AMBITIEDOCUMENT GEKANALISEERDE HOLLANDSCHE IJSSEL januari 2018 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 1 INHOUDSOPGAVE

1. Inleiding 5

2. Doelstellingen ambitiedocument 9

3. Webviewer 13 3.1 Kaart identiteit en waarden 14 3.2 Kaart ontwikkelingen 15 3.3 Ambitiekaarten 15

4. Ambities 17 4.1 Zonering landelijk en stedelijk gebied 17 4.2 Watererfgoed behouden, benutten en beleven 20 4.3 Beeldkwaliteit oevers 22 4.4 Waterrecreatie / watertoerisme 24 4.5 Recreatief gebruik langs de GHIJ 26

5. Een gezamenlijk vertrekpunt 31

2 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel VERANTWOORDING COLOFON

Titel Ambitiedocument Gekanaliseerde Hollandsche IJssel Tauw bv Opdrachtgever Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Australiëlaan 5 Projectleider Arjen van der Linde Postbus 3015 Auteur(s) Ellen Wilms e.a. 3502 GA T +31 30 28 24 824 Projectnummer 1247914 E [email protected] Aantal pagina’s 34

Datum 31 januari 2018

In samenwerking met:

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 3 INLEIDING

4 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 1. INLEIDING Betrokken gebiedspartijen in ambtelijk platform Via HDSR en de gemeenten is er ook veel Door Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Bij het opstellen van dit ambitiedocument zijn informatie naar boven gekomen over particuliere (HDSR) worden de komende jaren diverse naast HDSR de gemeenten Oudewater, Montfoort, wensen en initiatieven binnen het plangebied. werkzaamheden uitgevoerd langs de Gekana- IJsselstein en betrokken en de Daarnaast zijn er ook meerdere stichtingen in en liseerde Hollandsche IJssel (GHIJ), zoals het gemeente . Daarnaast zijn de rond de GHIJ actief. Deze gebiedspartners zijn baggeren en het opknappen van de oevers en gebiedscommissie Utrecht-West en de provincie voor het vervullen van de ambities onmisbaar en kaden. Deze werkzaamheden hebben impact op Utrecht betrokken. Deze partijen waren vertegen- kunnen in het vervolg ook een rol hebben. de ruimte en sluiten op verschillende manieren woordigd in het ambtelijk platform. aan bij belangen van de gebiedspartners. Ook deze gebiedspartners voorzien de komende jaren ontwikkelingen in de directe omgeving van de GHIJ. PROVINCIE UTRECHT

Ambtelijk en bestuurlijk is afgesproken de ontwik- kelingen in het gebied waar mogelijk op elkaar af E N N D L A N te stemmen. Hierdoor ontstaat een kans om de I J R

E S uitstraling van de GHIJ blijvend te verbeteren. Een T PROVINCIE ZUID-HOLLAND H GEMEENTE C GEMEENTE GEMEENTE I MONTFOORT belangrijke vraag die daarbij beantwoord moet T IJSSELSTEIN NIEUWEGEIN S GEMEENTE E OUDEWATER D A P worden is: Wat zijn gezamenlijke ambities langs de C H D S A A M R E E GHIJ die in samenhang met elkaar bijdragen aan G H H O O een versterking van de economische vitaliteit en GEMEENTE leefbaarheid van dit gebied? KRIMPENERWAARD Het antwoord op die vraag wordt gegeven in dit ambitiedocument dat samen met gebiedspartijen is opgesteld. fig. 1 Betrokken gebiedspartijen

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 5 Plangebied Het plangebied betreft het gekanaliseerde deel van de Hollandsche IJssel, gelegen tussen Nieuwegein en Gouda. (zie fig. 1)

Leeswijzer In dit ambitiedocument worden de ambities voor de GHIJ nader toegelicht aan de hand van een 5 tal thema’s. In hoofdstuk 2 worden allereerst de doelstellingen van het ambitiedocument benoemd en wordt aangegeven hoe dit document aansluit op eerdere studies van HDSR. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de webviewer, die ter ondersteuning van de ambities ontwikkeld is. In hoofdstuk 4 worden de ambities inhoudelijk toegelicht. Hoofdstuk 5 sluit af met een korte conclusie.

6 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel O W R

L

Montfoort

Nieuwegein O

I I G G

I K

L L

fig. 2 Het plangebied: de Hollandsche IJssel tussen Gouda en Nieuwegein

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 7 DOELSTELLINGEN AMBITIEDOCUMENT

8 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 2. DOELSTELLINGEN AMBITIEDOCUMENT

Dit ambitiedocument vormt een inspiratiebron en inspireren bij het uitvoeren van hun (kern)taken • Inspireren bij het uitvoeren van (kern)taken referentie voor nieuwe ontwikkelingen en ini- en het benutten van synergiekansen (win-win) door gebiedspartners. tiatieven langs de Gekanaliseerde Hollandsche om daarmee de vitaliteit van het plangebied te • Verleiden tot, en richting geven aan syner- IJssel (GHIJ). bevorderen. De doelstellingen van dit giekansen bij ontwikkelingen langs de GHIJ ambitiedocument zijn: (win-win). Daarbij is de gedachte dat de GHIJ als blauwe • Verbinden! De ambitiekaart bundelt gezamen- • Dienen als referentie voor ontwikkelingen lijn gebiedspartners met elkaar verbindt. Met lijke ambities in woord en beeld zonder een en initiatieven die kunnen bijdragen aan de het document kunnen gebiedspartijen zich laten ‘dwingend’ budget en tijdspad. gezamenlijke ambitie voor de GHIJ.

fig. 3 De Hollandsche IJssel verbindt

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 9 Vijf richtinggevende principes vastgelegd in een webviewer. In het bestuurlijk De opgehaalde informatie heeft geresulteerd in Het ambitiedocument borduurt voort op vijf rich- platform is besproken, welke ambities zij in inzicht in de kwaliteiten van het gebied en in de tinggevende principes die al eerder door HDSR zijn hoofdlijnen zien. Op een boottocht zijn gewenste reeds ingezette initiatieven en ontwikkelingen. opgesteld (zie ook: * website): en ongewenst ontwikkelingen bekeken en nader Daarnaast is inzicht verkregen in samenhangende • De basis op orde (veilige kaden, voldoende toegelicht. ambities, die de gebieds-partijen langs de GHIJ water aan- en afvoer). met elkaar verbindt en waarbij ze elkaar nodig • Samen met het gebied. Op basis van de output van dit proces zijn hebben om tot realisatie te komen. • Het rivierkarakter van de Hollandsche IJssel voorlopige ambities geformuleerd, die in een benadrukken (natuurvriendelijke oevers en tweede bijeenkomst met het ambtelijk platform natuurlijke inrichting uiterwaarden). zijn besproken. Middels een ronde gesprekken • Kleinschalig karakter en afwisseling tussen rust met de gemeenten zijn de ambities nader gecon- en dynamiek respecteren. cretiseerd en op kaart uitgewerkt. • Stimuleren toegankelijkheid en zichtbaarheid watererfgoed .

Aanpak en gevolgd proces HDSR heeft op verschillende informatieavonden wensen vanuit bewoners en ondernemers opgehaald, die betrekking hebben op de oevers van de GHIJ. Dit gaf breed inzicht in de wensen en initiatieven. Vervolgens hebben gedurende 2017 drie bijeenkomsten met het ambtelijk platform plaats gevonden. In de eerste zijn de identiteit en waarden en de gewenste ontwikkelingen langs de GHIJ aan bod gekomen. Die zijn vervolgens aangevuld met bureauonderzoek en vertaald en fig. 4 GHIJ vanaf het water * website: www.destichtserijnlanden.nl/ghij

10 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel Ambities uitgewerkt in vijf thema’s Het ambitiedocument is opgebouwd langs vijf Voorbeeld bij punt 1: Zonering landelijk Voorbeeld bij punt 2: Waar mogelijk willen thema’s die gezamenlijk de uitstraling van de GHIJ en stedelijk gebied vinden we belangrijk. we het oorspronkelijke jaagpad behouden versterken: Varend op het water zie je aan de en de toegankelijkheid bevorderen. Een 1. Zonering landelijk en stedelijk gebied kademuren dat je je in een stadje bevindt ontwikkeling of initiatief dat als neveneffect 2. Watererfgoed behouden, benutten en beleven en meer natuurlijker oevers horen bij het heeft dat een jaagpad onderbroken wordt, 3. Beeldkwaliteit van de oevers buitengebied. Dit contrast willen we in stand juichen we niet toe. De reden hiervoor is 4. Waterrecreatie / watertoerisme houden en daar waar mogelijk versterken. dat dit niet bijdraagt aan het behouden, 5. Recreatief gebruik langs de GHIJ (wandel- en Wanneer we de keuze hebben voor een benutten en beleefbaar maken van het fietsroutes) bepaald type materiaal voor oeverherstel, watererfgoed. Bovendien belemmert dit het zullen we zowel rekening houden met de recreatief gebruik langs de GHIJ. Daarom De ambitiekaart sluit aan op de “verhaallijnen” beeldkwaliteit van de oever als de landelijke gaan we samen op zoek naar alternatieven. van de waterrecreatiekaart van Waterrecreactie of stedelijke omgeving waarbinnen het Nederland (zie ook: * website) oeverherstel plaatsvindt. • Welkom op onze Hollandsche IJssel! • Cultuurhistorie is het DNA van de Hollandsche IJssel • Vlot, veilig en duurzaam varen over de Hollandsche IJssel • Mooie routes en knooppunten langs de Hollandsche IJssel

* website: www.waterrecreatienederland.nl/brtn/kansenkaart-hollandsche-/

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 11 WEBVIEWER

12 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 3. WEBVIEWER

Om vanuit de identiteit & waarden en de reeds gesignaleerde ontwikkelingen binnen het gebied de ambities concreet te kunnen laden is identiteit en waarden een webviewer ingericht. De webviewer geeft informatie uit het gebied overzichtelijk weer en ontwikkelingen is interactief te gebruiken. Het is daardoor een dynamisch hulpmiddel dat continu kan worden ambities aangevuld om in de loop van de jaren nader inhoud te geven aan de geformuleerde ambities.

Deze webviewer is in te zien en te gebruiken door interactieve GIS-kaart de partners die betrokken zijn bij het opstellen van dit document. fig. 5 Lagen webviewer

De webviewer bestaat uit drie kaartlagen: De onderdelen van deze kaartlagen kan men zelf 1. Identiteit en waarden kaart aan- en uitzetten en naar eigen inzicht combineren 2. Ontwikkelingenkaart (aanvinken). Hierdoor kan de samenhang tussen 3. Ambitiekaart bijvoorbeeld recreatieve netwerken en verschil- lende voorzieningen heel concreet onderzocht

De kaarten “Identiteit & waarden” en de “Ontwik- worden. kelingenkaart” vormen het fundament voor de geformuleerde ambities. De ambities zoals die zijn De drie kaartlagen worden hieronder nader verwoord hebben op deze manier een duidelijke toegelicht. link met de werkelijke situatie.

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 13 3.1 Kaart identiteit en waarden Er is een verkenning uitgevoerd naar de bestaande identiteit van het gebied en de bijbehorende waarden, onderverdeeld naar: waterstaatkundige waarden, cultuurhistorische waarden, recreatieve waarden, natuur-landschappelijke waarden en overige waarden. Deze kaart sluit aan op de kernk- waliteitenkaart van HDSR (zie ook: * website). Met behulp van de kaart Identiteit en waarden ontstaat een beeld welke historische waarden aanwezig zijn, welke recreatieve netwerken en voorzieningen er reeds zijn, en waar bijzondere fig. 6 Voorbeeld uitsnede kaart Identiteit en waarden uit de webviewer. De verschillende items kan men waarden liggen (gekoppeld aan het watersysteem). zelf aan of uitzetten. Bij inzoomen verschijnt er meer informatie omtrent bijvoorbeeld cultuurhistorische objecten. De aanwezige waarden zijn gebruikt bij het opstellen van de ambitiekaarten, waarin verschil- lende waarden versterkt en / of met elkaar verbonden worden met behulp van de gewenste zonering en het netwerk van routes.

* website: www.destichtserijnlanden.nl/kernkwaliteiten

14 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 3.2 Kaart ontwikkelingen De Ontwikkelingenkaart geeft voorgenomen en vastgestelde ontwikkelingen aan van verschillende gebiedspartners, zoals oeverherstel door HDSR, natuurontwikkeling door Staatsbosbeheer en aanleg van nieuwe fietspaden door gemeenten, stedelijke herontwikkeling door projectontwik- kelaars in afstemming met de gemeenten, etc. Particuliere initiatieven die zijn vastgesteld zijn opgenomen in de kaart. Overige initiatieven zijn niet opgenomen maar hebben wel bijgedragen aan de totstandkoming van de kaart.

3.3 Ambitiekaarten Op basis van alle verzamelde informatie uit het gebiedsproces en de bureaustudie is dit ambitie- document ontwikkeld, dat is opgebouwd uit vijf fig. 7 Voorbeeld uitsnede kaart Ontwikkelingen uit de webviewer. Bij het aanklikken van een gekleurd object thema’s met bijgaande kaarten en / of illustraties. verschijnt een pop-up blok met nadere informatie over het aangewezen object. Deze ambities worden toegelicht in het volgende hoofdstuk.

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 15 AMBITIES

16 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 4. AMBITIES Dynamiek in de kernen In de kernen is er dynamiek en ruimte voor activ- dagrecreatie en toerisme. De oevers dragen bij 4.1 Zonering landelijk en stedelijk iteiten en een concentratie van voorzieningen aan het stedelijke karakter en bestaan bij- gebied op geringe afstand van elkaar. Hier zijn relatief voorbeeld uit hout, steen of cortenstaal. De Het eerste thema betreft de zonering van activ- veel oversteekmogelijkheden over de GHIJ. De oevers zijn bij voorkeur openbaar, zodat de iteiten langs de GHIJ. Met een zonering wordt historische kernen hebben een karakteristieke Hollandsche IJssel voor iedereen beleefbaar is als ingezet op het versterken van de afwisseling uitstraling met cultuurhistorisch waardevolle doorgaande structuur in de kern, waar vaak veel tussen de kernen en het buitengebied. Van bebouwing, musea, en water gerelateerde leven is. oudsher ontwikkelden de kernen zich langs het ambachten en fabrieken. Ze zijn aantrekkelijk voor water als concentratiepunten van voorzieningen op enige afstand van elkaar. Het buitengebied maakt onderdeel uit van het , waar openheid en rust belangrijke waarden vormen.

fig. 8 Voorkantsituaties en openbare oevers langs de GHIJ in de kernen

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 17 Herontwikkelingen in de kernen met kwali- Nieuwe bruggen Beter verknopen en bekend maken teitsverbetering Om de relatie tussen en zuid te verbeteren van wat er al is Nagenoeg in alle kernen speelt een stedelijke en ook meer recreatieve routes en ommetjes In het plangebied zijn al veel recreatieve routes herontwikkeling langs de GHIJ. Daarbij wordt de te faciliteren zijn in een aantal kernen nieuwe en voorzieningen voor recreanten en toeristen. GHIJ als kwaliteit gezien en wordt bij de nieuwe bruggen gewenst (onder andere in Haastrecht Deze routes en voorzieningen kunnen we beter bebouwing zo veel als mogelijk een aantrekke- en Nieuwegein). In het buitengebied is een extra benutten door goede onderlinge verbindingen te lijke voorkantsituatie gecreëerd met zicht op de oversteekplaats voor langzaam verkeer gewenst realiseren en een samenhangende promotie. rivier en met een aantrekkelijke openbare ruimte. om de GHIJ over te steken tussen Montfoort en Voorbeelden van (mogelijke) herontwikkeling Oudewater. zijn: Galgoord in Haastrecht, de omgeving van het zwembad (overzijde van de weg ‘Molenwal’) Rust in het buitengebied in Oudewater, Oranjenassau kades in IJsselstein In het buitengebied tussen de kernen staan de (bijna gereed), en Plettenburg Rijnhuizen in rust, het landelijke karakter en de open uitzichten Nieuwegein. centraal. De beleving van dit landschap is mogelijk door extensieve vormen van recreatie, Ook aan de randen van de kernen (bijvoor- zoals wandelen, fietsen en varen. Plaatselijk beeld aan de zuidzijde van Oudewater) of in zijn de oevers beplant wat de (“landelijke”) het buitengebied zijn kansen voor kwaliteitsver- belevingswaarde verhoogt. Oevers hebben betering langs de oevers. Dat kan bijvoorbeeld hier bij voorkeur een uitstraling die past bij het door de bebouwing meer met de voorkant te buitengebied, zoals hout beschoeide oevers richten naar de rivier of achterkanten landschap- of natuurvriendelijke oevers. In de regel zijn er pelijk in te passen en waar mogelijk openbare veel particuliere oevers. Op veel plekken ligt het ruimte langs de GHIJ met een aantrekkelijke oorspronkelijke jaagpad langs de GHIJ. Dit is een uitnodigende inrichting van verharding en groen, eenvoudig wandelpad met zicht op de rivier. passend binnen de zonering van stedelijk en landelijk gebied.

18 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel O W R

L

Montfoort

Nieuwegein O

I I G G

I K

Legenda zoneringskaart Hollandsche IJssel - voorkantsituatie L met kwaliteit creëren L I Aantrekkelijke historische kern Aantrekkelijke moderne binnenstad

Bebouwde kom met voorzieningen

Bestaande bruggen in bebouwde kom

Kans voor verbinding voor auto’s

Kans voor verbinding voor fietsers

Park Te ontwikkelen park Ambitiekaart Gekanaliseerde Hollandsche IJssel Ontwikkeling boulevard Kwaliteitsverbetering wenselijk / mogelijk Zoneringskaart

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 19 4.2 Watererfgoed behouden, benutten van de GHIJ. Waar het jaagpad aanwezig is blijft dit huidige loop heeft gekregen via de Doorslag door en beleven behouden, waar mogelijk (gezien de beschikbare Nieuwegein. De bijzondere geschiedenis van de Gekanaliseerde ruimte, de regelgeving van HDSR, de relatie met Hollandsche IJssel is op diverse plekken in het particulier grondbezit en beheer en onderhoud) Herontwikkeling steenfabriek IJsseloord landschap zichtbaar aanwezig. De waterge- worden ontbrekende delen heringericht. . Bij de steenfabriek IJsseloord, tussen Montfoort schiedenis is afleesbaar bij bijvoorbeeld gemalen, en Oudewater, vindt een integrale herontwikkeling sluizen, steenfabrieken, touwfabrieken, musea, Oude Hollandse Waterlinie (OHW) en Nieuwe plaats. Daarbij streven de initiatiefnemers naar de museumwerf, molens en schansen. Deze Hollandse Waterlinie (NHW) herkenbaar maken een combinatie van behoud van cultureel erfgoed geschiedenis is gebiedsspecifiek en vormt een Er is een gedeelde ambitie om de Oude en Nieuwe en openstelling voor bezoekers (waaronder prachtige ‘blauwe draad’ en een bijzonder thema Hollandsche Waterlinie, waar dat kan, beter recreanten en toeristen). voor het uitbouwen van recreatie en toerisme. zichtbaar te maken door bijzondere plekken, zoals De vele nog functionerende historische gemalen, oude schansen, te benadrukken en toegankelijk te Watergeschiedenis Nieuwegein versterken sluizen en bruggen binnen het beheergebied maken; bijvoorbeeld ten zuiden van Hekendorp en In Nieuwegein zijn plannen voor een boulevard van het waterschap kunnen daar aan bijdragen. een oude linie tussen Oudewater en Montfoort. langs de Doorslag waarbij de schans en de Op historisch interessante locaties kan het Mogelijk kan het zichtbaar en beleefbaar maken Doorslagsluis weer zichtbaar worden gemaakt. watererfgoed tot leven komen door verhalen van deze onderdelen van de waterlinies gecom- Rondom de oude kern Vreeswijk geven verschil- te vertellen en informatie te verstrekken over bineerd worden met de uitbreiding van een lende steeds grotere sluizen ook veel inzicht in de de geschiedenis van het waterbeheer. Door bestaande fietsroute hierlangs in de provincie watergeschiedenis. recreatieve routes te koppelen aan de historie van Zuid-Holland. het gebied ontstaan interessante wandelingen door de geschiedenis van het landschap. Cultuurhistorie in gebieden herkenbaar maken Een aantal gebieden leent zich ervoor om de Jaagpad behouden ontwikkelingsgeschiedenis nader uit te leggen, Het jaagpad behoort tot de cultuurhistorisch zoals voor de Hooge Boezem bij Haastrecht en waardevolle elementen langs de GHIJ. Daarnaast de omgeving van het Klaphek bij IJsselstein. biedt het pad wandelmogelijkheden direct langs Bij Klaphek is de oorspronkelijke Hollandsche de rivier, waardoor ze bijdraagt aan de beleving IJssel afgedamd van de Lek, waardoor zij haar

20 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel O W R

L

Montfoort

M Nieuwegein O M Legenda watererfgoed I I I Sluis M G G Herontwikkeling Steenfabriek GemaalM I Brug K Kasteel

Herstellen functie poldermolen

Fort L Legenda watererfgoed Oude Schans L

Sluis I M Museum Herontwikkeling Steenfabriek Zichtbaar maken Oude Hollandsche Waterlinie Gemaal Toekomstig recreatiegebied Brug

Kasteel Oude Hollandse Waterlinie

Nieuwe Hollandse Waterlinie Herstellen functie poldermolen

Inspelen op cultuurhistorie gebied Fort Ambitiekaart Gekanaliseerde Hollandsche IJssel

Park Oude Schans Watererfgoed

M Museum

Zichtbaar maken Oude Hollandsche Waterlinie Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 21

Toekomstig recreatiegebied

Oude Hollandse Waterlinie

Nieuwe Hollandse Waterlinie

Inspelen op cultuurhistorie gebied

Park 4.3 Beeldkwaliteit oevers Accentverschillen, zoals de nadruk op natuur, Denk hier bijvoorbeeld aan het aanbieden van cultuurhistorie of dynamiek, kenmerken de GHIJ Hollandsche IJssel arrangementen, waarbij een en dragen bij aan een afwisselend landschap. Rust combinatie wordt aangeboden van verschillende en ruimte worden gewaarborgd door recreatieve activiteiten, zoals vervoer over water, museum- voorzieningen zoveel mogelijk te zoneren bij de bezoek en overnachten op of langs het water. kernen of daarvoor aangewezen gebieden zodat de landelijke zones open blijven. Aandacht voor de beeldkwaliteit van de inrichting langs de GHIJ met een verschil tussen het stedelijk gebied en het landelijk gebied draagt bij aan een hogere belev- ingswaarde van de GHIJ.

Stedelijk gebied In de steden is veel dynamiek; er vinden verschil- lende activiteiten plaats op een klein oppervlak, zoals: aanlegplaatsen, overnachtingsmogelijk- heden, horeca en winkels langs het water. Bij voorkeur ligt er openbare ruimte langs het water met een hoge beeldkwaliteit (historisch, stedelijk of parkachtig). Het onderhoud van de beschoe- iingen dient daarbij op orde te zijn. Er wordt ruimte geboden voor creatief en gebiedsspecifiek fig. 9 Oevers stedelijk gebied ondernemerschap. 1. Aanlegplaatsen, horeca en terrassen aan het water 2. Openbare ruimte langs het water met boulevard, zitplekjes of parkzone

22 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel Landelijk gebied fig. 10 Oevers landelijk gebied In het buitengebied ligt de nadruk op de beleving 1. Behoud beplantingen en jaagpad van rust, ruimte en het rivieren en veenweideland- 2. Geen overhangende bomen schap door extensieve recreatie, zoals wandelen, 3. Inpassen rommelige achterkanten fietsen en varen. Behoud van het jaagpad met 4. Afvalstortplaatsen langs oevers goed afdekken beplanting die bij het landschap past, is gewenst. 5. Natuurvriendelijke oevers dragen bij aan biodi- Sterk overhangend hout moet voorkomen versiteit worden, omdat het de doorvaarbaarheid in gevaar brengt. Met meer pleziervaart op de GHIJ is een landschappelijke inpassing van achterkanten van bedrijven met beplanting gewenst. Afval dat gecontroleerd gestort is langs oevers dient goed afgedicht te zijn met een afdekkende laag. Waar ruimte beschikbaar is, kunnen natuur- vriendelijke oevers of natuurontwikkeling in de uiterwaarden gerealiseerd worden. Hierdoor ontstaat meer ruimte voor oeverbegroeiing met de bijbehorende flora en fauna. Tevens ontstaat fig. 11 Voorbeeld van aandacht voor de beeld- meer biodiversiteit in leef- en paaiplekken voor vis kwaliteit langs het water in kleurstelling van en amfibie, en kan vanwege begroeiing (riet) een bebouwing en begeleiding met beplanting. Bij meer natuurlijke waterzuivering plaatsvinden. voldoende ruimte mag de beplanting in het buitengebied nog wel meer een landschappelijke vorm aannemen.

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 23 4.4 Waterrecreatie / watertoerisme Faciliteren vaarroutes en uitbreiden tijdelijke Goede aansluiting op voorzieningen Vaarroutenetwerken uitbreiden aanlegplaatsen Watergebonden voorzieningen zoals jachthavens, De boot is het vervoermiddel bij uitstek om Er is een wens voor het: ligplaatsen, kanovoorzieningen, boothel- de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel met het • Beter faciliteren van vaarroutes met boothel- lingen, watersportwinkels etc. dienen vooral in de aangrenzende IJssellandschap en de aanliggende lingen, rustplaatsen, parkeerplaatsen, kernen geclusterd te worden, vanwege de relatie kernen te ervaren. De kaart geeft de vaarroute- informatie, toiletten, etc. met andere voorzieningen, zoals winkels, horeca, netwerken voor sloepen en kano’s weer. • Uitbreiding van 3x24 uur aanlegplaatsen in de gastenverblijven / B&B ’s en campings. Vooralsnog maken met name sloepen gebruik kernen, zodat bezoekers vanaf het water de Veel recreanten en toeristen hebben behoefte van de GHIJ als vaarroute. Met stippellijnen zijn kernen kunnen bezoeken. aan arrangementen van circa een dag. Hier de mogelijkheden aangegeven om de vaarroute- kunnen ondernemers op inspelen door slimme netwerken uit te breiden met reeds bevaarbare combinaties aan te bieden van bijvoorbeeld waterwegen. Mogelijk is het vaarwater ook overnachtingsmogelijkheden, boot- en fiets- geschikt voor suppen (Staand peddelen op een verhuur en horeca. plank). De GHIJ is onderdeel van het recreatietoer- vaartnet van de Basisvisie Recreatietoervaart Nederland (BRTN), met een bootklasse BM. De provincie heeft hier normen voor vastgesteld op basis van de Waterverordening provincie Utrecht 2009. Deze normen betreffen de brughoogten, vaardiepten en brugbedieningsbesluiten.

fig. 12 Insteekhavens in het stedelijke gebied

24 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel O W R

L

M

Montfoort

Nieuwegein O

I I G G

I K

L L Legenda vaarroutes Officiële kanoroute

Kanowater (niet officieel)

Kanowater wenselijk

Sloepenroute

Te ontwikkelen sloepenroute

! Toeristisch Overstap Punt (TOP) Ambitiekaart Gekanaliseerde Hollandsche IJssel

Aanlegplaats(en) bestaand en/of te ontwikkelen met electriciteit Vaarroutes

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 25 4.5 Recreatief gebruik langs de GHIJ Jaagpad en wandelroutenetwerk Goede aansluiting op voorzieningen Kwaliteitsverbetering langs de GHIJ door Het jaagpad is een uniek cultuurhistorisch element Het wandelroutenetwerk dient optimaal aan te benutting kansen in herinrichtingsopgaven langs de GHIJ en biedt mogelijkheden voor sluiten op voorzieningen voor dagrecreatie (zoals Bij herinrichtingsopgaven in het stedelijk gebied wandelen en struinen langs de rivier. Hij dient routeinformatie, parkeerplaatsen, rustpunten, dienen daar waar mogelijk kansen gegrepen te dan ook zo goed mogelijk behouden te blijven en sanitair) en verblijfsrecreatie (zoals hotels, B&B’s worden om een kwaliteitsslag te maken. Bijvoor- geïntegreerd te worden in wandelrondjes vanuit en campings). Ook is een goede aansluiting op beeld het openbaar maken van de ruimte langs de kernen en verbindingsroutes tussen kernen. toeristische overstappunten (TOP) gewenst. GHIJ en die inrichten met rustpunten. Daarnaast kan een jaagpad onderdeel zijn van lange wandelroutes, zoals het 37 kilometer lange Hollandsche IJsselpad. Tussen Hekendorp en Oudewater is er een wens van een ondernemer dat het jaagpad dusdanig wordt aangepast dat trekpaarden er weer gebruik van kunnen maken.

Aanvullen wandelroutenetwerk Op diverse plaatsen vlak langs de GHIJ (ten noorden van Montfoort en in Nieuwegein) of in aansluiting op kernen (zoals bij Haastrecht) dient in de toekomst het wandelnetwerk beter op elkaar aangesloten te worden. Met stippellijnen zijn hiervoor enkele suggesties aangegeven. Ook zijn er wensen voor extra oversteekplaatsen voor wandelaars over de GHIJ, zie hiervoor de zoneringskaart. Ten zuiden van Oudewater is een klompenpad voor kinderen in ontwikkeling. fig. 13 Het jaagpad langs de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel in het buitengebied, begeleid door een landschappelijke beplanting

26 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel O W R

L

Montfoort

Nieuwegein O

I I G G

I K

L L

Legenda wandelroutes Hollandsche IJsselpad

Wandelroutenetwerk

! Toeristisch Overstap Punt (TOP) Te ontwikkelen wandelpad / route Ambitiekaart Gekanaliseerde Hollandsche IJssel Te ontwikkelen kids klompenpad Te ontwikkelen jaagpad voor paarden Wandelroutes

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 27 Fietsroutenetwerk In de provincies Utrecht en Zuid-Holland is al een redelijk fijnmazig fietsroutenetwerk aanwezig. Tussen Montfoort en IJsselstein worden in het kader van het provinciale programma Recreatie om de stad (RodS) nieuwe fiets- en wandelpaden ontwikkeld in combinatie met natuur- en bosontwikkeling (aangegeven op de ontwikkelin- genkaart in de webviewer).

Nieuwe fietsverbindingen Er zijn wensen voor betere fietsverbindingen naar Vleuten en Leidsche Rijn. Daarnaast is er een wens om vanaf de zuidkant van IJsselstein aanvullende fietsverbindingen richting en langs de Lek te ontwikkelen. fig. 14 Uitbreiden fietsroutenetwerk

Goede aansluiting op voorzieningen Net als bij het wandelroutenetwerk dient het fiets- routenetwerk optimaal aan te sluiten op voorzien- ingen voor dagrecreatie (zoals routeinformatie, parkeerplaatsen, rustpunten, sanitair) en verblijfs- recreatie (zoals hotels, B&B’s en campings). Ook is een goede aansluiting op toeristische overstap- punten (TOP) gewenst.

28 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel O W R

L

Montfoort

Nieuwegein O

I I G G

I K

L L

Legenda fietsroutes Fietsroute

Toekomstige fietsroute

! Toeristisch Overstap Punt (TOP) Ambitiekaart Gekanaliseerde Hollandsche IJssel Kwaliteitsverbetering met rustpunten Fietsroutes

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 29 EEN GEZAMENLIJK VERTREKPUNT

30 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 5. EEN GEZAMENLIJK VERTREKPUNT In het afgelopen jaar is met verschillende gebied- Dit ambitiedocument is een hulpmiddel om de spartners(betrokken burgers, gemeenten, plannen langs de GHIJ in samenhang te verwezen- provincie Utrecht en HDSR) op zowel ambtelijk lijken. Synergie bij deze plannen wordt gezocht. als bestuurlijk niveau gesproken over de wens Naast daadwerkelijke plannen is het tevens van om de ruimtelijk kwaliteit van de GHIJ en de belang geen blokkades voor de toekomst op te directe omgeving een impuls te geven. Aanleiding werpen. Als voorbeeld is te noemen de bereik- voor deze wens zijn de werkzaamheden die het baarheid van de overgebleven stukken van het waterschap de komende jaren in en langs de jaagpad en het versterken van de recreatieve Gekanaliseerde Hollandsche IJssel uit zal voeren functie van dit jaagpad. Verkopen of uitgeven van aan oevers, keringen en baggeren. Iedereen, van delen hiervan dient verder voorkomen te worden, bewoners tot bestuurders, is het er over eens dat ook als er nog geen concrete plannen zijn om het de GHIJ een uniek verbindende watergang is, die jaagpad wat meer recreatief in te richten. unieke plekken met elkaar verbindt. Met dit ambit- iedocument hebben partijen samen een ambitie verwoord en onderbouwd, die deze watergang en plekken behoudt en (kansen) verder ontwikkelt. Dit is vertaald in een bijbehorende ambitiekaart, die bijgehouden wordt in de webviewer (hoofdstuk 3). Zoals reeds in de inleiding is aangegeven, vormt het ambitiedocument een gezamenlijk vertrekpunt en ’verbindend element’ voor gebiedspartners om de ruimtelijke kwaliteit van de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel blijvend te verbeteren.

Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 31 Voorbeelden van gezamenlijke projecten en bestaande 3x24 uur ligplaatsen spelen daarbij Intentie Op dit moment geven de benoemde gezamenlijk een rol, evenals een goed beleid en herkenbare PR Partijen hebben met het vaststellen van dit ambit- ambities aanleiding om op een aantal punten rondom vaarroutes. iedocument de intentie uitgesproken dat: actief de samenwerking op te zoeken. Deze punten • zij zich maximaal in zullen spannen om bij de geven een doorkijk naar de toekomst en zijn een 3. Versterken van het Watererfgoed ontwikkeling van plannen vanuit hun eigen voorbeeld van hoe de ambities in de toekomst De Oude Hollandsche Waterlinie draagt bij aan taak dit ambitiedocument als kader bij de concreet kunnen worden. de identiteit van het gebied. Per 1 november hand te houden; 2017 is de Stichting Oude Hollandse Waterlinie • zij zich maximaal in zullen spannen om, daar 1. Onderzoek naar uitbreiding van 3x24 uurs opgericht vanuit de Unie van Vestingsteden. waar dat zinvol is, tot synergie en meerwaarde aanlegplaatsen in de kernen Voor het gebied is het een kans om de OHW voor het gebied te komen door met (één van Het doel van meer aanlegplaatsen in de kernen is zichtbaar en beleefbaar te maken en de verhalen de) andere partijen samen te werken; om bezoekers het gebied in te krijgen, met name te vertellen die erbij horen. De GHIJ speelt hierin • bij het opstellen van omgevingsvisies dit in de steden, waar zij een impuls geven aan de een belangrijke rol vanwege de aanwezigheid ambitiedocument te laten fungeren als kader lokale economie. van verdedigingswerken op de oevers zoals voor de ruimtelijke kwaliteit en realisatie van schansen en door het feit dat via de GHIJ gebieden kansen op dit vlak van de GHIJ. 2. Beter faciliteren vaarroutes geïnundeerd werden. Aanhaken bij al bestaande Het bevorderen van vaarrecreatie is bij uitstek een initiatieven lijkt de beste optie om proactief en samenwerking tussen de verschillende overheden. concreet stappen te zetten binnen dit thema. De voorzieningen, die hiertoe bijdragen, zoals Daarnaast is het belangrijk om slim te verbinden aanlegplaatsen (waterschap), wc’s, drinkwa- met bestaande initiatieven, zoals aanhaken bij “Op tervoorziening, afvalwaterinname, stroom weg naar 2022, 350 jaar OHW”. Dit jubileumjaar (gemeente) of een botenhelling kunnen een biedt een unieke kans om daar naar toe te werken. positieve impuls geven aan het aantal recreatieve gebruikers van de GHIJ en het aantal bezoekers aan de kernen langs de GHIJ. Ook parkeerplaatsen met een goede bereikbaarheid (gemeente), mogelijke combinaties van vaarroutes met TOP’s

32 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel 33 34 Ambitiedocument gekanaliseerde Hollandsche IJssel