35 Portrety Botaników Polskich
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Wiadomości Botaniczne 55(3/4). 2011 35 PORTRETY BOTANIKÓW POLSKICH PORTRAITS OF POLISH BOTANISTS Adam JASIEWICZ (1928–2001) – systematyk, fi togeograf, fi tosocjolog, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor Instytutu Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, dyrektor tegoż Instytutu, redaktor Fragmenta Floristica et Geobotanica, współredaktor i redaktor 3 tomów Flory polskiej, redaktor 3 tomów Flory Polski, członek rad naukowych kilku instytucji naukowych i in. Fotografi a na szczycie Olimpu w Grecji wykonana w 1976 r., fot. A. Jasiewicz jun. Właściciel: Adam Jasiewicz jun. Opracował: Piotr KÖHLER 36 Wiadomości Botaniczne 55(3/4). 2011 Janusz NOWAK (1930–2004) – lichenolog (systematyk, fi tosocjolog i geograf porostów), profesor Instytutu Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, organizator zielnika poro- stów w Instytucie Botaniki PAN, długoletni kierownik Zakładu Briologii i Lichenologii Instytutu Botaniki PAN, członek Komisji Biologicznej Oddziału PAN w Krakowie, jeden z najwybitniejszych lichenologów polskich swoich czasów. Zdjęcie o wymiarach 9 × 13 cm. Autor: Hanna Wójciak. Zdjęcie wykonane w Beskidzie Niskim w 1985 r. Właściciel: mgr Barbara Morawska-Nowak. Opracował: Piotr KÖHLER Wiadomości Botaniczne 55(3/4). 2011 37 pasje starszego brata Jerzego kształtowały zamiło- wania przyrodnicze Eligiusza Czosnowskiego od ROZSTANIA OBITUARIES najwcześniejszych lat. Po powrocie z wygnania, kontynuował naukę w gimnazjum handlowym w Poznaniu, które ukończył w 1948 roku, ale WSPOMNIENIE O PROF. DR. HAB. nie znajdując satysfakcji w przedmiotach ści- ELIGIUSZU CZOSNOWSKIM słych, zdecydował się na kontynuowanie nauki A remembrance of Professor w Państwowej Szkole Ogrodnictwa, słynnej Eligiusz Czosnowski „Zembalówce”. Zdobyta tam wiedza o roślinach uprawnych i zawarte przyjaźnie zaowocowały w czasie jego dalszej kariery zawodowej. Studia wyższe na Wydziale Biologii ukończył w 1956 roku pracą magisterską „Wpływ światła, niektó- rych cukrowców oraz kwasu β-indolilooctowego na rozwój zarodków pozbawionych liścieni w ho- dowli in vitro”. W październiku 1956 roku został asystentem w Zakładzie Botaniki Ogólnej Uni- wersytetu Poznańskiego. Wraz z bratem, doc. Jerzym Czosnowskim, pionierem poznańskiej szkoły kultur in vitro, rozwijał prace ekspery- mentalne z dziedziny indukcji tkanki kalusowej u łubinu. Kalus ten przekazywał później jako ma- teriał podstawowy do dalszych eksperymentów w Katedrze Biochemii Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Jego współpraca z prof. Jerzym Pa- wełkiewiczem, genetykiem Stefanem Jaranow- skim oraz sadownikiem Jerzym Wierszyłłowskim trwała wiele lat. Równocześnie doskonalił się w embriologii W dniu 17 września 2011 roku w wieku 84 lat, opisowej i eksperymentalnej pod kierunkiem zmarł emerytowany profesor Wydziału Biologii prof. Stefana Krupko oraz prof. Henryka Tele- Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, żyńskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, który prof. Eligiusz Czosnowski – botanik specjalizu- był także promotorem jego pracy doktorskiej. jący się w anatomii, morfogenezie i embriologii Stopień doktora nauk biologicznych E. Czo- roślin. Prof. Czosnowski urodził się 25.12.1927 snowski uzyskał 11 czerwca 1964 roku na pod- roku w Swarzędzu, w rodzinie inteligenckiej. stawie pracy „Rozwój woreczka zalążkowego Jego ojciec, Adam Czosnowski, był z zawodu i wczesna embriogeneza u Prunus cerasifera kreślarzem i projektantem odcinka linii kolejowej Ehrh.”. Oprócz prac eksperymentalnych pełnił łączącej Swarzędz z Poznaniem; matka Maria, funkcję opiekuna Koła Naukowego studentów z zawodu nauczycielka, osierociła syna rok po na Wydziale Biologii, organizował świetne wy- porodzie. Wojna przerwała jego naukę w szkole cieczki terenowe dla I roku, a także wielokrotnie powszechnej w Swarzędzu, zdążył ukończyć je- uczestniczył jako egzaminator w egzaminach dynie pięć klas. Okres okupacyjnego wysiedlenia wstępnych na kierunku Biologia. Był sekreta- rodzina Czosnowskich przetrwała początkowo rzem Sekcji Popularyzacji Wiedzy Polskiego w Krakowie, później w Zakopanem, gdzie oj- Towarzystwa Botanicznego, a także wygłaszał ciec znalazł zatrudnienie jako zawiadowca stacji. liczne prelekcje w szkołach średnich Poznania Piękno zakopiańskiej przyrody, a także botaniczne i Wielkopolski. W październiku 1975 roku 38 Wiadomości Botaniczne 55(3/4). 2011 uzyskał stopień doktora habilitowanego na się pąk pędowy czy korzeń . W wyniku pracy podstawie rozprawy „Rozwój bielma u Prunus zespołowej w ramach grantu międzyuczelnianego cerasifera Ehrh. ze szczególnym uwzględnie- UAM-AR na temat indukcji termicznej w rozwoju niem struktur biorących udział w zapełnianiu kwiatostanu brokuła w 2002 roku ukazała się pu- centralnej wakuoli woreczka zalążkowego”. blikacja w wydawnictwie internetowym AR. Prowadził wykłady z kultur in vitro dla III Prof. Eligiusz Czosnowski w Zakładzie Bota- roku biotechnologii, oraz wykłady i ćwiczenia niki Ogólnej przepracował nieprzerwanie 48 lat. z histologii dla kierunku biologia eksperymen- Za pełną oddania pracę naukową i dydaktyczną talna. Prof. Eligiusz Czosnowski był opiekunem otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski 38 prac magisterskich dotyczących szeroko trak- Orderu Odrodzenia Polski oraz nagrody Rektora towanej indukcji hormonalnej procesów kaluso- za działalność naukową i dydaktyczną. wania, organogenezy in vitro, głównie w rodzinie Papilionaceae (Lupinus, Vicia, Pisum, Phase- Elżbieta ZENKTELER olus) oraz mikrorozmnażania licznych gatunków roślin uprawnych. Wiele z tych prac dotyczyło WYKAZ PRAC E. CZOSNOWSKIEGO badania symbiotycznych układów Rhizobium z roślinami motylkowatymi, pozakorzeniowych CZOSNOWSKI E. 1965. The development of the ovule and symbioz roślin niemotylkowatych z bakteriami embryo sac and the early development stages of the seed of Prunus cerasifera Ehrh. Bulletin de la Société wiążącymi wolny azot atmosferyczny, bądź też des Amis des Sciences et des Lettres de Poznań, Série anatomii brodawek korzeniowych. Szereg inte- D 6: 37–78. resujących eksperymentów dotyczył wprowa- CZOSNOWSKI E. 1966. Badania embriologiczne nad przed- dzania Rhizobium do kultur kalusa korzeniowego stawicielami podrodziny Prunoideae. I. Rozwój zalążka, koniczyny, łubinu i fasoli. Opiece nad magistran- woreczka zalążkowego, bielma i zarodka. Wiadom. Bot. tami poświęcał niemal cały swój czas. Prowa- 10(3): 189–208. dził seminaria magisterskie dla studentów IV CZOSNOWSKI E. 1969. Growth in vitro of pollen tubes in i V roku. Proponował interesujące tematy prac, Hemerocallis fulva L. and H. citrina Baroni. I. Infl uence of sucrose. Bulletin de la Société des Amis des Sciences dbając o ich jak najlepsze wykonanie, a także et des Lettres de Poznań, Série D 9: 27–35. troszcząc się o osobisty rozwój studentów przy- OSZKINIS W., CZOSNOWSKI E., KRZYŻAN-GRABOWSKA J. gotowujących magisterium, traktowanego przez 1969. Embryology of Rosa canina L. cv. Inermis. Bul- niego jako pierwszy (i jego zdaniem najważ- letin de la Société des Amis des Sciences et des Lettres niejszy) stopień naukowy. Był promotorem pracy de Poznań, Série D 10: 11–34. doktorskiej studenta z Libii Mohammeda Abu CZOSNOWSKI E. 1970. Anatomia integumentów Prunus Bakra „In vitro culture of endosperm of Paeonia cerasifera Ehrh. I. Integumenty nasion rozwijających lactifl ora”, której obrona odbyła się w listopadzie się w naturze. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Biologicznej 33(9): 3–20. 1998 roku. Recenzował prace doktorskie, granty międzyuczelniane i prace naukowe nadsyłane CZOSNOWSKI E. 1970. Anatomia integumentów Prunus car- asifera Ehrh. II. Integumenty nasion hodowanych in przez redakcje różnych czasopism. vitro. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Publikował głównie w Biuletynie Poznań- Komisji Biologicznej 33(9): 21–34. skiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz w Wia- CZOSNOWSKI E., MŁODZIANOWSKI F. 1970. Procesy regen- domościach Botanicznych. Prace te dotyczyły eracyjne pędu róży w hodowli in vitro. Poznańskie To- różnych aspektów embriologicznych w obrębie warzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Biologicznej rodziny Rosaceae. 33(9): 35–38. W roku 2000 wraz z A. Wilkins i L. Rataj- CZOSNOWSKI E., WIERSZYŁŁOWSKI J., KATULSKA C., RA- czakiem opublikował w Genetica Polonica inte- DZISZEWSKA E. 1970. Zmiany morfologiczno-anato- miczne u owoców wiśni Hiszpanka Czarna późna resującą pracę o organo-specyfi cznych markerach wywołane mieszaniną auksynowo-giberelinową (Ce- organogenezy wskazujących na wczesnym etapie rasit). Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace regeneracji czy w kalusie u Brassica rozwinie Komisji Nauk Rolniczych i Leśnych 29: 61–69. Wiadomości Botaniczne 55(3/4). 2011 39 CZOSNOWSKI E. 1973. Distribution of starch, proteins and lipids in the storage tissues of the seed and in the seed- ling cotyledons of Prunus cerasifera Ehrh. Bulletin de la Société des Amis des Sciences et des Lettres de Poznań, Série D 14: 7–12. CZOSNOWSKI E. 1976. Rozwój bielma u Prunus ceras- ifera Ehrh. ze szczególnym uwzględnieniem struktur biorących udział w zapełnianiu centralnej wakuoli woreczka zalążkowego. Seria Biologia, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, nr 7. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań. Praca habilitacyjna. CZOSNOWSKI E., LORENC-PLUCIŃSKA G., JAŃCZAK- DOPIERAŁA B. 1978. Distribution and mobilization of reserve substances and localization of sphaerosomes in the cotyledons of Lupinus luteus L. cv. ‘Express’. Bul- letin de la Société des Amis des Sciences et des Lettres de Poznań, Série D 18: 3–13. CZOSNOWSKI E., DOMKA L. 1981. Callus formation from