lo Histo - ri que, który roze gra no już po raz 14. W ten spo- sób stoli ca Polski znów stała się jed nym zmiast, w któ rych roz poczy na ła się ry wali za cja, tym razem jednak uczest ni ków hi storycz nej od miany słyn ne go kla sy ka. Ram pę starto wą ustawio no na Pla cu Teatral nym w Warsza wie, a w gronie miast, zktórych wyru - szały raj do we samo chody zna la zły się tak że ma- rokań ski Ma ra kesz, szkockie Glasgow, Bar ce lo na w Hisz pa nii iRe ims we Fran cji. „Start Rajdu Monte Carlo zWar sza wy jest uko ro- no waniem ob cho dów60-le cia Pol skie go Związ ku Moto ro we go przy pada ją cych wła śnie wstyczniu 2011 ro ku. Symbo licz nym i nieprzy pad ko wym wy daje się fakt, że nasz ju bi leusz zbie ga się wła- śnie z ju bile uszem 120-le cia Au tomo bil klu bu Mon te Car lo i100-le ciem Raj du Mon te Carlo. Start histo ryczne go Raj du Mon te Car lo zWarsza - wy jest zarów no świętem dla uczest niczą cych

38 zwycię stwa w Raj dzie Mon te Car lo odnie sio ne w la tach1967 i 1981. War to wspomnieć, że bracia Wa lento wi czo wie, któ rzy okaza li się najlep szą pol ską zało gą rajdu, już po raz siódmy wyru szy li na trasę prowa dzą cą do Księ stwa Mo na ko. Nasi zna komi ci raj dowcy, na co dzień miesz ka ją cy w Sztok holmie, zgod nie oceni li, że te gorocz na impre za by ła jed ną znaj- trud niej szych. „Naj pierw po rząd nie we zna ki da ła nam się do jaz - dów ka z Drezna doMo na ko. Li mi ty cza so we by ły bar dzo wy śrubo wa ne i w re zulta cie mu siałem spę dzić za kierow ni cą aż 30 godzin bez odpo - czyn ku. Po dob nie jak w ubiegłych latach, do bór ogumie nia oka zał się kluczo wy dla koń cowych wy ników. To był dla nas bardzo męczą cy tydzień sporto wej rywa li za cji, ale satys fakcja jest ogromna” – przy znał Je rzy Wa len to wicz. Ne stor polskiej ekipy Andrzej Po staw ka, były pre - zes Au tomo bil klu bu Dol noślą skie go, jest również Tradycyjny start do tzw. „zlotu zda nia, że była to naj trudniej sza edy cja „hi sto - gwiaździstego” rycz nej” im pre zy. prowadzącego „W ubiegłych la tach zwy cięz ca koń czył rajd ma jąc do Monte Carlo zazwy czaj na swoim koncie około dwóch tysię cy punktów kar nych. Tym ra zem trium fator za in ka so - w nim zawod ni ków, jak i ogromnym przeży ciem wał ich prze szło czte ry tysią ce. Zmienia li śmy się dla kibi ców, mogą cych nie tylko zbli ska obejrzeć, z sy nem za kierow ni cą. To wła śnie on prowa dził ale wręcz do tknąć legen dar nych samo cho dów” – nasze go Fia ta125p pod czas te stu wiodą ce go powie dział Andrzej Wit kow ski, prezes Pol skiego przez słynną przełęcz Tu ri ni. Przez cały czas ko - Związ ku Mo to rowe go rzy sta li śmy z opon z kolca mi. Jaz da bez nich by- Po star cie z Warsza wy za wodni cy po dróżo wa li ła by nie dopo my śle nia” – po wiedział Po staw ka. przez Wrocław doDrezna, adalej przez Bad Przy oka zji pod kre ślił, że jest pod wra żeniem Homburg, Sochaux, Cham pa gno le, Anne cy oraz sprawne go prze prowa dze nia rajdu. „Już dzi siaj St An dre Les Al pes, aby popoko na niu ponad myślę o kolej nej edycji tej im pre zy, zwłaszcza, że 2200 ki lome trów i dwóch dniach jazdy do trzeć w jed nym punkcie jej re gu la min został zli be ra li zo - do Mon te Carlo. Dalsza ry wali za cja prze biega ła wa ny. Na uro czy sty ban kiet uKsięcia Mo nako na trasach zloka li zo wa nych na północ od Mona - mogli śmy zało żyć ciem ne garni tu ry za miast trady - ko. Ostatnie go dnia im pre zy, nastą pi ło ogłosze nie cyj nych smo kin gów”. wyni ków, a wieczo rem, na zapro sze nie księ cia Mona ko, wszyscy uczestni cy spotka li się na uro- Wy ni ki14. Ral lye Mon te Car lo Hi sto ri que czy stej gali po łą czo nej z roz da niem nagród. Wte - dy oczywi ście, rajdo we kombi ne zo ny zastą pi ły 1. Ma rio Sa la/Mau ri zio Tor la sco (Wło chy) Po rsche 911 ele ganc kie stro je wie czo rowe... 2. Raf fa el lo Ra imon do/Mar co Ca le ga ri (Mo na ko) Mi ni Co oper Z załóg startu ją cych z Warsza wy najle piej wypadł 3. Ernst Junt gen/Mar cus Mu el ler (Niem cy) Mer ce des Benz 300 SE mistrz Eu ro py z 2003 ro ku Bru no Thi ry pilo to wa - 36. Je rzy i Woj ciech Wa len to wi czo wie (Szto kh lom) Al fa Ro meo 2000 ny przez Ni co la sa Gil so ula. Ford Fiesta bel gij skie - GTV (1972) go du etu został skla sy fi ko wany na czwar tym miej - 55. An drzej i Sta ni sław Po staw ka (Wro cław) Pol ski Fiat 125p (1976) scu. Na tomiast in ny Belg Jose Larep pe, ubiegło - 84. To masz Ja skłow ski/Piotr Ba ny (War sza wa) Pol ski Fiat 125p rocz ny zwy cięzca Rallye Monte Carlo Hi stori que, (1972) tym ra zem mu siał za do wo lić się18. po zy cją. 168. Ar tur Bur tan/Piotr Kot (Kra ków) Fiat 128 Co upè(1975) Z ko lei Fran cuz Bru no Sa by, któ ry ma wsporto - 197. Wło dzi mierz Cier liń ski/Ja cek Mil ler (Wro cław) Pol ski Fiat 125p wym ży ciory sie triumfy wMonte Carlo (1988) (1977) i Daka rze (1993) za jął45. miej sce. Legen dar ny 206. Grze gorz Ba ran/Mar cin Wy dra (War sza wa) Mer ce des -Benz 280 Rau no Aalto nen swoje go Mi ni Co ope ra dopro wa - CE (1977) dził do mety na109. po zy cji, a Je an Ra gnotti 221. Je rzy Ma zur/Ja cek Storm (Wał brzych) FSO Po lo nez (1978) był 169. Fin i Fran cuz ma ją rów nież wdorob ku

39 FIRMA CNH

Płocki uniwersytet dla mechaników Unetversity brzmiący niemal jak uniwersytet, to Dział Szkoleń Technicznych w płockim

Anna CNH, w którym zdobywają wiedzę Borsukiewicz pracownicy sieci dealerskiej spółki.

waj młodzi lu dzie, Jego wnę trze poniedaw nym re- MECHA NIK któ rzy wraz z na mi mon cie pachnie no wo ścią. Ob - TWORZY pobie ra ją w por - szer ny hol z logo Une tver si ty, WIZE RU NEK FIRMY Dtier ni plakiet ki utrzy ma ny w firmo wej, sza ro- uprawnia ją ce do -czer wo nej ko lo ry sty ce, miesz- – Na zwa Une tversi ty, powsta ła przekro cze nia bramy za kładu, czący kawo wy ba rek i sto liki, jest w ubie głym roku, określa dzia - na pewno są tu nie poraz te raz pusty . Za peł nia się w cza- łal ność szkole nio wą spółek pierw szy. Pyta ni, czy zna ją dro- sie przerw, a w przy le ga ją cych w Gru pie Fia ta, któ re adre sują gę, od po wia dają, że oczywi ście, do niego salach trwają wła śnie swoją ofertę doper so nelu sie ci bo prze cież przyje cha li na kurs za ję cia. My zaś spoty ka my się dealer skiej – mó wi Moni ka Go - i bez waha nia kieru ją się w stro- z Mo ni ką Gogół kie ru ją cą Dzia- gół. – To od wykwa li fi ko wa nych nę biurow ca, gdzie mie ści się łem Szkoleń Technicz nych Une- mecha ni ków ob sługu ją cych ośro dek szko le nio wy. tversi ty w CNH Polska wPłoc ku. specja li stycz ne i bardzo skom-

40 pliko wa ne ma szy ny ofe ro wane na udział w kur sach wtry bie dnio we kursy pro wadzo ne przez CNH, mają cych bez po - on -li ne, a tak że naspraw dze nie przez instruk to rów, odby wa ją ce śred ni kontakt zklien ta mi, za le - umiejęt no ści pracow ni ków. się w Płoc ku. Kieru ją na nie ży wi zeru nek i konku ren cyj ność Pod czas szkole nia uczestni cy, swych pra cowni ków de alerzy. na szych marek. Dla te go tak korzy sta jąc z in terne tu, wybie ra - – Szko lenia trwa ją właści wie ca- waż ny jest poziom wiedzy tech - ją je go te mat i sa modziel nie ły czas. W każ dym ty godniu nicznej i sta łe posze rza nie umie - przera bia ją program, mając do ma my jeden lub dwa kursy – jętno ści me chani ków ser wiso - pomo cy pre zenta cje, slaj dy, wy- mó wi Moni ka Go gół. – Zain te re- wych. Te mu wła śnie słu ży bo- konu ją ćwicze nia, spraw dziany. sowa nie jest du że, bo choć ga ty pro gram szko leń. Ich wy ni ki są za pisy wa ne, po - uczest nic two w za ję ciach kosz- Sieć dealer ska, oferu ją ca całą zwala ją na ocenę kom peten cji tuje, to jednak pozwa la zdobyć ga mę pro duk tów Gru py CNH, kursan ta, okre śle nie, jaką wie - praktycz ną wie dzę. Gru py stu- a więc maszy ny rol ni cze ma rek dzę zdo był, aw czym po wi nien den tów są nie wiel kie, zwykle New Hol land iCa se IH oraz ma- się jesz cze doszko lić. Inter ne to - 10-12-osobo we, więc wy maga - szy ny bu dowla ne marek New Od mechaników we kursy są bezpłat ne. Ich wy- ne jest za an ga żo wa nie każde go serwisowych, Hol land i Case obejmu je ca łą kaz i te ma ty moż na znaleźć uczest ni ka, co gwa ran tu je efek- którzy mają Pol skę. De ale rzy zaj mu ją się nie bezpośredni po za logo wa niu się na Web tyw ność szko le nia. tyl ko ich sprzeda żą, ale rów nież kontakt Univer si ty, adres in terne to wy dys ponu ją częścia mi zamien ny - z klientami, www.cnh-we bu ni ver si ty.com lub WIRTU AL NY mi i ofe ru ją usługi serwi so we. w CNH w kata lo gach szkoleń tech nicz- CIĄGNIK Obsłu ga po tęż nych cią gników, wymaga się nych przy goto wa nych przez Płoc kie cen trum Unetver si ty, kom baj nów żniw nych, pras, ko- odpowiedniego Unetver si ty. Wybór te matów po niedaw nym remon cie, jest poziomu wiedzy. pa rek czy łado wa rek wypo sa - jest ogromny, a poziom szko leń bar dzo do brze wypo sa żo ne. Ma Temu właśnie żo nych w skompli ko wa ne ukła- służą szkolenia bar dzo zróż ni co wa ny. nowo cze sne sa le wykła do we, dy napę do we, elek trycz ne i hy- prowadzone W zakre sie zagad nień, które w których od by wa się teo re tycz- draulicz ne, coraz bar dziej w ramach wyma ga ją ćwiczeń tech nicz - na część zajęć i 2 ha le warsz ta- „naszpi ko wa nych” elektro ni ką Unetversity nych, or gani zo wa ne są kilku - to we do ćwi czeń prak tycz nych. to po waż ne przedsię wzię cie. Tym bardziej że sprzęt zwy kle mu si pra co wać w cięż kich, te - re no wych wa run kach i być nie- DZIAŁ SZKOLEŃ TECHNICZNYCH zawod ny, bo przecież nie moż- na przesu nąć np. sia noko sów Pod damską czy kampa nii żniwnej. Maszy ny ręką filologa mu szą być przygo to wa ne do ak cji, a me chani cy, naj częściej Patrząc na Monikę Gogół trudno sobie wyobrazić, że to tej drobnej, młodej kobiecie usu wają cy awa rie wwa run kach podlegają szkolenia techniczne dotyczące ciężkich maszyn rolniczych i budowlanych. po lowych, nie ma ją wte dy cza- Jest jedynaczką wśród kierowników wszystkich europejskich centrów Unetversity. su na ekspe ry men to wa nie. Mu- – W ten męski świat weszłam w 2002 roku – opowiada. – Będąc anglistką, zostałam szą umieć zdia gno zo wać uster - zatrudniona w CNH w dziale obsługi posprzedażnej firmy do tłumaczenia materiałów kę i szyb ko ją usu nąć. technicznych. Szybko stwierdziłam, że wykształcenie filologiczne mi nie wystarczy, musiałam poznać język techniczny KURSY i zrozumieć, jak działa to, o czym tłumaczę. Pytałam więc DLA KAŻDE GO kolegów, zawracałam im głowę szczegółami, uczyłam Dział Szkoleń Tech nicznych się. Dwa lata temu, gdy w Grupie CNH przeprowadzano Une tversi ty w CNH przy go tował reorganizację obszaru szkolenia, zostałam dla me chani ków ser wiso wych kierownikiem działu szkoleń technicznych. ca ły sys tem szko leń technicz - Pani Monice podlega dwóch prowadzących kursy nych po zwala ją cych im wy peł - trenerów, których wiedza, jak podkreśla, jest ogromna. niać te zada nia. Szkole nia od - To inżynierowie z dużą praktyką zawodową. Marek Bączyk by wa ją się za rów no w sys te mie zajmujący się kombajnami i prasami pracuje w CNH inter ne to wym, jak i podczas od 2008 roku, ale wcześniejsze lata spędził w firmach kur sów prowa dzo nych w płoc - pokrewnych branż. Dariusz Ciemiecki, specjalista kim ośrod ku. od ciągników, zanim w 2009 roku trafił do Działu Inter ne to wa platfor ma szkole - Szkoleń, w CNH przepracował wiele lat. nio wa Web Uni versi ty pozwa la

41 Najwięk szą no wo ścią jest jed- kę, któ rą trze ba wy kryć – tłu ma - nak wirtu al ny symu la tor, który czy Dariusz Ciemiec ki. – Na po ja wił się tu w styczniu. Wjed - ekranie krok po kro ku wi dać, ja- nej z sal za insta lo wa no 6 po łą - kie kur san ci wy ko nu ją ope ra cje. czonych w sieć sta no wisk kom - Mu szą umieć podłą czyć urzą - pute ro wych ze specjal nym dze nie do zdia gnozo wa nia Dariusz oprogra mo wa niem, po zwala ją - uster ki silni ka, urucho mić pro- Ciemiecki cych w wirtu al ny sposób roz ło- gram dia gno stycz ny, spraw dzić i Marek Bączyk, żyć na części cały ciągnik. Tre - wszyst kie pa rame try pracy, ko - to inżynierowie nerzy – Ma rek Bą czyk iDariusz dy błę dów, okre ślić możli wo ści z dużą praktyką Ciemiec ki prezen tu ją nam, jak napra wy, a po tem wymie nić zawodową na ekra nie moż na otwo rzyć ma - uszko dzony kompo nent. – Ta ki prowadzący skę silni ka, wejść do ka biny cią - symu la tor pozwa la nauczyć się kursy gni ka, obej rzeć izba dać je go drogi roz wiązy wa nia pro blemów poszcze gól ne elemen ty oraz – do daje Mar ek Bączyk. – Wje - układy. – Na swoim stano wi sku go pro gra mach będą wprowa - mo gę obser wować poczy na nia dza ne kolej ne produk ty, bo to kursan tów, wy gene ro wać uster- jest przy szłość szko leń.

NOWOŚCI SZKOLENIOWE Certyfikaty – czyli uznanie kompetencji

W CNH wprowadzono w tym roku nowość – program certyfikacji mechaników, pozwalający określić ich kompetencje zawodowe. Pracownikom, którzy ukończą odpowiednie kursy i podczas testów zdobędą określoną liczbę punktów, nadawane będą stopnie certyfikacji na trzech poziomach: 1 – Certyfikat Podstawowy (obejmujący kompetencje ogólne), 2 – Certyfikat Zawodowy (przyznawany dla określonych grup produktów), 3 – Certyfikat Mistrzowski (wymagający egzaminu mistrzowskiego w zakresie określonej grupy produktów). Uzyskanie każdego z certyfikatów wymaga ukończenia określonych kursów i zaliczenia testów kompetencyjnych, a otrzymanie Certyfikatu Mistrzowskiego będzie możliwe po zdobyciu poprzednich tytułów i zdaniu indywidualnego egzaminu mistrzowskiego.

FIRMA

NEWSY

MASERATI MISTRZEM ŚWIATA

Andrea Bertolini i Michael Bartels wygrali Mistrzostwa Świata FIA GT1 za kierownicą Maserati MC12. Dla tej marki to już piąte trofeum kierowców w ciągu sześciu lat, zaś dla drużyny Vitaphone Racing Team szóste zwycięstwo pod rząd w klasyfikacji zespołowej. Od 2005 roku do dziś 12-cylindrowa berlina z centralnie ułożonym silnikiem zawsze zdobywała tytuły w kategorii pilotów i drużyn, z jednym wyjątkiem w pierwszym sezonie, kiedy zwycięstwo wypsnęło się z rąk kierowcom w ostatnim wyścigu. W sumie wachlarz nagród, którymi obsypano Maserati MC12 w tym czasie, składa się z 14 tytułów oraz 22 zwycięstw.

FIAT AUTO POLAND JEEP WRANGLER „DOBRODZIEJEM KULTURY” DLA KIEROWCÓW FERRARI Na jeden tylko dzień Fernando Alonso i Felipe Massa zamienili swojego czerwonego bolida Cavallino na Jeepa Wranglera. Miało to miejsce w miejscowości Madonna di Compiglio, gdzie mistrzowie Ferrari spotykali się tradycyjnie z dziennikarzami specjalizującymi się w zawodach F1 i MotoGP. Foto: Paweł Sowa

W Bielsku-Białej po raz 18. przyznano nagrody Prezydenta Miasta w dziedzinie kultury i sztuki. Specjalną nagrodę „Dobrodziej Kultury 2010” otrzymał Fiat Auto Poland. Firmę doceniono za udzielanie znaczącego wsparcia finansowego wydarzeniom kulturalnym w mieście. Na foto: Jacek Krywult, prezydent Bielska-Białej i Andrzej Piętka, dyrektor personalny Fiat Auto Poland.

44 DESZCZ NAGRÓD NAGRODY DLA MODELI ALFA ROMEO DLA SILNIKA Alfa Romeo Giulietta cieszy się ostatnio dużym uznaniem, o czym świadczą TWINAIR zobyte przez nią cenne premie. Tylko podczas Gali Auto Lider 2010 model uhonorowano aż 4 nagrodami. Dzięki głosom czytelników „Motor” i „Auto Moto” Redakcja brytyjskiej edycji Giulietta została nagrodzona tytułami „Premiera Motoryzacyjna Roku 2010” miesięcznika motoryzacyjnego i „Najlepsze Auto Kompaktowe Roku 2010”. Zaś czytelniczki magazynu „Twój „Top Gear” nagrodziła silnik Styl” uznały Giuliettę „Kobiecym Samochodem Roku 2010”, a jury konkursu TwinAir, produkowany przez Fiat pod patronatem tego magazynu przyznało Alfie Romeo Giulietta tytuł „Kobiecy Powertrain Technologies, tytułem „Silnik Samochód Roku 2010” w kategorii Auto Miejskie. Niedawno Alfa Giulietta Roku 2010”. Przypomnijmy, że niedawno Fiat zdobyła także tytuł „Złotej Kierownicy 2010”, przyznany przez czytelników Powertrain zdobył za ten innowacyjny silnik prestiżową tygodnika „Auto Świat”, oraz tytuł „Samochodu Roku 2010 Moto. pl” międzynarodową nagrodę „Technobest 2010”. w plebiscycie portalu Moto. pl, a w konkursie „Car of The Year 2011” uplasowała Silnik TwinAir zdobył także nagrodę w niemieckim się na drugim miejscu (na pierwszym wśród aut z tradycyjnym napędem). konkursie „Die Besten Autos 2011”, organizowanym Giulietta i MiTo zdobyły także prestiżowe nagrody we Włoszech i Niemczech. przez niemiecki magazyn „Auto Motor und Sport”. Wśród czytelników „Quattroruote” Giulietta została uznana za „Nowość Roku 2011”. W Niemczech okrzyknięto ją zaś „Najlepszym autem kompaktowym” w konkursie „Die Besten Autos”, którego sędziami byli czytelnicy „Auto Motor und Sport”. Natomiast na pierwszym miejscu w kategorii samochodów DEBIUT MASERATI miejskich znalazła się Alfa Romeo MiTo. GRANCABRIO SPORT

Podczas Salonu Samochodowego w Genewie, obok Ferrari GT Integrale (patrz str. 24), obecna była także marka z Modeny, która zaprezentowała nowy model GranCabrio Sport. Kabriolet wyposażono w potężny silnik V8 o pojemności 4,7 litra i mocy 450 KM w połączeniu z automatyczną przekładnią wyposażoną w zaawansowane oprogramowanie skrzyni biegów MC-Auto Shift. Model dostępny jest w nowym kolorze Rosso Trionfale, zainspirowany wyścigowymi barwami bolidów Maserati z lat 50. W UZNANIU DLA TYSKICH KRWIODAWCÓW 4 lutego br. Wojewoda Śląski odznaczył zasłużonych działaczy PCK medalami nadanymi przez Prezydenta RP za propagowanie idei czerwonokrzyskiej i honorowego krwiodawstwa. Wśród odznaczonych znaleźli się: Leszek Prałat (FAP) i Krzysztof Stachowicz (Delfo Polska), którzy otrzymali Złoty Krzyż Zasługi, oraz Paweł Bojczuk (Fenice Poland), który odebrał Srebrny Krzyż Zasługi. 24 stycznia podziękowania i wyróżnienia ośmiu krwiodawcom z FAP złożyli także w czasie sesji Rady Miasta prezydent Tychów, Andrzej Dziuba UMOWA i przewodniczący rady, Zygmunt Marczuk. Wyróżnieni to: Paweł Bojczuk, Z OPLEM Andrzej Czerniak, Eugeniusz Rozwałka, Krzysztof Józefowicz, Bogusław Od grudnia 2011 roku w zakładzie Tofas w Bursie Kurkowski, Andrzej Józefowicz, Jerzy Drapiński, Piotr Fijałkowski. (w Turcji) produkowana będzie nowa gama samochodów Opla na platformie Fiata Doblò. Umowa, podpisana przez FGA i niemieckiego producenta, zakłada dostawę co najmniej 250 tysięcy pojazdów do salonów sprzedaży Opla i Vauxhall w Europie oraz na rynki spoza obszaru NAFTA (Stany Zjednoczone, Kanada, Meksyk). Nadwozie pojazdów nazywać się będzie Combo i zawierać będzie wersje cargo, combi oraz laweta.

45 LUDZIE WYWIAD MASZTALSCY

Dowcip po śląsku Marek Kamiński Masztalski i Ecik - dwóch najbardziej znanych foto: archiwum kabaretu, bohaterów śląskich „wiców”, za postaciami Marek Kowalski których kryją się Jerzy Ciurlok i Aleksander Trzaska. W tym roku ten artystyczny konkubinat obchodzi Srebrne Gody.

46 Po lewej stronie: i storia ka bare tu Masz talscy za czę ła ŚMIECH TO ZDROWIE się u schył ku la ta 1986 ro ku. Ów- Aleksander cze sny dzien nikarz Radia Ka towi ce Trzaska i Jerzy Ciurlok podczas Ulubione śląskie HAlek san der Trzaska, od de le go wa ny występu do pracy waudy cji Lato zRadiem, wraz z gru pą ślą skich dzienni ka rzy za czął opowia - dowcipy Jerzego Ciurloka dać na an te nie dow ci py. Po dwóch ty godniach przyszło za mó wie nie na ko lej ną porcję ślą skie go hu moru. Au dy cje by ły konty nu owane w Ra diu Ka- to wice oraz w pa śmie Czte ry Po ry Ro ku. Program skła dał się z dow ci pów i ko menta rzy. Wkrót ce po wstał Radio wy Klub Dow ci pu. Formu ła była otwar ta. Oprócz dzien ni ka rzy w au dy cji bra li udział także goście. Wkrótce trzeba było obrać je dy ny słuszny kie ru - nek, czyli wybrać szefa. Ogłosił się nim nie jaki Masz talski, bo hater naj po pu lar niejszych anegdot w ślą skim dowci pie. Masztal skim z ko lei został redak tor Aleksan der Trzaska. „Miała to być funk- cja do rad cza i zmienna” – tłu ma czą po la tach człon kowie ka ba retu. Kompa nem Masz talskie go był Ecik „udają cy głup - ka”, w po stać które go wcie lił się Je rzy Ciur lok. Po- dob no Ecik był wzoro wa ny na auten tycz nej posta - ci, ale członko wie kaba re tu za nic nie chcą zdra- dzić, na kim. Ecik „uda je głu pie go, ale czę sto wie wię cej i lepiej oce nia róż ne sytu acje od tych, którzy uwa ża ją się za mę dr ców”. Na pew no był sowi zdrza łem, kimś na kształt cze skiego Szwej- Kabaret wydał ka. „Mnie po cząt ko wo mniej in- 10 zbiorów W pewnym zakładzie pojawiła się te re so wał dowcip, abar dziej tabliczka o treści „spożywanie posiłków na Śląsk i dialekt. To by ła zna komi - dowcipów ta oka zja, że by promo wać Śląsk. terenie zakładu, pod karą zabronione”. To przeło ży ło się na „od her me ty zo wa nie” regio nu, Któregoś dnia strażnik zauważył, że Ecik wcze śniej bardzo nie popu lar ne go w innych czę- siedzi pod napisem, na wywróconej taczce ściach Pol ski” – tłuma czy „Ecik”. Wkrót ce przyszły i wcina kromkę chleba. Strażnik do niego kon cer ty, na gra nia iwiel ka po pu larność. z pyskiem – „Co wy, czytać nie umiecie”? ZROZU MIEĆ ŚLĄSKI DOWCIP Na co Ecik – „No pewnie, że umie czytać. Jerzy Ciurlok rodo wity Ślązak iAleksan der Trza- Napisali, że jedzenie pod karą zabronione. ska, Ślązak wpierwszym poko leniu, za częli pro- Totyż jo jem na karze”. mo wać śląskość. Jednym znaj więk szych pro ble - Wyjaśnienie: Po Śląsku „kara” oznacza mów duetu było to, by tak opo wia dać dow cipy, „taczkę”. Kara w znaczeniu „ukarać”, to aby zacho wać ich ślą ską melo dię czy słow nic two po Śląsku „sztrofa”. i jed no cześnie, by zrozu mieli je słu cha cze spo za Śląska. Za częli uży wać charak te ry stycz nych zwro- tów, ślą skiej melo dii, a w osta tecz no ści tłuma czyli Ósmego dnia Pan Bóg rozdał wszystkim trudniej sze słowa. Od po czątku sta rali się stoso - narodom ziemi języki. Tylko dla Ślązaków wać do rady ich mistrza Sta ni sła wa Li go nia, któ ry zabrakło. Wysłali więc Ślązacy delegację do mówił, że ka wał musi być krót ki, do brze opowie - Pana Boga z prośbą, aby naprawił swój dzia ny i mieć nieocze ki wane za koń czenie. Opo- błąd. Pan Bóg wysłuchał członków wia dając dow cipy Masz tal scy wią żą je wse rie, tak aby jeden wy ni kał w dru gie go. W ten sposób delegacji i rzekł: w cią gu kilku minut opo wiada ją kil kana ście dow - – Jerona kandego! Wyboczcie chopy! ci pów, ukła da jących się w zgrab ne cią gi logicz ne. W takim razie bydziecie godać tak jak jo…

47 „Przypusz czam, że wie lu Ślą za ków, któ rzy nie mó wią w domu po Ślą sku, mo głoby mieć proble my ze zrozumie niem śląskie go dowci pu” – śmie je się „Ecik”. Nie wszy scy mieszkań cy regio nu rozu mie ją na przy kład po pular ne śląskie powie dze nie niy kidej się żurym (czy li nie pole waj się żur kiem) ozna cza ni mniej, ni wię cej – nie uda waj Gre ka. KORZE NIE ŚLĄSKIE GO DOWCI PU Śląski dowcip oczy wiście nie zaczął się od kaba - re tu Masztal scy, czy kaba re tu Rak. Nasi bo ha tero - wie zgłębia li sta re ślą skie dowci py, pochła nia jąc zbio ry two rzone przez Sta ni sława Ligo nia, Józe fa Lompę czy księ dza Sta nisła wa Jarzy nę zCie szyna. Dom Je rzego Ciurlo ka w Mi ko ło wie jest wy peł- nio ny sta ry mi książ ka mi i cza sopi sma mi o hi sto - rii regio nu oraz zbio rami dowci pów. Go spo darz, w prze rwach mię dzy wystę pa mi na sce nie, „prze- czesu je” oko licz ne an tykwa ria ty i ku pu je wszystko, co doty czy tej tema ty ki. Dzię ki te mu jest nie tylko „prakty kiem”, ale także po siada czem rozle głej wiedzy na te mat hi sto rii dow ci pu. Jerzy Ciurlok mówi, że od rębność ślą skie go hu - mo ru przeja wia się przede wszyst kim wjęzy ku, a tak że w swo istym dystan sie do świa ta ite go, co przy nosi ży cie. Czę sto poja wiają się wąt ki purnon - sensow ne, co zbliża hu mor ślą ski do angiel skie go: Francek i Antek szli po torach. Jedne go rozje chał pociąg. Za czy na się do cho dze nie. Ten, któ ry prze żył ze zna je: Przeje choł pociąg, Francka nie było. Jo tak pomy śloł, czy temu Francko wi coś złego się nie przyda rzy ło. Cieka wost ką jest to, że w XIX-wiecz nych dowci - pach trudno było znaleźć wątki wyśmie wa nia się z ob cych (w każdym kraju po wsta ją ka wa ły, któ re wyśmie wa ją inne naro dowo ści lub regio ny – Ro sja nie śmieją się zCzukczów, „Pierw sza mina, na jaką tra fili śmy, była zwią zana Zdjęcie u góry: sta rożyt ni Grecy zmiesz kań ców z dow cipem o szwa grze Pa na Bo ga –wspo mi na ją radiowe studio Ab dery, Ame ry kanie… z Pola - członko wie kaba retu. – W la tach 80. poje cha li śmy rozgłośni ków, Pola cy z mieszkań ców do Mła wy al bo Łom ży. Opowie dzie li śmy znako mi - katowickiej, Wą choc ka). rok 1988 - „Klub ty, naszym zda niem, dow cip: Masztalskiego”. Do piero po I wojnie świa - Masztal ski poje choł do Rzymu, do Ojca Święte go. Od lewej: to wej, kiedy na Śląsk W sali audien cyj nej przyjął go sekre tarz papie ski. Aleksander zaczę li przy jeż dżać ro - Masztal ski nic nie powie dział, tylko dał wizy tów kę. Trzaska, Jerzy botni cy z in nych re gio - Se kre tarz spoj rzał i wy biegł jak opa rzo ny. Wró cił z pa - Ciurlok, Maria nów oraz czują ca swo - pieżem i świtą. Papież przywi tał Masztal skie go i za- Pańczyk, Józef ją wyższość ka dra Swoboda (PAP) pytał go, jak się to stało, że jest szwagrem Pana Boga. zarzą dza ją - Masztal ski mówi – widzi cie Ojcze Święty, Helmut ca, za - Żeloz ko zChebzio mioł dwie cery, jedno wzioł jo, częły a dru go Pan Bóg – świeć Pa nie nad jej du szą. Spo tka liśmy się z abso lutnym bra kiem re akcji. Za - sta na wia liśmy się, o co cho dzi ło. Oka zało się, że wi dow nia naj praw do podob niej nie zrozu miała sło - wa „cera”, czyli córka. Dla nas to było oczy wi ste, ale lu dzie za pew ne zasta na wia li się, czy cho dzi o ce rę na twa rzy, czy na skar pe cie.”

48 LICZBY KABARETU MASZTALSCY:

2 – z tylu osób składa się kabaret

10 – zbiorów dowcipów wydali Masztalscy

25 – lat na scenie

30000 – tyle żartów mają w swoich archiwach

się poja wiać dowci py o obcych, zktóry mi styka li Co cie kawe, miesz kańcy Ślą ska Opol skie go go ro- się Ślą za cy. Współcze śnie ta te maty ka za czyna lami na zy wali przy byszów z re gionu ka to wic kie go: za nikać. Najpraw do po dobniej sprzed kilku dzie się- „Mo ja bab cia wy szła za mąż za Śląza ka spod ciu lat po cho dzą także okre śle nia – Hanys iGorol. Opo la. Bardzo się zdzi wi ła, że jej rodzi nę tam nazy wa no goro la mi”. HANY SY IGORO LE Określe nie Ha nys po raz pierw szy poja wi ło się KA WAŁY O GÓRNI KACH w lite ra tu rze okresu mię dzywo jen ne go (Wil helm Dow ci py gór ni cze to jeden zulu bio nych te ma tów Szew czyk „Hanys” iMaria Ko nopnic ka „Ha ny - ka ba retu Masz tal scy. W reper tu arze mają kilka set sek”). Pocho dzi ło od imie nia Jo hann lub Hans. ka wałów o gór ni kach. Nieste ty, zda niem znaw ców Używa no go jako uni wersal ne go wyrażenia, gdy tema tu, górni cze dowci py po woli za nika ją. Nie po - nie zna no imie nia woła nej oso by itak z cza sem wsta ją już no we „wi ce” na ten te mat. Szko da, bo prze szło to na wszyst kich Ślą za ków. górni cy bardzo lubią śmiech idowcip, który po - „Czy określe nie hanys jest obraź li we, czy nie, za- zwa la im od reago wać co dzien ne stresy. A naj gło - le ży tylko od kontek stu, w jakim zo - śniej moż na śmiać się zsa me go sie bie. stało uży te – uwa ża ją ślą scy kaba - Jed ną z tajem ni czych po sta ci za mieszku ją cych recia rze. – Nikt już się nie obra - kopal nie jest Skarbnik. Górni cy jednak nigdy nie ża na to okre śle nie”. mówi li o nim w ten spo sób. Okre śla li go m.in. Tym czasem go rol – to obcy. imie niem Czorny Pie trek i au ten tycznie, pa nicz nie Je rzy Ciurlok mówi, że tak się go bali. Aby oswoić tę „straszną postać”, two - nazy wa no góra li z Beski du rzy li dow ci py, takie jak ten po ni żej: Śląskie go, któ rzy przyjeż - Gór ni cy po pra cy spo ty ka li się przy piw ku w szyn ku. dża li do pracy iz to wa - Przycho dził tam też młody górnik, który przyje chał ra mi na targ. Potem z innej części Polski. Zawsze siedział w kącie i słuchał. zaczę to tak okre ślać O okre ślo nej go dzi nie naj star szy gór nik wsta wał i mó wił: wszystkich dopi jo my i idymy, bo zaroz przyjdzie Czorny Pietrek. obcych. Młody nie wiedział, o czym mówią, posta no wił kiedyś zostać i zoba czyć. Kiedy starzy wyszli, do szynku wszedł wielki murzyn. Zamó wił piwo, rozej rzał się, za uwa żył śmiał ka w ką cie. Pod szedł do nie go, zdjął spodnie i kazał się poca ło wać wtylną część ciała, co gór nik uczy nił. Mu rzyn pod cią gnął spodnie, do pił pi - wo, spojrzał na górni ka imówi. Muszę się spieszyć, bo za chwi lę tu Czor ny Pie trek przyj dzie. I choć gór niczych dowci pów jest coraz mniej, dzię - ki takim ludziom jak Jerzy Ciurlok iAleksan der Trza - ska, ślą ski dow cip cią gle jest popu lar ny i co raz wię- cej osób wie, co to zna czy „niy ki dej się żu rym”.

49 DANIE SPECJALNE CENTRUM HISTORYCZNE Splecione losy

Emanuela Chiappero Historia Fiata – przedsiębiorstwa założonego w 1899 roku – przeplata się ze zjednoczeniem Włoch. Dla uczczenia tego związku Centro Storico Fiata otwiera swoje podwoje dla zwiedzających do 27 listopada 2011 roku.

50 ierw szy po jazd, mo - Tra sa zwie dza nia roz po czyna się del 3 i ½ HP z 1899 od słynne go obra zu Loren za Del- r., wa gon kole jowy, leanie go przedsta wia ją ce go akt Ppojazd pan cer ny 18 za łoży ciel ski firmy zlipca 1899 r. BL z okresu pierw szej w Pa lazzo Briche rasio. W czytel ni wojny świato wej, zwycię ski bolid wy stawio ne są jeszcze trzy waż - „Mefi sto fe le” z 1924 ro ku oraz ne dzieła, które świad czą o ścis - Dino 2400 Spi der z1966 roku. łych związkach świata przemy słu To tyl ko nie które z ogrom nej licz - i sztu ki XX wieku: „Zie mia, mo rze by mo deli wy sta wionych w Cen - i nie bo” Ro dol fa Marghe rie go tro Sto rico Fiat (Cen trum Hi s to- z 1941 r., „Hu ta stali” Fe lice Ca - ryczne Fia ta), któ re z oka zji 150. sora tie go z 1960 r. i „Zdoby cie im- roczni cy zjedno cze nia Włoch perium” Maria Si ro niego z 1936 r. otwie ra swo je podwo je dla zwie - dza jących Mu zeum Fiata. Utwo- rzo ne w 1963 roku mu zeum, zlo - kali zo wa ne w budyn ku z 1907 Kilkaset ro ku w stylu se cesyj nym przy eksponatów cor so Dan te, któ ry był dawną sie dzi bą biu ra przedsię bior stwa, obrazuje sta ło się miej scem niezwy kłej kolek cji wy ro bów. Można tam stuletnią historię obejrzeć pamiąt ki, mi nia turo we mode le samocho dów i plaka ty działalności re kla mowe, które składa ją się na ca łą XX wieczną histo rię Fia ta. To przemysłowej przegląd pierwsze go osiemdzie - się cio let niego eta pu hi sto rii firmy, Na parte rze znajdu je się czaso - któ ra spla ta się zhi sto rią samych wa eks po zycja współ czesnej fo- Włoch, a także obra zuje trans - togra fii „Ob ra zy z ar chi wum Fiata forma cję prze mysło wą kra ju 1980-2010”. Poza tym wy stawę i prze mian spo łecz nych. two rzą już prawie same sa mo - cho dy, wraz z pierwszy mi mode lami wypro du ko wa nymi przez Fia ta. Pod koniec XIX wieku we Włoszech jeź dziło do kładnie 111 pojaz dów, na 302 miesz kań - ców przypa dał więc je den eg - zem plarz. Na wysta wie znaj - dzie my mo del3½ HP 2/3 z miejsca mi usytu owa ny mi naprze ciw sie bie iprzekład - nią łań cucho wą. Wypro du ko - wa no ich do kład nie osiem, z cze go trzy przetrwa ły do na szych cza sów. Po kil ku la tach dzia łalno ści Fiat za czy na pro duko wać także inne wy roby, nie tylko sa mo chody. Na przykład wozy bo jo we 18BL, w które wypo sa żo ne były od działy woj ska wło skie go pod czas I woj ny świato wej. Pierwszy trak tor z 1919 roku, silnik Lit - to riny – jednej zza słu żo nych

51 Powyżej G 91 R. loko mo tyw z lat 30. XX wie ku. po lewej stronie: My śliwiec G 91 zapro jekto wany jeden z pierwszych przez Ga briel lego z lat 50. i uży- modeli wa ny przez wojska NA TO. Po za wyprodukowanych tym ro wery, lodów ki, pral ki Fiata. przy Corso Dante. A także set ki minia tu rowych mo - Poniżej, niektóre deli sa mocho dów oso bowych, z urządzeń AGD samo lo tów, trakto rów cie ża ró - wyprodukowanych wek oraz sil ni ków okrę to wych. przez Fiata Centro Sto lico Fiata, gruntow nie w latach 50. Na przeciwnej wy re monto wa ne w 1999 ro ku stronie Fiat 500 z oka zji stule cia mar ki, po siada z 1957 roku powierzch nię wy stawo wą o wielko ści prawie trzech tysię cy me - trów kwadra to wych. Trasa zwie- dzania obej muje nie tylko pro duk- ty, ale także wizu ali za cje fa bryk przedsię bior stwa we Włoszech inacałym świe cie, któ re są symbolem histo rii mar ki iewo lucji sa- mej meto do logii pra cy. Od pierwszej fa bry ki przy corso Dan te, gdzie praca przebie ga ła jesz cze w podzia le na spe cjali za cje rze - mieślni cze i gdzie bra kuje oczy wi- ście linii mon ta żowych, do za kła- du w Lingot to, który ukoń czony zo stał w 1922 roku iktó ry pod wzglę dem nowo cze sno ści do-

52 CENTRUM DOKUMENTACJI HISTORIA FIATA NA Nowy budynek ZDJĘCIACH

Giovanni Agnelli archiwum Fiata w salonie Po niedawno ukończonej samochodowym restrukturyzacji Centro Storico w Turynie w 1984 Fiata udało się znacznie roku. To jedna z 40 powiększyć powierzchnię ogromnych przeznaczoną na przechowywanie rozmiarów fotografii archiwalnych dokumentów z czasowej i fotografii przedsiębiorstwa. ekspozycji Po reorganizacji zwiększono fotograficznej do 10 tysięcy metrów przestrzeń „Obrazy z Archiwum na regałach, które pomieszczą Fiata” przygotowanej wszystkie materiały archiwalne: z okazji uczczenia dokumenty na papierze, 300 150-lecia tysięcy rysunków technicznych, Zjednoczenia Włoch. pięć tysięcy książek i magazynów Wystawa mieści się motoryzacyjnych, opracowań na parterze Centro z zakresu historii przemysłu oraz Storico przy ponad sześć milionów fotografii via Chiabrera. przechowywanych wcześniej w różnych miejscach. Dokumenty komentują i nadają sens zgromadzonym eksponatom. rów nywał francu skim wieżow com Zaś eksponaty uzupełniają część le Cour bousier. Wreszcie fa bry ka Ekspozycja dokumentacyjną. Kompleks w Mira fio ri, w której rozpo czy na archiwalno-muzealny Centro się pro duk cja nama so wą ska lę. obejmuje trzy Storico Fiata jest też doskonałą Na wysta wie są jeszcze obsza ry tysiące metrów okazją do prześledzenia historii po świę cone ko mu ni kacji i pro jek- przedsiębiorstwa i Włoch. W tym to waniu war to zwró cić uwa gę na kwadratowych celu stworzono specjalnie rekon struk cję biu ra projek to we go wydzieloną czytelnię, o stylowym in ży niera Giaco sy, twórcy To po li- na dwóch wystroju i oddano ją do dyspozycji no, Fiata600 i 500. Trasa zwie - naukowców oraz pasjonatów dza nia wzboga co na zosta ła tak- poziomach sektora (wcześniej trzeba dokonać że fil ma mi ar chiwal ny mi, ska lo - rezerwacji email: wa ny mi wtech ni ce wHD. [email protected]). A co naj ważniej sze, po długim okresie re struktu ry za cji i reor ga - ni zacji, Centro Sto rico Fiat może teraz gościć, gro ma dzić i udo- stęp niać zain tere so wa nym i ba daczom w jed nym miej scu ogromny ka pi tał do - kumen tacyj ny, któ ry po przed - nio roz rzu co - ny był po kilku różnych, nie za wsze do - s tęp nych lo kali - za cjach.

53 AKTUALNOŚCI MOC I MOMENT

zę sto w opi sach War tość mo mentu i moc sil nika Dlacze go infor ma cja o krzy wej Giuliet ty moż na zależą od siebie do te go stop nia, momen tu sta no wi użytecz ne przeczy tać, że Alfa że na wet istnie je wzór łączą cy je uzupeł nie nie danych do tyczą - CRomeo z sil nikiem z sobą: P=M*n/9550, gdzie P cych mocy maksy mal nej? Na le - o mo cy 105 KM to to moc w kW, M to mo ment ży pa mię tać, że od mocy sil ni ka już samo chód z tempe ra men - w Nm, a n obro ty/mi nutę. Jeśli zale ży przede wszystkim war - tem, ale praw dziwą przyjem ność przy okre ślo nej liczbie ob rotów tość prędko ści maksy mal nej. spra wi nam pro wadze nie mo- sil nik A osią ga mo ment dwu- Ale od ja kie goś już czasu po- de lu, gdy bę dzie my mieli do krot nie wyż szy odmomen tu stęp w pro duk cji silni ków dyspo zy cji jed nost kę z maksy - uzyska ne go przez silnik B, i w dziedzi nie aero dyna mi ki malnym mo mentem ob ro to wym ozna cza to, że wytwa rza on spra wił, że wszystkie mo dele wyno szą cym 320 Nm. Co wła- rów nież dwu krot nie wyższą w rzeczy wi sto ści są w sta nie ściwie oznacza moment ob ro to- moc. W ten spo sób dwa silni ki osiągnąć od powied nie war to ści wy sa mocho du i jakie są zale ty uzysku ją ce 400 Nm i 200 Nm prędko ści (obecna Panda 1,1 tego, że samo chód po siada wy - przy 2000 obro tów na mi nutę rozwi ja pręd kość150 km/h, soką wartość mo men tu przy ni- gene ru ją od powied nio moc wyż szą niż w 1956 roku uzyski - skich obro tach? 83,7 kW i 41,9 kW. wał nowo cze sny wów czas Fiat Poza mocą ważnymoment jest też

Co właściwie oznacza moment obrotowy samochodu i jakie są zalety tego, że samochód posiada wysoką wartość momentu przy niskich obrotach?

54 Berli na Granlu ce z silni kiem 1,9). W dzisiej szych czasach, zpo- wo du nadmier ne go ru chu na dro gach i więk szej masy samo - cho dów, bar dziej niż prędkość mak sy malna liczy się dynamika samochodu, czy li tem po przyro - stu jego prędko ści. Same dane na te mat mo cy maksy mal nej silni ka nie in formu ją nas o przy - śpiesze niu, ponie waż zmienia się ono w za leżno ści od prze - bie gu krzy wej mo mentu (powią - zanej z mo cą) wsze rokim zakre - sie ob rotów średnich, tych naj- × PORÓWNANIE M n 2 generacji silników P = Giulietta Alfa 147 Silnik 1.6 JTDM 1.6 T. Spark 9550 diesel benzyna turbodoładowany wolnossący 3 1598 1598 czę ściej wy korzy sty wa nych. gdzie: Pojemność skokowa (cm ) W przy pad ku silni ków benzy no - P - moc w kW, Moc (KM) 105 105 wych wol nossą cych doszło na - M - moment w Nm, Moment maksymalny (Nm) 320/1750 140/4200 przy obrotach (obr/min) wet do pew ne go para dok su: n - obroty/minutę. aby dys pono wać mo mentem Prędkość maksymalna (km/h) 185 185 dosto so wa nym do ciągle wzra - Masa samochodu (kg) 1310 1210 stają cej masy dzisiej szych sa - Zużycie paliwa w cyklu miesz. (l/100 km) 4,4 8,1 114 192 mocho dów, koniecz ne stało się Emisja CO2 (g/km) monto wa nie do nich silni ków o nadzwy czaj wyso kiej mocy maksy mal nej i war tościach Na zatłoczonych 105 KM, jak w przypad ku Giu - Nie można zapo mi nać, że osią - znacznie przekra cza ją cych wy- drogach bardziej lietty 1,6 JTDM (podczas gdy sil- gi zwią za ne z przy spiesze niem mo gi sa mocho du (na tyle, że liczy się nik wol nossą cy benzy no wy za le żą od mo men tu przeno szo - koniecz ne stało się elektro nicz - dynamika o pojem no ści 1,6 i mo cy ne go na ko ła, naktó ry wpływ samochodu niż ne ograni cza nie mak symal nej 105 KM „starej” 147-ki osią ga ma również przeło żenie (za rów- jego prędkość osiągal nej pręd ko ści). Jed nak maksymalna. jedy nie 140 Nm). Aby wy obrazić no w skrzyni biegów jak ime - proble mo wi temu stara się Dlatego poza so bie, co oznacza ją te da ne do- cha ni zmie róż ni co wym). zapo biec tur bodo ła do wa - mocą silnika tyczą ce momen tu maksy mal ne - nie, również w przy padku ważny jest też go (przy 1750 obro tach), silni ków ben zyno wych, bo moment wystar czy pomy śleć, prze cież w przypad ku diesli obrotowy że są one nie mal pro ceder ten odby wa się już identycz ne jak te od- od lat: teraz bowiem kon - noto wa ne w przy- struk to rzy mają moż li wość pad ku sil ni ka wol - uzyski wa nia wyższych nossą ce go ben zy- momen tów, które po- nowe go 3.2 JTS trzeb ne są by udosko na lić dwóch mo de li Al - osią gi sa mocho dów, bez fy: Bre ra iSpider koniecz no ści nadawa nia im (322 Nm przy prze sadnych mocy maksy - 4500 obr.). Ale nale ży malnych. W ten oto sposób zwró cić uwagę na pew ną możli we jest osiągnię cie mo- kwestię: jest to zo brazo wa - mentu 320 Nm z silni ka tur- nie te go wszyst kie go, co bodie sel o mocy za led wie dzie je się na po zio mie silni ka.

55 CZAS WOLNY FILMY I KSIĄŻKI

RUBRYKI Joanna Lasek

Z miłością w tle...

Kiedy na dworze jeszcze zimno to z pewnością wystarczająca piękną syrenę. i mokro, powinniśmy szukać odrobiny rekomendacja do wypożyczenia Mieszkańcy ciepła w dobrej literaturze czy filmie. „Ondine”. Na pomysł tej swoistej pobliskich wiosek Obraz „Ondine” jest w naszym kraju baśni wpadł znakomity irlandzki są przekonani, iż znany przede wszystkim z jednego reżyser Neil Jordan („Wywiad jest to mityczna powodu – na planie tego filmu z wampirem”, „Gra pozorów”) morska nimfa – Ondine. Podobnego zaczął się gorący romans między i udało mu się pozyskać do głównej zdania jest dziesięcioletnia Colinem Farellem a Alicją Bachledą- roli Colina Farella. Niewątpliwym niepełnosprawna córka rybaka. Jednak, Curuś. Dla niektórych widzów będzie plusem filmu są przepiękne irlandzkie jak w każdej baśni, nie wszystko jest surowe plenery. takie jednoznaczne... Losem bohaterów Historia wydaje rządzi bowiem złowrogie fatum... się banalna, lecz Złowrogie fatum nie towarzyszy dla miłośników jednak z pewnością bohaterom filmu romantycznych „Listy do Julii”. Znana z „Mamma Mia” klimatów Amanda Seyfried wciela się tym razem „doprawionych” w młodą poszukiwaczkę uniesień baśniowym sercowych. Razem z narzeczonym klimatem jest Victorem (fantastyczny, jak zwykle, Gael wręcz idealna. Garcia Bernal) udaje się w podróż do Rybak Syracuse Werony, gdzie on zajmuje się rozkoszami wyławia pewnego podniebienia (poszukuje ciekawych razu z morza smaków do swej przyszłej restauracji),

Wspomnienia Biografie legendy polskiego radia Portret Krzysztofa Komedy

Wojciech Mann to prawdziwy człowiek Krzysztof Komeda był złotym instytucja i jeden z najbardziej lubianych chłopcem epoki powojennego życia dziennikarzy w Polsce. Jego legendarne jazzowego i rozrywkowego poczucie humoru oraz wiedza muzyczna w Polsce. Wybitnie utalentowany zapewniają mu coraz to nowych lekarz (nie, jak myśli większość, i młodszych fanów. „RockMann” już stał muzyk po Akademii) przecierał się bestsellerem. Wojciech Mann dzieli polskiej sztuce szlaki na Zachodzie się z czytelnikami opowieściami i w USA. Razem z żoną – Zofią z początków swej pracy. A bycie Komedową prowadzili dom pełen dziennikarzem muzycznym „za komuny” artystów, taki współczesny „salon”. nie było łatwym kawałkiem chleba. Komeda umarł przedwcześnie, Brakowało wszystkiego, muzykę cudem zostawiając jednak po sobie ściągało się z Zachodu za pomocą sprawdzonych i tajemniczych źródeł. mnóstwo doskonałych kompozycji, które wykonywane są Z tej pełnej humoru opowieści dowiemy się także, jak wyglądały do tej pory na całym świecie. Dla wielbicieli epoki Marka Hłaski od zaplecza koncerty wielkich gwiazd w Polsce oraz jak zaczynała czy Romana Polańskiego to lektura obowiązkowa, jak również słynna radiowa Trójka. i dla fanów twórczości Krzysztofa Komedy. Emilia Batura: Wojciech Mann: RockMann. Znak. Kraków 2010. Komeda. Księżycowy chłopiec. Rebis. Poznań 2010

56 a ona zostaje wolontariuszką. że udało mu się to całkiem dobrze, Jednak jest to bardzo oryginalny udowodnił, że jest nie tylko PREMIERY wolontariat, polega bowiem bożyszczem nastolatek, ale również na odpisywaniu na listy wysłane niezłym aktorem dramatycznym. Niepokonani do Julii. Jeden z nich szczególnie Wcielił się w rolę zbuntowanego zainteresował Sophie, „malutki” chłopaka, który nie może dogadać W 1940 roku grupa śmiałków pochodzących problem polegał jednak na fakcie, iż się z ojcem. Po śmierci brata jego z różnych krajów ucieka z sowieckiego gułagu. został on wysłany w 1951 r. Sophie, życie nigdy nie wróciło na właściwe Bez mapy uciekinierzy podejmują się śmiertelnie niezrażona, postanawia odnaleźć tory. Zupełnym przypadkiem niebezpiecznej podróży – od Syberii, przez tajgę, autorkę, znajdując przy okazji spotyka na swojej drodze Ally, która, prawdziwe uczucie.... choć pochodząca z diametralnie „Twój na zawsze” to piękna różnego środowiska, okazuje się historia miłosna z tragedią w tle. pokrewną duszą, dzięki której Tylor Robert Pattinson próbował osiągnie spokój. A wszystko za pomocą tego filmu oderwać się zapowiadało się na kolejną „drakę” choć na chwilę od nieszczęsnego w życiu Tylora... Poderwanie wizerunki Edwarda – wampira dziewczyny miało być rodzajem z sagi „Zmierzch”. Trzeba przyznać, zemsty na jej ojcu, który, jako policjant, naraził się chłopakowi. Na szczęście kolejną piękną historię miłosną wyżyny Mongolii, pustynię Gobi, Tybet, Himalaje możemy uznać docierają aż do Indii. Niezwykła „wędrówka” za spełnioną... licząca sobie aż 6000 km pełna jest heroicznej Proszę walki o przetrwanie. Byli więźniowie mówią przygotować różnymi językami, lecz przyświeca im jeden cel – mnóstwo odzyskanie wolności. Reż. Peter Weir, wyst.: Colin chusteczek Farell, Ed Harris. i miłego oglądania! Fighter Historia dwóch braci, którzy postanowili się odbić od dna i wejść na sam szczyt. Młodszy z braci Powieść marzy o zdobyciu prestiżowego tytułu mistrza Historia Jerzego Kosińskiego bokserskiego, starszy zostaje jego trenerem.

O Jerzym Kosińskim powiedziano i napisano już chyba wszystko. Tak się jednak tylko wydaje, bowiem to jeden z najbardziej fascynujących artystów w polskiej kulturze. Jako jeden z nielicznych odniósł także sukces za granią, w Stanach był przez pewien czas niemal noszony na rękach. Kosiński był wybitnie inteligentny i wybitnie skomplikowany. Niszczył ludzi, którzy go otaczali, zwłaszcza kobiety miały z nim ciężkie życie. Aby odkryć bezmiar osobowości Kosińskiego, warto sięgnąć po nową książkę Janusza Głowackiego, który jest podwójnie uprawniony do napisania o nim czegokolwiek. Głowacki jest doskonałym Prawdziwa historia Micky Warda i jego pisarzem, a do tego znał Jerzego Kosińskiego przyrodniego brata, którzy wbrew zdrowemu osobiście. Nikt lepiej nie przekazałby złożoności rozsądkowi, osiągnęli niemożliwe. Doskonałe role charakteru i życia autora „Malowanego Ptaka”. Marka Wahlberga i Christiana Bale'a. Reż. David Janusz Głowacki: Good night, Dżerzi. Świat O' Russel, wyst.: Mark Wahlberg, Christian Bale, Książki. Warszawa 2010. Amy Adams.

57 CZAS WOLNY NOWOŚCI

RUBRYKI Joanna Lasek

NOWA GENERACJA RADIOODBIORNIKÓW

Signo Distribution Polska rozszerza swoją ofertę o nowe cyfrowe radio AXiS. Urządzenie umożliwia nie tylko obiór stacji radiowych w różnych formatach, ale może być również używane jako stacja dokująca dla iPoda i iPhone’a. AxiS zapewnia dostęp do ponad 13 tysięcy internetowych rozgłośni radiowych oraz profesjonalnych serwisów muzycznych. Jest kompatybilny z pełnym zakresem cyfrowych standardów radiowych, potrafi również odtwarzać bezprzewodowo pliki muzyczne z komputerów PC lub MAC. Dotykowy kolorowy wyświetlacz oraz intuicyjne menu pozwalają na szybki i łatwy dostęp do wielu zaawansowanych funkcji radia. Pomimo niewielkich rozmiarów, dzięki 8W wzmacniaczowi klasy D, odtwarza dźwięk o wysokiej czystości. Radio jest dostępne w cenie około 1079 zł brutto.

INNOWACJE W KUCHNI

Firma Valvex to czołowy polski producent baterii łazienkowych i kuchennych. Nowa kolekcja – Vegane to prawdziwa perełka w ofercie producenta. Z jednej strony niezwykle innowacyjna, z drugiej pełna klasycznych, sprawdzonych od lat rozwiązań. Funkcjonalność plus precyzja – czego chcieć więcej? Design Vegane będzie świetnie pasował zarówno do wnętrza klasycznego, jak i nowoczesnego. Urządzenia są proste w obsłudze, bez zbędnych udziwnień. Linia Vegane to pełna gama baterii łazienkowych i kuchennych. Ciekawostką jest linia kolorystyczna Bianco e Nero – połączenie czerni i bieli będzie obok podstawowych funkcji użytkowych niewątpliwą ozdobą każdego wnętrza.

KLAWIATURA DO WSZYSTKIEGO Na rynek trafią także nowe wersje bezprzewodowych klawiatur 3D/myszy firmy Cideko. Air Keyboard for Chatting oraz opcja dla graczy Air Keyboard-Conqueror przeznaczone są nie tylko do klasycznego pisania tekstów, ale również do tworzenia e-maili, czatowania i słuchania muzyki. W wersji do czatowania, użytkownik otrzymuje kompletną klawiaturę z 5 klawiszami funkcyjnymi, czujnikiem położenia 3Di mysz z przyciskami lewym i prawym oraz wyjściem na słuchawki i wejściem mikrofonowym. Air Keyboard – Conqueror to produkt w postaci bezprzewodowej klawiatury, bezprzewodowej myszy żyroskopowej oraz gamepada połączonych w jednym urządzeniu. Cena obu wersji to około 485 zł.

58 PROPOZYCJE DLA SMAKOSZY

Produkty żywnościowe „Produkt Klasztorny” dostępne są w coraz większej liczbie sklepów. To dobra wiadomość, bowiem seria jest smaczna i zdrowa. Polacy coraz większą wagę przywiązują do zdrowego jedzenia, nic więc dziwnego, iż producenci starają się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom swoich klientów. Składniki „Produktów Klasztornych” pochodzą z gospodarstw ekologicznych, a wytwarzanie odbywa się według tradycyjnych metod. Opakowania w większości przypadków są zrobione z ekologicznego papieru, a desing etykiet jest utrzymany w prostej kolorystce brązu i bieli.

NOWE TRENDY ZIMOWA W PARZENIU KAWY OPALENIZNA

Picie kawy to niezbędny codzienny rytuał, dlatego warto zadbać Zima wprawdzie ma o produkty najwyższej jakości przeznaczone do zaparzania czarnego się ku końcowi, lecz napoju. Firma Zelmer posiada w swoje ofercie doskonałe ekspresy i tak jesteśmy ciśnieniowe – Nerro, Nerro Plus i Torrido. Wyposażono je w inteligentny stęsknieni słońca mechanizm ubijania kawy oraz system Perfect Brewing stanowiący i opalenizny – zdrowej gwarancję perfekcyjnego opalenizny. Bladą skórę parzenia kawy, najlepiej ożywić dzięki osiągnięciu balsamami brązującymi, idealnej temperatury. efekt będzie naturalny, Ekspresy a skóra pozostanie zdrowa posiadają funkcje i dobrze nawilżona. automatycznego Laboratorium Eris ma wiele czyszczenia oraz lat doświadczeń odkamieniania. w pielęgnacji, a linia Body Modele Plus oraz Art Hungry Skin Technology Torrido posiadają łączy działanie nawilżające dodatkowo czytelny i przeciwdziałające starzeniu wyświetlacz LCD. się. Wosk z oliwek Twoje espresso, i kompleks składników capuccino czy latte aktywnych nadają skórze nie będą miały sobie ładny koloryt. Technologia równych! Ceny Hungry Skin opóźnia proces ekspresów kształtują starzenia, naprawia się od około uszkodzenia i regeneruje 750 do 920 zł. odwodniony naskórek.

59 CZAS WOLNY OSOBLIWOŚCI

RUBRYKI Jerzy Bąk, rysunki: Janusz Stefaniak

Niezwykłe zjawiska, niezwykli ludzie Urodzona w 1926 roku Rosjanka Wieści o niezwykłych Nina Sergiejewna Kułagina była umiejętnościach Kułaginy jedną z najbardziej znanych zaczęły docierać na Zachód. na świecie osób obdarzonych Wiosną 1968 roku na Pierwszej umiejętnością zwaną telekineza. Międzynarodowej Moskiewskiej Kobieta ta miała zdolność poruszania Konferencji Parapsychologicznej przedmiotów „siłą woli”, ale oprócz zaprezentowano filmy, na których tego posiadała jeszcze wiele innych kobieta ta porusza przedmiotami umiejętności, nad których jedynie siłą woli. Filmy te widzieli też rozwiązaniem głowiło się wielu naukowcy z Zachodu. Mieli oni także badaczy. W myślach „widziała” możliwość spotkania się z samą Niną przedmioty znajdujące się Kułaginą i zobaczyli na własne oczy w kieszeniach innych ludzi, zaś jej telekinetyczne możliwości. W 1970 przy spotkaniu z osobą cierpiącą roku William A. McGary, naukowiec potrafiła zidentyfikować jej chorobę. zajmujący się badaniem zjawisk Wykazywała też zdolności lecznicze. nadnaturalnych w Rosji, opisał sesję, Stwierdzono, że kiedy trzyma ręce podczas której Kułagina sprawiła, że umieszczone w nim przedmioty nad ranami, te bardzo szybko kilka niewielkich przedmiotów rozpoczęły „swój taniec”. W czasie zabliźniają się. Potrafiła także przesunęło się po stole. Kolejny innego eksperymentu uniesiona siłą poruszać niewielkimi obiektami, amerykański badacz, Gaither Pratt woli piłeczka pingpongowa na kilka takimi jak pudełka zapałek lub z University of Virginia oświadczył, iż sekund zawisła w powietrzu, aby kieliszki, jedynie za pomocą wzroku. w jego obecności kobieta „siłą woli” ponownie opaść na stół. Kiedyś, W 1964 roku Nina Kułagina poruszała przedmiotami o różnej podczas występu w telewizji, przebywała w szpitalu z powodu budowie, składzie i wadze. Kułagina sprawiła, że na skórze załamania nerwowego, gdzie Aby upewnić się, że Kułagina nie jednego z dziennikarzy pojawiła się większość czasu spędzała na szyciu. dopuszcza się mistyfikacji, sesje były jasnoczerwona plama. Zaś jednym W zdumienie wprowadziła fotografowane i filmowane, jednak z najdziwniejszych eksperymentów, tamtejszych lekarzy, wybierając bez nigdy nie udało się ustalić źródła który został sfilmowany, było jej patrzenia z koszyka szpulki z nićmi pochodzenia siły poruszającej działanie na surowe jajko, które w kolorach, których akurat chciała przedmiotami. W czasie jednego pływało w roztworze soli, użyć. Psychologowie i naukowcy z zarejestrowanych na taśmie w pojemniku umieszczonym dwa zainteresowali się umiejętnościami filmowej eksperymentów grupa metry od jej oczu. Kułagina powoli Kułaginy, która po odzyskaniu sił rosyjskich lekarzy umieściła oddzieliła żółtko od białka, aby dobrowolnie poddała się serii w zamkniętym od góry, po chwili proces ten odwrócić. eksperymentów naukowych przeźroczystym plastikowym Jednakże najbardziej niezwykłym i medycznych. Zadaniem jednego pojemniku kilka niemetalowych eksperymentem było użycie „siły z nich było sprawdzenie, czy przedmiotów. Pojemnik miał stanowić woli” do zatrzymania akcji serca rzeczywiście może rozróżniać kolory zabezpieczenie przed przypadkowymi żaby: najpierw biło ono mocniej, czubkami palców. Testom poddano podmuchami powietrza, a także potem wolniej, potem zaś zatrzymało także jej zdolności psychokinetyczne. przed możliwością doczepienia się, aby po chwili znowu podjąć Ich wyniki były tak zdumiewające, że do przedmiotów drutów lub nici, pracę. Po tym eksperymencie naukowcy zdecydowali się nie którymi, jak twierdzili sceptycy, naukowcy przekonali się, że jest ona ujawniać jej prawdziwej tożsamości, Kułagina mogła poruszać. Kobieta w stanie oddziaływać nie tylko stąd też przez wiele lat znana była uniosła ręce kilka centymetrów na materię nieożywioną, ale jej pod nazwiskiem Nelia Michaiłowa. nad pojemnikiem i po chwili zdolności obejmują także działanie

60 na komórki, tkanki i organy. żadnych dowodów na to, że Kułagina Na jednym z filmów, na którym stosuje jakiekolwiek fałszerstwa. Kułagina demonstruje swoje Obok widowiskowej formy zdolności widzimy ją w jej mieszkaniu eksperymentów z udziałem Niny w Leningradzie, jak zasiada za dużym Kułaginy istniała także ich druga, okrągłym stołem, na którym negatywna strona – kosztowały ją umieszczono kompas, długopis, dużo zdrowia. Efekty nie przychodziły papierosa, metalową solniczkę oraz od razu i często wymagały wielu pudełko zapałek. Kobieta, trzymając godzin intensywnych przygotowań. ręce kilkanaście centymetrów Sama twierdziła, że kiedy osiąga nad kompasem, zaczęła zataczać odpowiedni stan koncentracji, czuje dłońmi koła. Przez pewien czas nic ostry ból w kręgosłupie, zaś jej wzrok się nie działo, lecz nagle igła staje się mętny. Natomiast po każdej kompasu zaczęła powoli się obracać, sesji była tak wycieńczona, że trudno potem sam kompas zaczął się było zbadać jej puls. Rytm jej serca przemieszczać, a za nim pozostałe był nieregularny, miała wysoki poziom przedmioty. Przed tym cukru we krwi, zaś układ eksperymentem była ona endokrynologiczny był bardzo szczegółowo przebadana przez zaburzony. Czuła również dreszcze. lekarzy. Wykonano jej nawet zdjęcie W ciągu półtoragodzinnego rentgenowskie, aby upewnić się, że eksperymentu traciła ponad półtora nie posiada ukrytych magnesów, ani kilograma wagi. Do tego dochodził też innych metalowych przedmiotów. ciągły stres. Wszystkie te negatywne Naturalnie zdolności Kułaginy miały czynniki powodowały, że Kułagina też swoich krytyków. Część z nich z czasem traciła apetyt i uskarżała się twierdziła, że eksperymenty na bóle kończyn. Kiedy osiągnęła Telekineza organizowano tylko w jej mieszkaniu podeszły wiek, lekarze radzili jej lub w hotelowych pokojach, co ograniczenie aktywności, z czym nie a nauka oczywiście nie było prawdą. mogła się pogodzić. Do dziś panuje Wiadomo, że wiele eksperymentów przekonanie, że wycieńczenie Zjawisko to było wielokrotnie badane, a ludzie przeprowadzanych było organizmu spowodowane intensywną zdolni do wywoływania telekinezy poddawani w laboratorium, w obecności demonstracją paranormalnych byli wnikliwej obserwacji. Jednak efekt naukowców, i nigdy nie znaleziono właściwości przyspieszyły jej śmierć. laboratoryjnych doświadczeń jest... niemal żaden. Naukowcy nie mogą zaprzeczyć, że telekineza jest faktem, skoro osoby badane na ich oczach dokonywały niezwykłych pokazów. Nie odkryto jednak, jaka siła odpowiada za wywoływanie tak niezwykłych zjawisk. Być może powoduje ją pole biograwitacyjne wytwarzane przez każdego człowieka, uaktywniające się szczególnie w okresie dojrzewania płciowego i sporadycznie w stanach uśpienia lub relaksacji umysłu. W Polsce eksperymenty z przemieszczaniem przedmiotów siłą woli były bardzo popularne w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku. Zajmował się nimi między innymi fizyk Julian Ochorowicz. Bardzo znaną w tym okresie osobą mającą nieprzeciętne zdolności psychokinetyczne była Stanisława Tomczyk. Swoje początkowo niewielkie, naturalne umiejętności rozwinęła przez intensywny trening hipnotyczny. Kobieta ta potrafiła w warunkach laboratoryjnych, na żądanie, unosić w powietrzu i przesuwać lekkie przedmioty. Była też jedynym medium o światowej sławie, któremu nigdy nie zarzucono oszustwa.

61 PRODUKT CENNIK

CENNIK RABATOWY DLA PRACOWNIKÓW GRUPY FIAT

WYMIARY BAGAŻNIK WYMIARY BAGAŻNIK Panda Euro 5 354/158/154 206 LITRÓW 500 Euro 5 355/163/149 185 LITRÓW RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.2 ACTUAL ECO 69KM 28.467 1242 162 4,9 4/5 1.2 POP 69KM 36.550 1242 160 5,1 4 1.2 DYNAMIC ECO 69KM 33.992 1242 162 4,9 4/5 0.9 TwinAir POP 85KM 41.650 875 - 4,1 4 1.3 M-Jet 16v ACTUAL 75KM 36.542 1248 165 4,2 4/5 1.4 16v SPORT 100KM 50.150 1368 182 6,3 4 1.3 Multijet 16v S&S DPF SPORT 95KM 52.700 1248 180 3,9 4 1.2 LOUNGE 69KM 43.350 1242 160 5,1 4 0.9 TwinAir LOUNGE 85KM 48.450 875 - 4,1 4 1.3 Multijet 16v S&S DPF LOUNGE 95KM 52.700 1248 180 3,9 4

WYMIARY BAGAŻNIK Punto EVO Euro 5 407/169/149 275 LITRÓW RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.2 ACTIVE 69KM 3D 34.842 1242 156 5,2 5 1.4 DYNAMIC 77KM 3D 39.942 1368 165 5,7 5 1.4 MultiAir Turbo 16v ENERGY 135KM 3D 51.417 1368 200 5,6 5 1.2 ACTIVE 69KM 5D 36.117 1242 156 5,2 5 WYMIARY BAGAŻNIK 1.4 ACTIVE 77KM 5D 36.967 1368 165 5,7 5 500C Euro 5 355/163/149 185 LITRÓW 1.4 ACTIVE DUALOGIC 77KM 5D 41.217 1368 165 5,7 5 RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.3 Multijet 16v ACTIVE 75KM 5D 45.042 1248 165 4,1 5 1.2 LOUNGE 69KM 52.700 1242 160 5,1 4 1.4 DYNAMIC 77KM 5D 41.217 1368 165 5,7 5 0.9 TwinAir LOUNGE 85KM 57.800 875 - 4,1 4 1.4 DYNAMIC DUALOGIC 77KM 5D 45.467 1368 165 5,4 5 1.3 Multijet 16v S&S DPF LOUNGE 95KM 62.050 1248 18O 3,9 4 1.4 MultiAir 16v DYNAMIC 105KM 5D 47.167 1368 185 5,7 5 1.3 Multijet 16v DYNAMIC 75KM 5D 49.292 1248 165 4,1 5 1.3 Multijet 16v DYNAMIC 95KM 5D 50.992 1248 178 4,2 5 1.3 Multijet 16v DYN. DUALOGIC 95KM 5D 55.242 1248 175 4,1 5

WYMIARY BAGAŻNIK WYMIARY BAGAŻNIK Grande Punto Euro 5 403/169/149 275 LITRÓW Qubo Euro 5 396/172/174 329 LITRÓW

RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.2 ACTUAL 69KM 5D 34.842 1242 156 5,2 5 1.4 ACTI VE 73KM 40.367 1360 155 6,6 5 1.4 ACTUAL 77KM 5D 35.692 1368 165 5,7 5 1.3 Multijet 16v AC TI VE 75KM 48.017 1248 155 4,3 5 1.4 ACTUAL DUALOGIC 77KM 5D 39.942 1368 165 5,7 5 1.4 DYNAMIC 73KM 45.467 1360 155 6,6 5 1.3 Multijet 16v ACTUAL 75KM 5D 43.767 1248 165 4,1 5 1.3 Multijet 16v DYNAMIC 75KM 53.117 1248 155 4,3 5 1.4 ACTUAL NATURAL POWER 70KM 5D 44.192 1368 - 4,2 5 1.3 Multijet 16v DYNAMIC 95KM 54.817 1248 170 4,3 5 1.3 Multijet 16v TREKKING 75KM 55.667 1248 155 4,3 5 1.3 Multijet 16v TREKKING 95KM 57.367 1248 170 4,3 5

* rabat 10% – przy wyborze darmowego pakietu ubezpieczeniowego ** tylko auta ze stocku

62 WYMIARY BAGAŻNIK WYMIARY BAGAŻNIK Bravo Euro 5 434/179/149 400 LITRÓW Linea Euro 5 456/173/150 500 LITRÓW RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.4 16v ACTI VE 90KM 46.402 1368 179 6,3 5 1.4 ACTI VE 77KM 39.092 1368 165 6,3 5 1.6 Multijet 16v AC TI VE 105KM 54.902 1598 187 4,9 5 1.4 DYNAMIC 77KM 44.192 1368 165 6,3 5 1.4 16v DYNA MIC 90KM 49.802 1368 179 6,3 5 1.6 Multijet 16v DYNAMIC 105KM 57.792 1598 190 5 5 1.4 T-Jet16v DYNAMIC 120KM 54.052 1368 197 6,3 5 1.4 MultiAir 16v DYNAMIC 140KM 58.302 1368 204 5,7 5 1.6 Multijet 16v DYNAMIC 105KM 58.302 1598 187 4,9 5 1.6 Multijet 16v DYNAMIC 120KM 60.002 1598 195 4,8 5 1.6 Multijet 16vDYNAMIC DUALOGIC 120KM 64.252 1598 195 4,6 5 1.4 MultiAir 16v EMOTION 140KM 65.952 1368 204 5,7 5 2.0 Multijet 16v EMOTION 165KM 68.502 1956 215 5,3 5 1.4 MultiAir 16v SPORT 140KM 65.952 1368 204 5,7 5 2.0 Multijet 16v SPORT 165KM 68.502 1956 215 5,3 5

WYMIARY BAGAŻNIK Doblo ` Euro 5 425/172/182 750 LITRÓW RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca DYNAMIC 1.4 16V 95KM 53.287 1368 161 7,2 5 DYNAMIC 1.6 MULTIJET 16V 105KM 63.487 1598 164 5,2 5 EMOTION 1.4 16V 95KM 57.112 1368 161 7,2 5 EMOTION 1.6 MULTIJET 16V 105KM 67.312 1598 164 5,2 5 EMOTION 2.0 MULTIJET 16V 135KM 72.412 1956 179 5,7 5

WYMIARY BAGAŻNIK * rabat 10% – przy wyborze darmowego pakietu ubezpieczeniowego Sedici Euro 5 412/176/162 270 LITRÓW ** tylko auta ze stocku DPF - filtr cząstek stałych (dla silników diesla) RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.6 16v DYNAMIC 4X4 120KM 55.582 1586 170 7,1 5 2.0 Multijet 16v Z DPF DYNAMIC 4X4 135KM 65.017 1956 180 6,6 5 1.6 16v EMOTION 4X4 120KM 59.832 1586 170 7,1 5 2.0 Multijet 16v Z DPF EMOTION 4X4 135KM 69.267 1956 180 6,6 5

Oferta jest dostępna w Centrum Sprzedaży Fiat Auto Poland, ul. Katowicka 24, Bielsko-Biała. Centrum Sprzedaży Fiat Auto Poland • tel. 033 813 44 40

Ceny z rabatem dla pracowników Grupy Fiat zawierają VAT i są aktualne w momencie zamknięcia numeru. Firma zastrzega sobie możliwość dokonania w każdej chwili zmiany cen i wyposażenia. Pracownicy spółek Grupy Fiat mogą alternatywnie skorzystać z opcji z darmowym pakietem ubezpieczeniowym. Kompletny wykaz wyposażenia i dostępnych opcji można otrzymać w salonach sprzedaży.

63 CENNIK RABATOWY DLA PRACOWNIKÓW GRUPY FIAT

WYMIARY BAGAŻNIK WYMIARY BAGAŻNIK MiTo Euro 5 406/172/145 270 LITRÓW Giulietta Euro 5 435/180/147 350 LITRÓW

RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.4 M-Air 16v S&S 105KM DISTINCTIVE 53.125 1368 187 5,7 4/5 1.4 TB 16v 120KM DISTINCTIVE S&S 66.215 1368 195 6,4 5 1.4 TB M-Air 16v S&S 135KM DISTINCTIVE 59.925 1368 207 5,6 4/5 1.4 TB M-Air 16v 170KM DISTINCTIVE S&S 71.315 1368 218 5,8 5 1.4 TB M-Air 16v S&S TCT 135KM DISTINCTIVE 65.025 1368 207 5,5 4/5 1.6 TB JTDM-2 16v 105KM DISTINCTIVE S&S 74.715 1598 185 4,4 5 1.3 JTDM S&S 95KM DISTINCTIVE 57.357 1248 180 4,3 4/5 2.0 TB JTDM-2 16v 170KM DISTINCTIVE S&S 81.515 1956 218 4,7 5 1.6 JTDM E5 S&S 120KM DISTINCTIVE 64.175 1598 198 4,8 4/5 1750 TBI 16v 235KM QUADRIFOGLIO VERDE 90.865 1742 242 7,6 5 1.4 TB M-Air 16v S&S 170KM QUADR. VERDE 70.975 1368 219 6,0 4/5

WYMIARY BAGAŻNIK WYMIARY BAGAŻNIK 159 Euro 5 466/182/142 400 LITRÓW 159 Sportwagon Euro 5 466/183/143 445 LITRÓW

RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1750 TBi16v 200KM SPORT 90.865 1750 235 8,1 5 1750 TBi16v 200KM SPORT 95.965 1750 233 8,3 5 2.0 JTDM 16v 136KM SPORT 84.915 1956 202 5,1 5 2.0 JTDM 16v 136KM SPORT 90.865 1956 200 5,2 5 2.0 JTDM 16v 136KM SPORT PLUS 94.265 1956 202 5,1 5 2.0 JTDM 16v 136KM SPORT PLUS 99.365 1956 200 5,2 5 2.0 JTDM 16v 170KM SPORT 90.015 1956 218 5,4 5 2.0 JTDM 16v 170KM SPORT 95.115 1956 216 5,5 5 1750 TBi16v 200KM SPORT PLUS 99.365 1750 235 8,1 5 1750 TBi16v 200KM SPORT PLUS 104.465 1750 233 8,3 5 2.0 JTDM 16v 170KM SPORT PLUS 98.515 1956 218 5,4 5 2.0 JTDM 16v 170KM SPORT PLUS 103.615 1956 216 5,5 5 * rabat 10% – przy wyborze darmowego pakietu ubezpieczeniowego

WYMIARY BAGAŻNIK WYMIARY BAGAŻNIK Ypsilon 381/170/153 215 LITRÓW Delta 452/180/150 465 LITRÓW RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca 1.2 8v EURO 5 ORO 69KM** 41.565 1242 160 4,9 4 1.8 T-Jet SPORTRONIC E5 200KM ORO 90.942 1742 230 7,8 5 1.2 8v EURO 5 PLATINO 69KM** 45.815 1242 160 4,9 4 1.6 M-Jet E5 120KM ORO 75.642 1598 194 4,9 5 1.6 M-Jet SELELECTRONIC E5 120KM ORO 79.042 1598 194 4,6 5 2.0 M-Jet E5 165KM ORO 84.992 1956 214 5,3 5 1.9 Twinturbo M-JET E5 190KM ORO 90.942 1910 222 5,7 5 1.8 T-JET SPORTRONIC E5 200KM PLATINO 99.442 1742 230 7,8 5 2.0 M-Jet E5 165KM PLATINO 93.492 1956 214 5,3 5 1.9 Twinturbo M-Jet E5 190KM PLATINO 99.442 1910 222 5,7 5 WYMIARY BAGAŻNIK 1.8 T-Jet SPORTRONIC E5 200KM EXECUTIVE 107.942 1742 230 7,8 5 Musa 403/169/166 390 LITRÓW 1.9 Twinturbo M-Jet E5 190KM EXECUTIVE 107.942 1910 222 5,7 5 RABAT 15%* PLN poj. km/h l/100km miejsca * rabat 10% – przy wyborze darmowego pakietu ubezpieczeniowego 1.4 16V START&STOP ORO 95KM 51.765 1368 175 6,0 5 ** tylko auta ze stocku 1.3 M-Jet 16v START&STOP ORO 95KM 59.415 1248 173 4,3 5 SELECTRONIC - zautomatyzowana skrzynia biegów 1.4 16v START&STOP PLATINO 95KM 57.715 1368 175 6,0 5 SPORTRONIC - automatyczna skrzynia biegów

64 CENNIK SAMOCHODÓW GRUPY CHRYSLER

Oferta pracownicza samochodów grupy Chrysler dotyczy ograniczonej liczby modeli z roku produkcji 2009 i 2010, a także różnego wyposażenia, dlatego w wykazie poniżej nie podajemy konkretnej ceny danej wersji, ale „przedział cenowy od…” i „rabat pracowniczy do…” określony dla danego modelu. Pracownicy zainteresowani zakupem proszeni są o kontakt z panią Elżbietą Prokopiuk z grupy Chrysler (telefon u dołu strony).

WYMIARY (dł./szer./wys. - cm) POJEMNOŚĆ BAG. (l) SKRZYNIA BIEGÓW 441/179/153 296 MANUALNA DODGE CALIBER WERSJA POJEMNOŚĆ MOC MAKS. PRĘDKOŚĆ ZUŻYCIE PAL. W CYKLU ROK ROK RABAT CENA PRACOWNICZA SKOKOWA (cm3) (KM) MAKS. (km/h) MIESZ. (l/100 km) MODELOWY PRODUKCJI BRUTTO PLN* SE 2.0L 5M 1998 156 198 7,4 2010 2010 15% od 59.900

WYMIARY (dł./szer./wys. - cm) POJEMNOŚĆ BAG. (l) SKRZYNIA BIEGÓW 489/188/169 784 wer. 5-m./167 7-m. MANUALNA DODGE JOURNEY WERSJA POJEMNOŚĆ MOC MAKS. PRĘDKOŚĆ ZUŻYCIE PAL. W CYKLU ROK ROK RABAT CENA PRACOWNICZA SKOKOWA (cm3) (KM) MAKS. (km/h) MIESZ. (l/100 km) MODELOWY PRODUKCJI BRUTTO PLN* SE 2.0 CRD M6 1968 140 188 6,3 2010 2010 14% od 88.831

WYMIARY (dł./szer./wys. - cm) POJEMNOŚĆ BAG. (l) SKRZYNIA BIEGÓW 502/188/148 504 AUTOMATYCZNA CHRYSLER 300 C WERSJA POJEMNOŚĆ MOC MAKS. PRĘDKOŚĆ ZUŻYCIE PAL. W CYKLU ROK ROK RABAT CENA PRACOWNICZA SKOKOWA (cm3) (KM) MAKS. (km/h) MIESZ. (l/100 km) MODELOWY PRODUKCJI BRUTTO PLN* 300 C 3.0 CRD 2987 218 230 8,1 2009, 2010 2009 34% od 146.162,26

WYMIARY (dł./szer./wys. - cm) POJEMNOŚĆ BAG. (l) SKRZYNIA BIEGÓW 458/186/177 389 AUTOMATYCZNA CHRYSLER 300 C TOURING WERSJA POJEMNOŚĆ MOC MAKS. PRĘDKOŚĆ ZUŻYCIE PAL. W CYKLU ROK ROK RABAT CENA PRACOWNICZA SKOKOWA (cm3) (KM) MAKS. (km/h) MIESZ. (l/100 km) MODELOWY PRODUKCJI BRUTTO PLN* 300 C 3.0 CRD TOURING 2987 218 2010 2009 27% 162.745,81

WYMIARY (dł./szer./wys. - cm) POJEMNOŚĆ BAG. (l) SKRZYNIA BIEGÓW 475/187/179 978 AUTOMATYCZNA JEEP GRAND CHEROKEE WERSJA POJEMNOŚĆ MOC MAKS. PRĘDKOŚĆ ZUŻYCIE PAL. W CYKLU ROK ROK RABAT CENA PRACOWNICZA SKOKOWA (cm3) (KM) MAKS. (km/h) MIESZ. (l/100 km) MODELOWY PRODUKCJI BRUTTO PLN* LTD 3.0 CRD V6 A5 2987 218 200 10,2 2010 2009 28% 177.091,11

* cena pracownicza dotyczy konkretnego samochodu łącznie z wyposażeniem dodatkowym i uwzględnia łączny rabat z tytułu roku produkcji oraz promocji pracowniczej.

Oferta ważna na dzień 05.10.2010. Zastrzegamy sobie prawo do wycofania dowolnego samochodu z oferty bez podania przyczyny. Samochody są dostępne u dowolnego dealera Chrysler Jeep Dodge. Wszelkie informacje na temat dostępności, kompletacji samochodów można otrzymać u pani Elżbiety Prokopiuk, tel.: 22 607 47 72; e-mail: [email protected]

65 LUDZIE FIAT TO MY

POCZTA ŁAMY DLA PRACOWNIKÓW Zielonymi krokami do WCM

Ochrona środowiska należy do tych obszarów w celu dodatkowego zabezpieczenia. działalności, nad którymi Fiat Powertrain Powstała duża wanna ekologiczna, która Technologies skupia olbrzymią wagę. Kiedyś może pomieścić ok. 100.000 tys. litrów oleju. jednym z problemów był zły stan techniczny W FPT postawiono przede wszystkim na przepompowni olejów do silników. Dlatego prewencję, czyli działania zmierzające do została powołana grupa WCM Enviroment, maksymalnego zminimalizowania ryzyka awarii, która mogłaby wywrzeć negatywne skutki na środowisko. Na łamach gazety staramy Kolejnym przykładem dbałości o środowisko się udostępnić stronę dla w firmie jest wymiana szyb w świetlikach pracowników spółek Fiata, dachowych na termiczne oraz umieszczenie którą nazwaliśmy „Fiat to na nich naklejek ptasich drapieżników. Dzięki my”. To właśnie w tej rubryce możecie wyrazić swoje opinie, podzielić się radościami, opowiedzieć o swoich problemach, spostrzeżeniach itp. Zachęcamy do pisania która miała za zadanie sporządzić wnikliwy listów. Piszcie do nas! raport o jej stanie technicznym. Stwierdzono m.in., że stara posadzka z płytek jest Nasz adres: nieszczelna i popękana oraz brakują w niej płytki, a sama przepompownia nie posiada Redakcja FWN, żadnego zabezpieczenia na wypadek Satiz Poland, pęknięcia zbiornika. Podjęto więc decyzję takim zabiegom jest szansa, że znacznie 43-300 Bielsko-Biała, o jej modernizacji. zmniejszy się liczba uderzeń ptaków o szyby, ul. 11 Listopada 60/62 Na początek skuto całą posadzkę, położono ponieważ ptaki widząc z góry na świetlikach nową wyprofilowaną ze spadem w kierunku dachowych kontury drapieżnych ptaków, e-mail: [email protected] nowej rynnowej kanalizacji o zamkniętym traktują je jako przeszkodę i omijają te obiegu. Wybudowano progi, aby zabezpieczyć śmiertelne dla nich miejsca w przestrzeni Tym, którzy do nas obszar obiektu przed ewentualnym wyciekiem powietrznej. napisali, dziękujemy za oleju. Na posadzkę naklejono żywiczne maty Antoni Hendzel, wszystkie maile i kartki. uszczelniające i pokryto je specjalną farbą, Fiat Powertrain Technologies

Pożegnanie Z ogromnym żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci w dniu 3 stycznia 2011 roku naszej „Jeszcze wczoraj byłaś między nami, Drogiej Koleżanki, długoletniej pracownicy FAP, Jeszcze w ciszy słyszymy Twój głos, śp. Ireny Wincenciak, Człowieka o ogromnym Odeszłaś samotnie tak bez pożegnania, sercu, pełnym dobrych, ludzkich uczuć Jak okrutny okazał się los. i życzliwości. Zawsze wiedzieliśmy, że możemy liczyć na jej pomoc w każdej sytuacji. Dzisiaj chodzisz po niebiańskich łąkach, Odeszła za wcześnie, mając zaledwie 52 lata. Nie dotyka Cię cierpienie i strach, Jeszcze tyle było przed nią lat i zdarzeń, które Nam zostały zdjęcia i wspomnienia, nagle przerwała śmierć. Pozostanie na zawsze Ucisk w sercu i smutek, i żal…”. w naszych sercach i pamięci. Żegnaj, Irenko Koleżanki i koledzy

66 stan na 15 marca 2011 r. Spółki koncernu Fiat

1. Fiat Polska Sp. z o.o. ul. Szturmowa 2, 02-678 Warszawa reprezentacja i koordynacja Tel. (22) 6074350, Fax (22) 6074352 dzia∏alnoÊci Grupy Fiat w Polsce Prezes Zarzàdu: Enrico Pavoni 2. Fiat Auto Poland SA ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a produkcja Tel. (33) 8132100, Fax (33) 8132036 samochodów osobowych Prezes Zarzàdu: Enrico Pavoni 3. Teksid Iron Poland Sp. z o.o. ul. Ci´˝arowa 49, 43-430 Skoczów produkcja odlewów ˝eliwnych Tel. (33) 8538200, Fax (33) 8532964 dla przemys∏u samochodowego Wiceprezes Zarzàdu: Marek Kanafek 4. Automotive Lighting Polska Sp. z o.o. ul. Gen. M. Zaruskiego 11, 41-200 Sosnowiec produkcja cz´Êci samochodowych Tel. (32) 2960111, Fax (32) 2960340 – oÊwietlenie Prezes Zarzàdu: Adriano Fontana 5. Magneti Marelli Exhaust ul. Mikołajczyka 80, 41-200 Sosnowiec produkcja cz´Êci samochodowych Tel. (32) 3642857, Fax (32) 3642858 – uk∏ady wydechowe Systems Polska Sp. z o.o. Prezes Zarzàdu: Adriano Fontana 6. Magneti Marelli Suspension ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a produkcja cz´Êci samochodowych Tel. (33) 8132199, Fax (33) 8132955 – zawieszenia Systems Bielsko Sp. z o.o. Prezes Zarzàdu: Adriano Fontana Plac pod Lipami 5, 40-476 Katowice 7. Magneti Marelli Aftermarket Sp. z o.o. Tel. (32) 6036107, Fax (32) 6030108 handel cz´Êciami zamiennymi Dyrekcja Generalna ul. Gen. M. Zaruskiego 11, 41-200 Sosnowiec produkcja komponentów 8. Plastic Components and Modules Poland SA Tel. (32) 3681200, Fax (32) 2930839 samochodowych z tworzyw sztucznych Prezes Zarzàdu: Adriano Fontana – deska rozdzielcza, zderzaki ul. JednoÊci 44, 41-200 Sosnowiec produkcja komponentów 9. Plastic Components Fuel Tel. (32) 3681200, Fax (32) 2930839 samochodowych z tworzyw sztucznych Systems Poland Sp. z o.o. Prezes Zarzàdu: Adriano Fontana – systemy zasilania paliwem, zbiorniki 10. Comau Poland Sp. z o.o. ul. Turyƒska 100, 43-100 Tychy produkcja i obs∏uga urzàdzeƒ Tel. (32) 2179404, Fax (32) 2179440 dla przemys∏u samochodowego Dyrektor, Wiceprezes: Roberto Rossi 11. Fiat Services Polska Sp. z o.o. ul. W´glowa 72, 43-346 Bielsko-Bia∏a administracja ksi´gowa, Tel. (33) 8132242, Fax (33) 8134108 personalna i p∏ace Prezes Zarzàdu: Enrico Pavoni ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a zakupy mate ria ∏ów poÊrednich 12. Fiat Group Purchasing Poland Sp. z o.o. Tel. (33) 8132549, Fax (33) 8126988 i bezpoÊred nich do produkcji Cz∏onek Zarzàdu: Tomasz Trombala samochodów ul. Konwojowa 51, 43-346 Bielsko-Bia∏a 13. Sadi Polska – Agencja Celna Sp. z o.o. Tel. (33) 8135323, Fax (33) 8134113 us∏ugi celne Prezes Zarzàdu: Enrico Pavoni 14. Sirio Polska Sp. z o.o. ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a ochrona osób, mienia i ochrona Tel. (33) 8132485, Fax: (33) 813 5333 przeciwpo˝arowa oraz transport Prezes Zarzàdu: Enrico Pavoni

15. Fiat Powertrain Technologies Poland ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a produkcja silników do samochodów Sp. z o.o. Prezes Zarzàdu: Emanuele Lorenzin ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a 16. Fiat Powertrain Polska Sp. z o.o. Tel. (33) 8132452, Fax (33) 8132451 produkcja silników i skrzyƒ biegów Prezes Zarzàdu: Emanuele Lorenzin do samochodów ul. Gra˝yƒskiego 141, 43-300 Bielsko-Bia∏a 17. Gestin Polska Sp. z o.o. Tel. (33) 8132660, Fax: (33) 813 5444 zarzàdzanie i utrzymanie nieruchomoÊci Prezes Zarzàdu: Bronisław Bartosik

Spółki joint venture Al. WyÊcigowa 6, 02-681 Warszawa 1. Fiat Bank Polska SA Tel. (22) 6074990, Fax (22) 6074879 us∏ugi bankowe Prezes Zarzàdu: Gra˝yna Portas Al. WyÊcigowa 6, 02-681 Warszawa 2. FGA Leasing Polska Sp. z o.o. Tel. (22) 6074800, Fax (22) 6074982 leasing samochodów Prezes Zarzàdu: Giovanni Polimeni Al. WyÊcigowa 6, 02-681 Warszawa 3. Fidis Finance Polska Sp. z o.o. Tel. (22) 6074821, Fax (22) 6074854 usługi finansowe i leasingowe Prezes Zarzàdu: Giovanni Polimeni

Spółki koncernu Fiat Industrial

ul. Otoliƒska 25, 09-407 P∏ock 1. CNH Polska Sp. z o.o. Tel. (24) 2679600, Fax (24) 2679605 produkcja Dyrektor Zakładu: Tadeusz Âwierczek maszyn rolniczych Al. WyÊcigowa 6, 02-681 Warszawa 2. Iveco Poland Sp. z o.o. Tel. (22) 5784300, Fax (22) 5784318 import i sprzeda˝ samochodów Dyrektor Generalny: Mario Giagnoni dostawczych i ci´˝arowych OSIàGI KOMFORT BEZPIECZEĜSTWO 1.4 turbo MultiAir. Maksymalna przestrzeĝ. Najbezpieczniejsza w klasie kompakt. Najlepszy nowy silnik 2010 roku. 5 wygodnych siedzeń. 5 gwiazdek w teście Euro NCAP. Więcej mocy i niższe spalanie. Najwyższa punktacja w rankingu z 2010 roku: 87/100

JESTEM GIULIETTA Teraz w wyjątkowej ofercie na rocznik 2010 119 g/km. 119 2

ALFA ROMEO GIULIETTA Odczuj prawdziwą przyjemność jazdy. Unikalny system Alfa DNA z 3 stylami jazdy: sportowym i dynamicznym (DYNAMIC), ekonomicznym (NORMAL) oraz trybem pełnego bezpieczeństwa nawet przy niskiej przyczepności (ALL WEATHER). System Q2 symuluje działanie samoblokującego się mechanizmu różnicowego, zapewniając 16v 140 KM. Zużycie paliwa w cyklu mieszanym 4,5 l /100 km. Emisja CO km. Emisja 4,5 l /100 mieszanym KM. Zużycie paliwa w cyklu 140 16v

M-2 lepszy napęd na przednie koła. Teraz także nowy, oszczędny silnik 2.0 JTDm-2 o mocy 140 KM z systemem Start&Stop w standardzie. Przetestuj najlepszy w swojej klasie samochód kompaktowy według niemieckiego magazynu „Auto Motor und Sport”.

BEZ SERCA BYLIBYŚMY JEDYNIE MASZYNAMI Alfa Romeo Giulietta 2.0 JTD Romeo Giulietta Alfa

lf i lli 197 270 FWN i dd 1 11 03 04 17 31