Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
SPIS TRE ŚCI
ROZDZIAŁ I WST ĘP 4
1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA 4 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA 5 1.3. METODA OPRACOWANIA PLANU 5
ROZDZIAŁ II CHARAKTERYSTYKA GMINY 6
2.1. DANE ADMINISTRACYJNE 6 2.2. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE 9 2.3. SPOŁECZE ŃSTWO 9 2.3.1. LICZBA LUDNO ŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE 9 2.3.2. PRZYROST NATURALNY 11 2.3.3. BEZROBOCIE 11 2.4. UśYTKOWANIE TERENU 12 2.5. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA 14 2.6. ROLNICTWO 15 2.6.1. ROLNICTWO EKOLOGICZNE 18 2.7. TURYSTYKA 19
ROZDZIAŁ III INFRASTRUKTURA GMINY 22
3.1. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA 22 3.1.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę 22 3.1.1.1. UJ ĘCIA WÓD ZAOPATRUJ ĄCE SIE Ć WODOCI ĄGOW Ą 22 3.1.1.2. ZAKŁADOWE UJ ĘCIA WÓD – UJ ĘCIA WÓD DO CELÓW GOSPODARCZYCH I ROLNICZYCH 25 3.1.1.3. WODA UJMOWANA NA CELE PRZECIWPO śAROWE 25 3.1.1.4. SIE Ć WODOCI ĄGOWA 25 3.1.1.5. JAKO ŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKA ŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH 28 3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA 29 3.1.2.1. SIE Ć KANALIZACYJNA 29 3.1.2.1.1. KANALIZACJA BYTOWA 29 3.1.2.1.2. KANALIZACJA DESZCZOWA 33 3.1.2.2. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ 33 3.1.2.2.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE 34 3.1.2.2.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW 37 3.1.3. OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW 41 3.1.3.1. OSZCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W NAKLE N. NOTECI Ą 41 3.1.3.2. ZAKŁADOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW 47 3.2. ELEKTROENERGETYKA 47 3.2.1. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII 48 3.3. SIE Ć TELEFONII KOMÓRKOWEJ (TELEKOMUNIKACJA) 49 3.4. GAZOWNICTWO 51 3.5. CIEPŁOWNICTWO 51 3.6. KOMUNIKACJA 53 3.6.1. DROGI 53 3.6.2. KOMUNIKACJA ZBIOROWA 61 3.6.3. KOMUNIKACJA WODNA 61
1 SPIS TRE ŚCI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
ROZDZIAŁ IV OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 61
4.1. RZE ŹBA TERENU 61 4.1.1. PRZEKSZTAŁCENIA RZE ŹBY TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWEJ WARSTWY SKORUPY ZIEMSKIEJ 62 4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA 63 4.2.1. SUROWCE MINERALNE 63 4.2.1.1. EKSPLOATACJA SUROWCÓW MINERALNYCH JAKO ŹRÓDŁO PRZEOBRA śEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 64 4.3. GLEBY 65 4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB 65 4.3.2. DEGRADACJA GLEB 68 4.3.2.1.. DEGRADACJA NATURALNA GLEB 68 4.3.2.2. DEGRADACJA CHEMICZNA GLEB 69 4.4. WODY PODZIEMNE 69 4.4.1. GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH 71 4.4.2. JAKO ŚĆ WÓD PODZIEMNYCH 71 4.4.3. ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ WÓD PODZIEMNYCH 74 4.4.3.1. MIEJSCA POBORU WÓD PODZIEMNYCH JAKO ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ 75 4.5. WODY POWIERZCHNIOWE 77 4.5.1. SYSTEMY MELIORACYJNE 78 4.6. STAN ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH 80 4.7. ŹRÓDŁA I TENDENCJE PRZEOBRA śEŃ WÓD POWIERZCHNIOWYCH 85 4.8. KLIMAT 86 4.8.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 87 4.8.1.1. STAN CZYSTO ŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO 87 4.8.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO 88 4.8.2. KLIMAT AKUSTYCZNY 89 4.8.3. PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJ ĄCE 90 4.9. RO ŚLINNO ŚĆ 91 4.9.1. LASY 91 4.9.2. ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA 95 4.9.2.1. ROLA ZADRZEWIE Ń ŚRÓDPOLNYCH W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM 95 4.9.3. Ł ĄKI I PASTWISKA 98 4.9.4. ZIELE Ń URZ ĄDZONA 98 4.9.5. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY 99 4.9.5.1. REZERWATY PRZYRODY 99 4.9.5.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU 100 4.9.5.3. U śYTKI EKOLOGICZNE 100 4.9.5.4. POMNIKI PRZYRODY 101 4.9.5.5. OBSZAR NATURA 2000 103 4.9.5.6. LASY OCHRONNE 104 4.10. WSKA ŹNIKOWA OCENA ROZWOJU GMINY SADKI – (STAN OCHRONY ŚRODOWISKA) 104
ROZDZIAŁ V ZAŁO śENIA PROGRAMOWE 107
5.1. WPROWADZENIE 107 5.2. CELE, KIERUNKI I ZADANIA DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SADKI 108 5.2.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA 108 5.2.2. ZASOBY PRZYRODNICZE 109 5.2.3. POWIERZCHNIA ZIEMI 109 5.2.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 109 5.2.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 110 5.2.6. HAŁAS 110 5.2.7. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 111 5.2.8. RACJONALNE U śYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH 111 5.2.9. EDUKACJA EKOLOGICZNA 112
SPIS TRE ŚCI 2
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
5.2.10. „GOR ĄCE PUNKTY" I PRZECIWDZIAŁANIE POWA śNYM AWARIOM 113 5.3. STRATEGIA REALIZACJI PRZYJ ĘTYCH CELÓW 113 5.4. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Ń EKOLOGICZNYCH 114
ROZDZIAŁ VI HARMONOGRAM REALIZACYJNY 115
ROZDZIAŁ VII KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 147
7.1. ZAŁO śENIA OGÓLNE 147 7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 148
ROZDZIAŁ VIII SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI 152
8.1. KRAJOWE I MI ĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJ ĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAZONY, INTEGRACJ Ę I WSPÓŁPRAC Ę MI ĘDZYNARODOW Ą 152
ROZDZIAŁ IX ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA 157
9.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA 157 9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE 158 9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE 158 9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE 159 9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE 161 9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 161 9.2.1. ZASADY MONITORINGU 161 9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁO śONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH 163
WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA
SPIS TABEL, RYCIN, ZDJ ĘĆ , WYKRESÓW
3 SPIS TRE ŚCI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
I. WST ĘP
1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA
Przedmiotem opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki uchwalonego dnia 30 marca 2005 r. Rada Gminy w Sadkach, podj ęła: - Uchwał ę Nr XXIII/10/2005 z dnia 30.03.2005 r., ma mocy której zatwierdzono gminny program ochrony środowiska, stanowi ący zał ącznik do niniejszej uchwały. Integraln ą cz ęść programu ochrony środowiska stanowi gminny plan gospodarki odpadami. Obowi ązek sporz ądzenia Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska, nakłada na wójtów i burmistrzów gmin art. 17 i art. 18 Ustawy Prawo ochrony środowiska (z dnia 27 kwietnia 2001 r., tekst jednolity Dz. U. 2001 Nr 25 poz. 150, z pó źn. zm.).
Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumian ą problematyk ę ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego Gminy Sadki (gmina wiejska), poło Ŝonej w powiecie nakielskim, województwie kujawsko - pomorskim. Obejmuje ono zagadnienia zwi ązane z: - okre śleniem mo Ŝliwych sposobów finansowania, zało Ŝonych celów i zada ń; - okre śleniem sposobów monitoringu pozwalaj ącego na ocen ę realizacji zało Ŝonego Programu Ochrony Środowiska; - charakterystyk ą obszaru gminy; - analiz ą sytuacji demograficznej i gospodarczej; - analiz ą obecnego stanu środowiska przyrodniczego z uwzgl ędnieniem realizacji PO Ś z 2004 r.; - prognozowaniem zmian zachodz ących w środowisku przyrodniczym analizowanego obszaru; - wytyczeniem celów w zakresie ochrony tego środowiska; - okre śleniem działa ń zmierzaj ących do poprawy stanu środowiska przyrodniczego gminy; - wytyczeniem konkretnych przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą środowiska i popraw ą jego stanu, a tak Ŝe okre ślenie harmonogramu ich realizacji.
ROZDZIAŁ – I 4
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA
Rosn ące zainteresowanie zagadnieniami zwi ązanymi z jako ści ą i ochron ą środowiska przyrodniczego wydaje si ę by ć jednym z najwa Ŝniejszych wyzwa ń stoj ących obecnie przed rządami i społecze ństwami. Rozwi ązywanie „problemów ekologicznych” odnosz ących si ę do stosunku człowieka (jako istoty społecznej) do otaczaj ącego go środowiska, jest jedn ą z głównych dróg prowadz ących do osi ągni ęcia zrównowa Ŝonego rozwoju. Zasady zrównowa Ŝonego rozwoju i ochrony środowiska zostały uwzgl ędnione w niniejszym opracowaniu ze wskazaniem kierunków i hierarchii działa ń zmierzaj ących do ich wprowadzenia na terenie gminy Sadki. Celem Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działa ń programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego gminy Sadki. Zawarte w nim rozwi ązania organizacyjne oraz logistyczno – techniczne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Najpilniejszymi do rozwi ązania kwestiami w zakresie racjonalnego gospodarowania w środowisku przyrodniczym s ą problemy gospodarki odpadami, gospodarki wodno - ściekowej, stanu czysto ści wód powierzchniowych oraz problem małej lesisto ści gminy. Powy Ŝsze przesłanki, daj ą podstaw ę do zdefiniowania ekologicznych celów strategicznych gminy Sadki. Natomiast realizacja poszczególnych celów strategicznych w powi ązaniu z aktywnie wdra Ŝanym programem edukacji ekologicznej społecze ństwa powinna zapewni ć gminie zrównowa Ŝony rozwój.
1.3. METODA OPRACOWYWANIA PLANU
Analiza istniej ącego stanu środowiska przyrodniczego, ma na celu identyfikacj ę problemów, które dotycz ą całej gminy Sadki. Niniejszy program stanowi szczegółow ą diagnoz ę stanu środowiska przyrodniczego okre ślaj ąc szanse i zagro Ŝenia, przedstawia konkretne działania zmierzaj ące do poprawy jego stanu, ustala harmonogram ich realizacji oraz przedstawia prognoz ę dalszych zmian w środowisku przyrodniczym gminy Sadki w odniesieniu do regionu i kraju. Przy opracowywaniu programu korzystano tak Ŝe z zapisów zawartych w ni Ŝej wymienionych dokumentach: • Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 – 2012, z perspektyw ą do roku 2016; • Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko - Pomorskiego 2010 z perspektyw ą na lata 2011-2014;
5 ROZDZIAŁ – I
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
• Program Ochrony Środowiska Dla Powiatu Nakielskiego na lata 2004 – 2008 z perspektyw ą na lata 2009 – 2013, marzec 2004; • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki na lata 2004 – 2008 z perspektyw ą na lata 2009 – 2013.
Niniejszy Program opiera si ę na dost ępnej bazie danych Głównego Urz ędu Statystycznego, WIO Ś w Bydgoszczy, Urz ędu Marszałkowskiego w Toruniu i Urz ędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane z Urz ędu Gminy w Sadkach, Starostwa Powiatowego w Nakle oraz informacje z jednostek działaj ących na omawianym terenie: - Kujawsko – Pomorskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Bydgoszczy, Biura Terenowego w Nakle; - Nadle śnictwa Szubin; - Zarz ądu Dróg Powiatowych w Nakle; - Zarz ądu Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy; - Pomorskiej Spółki Gazownictwa, Zakładu Gazowniczego w Bydgoszczy. Dokumentami nadrz ędnymi wobec Zaktualizowanego Gminnego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki s ą dokumenty poddane aktualizacji: Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego, Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko – Pomorskiego oraz Polityka Ekologiczna Pa ństwa. W trakcie opracowywania dokumentu nie zaktualizowano Powiatowego Programu Ochrony Środowiska. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska dla Województwa Kujawsko – Pomorskiego zaktualizowano w roku 2008 (uchwalony przez Sejmik Województwa Kujawsko - Pomorskiego Uchwałą Nr XXIV/468/08 z dnia 3 lipca 2008r.).
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY SADKI
2.1. DANE ADMINISTRACYJNE
Gmina Sadki poło Ŝona jest w zachodniej cz ęś ci województwa kujawsko – pomorskiego i wchodzi w skład powiatu nakielskiego. Graniczy z gminami: Mrocza, Nakło i Kcynia (powiat nakielski) oraz z Wyrzyskiem i ŁobŜenic ą (województwo wielkopolskie).
ROZDZIAŁ – I 6
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Ryc.1. Podział administracyjny powiatu nakielskiego Źródło: Opracowanie własne
Ogólna powierzchnia gminy wynosi 15 369 ha i jako cało ść ma charakter typowo rolniczy. Gmina ma kształt do ść zwarty, wydłu Ŝony w kierunku południkowym. W skład gminy wchodzi 16 miejscowo ści, w ramach 14 sołectw. Powierzchnia całkowita gminy Sadki wynosi 15.369 ha co stanowi ok. 1,49 % całkowitej powierzchni byłego województwa bydgoskiego i ok. 0,86 % obecnego kujawsko - pomorskiego. W granicach powiatu nakielskiego powierzchnia gminy stanowi 13,72 % ogólnej jego powierzchni. Liczba mieszka ńców gminy wynosi 7 332 osób (rok 2008). Miejscowo ść Sadki stanowi lokalne centrum administracyjne dla gminy. Poza instytucjami gminnymi funkcjonuj ą nast ępuj ące zakłady i instytucje: - 4 zakłady rolne - o zró Ŝnicowanym charakterze prawnym; - Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna; - Spółdzielnia Produkcyjno - Handlowa; - Bank Spółdzielczy; - Gminny O środek Pomocy Społecznej w Sadkach. Na terenie gminy zlokalizowane s ą nast ępuj ące placówki o światowe i kulturalne:
7 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
- Szkoła Podstawowa w Sadkach, w Bninie, w D ębionku , w D ębowie, Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Anielinach; - przedszkole w Sadkach; - Wiejski Dom Kultury w Sadkach; - Gminna Biblioteka Publiczna w Sadkach; - Gminny Zespół Obsługi O światy w Sadkach.
Sie ć osadnicza gminy nie jest rozdrobniona, co wpływa pozytywnie na mo Ŝliwo ści obsługi mieszka ńców. Odległo ści miejscowo ści Sadki od s ąsiednich miejscowo ści b ędących siedzibami gmin wynosz ą: - ok. 21,0 km od Kcyni; - ok. 17,0 km od Łob Ŝenicy; - ok. 21,0 km od Mroczy; - ok. 11,0 km Nakła; - ok. 13,0 km od Wyrzyska. Ponadto odległo ści od miejscowo ści b ędących siedzibami władz administracji rz ądowej i samorz ądowej województwa i powiatu wynosz ą: - od Bydgoszczy - będącej siedzib ą administracji rz ądowej - ok. 42,0 km; - od Torunia - będącego siedzib ą wojewódzkich władz samorz ądowych - ok. 88,0 km; - od Nakła - będącego siedzib ą powiatowych władz samorz ądowych - ok. 11,0 km. Funkcjonalnie gmina Sadki znajduje si ę w bezpo średnim oddziaływaniu miasta Nakła, które z uwagi na posiadany potencjał społeczno - ekonomiczny, skupiska miejsc pracy, szkoły, usługi, handel oraz niewielk ą odległo ść stanowi licz ący si ę o środek obsługi mieszka ńców całego powiatu. Innymi miejscowo ściami znajduj ącymi si ę w zasi ęgu ró Ŝnego rodzaju kontaktów o podobnej funkcji s ą: Wyrzysk oraz w mniejszym stopniu Kcynia, Mrocza i Łob Ŝenica. Układ sieci PKS oraz prywatnych linii autobusowych powoduje, i Ŝ bardzo dobrze dost ępna z terenu gminy jest siedziba powiatu Nakielskiego. Ośrodkiem najłatwiej dost ępnym w komunikacji publicznej jest Nakło nad Notecią, Bydgoszcz, Toru ń, Piła i Pozna ń. Ogólnie liczba poł ącze ń komunikacyjnych z miastami, jest w gminie bardzo dobra, na tle innych gmin wiejskich.
ROZDZIAŁ – II 8
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
2.2. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE
Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne (wg Kondrackiego, 1988), obszar gminy Sadki poło Ŝony jest w granicach: - podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego (314 / 315); - makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego (341.6); - mezoregionu Pojezierza Kraje ńskiego (341.69); - makroregionu Pradolina Toru ńsko – Eberswaldzka (315.3); - mezoregionu Doliny Środkowej Noteci (315.34).
2.3. SPOŁECZE ŃSTWO
2.3.1. LICZBA LUDNO ŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE
Według danych gminnych na dzie ń 26.11.2008 roku, gmin ę Sadki zamieszkuje 7 332 osób. TABELA 1. Liczba ludno ści w gminie Sadki L.p. Miejscowo ści Liczba mieszka ńców 1. Anieliny 423 2. Bnin 290 3. Broniewo 245 4. Dębionek 661 5. Dębowo 653 6. Glinki 5 7. Jadwi Ŝyn 206 8. Kraczki 344 9. Liszkówko 190 10. Łodzia 303 11. Machowo 89 12. Mrozowo 349 13. Radzicz 395 14. Sadki 1988 15. Samostrzel 548 16. Śmielin 643 Razem 7332 Źródło: Urz ąd Gminy w Sadkach
Według danych Urz ędu Gminy wynika, Ŝe najwi ęcej osób spo śród całego obszaru gminy zamieszkuje w miejscowo ści Sadki (1988 osób), a w dalszej kolejno ści w takich miejscowo ściach jak: D ębionek (661), D ębowo (653), Śmielin (643) i Samostrzel (548). Najmniejsz ą liczb ę mieszka ńców posiadaj ą miejscowo ści: Machowo (89) i Glinki (5).
9 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Liczba ludno ści wg ulic TABELA 2. w miejscowo ści Sadki L.p. Ulica Liczba mieszka ńców 1. Boczna 7 2. Bohaterów 128 3. Chrobrego 94 4. Brzezi ńskiego 163 5. Brzozowa 2 6. Kochanowskiego 9 7. Kasztanowa 56 8. Kmieciaka 35 9. Ko ścielna 39 10. Krótka 10 11. Kwiatowa 8 12. Lemie Ŝa 19 13. Lipowa 57 14. Mickiewicza 178 15. Nowa 3 16. Polna 15 17. Por. K. Susały 32 18. Powsta ńców Wlkp. 71 19. Przemysłowa 11 20. Sadkowski Młyn 18 21. Spółdzielców 115 22. Stra Ŝacka 44 23. Wybudowanie 11 24. Wyrzyska 506 25. Wyzwolenia 356 Razem 1 988 Źródło: Urz ąd Gminy w Sadkach
Wieloletnia analiza liczby ludno ści TABELA 3. w gminie Sadki Rok Liczba mieszka ńców 2000 6 781 2001 6 860 2002 6 932 2003 6 973 2004 7 015 2005 7 100 2006 7 206 2007 7 299 2008 7 332 Źródło: Urz ąd Gminy w Sadkach
Tabela nr 3 przedstawia wieloletni ą analiz ę liczby ludno ści w gminie. Wynika z niej, Ŝe od roku 2001 liczba ludno ści gminy zwi ększyła si ę o 551 osób. Od roku 2004 rocznie przybywa blisko 100 osób.
ROZDZIAŁ – II 10
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Gmina charakteryzuje si ę niskimi w porównaniu do skali powiatu, podregionu i województwa wska źnikami g ęsto ści zaludnienia (47,5 osób/km 2). Gmina jest na czwartym miejscu w powiecie nakielskim (75,5 osoby/km 2) i znacznie odbiega od g ęsto ści zaludnienia w podregionie Bydgoskim (114,0 osób/km 2), jak równie Ŝ województwa kujawsko - pomorskiego (115 osób/km 2).
Na terenie gminy jest nieco ponad 62,9% liczby ludno ści w wieku produkcyjnym. Przewa Ŝa zatrudnienie w bran Ŝy: rolno - spo Ŝywczej, sferze bud Ŝetowej (edukacja, administracja), handlu, budownictwie i transporcie.
2.3.2. PRZYROST NATURALNY
Analizuj ąc przyrost naturalny obszaru gminy Sadki w roku 2008 roku warto ść przyrostu wynosi 27 osób.
TABELA 4. Analiza przyrostu naturalnego w gminie Sadki 2007 Gmina Urodzenia 84
Zgony 57
Przyrost naturalny 27
Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny – Regionalny Bank Danych
2.3.3. BEZROBOCIE
Problem bezrobocia dotyka znacz ąco rejon gminy Sadki. Bez pracy pozostaje tutaj wiele osób. Według danych uzyskanych z Powiatowego Urz ędu Pracy stopa bezrobocia w powiecie nakielskim na koniec roku 2007 wynosiła 22,4 %, gdzie w województwie wska źnik ten wynosił 15,2, a w Polsce 11,4. Najbli Ŝszym o środkiem gdzie istnieje mo Ŝliwo ść znalezienia pracy jest miasto Nakło oraz zlokalizowane w wi ększym oddaleniu miasto wojewódzkie Bydgoszcz. Oceniaj ąc stan na dzie ń 31.12.2007 liczba bezrobotnych mieszka ńców gminy Sadki wynosiła 493 osoby, co stanowi 6,73 % ogólnej liczby ludno ści gminy. Od roku ko ńca roku 2006 liczba bezrobotnych zmniejszyła si ę o 188 osób.
11 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 5. Liczba osób bezrobotnych w gminie Sadki
Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych Obszar w roku 2007 w roku 2006
Gmina Sadki 493 681
Kobiety 323 420 Osoby z prawem 91 118 do zasiłku
W tym kobiety 33 44 Źródło: Powiatowy Urz ąd Pracy w Nakle
2.4. UśYTKOWANIE TERENU
Podstawow ą form ą u Ŝytkowania terenu gminy Sadki jest u Ŝytkowanie rolnicze. Rozpatruj ąc kryterium obszarowe gminy mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ jest to gmina wybitnie rolnicza. UŜytki rolne zajmuj ą tutaj 11 818 ha tj. prawie 77 %. powierzchni geodezyjnej gminy. UŜytki le śne w obr ębie analizowanego obszaru zajmuj ą niewielk ą powierzchni ę w stosunku do całej gminy. Ich powierzchnia geodezyjna wynosi 2489 ha (16,19%) z czego 2338 ha stanowi ą lasy. Zbyt mały procent zalesienia gminy moŜe wpływa ć niekorzystnie na funkcjonowanie systemu środowiska przyrodniczego gminy. Mo Ŝe obni Ŝać jego jako ść oraz zakłóca ć system powi ąza ń ekologicznych równie Ŝ w wymiarze ponadlokalnym. Na bardzo niskim poziomie w strukturze u Ŝytkowania gruntów w gminie Sadki kształtuj ą si ę tereny pod wodami (0,03 %) oraz grunty zurbanizowane i zaj ęte przez zabudow ę (3,29%). Gmina Sadki jest zatem uboga pod wzgl ędem krajobrazowym, posiada niewielki procent wód powierzchniowych oraz nisk ą lesisto ść . Szczegółow ą struktur ę u Ŝytkowania gruntów na terenie gminy Sadki, przedstawiono w tabeli nr 6, natomiast jej uproszczony schemat na wykresie nr 1.
ROZDZIAŁ – II 12
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
TABELA 6. UŜytkowanie ziemi w gminie Sadki Powierzchnia geodezyjna Udział w ogólnej Rodzaje gruntów ogółem powierzchni [ha] [%] Powierzchnia ogólna 15375 100 UŜytki rolne 11818 76,86 grunty orne 8880 57,76 sady 109 0,71 łąki trwałe 1979 12,87 pastwiska trwałe 315 2,05 grunty rolne zabudowane 187 1,22 grunty pod stawami 164 1,07 grunty pod rowami 184 1,20 UŜytki le śne 2489 16,19 lasy 2338 15,21 grunty zadrzewione 151 0,98 i zakrzewione Grunty zabudowane 506 3,29 i zurbanizowane tereny mieszkalne 75 0,49 tereny przemysłowe 5 0,03 inne tereny zabudowane 22 0,14 tereny rekreacyjne 14 0,09 wypoczynkowe Drogi 339 2,20 Tereny Tereny komunikacyjne 51 0,33 kolejowe Grunty pod wodami 5 0,03 Grunty pod wodami powierzchniowymi 5 0,03 płyn ącymi Tereny inne 557 3,63 uŜytki ekologiczne 1 0,01 nieu Ŝytki 556 3,62 Źródło: Starostwo Powiatowe w Nakle
13 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
506 5 557 2489 UŜytki rolne
UŜytki le śne
Grunty zabudow ane i zurbanizow ane Grunty pod w odami
11818 Tereny inne
Wykres 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów w gminie Sadki (ha)
2.5. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA
Bior ąc pod uwag ę dane z Urz ędu Statystycznego w Bydgoszczy dotycz ące podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON (stan na 31.12.2007 r.), na terenie gminy Sadki działało 416 podmiotów gospodarczych.
TABELA 7. Podmioty gospodarcze wg rejestru Regon (stan na 31.12.2006 r.)
Sektor Z ogółem
Spółki handlowe Osoby Jednostka Ogółe Fundacje, fizyczne terytorialn stowarzyszen prowadz ąc m publicz prywat w tym z Spółdzielni a ia, e ny ny raze kapitałem e m zagraniczny organizacje działalno ść m społeczne gospodarcz ą Gmina 416 19 397 12 3 3 15 332 Sadki Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny
Poni Ŝej przedstawiono uszczegółowione dane dotycz ące działalno ści gospodarczej gminy.
ROZDZIAŁ – II 14
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Struktura podmiotów gospodarczych na podstawie PKD TABELA 8. (stan na 31.12.2006 r.) Ilo ść podmiotów gospodarczych [szt.] Nazwa Sekcji według PKD gmina ogółem
Sekcja A - Rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo 24
Sekcja D - Przetwórstwo przemysłowe 60 Sekcja E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę 1 elektryczn ą, gaz, wod ę Sekcja F - Budownictwo 55
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodów, motocykli oraz artykułów 129 uŜytku osobistego i domowego
Sekcja H - Hotele i restauracje 7
Sekcja I - Transport, gospodarka magazynowa i ł ączno ść 27
Sekcja J - Po średnictwo finansowe 18 Sekcja K - Obsługa nieruchomo ści, wynajem i usługi zwi ązane z prowadzeniem działalno ści 37 gospodarczej Sekcja L - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowi ązkowe ubezpieczenie społeczne 9 i powszechne ubezpieczenie zdrowotne Sekcja M - Edukacja 13 Sekcja N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 12 Sekcja O - Działalno ść usługowa komunalna, społeczna 24 i indywidualna, pozostała OGÓŁEM 416 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny
Najwi ęcej podmiotów gospodarczych zarejestrowanych jest w sekcji G – 129 podmiotów, czyli w sekcji – usługi handlowe, naprawcze. Du Ŝy udział maj ą tak Ŝe podmioty z sekcji D – 60 oraz z sekcji F – 55 podmiotów. Najmniej podmiotów zarejestrowanych jest w sekcji H i L (hotele, restauracje – 7 podmiotów, administracja publiczna – 9 podmiotów).
2.6. ROLNICTWO
Rolnictwo stanowi jeden z podstawowych działów gospodarki gminy Sadki. Zadaniem jego jest uzyskanie produktów ro ślinnych i zwierz ęcych w wyniku uprawy i hodowli ro ślin oraz chowu i hodowli zwierz ąt gospodarskich, dla zaspokojenia potrzeb Ŝywno ściowych ludzi i inwentarza Ŝywego. Dostarcza równie Ŝ surowców dla ró Ŝnych działów przemysłu,
15 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
a otrzymuje w zamian potrzebne w produkcji rolniczej środki, jak nawozy chemiczne, pestycydy, maszyny i energi ę. Gmina Sadki jest przykładem gminy wiejskiej, w której dominuj ącą funkcj ą jest rolnictwo. Ogólna powierzchnia u Ŝytków rolnych gminy Sadki wynosi 11 818 ha, co stanowi ok. 76 % ogólnej powierzchni gruntów gminy. Nad poszczególnymi typami rolniczego uŜytkowania ziemi dominuj ą grunty orne (niecałe 58 % u Ŝytków rolnych) oraz ł ąki trwałe (niecałe 13 %). Struktur ę u Ŝytkowania rolnego gminy Sadki przedstawia wykres 2.
1,22 1,07 1,2 2,05
12,87 grunty orne sady łąki trwałe 0,71 pastwiska trwałe grunty rolne zabudowane grunty pod stawami grunty pod rowami
57,76
Wykres 2. Struktura procentowa u Ŝytków rolnych na terenie gminy Sadki
Rolnictwo odgrywa bardzo wa Ŝną rol ę w tworzeniu struktury gospodarczej tego terenu. Skupia ono znaczne zasoby siły roboczej oraz maj ątku trwałego. Główne kierunki produkcji rolnej to: • uprawy, • produkcja zwierz ęca. Gmina wykazuje okre ślon ą specjalizacj ę w skali województwa i powiatu. Dominuj ącym kierunkiem produkcji jest chów trzody chlewnej, oprócz tego chów bydła, owiec i koni. Produkcja ro ślinna jest podporz ądkowana zwierz ęcej, zapewnia bowiem pasz ę dla pogłowia zwierz ąt gospodarskich.
Tabela nr 9 przedstawia powierzchni ę zasiewów zbó Ŝ podstawowych w gospodarstwach indywidualnych.
ROZDZIAŁ – II 16
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Powierzchnia zasiewów zbó Ŝ podstawowych TABELA 9. w gminie Sadki Produkcja ro ślinna / uprawy Powierzchnia upraw Udział procentowy Rodzaj upraw [ha] [%] Ogółem 4165 100 pszenica 1145 27,49 Ŝyto 515 12,36 jęczmie ń 1060 25,45 owies 160 3,84 pszen Ŝyto 700 16,81 kukurydza na ziarno 200 4,80 mieszanki zbo Ŝowe 585 14,04 Źródło: Sprawozdanie R-05/G – Szacunek plonów dla celów statystycznych za rok 2008
Ponadto na terenie gminy funkcjonuj ą nast ępuj ące gospodarstwa rolne: - Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Sadkach, ul. Wyrzyska 4; - Gospodarstwo Rolne SAMPOL w Samostrzelu; - Przedsi ębiorstwo Rolno – Przemysłowe „D ębowo” Sp. z o.o. w D ębowie; - Stadnina Koni w Dobrzyniewie - Gospodarstwo Rolne Mrozowo; - Przedsi ębiorstwo Hodowli Zarodowej i Nasiennictwa „D ębno” Ferma D ębionek.
Produkcja zwierz ęca TABELA 10. na terenie gminy Sadki Produkcja zwierz ęca Rodzaj hodowli Liczba pogłowia [szt.] Bydło 4544 w tym krowy 1677 w tym krowy mleczne 1670 Trzoda chlewna 14 237 w tym lochy 1440 Owce 2 015 Kozy 47 w tym samice 1-roczne i starsze 30 Konie 90 w tym konie 3-letnie i starsze 56 Króliki (samice) 104 Pnie pszczele 582 Drób ogółem 17 776 w tym drób kurzy 13 883 Obsada zwierz ąt gospodarskich w sztukach du Ŝych na 100 ha 59 uŜytków rolnych Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002r.
Gmina Sadki charakteryzuje si ę bardzo dobrymi wska źnikami obsady zwierz ąt gospodarskich: - bydła ogółem – 39,6 szt. / 100 UR, - trzody chlewnej – 217 szt. / 100 UR.
17 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Łączna liczba gospodarstw rolnych na terenie gminy wg spisu rolnego z roku 2002 wynosi 661. Najwi ęcej jest gospodarstw małych o powierzchni do 1 ha. Jest ich 214, co stanowi ok. 32,3 % wszystkich gospodarstw gminy. Według Spisu Powszechnego wynika, Ŝe du Ŝy udział miały tak Ŝe gospodarstwa o powierzchni 10 – 15 ha, było ich 76 oraz o powierzchni 20 – 50, było ich 78. PoniŜsza tabela przedstawia charakterystyk ę gospodarstw rolnych:
TABELA 11. Charakterystyka gospodarstw rolnych w gminie Sadki
Procentowy udział W tym Grupy Liczba gospodarstw Powierzchnia gospodarstwa obszarowe gospodarstw w stosunku [ha] indywidualne uŜytków rolnych [szt.] do wszystkich [szt.] gospodarstw gminy
Ogółem 11054,25 661 100 658 do 1 ha 90,71 214 32,3 214 1 – 5 ha 301,76 119 18,0 119 5 – 10 ha 706,92 80 12,1 80 10 – 20 ha 2305,66 156 21,8 156 20 ha i wi ęcej 7649,20 104 15,7 101 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002r.
Na podstawie analizy dokumentu „Struktura agrarna wsi w gminie Sadki” mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe: - północno – środkowa cz ęść gminy to obszar o przewadze du Ŝych gospodarstw rolnych, o małym rozdrobnieniu gruntów, mniejszej szachownicy gruntów; - południowa cz ęść gminy (obejmuj ąca Dolin ę Noteci) to obszar o przewadze mniejszych gospodarstw rolnych, o znacznym rozdrobnieniu i szachownicy gruntów. Zakłada si ę, i Ŝ do roku 2014 na terenie gminy liczba indywidualnych gospodarstw rolnych (szczególnie rozdrobnionych o wielko ści ekonomicznej od 0 do <2 ESU/9,5 tys. zł) zmniejszy si ę o 20%, a przeci ętna powierzchnia gospodarstwa osi ągnie wielko ść około 18,0 ha (średnia w UE).
2.6.1. ROLNICTWO EKOLOGICZNE
W obecnych czasach coraz wi ększ ą rol ę przywiązuje si ę do rolnictwa ekologicznego. Jest to rodzaj rolnictwa wykorzystuj ący naturalne mechanizmy przyrodnicze w piel ęgnacji ro ślin i podnoszeniu ich wydajno ści z równoczesnym podnoszeniem Ŝyzno ści gleb i walorów zdrowotnych produktów rolnych.
ROZDZIAŁ – II 18
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
W gminie Sadki nie zlokalizowano działaj ącego „gospodarstwa ekologicznego”, jednak gmina posiada korzystne warunki klimatyczne, środowiskowe i wodne dla rozwoju tego rodzaju rolnictwa.
2.7. TURYSTYKA I REKREACJA
Poło Ŝenie gminy Sadki w Pradolinie Toru ńsko – Eberswaldzkiej daje mo Ŝliwo ść wykorzystywania jej potencjału dla celów krajoznawczych i rekreacyjnych. Jest to obszar, na którym mo Ŝemy podziwia ć pi ękno krajobrazu, bogactwo fauny i flory, oraz wiele zabytków architektury. Gmina stanowi ciekawy teren do odbywania pieszych wycieczek. W miejscowo ści Sadki, ciekawym zabytkiem jest ko ściół pw. Św. Wojciecha. Najstarszym elementem ko ścioła jest posta ć ukrzy Ŝowanego Chrystusa, która od 1972 roku znajduje si ę w nim, a wcze śniej przez 500 lat była w ołtarzu klasztoru w Koronowie. We wsi Samostrzel, le Ŝą cej w południowej cz ęś ci gminy, najciekawszym obiektem jest Zespół
Zdj.1. Ko ściół pw. Św. Wojciecha w Sadkach Parkowo - Pałacowy Bni ńskich, który od Źródło: www.wikipedia.pl 1698 roku nale Ŝał do tej rodziny. Pałac został wymurowany z cegły według projektu architekta Merkiera ze Szczecinka. Bryła tego pałacu na rzucie litery "E" czytelna jest do dzi ś. Wokół pałacu rozci ąga si ę ogród, a dalej park, przez środek którego, płynie w gł ębokim w ąwozie meandruj ąca rzeka Rokitka. Kolejn ą atrakcj ą turystyczn ą gminy jest rezerwat "Borek". Zajmuje on powierzchni ę 129,71 ha. W nim ścisł ą ochron ą obj ęto pomnikowe jesiony i 250-letni drzewostan d ębów. Niedaleko w lesie znajduje si ę rezerwat czapli siwych. W pobliskiej wsi Jadwi Ŝyn znajduj ą si ę źródełka wody "musuj ącej". W miejscowo ści Osiek nad Noteci ą znajduje si ę Muzeum Kultury Ludowej. Cmentarzysko w Osieku usytuowane jest na piaszczystym, morenowym wzgórzu, przy dolinie rzeki Łobzonki i w pradolinie. Prace wykopaliskowe prowadzone były w 1972 roku, odkryto wówczas, na polodowcowej morenie gliniane garnki zawieraj ące zbielałe ko ści. Odkopane naczynia zawierały szcz ątki Prasłowian z okresu Ŝelaza tj. 650-400 lat p.n.e. W odległo ści 2 km od muzeum znajduje si ę miejscowo ść Dąbki, gdzie mie ści si ę odrestaurowany dworek, nale Ŝą cy dawniej do Bni ńskich. Ciekaw ą pami ątk ą po bitwie
19 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
będącej ko ńcowym ogniwem pogrunwaldzkich zmaga ń Polski jagiello ńskiej z armi ą krzy Ŝack ą w 1431 roku jest obelisk. W wielu miejscach gminy mo Ŝna podziwia ć pi ękny dolinny krajobraz przyrody oraz charakterystyczne dla takiego obszaru zabudowania. W okolicach śelazna oraz Bnina zauwa Ŝalny jest typowy krajobraz strefy kraw ędziowej pradoliny. Ponadto uło Ŝenie domów wsi do jezdni i strome zbocza świadcz ą o tym, Ŝe te miejscowo ści le Ŝą w dolinie. Przez obszar gminy przebiega nast ępuj ący szlak rowerowy: - Szlak Nakielsko – Sadkowski – szlak rowerowy gminy Sadki – Dąbki rozpoczyna si ę na Rynku w centrum Nakła nad Noteci ą, a ko ńczy na skrzy Ŝowaniu dróg w Dąbkach. W tym miejscu szlak spotyka si ę z Miedzynarodow ą Tras ą Rowerow ą EURO – ROUTE –1, biegn ącą z Calais we Francji, przez Holandi ę, Niemcy, Polsk ę, Litw ę, Łotw ę, Estoni ę do St. Petersburga w Rosji.
Ryc. 2. Przebieg Szlaku Rowerowego przez Gmin ę Sadki Źródło: www.turystyka-krajna-paluki.pl (Nadnotecki Szlak Rowerowy – przewodnik turystyczny powiatu nakielskiego)
Gmina Sadki, wykorzystuj ąc swój rolniczy charakter, powinna rozwija ć szeroko rozumian ą agroturystyk ę. W gminie istnieje, jak dotychczas, jedno gospodarstwo agroturystyczne – Prowadzi je J. Szpucha – Gagajek, w D ębowie. Samorz ąd deklaruje wsparcie dla istniej ących i powstaj ących małych i średnich przedsi ębiorstw oraz gospodarstw agroturystycznych, uznaj ąc ich funkcjonowanie za wa Ŝny czynnik aktywizacji gospodarczej oraz sposób maksymalnie pełnego wykorzystania zasobów i walorów gminy, zwłaszcza w obszarach atrakcyjnych krajoznawczo, dostrzegaj ąc jednocze śnie konieczno ść znacznej poprawy standardu wyposa Ŝenia w infrastruktur ę słu Ŝą cą rozwoju przedsi ębiorczo ści oraz wypoczynkowi i rekreacji. Ponadto we wsi Anieliny prowadzony jest Hotelik za grosik, dysponuj ący 30 miejscami noclegowymi.
ROZDZIAŁ – II 20
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Analizuj ąc Plan rozwoju lokalnego gminy Sadki, do mocnych stron gminy w zakresie szeroko rozumianej turystyki, rekreacji i kultury, zaliczy ć nale Ŝy: - projekt zagospodarowania Zespołu Pałacowo-Parkowego w Samostrzelu, - wyst ępowanie ciekawych zabytków i walorów wypoczynkowych oraz krajobrazowych, - mo Ŝliwo ść współpracy w zakresie turystyki z s ąsiednimi gminami, - organizacja plenerów malarskich, - organizacja do Ŝynek w obrz ądku kraje ńskim oraz majówek, - organizacja Festiwalu Twórczo ści Dzieci ęcej i Gminnego Konkursu Recytatorskiego dla Dzieci Przedszkolnych, - istniej ący Zespół „Sadkowianie”, - organizacja imprez sportowych, - tradycje łowieckie, organizacja „Hubertusa”, - dobre warunki do w ędkarstwa, - wytyczone szlaki i ście Ŝki rowerowe, - istnienie dru Ŝyn sportowych, - ście Ŝka sportowo-przyrodnicza.
Z kolei do słabych stron gminy w tej dziedzinie nale Ŝą nast ępuj ące elementy: - brak imprez kulturalnych, - zbyt mała baza noclegowa, - słabo rozwini ęta infrastruktura turystyczna, - brak k ąpieliska, - brak nieformalnych grup kulturalnych, - ograniczone przez prawo mo Ŝliwo ści wykorzystania walorów przyrodniczych cz ęś ci strefy ekologiczno-osadniczej mog ącej tworzy ć podstaw ę dla bazy turystyki krajoznawczej, - brak przystosowania wiejskich obiektów mieszkalnych oraz dawnych obiektów podworskich dla tworzenia bazy ekoturystyki i agroturystyki.
Gmina w zakresie funkcji turystyczno - wypoczynkowej i zagospodarowania ruchu turystycznego nie wykorzystuje swojej szansy, szczególnie w zakresie zagospodarowania Noteci i rozwoju gospodarstw agroturystycznych.
21 ROZDZIAŁ – II
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
III. INFRASTRUKTURA GMINY SADKI
3.1. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA
3.1.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę
3.1.1.1. UJ ĘCIA WÓD ZAOPATRUJ ĄCE SIE Ć WODOCI ĄGOW Ą.
Mieszka ńcy gminy Sadki zaopatrywani s ą w wod ę do celów bytowych z komunalnych uj ęć wody eksploatowanych przez: 1. Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szubinie z siedzib ą w Szubinie przy ul. Powsta ńców Wlkp. 76.
Z danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Nakle wynika, Ŝe na terenie gminy Sadki pozwolenia wodnoprawne na uj ęcia wód posiadaj ą nast ępuj ące komunalne uj ęcia wód podziemnych.
TABELA 12. Komunalne uj ęcia wód podziemnych na terenie gminy Sadki Studnia Nazwa uj ęcia Wła ściciel Wielko ść Strefy Pozwolenie Lp. gł ęboko ść lokalizacja uŜytkownik poboru wody ochrony wodnoprawne wydajno ść Nr 1 58,0m Komunalne 3 Q=30,0m /h Przedsi ębiorstwo 3 WWR-6223- Wodoci ągów Qmax.h =50m /h Nr 2 3 Strefa 20/06 z dnia Uj ęcie i Kanalizacji Spółka z Qśr.d =746m /d 2 78,50m 3 ochrony 11.12.2006 r. w Sadkach o.o. w Szubinie 3 Qmax.d =960 m /d Q=40,0m /h 3 bezpo średniej wa Ŝne do ul. Powsta ńców Q =270000m /r śr.r 31.03.2016 r. Wlkp. 76 Nr 3 89-200 Szubin 70,0m Q=90,0m 3/h Komunalne Nr 1 Przedsi ębiorstwo 76,50m 3 WW Ś-6223- Wodoci ągów 3 Qmax.h =44m /h Q=67,0m /h 3 Strefa 12/07 z dnia Uj ęcie i Kanalizacji Spółka z Qśr.d =420m /d 3 3 ochrony 20.12.2007 r. w Samostrzelu o.o. w Szubinie Qmax.d =535 m /d Nr 2 3 bezpo średniej wa Ŝne do ul. Powsta ńców Q =153000m /r 50m śr.r 31.12.2017 r. Wlkp. 76 3 Q=45,5m /h 89-200 Szubin Komunalne Nr 1 Przedsi ębiorstwo 3 WW Ś-6223- 94m Qmax.h =44m /h Wodoci ągów 3 3 14/07 z dnia Q=55,0m /h Qśr.d =416m /d Strefa Uj ęcie i Kanalizacji Spółka z 3 20.12.2007 r. 4 Qmax.d =578 m /d ochrony w Śmielinie o.o. w Szubinie 3 wa Ŝne do Nr 2 Q =151000m /r bezpo średniej ul. Powsta ńców śr.r 31.12.2017 r. 80m Wlkp. 76 3 Q=48,0m /h 89-200 Szubin Źródło: Decyzje – pozwolenia wodnoprawne na pobór wód podziemnych, Starostwo Powiatowe w Nakle nad Notecią
ROZDZIAŁ – III 22
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Ponadto, z danych uzyskanych z KPWiK w Szubinie wynika, Ŝe przedsi ębiorstwo eksploatuje na terenie gminy Sadki, równie Ŝ uj ęcia w Machowie i D ębionku. Uj ęcie eksploatowane w D ębionku zasila tak Ŝe mieszka ńców miejscowo ści Podgórz, w gminie Mrocza.
Schemat ogólny systemu zaopatrzenia poszczególnych miejscowo ści w wod ę do celów bytowych przedstawiono na mapce pogl ądowej (schemat został opracowany na podstawie aktualnie eksploatowanych przez KPWiK Szubin uj ęć wód).
Wszystkie uj ęcia wody, które zaopatruj ą mieszka ńców gminy Sadki w wod ę do celów bytowych i gospodarczych, posiadaj ą wyznaczon ą stref ę ochrony bezpo średniej źródeł i uj ęć wody, która powinna wynosi ć 8,0 – 10,0 m. od kraw ędzi obudowy studni według przepisów art. 58 ust.5 Prawa wodnego (Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Dz. U. Nr 115 poz. 1229 z pó źn. zm. – tekst jednolity z dnia 18 listopada 2005 r. Dz. U. Nr 239 poz. 2019). Strefy ochrony bezpo średniej komunalnych uj ęć i źródeł wody winny by ć według przepisów Prawa Wodnego oraz wydanych pozwole ń wodnoprawnych wygrodzone ogrodzeniem z siatki, a teren powinien by ć wył ączony z u Ŝytkowania niezwi ązanego z eksploatacj ą uj ęcia. Teren powinien by ć ogrodzony i zazieleniony, natomiast wody opadowe odprowadzane w sposób uniemo Ŝliwiaj ący dostanie si ę ich do urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody. Teren uj ęcia winien by ć równie Ŝ oznaczony tablic ą informacyjn ą oraz zakazem wst ępu.
Poni Ŝej przedstawiono ogólne dane dotycz ące eksploatacji wodoci ągów i urz ądze ń wodoci ągowych eksploatowanych przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin, na podstawie formularza statystycznego do Głównego Urz ędu Statystycznego – M-06 (sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji za rok 2007).
23 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Dane dotycz ące eksploatacji wodoci ągu TABELA 13. i urz ądze ń wodoci ągowych przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin w 2007 r. Cz ęść I Wykonanie w dam 3 Wyszczególnienie 3 3 (1 dam = 1tys.m ) razem 320,5 woda pobrana z uj ęć w tym z uj ęć powierzchniowych - woda pobrana na własne cele technologiczne b.d. straty wody b.d. zakup hurtowy wody b.d. sprzeda Ŝ hurtowa wody b.d. razem 223,3 gospodarstwom domowym i indywidualnym woda dostarczona 210,6 gospodarstwom rolnym (zu Ŝycie wody) z tego na cele produkcyjne b.d. pozostałe cele Cz ęść II
Wyszczególnienie Stan na koniec roku uj ęć wody b.d. Dobowa zdolno ść produkcyjna czynnych 3 uzdatniania b.d. urz ądze ń w m /d całego wodoci ągu b.d. Źródło: M-06 Sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji za 2007 rok do GUS.
Na przestrzeni lat 2003 – 2007 ogólne ilo ści wody dostarczonej gospodarstwom domowym i zbiorowego zamieszkania kształtowały si ę nast ępuj ąco.
Woda dostarczana gospodarstwom domowym i indywidualnym gospodarstwom rolnym na terenie gminy TABELA 14. Sadki na przestrzeni lat 2003 - 2007 Woda dostarczana gospodarstwom domowym i indywidualnym gospodarstwom rolnym w ci ągu Rok roku w dam 3 (tys. m 3) Ogółem 2003 257,2 2004 233,5 2005 190,6 2006 201,8 2007 211,5 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
Z powy Ŝszych zestawie ń wynika, Ŝe na przestrzeni lat zu Ŝycie wody spadło. Mogły si ę przyczyni ć do tego głównie czynniki ekonomiczne, a co z tym zwi ązane, wi ększa świadomo ść społeczna oszcz ędno ści wody.
ROZDZIAŁ – III 24
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Z danych GUS-u, za rok 2007 wynika, Ŝe: - zu Ŝycie wody z wodoci ągów ogółem wynosiło: • na 1 mieszka ńca – 29,7 m 3, • na 1 korzystaj ącego / odbior ę – 36,2 m 3.
3.1.1.2. ZAKŁADOWE UJ ĘCIA WÓD ORAZ UJ ĘCIA WÓD DO CELÓW GOSPODARCZYCH I ROLNICZYCH
Na terenie gminy Sadki zlokalizowane s ą nast ępuj ące uj ęcia wód gł ębinowych podziemnych wykorzystywanych do celów gospodarczych i rolniczych.
Eksploatowane uj ęcia wód podziemnych do celów rolniczych TABELA 15. i przemysłowych – stan na koniec 2008 r. Studnia Nazwa uj ęcia Wła ściciel Wielko ść Strefy Pozwolenie L.p. gł ęboko ść lokalizacja uŜytkownik poboru wody ochrony wodnoprawne wydajno ść Uj ęcie Gospodarstwo 1 zakładowe Rolne, b.d. b.d. b.d. b.d. w Radziczu Jacek Kamowski Przedsi ębiorstw o Rolno – 3 WW Ś-6223- Przemysłowe Qmax.h =15m /h Nr 2 3 39/08 z dnia Uj ęcie „D ĘBOWO” Qśr.d =70m /d Strefa ochrony 5 43m 3 30.12.2008 r. w Dębowie Spółka z o.o. 3 Qmax.d =105 m /d bezpo średniej Q=17,4m /h 3 wa Ŝne do Dębowo Qśr.r =25550m /r 30.12.2018 r. ul. Bohaterów 2 89-110 Sadki Źródło: Pozwolenia wodnoprawne na pobór wód podziemnych – Starostwo Powiatowe
3.1.1.3. WODA UJMOWANA NA CELE PRZECIWPO śAROWE (PPO ś).
Woda do celów przeciwpo Ŝarowych pobierana jest z hydrantów zlokalizowanych na sieci wodoci ągowej na terenie gminy. Brak informacji na temat ilo ści hydrantów znajduj ących si ę na sieci wodoci ągowej eksploatowanej przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin ze wzgl ędu na brak ich ewidencji.
3.1.1.4. SIE Ć WODOCI ĄGOWA
Woda uzdatniana dla zaopatrywania potrzeb bytowych mieszka ńców gminy Sadki dostarczana jest sieci ą wodoci ągow ą eksploatowan ą przez: 1. Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szubinie z siedzib ą w Szubinie przy ul. Powsta ńców Wlkp. 76.
25 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Dane na temat sieci wodoci ągowej na terenie gminy w latach 2003 - 2007 według danych zawartych w Banku Danych Regionalnych GUS przedstawiono w poni Ŝszych tabelach.
Długo ść czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy Sadki TABELA 16. na przestrzeni lat 2003 - 2007 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej w km Rok Ogólnie 2003 76,8 2004 76,8 2005 82,9 2006 86,8 2007 87,4 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy Sadki TABELA 17. na przestrzeni lat 2003 - 2007 Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków Rok mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania w sztukach Ogólnie 2003 969 2004 955 2005 1 026 2006 1 068 2007 1 124 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej na terenie TABELA 18. gminy Sadki na przestrzeni lat 2003 - 2007 Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych Rok i zbiorowego zamieszkania w sztukach Ogólnie 2003 5 586 2004 5 616 2005 5 747 2006 5 789 2007 5 849 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
Sie ć wodoci ągowa eksploatowana przez KPWiK Sp. z o.o. w Szubinie w 2007 r. Na koniec 2007 r. w eksploatacji KPWiK Sp. z o.o. w Szubinie znajdowało si ę ł ącznie 86,9 km sieci wodoci ągowej. Poni Ŝsza tabela przedstawia długo ści sieci wodoci ągowej w poszczególnych miejscowo ściach gminy.
ROZDZIAŁ – III 26
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
TABELA 19. Sie ć wodoci ągowa na terenie gminy Sadki Długo ść sieci Ilo ść gospodarstw Lp. Nazwa miejscowo ści wodoci ągowej zwodoci ągowanych zasilana z uj ęcia wody [km] [szt] 1. Sadki 6,5 400 2. Mrozowo 3. Kraczki Sadki 17,7 459 4. Dębowo 5. Broniewo 6. Śmielin 7. Anieliny 26,8 357 8. Łodzia Śmielin Lubaszcz b.d. b.d. Gmina Chrz ąstowo b.d. b.d. Nakło Małocin b.d. b.d. 9. Samostrzel 10. Jadwi Ŝyn 9,5 111 Samostrzel 11. Bnin 12. Glinki 13. Radzicz 15,4 100 Machowo 14. Liszkówko 15. Machowo 16. Dębionek 17,5 93 Gmina Dębionek Podgórzyn b.d. b.d. Mrocza Ogółem: 86,9 1 120 Gmina Sadki Źródło: KPWiK Szubin
Pobór wody z sieci wodoci ągowej przez mieszka ńców, TABELA 20. eksploatowanej przez KPWiK Szubin Pobór wody Pobór wody Pobór wody Ogółem: w roku 2006 w roku 2007 I kwartał roku 2008 Gmina Sadki [m 3] [m 3] [m 3] [m 3/d] 301 760 282 117 63 828 788,92 Źródło: KPWiK Szubin
Z informacji przekazanych przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin w formie sprawozdania rocznego M-06 o wodoci ągach i kanalizacji za 2007 r. wynika, Ŝe na koniec roku woda dostarczana była do 1 120 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Długo ść i liczba przył ączy eksploatowanych przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin na koniec 2007 roku kształtowała si ę nast ępuj ąco.
Dane dotycz ące przył ączy eksploatowanych TABELA 21. przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin na koniec 2007 r. Poł ączenia do sieci wodoci ągowej budynków mieszkalnych Wyszczególnienie i zbiorowego zamieszkania długo ść w km liczba w szt.
Gmina Sadki 23,0 1 120
Źródło: M-06 Sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji za 2007 rok do GUS.
27 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Analizuj ąc liczb ę osób korzystaj ącą z sieci wodoci ągowej wg informacji GUS na koniec 2007 r. oraz ogóln ą liczb ę ludno ści na koniec 2007 r. stopie ń zwodoci ągowania terenu gminy Sadki wynosi 81,2 %. Stopie ń zwodoci ągowania w gminie Sadki jest zadowalaj ący. Nie mniej jednak sie ć wymaga dalszej rozbudowy (zwłaszcza na nowych osiedlach mieszkaniowych) a tak Ŝe modernizacji odcinków azbestowych. Zarówno sie ć wodoci ągowa jak i stacje uzdatniania wody wymagaj ą równie Ŝ modernizacji i ci ągłej konserwacji w celu zachowania dobrej jako ści wody do spo Ŝycia.
3.1.1.5. JAKO ŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKA ŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH.
Eksploatatorzy uj ęć wód podziemnych zobowi ązani s ą do wykonywania regularnych bada ń jako ści wody surowej i uzdatnionej na podstawie przepisów prawa wodnego oraz postanowie ń pozwole ń wodnoprawnych. Nadzór sanitarny nad jako ści ą wody przeznaczonej do spo Ŝycia sprawuje Pa ństwowa Inspekcja Sanitarna – a z jej ramienia Powiatowy Inspektor Sanitarny na zasadach przepisów o Pa ństwowej Inspekcji Sanitarnej. Na terenie gminy Nakło nad Noteci ą kontrol ę stanu ujmowanych i oczyszczanych wód podziemnych na eksploatowanych uj ęciach a tak Ŝe kontrol ę wody na sieci wodoci ągowej prowadzi Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Nakle n/Noteci ą. Jako ść wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi powinna spełnia ć wymagania Rozporz ądzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417). Oceny przydatno ści wody okre śla si ę dla parametrów fizykochemicznych oraz wska źników mikrobiologicznych. Wymagania jakim powinna odpowiada ć woda okre ślono w zał ącznikach do ww. rozporz ądzenia. Jako ść wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi okre ślana jest dla: • wody surowej (woda ujmowana z uj ęcia i wprowadzana do stacji uzdatniania); • wody uzdatnionej podawanej do sieci ze SUW); • wody w punktach czerpania przez konsumentów (woda na sieci wodoci ągowej).
Według informacji Pa ństwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Nakle n/Noteci ą cz ęstotliwo ść i zakres pobierania próbek wody do kontroli okre ślono i uzale Ŝniono od obj ęto ści produkowanej wody, jako ści i rodzaju ujmowanej wody, długo ści sieci wodoci ągowej oraz innych czynników środowiskowych.
ROZDZIAŁ – III 28
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Na koniec 2007 r. jako ść wody w wodoci ągach dostarczaj ących wod ę do spo Ŝycia na terenie gminy Sadki odpowiadała wymaganiom sanitarnym.
3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA
3.1.2.1. SIE Ć KANALIZACYJNA
3.1.2.1.1. KANALIZACJA BYTOWA
Na terenie gminy Sadki funkcjonuje system zbiorowego odprowadzania ścieków komunalnych poprzez system kanalizacji eksploatowany przez: 1. Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szubinie z siedzib ą w Szubinie przy ul. Powsta ńców Wlkp. 76.
Dane na temat sieci kanalizacji bytowej na terenie gminy w latach 2003 - 2007 według danych zawartych w Banku Danych Regionalnych GUS przedstawiono w poni Ŝszych tabelach.
Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Sadki TABELA 22. na przestrzeni lat 2003 - 2007 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej w km Rok Ogólnie 2003 4,3 2004 5,4 2005 5,4 2006 6,5 2007 6,5 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy Sadki TABELA 23. na przestrzeni lat 2003 - 2007 Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych Rok i zbiorowego zamieszkania w sztukach Ogólnie 2003 66 2004 94 2005 105 2006 190 2007 251 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
29 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy TABELA 24. Sadki na przestrzeni lat 2003 - 2007 Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych Rok i zbiorowego zamieszkania w sztukach Ogólnie 2003 860 2004 961 2005 1 007 2006 1 295 2007 1 496 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych.
Sie ć kanalizacyjna eksploatowana przez KPWiK Sp. z o.o. w Szubinie w 2007 r. Na koniec 2007 r. w eksploatacji KPWiK Sp. z o.o. w Szubinie na terenach gminy Sadki znajdowało si ę 14 km czynnej sieci sanitarnej. Z informacji przekazanych przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin w formie sprawozdania rocznego M-06 o wodoci ągach i kanalizacji za 2007 r. wynika, Ŝe na koniec roku ścieki odprowadzane były do zbiorczej sieci z 251 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Długo ść i liczba przył ączy w obr ębie sieci eksploatowanej przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin na koniec 2007 roku kształtowała si ę nast ępuj ąco.
Dane dotycz ące przył ączy kanalizacyjnych na sieci eksploatowanej TABELA 25. przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin na koniec 2007 r.
Poł ączenia do sieci kanalizacyjnej budynków mieszkalnych Wyszczególnienie i zbiorowego zamieszkania
długo ść w km liczba w szt.
Gmina Sadki 1,8 251
Źródło: M-06 Sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji za 2007 rok do GUS.
Sie ć kanalizacyjna eksploatowana przez KPWiK Sp. z o.o. w Szubinie jest to sie ć znajduj ąca si ę na terenach całej gminy, z której ścieki oczyszczane s ą w oczyszczalni ścieków komunalnych zlokalizowanej w Nakle nad Noteci ą. Charakterystyka oczyszczalni znajduje si ę w dalszej cz ęś ci rozdziału. W zlewni sieci kanalizacyjnej tej oczyszczalni znajduj ą si ę obecnie 3 miejscowo ści z terenów gminy Sadki. S ą to miejscowo ści: Sadki, Samostrzel i Śmielin. System sieci kanalizacyjnej na obszarze gminy Sadki to system grawitacyjno - tłoczny. Na terenie gminy oprócz 6,5 km sieci grawitacyjnej znajduje si ę 7,5 km sieci kanalizacyjnej tłocznej (przesyłowej). Ł ącznie w systemie eksploatowane s ą 4 przepompownie sieciowe.
ROZDZIAŁ – III 30
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Analizuj ąc liczb ę osób korzystaj ącą z sieci kanalizacyjnej wg informacji GUS na koniec 2007 r. oraz ogóln ą liczb ę ludno ści na koniec 2007 r. (Urz ąd Gminy Sadki), stopie ń skanalizowania (jako odsetek liczby ludno ści podł ączonej do kanalizacji w stosunku do ogólnej liczby ludno ści) terenu gminy Sadki wynosi 20,4 %.
Ze wzgl ędu na brak danych o dokładnej liczbie ścieków pochodz ących z gospodarstw domowych w sieci kanalizacyjnej nie jest mo Ŝliwe okre ślenie rzeczywistego stopnia skanalizowania obszaru.
Ogólny schemat skanalizowania gminy Nakło nad Noteci ą zobrazowano na zał ączonej mapie pogl ądowej.
Charakterystyka Aglomeracji Nakło nad Noteci ą
Gmina Sadki nale Ŝy do obszaru Aglomeracji kanalizacyjnej miasta i gminy Nakło nad Noteci ą. Na podstawie art. 43 ust.2a ustawy z dn. 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z pó źn. zm. – tekst jednolity z dnia 18 listopada 2005 r. Dz. U. Nr 239 poz. 2019) oraz rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dn. 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. Nr 283, poz. 2841) wyznaczono obszar aglomeracji 1 kanalizacyjnej: Aglomeracj ę Nakło nad Noteci ą.
Aglomeracja Nakło nad Noteci ą. Aglomeracja Nakło nad Noteci ą została wyznaczona rozporz ądzeniem Wojewody Kujawsko-Pomorskiego Nr 89/2006 z dn. 12 lipca 2006 r. w sprawie wyznaczenia Aglomeracji Nakło n/Noteci ą. Zgodnie z rozporz ądzeniem wyznaczono aglomeracj ę Nakło n/Noteci ą o równowa Ŝnej liczbie mieszka ńców (RLM 2) 45 920 z oczyszczalni ą ścieków zlokalizowan ą w miejscowo ści Nakło n/Noteci ą. Wyznaczona aglomeracja poło Ŝona jest w powiecie nakielskim i obejmuje obszar: Miasta Nakło n/Noteci ą; Miejscowo ści z terenu wiejskiego gminy Nakło n/Noteci ą;
1 Definicja AGLOMERACJI okre ślona została w art. 43 ust. 2 Ustawy Prawo wodne jako teren , na którym zaludnienie lub działalno ść gospodarcza s ą wystarczaj ąco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych. 2 1 RLM okre ślony został definicj ą w art. 43 ust. 2 Ustawy Prawo wodne jako ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyra Ŝony jako wska źnik pi ęciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen w ilo ści 60 g tlenu na dob ę.
31 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Miejscowo ści z gminy Sadki : Sadki, Liszkówko, Radzicz, D ębionek, Kraczki, Mrozowo, Jadwi Ŝyn, Bnin, Samostrzel, Łodzia, Anieliny, Broniewo, Śmielin i Dębowo. Plan Aglomeracji sporz ądzony w 2005 roku przedstawiał docelowy zakres obsługi sieci ą kanalizacyjn ą. W planie tym okre ślono: • łączn ą liczb ę mieszka ńców aglomeracji na 36 319 osób, • łączn ą długo ść istniej ących sieci (według stanu na koniec 2004 r) na 70,2 km. • planowan ą do realizacji długo ści ą sieci kanalizacyjnej na 121 km. Wyznaczona Aglomeracja Nakło n/Noteci ą obj ęta została Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, sporz ądzonym przez Ministra Środowiska i zatwierdzonym przez Rad ę Ministrów oraz jego Aktualizacj ą z 2005 r. Aglomeracja Nakło n/Noteci ą znalazła si ę w aglomeracjach powy Ŝej 15 000 RLM.
Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPO ŚK) za 2007 rok, sporz ądzone na podstawie informacji pozyskiwanych od gminy okre ślaj ą realizacj ę Planu Aglomeracji Nakło n/Noteci ą nast ępuj ąco.
Dane na temat realizacji KPO ŚK dla Aglomeracji Nakło n/Noteci ą TABELA 26. – stan na koniec 2007 r. długo ść sieci liczba liczba kanalizacyjnej długo ść sieci liczba mieszka ńców mieszka ńców sanitarnej kanalizacyjnej rzeczywistych Rok korzystaj ących obsługiwanych w aglomeracji ogólnospławnej mieszka ńców z systemu przez tabor w tym sieci w aglomeracji w aglomeracji ogółem kanalizacyjnego asenizacyjny grawitacyjnej w km w km w km
2007 36 788 24 341 788 72 46,5 22,8
Źródło: Sprawozdanie z realizacji zada ń inwestycyjnych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w roku 2007 (Aglomeracje uj ęte w KPO ŚK), Urz ąd Miasta i Gminy Nakło nad Noteci ą.
W ramach KPO ŚK planowana jest tak Ŝe modernizacja oczyszczalni ścieków w Nakle n/Noteci ą – Bielawach do 2012 roku. Modernizacja ta obejmować b ędzie przedsi ęwzi ęcia w zakresie modernizacji systemu przeróbki i zagospodarowania osadu.
System kanalizacji zbiorczej w obr ębie aglomeracji Nakło n/Noteci ą wymaga dalszej rozbudowy zgodnie z Planem Aglomeracji, oraz rozbudowy na terenach nieuzbrojonych przewidzianych planami zagospodarowania przestrzennego pod zabudow ę mieszkaniow ą lub inwestycyjn ą. Docelowo sieci ą kanalizacyjn ą powinny zosta ć obj ęte wszystkie miejscowo ści gminy przewidziane w Planie Aglomeracji.
ROZDZIAŁ – III 32
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Terminem realizacji zbiorczej sieci kanalizacyjnej w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych jest rok 2015.
3.1.2.1.2. KANALIZACJA DESZCZOWA
Na terenie gminy Sadki ścieki wód opadowych i roztopowych s ą odprowadzane z powierzchni utwardzonych: - z drogi krajowej nr 10, przez separatory do rzeki Rokitka, - z pozostałych dróg do rowów przydro Ŝnych. Gmina nie posiada sieci kanalizacji deszczowej.
Ponadto cz ęść wód opadowych i roztopowych na terenach osiedli mieszkaniowych o zabudowie jednorodzinnej jest odprowadzana przez wła ścicieli nieruchomo ści powierzchniowo do gruntu.
3.1.2.2. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ.
Zgodnie z art. 42 ust.4 ustawy Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. Nr 115 poz. 1229 z pó źn zm. – tekst jednolity z dnia 18 listopada 2005 r. Dz.U. Nr 239 poz. 2019) w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, nale Ŝy stosowa ć systemy indywidualne lub inne rozwi ązania zapewniaj ące ochron ę środowiska. Do rozwi ąza ń takich zaliczy ć nale Ŝy: - ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE (szamba) – system oparty o indywidualne gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach na nieczysto ści ciekłe i okresowym ich wypró Ŝnianiu poprzez pojazdy asenizacyjne. Taborem asenizacyjnym ścieki wywo Ŝone s ą do stacji zlewnej zlokalizowanej na oczyszczalni ścieków. - PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW – System oparty o funkcjonowanie niewielkich przepustowo ści oczyszczalni lokalnych na potrzeby jednego lub kilku gospodarstw, opartych o ró Ŝne dopuszczalne prawem technologie.
Na podstawie art. 5 ust. 2 i 3a Ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 (Dz. U. 1996 nr 132 poz. 622 z pó źn. zm.) wła ściciele nieruchomo ści zapewniaj ą utrzymanie czysto ści i porz ądku przez przył ączenie nieruchomo ści do istniej ącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci
33 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposa Ŝenie nieruchomo ści w zbiornik bezodpływowy nieczysto ści ciekłych lub w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków bytowych, spełniaj ące wymagania okre ślone w przepisach odr ębnych.
3.1.2.2.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE
Ustawa o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 r. (Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622 z pó źn. zm.) okre śla, Ŝe zbiornik bezodpływowy to instalacja i urz ądzenie przeznaczone do gromadzenia nieczysto ści ciekłych w miejscu ich powstawania. Ustawa nakłada na gminy obowi ązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli cz ęstotliwo ści ich opró Ŝniania oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej (art. 3, ust. 3). Nie zostały okre ślone prawnie wymagania dotycz ące jako ści prowadzonej ewidencji. Wskazane byłoby jednak zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych w stopniu szczegółowo ści okre ślaj ącym: pojemno ść , ilo ść osób korzystaj ących ze zbiornika, stan techniczny (materiał wykonania, szczelno ść ), zawarta umowa na opró Ŝnianie zbiornika z wła ściwym przedsi ębiorc ą (posiadaj ącym zezwolenie gminy na tego rodzaju działalno ść ). Ewidencj ę tak ą mo Ŝna uzupełni ć na podstawie kontroli cz ęsto ści opró Ŝniania szamb na podstawie dokumentów potwierdzaj ących wywóz.
Z danych przekazanych przez Urz ąd Gminy wynika, Ŝe na terenie gminy Sadki znajduj ą si ę 453 zbiorniki bezodpływowe.
Dzi ęki uszczegółowieniu i przeanalizowaniu spisu łatwiej b ędzie okre śli ć stan, zagro Ŝenia i potrzeby ochrony środowiska a tak Ŝe kontrolowa ć warunki utrzymania czysto ści i porz ądku przez wła ścicieli nieruchomo ści. Jest to obecnie wa Ŝny problem w kwestii eksploatacji zbiorników bezodpływowych, poniewa Ŝ wi ększo ść eksploatowanych zbiorników to urz ądzenia stare, które nie gwarantuj ą szczelno ści. Prowadzi to do bezpo średniego zagro Ŝenia środowiska, a zwłaszcza wód gruntowych i powierzchniowych.
Wła ścicieli nieruchomo ści na terenie gminy Sadki oprócz prawa pa ństwowego obowi ązuj ą równie Ŝ przepisy miejscowe – akty prawa miejscowego. Jednym z podstawowych aktów prawa miejscowego w zakresie zagadnie ń ochrony środowiska jest regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy. Nakłada on na
ROZDZIAŁ – III 34
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
wła ścicieli i zarz ądców nieruchomo ści szereg obowi ązków zwi ązanych z gospodark ą odpadami oraz powinien nakłada ć obowi ązki zwi ązane z gospodark ą nieczysto ściami płynnymi. Na terenie gminy obowi ązuje „Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy Sadki” uchwalony w dniu 6 wrze śnia 2006 r. (Uchwała Rady Gminy Sadki Nr XXXV/39/2006). Analizuj ąc dokument regulaminu mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe nie reguluje on dostatecznie przepisów utrzymania czysto ści i porz ądku w zakresie post ępowania z nieczysto ściami ciekłymi gromadzonymi w zbiornikach bezodpływowych. Wła ściwie tylko w jednym miejscu odniesiono si ę w sposób bardziej szczegółowy do zagadnie ń z zakresu utrzymania czysto ści i porz ądku, w zwi ązku z opró Ŝnianiem zbiorników bezodpływowych. S ą to zapisy §5, §6 i §7 w Rozdziale IV. Według §5 „Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy Sadki” – „Wła ściciel nieruchomo ści wyposa Ŝonej w zbiornik bezodpływowy nieczysto ści ciekłych (szambo) lub przydomow ą oczyszczalni ę ścieków bytowych, zobowi ązany jest do wywozu nieczysto ści ciekłych i osadów z cz ęstotliwo ści ą okre ślon ą w umowie z podmiotem uprawnionym. Cz ęstotliwo ść ta powinna być okre ślona jako litra Ŝ średniego rocznego zu Ŝycia wody i pojemno ści zbiornika bezodpływowego (szamba). Według §6 – Kontrolowanie sposobu realizacji obowi ązku opró Ŝniania zbiorników bezodpływowych b ędzie dokonywane na podstawie umowy i rachunków za wywóz nieczysto ści ciekłych. Pomimo tego, Ŝe post ępowanie z nieczysto ściami ciekłymi gromadzonymi w bezodpływowych zbiornikach regulowane jest nadrz ędnymi aktami prawnymi – głównie Ustaw ą o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminie, zapisy regulaminu winny jednoznacznie transponowa ć te zapisy do aktu prawa miejscowego jakim jest regulamin.
Kolejnym wa Ŝnym aspektem, szczególnie na etapie budowlanym, jest usytuowanie zbiornika bezodpływowego na terenie działki. Usytuowanie zbiorników bezodpływowych na terenie działki okre śla Rozporz ądzenie z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 poz. 690 z pó źn. zm.). Przepisy rozporz ądzenia reguluj ą minimalne odległo ści usytuowania urz ądzenia w odniesieniu do ró Ŝnych elementów. Obecnie trwaj ą prace legislacyjne nad zmian ą tre ści rozporz ądzenia.
Wywozem nieczysto ści ciekłych na terenie gminy zajmuj ą si ę dwa podmioty. S ą to przedsi ębiorcy, którzy w my śl przepisów ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Art. 7, 8 i 8a) uzyskali w drodze decyzji Wójta Gminy Sadki zezwolenie
35 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
na świadczenie usług wywozowych oraz spełniaj ą warunki techniczne okre ślone prawnie i wymagania do prowadzenia takich usług. S ą to: • Przedsi ębiorstwo Oczyszczania Miasta „EKO-Nakło” M. Klajda, T. Brzykcy Sp. jawna z Nakła nad Noteci ą; • Usługi Transportowe Witold Kasperek, Osiek n. Noteci ą.
Wykaz podmiotów zajmuj ących si ę opró Ŝnianiem zbiorników bezodpływowych i transportem nieczysto ści ciekłych TABELA 27. na terenie gminy Sadki Zezwolenia i okres Obszar Punkt zlewny/ L.p. Wła ściciel jego obowi ązywania działalno ści oczyszczalnia ścieków 1 2 3 4 5 Usługi Transportowe Nr 7627-4/07 Stacja zlewna Witold Kasperek Teren gminy 2. Wa Ŝne na 10 lat oczyszczalni ścieków z siedzib ą w Osieku n. Sadki (do dnia 24.08.2017 r.) w Wyrzysku Noteci ą, ul. Le śna 45 Przedsi ębiorstwo Oczyszczania Miasta Stacja zlewna 3. „EKO-Nakło” M. Klajda, Nr 7624-21/06 wa Ŝne Teren gminy oczyszczalni ścieków T. Brzykcy Sp. jawna do dnia 30.06.2013 r. Sadki w Nakle n. Not. ul. Mły ńska 22, i Ślesinie 88-100 Nakło nad Noteci ą Źródło: Zezwolenia na opró Ŝnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczysto ści ciekłych.
Do roku 2007 obowi ązywały trzy zezwolenia na prowadzenie działalno ści w zakresie wywozu nieczysto ści płynnych ze zbiorników bezodpływowych z terenu gminy Sadki: - Przedsi ębiorstwo Roman Pawlaczyk, Sadki – decyzj ą Nr 7614-5/03/07 z dnia 08.05.2007 r. nast ąpiło wyga śniecie zezwolenia udzielonego decyzj ą Nr 7614- 5/03 z dnia 28.02.2003 r. - Przedsi ębiorstwo Mirosław Szyma ński, Mrocza – decyzj ą Nr 7614-1/03/07 z dnia 22.05.2007 r. nast ąpiło wyga śniecie zezwolenia udzielonego decyzj ą Nr 7614- 1/03 z dnia 10.02.2003 r. - Przedsi ębiorstwo Oczyszczania Miasta „Eko-Nakło” M. Klajda, T. Brzykcy Sp. jawna, która posiadała zezwolenie z 30.06.2003 r. Nr 7614-11/03 na okres 10 lat, a potem wyst ąpiła o zmian ę decyzji w zwi ązku z dostosowaniem zezwolenia do obowi ązuj ących przepisów, nr decyzji zmieniaj ącej w tabeli). W dniu 13.10 2006 r. Wójt Gminy Sadki wydał Zarz ądzenie Nr 40/W/2006 okre ślaj ące wymagania, jakie powinien spełnia ć przedsi ębiorca ubiegaj ący si ę o uzyskanie zezwolenia na odbieranie odpadów komunalnych, opró Ŝnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczysto ści ciekłych od wła ścicieli nieruchomo ści w gminie Sadki. W dniu 19.04.2007 upłyn ął termin na zło Ŝenie wniosku o dokonanie zmiany zezwolenia w powy Ŝszym zakresie. Wymienieni przedsi ębiorcy (oprócz Eko-Nakła) nie wyst ąpili z wymaganym wnioskiem
ROZDZIAŁ – III 36
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
o dostosowanie zezwolenia do obowi ązuj ących przepisów, co doprowadziło do wyga śni ęcia ich zezwolenia na w/w działalno ść . Wymagania wobec przedsi ębiorców świadcz ących usługi opró Ŝniania i transportu nieczysto ści ciekłych okre śla Wójt Gminy Sadki maj ąc na uwadze przepisy: - Ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 (Dz. U. nr 132 poz. 622 z pó źn. zm.); - Rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie wymaga ń dla pojazdów asenizacyjnych (Dz. U. nr 193 poz. 1617); - Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu okre ślenia wymaga ń, jakie powinien spełnia ć przedsi ębiorca ubiegaj ący si ę o uzyskanie zezwolenia (Dz. U. nr 5 poz. 33).
Miejscem opró Ŝniania wozów asenizacyjnych z nieczysto ści ciekłych uprzednio odbieranych ze zbiorników bezodpływowych s ą obiekty stacji zlewnej nieczysto ści ciekłych, zlokalizowane w Nakle. Eksploatowane na terenie gminy Nakło nad Noteci ą stacje zlewne powinny spełnia ć wymagania Rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 17 pa ździernika 2002 r. w sprawie warunków wprowadzenia nieczysto ści ciekłych do stacji zlewnych (Dz. U. nr 188 poz. 1576).
3.1.2.2.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW
Budowa i eksploatacja małych oczyszczalni ścieków obj ęta jest przepisami nast ępuj ących aktów prawnych: • Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r. (Dz. U. nr 115, poz. 122) – tekst jednolity z dnia 18 listopada 2005 r. (Dz. U. nr 239 poz. 2019); • Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz. U. nr 62, poz. 627) wraz z pó źn. zmianami - tekst jednolity z dnia 23 stycznia 2008 r. (Dz. U. nr 25 poz. 150); • Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. nr 89, poz. 414) - tekst jednolity z dnia 17 sierpnia 2006 r. (Dz. U. nr 156 poz. 1118 z pó źn. zm.); • Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 roku o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. nr 132, poz.622) wraz z pó źniejszymi zmianami – tekst jednolity z dnia 28 listopada 2005 r. (Dz. U nr 236 poz. 2008 z pó źn. zm.); • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia. (Dz. U. nr 283 poz. 2839); • Rozporz ądzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690).
37 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Nale Ŝy zwróci ć uwagę, Ŝe w Ŝadnym akcie prawnym nie okre ślono definicji „oczyszczalni przydomowej”. Nale Ŝy zało Ŝyć, i Ŝ s ą to zgodnie z ustaw ą Prawo wodne urz ądzenia w ramach „zwykłego korzystania” z wód, polegaj ącego na wprowadzaniu do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków, je Ŝeli ich ilo ść nie jest wi ększa ni Ŝ 5 m 3 na dob ę.
W my śl przepisów prawnych, przydomowa oczyszczalnia ścieków wymaga zgłoszenia budowy oraz zgłoszenia eksploatacji. Wymagania takie wynikaj ą z dwóch odr ębnych przepisów: Prawa Budowlanego (w kwestii zgłoszenia budowy), Prawa Ochrony Środowiska (w kwestii eksploatacji).
ZGŁOSZENIE BUDOWY Prawo budowlane z dn. 7 lipca 1994 r. Art. 29 ust. 1. pkt 3. mówi, Ŝe pozwolenia na budow ę nie wymaga budowa indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajno ści do 7,5 m 3 na dob ę. Jednak wymaga ona zgłoszenia wła ściwemu organowi. „Zgłoszenie” budowlane w my śl Prawa Budowlanego art. 30. ust. 1. polega na podaniu informacji wła ściwemu organowi faktu budowy. W zgłoszeniu nale Ŝy okre śli ć rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpocz ęcia. Do zgłoszenia nale Ŝy doł ączy ć o świadczenie pod rygorem odpowiedzialno ści karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomo ści ą na cele budowlane. W zale Ŝno ści od potrzeb, nale Ŝy doł ączy ć odpowiednie szkice lub rysunki, a tak Ŝe pozwolenia wymagane odr ębnymi przepisami.
W przypadku zgłoszenia budowy takiej instalacji właściwym organem do przyj ęcia zgłoszenia jest Starosta .
ZGŁOSZENIE EKSPLOATACJI Na podstawie art. 153 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z pó źn. zm. - tekst jednolity Dz. U. Nr 25 z 2008 r., poz. 150 z pó źn. zm.) powstało Rozporz ądzenie w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. nr 283 poz. 2839). W rozporz ądzeniu okre ślono rodzaje instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a których eksploatacja wymaga zgłoszenia organowi ochrony środowiska.
Zgodnie z Zał ącznikiem do Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 roku (Dz. U. nr 283 poz. 2839) - TABELA B: Instalacje niewymagaj ące pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie ścieków do
ROZDZIAŁ – III 38
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
wód lub do ziemi s ą to oczyszczalnie ścieków o przepustowo ści do 5 m 3 na dob ę, wykorzystywane na potrzeby gospodarstw domowych lub rolnych w ramach zwykłego korzystania z wód. Instalacja, z której emisja nie wymaga pozwolenia, mog ąca negatywnie oddziaływa ć na środowisko, podlega w my śl Art. 152. ust 1 Prawa Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku zgłoszeniu organowi ochrony środowiska. Konkretnych adresatów zgłoszenia okre śla Art. 378 Prawa Ochrony Środowiska. Art. 378 okre śla, i Ŝ zgłoszenie planowanej eksploatacji oczyszczalni ścieków nale Ŝy przedło Ŝyć Wójtowi, Burmistrzowi lub Prezydentowi Miasta , w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne nieb ędące przedsi ębiorcami. Wymagane w prawie ochrony środowiska zgłoszenie eksploatacji (na podstawie art. 152 pkt. 2), powinno zawiera ć: 1) oznaczenie prowadz ącego instalacj ę, jego adres zamieszkania lub siedziby, 2) adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja instalacji, 3) rodzaj i zakres prowadzonej działalno ści, w tym wielko ść produkcji lub wielko ść świadczonych usług, 4) czas funkcjonowania instalacji (dni tygodnia i godziny), 5) wielko ść i rodzaj emisji, 6) opis stosowanych metod ograniczania wielko ści emisji, 7) informacj ę, czy stopie ń ograniczania wielko ści emisji jest zgodny z obowi ązuj ącymi przepisami.
Zgodnie z Ustaw ą o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (art. 3, ust. 3) do zada ń własnych gminy nale Ŝy prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli cz ęstotliwo ści i sposobu pozbywania si ę komunalnych osadów ściekowych, oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
Z ewidencji prowadzonej przez Starostwo Powiatowe wynika, Ŝe na terenie gminy Sadki funkcjonuje ł ącznie 18 oczyszczalni przydomowych. Ogólne zestawienie ilo ści oczyszczalni z podziałem na poszczególne miejscowo ści obrazuje poni Ŝsza tabela.
39 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Zestawienie przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie TABELA 28. gminy Sadki (zgłoszenie budowy oczyszczalni w roku 2008) Ilo ść oczyszczalni Lp. Nazwa miejscowo ści przydomowych [szt.] 1. Broniewo 1 2. Dębionek 1 3. Dębowo 2 4. Machowo 2 5. Radzicz 4 6. Sadki 6 7. Mrozowo 1 Ogółem 17 Źródło: Informacja Starostwa Powiatowego Nakło nad Noteci ą na podstawie wydanych pozwole ń na budow ę
Gmina Sadki prowadzi program wdra Ŝania przydomowych oczyszczalni ścieków na swoim terenie poprzez dofinansowanie zakupu i montaŜu przydomowych oczyszczalni ścieków, na podstawie uchwały Nr XV/6/2008 Rady Gminy z dnia 30.01.2008, w sprawie dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Sadki, gdzie nie przewiduje si ę budowy zbiorczej kanalizacji sanitarnej ze środków Gminnego Funduszu
Ochrony Środowiska. Dofinansowanie dotyczy cz ęś ciowej rekompensaty kosztów poniesionych na zakup przydomowej oczyszczalni ścieków.
Prawidłowo dobrana i wykonana oczyszczalnia zapewnia u Ŝytkownikowi komfort, bardzo niskie koszty eksploatacji i bezawaryjn ą prac ę przez długie lata. Jest jednak inwestycj ą dro Ŝsz ą na etapie budowy ni Ŝ tradycyjne szambo. Kalkulacje ogólne budowy i eksploatacji wskazuj ą jednak, Ŝe w odniesieniu do szczelnego zbiornika bezodpływowego inwestycja oczyszczalni przydomowej zwraca si ę w pełni po kilku latach eksploatacji. Na etapie eksploatacji przydomowej oczyszczalni ścieków u Ŝytkownik powinien pami ęta ć, i Ŝ nie jest to obiekt całkowicie bezobsługowy. Zakres niezb ędnych czynno ści podczas eksploatacji oczyszczalni przydomowej powinien by ć okre ślony przez producenta oczyszczalni wła ściw ą instrukcj ą eksploatacji, zakres ten zale Ŝy od zastosowanych rozwi ąza ń technologicznych. Do najcz ęś ciej spotykanych zabiegów eksploatacyjnych nale Ŝą : - okresowy wywóz osadów ściekowych w przypadku ich du Ŝego nagromadzenia (cz ęsto ść wywozu zale Ŝy od ró Ŝnych czynników); - stosowanie biopreparatów;
ROZDZIAŁ – III 40
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Nale Ŝy równie Ŝ pami ęta ć, Ŝe w przypadku oczyszczalni przydomowej z biologicznym oczyszczaniem do funkcjonowania obiektu niezb ędny jest pr ąd zasilaj ący elementy napowietrzania oczyszczalni.
UŜytkownik przydomowej oczyszczalni ścieków powinien równie Ŝ wiedzie ć, Ŝe w my śl Art. 5 ust. 2 Ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach przył ączenie nieruchomo ści do sieci kanalizacyjnej nie jest obowi ązkowe, je Ŝeli nieruchomo ść jest wyposa Ŝona w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków. Jest to element istotny zarówno dla u Ŝytkownika, jak i gminy. U Ŝytkownik planuj ąc budow ę przydomowej oczyszczalni ścieków powinien zasi ęgn ąć informacji dotycz ących planów skanalizowania jego działki, poniewa Ŝ mo Ŝe spotka ć si ę z odmow ą mo Ŝliwo ści eksploatacji przydomowej oczyszczalni. Gmina natomiast powinna zna ć dokładnie plany skanalizowania poszczególnych miejscowo ści i podł ączenia działek, aby przy zgłoszeniu eksploatacji móc wyda ć sprzeciw dla inwestycji, dla której planuje si ę skanalizowanie. Wybudowanie oczyszczalni przydomowej i brak odmowy eksploatacji, a w nast ępstwie odmowa podł ączenia działki do kanalizacji mogłaby, bowiem wpływa ć na ekonomiczno ść inwestycji skanalizowania terenu.
3.1.3. OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW.
Gmina Sadki nie posiada własnej oczyszczalni ścieków. Gmina korzysta z oczyszczalni znajduj ącej si ę w gminie Nakło nad Noteci ą. Obiekt oczyszczalni ścieków w Nakle eksploatowany jest przez Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Nakle nad Noteci ą. Natomiast cał ą sieci ą kanalizacyjn ą na terenie gminy Sadki zarz ądza Komunalne Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szubinie.
3.1.3.1. OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W NAKLE NAD NOTECI Ą
Komunalna Oczyszczalnia Ścieków w Nakle nad Noteci ą jest to obiekt składaj ący si ę z dwóch cz ęś ci: 1) Oczyszczalnia mechaniczna – cz ęść zlokalizowana w granicach gruntów miasta przy ulicy Półwiejskiej – w południowo-zachodniej cz ęś ci miasta. 2) Oczyszczalnia biologiczna – cz ęść zlokalizowana w zachodniej cz ęś ci miejscowo ści Bielawy ale na gruntach, które według ewidencji gruntów poło Ŝone są w obr ębie miejscowo ści Lubaszcz. St ąd te Ŝ cz ęsto ró Ŝnie okre ślana jest lokalizacja oczyszczalni.
41 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Z uwagi na fakt, Ŝe w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych oczyszczalni ę nazwano jako oczyszczalnia Nakło nad Noteci ą taka nazwa b ędzie równie Ŝ okre ślana w niniejszym dokumencie.
Oczyszczalnia Nakło nad Noteci ą jest to oczyszczalnia mechaniczno – biologiczno - chemiczna z podwy Ŝszonym usuwaniem biogenów.
Oczyszczalnia posiada decyzj ę Starosty Nakielskiego nr WW Ś-6223-10/03 z dnia 30.12.2003 r. udzielaj ącą pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie oczyszczonych ścieków do rowu melioracyjnego RN-3 poło Ŝonego w zlewni rzeki Noteci, zmienionego decyzj ą WW Ś-6223-10/03/08 z dnia 26.02.2008 r. Odprowadzanie oczyszczonych ścieków komunalnych z oczyszczalni ścieków odbywa si ę poprzez otwarty rów melioracji szczegółowej do rzeki Note ć. Rów melioracyjny przebiega wzdłu Ŝ południowej granicy terenu oczyszczalni. Pozwolenie wydane jest na odprowadzanie ścieków oczyszczonych w ilo ści: 3 Qśrd = 4 900 m /d; 3 Qmaxh = 6 615 m /h; 3 Qmaxrok = 1 788 500 m /rok. Pozwolenie wodnoprawne udzielone zostało na czas okre ślony do 31 grudnia 2013 r. W decyzji zmieniaj ącej z dnia 26.02.2008 r. dodatkowo okre ślono ilo ść odprowadzanych ścieków w przypadku pracy układu oczyszczalni z wył ączonym jednym ci ągiem technologicznym na: 3 Qśrd = 3 272,5 m /d; 3 Qmaxh = 4 255 m /h; 3 Qmaxrok = 1 194 463 m /rok.
Ścieki ze zlewni kanalizacyjnej dopływaj ą kolektorem do mechanicznej cz ęś ci oczyszczalni, gdzie na kratach zostaj ą pozbawianie cz ęś ci stałych zanieczyszcze ń (skratek). Nast ępnie przez przepompowni ę ścieki przetłaczane s ą kolektorem tłocznym do cz ęś ci biologicznej oczyszczalni. Na oczyszczalni biologicznej ścieki poddawane s ą wst ępnej sedymentacji w osadnikach wst ępnych a nast ępnie kierowane s ą do wła ściwego procesu oczyszczania w komorach biologicznych. Na obiekcie znajduj ą si ę dwie komory osadu czynnego. S ą to reaktory biologiczne z wydzielonymi cz ęś ciami: beztlenow ą, niedotlenion ą i nitryfikacji. W komorach zachodz ą procesy biologicznego oczyszczania ścieków przy pomocy osadu czynnego. Komory osadu czynnego wyposa Ŝone s ą pompy i mieszadła zatapialne oraz systemy napowietrzania wspomagaj ące poszczególne etapy oczyszczania.
ROZDZIAŁ – III 42
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Z komory osadu czynnego ścieki kierowane s ą do osadników wtórnych, gdzie nast ępuje sedymentacja osadu nadmiernego poprzez chemiczne str ącanie. Na oczyszczalni znajduj ą si ę dwa osadniki wtórne. Z osadników wtórnych osad nadmierny kierowany jest do przepompowni osadu recyrkulowanego (zawracany do komór czynnych) a nadmiar odprowadzany jest na proces odwadniania na prasie. Oczyszczone ścieki poprzez komor ę wylotow ą, na której nast ępuje ich pomiar, odprowadzane s ą do otwartego rowu melioracyjnego, którym nast ępnie skierowane s ą do rzeki Noteci. Powstaj ące na oczyszczalni osady ściekowe s ą stabilizowane poprzez higienizacj ę i zagospodarowane poprzez czasowe składowanie w obrębie terenu oczyszczalni a nast ępnie wykorzystywane s ą do celów rolniczych.
Oczyszczalnia ścieków w Nakle nad Noteci ą według informacji zawartej w sprawozdaniu OS-5 za 2007 r. obsługuje około 25 129 osób obj ętych systemem kanalizacji, przy czym s ą to: - 19 433 mieszka ńców miasta Nakło nad Noteci ą; - 3 699 mieszka ńców gminy Nakło nad Noteci ą; - 1 997 mieszka ńców gminy Sadki.
Oczyszczalnia została uj ęta w Planie Aglomeracji Nakło nad Noteci ą oraz Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPO ŚK) jako oczyszczalnia obsługuj ąca Aglomeracj ę Nakło nad Noteci ą, opisan ą w rozdziale 3.1.2.1. dotycz ącym sieci kanalizacyjnej.
Równowa Ŝna liczba mieszka ńców (RLM) okre ślona dla obiektu oczyszczalni szacowana jest na 45 920 (według sprawozdani OS-5 za 2007 r.). Definicj ę 1 RLM okre śla art. 43 ust. 2 Ustawy Prawo wodne jako ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyra Ŝony jako wska źnik pi ęciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen w ilo ści 60 g tlenu na dob ę.
Informacje o ilo ści ścieków oczyszczanych na obiekcie oczyszczalni komunalnej w Nakle nad Noteci ą przedstawiaj ą poni Ŝsze tabele.
43 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Informacja o ilo ści ścieków dopływaj ących TABELA 29. do oczyszczalni Nakło nad Noteci ą w 2007 r. Ścieki Ścieki oczyszczone bez Ścieki Ścieki dopływaj ące do ścieków opadowych i Ścieki dowo Ŝone do oczyszczone Rok oczyszczalni dowo Ŝonych oraz bez wód pozostałe oczyszczalni ogółem ogółem infiltracyjnych dam 3/rok (tys. m 3/rok)
2007 881 - 819 62 881
Źródło: Sprawozdanie statystyczne OS-5 Sprawozdanie z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich za rok 2007.
Poni Ŝej przedstawiono bilanse ścieków na oczyszczalni w poszczególnych miesi ącach 2007 r. według informacji eksploatatora oczyszczalni KPWiK Sp. z o.o. Nakło.
Zestawienie bilansu ścieków na oczyszczalni ścieków Nakło nad Noteci ą w poszczególnych TABELA 30. miesi ącach 2007 r. Ścieki Ścieki 2 1 ścieki pozostałe Miesi ąc oczyszczone fakturowane 3 3 3 [m ] [m ] [m ] 1 2 3 4 stycze ń 78 228 60 078 18 150 luty 68 020 61 486 6 534 marzec 86 245 62 997 23 248 kwiecie ń 69 873 62 992 6 881 maj 74 494 69 823 4 671 czerwiec 76 408 71 026 5 382 lipiec 80 122 69 425 10 697 sierpie ń 70 377 65 242 5 135 wrzesie ń 68 118 65 548 2 570 pa ździernik 69 016 67 012 2 004 listopad 66 159 64 520 1 639 grudzie ń 74 303 98 848 - RAZEM 881 363 819 010 62 353 Źródło: Informacja KPWiK Sp. z o.o. w Nakle nad Noteci ą 1 ścieki wszystkich taryf opłatowych, odprowadzane do odbiornika 2 ścieki własne oczyszczalni ścieków, wody opadowe i roztopowe, pozostałe niezewidencjonowane ścieki (ró Ŝnica ścieków oczyszczonych i fakturowanych w dwumiesi ęcznym okresie rozliczeniowym).
ROZDZIAŁ – III 44
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Pochodzenie ścieków na oczyszczalni według TABELA 31. miejsca powstawania oraz według taryf – 2007 r. Lp. Wyszczególnienie Ilo ść ścieków w m 3
POCHODZENIE ŚCIEKÓW WEDŁUG MIEJSCA POWSTAWANIA Gmina Nakło nad Noteci ą 136 000 Miasto Nakło nad Noteci ą 655 000 1 Razem Miasto i Gmina 791 000 Gmina Sadki 28 000 Ogółem 819 000 POCHODZENIE ŚCIEKÓW WEDŁUG TARYF Taryfa 1 – gospodarstwa domowe 69 069,25 Taryfa 2 – przemysł 369 323,85 2 Taryfa 3 – pozostali odbiorcy 374 986,64 STZ – stacja zlewna ścieków dowo Ŝonych 5 620,26 Źródło: Informacja KPWiK Sp. z o.o. Nakło.
Kolejn ą istotn ą kwesti ą dla funkcjonowania oczyszczalni ścieków jest jako ść ścieków surowych i oczyszczonych, st ęŜ enia i ładunki zanieczyszcze ń i ich redukcja. W obowi ązuj ącym pozwoleniu wodnoprawnym okre ślone zostały dopuszczalne maksymalne st ęŜ enia zanieczyszcze ń w ściekach oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni. Oczyszczone ścieki nie mog ą przekracza ć nast ępuj ących parametrów: 3 BZT 5 15 mg O 2/dm lub 90% redukcji; 3 ChZT 125 mg O 2/dm lub 75% redukcji; Zawiesina og. 35 mg/dm 3 lub 90% redukcji; Azot ogólny 15 mg/dm 3 lub 80% redukcji; Fosfor ogólny 2 mg/dm 3 lub 85% redukcji. Ponadto temperatura oczyszczonych ścieków nie mo Ŝe przekroczy ć 35 oC, a odczyn pH powinien wynosi ć 6,5-9,0.
Informacje o jako ści ścieków surowych i oczyszczonych na obiekcie oczyszczalni komunalnej w Nakle nad Noteci ą, pochodz ące z ró Ŝnych źródeł przedstawiaj ą tabele poni Ŝej.
45 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 32. Parametry ścieków na oczyszczalni Nakło nad Noteci ą w roku 2007. Ścieki surowe Ścieki oczyszczone Redukcja Wymagania Wska źnik Lp. St ęŜ enie Ładunek Redukcja /jednostka St ęŜ enie Ładunek St ęŜ enie Ładunek St ęŜ enie [%] [kg] [%] Temperatura 1. o 17,78 - 18,91 - - - ≤ 35 - [ C] pH 6,5 – 2. 7,16 - 7,21 - - - - [-] 9,0 Zawiesina 3. ogólna 193,41 170 464,42 5,89 5 191,23 96,95 96,95 35 90 [g/m 3] BZT5 4. 3 426,67 376 051,15 7,08 6 240,05 98,34 98,34 15 90 [gO 2/m ] ChZTCr 5. 3 741,17 653 239,81 42,06 37 070,13 94,32 94,32 125 75 [gO 2/m ] Azot ogólny 6. 3 95,42 84 099,66 8,42 7 421,08 91,11 91,17 15 80 [g N/m ] Fosfor 7. ogólny 13,79 12 153,99 1,13 995,94 91,8 91,8 2 85 [g P/m 3] Przep ływ 3 8. 3 881 363 m /w 2007 roku [m ] Źródło: Informacja ankietowa KPWiK Sp. z o.o. Nakło.
Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach surowych i oczyszczonych za rok 2007 według sprawozdania OS-5 wykonanego przez KPWiK Sp. z o.o. Nakło do GUS przedstawiono poni Ŝej.
Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach TABELA 33. na oczyszczalni Nakło nad Noteci ą w roku 2007. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach dopływaj ących do odprowadzonych do Rodzaje zanieczyszcze ń oczyszczalni w 2007 r. odbiornika w 2007 r. w kg/rok BZT5 37 5896 6 237 ChZT (metod ą 65 2971 37 055 dwuchromianow ą) Zawiesiny 17 0394 5 189 Azot ogólny 84 065 7 418 Fosfor ogólny 12 149 995 Źródło: Sprawozdanie statystyczne OS-5 Sprawozdanie z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich za rok 2007, wykonane do GUS przez KPWiK Sp. z o.o. Nakło.
Z powy Ŝszego zestawienia wynika, Ŝe parametry ścieków oczyszczonych (st ęŜ enia i stopie ń redukcji) spełniaj ą wymagania pozwolenia wodnoprawnego oraz wymogi prawne okre ślone Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie nale Ŝy spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. nr 137 poz. 984). Zał ącznik nr 1 ww. rozporz ądzenia okre śla parametry wła ściwe dla oczyszczalni Aglomeracji Nakło nad Noteci ą pod wzgl ędem najwy Ŝszych dopuszczalnych warto ści
ROZDZIAŁ – III 46
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
wska źników zanieczyszcze ń lub minimalnych procentów redukcji zanieczyszcze ń dla oczyszczonych ścieków komunalnych wprowadzanych do wód i do ziemi.
Na komunalnej oczyszczalni ścieków w Nakle nad Noteci ą prowadzona jest gospodarka osadowa poprzez odwadnianie, prasowanie i higienizacj ę osadu oraz kompostowanie a przerobiony osad wykorzystywany jest do rolniczo-przyrodniczego zagospodarowania oraz rekultywacji terenu. Ilo ść suchej masy osadów powstaj ących na oczyszczalni Nakło n/Noteci ą w latach 2003-2007.
Ilo ść suchej masy osadów powstaj ących na oczyszczalni Nakło TABELA 34. nad Noteci ą w latach 2003-2007. Osady wytworzone w ci ągu roku w tonach su chej masy [Mg/rok] Oczyszczalnia 2003 2004 2005 2006 2007 Nakło 138 208 233 266 304 n/Noteci ą Źródło: GUS – BDR według sprawozda ń statystycznych OS-5 za kolejne lata.
Ilo ść suchej masy osadów powstaj ących na oczyszczalni w 2007 roku oszacowano na 304 tony, z czego 163 tony znalazły zastosowane w rolnictwie, 123 tony składowano czasowo na obiekcie oczyszczalni, natomiast 18 ton wykorzystano do innych celów (polepszanie warunków glebowych pod upraw ę ro ślin do świadczalnych i podkład pod boisko - trawnik).
3.1.3.2. ZAKŁADOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ORAZ ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW Z TERENÓW PRZEMYSŁOWYCH.
Na terenie gminy Sadki nie ma zlokalizowanych zakładowych oczyszczalni ścieków. Decyzj ą Starosty Nakielskiego z dnia 11.03.2008 WW Ś-6223-4/08 dla PKN Orlen S.A. W Płocku zostało wydane pozwolenie na odprowadzanie do ziemi oczyszczonych ścieków z terenu Stacji PKN Orlen przy drodze krajowej nr 10 w Sadkach.
3.2. ELEKTROENERGETYKA
Powszechno ść u Ŝytkowania energii elektrycznej wymusza budowanie sieci elektroenergetycznej na całym terenie zagospodarowanym przez ludzi i w zale Ŝno ści od ich potrzeb. W celu zapewnienia dostaw energii sie ć posiada nast ępuj ącą infrastruktur ę – jest podzielona na sie ć przesyłow ą, zasilaj ącą i rozdzielcz ą. Na terenie powiatu nakielskiego jako sie ć zasilaj ąca słu Ŝą linie 110 kV poł ączone w nast ępuj ących ci ągach Bydgoszcz – Szubin, śnin – Kcynia – Wyrzysk, Bydgoszcz – Nakło – Wyrzysk, S ępólno – Runowo – Paterek.
47 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Zasilaj ą one 4 GPZ (główne punkty zasilaj ące) znajduj ą si ę one w nast ępuj ących miejscowo ściach: Nakło, Paterek, śnin, Kcynia. Dokonywana jest w nich transformacja na napi ęcie 15 kV przy pomocy transformatorów o ł ącznej mocy 110 MVA. Sie ć 15 kV jest rozprowadzona po terenie w zale Ŝno ści od potrzeb i zasila odbiorców przemysłowych oraz stacje transformatorowe 15/0,4 kV, których znajduje si ę na terenie powiatu 745 i ł ącznej mocy 131 MVA. W gminie Sadki istnieje 85 stacji transformatorowych, o ł ącznej mocy 8 MVA. Stacje te zasilaj ą sie ć 0,4 kV, która za pomoc ą sieci napowietrznej lub kablowej zasila najwi ększ ą cz ęść odbiorców.
Dane dotycz ące stacji transformatorowych TABELA 35. na terenie powiatu nakielskiego Gmina Ilo ść stacji Łączna moc Nakło 171 60 MVA Szubin 213 31 MVA Kcynia 177 18 MVA Sadki 85 8 MVA Mrocza 99 13 MVA Źródło: Raport o stanie powiatu nakielskiego
W tabeli nr 36 przedstawiono zu Ŝycie energii elektrycznej w roku 1999.
Zestawienie zu Ŝycia energii elektrycznej gminy Sadki TABELA 36. w 1999 roku Gospodarstwa Gospodar stwa domowe rolne Jednostka podziału Ilo ść ilo ść ilo ść Oświetlenie Zu Ŝycie administracyjnego odbiorców odbiorców odbiorców ulic ogółem zu Ŝycie zu Ŝycie
1 353 575 389 437 6 674 742 Gmina Sadki 2 230 2 634 106 2 272 442 kWh kWh kWh kWh Źródło: Raport o stanie powiatu nakielskiego, 2001 r.
3.2.1 ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
W Polsce przewiduje si ę, Ŝe w 2010 roku udział zu Ŝycia energii odnawialnej b ędzie na poziomie 7,5 % (dla porównania w Unii Europejskiej, kształtuje si ę na poziomie 6 % a do roku 2010 udział ten powinien wzrosn ąć do przynajmniej 12 %). Na terenie gminy energia odnawialna jest wykorzystywana w minimalnym zakresie. Aktualnie funkcjonuje jedna Mała Elektrownia Wodna, zlokalizowana na stopniu pi ętrz ącym Radzicz na rzece Orla w miejscowo ści Radzicz. Poni Ŝej znajduj ą si ę dane dotycz ące tej elektrowni:
ROZDZIAŁ – III 48
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
- lokalizacja - w km 14+962 rzeki Orla, - pi ętrzenie do rz ędnej max – 80,00 m npm, - umiejscowienie na jazie w miejscu starego młyna, - dwie turbiny o przełyku – 2,2 m 3/sek i – 0,6 m 3/sek, - moc instalowana - do 75 kW. Gmina Sadki (podobnie jak powiat nakielski oraz województwo kujawsko – pomorskie) posiada znacz ący potencjał w wykorzystywaniu energii odnawialnej. Potencjał ten polega miedzy innymi na fakcie, i Ŝ przechodzi przez ten obszar strefa korzystnych warunków wiatrowych w szczególno ści w dolinie Noteci. Pozyskiwanie energii poprzez wykorzystanie siły wiatru byłoby bardzo korzystne dla gminy Sadki z punktu widzenia ochrony środowiska. Siłownie wiatrowe bazuj ą na odnawialnym źródle energii tym samym nie wyczerpuj ą istniej ących zasobów surowców mineralnych, nie emituj ą gazów, wył ączaj ą stosunkowo niewielki obszar z dotychczasowego u Ŝytkowania, a przy tym koszt ich instalacji jest stosunkowo niski. Potencjał energii słonecznej jest równomiernie rozło Ŝony na całym terenie i prawie pokrywa si ę ze stref ą korzystnych warunków wiatrowych. Średnie usłonecznienie wynosi ok. 600 godzin/rok, a nasłonecznienie ok. 900 kWh/m 2/rok.
3.3. SIE Ć TELEFONII KOMÓRKOWEJ (TELEKOMUNIKACJA)
Obszar gminy obsługiwany jest przez central ę telefoniczn ą operatora Telekomunikacji Polskiej S.A., zlokalizowan ą w Sadkach, która swym zasi ęgiem obejmuje abonentów zamieszkałych na terenie całej gminy. Ponadto na terenie gminy działa drugi operator sieci Netia, który posiada central ę telefoniczn ą równie Ŝ zlokalizowan ą w Sadkach. Małe centrale Netii zlokalizowane s ą w Radziczu, D ębionku i Bninie. Na pocz ątku lat 90-tych gmina Sadki nale Ŝała do obszarów o słabym stanie rozwoju sieci telefonicznej. Liczba abonentów na 100 mieszka ńców w 1990 roku wynosiła 1,90 i była znacznie ni Ŝsza od średniej byłego województwa bydgoskiego wynosz ącej ok. 3,20 telefonów na 100 mieszka ńców gmin wiejskich. W kolejnych latach na terenie gminy, wyst ępował intensywny rozwój telekomunikacji. W bardzo szybkim tempie realizuje si ę zało Ŝenia polityki inwestycyjnej rozwojowej zmierzaj ącej do nadrobienia wieloletnich opó źnie ń w tej dziedzinie. Ilo ść abonentów telefonicznych systematycznie ro śnie. G ęsto ść telefoniczna (tj. ilo ść abonentów na 100 mieszka ńców) w gminie, operatora Telekomunikacji Polskiej S.A. w 1998 r., osi ągn ęła wielko ść 7,3 i była równie Ŝ ni Ŝsza od średniej wojewódzkiej na terenach wiejskich wynosz ącej 9,63. Celem zwi ększenia ilo ści abonentów,
49 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
na terenie gminy zacz ął działa ć drugi operator sieci El-Net. Na koniec 1998 r. na terenie gminy było 526 abonentów operatora Telekomunikacji Polskiej S.A. i wy Ŝsza liczba abonentów operatora sieci El Net wynosz ąca ok. 600 abonentów. W stosunku do 1990 r. liczba abonentów operatora Telekomunikacji Polskiej S. A. na terenie gminy zwi ększyła si ę o ok. 280%. Wielko ść ta wskazuje, Ŝe gmina nadrobiła wieloletnie opó źnienia w zakresie telefonizacji terenów wiejskich. Przez teren gminy, na osi wschód - zachód przebiega kabel telekomunikacyjny mi ędzymiastowy i linia światłowodowa relacji Bydgoszcz - Nakło - Sadki - Wyrzysk - Piła.
Z danych uzyskanych z Urz ędu Gminy wynika, Ŝe na terenie gminy Sadki sie ć telefonii obsługiwana jest przez nast ępuj ących operatorów: - ENEA Operator, - Polkomet, - Polska Telefonia Cyfrowa Era, - Exvatel.
Na terenie Gminy Sadki s ą zlokalizowane 3 maszty stacji bazowych telefonii komórkowej (w Sadkach na dz. ew. nr 69/1, przy stacji CPN na dz. ew. nr 346/1 oraz w Sadkach na ul. Wyrzyskiej dz. ew. 332/12, na budynku Spółdzielni Produkcyjno – Handlowej). Wybudowane s ą dwie wie Ŝe telefonii komórkowej GSM Plus oraz wie Ŝa antenowa Netii.
Stacje bazowe s ą podstawowym elementem struktury sieci komórkowej. Stanowi ą one w istocie urz ądzenie nadawczo - odbiorcze, ł ącz ące sie ć telefonii komórkowej z telefonami komórkowymi. Do głównych zada ń stacji bazowych nale Ŝą miedzy innymi: wykrycie i rozpoznanie w obr ębie swego działania wszystkich wł ączonych telefonów komórkowych nale Ŝą cych do rodzimej sieci, nawi ązanie z nimi ł ączno ści, dostosowanie parametrów ł ącza radiowego do warunków aktualnie panuj ących i usytuowania abonentów wzgl ędem sieci. Ponadto przekazanie do centrali sieci komórkowych informacji o obecno ści w pobli Ŝu tych konkretnych telefonów komórkowych i oczekiwanie na próby nawi ązania przez abonentów dwukierunkowych poł ącze ń telefonicznych z innymi abonentami sieci komórkowych lub stacjonarnych oraz po średniczenie w zestawieniu tych poł ącze ń.
ROZDZIAŁ – III 50
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
3.4. GAZOWNICTWO
Pomorska Spółka Gazownictwa, Oddział Zakład Gazowniczy w Bydgoszczy wykonała Koncepcj ę Gazyfikacji na lata 2007 – 2025, w której nie jest przewidziana gazyfikacja gminy Sadki. W ramach zapewnienia bezpiecze ństwa dystrybucji gazu i poprawy warunków eksploatacyjnych sieci gazowej wysokiego ci śnienia na obszarze działania PSG, co umo Ŝliwi tak Ŝe gazyfikacj ę nowych obszarów, planowana jest budowa gazoci ągu dystrybucyjnego wysokiego ci śnienia DN200 relacji Nakło – Mrocza – Sępólno Kraje ńskie, którego wł ączenie do istniej ącej sieci przewiduje si ę na terenie gminy Kcynia. Trasa tego gazoci ągu przebiega ć ma m.in. przez teren gminy Sadki. Inwestycja ta uj ęta jest w planach rozwoju na lata 2009 – 2013 jako tzw. inwestycja kluczowa, na realizacj ę której przewiduje si ę pozyska ć środki z funduszy europejskich. Rozpocz ęcie zadania planuje si ę na rok 2010. Fakt, Ŝe teren gminy nie jest zgazyfikowany jest stanem niekorzystnym. Gaz nale Ŝy do jednych z najczystszych z punktu widzenia ochrony środowiska sposobów ogrzewania. Rozbudowa sieci gazoci ągowej przyczyniłaby si ę do ograniczenia emisji niskiej i tym samym spowodowałaby polepszenie jako ści powietrza. W gminie jedynym źródłem gazu s ą butle gazowe, których szacunkowa liczba wynosi około 33 punkty sprzeda Ŝy.
3.5. CIEPŁOWNICTWO
W Gminie Sadki brak jest sieci ciepłowniczej, która spełniałaby standardy UE, a stan istniej ących kotłowni w wi ększo ści w ęglowych przyczynia si ę do zanieczyszczania środowiska przyrodniczego i powietrza. Istnieje, wi ęc pilna konieczno ść modernizacji i budowy nowych kotłowni szczególnie gazowych lub takich, które wykorzystywałyby alternatywne surowce energetyczne np. biomas ę. Na obszarze gminy Sadki brak jest scentralizowanych systemów zaopatrzenia w energi ę ciepln ą. Budynki wielorodzinne ogrzewane s ą z kotłowni lokalnych, opalanych miałem w ęglowym, oraz olejem opałowym, natomiast budownictwo jednorodzinne oraz zabudowa zagrodowa ogrzewane s ą głównie z indywidualnych źródeł ciepła, opalanych głównie w ęglem kamiennym, miałem w ęglowym, koksem, wzgl ędnie olejem opałowym. Co roku przybywa jednak źródeł ciepła opartych o ekologiczne paliwa takie jak olej opałowy czy gaz propan-butan. Wi ększe lokalne kotłownie zlokalizowane s ą w nast ępuj ących miejscowo ściach:
51 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
- we wsi Sadki kotłownia w ęglowa w Urz ędzie Gminy, zaopatruj ąca w ciepło budynek administracyjny, dom nauczyciela i budynek mieszkalno – gospodarczy; - we wsi Sadki kotłownia w ęglowa w Gminnym O środku Zdrowia, zaopatruj ąca w ciepło równie Ŝ budynek 6-cio rodzinny; - we wsi Sadki kotłownia w ęglowa w Szkole Podstawowej, ogrzewaj ąca stary budynek + cz ęść dobudowan ą; - we wsi Sadki kotłownia olejowa przy dwóch budynkach mieszkalnych dla nauczycieli, zaopatruj ąca w ciepło równie Ŝ budynek szkoły oraz budynek poczty; - we wsi D ębionek kotłownia o wydajno ści 158,2 kW/h, zaopatruj ąca w ciepło budynek szkoły podstawowej i budynek mieszkalny dla nauczycieli; - we wsi D ębionek kotłownia zaopatruj ąca w ciepło Zakład Rolny i budynek mieszkalny; - we wsi Kraczki kotłownia zaopatruj ąca w ciepło ferm ę zwierz ąt futerkowych, budynek administracyjny i budynek mieszkalny; - we wsi Mrozowo kotłownia ogrzewaj ąca bloki mieszkalne, zarz ądzaj ący Eksploatacyjna Spółdzielnia Mieszkaniowa Złotów; - we wsi Samostrzel kotłownia ogrzewaj ąca bloki mieszkalne, zarz ądzaj ący Spółdzielnia Mieszkaniowa Zalesie; - we wsi Samostrzel kotłownia w Zespole Szkół Ponadpodstawowych, zaopatruj ąca w ciepło równie Ŝ internat. Ponadto na terenie gminy istnieje szereg lokalnych kotłowni ogrzewaj ących jedynie obiekty, w których s ą one umiejscowione. Zlokalizowane s ą one głównie w obiektach usługowych i małych zakładach przemysłowych. Takie kotłownie znajduj ą si ę w budynku Posterunku Policji, przedszkolu, ko ściele, bibliotece i gorzelni w Sadkach, w szkole podstawowej, domu nauczyciela, gorzelni, ko ściele i Zakładzie Rolnym w D ębowie, w ko ściele i gorzelni w Radziczu, domu nauczyciela w Samostrzelu oraz w szkole podstawowej w Śmielinie. Docelowo kotłownie opalane w ęglem przewidziane są do modernizacji, polegaj ącej głównie na zamianie paliw stałych na paliwa ekologiczne jakim jest olej opałowy i gaz (po gazyfikacji gminy).
ROZDZIAŁ – III 52
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
3.6. KOMUNIKACJA
3.6.1 Drogi
System transportowy umo Ŝliwiaj ący dost ęp do gminy i sprawne przemieszczanie si ę na jej terenie jest wa Ŝnym czynnikiem rozwoju gospodarczego, ładu przestrzennego oraz poprawy jako ści Ŝycia mieszka ńców. Podstawowy układ drogowy w gminie tworz ą: droga krajowa i 11 dróg powiatowych. Układ ten uzupełniony jest sieci ą 35 dróg gminnych. Podstawowy układ drogowy nie odpowiada współczesnym potrzebom, zarówno ruchu zewn ętrznego jak i wewn ętrznego. Na wielu odcinkach drogi nie posiadaj ą standardów technicznych, co skutkuje obni Ŝon ą przepustowo ści ą, obni Ŝonym poziomem bezpiecze ństwa, a tak Ŝe zwi ększonym niekorzystnym oddziaływaniem na otoczenie. W strukturze ruchu zewn ętrznego notuje si ę du Ŝy udział pojazdów ci ęŜ kich.
A. Drogi krajowe: Droga krajowa przebiegaj ąca przez gmin ę to droga nr 10 Szczecin - Bydgoszcz - Toru ń - Pło ńsk (Warszawa). Jest to droga przeznaczona dla wszystkich u Ŝytkowników, zapewnia spójno ść całej sieci dróg krajowych, stanowi poł ączenie ponadregionalnych ośrodków administracyjnych, gospodarczych i turystycznych oraz ma znaczenie obronne. Ze wzgl ędu na standard techniczny droga zaliczona jest do klasy GP (droga główna ruchu przyspieszonego). W tabeli nr 37 przedstawiono szczegółowe dane dotycz ące drogi krajowej nr 10. Stan drogi okre ślono jako dobry. Na przełomie lat 2004/2005 przeprowadzono remont nawierzchni drogi. Na lata 2008 – 2011 GDDKiA nie zaplanowała Ŝadnych prac remontowych.
TABELA 37. Drogi krajowe na terenie gminy Sadki (stan na stycze ń 2008) Nazwa drogi Długo ść Dobowe nat ęŜ enie ruchu na terenie Stan drogi gminy Odcinek Zarz ądca Samochody Samochody Lp. Nr drogi D – dobry drogi drogi osobowe ci ęŜ arowe Ś – średni km szt. Szt. Z - zły DROGI KRAJOWE GDDKiA Dobry 219+283 – 1. 10 12,338 Oddział 5824 1594 (wg SOSN) 231+621 Bydgoszcz Źródło: GDDKiA w Bydgoszczy
53 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Wykaz robót drogowo – mostowych wykonanych w roku 2004 – 2008 TABELA 38. na terenie gminy Sadki Długo ść odcinka Miejscowo ść Rodzaj robót remontowanego Warto ść (netto) Data Nazwa odcinka (km) Remont 218+283 – 17,39 mln. zł Mrozowo - Śmielin 2004 / 2005 nawierzchni 230-100 Źródło: GDDKiA w Bydgoszczy
B. Drogi powiatowe:
Drogi powiatowe to drogi stanowi ące poł ączenie regionalnych o środków z o środkami gminnymi i o środków gminnych miedzy sob ą. Zaliczone s ą do klasy Z (drogi zbiorcze).
TABELA 39. Drogi powiatowe na terenie gminy Sadki (stan na stycze ń 2008r.) Dobowe nat ęŜ enie Nazwa drogi Dł. na terenie ruchu Samochody Samochody Nr Stan drogi miasta Zarz ądca Lp Odcinek drogi osobowe ci ęŜ arowe drogi d- dobry drogi ś - średni [km] [szt] [szt] z - zły DROGI POWIATOWE 1150 Od 9+904 do 1. Zabartowo-Nakło ( ś) 1860 140 C 16+804 Dziunin-Mrocza 1906 Od 0+000 do 2. (15% d, 30% z, 490 b.d. C 6+507 55% ś) 1911 Od 0+000 do 3. Dębno-Radzicz (z) 490 b.d. C 3+101 Liszkowo-Sadki 1912 Od 0+000 do 4. (24% d, 64 % ś, 1006 b.d. C 9+851 12 % z) 1913 Dębionek-Radzicz Od 0+000 do 5. 490 b.d. C (2 % d, 98 % z) 4+340 1914 Radzicz-Mrozowo Od 0+000 do 6. 490 b.d. C (20 % ś, 80 % z) 5+386
1915 Od 0+000 do Dróg d Powiatowych
7. Dębionek-Sadki (z) ą 490 b.d. C 5+150 1916 Sadki-Gromadno Od 0+000 do 8. Zarz 139 b.d. C (15 % d, 85 % z) 8+936 1917 Jadwi Ŝyn-Samostrzel Od 0+000 do 9. 377 b.d. C (z) 5+827 1918 Dębowo-Sadki Od 0+000 do 10 490 b.d. C (17 % d, 83 % z) 4+000 1919 Dębowo-Anieliny Od 0+000 do 11 577 b.d. C (16 % ś, 84 % z) 5+973 Źródło: Zarz ąd Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą
W wi ększo ści przypadków stan dróg został okre ślony jako zły, co przy dobowym nat ęŜ eniu ruchu osobowego o wielko ści 6 899 samochodów stanowi niebezpiecze ństwo.
ROZDZIAŁ – III 54
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Tabela nr 40 i 41 przedstawia roboty drogowe wykonane na drogach powiatowych od 2004 roku oraz planowane inwestycje.
Wykaz robót drogowo – mostowych wykonanych TABELA 40. w roku 2004 -IX 2008r na terenie gminy Sadki Długo ść Miejscowo ść remontowanego Warto ść Rodzaj robót Jedn. Nazwa Uwagi odcinka odcinka [km] [zł brutto] Przebudowa 1906C w nawierzchni drogi Przebudowa 1,085 364.665,93 miejscowo ści z gruntowej na Broniewo bitumiczn ą 2 1916C na Poszerzenie istniej ącej [m ] Przebudowa 0,836 364.087,96 odcinku Sadki nawierzchni z 4,2 mb - Samostrzel do 5,0 mb 1912C w Poszerzenie istniej ącej Przebudowa 1,000 101.106,52 miejscowo ści nawierzchni z 4,2 mb Sadki do 5,0 mb Źródło: Zarz ąd Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą
Wykaz robót drogowo – mostowych planowanych do wykonania TABELA 41. w roku 2008 – 2011 na terenie gminy Sadki Długo ść Rok remontowanego Warto ść Miejscowo ść Rodzaj robót Jedn. odcinka Nazwa odcinka [km] [zł brutto] 2008 2009 2010 2011 1912C w Remont 1,0 175.000,00 miejscowo ści X Sadki [m 2] 1916C w Remont 0,4 430.000,00 miejscowo ści X Sadki Źródło: Zarz ąd Dróg Powiatowych w Nakle nad Noteci ą
Od 2004 wykonano, zaledwie, roboty drogowe na długości 2,921 km. Na rok 2009 zaplanowano remont dróg na długo ści 1,4 km.
D. Drogi gminne: Najni Ŝsz ą kategori ę poł ącze ń stanowi ą drogi gminne, które zaliczone s ą do klasy L (drogi lokalne). S ą to drogi o znaczeniu lokalnym słu Ŝą ce miejscowym potrzebom. Ulice we wsi le Ŝą ce w ci ągu dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych nale Ŝą do tej samej kategorii i klasy technicznej, co te drogi.
55 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 42. Ewidencja dróg gminnych Długo ść Powierzchnia L.p. Nr drogi Nazwa drogi Opis km ha 1. 090201C Radzicz – Machowo Recykling 2,040 1,8500
2. 090202C Kraczki – Ferma Asfaltowa 1,047 0,3100
Recykling+ 3. 090203C Kraczki – Sadki 0,481 1,7300 gruntowa Recykling+ 4. 090204C Broniewo – Wy Ŝa 1,510 0,0847 gruntowa 5. 090205C Mrozowo – Bnin Gruntowa 1,266 5,0800 6. 090206C Łodzia – Wybitowo Gruntowa 1,000 0,4269 Betonowa + Kam. 7. 090207C gr. woj. - Liszkówko 2,177 2,5000 Wapienny + Bruk śuŜlowa + Kam. 8. 090208C Liszkówko – Dębionek 4,366 1,7200 Wapienny + Gruntowa Kamie ń 9. 090209C Dębionek – Radzicz wapienny + 3,101 1,8600 śuŜel Gruntowa + 10. 090210C Radzicz – Augu ścin 2,447 1,5600 Recykling Kamie ń wapienny + 11. 090211C Radzicz – Broniewo 4,716 1,7800 śuŜel + Gruntowa Gruntowa + 12. 090212C Sadkowski Młyn – Dębowo Recykling + 6,327 0,7100 śuŜel Kamie ń 13. 090213C Dębowo – Wy Ŝa wapienny + 3,436 3,2570 Asfalt Kamie ń wapienny + 14. 090214C Kraczki – Augu ścin 1,197 0,6900 śuŜel + Gruntowa Kamie ń 15. 090215C Kraczki – Sadki 4,585 0,8600 wapienny 16. 090216C Radzicz – Kraczki Gruntowa 1,682 1,0400 17. 090217C Śmielin – Anieliny Gruntowa 1,341 0,7100 18. 090218C Jadwi Ŝyn – Wie ś Asfaltowa 1,226 1,1600 19. 090219C Bnin – Bnin Gruntowa 2,446 0,3400 20. 090220C Samostrzel – Łodzia Gruntowa 3,424 0,7300 śuŜlowa + 21. 090221C Samostrzel – Anieliny 6,832 2,6260 Gruntowa śuŜlowa + 22. 090222C Dębowo – Olszewka 1,210 0,0386 Gruntowa śuŜlowa + 23. 090223C Dębionek – Glinki 0,400 0,1475 Gruntowa 24. 090224C Kraczki – Machowo Recykling 1,600 1,3800 śuŜlowa + 25. 090225C Samostrzel – Kulaski 1,150 0,6900 Gruntowa
ROZDZIAŁ – III 56
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
26. 090226C Łodzia wie ś k. Szkoły Gruntowa 0,480 0,2100 Kamie ń 27. 090227C Mrozowo – świetlica 0,210 0,1500 wapienny 28. 090228C Śmielin – Jabłonkowa Gruntowa 1,600 0,2300 Kamie ń 29. 090229C Radzicz – Machowo 2,040 0,2900 wapienny 30. 090230C Radzicz – Maciejewski śuŜlowa 0,320 0,1800 śuŜlowa + 31. 090231C Radzicz – Ło ński 0,960 0,9100 Gruntowa 32. 090232C Radzicz – Wojciechowski Gruntowa 1,080 0,4100 33. 090233C Radzicz – Gołda śuŜlowa 0,200 0,0700 34. 090234C Sadki – Mikusek śuŜlowa 0,050 0,0410 śuŜlowa + 35. 090235C Sadki – Giecołd 0,106 0,0500 Gruntowa 36. 090236C Sadki przy kolejce Gruntowa 0,440 0,2827 śuŜlowa + 37. 090237C Szpot – Matysiak 0,475 0,3800 Gruntowa 38. 090238C Broniewo – Łęga Gruntowa 1,910 1,6600 Kamie ń 39. 090239C Bnin – tory PKP – łąki wapienny + 0,850 3,8600 Gruntowa 40. 090240C Bnin – le śniczówka Gruntowa 0,370 0,8500 Kamie ń 41. 090241C Kraczki – Przybysz wapienny + 1,470 1,1900 Gruntowa 42. 090242C Anieliny – łąki Śmielin Gruntowa 1,945 4,1260 43. 090243C Anieliny – łąki D ębowo Gruntowa 1,975 2,1960 Anieliny – Śmielin przez 44. 090244C Gruntowa 0,150 0,1330 tory PKP 45. 090245C Dębionek – Ameryka Gruntowa 0,280 0,1700 Kamie ń 46. 090246C Dębionek – Ka źmierzewo wapienny + 3,515 1,8000 Gruntowa 47. 090247C Dębionek wie ś śuŜlowa 0,270 0,7400 Dębionek – Sadkowski 48. 090248C Gruntowa 0,900 2,1900 Młyn śuŜlowa + 49. 090249C Dębionek – Banasiak, Ku ś 1,335 0,8100 Gruntowa śuŜlowa + 50. 090250C Dębionek – pola Izabeli 1,745 1,3500 Gruntowa śuŜlowa + 51. 090251C Dębionek Izabela pola 1,785 1,4000 Gruntowa Dębionek – Lach – śuŜlowa + 52. 090252C 1,670 1,8300 Radzicz Gruntowa śuŜlowa + 53. 090253C Dębionek do Gagajka 0,915 0,7900 Gruntowa
Bruk + śuŜel + 54. 090254C Dębowo – ul. Cicha 0,624 0,3200 Gruntowa
55. 090255C Dębowo – ul. Lipowa śuŜlowa 1,293 0,5300
56. 090256C Dębowo – ul. Sosnowa Gruntowa 0,395 0,6200
Betonowa + 57. 090257C Sadki – ul. Boczna śuŜlowa + 1,212 2,0700 Gruntowa
57 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Asfaltowa + 58. 090258C Sadki – ul. Brzezi ńskiego Kamie ń 0,393 0,3856 wapienny
Gruntowa + 59. 090259C Sadki – ul. Brzozowa 0,152 0,2548 Recykling
śuŜlowa 60. 090260C Sadki – ul. Chrobrego 0,844 0,3800 +Asfaltowa 61. 090261C Sadki – ul. E. Orzeszkowej Recykling 0,115 0,1515 Sadki – ul. J. 62. 090262C Recykling 0,052 0,1517 Kochanowskiego Recykling + 63. 090263C Sadki – ul. J. Słowackiego 0,100 0,0557 śuŜel 64. 090264C Sadki – ul. Kasztanowa Asfaltowa 0,398 0,6100 65. 090265C Sadki – ul. Kmieciaka Asfaltowa 0,154 0,0800 Asfaltowa + 66. 090266C Sadki – ul. Ko ścielna Bruk + 0,307 0,2400 Gruntowa 67. 090267C Sadki – ul. Krótka śuŜlowa 0,162 0,1700 Sadki – ul. Kwiatowa/ 68. 090268C Recykling 0,140 0,3059 Nowa 69. 090269C Sadki – ul. Lemie Ŝa Asfaltowa 0,105 0,0800 70. 090270C Sadki – ul. Lipowa Betonowa 0,473 0,5300 71. 090271C Sadki – ul. Nowa Gruntowa 0,145 0,0000 śuŜlowa + 72. 090272C Sadki – ul. Polna 1,588 0,8000 Gruntowa 73. 090273C Sadki – ul. Przemysłowa śuŜlowa 0,794 1,2400 74. 090274C Sadki - ul. Spółdzielców Betonowa 0,340 0,2300 75. 090275C Sadki – ul. Stra Ŝacka Asfaltowa 0,323 0,5400 śuŜlowa + 76. 090276C Sadki – ul. Wybudowanie 1,800 1,0700 Gruntowa 77. 090277C Śmielin – ul. Lipowa śuŜlowa 0,150 0,0000 78. 090278C Śmielin – ul. Boczna Gruntowa 0,084 0,0585 Bruk + 79. 090279C Śmielin – ul. Działkowa 0,235 0,1517 Gruntowa 80. 090280C Śmielin – ul. Jarz ębinowa śuŜlowa 0,290 0,9800 Asfaltowa + 81. 090281C Śmielin – ul. Krakowska Kamie ń 2,548 1,5555 wapienny Kamie ń 82. 090282C Śmielin – ul. Le śna wapienny 1,934 1,3110 +Gruntowa 83. 090283C Śmielin – ul. Modrzewiowa śuŜlowa 0,177 0,0000 84. 090284C Śmielin – ul. Podgórna śuŜlowa 0,800 0,5600 Gruntowa 85. 090285C Śmielin – ul. Polna 1,407 1,0400 +śuŜlowa 86. 090286C Śmielin – ul. Stawowa Gruntowa 0,350 0,4500 Kamie ń 87. 090287C Śmielin – ul. Topolowa wapienny + 0,500 0,9200 śuŜel 88. 090288C Śmielin – ul. Wierzbowa śuŜlowa 0,178 0,0000
ROZDZIAŁ – III 58
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
śuŜlowa + 89. 090289C Śmielin – ul. Wybudowanie 1,046 0,9500 Gruntowa Razem 111,661
Źródło: Urz ąd Gminy w Sadkach
Wi ększo ść dróg na terenie gminy (50%) stanowi ą drogi gruntowe. Wyst ępuj ą tak Ŝe drogi: betonowe (2,3 km), brukowe (0,62 km), ŜuŜlowe (19,4 km), tłuczniowe (21 km), oraz o nawierzchni asfaltowej (3,4 km). Je Ŝeli chodzi o długo ść poszczególnych odcinków, sytuacja przedstawia si ę nast ępuj ąco: - 3,32 km dróg asfaltowych, - 65,10 km dróg gruntowych, - 21,00 km dróg z kamienia wapiennego, - 19,30 km dróg ŜuŜlowych, - 2,10 km dróg betonowych, - 0,62 km drogi betonowej.
Corocznie w bud Ŝecie zaplanowane s ą środki pieni ęŜ ne na modernizacj ę dróg. Prace te polegaj ą na bie Ŝą cych naprawach nawierzchni, udra Ŝnianiu przepustów, usuwaniu zakrzaczenia i zadrzewienia. Dodatkowo, co kwartał przeprowadzana jest szczegółowa kontrola nawierzchni dróg, oznakowania, oraz stanu technicznego mostów. W okresie zimowym prowadzone s ą akcje maj ące na celu utrzymanie dróg w odpowiednim stanie, zapobiegaj ąc tym samym za śnie Ŝeniu i zlodzeniu ulic. Tabela nr 43 przedstawia wykaz zaplanowanych inwestycji w zakresie dróg gminnych.
59 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 43. Zestawienie inwestycji drogowych Rok Zakres prac Lokalizacja inwestycji 1. Modernizacja drogi nr 090221 Samostrzel – Anieliny (przez wie ś w m. Łodzia o długo ści 1.386 km; oraz w m. Anieliny przez wie ś o długo ści 1,762 km
2. Modernizacja drogi nr 090213 D ębowo – Wy Ŝa (ul. Krakowska w D ębowie) o długo ści 1,650 km
3. Modernizacja drogi nr 090211 w m. D ębowo (ul. Le śna) o długo ści 2,250 km
4. Modernizacja drogi nr 090207 w m. Liszkówko (droga do świetlicy wiejskiej) o długo ści
5. Modernizacja drogi nr 090289 w m. Śmielin (ul. Lipowa, Modrzewiowa, Wierzbowa, Jarz ębinowa) podbudowa z kruszywa o długo ści 0,795 km łamanego stabilizowanego 2009 mechanicznie o grubo ści 20 6. Modernizacja drogi nr 090259, 090268, 090271 cm, oraz dwie warstwy w m. Sadki (ul. Brzozowa, Kwiatowa, Nowa) o długo ści asfaltu o grubo ści 7 i 5 cm 0,437 km 7. Modernizacja drogi nr 090256 w m. D ębowo (ul. Sosnowa) o długo ści 0,395 km 8. Modernizacja drogi nr 090236 w m. Sadki (ul. Susały) o długo ści 0,380 km
9. Modernizacja drogi nr 090266 w m. Sadki (ul. Ko ścielna) o długo ści 0,307 km
10. Modernizacja drogi nr 090274 w m. Sadki (ul. Spółdzielców) o długo ści 0,340 km 11. Modernizacja drogi nr 090273 w m. Sadki (ul. Przemysłowa) o długo ści 0,282 km 12. Modernizacja drogi nr 090263, 090262, 090261 w m. Sadki (ul. Słowackiego, Kochanowskiego, Orzeszkowej) o długo ści 0,267 km Modernizacja drogi gruntowej w technologii nawierzchni tłuczniowej: wykonanie koryta pod 1. m. Śmielin, nr 090289 o długo ści 1,046 km 2010 warstw ę kamienia, kopanie
rowów, plantowanie skarp, rowu, pobocza uło Ŝenie warstwy ods ączaj ącej z pospółki Źródło: Urz ąd Gminy w Sadkach
ROZDZIAŁ – III 60
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
3.6.2. Komunikacja zbiorowa
Przez obszar gminy Sadki (południowa cz ęść gminy) przebiega linia kolejowa relacji Piła – Bydgoszcz – Toru ń – Kutno (Warszawa).. Na terenie gminy znajduj ą si ę nast ępuj ące stacje kolejowe: Anieliny, Samostrzel, Jadwi Ŝyn. Opisywana linia kolejowa to linia o znaczeniu krajowym, zarówno dla przewozów pasa Ŝerskich, jak i towarowych pod wzgl ędem technicznym, dwutorowa, zelektryfikowana. Teren gminy obsługiwany jest przez komunikacj ę autobusow ą przez PKS Bydgoszcz i PKS Piła.
3.6.3. Komunikacja wodna
Południow ą granic ę gminy stanowi rzeka Note ć, b ędąca elementem drogi wodnej Wisła - Odra, drogi znaczenia krajowego, sklasyfikowana w II klasie Ŝeglownej. Obecnie funkcja transportowa tej drogi nie jest wykorzystywana.
IV. OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
4.1. RZE ŹBA TERENU
Obecne ukształtowanie terenu gminy jest wynikiem zmian i przeobra Ŝeń zachodz ących podczas ostatniego zlodowacenia, które zako ńczyło si ę około 10 tysi ęcy lat temu. Gmina Sadki znajduje si ę w zasi ęgu fazy pozna ńskiej zlodowacenia bałtyckiego. Przewa Ŝaj ącą cz ęść gminy tworzy wysoczyzna plejstoce ńska Pojezierza Kraje ńskiego. Przedstawia si ę ona jako do ść silnie urze źbiony obszar, le Ŝą cy na wysoko ści ok. 90 - 100 m n.p.m. Wysoczyzna wykształcona jest w postaci płaskiej lub falistej, cz ęś ciowo pagórkowatej. Wysoczyzna Pojezierza Kraje ńskiego opada wysok ą kraw ędzi ą (20 - 40 m) w kierunku południowym ku pradolinie. Znaczn ą cz ęść kraw ędzi nale Ŝy uzna ć jako obszar o potencjalnym zagro Ŝeniu ruchami geodynamicznymi i erozj ą ze wzgl ędu na wyst ępowanie w kraw ędzi iłu trzeciorz ędowego. O erozji świadcz ą liczne w ąwozy i wci ęcia oraz materiał akumulowany u podnó Ŝa, w strefie agradacji. W pradolinie daj ą si ę wyró Ŝni ć 4 poziomy terasowe: terasy zalewowej, dolinnej, środkowej i górnej odpowiednio o wysoko ści 55 - 50 m n.p.m., 60 - 55, 70 - 60 i 77 - 72
61 ROZDZIAŁ – III
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
m n.p.m. Dominuj ący obszar w pradolinie zajmuje terasa zalewowa zbudowana z torfów i gytii le Ŝą cych na piaskach akumulacji rzecznej i wodnolodowcowej.
4.1.1. PRZEKSZTAŁCENIA RZE ŹBY TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWEJ WARSTWY SKORUPY ZIEMSKIEJ
Na terenie gminy Sadki do działalno ści przeobra Ŝaj ących teren, nale Ŝy przede wszystkim intensywne u Ŝytkowanie rolnicze (ogólna powierzchnia u Ŝytków rolnych gminy Sadki wynosi 11 818 ha tj. prawie 77 %. ogólnej powierzchni gruntów omawianej jednostki). Przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej i pokrywa glebowa poddawana jest intensywnym zabiegom agrotechnicznym. Niewła ściwe prowadzenie tego typu prac mo Ŝe doprowadzi ć do degradacji gleb. UŜytkowanie rolnicze, które w gminie Sadki pełni podstawow ą rol ę, niesie ze sob ą pewne zagro Ŝenie. Jednym z takich zagro Ŝeń jest wyst ępowanie zjawiska erozji gleb, który jest efektem procesu spłukiwania. Do uruchomienia tego procesu dochodzi ka Ŝdorazowo po przekroczeniu okre ślonego dla danego obszaru progu krytycznego, który zale Ŝy od wielu czynników np. morfometrii stoku, rodzaju podło Ŝa, szaty ro ślinnej, intensywno ści opadów i ich ilo ści, sposobu zagospodarowania terenu itd.. W celu przeciwdziałania erozji gleb nale Ŝy tak prowadzi ć prace agrotechniczne, aby minimalizowały one proces spłukiwania. Jednym ze sposobów jest prowadzenie orki równolegle do poziomic. Powstaj ące w ten sposób bruzdy zatrzymuj ą mas ę wody spływaj ącą po stoku nie doprowadzaj ąc do erozji gleb. Na bardzo strome stoki i zbocza np. dolin rzecznych powinna by ć wprowadzana ro ślinno ść z dobrze rozwini ętym systemem korzeniowym, który zwi ększa spójno ść warstwy glebowej. Denudacja terenu prowadzi do złagodzenia jego form – wyrównywania nierówno ści. Wynikiem denudacyjnego niszczenia jest łagodzenie zboczy i zasypywanie obni Ŝeń, co wpływa na obni Ŝenie walorów zró Ŝnicowanego krajobrazu gminy Sadki. Proces ten zachodzi powoli i tylko na stromych i wysokich zboczach przybiera niebezpieczne rozmiary. Tereny takie nie nadaj ą si ę ani pod upraw ę, ani te Ŝ nie s ą korzystne pod zabudow ę; zwłaszcza wi ększych obiektów. Dlatego te Ŝ strefy kraw ędziowe o du Ŝych spadkach wymagaj ą ochrony ze wzgl ędu na potencjalne zjawiska osuwiskowe. Niedopuszczalne s ą lokalizacje inwestycji zakłócaj ących równowag ę statystyczn ą kraw ędzi erozyjnych. Na terenie gminy nie wyst ępuje znaczne zagro Ŝenie degradacji powierzchni ziemi spowodowanej eksploatacj ą surowców mineralnych. Gmina jest uboga w zło Ŝa surowców.
ROZDZIAŁ – IV 62
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA
Stratygrafia
Cały obszar gminy pokrywaj ą utwory czwartorz ędowe. Ich mi ąŜ szo ść waha si ę od kilku do ok. 100 m. S ą to głównie gliny zwałowe, przedzielone piaskami, iłami, mułkami. Generalnie na obszarze wysoczyzny zaznaczyły si ę utwory dwóch ostatnich zlodowace ń: środkowopolskiego i bałtyckiego. Okres mi ędzylodowcowy pozostawił po sobie seri ę utworów rzecznych, fluwioglacjalnych i zastoiskowych. S ą to piaski, Ŝwiry, iły, muły i stare torfy interglacjału eemskiego. Mi ąŜ szo ść glin waha si ę w granicach kilkudziesi ęciu metrów. Mi ąŜ szo ść warstw piaszczystych 10 - 25 m, miejscami 5 - 7 i 40 m. Mi ąŜ szo ść całego kompleksu utworów plejstoce ńskich wynosi 40 - 80 m, miejscami przekracza 100 m. Najmłodsze utwory czwartorz ędowe, holoce ńskie zalegaj ą w dolinach rzecznych i w pradolinie Noteci - Warty oraz w zagł ębieniach bezodpływowych. S ą to mady i piaski rzeczne oraz torfy i gytie. Mady wykształcone s ą w postaci piasków gliniastych, glin pylastych, pyłów i iłów. Ich mi ąŜ szo ść jest rz ędu 5 - 10 m, torfów ok. 2 - 7 m. Pod utworami czwartorz ędowymi występuj ą utwory trzeciorz ędu górnego (miocenu i pliocenu) i dolnego (eocenu i oligocenu). Utwory trzeciorz ędu starszego to tzw. iły toru ńskie eocenu. Mi ąŜ szo ść utworów eoce ńskich wynosi 15 -20 m. Oligocen reprezentowany jest przez piaski drobnoziarniste z glaukonitem. Mi ąŜ szo ść 40 -50 m, chocia Ŝ miejscami brak tych osadów. Osady miocenu wykształcone s ą w postaci piasków drobnych, lokalnie średnich i grubych mi ąŜ szo ści kilkunastu metrów. Najmłodsze utwory trzeciorz ędu to tzw. iły pozna ńskie pliocenu. Ich strop zalega na gł ęboko ści 35 - 75 m. Lokalnie 0 - 4 m w przypadku zaburze ń glacitektonicznych. Utwory jury dolnej zalegaj ą bezpo średnio pod utworami trzeciorz ędu. W okolicach Radzicza i Kraczek zagł ębiaj ą si ę one pod osady jury środkowej. Strop utworów jury wyst ępuje na gł ęboko ściach 160 - 170 m. Utwory jury dolnej nie zostały przewiercone. Nale Ŝy s ądzi ć, i Ŝ ich mi ąŜ szo ść jest rz ędu 1000 m. Utwory jury górnej malmu wykształcone są w postaci margli mułowcowych, wapieni, mułowców marglisto-piaszczystych, margli gąbkowych. Mi ąŜ szo ść do ok. 300 m.
4.2.1 SUROWCE MINERALNE
Gmina posiada średniej wielko ści baz ę surowców naturalnych. Na skal ę lokaln ą s ą eksploatowane surowce organiczne (torfy niskie), wyst ępuj ące na dnie pradoliny Noteci. Jednak Ŝe ze wzgl ędu na warto ść ekologiczn ą i retencyjn ą,
63 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
eksploatacja powinna zosta ć zaniechana. Zło Ŝa torfów wyst ępuj ą licznie w pradolinie Noteci. Są to głównie torfowiska trzcinowo - turzycowe o do ść wysokim stopniu rozkładu. Zło Ŝa te ze wzgl ędu na mał ą mi ąŜ szo ść pokładu torfu (0,70 m) nie nadaj ą si ę do eksploatacji sposobem zmechanizowanym. Poza Pradolin ą Noteci, w obr ębie wysoczyzny wyst ępuje szereg obszarów torfowych o dobrej jako ści. Gliny zwałowe posiadaj ą nisk ą warto ść przemysłow ą i nie nadaj ą si ę do eksploatacji na wi ększ ą skal ę. Surowce okruchowe wyst ępuj ą jako piaski, piaski ze Ŝwirem (pospółki) oraz Ŝwiry. Genetycznie s ą one zwi ązane z akumulacj ą glacjaln ą, fluwioglacjaln ą oraz rzeczn ą. Za posiadaj ące pewne mo Ŝliwo ści rozwoju nale Ŝy uzna ć nast ępuj ące obiekty: - Radzicz — piaski, - Radzicz — piaski, - Sadkowski Młyn — piaski, - Sadki — piaski, - Sadki i Radzicz - Dębionek, na wschód od wsi Radzicz zlokalizowany został rejon rozpoznanego kruszywa naturalnego. Stanowi on obszar potencjalnych złó Ŝ tego surowca i jako taki, mo Ŝe by ć przedmiotem poszukiwa ń.
Na terenie gminy Sadki obowi ązuje aktualnie jedna koncesja na wydobywanie kruszywa naturalnego: - Koncesja Nr 97/W/98, na wydobywanie kruszywa naturalnego ze zło Ŝa Radzicz I, udzielona decyzj ą Wojewody Bydgoskiego z dn. 30.11.98 (O Ś-GL-II-7512- 3/88/321/98. Zło Ŝe Radzicz I poło Ŝone jest w miejscowo ści Radzicz, na działkach nr 293 i 296, ł ączna powierzchnia 4,0 ha. Zakład Górniczy Radzicz I, którego wła ścicielem jest p. T. Maciejewski obejmuje obszar 1,57 ha. Koncesja została udzielona na 20 lat, tzn. do dnia 31.12.2018 r.
4.2.1.1. EKSPLOATACJA SUROWCÓW MINERALNYCH JAKO ŹRÓDŁO PRZEOBRA śEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Jakakolwiek eksploatacja złó Ŝ powoduje du Ŝe zmiany w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, mi ędzy innymi w postaci znacznych obszarów wył ączonych z uŜytkowania (grunty zdewastowane i zdegradowane). Intensywna eksploatacja złó Ŝ kruszyw mineralnych powoduje zmiany w ukształtowaniu terenu w postaci pozostawionych dołów wyrobiskowych i hałd w miejscach wydobywania. W trakcie prowadzonych robót instalacje słu Ŝą ce do wydobywania kruszyw tworz ą tzw. „krajobraz ksi ęŜ ycowy”, co burzy harmoni ę krajobrazu.
ROZDZIAŁ – IV 64
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Ka Ŝdy przedsi ębiorca wydobywaj ący ze zło Ŝa kopalin ę, po jej wydobyciu zobowi ązany jest do przeprowadzenia rekultywacji terenu kopalni, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego gminy oraz ustaw ą o ochronie gruntów le śnych i rolnych. Prowadzone prace rekultywacyjne po zako ńczonej eksploatacji w niewielkim stopniu łagodz ą przeobra Ŝenia spowodowane wydobywaniem kopalin. Na terenie gminy brak jest wi ększych, istotnych dla środowiska przyrodniczego, kopalni złó Ŝ naturalnych.
4.3. GLEBY
4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB
Typologiczne zró Ŝnicowanie gleb jest głównie wynikiem sprz ęŜ eń budowy geologicznej, urze źbienia terenu, warunków wodnych i szaty ro ślinnej. Obszar gminy pod wzgl ędem rodzaju i typów gleb jest umiarkowanie zró Ŝnicowany. Przewa Ŝaj ą gleby piaskowe i pseudobielicowe. Ze wzgl ędu na skład mechaniczny i du Ŝą przepuszczalno ść s ą zaliczane do najsłabszych, tj. IVb, V i VI klasy bonitacyjnej. Na obszarze wysoczyzny morenowej Pojezierza Kraje ńskiego przewag ę maj ą wytworzone z glin i piasków zwałowych gleby pseudobielicowe i brunatne. Gleby pseudobielicowe zajmuj ą niewielki procent powierzchni – około 3 %. Wyst ępuj ą one głównie na terenach równinnych, wzdłu Ŝ dolin cieków, na zalegaj ących wzdłu Ŝ nich piaskach – utworach fluwioglacjalnych. Najwi ększy udział maj ą gleby brunatne wła ściwe i wyługowane – około 80 %. Obszary obni Ŝeń terenowych i zabagnionych dolinek zajmuj ą czarne ziemie (wła ściwe i zdegradowane). Gleby te zajmuj ą ogółem 4,2 % powierzchni. W bardzo małej ilo ści spotyka si ę na tym obszarze mady – 0,1 %. W Dolinie Noteci zalegaj ą gleby hydrogeniczne wchodz ące w skład takich typów, jak gleby torfowe i murszowo – torfowe, gleby mułowo – torfowe, gleby murszowo – mineralne i murszaste. Zajmuj ą one około 13,0 % powierzchni u Ŝytków rolnych i stanowi ą głównie uŜytki zielone.
65 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Bonitacja gleb Klasy bonitacyjne na terenie gminy Sadki, przedstawia poni Ŝsza tabela.
TABELA 44. Klasy bonitacyjne dla gruntów ornych na terenie gminy Sadki klasa I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIZ Razem bonitacji Grunty - 87,3810 1639,2493 2542,0894 2524,1798 1142,3666 759,5160 120,6500 - 8815,4321 orne Sady - 0,7000 34,6622 30,9080 24,6732 8,5752 4,8045 1,0700 - 105,3931
Kl. III Kl. IV Łąki - - - - 497,9803 109,0936 - 1961,3544 512,6927 841,5878
Kl. III Kl. IV Pastwiska - - - - 80,8246 15,3329 - 314,0801 54,9637 162,9589 Źródło: Starostwo Powiatowe w Nakle, Urz ąd Gminy w Sadkach
3000 2542,0894 2524,1798 2500
2000 1639,2493 1500 1142,3666 1000 759,516
500 87,381 120,65 0 II IIIa IIIb IVa IVb V VI
Wykres 3. Udział klas bonitacyjnych w gruntach ornych
Bonitacja gruntów stanowi ocen ę jako ści gruntów pod wzgl ędem jej zdolno ści produkcyjnej z uwzgl ędnieniem takich czynników, jak: typ gleby, gatunek, Ŝyzno ść , stosunki wodne w glebie, stopie ń kultury gleby i trudno ść uprawy. Wi ększo ść gruntów ornych pod wzgl ędem warto ści bonitacyjnej mo Ŝna zaliczy ć do gleb dobrych i średnich. Gleby dobre, klas IIIa i IIIb, przydatne do intensywnej produkcji rolnej i uprawy ro ślin o wysokich wymaganiach glebowych, zajmuj ą 47,43 % powierzchni gruntów ornych. Gleby średniej jako ści zaliczane do klas IVa i IVb, które przydatne s ą do uprawy ro ślin o mniejszych wymaganiach glebowych, cz ęsto zawodne w skrajnych warunkach pogodowych, zajmuj ą 41,59 %. Gleby słabe i bardzo słabe, o niskiej przydatno ści do uprawy ro ślin, zaliczane do klas V i VI wyst ępuj ą na 9,98 % powierzchni gruntów ornych. Najwy Ŝszej jako ści gleby gruntów ornych klas IIIa i III wyst ępuj ą w gminie w pasie środkowym. Obszar najlepszych gleb tworzy trójk ąt mi ędzy dolin ą rzeki Orla i kraw ędzi ą wysoczyzny (gleby brunatne).S ą to gleby o du Ŝej przydatno ści rolniczej, tworz ące kompleks
ROZDZIAŁ – IV 66
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
pszenny dobry lub Ŝytni bardzo dobry. Pokrywaj ą si ę one z granicami wsi Mrozowo, Sadki, Dębowo, Samostrzel i Śmielin. Gleby średnie, klasy IVa i IVb, zajmuj ą północn ą cz ęść gminy. Najsłabsze jako ściowo gleby wyst ępuj ą w Pradolinie Noteci. Wyst ępuj ą one m.in. we wsiach: Jadwi Ŝyn, Łodzia, Anieliny i Ostrowiec. S ą to najcz ęś ciej zaorane, niskiej jako ści uŜytki zielone, które w wyniku nieracjonalnego u Ŝytkowania ulegaj ą przesuszeniu i degradacji, trac ąc w ogóle przydatno ść do produkcji rolniczej. Bior ąc pod uwag ę sum ę powierzchni ł ąk i pastwisk, u Ŝytki zielone według bonitacji glebowej zostały zaliczone w wi ększo ści do klasy IV, zajmuj ącej 44,14 % powierzchni oraz do klasy III (24,95 %), V (25,43 %) i VI (5,47 %). U Ŝytki te stanowi ą u Ŝytki zielone średniej i niskiej klasy. Najwy Ŝszej jako ści u Ŝytki zielone znajduj ą si ę w południowej cz ęś ci gminy – Dolina Noteci. U Ŝytki klas III i IV najwi ększy udział maj ą w okolicach wsi: Anieliny, Samostrzel, Łodzia, Bnin, Ostrowiec. U Ŝytki niskiej jako ści (klas V i VI) wyst ępuj ą w okolicy wsi Jadwi Ŝyn, Kraczki, Sadki, Mrozowo.
1200 1004,5467 1000
800 567,6564 578,8049 600
400
200 124,4265
0 III IV V VI
Wykres 4. Udział klas bonitacyjnych w u Ŝytkach zielonych
Tabela nr 44 przedstawia dane dotycz ące odczynu gleb na terenie gminy Sadki
Odczyn gleb u Ŝytkowanych rolniczo TABELA 45. (w procentach powierzchni u Ŝytków rolnych) Odczyn pH Gmina do 4,5 4,6 – 5,5 5,6 – 6,5 6,6 – 7,2 powy Ŝej 7,2 bardzo kwa śny kwa śny lekko kwa śny obojetny zasadowy Sadki 3 12 22 49 14 Źródło: Program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami dla gminy Sadki na lata 2004 – 2008 z perspektyw ą na lata 2009 - 2013
67 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Konieczna jest ochrona gleb klas II - IV przed zmian ą dotychczasowego u Ŝytkowania a zatem na tych terenach wskazane jest utrzymywanie funkcji rolniczych. Najdogodniejszymi dla rozwoju osadnictwa s ą zatem tereny o glebach klas V i VI.
Przewiduje si ę zmniejszenie powierzchni u Ŝytków rolnych poprzez zalesienie gleb najni Ŝszych klas (15,0% u Ŝytków w klasie VI), które stopniowo b ędą wył ączane z produkcji rolnej, co pozwoli stworzy ć w przyszło ści baz ę pod rozwój usług turystycznych. Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej mie ści si ę w przedziale 70,1 - 80,0 pkt. i jest nieco wy Ŝszy od średniej dla powiatu nakielskiego (69,1 pkt.) oraz kraju (66,8 pkt.).
4.3.2. DEGRADACJA GLEB
Gleby, stanowi ąc wierzchni ą warstw ę skorupy ziemskiej s ą integraln ą cz ęś ci ą środowiska przyrodniczego ulegaj ącą wraz z nim nieustannym przemianom i przeobra Ŝeniom. Gleby nara Ŝone s ą na degradacj ę w zwi ązku z rozwojem rolnictwa i sieci osadniczej. Ulegaj ą one zarówno degradacji chemicznej, jak i fizycznej. W gminie Sadki gleby s ą najwa Ŝniejszym zasobem przyrodniczym. Do najwi ększych zagro Ŝeń dla gleb nale Ŝy ich rolnicze wykorzystanie.
4.3.2.1. DEGRADACJA NATURALNA GLEB
Niezale Ŝnie od naturalnej odporno ści własnej, gleby podlegaj ą degradacji fizycznej, głównie erozji wodnej (powierzchniowej i w ąwozowej), która zale Ŝy od nachylenia zboczy, obecności i stanu pokrywy ro ślinnej, litologii, stosunków wodnych, u Ŝytkowania rolniczego gruntu i sposobu jego uprawy. Najbardziej nara Ŝone s ą zbocza dolin cieków wodnych oraz zbocza pagórków morenowych. Proces fizycznego niszczenia gleb zwi ązany jest równie Ŝ z eksploatacj ą kruszyw. W gminie Sadki zaznacza si ę zagro Ŝenie niszczenia gleb spowodowane przez czynniki atmosferyczne – wiatr, opady oraz wody powierzchniowe. Przyczyny tego stanu rzeczy nale Ŝy postrzega ć w: • małej lesisto ści obszaru gminy; • źle wykonanej melioracji (przesuszenie wierzchnich warstw gleby); • rolniczym u Ŝytkowaniem terenów o du Ŝych spadkach; • stosowaniem niewła ściwych zabiegów agrotechnicznych.
ROZDZIAŁ – IV 68
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
4.3.2.2. DEGRADACJA CHEMICZNA GLEB
Naturalna odporno ść gleb na chemiczne czynniki niszcz ące zwi ązana jest ści śle z typem gleb. Najmniejsz ą odporno ść na tego typu zagro Ŝenia wykazuj ą gleby lu źne i słabo gliniaste, ubogie w składniki pokarmowe, a wi ęc głównie gleby bielicowe. Gleby brunatne, zasobne w składniki pokarmowe i wod ę, s ą odporne na zagro Ŝenia chemiczne. Znajduje to potwierdzenie w wynikach bada ń monitoringowych prowadzonych przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno-Rolnicz ą w Bydgoszczy. W gminie Sadki najwa Ŝniejszym zasobem przyrodniczym s ą gleby. Zagro Ŝeń nale Ŝy wi ęc szuka ć głównie w rolnictwie. Do najwa Ŝniejszego źródła degradacji gleby na terenie gminy nale Ŝy stosowanie nawozów mineralnych i środków ochrony ro ślin. Terenami wymagaj ącymi rekultywacji s ą zinwentaryzowane „dzikie" wysypiska odpadów komunalnych w nast ępuj ących miejscowo ściach: - Dębionek - działka 1-11- 306/4 o pow. 3,96 ha; - Anieliny - działka nr 452/1 o pow. 5,88 ha. Działania antropogeniczne powoduj ą przechodzenie zwi ązków biogennych i innych zanieczyszcze ń bezpo średnio do gleby, wód podziemnych i powierzchniowych. Do zwi ększenia degradacji przyczyniaj ą si ę tak Ŝe: rze źba terenu oraz warunki atmosferyczne. Oznacza to istnienie mo Ŝliwo ści zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych przez działania rolnicze.
4.4. WODY PODZIEMNE
Gmina Sadki le Ŝy w regionie pomorsko – kujawskim (III), a dokładniej w podregionie pomorskim (III1). W jego obr ębie wydziela si ę rejon Pradoliny Toru ńsko – Eberswaldzkiej
(III1 A), pokrywaj ący si ę z zasiegiem pradoliny oraz podregion pomorski wła ściwy (III1), obejmuj ący swym zasi ęgiem obszar na północ od pradoliny. Na obszarze gminy Sadki mo Ŝna wydzieli ć dwie zasadnicze strefy o odmiennym re Ŝimie wyst ępowania wód gruntowych: - Strefa Pradoliny Noteci; - Strefa Pojezierza Kraje ńskiego. W pradolinie wody gruntowe wyst ępuj ą głównie w utworach łatwoprzepuszczalnych: piaskach, Ŝwirach, torfach. Woda tworzy zwierciadło swobodne, ulegaj ące wahaniom zale Ŝnym od pór roku i opadów atmosferycznych. W pradolinie wydzieli ć mo Ŝna 3 podstrefy o zró Ŝnicowanych warunkach wyst ępowania wody gruntowej: - teras ę zalewow ą, - terasy akumulacyjno – erozyjne,
69 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
- stref ę agradacji z kraw ędzi ą wysoczyzny. W obr ębie terasy zalewowej woda gruntowa tworzy swobodne zwierciadło płycej ni Ŝ 1 m. Wahania s ą zale Ŝne od waha ń poziomu wody w Noteci i si ęgaj ą 1 metra. W strefie teras akumulacyjno - erozyjnych woda wyst ępuje w utworach sypkich pod ścielonych glin ą na gł ęboko ści od mniej ni Ŝ 2 m do gł ębiej ni Ŝ 5 m p.p.t. W podstrefie kraw ędzi i agradacji podstawowej wody wyst ępuj ą na ró Ŝnych gł ęboko ściach, cz ęsto płycej od 1 m. W strefie Pojezierza Kraje ńskiego wyró Ŝni ć mo Ŝna podstrefy wysoczyzny moreny dennej płaskiej i falistej oraz dolin rzecznych i zagł ębie ń bezodpływowych. Wysoczyzna moreny dennej zbudowana jest z gruntów o bardzo ró Ŝnej przepuszczalno ści, w przewadze trudno i nieprzepuszczalnych. S ą to gliny zwałowe (lokalnie iły), w których spotyka si ę soczewki i przewarstwienia piasków. Zasadniczy poziom wód gruntowych wyst ępuje na ogół pod glinami w piaskach fluwioglacjalnych i kształtuje si ę na gł ęboko ść 5 - 12 m. Cz ęste jest jednak zaleganie płytszych (ok. 1,5 m) wód - zwłaszcza w obr ębie obni Ŝeń. Doliny rzeczne zbudowane s ą z gruntów o du Ŝej przepuszczalno ści. Wody gruntowe wyst ępuj ą w nich na ogół płycej ni Ŝ 1 m, podobnie jak w zagł ębieniach bezodpływowych. Podstawowe zaopatrzenie w wod ę zaspakajane jest na terenie gminy studniami eksploatuj ącymi poziom czwartorz ędowy. Zbiornik wysoczyzny polodowcowej składa si ę z 2 - 3 horyzontów wodnych. Mi ąŜ szo ść utworów wodono śnych dochodzi do 25, lokalnie 40 m. Wydajno ść z pojedynczych uj ęć jest zmienna od kilku do kilkudziesi ęciu m 3/h. Zwierciadło wody jest przewa Ŝnie pod ci śnieniem. Zbiornik pradoliny Noteci - Warty (tzw. Rowu Noteckiego) charakteryzuje si ę mi ąŜ szo ści ą utworów wodono śnych rz ędu 20 - 30 m, lokalnie 10 i 95 m. S ą to utwory piaszczysto - Ŝwirowe wodnolodowcowe przykryte madami, piaskami rzecznymi i torfami holocenu. Pod ścielaj ą je gliny, iły lub mułki. Zwierciadło wody jest na ogół swobodne i wyst ępuje na gł ęboko ści 0,2 - 2 m (lokalnie 7 m). Wydajno ść 1-go otworu przekracza 20 m3/h. Pod wzgl ędem bakteriologicznym wody nara Ŝone s ą na zanieczyszczenie ze wzgl ędu na brak warstwy izoluj ącej w stropie. Wymieniony powy Ŝej zbiornik został zakwalifikowany do Głównego Zbiornika Wód Podziemnych - obszaru najwy Ŝszej ochrony. Czwartorz ędowy poziom wodono śny wyst ępuje najcz ęś ciej na gł ęboko ści od kilkunastu do ponad 50 metrów poni Ŝej powierzchni terenu. W dolinach rzecznych czwartorz ędowy poziom wodono śny tworzy jedn ą warstw ę wodono śną o du Ŝej mi ąŜ szo ści, natomiast na obszarze wysoczyzny morenowej wody czwartorz ędowe wyst ępuj ą w formie 2 – 3 śródglinowych warstw wodono śnych, pozostaj ących ze sob ą w wi ęzi hydraulicznej. Wody zalegaj ące w rzecznych osadach piaszczystych charakteryzuj ą si ę swobodnym zwierciadłem, natomiast wody wyst ępuj ące w piaszczystych przewarstwieniach śródglinowych maj ą charakter naporowy. Średnie wydajno ści eksploatacyjne z pojedynczych otworów studziennych,
ROZDZIAŁ – IV 70
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
ujmuj ących do eksploatacji wody poziomu czwartorz ędowego osi ągaj ą warto ść od kilkunastu do kilkudziesi ęciu m 3/h.
4.4.1. GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH (GZWP)
Najbardziej zasobne w wod ę obszary Polski zostały wydzielone jako Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP). Na terenie powiatu nakielskiego znajduje si ę znaczna cz ęść (środkowa) zbiornika wód czwartorz ędowych oznaczonego nr 138 (wg A. Kleczkowskiego, 1990) o nazwie „Pradolina Toru ń – Eberswalde”. Zbiornik ten obejmuje swym zasi ęgiem północne obszary gmin Szubin i Kcynia oraz południowe tereny gmin Nakło i Sadki. Wody zalegaj ące w tym zbiorniku dla zachowania ich dobrej jako ści wymagaj ą najwy Ŝszej ochrony (ONO). Ponadto wschodni ą cz ęść gminy Mrocza obejmuje swym zasi ęgiem zbiornik nr 132 o nazwie „Zbiornik mi ędzymorenowy Byszewo”, zwi ązany z form ą jezior rynnowych.
Średnia gł ęboko ść uj ęć wody na obszarach wyst ępowania zbiorników wód chronionych wynosi 50 metrów, a wydajno ści pojedynczych studzien gł ębinowych przekraczaj ą 100m 3/h.
Na obszarze gminy Sadki zlokalizowane s ą 22 studnie poboru wody. Szczegółowy opis zagadnie ń zwi ązanych z poborem wody znajduje si ę w Rozdziale 3 – Sie ć wodoci ągowa.
4.4.2. JAKO ŚĆ WÓD PODZIEMNYCH
Monitoring wód podziemnych jest systemem kontrolnym oceny dynamiki antropogenicznych przemian wód podziemnych. Polega na prowadzeniu w wybranych, charakterystycznych punktach (punktach obserwacyjnych, otworach, źródłach) powtarzalnych pomiarów stanu gł ęboko ści zalegania zwierciadła wód podziemnych i bada ń ich jako ści oraz interpretacji wyników w aspekcie ochrony środowiska wodnego. Jego celem jest wspomaganie działa ń zmierzaj ących do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne. Dla potrzeb monitoringu przyjmuje si ę nast ępuj ące klasy jako ści wód podziemnych: • Klasa I - wody o bardzo dobrej jako ści, Ŝaden wska źnik nie przekracza warto ści dopuszczalnych dla wód przeznaczonych do spo Ŝycia; • Klasa II - wody dobrej jako ści, Ŝaden wska źnik nie przekracza warto ści dopuszczalnych dla wód przeznaczonych do spo Ŝycia, z wyj ątkiem Ŝelaza;
71 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
• Klasa III - wody zadowalaj ącej jako ści, mniejsza cz ęść wska źników przekracza warto ści dopuszczalne dla wody przeznaczonej do spo Ŝycia; • Klasa IV - wody niezadowalaj ącej jako ści, wi ększo ść wska źników przekracza warto ści dopuszczalne dla wody przeznaczonej do spo Ŝycia; • Klasa V - woda złej jako ści, woda nie spełnia wymaga ń okre ślonych dla wód przeznaczonych do spo Ŝycia przez ludzi.
Sie ć krajowa, sie ć regionalna
W latach 2004 – 2006 nie były przeprowadzane, na terenie gminy badania w sieci krajowej i regionalnej.
Sie ć lokalna
Badania wód podziemnych w sieciach lokalnych s ą realizowane w rejonie składowisk odpadów, stacji paliw i zakładów przemysłowych. Na terenie gminy znajduje si ę nadpoziomowe składowisko odpadów komunalnych (wybudowane w 1995 roku), izolowane foli ą z drena Ŝem odwadniaj ącym. Ogólna powierzchnia zło Ŝa wynosi 1,6 ha, bezpo średniego składowania 1,3 ha, o maksymalnej ilo ści deponowanych odpadów do 34 200 m 3.
Monitoring lokalny składowiska odpadów w Ostrówcu TABELA 46. w 2004 roku Miejscowo ść Ostrówiec Piezometry 4 Ilo ść bada ń w roku 1 Wska źniki IV klasy Piezometr P-3 – Cd Piezometr P-1 – Cd Wska źniki V klasy Piezometr P-2 – Cd Piezometr P-3 – Cd * Cd - kadm Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko- Pomorskiego w roku 2004
ROZDZIAŁ – IV 72
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Monitoring lokalny składowiska odpadów w Ostrówcu TABELA 47. w 2005 roku Miejscowo ść Ostrówiec Piezometry 4 Ilo ść bada ń w roku 1 Piezometr P-1 - temp., Cu Piezometr P-2 – temp. Wska źniki IV klasy Piezometr P-3 – temp. Piezometr P-4 – temp. Piezometr P-1 – Cd Piezometr P-2 – Cd Wska źniki V klasy Piezometr P-3 – Cd Piezometr P-4 - Cd • Cd – kadm
• Cu - mied ź Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko- Pomorskiego w roku 2005
Składowisko odpadów obj ęte jest monitoringiem, składaj ącym si ę z 7 piezometrów. Piezometry P-1, 2, 3, 4 to piezometry dla monitoringu płytkich wód gruntowych. Natomiast piezometry P-5, 6, 7 to piezometry dla monitoringu wód podziemnych. Najbardziej aktualne dane dotycz ące jako ści wody pobranej na składowisku odpadów komunalnych w Ostrówcu pochodz ą z 2008 roku. Pobrano wówczas próbki wody podziemnej z 6 piezometrów oraz próbki wody odciekowej i powierzchniowej. Wyniki bada ń zostały przedstawione w poni Ŝszej tabeli (nr 47).
Wyniki bada ń próbek wody pobranych na TABELA 48. składowisku odpadów komunalnych w Ostrówcu Miejsce poboru próbki Nazwa Woda wska- Jedn. *1 *1 *1 *1 *1 *1 *1 Woda P-1 P-2 P-3 P-4 P-5 P-6 P-7 odcie- *2 źnika *2 pow. kowa pH - 7 7 6,9 7 7,2 7,2 7,2 8,23 7,16 przewo- uS/ 422 1040 682 524 576 594 598 9410 855 dnictwo cm cynk mg/l 0,014 0,014 0,011 0,014 0,01 0,012 0,008 0,063 0,118 mied ź mg/l 0,016 0,011 0,021 0,02 <0,005 <0,005 <0,005 <0,010 <0,010 chrom mg/l <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,050 <0,050 ołów mg/l 0,021 0,0095 0,019 0,006 0,041 0,032 0,011 <0,100 <0,100 kadm mg/l <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,005 <0,050 <0,050 mgHg rt ęć <0,002 <0,002 <0,002 <0,002 <0,002 <0,002 <0,002 <0,005 <0,005 /l OWO MgC/l 21,2 33,8 36,6 73,6 5 6,8 5,8 102,4 27,6 WWA ug/l <0,01 <0,01 <0,01 <0,01 <0,01 <0,01 <0,01 0,072 <0,005 azot mgN/ amo- 3 0,32 0,5 1,2 0,76 0,55 1,3 0,91 b.d. b.d. dm nowy azot mgN/ azota- 3 6 6,2 8,3 12 0,16 0,05 0,04 b.d. b.d. dm nowy
73 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
azot mgN/ azoty- 3 <0,01 0,033 <0,01 0,057 <0,01 <0,01 <0,01 b.d. b.d. dm nowy mgN/ azot org. 3 3,8 4,7 6,4 7,7 6,7 1,6 1,5 b.d. b.d. dm mg/ chlorki 3 10 52 19 11 9,1 11 10 b.d. b.d. dm mg/ siarczany 3 40 91 52 60 <12 <12 <12 b.d. b.d. dm mg/ mangan 3 0,0074 0,16 0,069 0,018 0,14 0,12 0,15 b.d. b.d. dm Ŝelazo mg/ 3 0,59 0,05 1,14 0,31 2,47 3,36 2,03 b.d. b.d. org. dm Mg twardo ść CaCo3 / 192 438 320 280 294 284 282 b.d. b.d. ogólna 3 dm utenial- mgO 2 3 5,62 8,85 5,11 16,34 1,02 1,87 1,53 b.d. b.d. no ść /dm mg/ wap ń 3 59,3 136,3 101,8 94,6 95,4 86,6 85,8 b.d. b.d. dm mg/ magnez 3 10,7 23,82 16,04 10,7 13,61 16,53 16,53 b.d. b.d. dm mg/ sód 3 7,88 31,4 16,9 10,6 17,3 26,9 28,6 b.d. b.d. dm mg/ potas 3 17,6 69,7 13,4 1,14 4,2 4,1 4,1 b.d. b.d. dm mg/ fosforany 3 2 3,8 2,8 1,3 0,68 1 0,73 b.d. b.d. dm Źródło: * 1Warto ści z Dodatku do dokumentacji geologicznej - Geoprogram, Bydgoszcz, maj 2008 * 2 - Warto ści z opracowania – Badania analityczne parametrów wska źnikowych wód podziemnych z piezometrów wody odciekowej i wody powierzchniowej – ProEko, Bydgoszcz, 25.10.2008
Klasa Ia Klasa Ib Klasa II Klasa III Poza klas ą
W czterech piezometrach zaobserwowano wska źniki wód odpowiadaj ące warto ści poza klasowej: - w P-2 – przewodnictwo oraz warto ść potasu była poza klasowa, - w P-3 – azot organiczny, - w P-4 – azot organiczny oraz OWO, - w P-5 – azot organiczny.
4.4.3. ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ WÓD PODZIEMNYCH
Wody podziemne znajduj ące si ę na obszarze gminy Sadki s ą nara Ŝone na ró Ŝnego rodzaju czynniki degraduj ące, wpływaj ące na ich jako ść i zasobno ść . Do czynników mog ących by ć źródłem przeobra Ŝeń wód podziemnych na terenie gminy, oprócz składowiska odpadów, zaliczamy tak Ŝe: - uj ęcia wód podziemnych; - obszary „dzikich” wysypisk śmieci; - stacje paliw; - składy nawozów sztucznych;
ROZDZIAŁ – IV 74
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
- gnojownie przy gospodarstwach rolnych; - parki maszyn rolniczych du Ŝych gospodarstw rolnych, - obszary zamieszkałe bez odpowiedniej infrastruktury kanalizacyjnej.
Przewiduje si ę, Ŝe jako ść płytkich wód podziemnych w rejonie Gminnego Składowiska Odpadów w Ostrówcu mo Ŝe si ę z czasem nieznacznie pogarsza ć. Dotyczy to podwy Ŝszenia przewodnictwa, siarczanów, potasu, w ęgla organicznego. W sytuacji zako ńczenia u Ŝytkowania misy wylewiska ścieków komunalnych najwi ększe zagro Ŝenia dla środowiska wód podziemnych b ędzie sukcesywnie eliminowane. Najbli Ŝsza studnia ( Śluzy Gromadno) oddalona jest o około 1800 m poni Ŝej składowiska. Jest ona izolowana przez pakiet mułków trzeciorz ędowych i nie przewiduje si ę pogorszenia jako ści ujmowanych przez ni ą wód podziemnych. Ska Ŝenia maj ą charakter nietrwały, łatwo degradowany, przy obecnych st ęŜ eniach w odległo ści do 150 m od składowiska powinna nast ępowa ć poprawa jako ści wody. Do niekorzystnych elementów zwi ązanych ze składowiskiem zaliczy ć nale Ŝy: - składowisko zlokalizowane jest na terenie GZWP 138 (ONO), - pierwsza warstwa wodono śna w podło Ŝu składowiska nie posiada naturalnej izolacji od powierzchni terenu, niska mi ąŜ szo ść strefy aeracji nie stanowi zabezpieczenia przed przenikaniem zanieczyszcze ń do wód podziemnych, - druga warstwa wodono śna, stanowi ąca podstawowy poziom u Ŝytkowy nie posiada ci ągłej izolacji, w podło Ŝu składowiska gliny rozdzielaj ące warstwy wodono śne tworz ą nieci ągł ą soczewk ę, - zagro Ŝenie stanowi nieu Ŝytkowane wylewisko ścieków bytowych, zgromadzone w nim ścieki w sytuacji uszkodzenia izolacji mog ą dosta ć si ę do wód gruntowych.
4.4.3.1. MIEJSCA POBORU WÓD PODZIEMNYCH JAKO ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ
W celu ograniczenia wpływu na zasób i jako ść wód podziemnych wprowadza si ę strefy ochrony wokół uj ęć tych wód.
Strefy ochronne wokół poszczególnych uj ęć wody podziemnej ustanawia dyrektor regionalnego zarz ądu gospodarki wodnej, na wniosek i koszt wła ściciela uj ęcia wody, wskazuj ąc zakazy, nakazy, ograniczenia oraz obszary, na których obowi ązuj ą. Konieczno ść ustanowienia stref ochronnych wynika z analizy warunków hydrogeologicznych rejonów uj ęcia. Zadaniem stref ochronnych jest pełne zabezpieczenie terenu uj ęcia oraz obszaru oddziaływania na uj ęcie przed przypadkowym lub umy ślnym zanieczyszczeniem, co mo Ŝe doprowadzi ć do pogorszenia jako ści zasobów wodnych.
75 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Podstaw ę ustanowienia takich stref jest podział na dwie strefy ochrony: - bezpo średniej, - po średniej.
Poszczególne strefy podporz ądkowane s ą najcz ęś ciej nast ępuj ącym zakazom i nakazom:
W granicach obszaru strefy ochrony bezpo średniej nale Ŝy: - odprowadza ć wody opadowe w sposób uniemo Ŝliwiaj ący przedostawanie si ę ich do urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody, - zagospodarowa ć teren zieleni ą, - odprowadza ć poza granic ę terenu ochrony bezpo średniej ścieki z urz ądze ń sanitarnych, słu Ŝą cych do u Ŝytku osób zatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody, - ograniczy ć do niezb ędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody.
W granicach obszaru strefy ochrony po średniej nale Ŝy:
Na terenach ochrony po średniej mo Ŝe by ć zabronione lub ograniczone wykonywanie robót oraz innych czynno ści powoduj ących zmniejszenie przydatno ści ujmowanej wody lub wydajno ści uj ęcia, a w szczególno ści: - wprowadzenie ścieków do wód lub do ziemi, - rolnicze wykorzystanie ścieków, - przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych, - stosowanie nawozów oraz środków ochrony ro ślin, - budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych, - wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych, - lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierz ąt, - lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a tak Ŝe ruroci ągów do ich transportu, - lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych lub przemysłowych, - mycie pojazdów mechanicznych, - urz ądzanie parkingów, obozowisk oraz k ąpielisk, - lokalizowanie nowych uj ęć wody, - lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierz ęcych.
ROZDZIAŁ – IV 76
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
4.5. WODY POWIERZCHNIOWE
Pod wzgl ędem hydrograficznym gmina poło Ŝona jest w zlewni Noteci. W jej granicach administracyjnych zlokalizowany jest fragment Noteci oraz jej dopływy: Rokitka (19,6 km na terenie gminy wg KPZMiUW Nakło), Orla (20,5 km na terenie gminy wg KPZMiUW Nakło) i Łob Ŝonka. Rokitka jest prawobocznym dopływem Noteci i uchodzi do niej na 171,5 km jej biegu. Ciek o długo ści 45,0 km odwadnia obszar o powierzchni 218 km 2. Jej źródła znajduj ą na południe od Jeziora Wi ęcborskiego, w okolicy miejscowo ści P ęperzyn. Według typologii IMGW rzeka reprezentuje typ cieku 18, tj. – potok nizinny Ŝwirowy. Orla jest lewobocznym dopływem Łob Ŝonki. Odwadnia obszar o powierzchni 325,4 km 2. Obszar źródłowy rzeki znajduje si ę w zabagnionym obni Ŝeniu na południe od Rado ńska. Rzeka odwadnia jeziora: Wi ęcborskie, Runowskie Du Ŝe, Ro ścimi ńskie i Witosławskie i uchodzi do Łobzonki na 9,2 km biegu. Rzeka podzielona jest na trzy cz ęś ci: pierwsza (do źródeł do Jeziora Wi ęcborskiego) typ cieku 18 tj. – potok nizinny Ŝwirowy; druga (od Jeziora Wi ęcborskiego do wypływu z Jeziora Witosławskiego), oraz trzecia (od Jeziora Witosławskiego do uj ścia do rzeki Łob Ŝonki). W drugiej i trzeciej cz ęś ci jednolitej rzeka zaliczana jest do 20 typu (rzeka nizinna Ŝwirowa). Cieki charakteryzuj ą si ę w ci ągu roku jednym wezbraniem i jednym okresem ni Ŝówkowym. Kulminacje stanów i przepływów przypadaj ą na marzec, a stany ni Ŝówkowe wyst ępuj ą w sierpniu lub we wrze śniu. Przy wysokich stanach Noteci du Ŝe obszary przylegaj ące zostaj ą zalane. Obszar gminy jest ubogi w jeziora. Wyst ępuj ą jedynie śródpolne i śródle śne oczka wodne. Znaczenie maj ą tak Ŝe stawy hodowlane, południowo – zachodnia granica gminy oraz na południe od Samostrzela o powierzchni 73,4 ha. Tabela nr 48 przedstawia warto ści przepływów rzek przepływaj ących przez obszar gminy Sadki.
TABELA 49. Zestawienie pomiarów przepływów chwilowych Warto ść obj ęto ści Rzeka Profil 3 Data pomiaru przepływu (m /s) Droga Ludwikowo – Rokita 0,96 Samostrzel 26.08.2002 Orla Ruda 5,57 Łob Ŝonka Osiek n. Noteci ą 4,76 Źródło: Komentarz do mapy hydrograficznej, Choi ński A .
Ponadto na terenie gminy Sadki znajduj ą si ę stawy hodowlane, których opis, zgodnie z danymi KPZMiUW w Nakle przedstawia poni Ŝsza tabela.
77 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 50. Wykaz stawów hodowlanych na terenie gminy Sadki Źródło poboru Pozwolenia wodnoprawne Lokalizacja Powierzchnia wody Okres wa Ŝno ści Organ wydaj ący Starostwo Samostrzel Rokitka 110 ha W trakcie Powiatowe Źródło: KPZMiUW Nakło
4.5.1. SYSTEMY MELIORACYJNE
W gminie Sadki potrzeby w zakresie melioracji u Ŝytków rolnych zaspokojone s ą w około 37 % (Struktura agrarna wsi w Gminie Sadki). Południowa cz ęść gminy o dominuj ącym udziale u Ŝytków zielonych jest najbardziej zaniedbana pod wzgl ędem powierzchni zmeliorowanych. Główn ą przyczyn ą takiego stanu jest zaniedbanie systemu obszarów zmeliorowanych i urz ądze ń wodnych po wojnie oraz nadzoru i prac konserwacyjnych w ostatnich latach. Nieopłacalne wydaje się w obecnej sytuacji meliorowanie obszarów, na których naturalna sukcesja ro ślinna (zadrzewienie i zakrzewienie) jest bardzo zaawansowane, szczególnie na obszarach przylegaj ących do Noteci. Na obszarze gminy powierzchnia zmeliorowanych u Ŝytków rolnych przedstawia si ę nast ępuj ąco: - 2,20 % D ębionek, 2,60 % Radzicz, 4,50 %, Kraczki, 6,60 % Liszkówko; - 61,70 % Broniewo, 63,55 %, D ębowo, 67,10 % Sadki; - 99,60 % Mrozowo. Grunty, na których urz ądzenia melioracyjne wymagaj ą najpilniejszych prac modernizacyjnych dotycz ą w gminie około 831 ha powierzchni u Ŝytków rolnych. Poło Ŝone s ą one w czterech obr ębach: D ębowie (250 ha), Samostrzelu (220 ha), Bninie (200 ha) i Broniewie (161 ha). Na powy Ŝszych obr ębach zakłada si ę tak Ŝe przeprowadzenie prac konserwacyjnych i odbudow ę sieci rowów melioracyjnych. U Ŝytków zielonych, które wymagaj ą melioracji przy pomocy rowów jest wi ęcej. Wymagaj ą one jednak kompleksowych, nowych melioracji. W gminie Sadki znajduj ą si ę dwie deszczownie, o powierzchni 65 ha. Deszczownie obecnie nie są eksploatowane z uwagi na ich dewastacj ę. Korzystania z nich zaprzestano na pocz ątku lat dziewi ęć dziesi ątych z uwagi na wysokie koszty eksploatacji. Tabela nr 50 przedstawia stan i potrzeby w zakresie melioracji szczegółowych na terenie gminy Sadki.
ROZDZIAŁ – IV 78
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Stan i potrzeby w zakresie melioracji szczegółowych TABELA 51. na terenie gminy Sadki Długo ść sieci Uzytki rolne Urz ądzenia Powierzchnia rowów UŜytki rolne wymagaj ące melioracyjne uŜytków melioracyjnych zmeliorowane nowych prac wymagaj ące rolnych do odbudowy i melioracyjnych modernizacji konserwacji ha ha % ha % ha % km Ogółem 4194,0 1502,0 gmina 11302,32 37,10 13,30 831,00 7,40 90,00 0 0 Sadki Źródło: Struktura agrarna wsi w Gminie Sadki, Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2002
Według danych pochodz ących z KPZMiUW w Bydgoszczy na najbli Ŝszy okres przewidziano nast ępuj ące prace, co obrazuje tabela nr 51.
TABELA 52. Melioracje na terenie gminy Sadki (2007 r.) Planowane Planowane Remontowane remonty remonty Powierzchnia Długo ść odcinki systemów systemów Lokalizacja gruntów rowów systemów melioracyjnych melioracyjnych zmeliorowanych melioracyjnych melioracyjnych w latach w latach w 2007r. 2008 - 2011 2012 - 2015 ha km km km km Gmina Sadki 3231,00 256 17,2 20 25
Źródło: KPZMiUW Nakło
TABELA 53. Działania w zakresie melioracji i retencjonowania wód L.p. Lata Podj ęte działania Jednostka odpowiedzialna 1. 2004 konserwacja, remonty 2. 2005 konserwacja, remonty Spółka Wodnomelioracyjna, Urz ąd Gminy 3. 2006 konserwacja, remonty w Sadkach, Starostwo Powiatowe w Nakle, 4. 2007 konserwacja, remonty KPZMiUW we Włocławku 5. 2008 konserwacja, remonty Źródło: KPZMiUW Nakło
TABELA 54. Planowane prace melioracyjne na terenie gminy Sadki Planowana rozbudowa systemów Lokalizacja melioracyjnych Nazwa zadania inwestycyjnego w latach 2012 - 2015 [km] Regulacja rzeki Rokitki wraz z budowlami km 0+000- 5+600, 15+000-32+600, 34+230-39+620, budowa 28,590 stopni wodnych na rzece Rokitce 42+350, 10+700 gm. Sadki, Nakło, Mrocza Na terenie gminy Sadki 10,200 Źródło: Kujawsko – Pomorski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Bydgoszczy
79 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Kwestie zwi ązane z utrzymaniem i konserwacj ą urz ądze ń melioracyjnych na terenie gminy pozostaj ą w gestii Gminnej Spółki Wodnej. Na terenie gminy wyst ępuj ą obiekty melioracji podstawowych, które stanowi ą dwa du Ŝe cieki wodne: rzeka Rokitka (dł. 19,6 km) i rzeka Orla (dł. 20,5 km). Urz ądzenie pi ętrz ące (dwa jazy) istniej ą na terenie wsi Samostrzel i słu Ŝą do regulacji poziomu rzeki Rokitki. Tabela nr 54 przedstawia wykaz urz ądze ń wodnych na terenie gminy Sadki.
TABELA 55. Wykaz urz ądze ń wodnych na terenie gminy Sadki Pi ętrzenie Rodzaj Nazwa Cel Światło konstrukcji L.p. [km] Miejscowo ść Obiekt cieku uŜytkowania Ruchome Łączne budowli i stan techniczny Ŝelbetowa/ 1. Rokitka 5+745 Samostrzel zastawka nawodnienia 0,6 0,6 2x1,35 dobry Ŝelbetowa/ 2. Rokitka 6+850 Samostrzel jaz nawodnienia 2,07 2,07 3,0 dobry mała produkcja max 80,0 Ŝelbetowa/ 3. Orla 14+962 Radzicz elektrownia 1,8 3,0 energii min 79,8 dobry wodna Źródło: KPZMiUW Nakło
Na podstawie danych Nadle śnictwa Szubin wynika, Ŝe w celu przywrócenia dawnego stanu u Ŝytków le śnych i uŜytków rolnych planuje si ę w Obr ębie Samostrzel stworzenie systemu małej retencji, którego głównym zadaniem b ędzie zatrzymanie wody w rowach przez urz ądzenia pi ętrz ące (przepusty z pi ętrzeniem lub zastawki). Doprowadzi to do uregulowania stosunków powietrzno – wodnych, czyli przywrócenia stanu optymalnego, poniewa Ŝ istniej ąca sie ć rowów melioracyjnych nie spełnia swego zadania ze wzgl ędu na zły stan techniczny, co doprowadza do odwodniena lasu i zabagniena okolicznych pól uprawnych. W zwi ązku z tym przewiduje si ę odbudow ę istniej ących rowów melioracyjnych, konserwacj ę istniej ących rowów melioracyjnych, oraz budow ę nowych rowów melioracyjnych.
4.6. STAN ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Główne źródła emisji zanieczyszcze ń Źródła zanieczyszcze ń wód podziemnych i powierzchniowych mo Ŝemy podzieli ć na punktowe (np. wyloty ścieków), liniowe (np. drogi – spływ zanieczyszcze ń), obszarowe (np. rolnictwo – nawo Ŝenie, środki ochrony ro ślin). Zgodnie z definicj ą zawart ą w ustawie Prawo wodne, ścieki, to wprowadzane do wód lub do ziemi: - wody zu Ŝyte, w szczególno ści na cele bytowe lub gospodarcze,
ROZDZIAŁ – IV 80
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
- ciekłe odchody zwierz ęce, z wyj ątkiem gnojówki i gnojowicy, przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach okre ślonych w przepisach o nawozach i nawo Ŝeniu, - wody opadowe lub roztopowe, uj ęte w systemy kanalizacyjne, pochodz ące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni, w szczególno ści z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych, usługowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów, - wody odciekowe ze składowisk odpadów i miejsc ich magazynowania, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne, - wody pochodz ące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyj ątkiem wód wtłaczanych do górotworu, je Ŝeli rodzaje i ilo ść substancji zawartych w wodzie wtłaczanej do górotworu s ą to Ŝsame z rodzajami i ilo ściami substancji zawartych w pobranej wodzie, - wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych.
Traktat Akcesyjny i Ramowa Dyrektywa Wodna formułują nowe rozwi ązania i wy Ŝsze ni Ŝ dotychczas, wymagania w zakresie monitorowania oraz ocen i prognoz stanu jako ści środowiska wodnego. Ramowa Dyrektywa Wodna jest te Ŝ podstaw ą do kształtowania prawa krajowego, dotycz ącego sposobów prowadzenia gospodarki wodnej i kształtowania systemów ochrony wód. Realizacja wymaga ń zawartych w Ramowej Dyrektywie Wodnej oraz w Traktacie Akcesyjnym nakazuje Ministrowi Środowiska i Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska wywi ązanie si ę Polski z zobowi ąza ń w zakresie ochrony środowiska wodnego, w tym osi ągni ęcia do 2015 roku wymaganego stanu jako ści wód. Rok 2006 był okresem konsultacji i wdra Ŝania postanowie ń RDW. Przygotowano i opracowano nowy system prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych. W latach 2007 - 2009 b ędzie funkcjonował przej ściowy system badania środowiska wodnego, w którym testowane i weryfikowane b ędą nowe aspekty kontroli stanu jako ści wód. Wyniki te posłu Ŝą ustaleniu ostatecznej struktury oraz zasad działania monitoringu wód na nast ępne 6-letnie okresy badawcze. Od 2007 roku podstaw ą systemu obserwacji i kontroli jako ści wód powierzchniowych s ą: - monitoring diagnostyczny , którego zadaniem jest ogólna ocena stanu cz ęś ci wód (chemicznego i ekologicznego) oraz długoterminowe zmiany tego stanu, wykorzystywane przy opracowywaniu planów gospodarowania wodami w dorzeczu. Monitoring ten obejmuje szerokie spektrum pomiaru wska źników chemicznych z elementami biologicznymi, wspomaganymi przez odpowiednie elementy hydromorfologiczne;
81 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
- monitoring operacyjny, stosowany do tych cz ęś ci wód, których stan jest obecnie oceniony jako słaby lub zły, które s ą zagro Ŝone nieosi ągni ęciem dobrego stanu ekologicznego do roku 2015. Jego zadaniem jest dostarczenie informacji niezb ędnej do oceny, czy stosowane w takich cz ęś ciach wód programy naprawcze osi ągaj ą swój cel. Monitoring ten powinien słu Ŝyć do oceny krótkoterminowych zmian jako ści wód powierzchniowych, a zakres pomiarowy powinien obejmowa ć wska źniki podstawowe oraz specyficzne, dobrane do rodzaju presji; - monitoring badawczy , stosowany do tych cz ęś ci wód, których stan jest słabo rozpoznany, a zakres bada ń nie daje mo Ŝliwo ści jednoznacznej oceny stanu czysto ści wód. Rok 2006 był ostatnim okresem badawczym, kiedy monitoring jako ści wód powierzchniowych prowadzono na podstawie nie obowi ązuj ącego ju Ŝ rozporz ądzenia Ministra Środowiska, w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu wód (Dz.U. Nr 32, poz. 284 z dnia 11 lutego 2004 roku), stosowanego do oceny jako ści wód od roku 2004. Rozporz ądzenie wprowadziło pi ęć klas czysto ści.
TABELA 56. Klasy czysto ści wód powierzchniowych wg nowej nomenklatury
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko- Pomorskiego w roku 2005
Dane dotycz ące stanu czysto ści rzek zostały umieszczone w Raporcie o stanie środowiska województwa kujawsko – pomorskiego za rok 2006. Wody Rokitki, ze wzgl ędu na zanieczyszczenia obszarowe, zalicza si ę do cz ęś ci wód zagro Ŝonych nieosi ągni ęciem dobrego stanu ekologicznego. Punktowym źródłem zanieczyszcze ń wód w zlewni Rokitki jest mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia ścieków w Mroczy. Ilo ść odprowadzanych oczyszczonych ścieków w 2006 roku wyniosła 1,2 tys. m3/d. Ze wzgl ędu na rolniczy charakter zlewni, główn ą przyczyn ą zanieczyszcze ń wód cieku pozostaj ą jednak spływy powierzchniowe. Ocena jako ści wód wykazała, Ŝe w uj ściowym
ROZDZIAŁ – IV 82
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
stanowisku wody Rokitki odpowiadały V klasie, złej jako ści. W badanym profilu (2,7 km biegu rzeki) parametrami obni Ŝaj ącymi jako ść wód do V klasy były wska źniki ChZT-Cr oraz sanitarny. Pozostałe wska źniki odpowiadały I, II i III klasie, co stanowiło 87% badanych parametrów. St ęŜ enia wska źników biogennych: azotu amonowego, azotu Kjeldahla czy azotynów mie ściło si ę w III klasie. Ostatnie badania stanu jako ści wód rzeki przeprowadzono w 1999 roku. Zlewnia cieku podzielona jest na trzy jednolite cz ęś ci wód. Wody Orli ze wzgl ędu na zanieczyszczenia obszarowe zaliczono do cz ęś ci wód zagro Ŝonych nieosi ągni ęciem dobrego stanu ekologicznego. Rzeka na całej swej długo ści jest odbiornikiem zanieczyszcze ń pochodzenia rolniczego. Najwa Ŝniejszym punktowym źródłem zanieczyszcze ń, zlokalizowanym na terenie zlewni, jest miasto Wi ęcbork, które poprzez oczyszczalni ę ścieków odprowadziło do rzeki 603 m 3/d ścieków. Na jako ść wód rzeki poprzez Jezioro Wieleckie wpływaj ą równie Ŝ ścieki z fermy hodowlanej w Konstantowie. W 2006 roku Orl ę oceniono w 6 przekrojach badawczych. W czterech profilach rzeka prowadziła wody w III klasie. O takiej klasyfikacji decydowały wska źniki: tlenowy – BZT 5, biogenny - azot amonowy i azotyny. Na stanowisku poni Ŝej oczyszczalni w Wi ęcborku jako ść rzeki uległa pogorszeniu do IV klasy, z powodu wzrostu st ęŜ eń BZT 5, azotu amonowego, chloroilu „a” i liczby bakterii coli typu kałowego. W czerwcu stwierdzono niedobór tlenu rozpuszczonego (3,8 mg O 2/l). Na kolejnych stanowiskach jako ść wód rzeki uległa poprawie do III klasy mimo, Ŝe stan sanitarny w profilu uj ściowym odpowiadał V klasie, złej jako ści.
Ryc. 3 Punkty pomiarowe badania wód rzeki Noteci i Orli w roku 2006. Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko - Pomorskiego w roku 2006
83 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 57. Ocena stanu czysto ści rzeki Orli w roku 2006 Wody spełniaj ą wymagania do Wska źniki Nazwa rzeki Stanowisko Km rzeki bytowania ryb decyduj ące łososiowatych karpiowatych Powy Ŝej Jez. O , BZT , N , 48,8 Nie spełniaj ą Nie spełniaj ą 2 5 NH4 Wi ęcborskiego NO 2 Poni Ŝej Jez. 43,0 Nie spełniaj ą Nie spełniaj ą O , NO , P Wi ęcborskiego 2 2 Poni Ŝej O , BZT , N , oczyszczalni w 39,7 Nie spełniaj ą Nie spełniaj ą 2 5 NH4 NO , P Orla Wi ęcborku 2 Poni Ŝej Jez. 27,0 Nie spełniaj ą Nie spełniaj ą BZT , NO Witosławskiego 5 2 Powy Ŝej 14,0 Nie spełniaj ą Nie spełniaj ą BZT , NO , P Radzicza 5 2 Uj ście do 1,5 Nie spełniaj ą Nie spełniaj ą BZT , NO , P Łob Ŝonki 5 2 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko - Pomorskiego w roku 2006
TABELA 58. Ocena wód rzek na podstawie organizmów makrozoobentosowych Ocena zgodnie z Wska źnik rozp. M Ś z dn. Rzeka Stanowisko bioró Ŝnorodno ści Ocena biologiczna 11.02.2004 r. powy Ŝej Jez. 8,02 bardzo dobry stan wód Klasa III Wi ęcborka poni Ŝej Orla oczyszczalni w 7,35 dobry stan wód Klasa IV Wi ęcborku uj ście do niezadowalaj ący stan 3,46 Klasa III Łob Ŝonki wód Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko - Pomorskiego w roku 2006
Ryc 4 Monitoring powierzchniowych wód płyn ących Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko - Pomorskiego w roku 2006
ROZDZIAŁ – IV 84
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
W tabeli nr 58 zostały przedstawione wyniki bada ń rzeki Noteci z roku 2006.
TABELA 59. Ocena stanu czysto ści rzeki Note ć w roku 2006. Wska źniki Nazwa Lokalizacja Km Ocena RZGW odpowiadaj ące IV cieku stanowiska rzeki ogólna klasie BZT ,ChZT-Mn, Powy Ŝej Nakła 5 199,4 V OWO, NH , N , (Gm. Szubin, Tur) 4 NH4 Nk, PE, Cl, ch, Lb Note ć Pozna ń BZT ,ChZT-Mn,. Poni Ŝej Nakła 5 ChZT-Cr, OWO, (Gm. Sadki, 172,7 IV NH , N , SR, Cl, Gromadno) 4 k Fito, ch Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko - Pomorskiego w roku 2006
Z przeprowadzonych bada ń wód rzeki Note ć wynika, i Ŝ wody te nale Ŝą do klasy czysto ści IV i V, a wi ęc s ą to wody niezadowalaj ącej jako ści i wody złej jako ści. O klasie wód zadecydowały m.in. nast ępuj ące wska źniki: BZT 5,ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NH 4, N NH4 , N k, SR, PE, Cl, ch, Lb, Fito.
TABELA 60. Zmiany jako ści wód rzeki Note ć w latach 2000 - 2006. Parametr / Rzeka Stanowisko warto ść 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 średnioroczna BZT 5 2,39 3,12 2,85 2,85 3,04 2,65 3,3 (mgO 2/l) azot ogólny 1,94 2,42 3,51 2,61 1,96 1.96 2,2 (mgN/l) Poni Ŝej azotany Note ć 2,27 3,03 7,83 3,13 2,44 4,08 3,0 Nakła (mgNO 2/l) fosfor ogólny 0,43 0,28 0,26 0,20 0,24 0,296 0,23 (mgP/l) chlorofil 22,68 34,03 18,68 18,36 25,38 17,39 22,00 (ug/l) Źródło: Raport o stanie środowiska województwa Kujawsko - Pomorskiego w roku 2004, 2005, 2006.
4.7. ŹRÓDŁA I TENDENCJE PRZEOBRA śEŃ WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Analizuj ąc formy korzystania z wód powierzchniowych w gminie Sadki, mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ zmiany w układzie hydrograficznym oraz du Ŝe zanieczyszczenie wód powierzchniowych głównie spowodowane jest przez punktowe oraz obszarowe źródła zanieczyszcze ń.
85 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Do zanieczyszcze ń punktowych, stwarzaj ących bardzo powa Ŝne zagro Ŝenie dla czysto ści wód powierzchniowych nale Ŝą przede wszystkim: • bezpo średnie zrzuty surowych ścieków bytowo – gospodarczych do cieków wodnych (na nieskanalizowanych obszarach); • zrzuty niedostatecznie oczyszczonych ścieków (nieodpowiadaj ących warunkom pozwolenia wodnoprawnego).
Do czynników wpływaj ących na jako ść wód powierzchniowych nale Ŝą uwarunkowania naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolno ść samooczyszczania zbiorników wodnych oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Znaczn ą cz ęść zanieczyszcze ń trafiaj ących do wód powierzchniowych stanowi ą tak Ŝe zanieczyszczenia obszarowe. Źródłem tych zanieczyszcze ń s ą przede wszystkim: • rolnictwo, co wynika głównie z faktu stosowania nawozów sztucznych i naturalnych, a tak Ŝe środków ochrony ro ślin; • zmiany sieci hydrograficznej spowodowane melioracyjn ą przebudow ą koryt niewielkich cieków; • osuszenie podmokłych terenów jako efekt melioracji.
Ponadto źródłem zagro Ŝenia dla wód powierzchniowych s ą zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego oraz zrzuty ścieków i niedostatecznie oczyszczonych wód po ściekowych. Ułatwieniem dla spływu zwi ązków biogennych z terenów rolniczych jest sie ć rowów melioracyjnych w dolinach. Ze wzgl ędu na małe przepływy, nie gwarantuj ące korzystnego stopnia rozcie ńczenia zanieczyszcze ń i braku zdolno ści wód do samooczyszczania, małe cieki powinny by ć wykluczone jako odbiorniki ścieków.
4.8. KLIMAT
Według R. Gumi ńskiego - gmina Sadki poło Ŝona jest w tzw. Nadnoteckiej Dzielnicy rolniczo - klimatycznej charakteryzuj ącej si ę optymalnym dla człowieka przebiegiem podstawowych parametrów meteorologicznych. Średnia temperatura roku wynosi ok. 8°C, lipca ok. 1 7,2 - 17,6°C, stycznia ok. -3,0°C. Dni z temperatur ą minimaln ą poni Ŝej 0°C jest w roku 117 - 119, z temperatur ą powy Ŝej 25°C ok. 28 dni. Okres wegetacyjny trwa ok. 210 - 216 dni w roku, bezprzymrozkowy 159. Trwa on od I dekady kwietnia do I dekady listopada. Pokrywa śnie Ŝna zalega w roku ok. 30 - 35 dni. Dni mro źnych jest w roku ok. 40. Zima trwa 86 - 93 dni i w przybli Ŝeniu odpowiada długo ści lata. W ciepłej porze roku średnie miesi ęczne temperatury minimalne s ą w pradolinie ni Ŝsze
ROZDZIAŁ – IV 86
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
ni Ŝ na wysoczy źnie o 1,5 - 3,5°, przy gruncie średnie minimalne s ą ni Ŝsze o 1,2 - 7,8°, a w warto ściach skrajnych o 1,6 - 10,4°. Dni pogodnych jest w roku ok. 35 - 40, pochmurnych ok. 150. Opady atmosferyczne wynosz ą ok. 475 mm, a w okresie wegetacyjnym (IV - IX) - 293 mm. W gminie Sadki notuje si ę najni Ŝsze opadu w stosunku do całego kraju. Ilo ść opadów w ci ągu roku jest niewystarczaj ąca, lecz ich rozkład jest na ogół korzystny dla wegetacji ro ślin. Gmina ze wzgl ędu na bardzo nisk ą ilo ść opadów atmosferycznych poło Ŝona jest w strefie deficytu wody Najwi ększy udział ma wiatr zachodni - 19,9 % i południowy 14,3 % (stacja Wyrzysk). Silne wiatry s ą rejestrowane zwłaszcza zim ą i wczesn ą wiosn ą. Specyficznym mikroklimatem cechuje si ę obszar pradoliny, gdzie temperatury minimalne przy gruncie, jak równie Ŝ powietrza były o 2,3 oC ni Ŝsze ni Ŝ na wysoczy źnie. Wielko ść opadów w pradolinie i na wysoczy źnie jest zbli Ŝona, natomiast wilgotno ść powietrza jest wy Ŝsza. Równole Ŝnikowo poło Ŝona pradolina sprzyja jej przewietrzaniu, poniewa Ŝ w gminie przewa Ŝaj ą wiatry z sektora zachodniego. Najogólniej mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ klimat na terenie gminy nosi cechy przej ściowe: od chłodnej i wilgotnej dzielnicy „pomorskiej" do ciepłej i suchej - „środkowej".
4.8.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
4.8.1.1. STAN CZYSTO ŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
Poni Ŝej przedstawiona została roczna ocena jako ści powietrza atmosferycznego w powiecie nakielskim za lata 2002 - 2005 wykonana według zasad okre ślonych w art.89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Pod poj ęciem strefy kryj ą si ę aglomeracje o liczbie mieszka ńców wi ększej ni Ŝ 250 tysi ęcy oraz obszary jednego lub wi ęcej powiatów poło Ŝonych na obszarze tego samego województwa, niewchodz ących w skład aglomeracji. Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegaj ących ocenie jest zaliczenie strefy do jednej z poni Ŝej wymienionych klas: • klasa A - je Ŝeli st ęŜ enia zanieczyszcze ń na terenie strefy nie przekraczaj ą odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych; • klasa B - je Ŝeli st ęŜ enia zanieczyszcze ń na terenie strefy przekraczaj ą poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczaj ą poziomów dopuszczalnych powi ększonych o margines tolerancji; • klasa C - je Ŝeli st ęŜ enia zanieczyszcze ń na terenie strefy przekraczaj ą poziomy dopuszczalne powi ększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie
87 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
jest okre ślony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych.
Klasyfikacja stref dokonana w wyniku pi ątej rocznej oceny za rok 2006 wraz TABELA 61. z porównaniem z klasyfikacjami za lata 2002 – 2005 Klasa strefy ze wzgl ędu na: Ochron ę zdrowia Ochron ę ro ślin Klasa ogólna Klasa ogólna
3
O
6 2 x 2 2
H 3 6 NO NO PM10 Pb C Aglomeracja Strefa SO 2006 2005 2004 2003 2002 SO 2006 2005 2004 2003 2002 CO O Powiat A A C A A A A C C C B B A A A A A A A nakielski Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie Kujawsko – Pomorskim w roku 2006r.
Ze wzgl ędu na przekroczenie na analizowanym terenie dopuszczalnych st ęŜ eń pyłu PM10, strefie tej nadano klas ę C. Bior ąc pod uwag ę ogólne klasy stref w poprzednich latach, w powiecie nakielskim, nale Ŝy zwróci ć uwag ę na gorsze klasy (B i C) je Ŝeli chodzi o ochron ę zdrowia. Od roku 2004 w powiecie nakielskim ustalono klas ę C, co świadczy o pogorszeniu stanu powietrza. Konieczne s ą, zatem ci ągłe działania poprawiaj ące jako ść powietrza oraz ci ągły monitoring. Konieczne jest tak Ŝe sporz ądzenie programu ochrony powietrza dla tej strefy pod wzgl ędem ochrony zdrowia. Klasyfikacja strefy powiatu nakielskiego pod wzgl ędem ochrony ro ślin okazała si ę bardzo korzystna, dzi ęki czemu otrzymała klas ę A. Tym samym nie ma konieczno ści sporz ądzania programu ochrony powietrza dla tej strefy pod wzgl ędem ochrony ro ślin.
4.8.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
Na jako ść powietrza atmosferycznego na terenie gminy Sadki wpływa przede wszystkim emisja zanieczyszcze ń pyłowo-gazowych ze źródeł energetycznych oraz kotłowni lokalnych osiedli mieszkaniowych i obiektów u Ŝyteczno ści publicznej, znajduj ących si ę zarówno na terenie gminy, a tak Ŝe pochodz ących z terenów s ąsiednich. Ponadto źródłem zanieczyszcze ń powietrza jest emisja niska z domów jednorodzinnych i zagród wiejskich, a tak Ŝe transport. Poni Ŝsza tabela przedstawia dane dotycz ące emisji zanieczyszcze ń w powiecie nakielskim.
ROZDZIAŁ – IV 88
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Rozkład emisji zanieczyszcze ń w powiecie nakielskim TABELA 62. w latach 2004 - 2006 Emisja zanieczyszcze ń Emisja zanieczyszcze ń Emisja zanieczyszcze ń w Mg/rok pyłowych w Mg/rok gazowych w Mg/rok Lata ze ze pyłowych gazowych spalania przemysłowych spalania przemysłowych paliw paliw 2004 197 786 193 4 786 0
2005 190 767 185 5 765 2
2006 208,9 745,5 202,0 6,9 740,0 5,5 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie kujawsko – pomorskim w roku 2004, 2005, 2006r.
W powiecie nakielskim brak jest wi ększych o środków przemysłowych, dlatego te Ŝ emisja ze źródeł przemysłowych jest niewielka, w porównaniu z emisj ą pochodz ącą ze spalania paliw. Od roku 2004 nast ąpił wzrost emisji zanieczyszcze ń pyłowych (o 11,9 Mg), natomiast emisja zanieczyszcze ń gazowych zmalała (o 40,5 Mg).
Głównymi zanieczyszczeniami emitowanymi do atmosfery powstaj ącymi podczas spalania paliw do celów energetycznych s ą: pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki w ęgla oraz zanieczyszczenia technologiczne. Lokalna uci ąŜ liwo ść powodowana jest przez źródła ciepła wykorzystywane do ogrzewania budynków mieszkalnych i obiektów inwentarskich. Niska emisja przyczynia si ę do wzrostu w atmosferze st ęŜ eń pyłów i zanieczyszcze ń gazowych. Nale Ŝy wspomnie ć o problemie dotycz ącym indywidualnych palenisk domowych, poniewa Ŝ s ą one znacz ącym źródłem zanieczyszcze ń powietrza. Równie Ŝ w lecie obserwuje si ę spalanie w instalacjach centralnego ogrzewania odpadów domowych, a zwłaszcza tworzyw sztucznych, co wpływa w znacznym stopniu na obni Ŝenie jako ści powietrza. Emisja zanieczyszcze ń ze środków transportu oddziałuje głównie przy trasach komunikacyjnych i w rejonie miejscowo ści. Powoduje wzrost st ęŜ eń zanieczyszcze ń gazowych i pyłowych w powietrzu poprzez spalanie paliw, ścieranie opon, hamulców i nawierzchni dróg. Do podstawowych zanieczyszcze ń gazowych emitowanych przez środki transportu zaliczy ć nale Ŝy tlenki azotu, tlenek w ęgla, w ęglowodory i dwutlenek w ęgla oraz zanieczyszczenia pyłowe zawieraj ące ołów, kadm, nikiel i mied ź.
4.8.2. KLIMAT AKUSTYCZNY
Rozpoznania stanu klimatu akustycznego środowiska i oceny dokonuje si ę przede wszystkim w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska. Do podstawowych zada ń PM Ś
89 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
nale Ŝy gromadzenie, przetwarzanie i przechowywanie źródłowych danych na temat poziomów d źwi ęku w środowisku oraz identyfikacja obszarów „szczególnego zagro Ŝenia hałasem”. Źródłami hałasu, dla których, zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami prawnymi ustalono, dopuszczalne warto ści w środowisku s ą: drogi lub linie kolejowe, linie elektroenergetyczne; instalacje i pozostałe obiekty, i grupy źródeł hałasu (hałas przemysłowy i komunalny). Dopuszczalne warto ści poziomu hałasu w środowisku okre śla rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia lipca 2004 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841). Tereny nara Ŝone hałasem to tereny, na których przekroczona jest warto ść progowa poziomu hałasu okre ślona Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych poziomów hałasu (Dz. U. 8, poz. 81). Najbardziej uci ąŜ liwym źródłem zagro Ŝeń hałasem w środowisku jest ruch samochodowy, co wi ąŜ e si ę z faktem docierania pojazdów w praktycznie wszystkie obszary zamieszkania i wypoczynku człowieka. Dobrym jako ściowym wska źnikiem, obrazuj ącym przestrzenny rozkład zagro Ŝeń hałasem komunikacyjnym w kraju jest tzw. wska źnik presji motoryzacji, wzrastaj ący z roku na rok. Wska źnik ten mo Ŝe by ć wska źnikiem „powierzchniowym” lub „ludno ściowym”. Do źródeł stacjonarnych emituj ących hałas zaliczy ć nale Ŝy tak Ŝe obiekty i instalacje produkcyjne oraz place budowy. Du Ŝy udział w kształtowaniu ogólnego klimatu akustycznego ma równie Ŝ hałas pochodz ący z miejsc publicznych takich jak miejsca handlowe oraz inne miejsca zbiorowego nagromadzenia ludno ści.
4.8.3. PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJ ĄCE
W środowisku przyrodniczym istniej ą pola elektromagnetyczne naturalne, których wyst ępowanie nie jest zwi ązane z działalno ści ą człowieka oraz pola b ędące efektem tej działalno ści (sztuczne, antropogeniczne). Do naturalnych źródeł pola elektromagnetycznego nale Ŝy pole magnetyczne Ziemi i pola zwi ązane ze zjawiskami zachodz ącymi w atmosferze Ziemi. Głównymi rodzajami źródeł sztucznych pól elektromagnetycznych wyst ępuj ących w środowisku s ą linie elektromagnetyczne, obiekty radiokomunikacyjne, w tym stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowych, urz ądzenia powszechnego u Ŝytku, takie jak kuchenki mikrofalowe, telefony bezprzewodowe, komputery, odbiorniki telewizyjne i inne. Ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska zostały wdro Ŝone nowe regulacje dotycz ące pól elektromagnetycznych, które ustawa definiuje jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ściach od 0 Hz do 300 GHz. Zgodnie z art. 123 ustawy, oceny poziomów pól elektromagnetycznych
ROZDZIAŁ – IV 90
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
w środowisku i obserwacji jego zmian dokonuje si ę w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska, prowadzonego przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska . Zgodnie z art. 121 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62,poz. 627) ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: 1) utrzymanie poziomów pół elektromagnetycznych poni Ŝej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach 2) zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane.
Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku reguluje rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
4.9. RO ŚLINNO ŚĆ
Ro ślinno ści ą potencjaln ą na terenie gminy s ą nast ępuj ące typy zbiorowisk le śnych: - ni Ŝowe l ęgi olszowe i jesionowe, olszowo lekko zabagnione siedlisk wodno – gruntowych (północna i południowa cz ęść gminy); - gr ądy środkowoeuropejskie (niewielki obszar we wschodniej cz ęś ci gminy); - gr ądy środkowoeuropejskie odmiana śląsko – wielkopolska (prawie cały obszar gminy, z niewielkimi wyspami innych zbiorowisk); - świetlista d ąbrowa (niewielki obszar w środkowo – zachodniej cz ęś ci gminy).
4.9.1. LASY
Najwi ększe kompleksy le śne poło Ŝone s ą we wsiach: Samostrzel, Bnin, Liszkówko, Mrozowo i Śmielin.
91 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Grunty le śne pozostaj ą we władaniu nast ępuj ących jednostek:
TABELA 63. Powierzchnia lasów na terenie gminy Sadki
Grunty le śne Grunty le śne 2110,32 ha 207,00 ha publiczne ogółem prywatne ogółem
W tym : grunty le śne - grunty le śne 2105,92 ha prywatne osób 202,00 ha publiczne Skarbu
neogółem fizycznych
ś Pa ństwa W tym : 2317,32 ha - grunty le śne publiczne Skarbu grunty le śne
Gruntyle 2093,92 ha 4,40 ha Pa ństwa w gminne ogółem zarz ądzie Lasów Pa ństwowych Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny – Regionalne Bazy Danych, 2007
Grunty le śne nale Ŝą ce do sektora publicznego stanowi ą 91,1 %, z czego ponad 99 % nale Ŝy do zarz ądu Lasów Pa ństwowych.
Administracyjnie cało ść lasów Gminy Sadki znajduje si ę pod nadzorem Nadle śnictwa Szubin w obr ębie trzech le śnictw: Borek, Glinki, Witkowo. Poni Ŝsza tabela przedstawia powierzchni ę obszarów le śnych na terenie gminy Sadki, bior ąc pod uwag ę podział na le śnictwa.
TABELA 64. Powierzchnia lasów nale Ŝą cych do Nadle śnictwa Szubin. Powierzchnia na Le śnictwo terenie gminy Sadki Lasy glebochronne Lasy wodochronne [ha] Glinki 740,28 290,00 78,59 Borek 1462,77 596,26 346,71 Razem 2203,05 886,26 425,30 Źródło: Dane Nadle śnictwa Szubin
Zgodnie z danymi zawartymi w bazie danych Głównego Urz ędu Statystycznego na terenie gminy Sadki grunty le śne stanowi ą 2 317,30 ha, z czego 2 280,80 ha stanowi ą lasy. Lesisto ść obszaru wynosi zatem około 14,80 %. Liczne zagro Ŝenia i post ępuj ąca degradacja drzewostanów w lasach wymusiła prowadzenie zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej. Podstaw ą polityki zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej jest koncepcja powszechnej ochrony lasów, dalszego powi ększania zasobów le śnych, prowadzenie proekologicznej gospodarki le śnej oraz wzrost środowiskowotwórczej funkcji lasów. Z uwagi na bardzo nisk ą lesisto ść , szczególny nacisk powinien by ć poło Ŝony na dwa elementy działa ń przyrodniczych: zalesianie gruntów
ROZDZIAŁ – IV 92
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
porolnych najni Ŝszych klas bonitacji rolnej i wła ściwe gospodarowanie w zakresie zadrzewie ń w krajobrazie rolniczym. Z danych pochodz ących z Nadle śnictwa Szubin wynika, Ŝe gmina Sadki nale Ŝy do Obr ębu Samostrzel. Średni wiek drzewostanu w tym obr ębie wynosi około 48 lat. Przeci ętny przyrost wynosi 4,07 m 3/ha, a przeci ętna zasobno ść drzewostanu w tym obr ębie wynosi 195 m3/ha.
Charakterystyka ro ślinno ści le śnej
Według regionalizacji przyrodniczo – le śnej (Przyrodniczo - le śna regionalizacja Polski, Trampler i in. 1990 r.) lasy Gminy Sadki poło Ŝone s ą w zasi ęgu: - Krainy Wielkopolsko - Pomorskiej, - Dzielnicy Pojezierza Kraje ńskiego, - mezoregionie Wysoczyzny Kraje ńskiej (północna i środkowa cz ęść gminy), - oraz w Dzielnicy Niziny Wielkopolsko – Kujawskiej, - mezoregionie Doliny Środkowej Noteci (południowa cz ęść gminy). Lasy Gminy charakteryzuj ą si ę znacznym rozdrobnieniem obszarowym oraz du Ŝą ró Ŝnorodno ści ą siedlisk le śnych. Dominuj ącym typem siedliskowym jest las mieszany i las li ściasty ze znacznym udziałem olsów. Struktura gatunkowa drzewostanów w Gminie Sadki przedstawia si ę nast ępuj ąco: - sosna pospolita - 48%; - dąb szypułkowy - 21%; - jesion wyniosły - 5%; - olsza czarna - 14%; - brzoza brodawkowata - 12%. Wśród gatunków domieszkowych najliczniej wyst ępuj ą: świerk pospolity, d ąb bezszypułkowy, klon pospolity, klon jawor, buk pospolity, lipa drobnolistna, modrzew europejski, grab pospolity, topola osika. Przewaga drzewostanów iglastych wpływa negatywnie na odporno ść lasów, czemu mo Ŝna zapobiega ć poprzez sukcesywne zwi ększanie udziału drzewostanów li ściastych.
Na terenie gminy Sadki działaj ą nast ępuj ące koła łowieckie: - Borek, nr 132 (powierzchnia na terenie gminy 6 950 ha), - Hubertus, nr 131 (powierzchnia na terenie gminy 3 523 ha), - Note ć, nr 130 (cz ęść na terenie gminy), - Jele ń, nr 115 (cz ęść na terenie gminy).
93 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Koła łowieckie działaj ące na terenie powiatu nakielskiego, działaj ą w ramach Polskiego Zwi ązku Łowieckiego i nale Ŝą do Okr ęgu PZŁ Bydgoszcz.
Do gatunków zwierz ąt łownych na terenie gminy zalicza si ę: jele ń szlachetny, sarna europejska, daniel, dzik, lis, borsuk, kuna le śna, dzikie kaczki, dzikie g ęsi. Gmina Sadki nale Ŝy do Rejonu hodowlanego nr 2 – Kraje ńskiego. W 1998 roku dokonano inwentaryzacji zwierzyny łownej, jej wyniki przedstawia tabela nr 64.
Liczebno ść głównych gatunków TABELA 65. zwierzyny łownej Rejon hodowlany Suma ze wszystkich rejonów w województwie Nr 2 kujawsko - pomorskim jele ń 371 4819 daniel 145 1476 sarna 2630 36203 dzik 650 5096 lis 751 7679 zaj ąc 1596 46656 ba Ŝant b.d. 19539 kuropatwa 801 16444 kuna b.d. 1301 borsuk b.d. 1039 królik b.d. 1532 jenot b.d. 314 razem 5544 109 098 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie kujawsko – pomorskim w roku 2005
W Rejonie Nr 2, obejmuj ącym swym zasi ęgiem gmin ę Sadki, w 1998 wyst ępowało około 5 544 zwierz ąt łownych, z czego najwi ększy udział miała sarna i zaj ąc. Zwierzyna rejonu stanowiła 5,1 % zwierzyny całego województwa.
Niszczenie upraw rolnych i le śnych przez zwierzyn ę
Wśród działa ń podj ętych w celu obni Ŝenia szkód wyrz ądzonych przez zwierzyn ę łown ą wyró Ŝni ć nale Ŝy: - grodzenie upraw rolnych i le śnych, - tworzenie planów hodowlanych maj ących na celu dostosowanie ilo ści zwierzyny do pojemno ści obwodów łowieckich, - stosowanie środków zapachowych – odstraszaj ących, - powstawanie nowych poletek łowieckich i poletek Ŝerowych, dokarmianie zwierzyny.
ROZDZIAŁ – IV 94
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Średni koszt zało Ŝenia uprawy drzew le śnych na gruntach porolnych w roku 2007 dla nadle śnictwa Szubin wynosił 4000 zł/ha. Średni koszt zało Ŝenia uprawy drzew le śnych na gruntach le śnych w roku 2007 wynosił 4500 zł/ha.
4.9.2. ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA
Du Ŝe znaczenie przyrodnicze na terenie gminy Sadki mają obszary śródpolnych zadrzewień i zakrzewie ń. Zadrzewienia śródpolne to: grupy drzew i krzewów rosn ących na polach uprawnych, łąkach i pastwiskach, ale równie Ŝ drzewa rosn ące przy wodach, parki oraz zalesione powierzchnie o areale nawet kilku ha. Zadrzewienia śródpolne mog ą by ć tak Ŝe wytworem zaplanowanego działania, jakim jest zadrzewianie (obsadzanie drzewami i krzewami nieu Ŝytków, dróg, miedz, zagród, cieków wodnych, rowów, skarp, itp. terenów poło Ŝonych poza lasem; Mała Encyklopedia Rolnicza; 1964). Ziele ń śródpolna ma bardzo du Ŝe znaczenie dla środowiska przyrodniczego tego obszaru, gdy Ŝ stanowi jedyn ą wysok ą ziele ń w śród pól i ł ąk, reguluje stosunki wodne na polach i ł ąkach oraz odgrywa du Ŝe znaczenie wiatrochronne dla niezalesionych terenów uprawowych. Nale Ŝy je chroni ć przed degradacj ą oraz prowadzi ć działania prowadz ące do zwi ększenia ich udziału w obr ębie gruntów rolnych.
4.9.2.1. ROLA ZADRZEWIE Ń ŚRÓDPOLNYCH W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM
Zadrzewienia śródpolne odgrywaj ą znacz ącą rol ę w kształtowaniu krajobrazu rolniczego gminy Sadki. Poprawiaj ą estetyk ę obszaru i korzystnie wpływaj ą na plonowanie rolniczych upraw. Zadrzewienia śródpolne posiadaj ą ró Ŝnorakie cechy i wła ściwo ści, które pomagaj ą w pokonywaniu problemów zwi ązanych z zachwianiem równowagi biologicznej pól uprawnych czy te Ŝ zapobiegaj ą erozji. Istniej ące zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne wyst ępuj ą głównie wzdłu Ŝ cieków wodnych, rowów odwadniaj ących, na stokach, skarpach i miedzach, czyli tam gdzie uprawa ro ślin jest niemo Ŝliwa lub nieopłacalna. Zadrzewienia stanowi ą tak Ŝe wydzielenie obszarów, pod wzgl ędem własno ści, tworz ą granice.
Wpływ zadrzewie ń na ograniczenie erozji wietrznej
Ograniczenie pr ędko ści wiatru na terenach otwartych jest bardzo wa Ŝne. Cz ęsto zdarza si ę, i Ŝ kilkunastohektarowe pole uprawne nie jest urozmaicone inn ą ro ślinno ści ą.
95 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Prowadzi to do wzmo Ŝonej erozji gleb. Erozja wietrzna powoduje wywiewanie z ziemi cz ąsteczek gleby, próchnicy i nawozów mineralnych. Pojawiaj ą si ę burze piaskowe, które przyczyniaj ą si ę do degradacji gleb i ich zubo Ŝania, poprzez usuwanie najcenniejszych składników decyduj ących o Ŝyzno ści. Zadrzewienia śródpolne w znacznej mierze ograniczaj ą pr ędko ść wiatru, co prowadzi do ograniczenia erozji wietrznej gleb. W okresie zimy ich funkcja zmniejszania pr ędko ści wiatru jest wa Ŝniejsza ni Ŝ w okresie wiosenno - letnim, poniewa Ŝ wtedy powierzchnia pól jest pozbawiona ro ślinno ści, a wi ęc jest najbardziej nara Ŝona na erozj ę wietrzn ą. Mimo braku li ści na drzewach zadrzewienia doskonale spełniaj ą funkcj ę wiatrochronn ą. Redukcja szybko ści wiatru i wielko ść strefy ochronnej s ą uzale Ŝnione od typu, wysoko ści i zwarto ści zadrzewienia. Bardzo g ęste zadrzewienia mog ą obni Ŝać szybko ść wiatru po jego zawietrznej stronie o około 85 %. Przeci ętnie, strefa ochronna stanowi pi ęciokrotn ą warto ść wysoko ści zasłony. Przy średnio g ęstych a Ŝurowych zadrzewieniach szybko ść wiatru bezpo średnio za zadrzewieniem spada o 65 %, a strefa ochronna mo Ŝe wynosi ć od 100 do 200 m. Je śli zadrzewienie składa si ę z wysokich drzew i niskich krzewów oraz posiada nieregularny kształt wierzchołka, to szybko ść wiatru za zadrzewieniem spada tylko o 32 %, natomiast warto ść strefy ochronnej wzrasta nawet do 30 krotnej wysoko ści zadrzewienia (J. Karg, B. Karlik 1993).
Ryc.5 Zale Ŝno ść strefy ochronnej za zadrzewieniem od g ęsto ści, szeroko ści, wysoko ści zadrzewienia
Wielko ść strefy ochronnej za zadrzewieniem zale Ŝy od g ęsto ści, wysoko ści, szeroko ści, profilu wierzchołka zadrzewienia oraz od urze źbienia terenu. Szeroki pas zadrzewie ń spowoduje wi ększy opór dla wiatru i wyciszy jego pr ędko ść szybciej ani Ŝeli pas węŜ szych zadrzewie ń, natomiast strefa ochronna przy zadrzewieniu szerokim b ędzie o wiele krótsza ni Ŝ przy zadrzewieniu w ąskim. Wa Ŝne s ą te Ŝ kształty wierzchołków drzew i krzewów
ROZDZIAŁ – IV 96
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
wchodz ących w skład zadrzewie ń. Zadrzewienia z nieregularnym kształtem wierzchołka daj ą dłu Ŝsz ą stref ę ochronn ą ni Ŝ te za sto Ŝkowatym kształtem wierzchołka. Funkcjonalno ść zadrzewie ń śródpolnych zale Ŝna jest te Ŝ od ich umiejscowienia w terenie. Na obszarze terenów pofałdowanych najlepiej zadrzewia ć szczyty wzniesie ń, a nie obni Ŝenia terenowe. Du Ŝe znaczenie dla powi ększania strefy ochronnej po stronie zawietrznej ma wzajemne usytuowanie w zadrzewieniu drzew i krzewów. Dla korzystniejszej ochrony pól krzewy sadzi si ę po stronie zawietrznej, przed drzewami.
Wpływ zadrzewie ń na ograniczenie erozji wodnej
Ilo ść wynoszonego przez erozj ę wodn ą materiału glebowego z pól uprawnych jest uzale Ŝniona od rze źby terenu, składu mechanicznego gleby, wielko ści i rozkładu opadów atmosferycznych, sposobu u Ŝytkowania terenu i pokrycia szat ą ro ślinn ą. W wyniku erozji wodnej wynoszone s ą zarówno nieorganiczne jak i organiczne składniki gleby. W warunkach rolnictwa polskiego, z pozbawionego ro ślinno ści stoku o nachyleniu 16 o spłukaniu ulega w okresie roztopów 63,2 tony materiału glebowego z jednego hektara. Na terenie gminy Sadki mo Ŝna zahamowa ć te procesy poprzez odpowiednie zadrzewianie terenów rolniczych. Ro ślinno ść pokrywaj ąca stok powoduje, Ŝe ilo ść substancji wymywanych przez spływaj ącą wod ę jest przez ni ą wła śnie ograniczana i zatrzymywana. Sprzyja to zachowaniu lepszej jako ści gleby.
Wpływ zadrzewie ń na kształtowanie bilansu wodnego
Zadrzewienia śródpolne mog ą równie Ŝ spełnia ć znaczn ą rol ę w kształtowaniu bilansu wodnego obszarów do nich przyległych. W okresie wzrastającego deficytu wody i post ępuj ącego jej zanieczyszczenia, szczególnej wagi nabieraj ą problemy poprawy zagro Ŝonego bilansu wodnego. Na ilo ść wody znajduj ącej si ę w obiegu wpływa głównie parowanie zale Ŝne od wilgotno ści powietrza, temperatury, wiatru, pokrycia i ukształtowania terenu oraz rodzaju powierzchni. Mo Ŝna wpływa ć na warto ści parowania z powierzchni gruntu poprzez wprowadzanie nasadze ń. Transpiracja ro ślin uprawnych jest o wiele mniejsza od transpiracji drzew w lasach, parkach i zadrzewieniach. Wprowadzenie pasów zadrzewie ń na obszary upraw zbo Ŝowych powoduje w okresie wegetacji spadek ewapotranspiracji potencjalnej o 70 mm i wzrost w tym samym czasie parowania rzeczywistego o 20 mm (Karg 1993).
97 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Pozostałe funkcje terenów zielonych
Tereny zielone, nie tylko zadrzewienia na polach uprawnych, ale tak Ŝe ziele ń miejska, posiada wielorakie funkcje:
- funkcja ekologiczna – ziele ń produkuje tlen, pochłania CO 2, stanowi środowisko Ŝycia dla ró Ŝnych organizmów, - funkcja klimatyczna – reguluje warunki topoklimatyczne, - funkcja estetyczna, - funkcja techniczna - ziele ń wykorzystywana jako ekran akustyczny, osłona przeciw śnie Ŝna, przeciwbłotna (wzdłu Ŝ chodników, ulic), - funkcja społeczna.
4.9.3. Ł ĄKI I PASTWISKA
Naturalne zespoły ro ślinne stanowi ą równie Ŝ ł ąki i pastwiska, które na analizowanym obszarze zajmuj ą ł ącznie 2 294 ha, czyli 14,9 % ogólnej geodezyjnej powierzchni gminy. Łąki trwałe wyst ępuj ą na powierzchni 1979 ha, natomiast pastwiska trwałe zajmuj ą 315 ha terenu gminy. Powierzchnia u Ŝytków zielonych jest podobna do powierzchni lasów na terenie gminy, tak wi ęc stanowi ona znaczny udział w rolniczym krajobrazie. Problemem gminy jest degradacja ł ąk i pastwisk oraz zarastanie ich ro ślinno ści ą drzewiasta i krzewiast ą.
4.9.4. ZIELE Ń URZ ĄDZONA
Przez poj ęcie zieleni urz ądzonej nale Ŝy rozumie ć ziele ń planowan ą, której układ, fizjonomia oraz ró Ŝnorodno ść s ą efektem przemy ślanych działa ń człowieka. Mo Ŝemy potraktowa ć formy zieleni urz ądzonej jako ekosystemy sztuczne, których przetrwanie cz ęsto uzale Ŝnione jest od ingerencji człowieka. Do form zieleni urz ądzonej zalicza si ę: parki miejskie i wiejskie, parki podworskie, cmentarze, skwery, ziele ńce, kwietniki, aleje i szpalery, klomby, zielone dachy, ogródki działkowe, ziele ń obiektów sportowych itp. Na terenie gminy znajduj ą si ę nast ępuj ące parki: - w Broniewie (Spis zabytkowych parków w Polsce, 1992), pow. 2,8 ha; - w D ębowie (Spis zabytkowych parków w Polsce, 1992), pow. 1,65 ha; - w Sadkowskim Młynie, pow. 9,78 ha; - w Samostrzelu (Spis zabytkowych parków w Polsce, 1992), pow. 26 ha; - w Śmielinie, pow. 2,5 ha.
ROZDZIAŁ – IV 98
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Szczególnym typem zieleni urz ądzonej s ą cmentarze. Na terenie gminy znajduj ą si ę 3 cmentarze. Miejsca pochówku zmarłych w kulturze polskiej przyjmuj ą charakterystyczny układ oraz fizjonomi ę, któr ą tworzy mozaika kamiennych nagrobków i ró Ŝnorodnych gatunków ro ślin ozdobnych, cz ęsto obcego pochodzenia. Poni Ŝsza tabela prezentuje wykaz cmentarzy na terenie gminy Sadki.
TABELA 66. Inwentaryzacja cmentarzy na terenie gminy Sadki Powierzchnia L.p. Lokalizacja Rodzaj Zarz ądca [ha] 1. Dębowo Parafialny 0,52 Proboszcz parafii 2. Radzicz Parafialny 0,51 Proboszcz parafii 3. Sadki Parafialny 2,07 Proboszcz parafii Źródło: Dane Urz ędu Gminy w Sadkach
4.9.5. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 r. nr 92 poz. 880) wraz z pó źniejszymi zmianami przedstawia poszczególne formy ochrony przyrody, na które składaj ą si ę formy wielkoobszarowe takie jak parki narodowe czy obszary chronionego krajobrazu, formy indywidualnej ochrony takie jak pomniki przyrody czy stanowiska dokumentacyjne oraz ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt. Ochrona przyrody jest podstaw ą do zachowania oraz wła ściwego wykorzystania składników przyrody, a w szczególno ści kompleksów przyrodniczych i ekosystemów. Współcze śnie coraz wi ęcej uwagi po świ ęca si ę ochronie przyrody, która stanowi jeden z kierunków szeroko poj ętej ochrony środowiska, a tak Ŝe jest cz ęś ci ą polityki ekologicznej pa ństwa. Na obszarze gminy Sadki prawna ochrona przyrody i krajobrazu reprezentowana jest zarówno przez formy wielkoobszarowe, to znaczy: rezerwaty przyrody oraz u Ŝytki ekologiczne, jak równie Ŝ przez formy ochrony indywidualnej, czyli pomniki przyrody. Ponadto do chronionych elementów środowiska przyrodniczego nale Ŝą : parki podworskie, lasy ochronne, przydro Ŝne szpalery drzew, cmentarze.
4.9.5.1. REZERWATY PRZYRODY
Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku, rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a tak Ŝe siedliska ro ślin, siedliska zwierz ąt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieo Ŝywionej, wyró Ŝniaj ące si ę
99 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
szczególnymi warto ściami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Na terenie gminy Sadki znajduje si ę Rezerwat Borek. Jest to rezerwat le śny, biocenotyczny o powierzchni 129,71 ha. Celem ochrony jest las ł ęgowy jesionowo - wi ązowy Filario - Ulmetum minoris , ł ęg olszowy Fraxino - Alnetum i gr ąd środkowoeuropejski Galio sylvatici - Carpinetum betuli . Zespoły le śne rezerwatu „Borek” s ą dobrze zachowane. Wyst ępuje w nich wiele gatunków ro ślin rzadkich i chronionych, np.: kokorycz drobna Corydalis pumila , lilia złotogłów Lilium martagon , wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum , porzeczka czarna Ribes nigrum , orlik pospolity Aquilegia officinalis , kalina koralowa Viburnum opulus , czerniec gronkowy Actea spicata , bluszcz pospolity Hedera helix , pluskwica europejska Cimicifuga foetida , kopytnik pospolity Asarum europaeum , marzanka wonna Galium odoratum , konwalia majowa Convallaria maialis i jarzmianka wi ększa Astrantia maior . Jest to jeden z cenniejszych obiektów przyrodniczych województwa kujawsko - pomorskiego. Obszar rezerwatu został ustanowiony Zarz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23.07.1958 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody oraz rozszerzony Rozporz ądzeniem Nr 85 Wojewody Kujawsko – Pomorskiego z dnia 26.06.2006 r. w sprawie Rezerwatu Przyrody Borek, Dz. U. Nr 94 poz. 1471 z pó źń . zm. W fazie projektu: rezerwat Czapliniec Samostrzel - rezerwat faunistyczny w Le śnictwie Borek. Stanowi on koloni ę l ęgow ą czapli siwej, na powierzchni 7,52 ha.
4.9.5.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU
Nadnotecki Obszar Chronionego Krajobrazu poło Ŝony jest na granicy Pojezierza Kraje ńskiego i Doliny Środkowej Noteci, a wi ęc w południowej cz ęś ci gminy. Ró Ŝnice wysoko ści wzgl ędnych dochodz ą do 140 m, pot ęguj ąc wysokie walory krajobrazowe tego terenu. Powierzchnia ogólna wynosi 25 km 2. Na terenie Nadnoteckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu znajduje si ę rezerwat Borek. Nadnotecki Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje powierzchni ę 2,330 ha na terenie gminy Sadki. Ustanowiony został Rozporz ądzeniem nr 9/91 Wojewody Bydgoskiego z 14.06.1991 r. w sprawie utworzenia 22 obszarów krajobrazu chronionego w województwie bydgoskim, znowelizowany rozporz ądzeniem nr 145/94 z dnia 17.08.1994 r.
4.9.5.3. UśYTKI EKOLOGICZNE
UŜytki ekologiczne – są to zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów, maj ących znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genotypowych środowiska, jak:
ROZDZIAŁ – IV 100
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne „oczka wodne”, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie u Ŝytkowanej ro ślinno ści, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce itp . UŜytki ekologiczne zostały ustanowione Rozporz ądzeniem Wojewody Kujawsko – Pomorskiego (rejestr b ędący zał ącznikiem Rozporz ądzenia nr 1/2004 Wojewody Kuj. – Pom. Z dnia 19.01.2004 w sprawie uznania za u Ŝytki ekologiczne; Dz. Urz. Woj. Kuj. Pom. Nr 8, poz.76). Na terenie gminy Sadki ochron ą w formie u Ŝytku ekologicznego obj ętych jest 27,63 ha.
TABELA 67. Rejestr u Ŝytków ekologicznych na terenie gminy Sadki Nr rej. Nr rej. Rodzaj Pow. [ha] Lokalizacja Opis pow. wojew. Radzicz 26/S Zbocze rzeki 6,81 Strome zbocze rzeki Orle 150 dz. Nr 20 LP Kraczki Wąwóz okresowo 27/S Wąwóz 0,95 149 Dz. Nr 25 LP zalewany wod ą Łąka (V kl.), Bnin zakrzewienia, teren 48/S Łąka 19,87 - Dz. Nr 80/3 LP wyst ępowania cennych gatunków fauny i flory Źródło: PO Ś 2004
4.9.5.4. POMNIKI PRZYRODY
Definicja pomników przyrody według przytoczonej w tym rozdziale ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku brzmi nast ępuj ąco „ pomnikami przyrody s ą pojedyncze twory przyrody Ŝywej i nieo Ŝywionej lub ich skupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró Ŝniaj ącymi je w śród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.” Na terenie gminy Sadki wyst ępuje 195 obiektów zakwalifikowanych jako pomniki przyrody, w tym: aleja przydro Ŝna składaj ąca si ę ze 100 drzew oraz dwa obiekty obszarowe – stanowiska wawrzynka wiłczełyko.
101 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 68. Ewidencja pomników przyrody na terenie gminy Sadki Nr rej. Nr rej. Pomnik przyrody Lokalizacja Opis Pow. Woj. O obwodzie 384cm, rosn ący na Bnin 93/S Dąb szypułkowy terenie gospodarstwa rolnego 547* dz. nr 146 w Bninie jesiony o obwodach: 360, 285, 280 cm oraz d ąb o obwodzie 392 cm, Jesiony wyniosłe Broniewo 94/S rosn ące w zabytkowym parku 1109 Dąb szypułkowy dz. nr 85 dworskim (nr rej. Zabytków A/228/1-2) w Broniewie Dęby bezszypułkowe Dębionek o obwodach 305 i 280 cm, rosn ące 95/S 835 - 2 szt. dz. nr 139 przy boisku szkolnym w D ębionku Dąb szypułkowy, dąb o obwodzie 340 cm, platany Platany klonolistne-2 o obwodach 470 i 300 cm, lipa szt., Dębowo o obwodzie 320 cm oraz jesiony 96/S 548* Lipa drobnolistna, dz. nr 169 o obwodach 390 i 360 cm, rosn ące Jesiony wyniosłe- 2 w zabytkowym parku dworskim (nr szt. rej. zabytków A/227/1-8) w D ębowie Dęby szypułkowe Dębowo o obwodach od 420 do 290 cm, 97/S 549* - 10 szt. nr 187 rosn ące na skarpie w D ębowie o obwodach 505 i 302 cm, rosn ące Lipy drobnolistne Dębowo 98/S w lesie (dawnym parku wiejskim) 1110 - 2 szt. dz. nr 69/2 w Kraczach Radzicz o obwodzie 406 cm, rosn ący 99/S Dąb szypułkowy 836 dz. nr 211/1 w Radziczu w tym: 77 kasztanowców zwyczajnych o obwodach od 310 do Aleja przydro Ŝna Sadki 180 cm oraz 23 jesiony wyniosłe 100/S 1389 zło Ŝona ze 100 drzew dz. nr 453 o obwodach od 290 do180 cm, rosn ące przy drodze Sadki - Samostrzel w Sadkach o obwodzie 420 cm, rosn ący w parku 101/S Wi ąz szypułkowy dz. nr 512 1111 wiejskim w Sadkowskim Młynie Dęby bezszypułkowe dęby o obwodach: 385, 373, 373, 345 - 5 szt., i 315 cm, buki o obwodach 312 i 300 Buki zwyczajne cm, wi ąz o obwodzie 360 cm oraz Samostrzel 102/S odmiany czerwonej - topole o obwodach: 726, 465, 445 550* dz. nr 3/3 i 5/3 2 szt., i 429 cm, rosn ące w zabytkowym Wi ąz szypułkowy, parku pałacowym (nr rej. zabytków Topole białe - 4 szt. 38/A) w Samostrzelu Dąb szypułkowy, dąb o obwodzie 502 cm oraz derenie Samostrzel 103/S Derenie jadalne o obwodach 50 i 40 cm, rosn ące 551* dz.nr 137 - 2 szt. w ogrodzie szkolnym w Samostrzelu Stanowisko Bnin o powierzchni 1,60 ha, znajduj ące si ę 104/S wawrzynka 1390 dz. nr 56/1 w Bninie wilczełyko Samostrzel o obwodzie 435 cm, rosn ący 105/S Jesion wyniosły 552* dz. nr 153/1 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek Stanowisko Bnin o powierzchni 1,40 ha, znajduj ące si ę 106/S wawrzynka 1391 dz. nr 57/1 w Bninie wilczełyko o obwodach: 381, 376 i 330 cm, Dęby szypułkowe Samostrzel 107/S rosn ące w pobli Ŝu miejscowo ści 553* - 3 szt. dz. nr 153/1 Borek dąb o obwodzie 435 cm oraz lipa Dąb bezszypułkowy Samostrzel 108/S o obwodzie 387 cm, rosn ące w 554* Lipa drobnolistna dz. nr 153/1 pobli Ŝu miejscowo ści Borek
ROZDZIAŁ – IV 102
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Samostrzel o obwodzie 468 cm, rosn ący 109/S Dąb szypułkowy 557* dz. nr 153/1 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek o obwodach: 465, 421 i 410 cm, Dęby szypułkowe Samostrzel 110/S rosn ące w pobli Ŝu miejscowo ści 555* - 3 szt. dz. nr 153/1 Borek Samostrzel o obwodzie 430 cm, rosn ący 111/S Jesion wyniosły 556* dz. nr 153/1 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek Samostrzel o obwodzie 335cm, rosn ący w pobli Ŝu 112/S Grab zwyczajny 558* dz. nr 162/2 miejscowo ści Borek Samostrzel o obwodzie 430 cm, rosn ący 113/S Dąb szypułkowy 564* dz. nr 162/2 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek Jesiony wyniosłe jesiony o obwodach 342 i 320 cm - 2 szt., Samostrzel oraz d ęby o obwodach: 345, 330 114/S 566* Dęby szypułkowe dz. nr 162/2 i 320 cm, rosn ące w pobli Ŝu - 3 szt. miejscowo ści Borek Dęby szypułkowe Kraczki o obwodach: 396, 350, 345, 330, 220 115/S 567* - 6 szt. dz. nr 81/1 i 310 cm, rosn ące w Kraczkach Samostrzel o obwodzie 380 cm, rosn ący 116/S Dąb szypułkowy 559* dz. nr 162/2 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek dąb szypułkowy o obwodzie 370cm Dąb szypułkowy, oraz d ąb szypułkowy Le śnictwo 117/S Dąb szypułkowy trójwierzchołkowy o obwodach 568* Borek trójwierzchołkowy 300/200/200 cm, rosn ące w pobli Ŝu miejscowo ści Borek Dęby szypułkowe Le śnictwo o obwodach 390 i 360 cm, rosn ące 118/S 560* – 2 szt. Borek w pobli Ŝu miejscowo ści Borek Samostrzel o obwodzie 340 cm, rosn ący 119/S Jesion wyniosły 561* dz. nr 162/2 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek o obwodach: 460, 440 i 400 cm, Dęby szypułkowe Samostrzel 120/S rosn ące w pobli Ŝu miejscowo ści 562* - 3 szt. dz. nr 162/2 Borek o obwodach od 580 do 330 cm, Dęby szypułkowe Samostrzel 121/S rosn ące przy drodze do Jadwi Ŝyna 563* -10 szt. dz. nr 162/2 w pobli Ŝu miejscowo ści Borek o obwodach: 455, 410, 395, 390, 387, Dęby szypułkowe Samostrzel 122/S 380 i 378 cm, rosn ące 565* - 7 szt. dz. nr 162/2 w miejscowo ści Borek Le śnictwo o obwodzie 840 cm, znajduj ący 123/S Głaz narzutowy 569* Glinki w pobli Ŝu Kraczek Liszkówko o obwodzie 390 cm, rosn ący na 124/S Dąb szypułkowy 570* dz. nr 167/1 terenie le śniczówki w Glinkach Źródło: PO Ś 2004 * dane z Urz ędu Gminy w Sadkach
4.9.5.5. OBSZAR NATURA 2000
Unia Europejska narzuciła poprzez dyrektyw ę 92/43/EWG - zwan ą Dyrektyw ą Siedliskow ą, utworzenie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Sie ć ma, w zało Ŝeniu, pełni ć kluczow ą rol ę w ochronie ró Ŝnorodno ści biologicznej poprzez zabezpieczenie zagro Ŝonych rodzajów siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk zagro Ŝonych i rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt. Zgodnie z ide ą Natury 2000, ochronie podlegaj ą zarówno gatunki i siedliska, które s ą ju Ŝ rzadkie, jak i te, które s ą najbardziej reprezentatywne dla danego regionu. Jej podstawowym celem jest ochrona przyrodniczego dziedzictwa i realizacja idei zrównowa Ŝonego rozwoju w skali ponad krajowej. Wymaga zgodnego i skoordynowanego
103 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
współdziałania pa ństw. Natura 2000 realizuje w ten sposób decyzj ę powzi ętą na spotkaniu Rady Europy w Goeteborgu w czerwcu 2001 o powstrzymaniu erozji bioró Ŝnorodno ści krajów członkowskich do roku 2010. Południowa cz ęść gminy Sadki znalazła si ę w sieci ekologicznej NATURA 2000. Obszar ten istnieje pod nazw ą Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego – PLB300001. Został ustanowiony Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000, Dz. U. 2004 Nr 229 poz. 2313 z pó źń . zm. Chroniony obszar zajmuje na terenie gminy 3305,40 ha. Praktycznie ochrona obszaru w ramach sieci NATURA 2000 nie wyklucza jego gospodarczego wykorzystania. Jednak Ŝe ka Ŝdy plan lub przedsi ęwzi ęcie, które mo Ŝe w istotny sposób oddziaływa ć na obiekt wchodz ący w skład sieci, musi podlega ć ocenie oddziaływania jego skutków na ochron ę obiektu. Ponadto do Komisji Europejskiej został przekazany obszar Natura 2000 pod nazw ą Dolina Noteci (PLH300004).
4.9.5.6. LASY OCHRONNE
Lasy ochronne – zaliczamy do nich te lasy, które ze wzgl ędu na warunki ich otoczenia maj ą du Ŝe znaczenie przez samo ich wyst ępowanie w krajobrazie. Znaczenie ich polega na wpływie jaki wywieraj ą na gleb ę, klimat i obieg wód, a po średnio na inne gał ęzie produkcji poza le śnictwem oraz na stosunki zdrowotne obszaru gdzie wyst ępuj ą. Do grupy lasów ochronnych zalicza si ę tak Ŝe te lasy, które ze wzgl ędu na swe pochodzenie, skład budow ę oraz inne cechy maj ą szczególn ą warto ść dla nauki, dla ochrony resztek pierwotnej przyrody, lub dla pi ękna krajobrazu. Na terenie gminy Sadki wydzielona są lasy: - glebochronne – zajmuj ą na tereni gminy Sadki około 88,26 ha; - wodochronne – zajmuj ą na terenie gminy Sadki około 425,30 ha.
4.10. WSKA ŹNIKOWA OCENA ROZWOJU GMINY SADKI
W poni Ŝszej tabeli zaprezentowano wska źniki charakteryzuj ące gmin ę Sadki pod wzgl ędem stanu i jako ści środowiska przyrodniczego. Dobrano je w sposób, który ma zapewni ć obiektywn ą i łatw ą ocen ę zmian środowiskowych, jakie zaszły na terenie gminy na przestrzeni 4 ostatnich lat z uwzgl ędnieniem pozytywnych i negatywnych tendencji.
ROZDZIAŁ – IV 104
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
TABELA 69. Wska źniki środowiskowe i zrównowa Ŝonego rozwoju gminy Sadki Jednostka PO Ś i PGO POS i PGO Oceniany element Wska źnik miary 2004-2007 2008-2011 Infrastruktura Liczba komunalnych uj ęć wody szt. b.d. 5 Uj ęcia wód Stacje uzdatniania wody szt. b.d. b.d. Średnia wydajno ść komunalnych uj ęć 3 m /h b.d. 53,64 wody Zu Ŝycie wody Produkcja wody m3/rok b.d. b.d. Długo ść sieci wodoci ągowej km 42,6 86,9 Sie ć Liczba przył ączy wodoci ągowych szt. b.d. 1 120 wodoci ągowa Procent mieszka ńców obj ętych sieci ą % ogółu ludno ści b.d. 81,22 wodoci ągow ą Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie km b.d. 14 gminy Wska źnik skanalizowania gminy (K) K = 1 000 x dł. sieci kanalizacyjnej/liczba K b.d. 19,09 mieszka ńców gminy Wska źnik proporcji dł. sieci kanalizacyjnej Oczyszczanie k/w b.d. 0,16 ścieków do dł. sieci wodoci ągowej Liczba przył ączy kanalizacyjnych szt. b.d. 1,8 Liczba przydomowych oczyszczalni szt. b.d. 17 ścieków Liczba szamb szt. b.d. 453 Procent mieszka ńców obj ętych sieci ą % ogółu ludno ści b.d. 20,77 kanalizacyjn ą Stacje bazowe telefonii Ilo ść stacji na terenie gminy szt. 3 3 komórkowej i linii radiowych
105 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 69. c.d. Wska źniki środowiskowe i zrównowa Ŝonego rozwoju gminy Sadki Jednostka PO Ś i PGO POS i PGO Oceniany element Wska źnik miary 2004-2007 2008-2011 Za soby środowiska przyrodniczego Rze źba terenu Zasoby geologiczne – powierzchnia złó Ŝ ha b.d. 4 i budowa geologiczna Powierzchnia terenów zrekultywowanych ha b.d. b.d. Wody Jako ść wód ujmowanych Klasa jako ści IV / V b.d. podziemne Klasa czysto ści Jako ść cieków wodnych II / III III / V wód Ilo ść jezior z ustalon ą klas ą czysto ści Wody szt. Brak jezior Brak jezior powierzchniowe (przeprowadzone badania) Ilo ść przebadanych k ąpielisk (sezon szt. Brak k ąpielisk Brak k ąpielisk turystyczny maj – wrzesie ń) Udział gleb bardzo kwa śnych % 3 3 Udział u Ŝytków rolnych w całkowitej % b.d. 76,86 powierzchni gminy I b.d. - II b.d. 0,98 IIIa b.d. Gleby 47,43 Klasyfikacja gruntów ornych z IIIb % ogólnej b.d. podziałem na klasy IVa powierzchni b.d. 41,59 bonitacyjne IVb gruntów ornych b.d. V b.d. 9,98 VI b.d. VIZ b.d. - 3 SO 2 [µg/m ] b.d b.d. 3 NO 2 [µg/m ] b.d b.d. Pył zawieszony [µg/m 3] b.d b.d. Benzen [µg/m 3] b.d b.d. 2-metylopropanol Mg 6,455 b.d. Aceton Mg 1,703 b.d. Wielko ść butanol Mg 2,375 b.d. Powietrze dopuszczalnej Ftalan dibutylu Mg 2,315 b.d. atmosferyczne rocznej emisji ksylen Mg 2,300 b.d. Octan butylu Mg 2,315 b.d. Octan etylu Mg 2,300 b.d. toluen Mg 2,175 b.d. Węglowodory Mg 28,196 b.d. aromatyczne Ilo ść wydanych pozwole ń na emisj ę szt. 2 b.d. Odnawialne Liczba instalacji działaj ących w oparciu o szt. 1 1 źródła energii energi ę odnawialn ą Środowisko Ilo ść pozwole ń na emisj ę hałasu szt. b.d. Nie wydano akustyczne 1 1 Ilo ść Rezerwatów przyrody szt. 1 w projekcie 1 w projekcie Ilo ść Obszarów Chronionego Krajobrazu 1 1 Ilo ść Liczba pomników przyrody 32 32 Przyroda stanowisk Ilo ść u Ŝytków ekologicznych szt. 3 3 Obszar NATURA 2000 szt. 1 1 UŜytki le śne oraz grunty zadrzewione 2489 ha b.d. i zakrzewione (16,19 %) Parki wiejskie szt. 5 5 Edukacja ekologiczna Edukacja Ilo ść przeprowadzonych akcji szt. b.d. b.d. ekologiczna edukacyjnych
ROZDZIAŁ – IV 106
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Ilo ść ście Ŝek przyrodniczych, szt. 1 1 rowerowych, pieszych Źródło: Dane z poprzednich i aktualnych opracowa ń PO Ś i PGO
V. ZAŁO śENIA PROGRAMOWE
5.1. WPROWADZENIE
We wcze śniejszych rozdziałach przeprowadzono analiz ę stanu środowiska oraz uwarunkowa ń społeczno - gospodarczych na terenie Gminy Sadki. Szczegółowo omówiono poszczególne elementy środowiska, towarzysz ące im zagro Ŝenia. Konsekwencj ą dokonanej analizy i zidentyfikowanych zagro Ŝeń jest podj ęcie działa ń zmierzaj ących do naprawy niekorzystnego stanu środowiska. W celu realizacji przyj ętego zało Ŝenia konieczne jest zastosowanie głównych zasad polityki ekologicznej w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Wymaga to wyznaczenia: a. celów ekologicznych - cel po osi ągni ęciu którego, ma nast ąpi ć poprawa danego elementu środowiska stanowi ący ostateczny efekt podejmowanych kierunków działa ń (a w ramach kierunków działa ń - zada ń ekologicznych); b. kierunków działa ń – kierunki słu Ŝą ce do osi ągni ęcia wyznaczonych celów ekologicznych; c. zada ń ekologicznych - konkretne przedsi ęwzi ęcia prowadz ące do realizacji wyznaczonych kierunków działa ń w ramach danego celu ekologicznego. Poprzez realizacj ę zada ń ekologicznych mo Ŝna b ędzie osi ągn ąć wymierna popraw ę środowiska przyrodniczego, mierzon ą za pomoc ą wska źników środowiskowych (mierników realizacji).
Cele, zadania, limity i okresy ich uzyskania wynikaj ą przede wszystkim z opracowanych i zatwierdzonych dokumentów, takich jak: • Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2007-2010, z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011-2014 oraz na lata 2012-2015; • Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko - Pomorskiego 2010 z perspektyw ą na lata 2011-2014; • Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko - Pomorskiego; • Raport o stanie powiatu nakielskiego, stycze ń 2001;
107 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
• Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Powiatu Nakielskiego, stycze ń 2001; • Wieloletni Plan Finansowy i Inwestycyjny Gminy Sadki 2008 – 2015; • Strategia Rozwoju Gminy Sadki 2008 – 2020; • Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sadki 2008 –2015.
Program Ochrony Środowiska dla gminy Sadki, oparty wi ęc został o postanowienia wy Ŝej wymienionych dokumentów oraz o postanowienia wynikaj ące z dokumentów planistycznych, koncepcji i innych opracowa ń lokalnych, z uwzgl ędnieniem wymogów wynikaj ących z obowi ązuj ących przepisów.
5.2. CELE, KIERUNKI I ZADANIA DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SADKI
Poni Ŝej przedstawiono cele i kierunki działa ń dla Gminy Sadki w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Ich realizacja zło Ŝy si ę na wypełnianie zada ń okre ślonych w Polityce Ekologicznej Pa ństwa oraz Programie Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko - Pomorskiego oraz Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Nakielskiego, co powinno prowadzi ć do zrównowa Ŝonego rozwoju gminy. Osi ągni ęcie okre ślonego celu w ramach wyznaczonych kierunków działa ń, powinno by ć realizowane za pomoc ą konkretnych zada ń ekologicznych, które okre ślono szczegółowo w harmonogramie realizacyjnym Programu Ochrony Środowiska.
5.2.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA
Rozwój infrastruktury wodno-ściekowej prowadzi do polepszenia standardu Ŝycia mieszka ńców gminy. Niemniej jednak wprowadzanie takiej infrastruktury do środowiska prowadzi ć mo Ŝe do jego dewastacji i zubo Ŝenia. Dodatkowo nieprawidłowo prowadzona gospodarka ściekowa mo Ŝe sta ć si ę źródłem powa Ŝnych lokalnych zagro Ŝeń środowiska przyrodniczego gminy. Uwzgl ędniaj ąc konieczno ść ochrony zasobów przyrodniczych oraz zagro Ŝenia wynikaj ące z nieprawidłowej gospodarki wodno-ściekowej okre ślono cel ekologiczny: modernizacja i rozbudowa infrastruktury dla zapewnienia lepszej ochrony środowiska oraz poprawy warunków Ŝycia mieszkańców. Dla osi ągni ęcia w/w celu, według wytycznych okre ślono dwa ogólne kierunki działa ń ekologicznych: • Zaopatrzenie w wod ę; • Gospodarka ściekowa.
ROZDZIAŁ – IV 108
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
5.2.2. ZASOBY PRZYRODNICZE
Ochrona zasobów przyrody ma prowadzi ć do zachowania istniej ącego stanu (ró Ŝnorodno ści gatunkowej) oraz prawidłowego wykorzystania jej zasobów, jak równie Ŝ przywracania do stanu wła ściwego. Tak podj ęty cel ochrony stworzy warunki do jak najlepszego rozwoju poszczególnych elementów przyrodniczych, co w wymiernym skutku spowoduje wzrost atrakcyjno ści gminy. Uwzgl ędniaj ąc konieczno ść ochrony zasobów przyrodniczych okre ślono cel ekologiczny: zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu wła ściwego składników przyrody, w szczególno ści ekosystemów zachowanych w stanie naturalnym lub zbli Ŝonym do naturalnego. Dla osi ągni ęcia w/w celu, okre ślono nast ępuj ące kierunki działa ń ekologicznych: • Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych; • Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym; • Poprawa ró Ŝnorodności biologicznej i krajobrazowej; • Ochrona lasów; • Zwi ększanie lesisto ści gminy; • Edukacja ekologiczna społecze ństwa w zakresie ochrony przyrody.
5.2.3. POWIERZCHNIA ZIEMI
Podstawowym działaniem proekologicznym w zakresie ochrony powierzchni ziemi jest zapewnienie racjonalnego sposobu pozyskiwania surowców naturalnych. Uwzgl ędniaj ąc to zało Ŝenie okre ślony został cel ekologiczny: Ograniczenie przekształce ń ziemi w wyniku eksploatacji kopalin oraz zmniejszenie uci ąŜ liwo ści zwi ązanych z istnieniem zdegradowanego nieu Ŝytku. Dla osi ągni ęcia w/w celu okre ślono nast ępuj ące kierunki działa ń ekologicznych: • Racjonalne pozyskiwanie kopalin; • Rekultywacja terenów zdegradowanych; • Likwidacja i rekultywacja wszystkich "dzikich" miejsc eksploatacji kopalin; • Ochrona gleb; • Likwidacja i rekultywacja wszystkich „dzikich” miejsc składowania odpadów.
5.2.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE
Gospodarowanie wodami zgodnie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju, a w szczególno ści kształtowanie i ochron ę zasobów wodnych oraz korzystanie z wód
109 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
reguluje ustawa Prawo Wodne. Zakłada ona gospodarowanie wodami uwzgl ędniaj ące zasad ę wspólnych interesów i powinna by ć realizowana przez współprac ę administracji publicznej u Ŝytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczno ści. Uwzgl ędniaj ąc zało Ŝenia ochrony zasobów wodnych okre ślono cel ekologiczny: Zapewnienie wystarczaj ącej ilo ści wody o odpowiedniej jako ści u Ŝytkowej oraz ochrona przed powodzi ą.
Dla osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Zarz ądzanie zasobami wodnymi; • Ochrona zasobów wodnych; • Ochrona przeciwpowodziowa.
5.2.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Zgodnie z przepisami polskiego prawa ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszcze ń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzonych do powietrza pyłów i gazów zanieczyszczaj ących w celu zmniejszenia st ęŜ eń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielko ści. Uwzgl ędniaj ąc zało Ŝenia ochrony powietrza okre ślono cel ekologiczny: Utrzymanie standardów jako ści powietrza, redukcja emisji pyłów i gazów . W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznym: • Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł komunalnych i technologicznych; • Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa; • Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych.
5.2.6. HAŁAS
Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska (Dział V, art. 112), „ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, mi ędzy innymi poprzez utrzymanie hałasu poni Ŝej poziomu dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz przez zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, w przypadku, gdy jest on dotrzymany". Polityka Ekologiczna Pa ństwa zakłada ograniczenie do roku 2011 hałasu na obszarach miejskich wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu równowa Ŝnego nie przekraczaj ącego w porze nocnej 55 dB. Uwzgl ędniaj ąc zało Ŝenia ochrony przed hałasem okre ślono cel ekologiczny:
ROZDZIAŁ – IV 110
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jako ści stanu akustycznego środowiska . W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Monitoring emisji hałasu; • Ochrona przed hałasem komunikacyjnym; • Ochrona przed hałasem przemysłowym .
5.2.7. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
Poziom promieniowania niejonizuj ącego jest jednym z czynników wpływaj ących na jako ść Ŝycia człowieka. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa Ochrony Środowiska. Zgodnie z t ą zasad ą ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni Ŝej dopuszczalnych lub, co najmniej na tych poziomach oraz na zmniejszaniu poziomów pól elektromagnetycznych, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane. Uwzgl ędniaj ąc zało Ŝenia ochrony przed promieniowaniem okre ślono cel ekologiczny: Ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Inwentaryzacja źródeł pól elektromagnetycznych; • Preferowanie małokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego.
5.2.8. RACJONALNE U śYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH
Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi jest jednym z podstawowych warunków zrównowa Ŝonego rozwoju. Uwzgl ędniaj ąc to zało Ŝenie okre ślony został cel ekologiczny: Racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych. W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Racjonalizacja uŜytkowania wody; • Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji; • Zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
Podsumowanie Zmniejszenie zu Ŝycia wody, materiałów i energii oraz wykorzystywanie surowców wtórnych jest bardzo racjonalnym podej ściem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji.
111 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Zmniejszy si ę przez to presja na środowisko, zmniejszeniu ulegn ą opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, zmniejsz ą si ę tak Ŝe koszty energii i surowców stosowanych w produkcji. Realizacja powy Ŝej scharakteryzowanego celu ekologicznego zale Ŝy przede wszystkim od działa ń podejmowanych przez lokalne przedsi ębiorstwa i energetyk ę zawodow ą, a tak Ŝe przez sfer ę komunaln ą. Gmina Sadki, maj ąc jednak na uwadze konieczno ść osi ągni ęcia zało Ŝonych limitów powinna uczestniczy ć w doskonaleniu organizacji rynku energii, promowaniu energooszcz ędnych maszyn i urz ądze ń, stymulowaniu rozszerzenia zakresu inwestycji termoizolacyjnych współpracuj ąc i współdziałaj ąc z jednostkami samorz ądowymi wy Ŝszego szczebla jak i organizacjami bran Ŝowymi.
5.2.9. EDUKACJA EKOLOGICZNA
Edukacja ekologiczna znalazła swoj ą rang ę zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach Prawo Ochrony Środowiska, o Ochronie Przyrody i w Ustawie o Systemie O światy. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika równie Ŝ z podpisanych przez Polsk ę dokumentów mi ędzynarodowych przede wszystkim Agendy 21. W wyniku realizacji ustale ń Agendy 21 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa, powstał w 2000 roku dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przeło Ŝone na konkretne zadania, uj ęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Gminny program edukacji ekologicznej powinien okre śla ć główny cel NSEE: Uwzgl ędniaj ąc to zało Ŝenie okre ślony został cel ekologiczny: Upowszechnienie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Kształtowanie pełnej świadomo ści i budzenie zainteresowa ń społecze ństwa gminy wzajemnie powiązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi poprzez stworzenie lokalnych mechanizmów pozwalaj ących sprosta ć wyzwaniom zwi ązanym z wdra Ŝaniem idei i zasad zrównowa Ŝonego rozwoju; • Kształtowanie w społecze ństwie poczucia odpowiedzialno ści za stan i potrzeb ę ochrony środowiska przyrodniczego.
ROZDZIAŁ – IV 112
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
5.2.10. „GOR ĄCE PUNKTY" I PRZECIWDZIAŁANIE POWA śNYM AWARIOM
Jednym z celów polityki ochrony środowiska jest minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwi ększego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego lub biologicznego, w tzw. „gor ących punktach” . Cel ten ł ączy działania z zakresu ochrony ró Ŝnych elementów środowiska. Z tego wzgl ędu kierunki działa ń słu Ŝą ce do jego osi ągni ęcia skupiaj ą si ę na przyczynach i ewentualnych skutkach ich powstawania. Na terenie gminy Sadki znajduj ą si ę niewielkie podmioty gospodarcze, mog ące znacz ąco oddziaływa ć na pojedyncze elementy środowiska. Działanie tych zakładów (przedsi ębiorstw) wymaga nieustannej kontroli w celu zapewnienia prawidłowej i zgodnej z przepisami działalno ści. Miejscem silnego oddziaływania na środowisko na terenie gminy jest równie Ŝ eksploatowane składowisko odpadów w Ostrówcu. Miejscami wi ększego zagro Ŝenia mog ą sta ć si ę stacja paliw i punty sprzeda Ŝy gazu na terenie gminy.
5.3. STRATEGIA REALIZACJI PRZYJ ĘTYCH CELÓW
Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach kierunki działa ń, jakie nale Ŝy podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Sadki, stanowi ą podstaw ę dla realizacji konkretnych zada ń ekologicznych na przestrzeni kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na terenie powiatu, przewidywanych kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie planowanych inwestycji (dziedzina ochrony środowiska), które przekazane zostały przez Urz ąd Gminy oraz instytucje obligatoryjnie zajmuj ące si ę ochron ą środowiska na obszarze gminy. Z uwagi na szeroki zakres przedsi ęwzi ęć koniecznym do osi ągni ęcia wyznaczonych celów, spo śród wszystkich zada ń ekologicznych wybrano pewn ą grup ę zada ń, któr ą nale Ŝy realizowa ć w pierwszej kolejno ści. Ich zestawienie stanowi krótkookresowy harmonogram - plan operacyjny Programu Ochrony Środowiska na lata 2008 - 2011 zawarty w rozdziale VI. Cz ęść pozostałych zada ń ekologicznych b ędzie realizowana w okresie długoterminowym w ramach długookresowego harmonogramu - planu operacyjnego Programu Ochrony Środowiska na lata 2012-2015. W harmonogramach realizacyjnych zestawiono cele i zadania ekologiczne dla gminy w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska.
113 ROZDZIAŁ – IV
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
5.4. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Ń EKOLOGICZNYCH
W harmonogramach realizacyjnych przygotowanych dla gminy Sadki, poszczególnym celom strategicznym, w ramach wyznaczonych kierunków działa ń, przyporz ądkowano konkretne zadania z okre śleniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizowa ć lub współrealizowa ć. Z uwagi na specyfik ę niektórych zada ń np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne b ędą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko i długoterminowego (m.in. jako zadania ci ągłe). W ramach wyznaczonych harmonogramów realizacyjnych, zadania podzielono na zadania własne gminy i zadania koordynowane. zadania własne gminy - przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji gminy; zadania koordynowane - pozostałe zadania zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które s ą finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie powiatu, ale podległych bezpo średnio organom powiatowym, wojewódzkim, b ądź centralnym. Proces zarz ądzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Maj ąc na uwadze spójno ść koordynacji działa ń pomi ędzy poszczególnymi szczeblami władz samorz ądowych i rz ądowych, a tak Ŝe współprac ę z pozostałymi partnerami, zarz ądzanie środowiskiem gminy Sadki przy pomocy Programu Ochrony Środowiska wymaga ć b ędzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaanga Ŝowanych w jego realizacj ę, struktury organizacji Programu oraz systemu monitoringu. Władze Gminy pełni ą w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedn ą z waŜniejszych jest funkcja regulacyjna , na któr ą składaj ą si ę akty prawa lokalnego - uchwały oraz decyzje administracyjne zwi ązane odpowiednio z okre ślonymi obszarami zagadnie ń środowiskowych. Władze pełni ą równie Ŝ funkcje wykonawcze (zadania wynikaj ące z ustaw) i kontrolne. Po Ŝą dane jest, aby władze gminy pełniły równie Ŝ funkcje wspieraj ące dla podmiotów zaanga Ŝowanych w rozwój gminy oraz funkcje kreuj ące działania ukierunkowane na popraw ę środowiska przyrodniczego. Do podstawowych instrumentów prawnych odnosz ących si ę do zagadnie ń ochrony środowiska nale Ŝą : standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialno ść administracyjna, karna i cywilna. Głównymi instrumentami finansowymi s ą opłaty ekologiczne, kary, fundusze celowe, ulgi podatkowe. W śród instrumentów o charakterze społecznym wyró Ŝniamy dost ęp do informacji, komunikacj ę społeczn ą, edukacj ę i promocj ę ekologiczn ą.
ROZDZIAŁ – IV 114
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
VI. HARMONOGRAM REALIZACYJNY
GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA
Cel ekologiczny : modernizacja i rozbudowa infrastruktury dla zapewnienia lepszej ochrony środowiska oraz poprawy warunków Ŝycia mieszka ńców.
Kierunek działania: Zaopatrzenie w wod ę
1. Zadanie Rozbudowa sieci wodoci ągowej na terenie gminy Sadki oraz sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci ągowej w gminie według potrzeb. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne, środki przeznaczone na ten cel wg Strategii Rozwoju 2.760.000 zł. do roku 2014 Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania Jako ść wody w wodoci ągach (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Wymiana rur azbestowo -cementowych na wyroby bezazbestowe w instalacjach wodoci ągowych. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania Jako ść wody w wodoci ągach (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Sukcesywna budowa sieci wodoci ągowej na nowo powstałych osiedlach, terenach obj ętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz terenach, dla których wydano decyzj ę o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania Długo ść sieci wodoci ągowej, liczba mieszka ńców podł ączonych, (wska źnik środowiskowy)
115 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Kierunek działania: Gospodarka ściekowa
1. Zadanie Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowo ści Sadki oraz tłocznej na pozostałych obszarach gminy. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsięwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, NFO ŚiGW, WFO ŚiGW, kredyty bankowe, środki z Funduszu Rozwoju i Promocji Województwa Kujawsko – Pomorskiego, środki z Regionalnego Programu Operacyjnego UE) Miernik realizacji zadania Długo ść wybudowanej sieci, liczba mieszka ńców podł ączonych do (wska źnik środowiskowy) sieci
2. Zadanie Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej wraz z urz ądzeniami podczyszczaj ącymi w gminie Sadki Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, dotacje Miernik realizacji zadania długo ść i rodzaj zmodernizowanej i wybudowanej sieci. Jakość wód (wska źnik środowiskowy) opadowych odprowadzanych do odbiorników, stan czysto ści odbiorników.
3. Zadanie Wdro Ŝenie systemu st erowania i monitorowania przepompowni ścieków w Sadkach, Śmielinie, Samostrzelu. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania Poprawa sprawno ści funkcjonowania systemu, szczególnie w (wska źnik środowiskowy) przypadku awarii.
4. Zadanie Budowa oczyszczalni przydomowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, b ądź bardzo trudna do realizacji ze wzgl ędów technicznych. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Indywidualni u Ŝytkownicy (wła ściciele gospodarstw) Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszt jednej oczyszczalni ok. 8 000 zł., środki zarezerwowane na ten cel w Strategii Rozwoju – 1 500 000 zł. Źródła finansowania Środki osób prywatnych, fundusze, dotacje, kredyty, po Ŝyczki Miernik realizacji zadania Ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 116
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
5. Zadanie Pełne zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró Ŝniania. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść zewidencjonowanych zbiorników (wska źnik środowiskowy)
6. Zadanie Dalsza rozbudowa sieci kanalizacyjnej zgodnie z zało Ŝeniami Planu Aglomeracji Nakło nad Noteci ą. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania długo ść sieci kanalizacyjnej, liczba podł ączonych mieszka ńców (wska źnik środowiskowy)
7. Zadanie Sukcesywna budowa sieci kanalizacyjnej na nowo powstałych osiedlach, terenach obj ętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz terenach, dla których wydano decyzj ę o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty inwestycyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania długo ść sieci kanalizacyjnej, liczba podł ączonych mieszka ńców (wska źnik środowiskowy)
117 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
ZASOBY PRZYRODNICZE
Cel ekologiczny : zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu wła ściwego składników przyrody, w szczególno ści ekosystemów zachowanych w stanie naturalnym lub zbli Ŝonym do naturalnego.
Kierunek działania: Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych
1. Zadanie Utrzymanie czysto ści w miejscach o wi ększym nat ęŜ eniu ruchu turystycznego (rezerwat Borek). Jednostka realizuj ąca Gmina, Nadle śnictwo Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW, środki Nadle śnictwa Miernik realizacji zadania Powszechne odczucie czysto ści, ochrona ro ślinno ści (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Ustanawianie (wraz z opracowaniem dokumentacji) nowych uŜytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo – krajobrazowych i pomników przyrody. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść ustanowionych form ochrony (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Przygotowanie planu zabiegów konserwacyjnych, piel ęgnacyjnych, rewitalizacji i wzbogacania zasobów środowiska przyrodniczego oraz terenów rekreacji i wypoczynku, w tym renowacji parków, ziele ńców, skwerów, placów i pomników przyrody. Jednostka realizuj ąca Gmina (Plan rozwoju lokalnego gminy) Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Opracowanie planu (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 118
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
4. Zadanie Bie Ŝą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych oraz zieleni wiejskiej. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść podj ętych działa ń (wska źnik środowiskowy)
5. Zadanie Rozwój działalno ści turystycznych i edukacji ekologicznej na bazie rezerwatu „Borek”. Jednostka realizuj ąca Gmina, Nadle śnictwo Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Brak danych kosztowych Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW, Środki finansowe Nadle śnictwa Miernik realizacji zadania Rozwój turystyki (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym
1. Zadanie Opracowanie miejscowych planów przestrzennego zagospodarowania dla poszczególnych sołectw, w celu wyznaczenia nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe, rozwój turystyki. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt opracowania zale Ŝny od ceny ustalonej za opracowanie Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Przestrzeganie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroni ących tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników, kontrola przy wydawaniu pozwolenia na budowę Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
119 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
3. Zadanie Lokalizacja obiektów rekreacyjnych i turystycznych podporz ądkowana wymogom ochrony środowiska przyrodniczego. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników, kontrola przy wydawaniu pozwolenia na budowę Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Kontrola przestrzegania przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystywania jej zasobów. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
5. Zadanie Opracowanie oferty turystycznej gminy (wykreowanie atra kcji turystycznych i sposobów aktywnego sp ędzania wolnego czasu, w tym rozwój turystyki specjalistycznej: rowerowej, konnej, spływy kajakowe, w ędkarstwo, podgl ądanie ptaków i zwierz ąt - birdswaching itp.). Jednostka realizuj ąca Gmina (Strategia Rozwoju Gminy), Starostwo Powiatowe Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt materiałów reklamowych zale Ŝny od ceny ustalonej za wykonanie materiałów Źródła finansowania GFO ŚiGW, PFO ŚiGW, WFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 120
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Kierunek działania: Poprawa ró Ŝnorodno ści biologicznej i krajobrazowej
1. Zadanie Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodnicz ej w celu szczegółowego rozpoznania i udokumentowania zasobów przyrodniczych gminy. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt opracowania zale Ŝny od ustalonej ceny Źródła finansowania Środki własne gminy, WFO ŚiGW, GFO ŚiGW, Bank Ochrony Środowiska, fundusze unijne Miernik realizacji zadania Wykonanie opracowania (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Przeciwdziałanie w ypalaniu traw (kontrola, edukowanie społecze ństwa, nakładanie kar). Jednostka realizuj ąca Gmina, Policja, Stra Ŝ Gminna, Stra Ŝ Po Ŝarna Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków jednostek realizuj ących Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść interwencji (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Kultywowanie zało Ŝeń śródpolnych jako elementu wzbogacaj ącego obszary rolnicze; wprowadzaj ąc ró Ŝnorodno ść biologiczn ą i krajobrazow ą. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt zało Ŝenia uprawy le śnej na gruncie porolnym około 4000 zł/ha (dane wg Nadleśnictwa Szubin) Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Stan zadrzewie ń i zakrzywie ń śródpolnych (wska źnik środowiskowy)
121 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Kierunek działania: Ochrona lasów i zwi ększenie lesisto ści gminy
1. Zadanie Stworzenie systemu zach ęcaj ącego rolników do zalesiania nieprzydatnych rolniczo gruntów b ędących ich własno ści ą. Jednostka realizuj ąca Gmina, ARiMR Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki jednostek realizuj ących, dotacje Miernik realizacji zadania Realizacja zadania, powierzchnia gruntów zalesionych (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Opracowanie granic polno - le śnych lub ich aktualizacja w planie zagospodarowania przestrzennego. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilo ść u Ŝytków (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Obj ęcie ochron ą (np. u Ŝytki ekologiczne) enklaw le śnych na terenie gminy. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilo ść u Ŝytków (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Szkolenie prywatnych wła ścicieli lasów na temat prawidłowych zasad gospodarki le śnej. Jednostka realizuj ąca Gmina we współpracy z Nadle śnictwami Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, środki Nadle śnictwa Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 122
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
5. Zadanie Prowadzenie stałego monitoringu środowiska le śnego w c elu przeciwdziałania stanom niepo Ŝą danym (choroby, szkodniki). Jednostka realizuj ąca Nadle śnictwa Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, w ramach obowi ązków pracowników Nadle śnictwa Źródła finansowania Środki własne Nadle śnictw Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
6. Zadanie Prowadzenie zalesiania równolegle z działaniami prowadz ącymi do zró Ŝnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów. Jednostka realizuj ąca Nadle śnictwa, prywatni wła ściciele Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt zało Ŝenia uprawy le śnej na gruntach le śnych około 4500 zł/ha (dane wg Nadle śnictwa Szubin) Źródła finansowania Środki własne Nadle śnictw i wła ścicieli Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
7. Zadanie Zmn iejszenie powierzchni u Ŝytków rolnych poprzez zalesienie gleb najni Ŝszych klas. Jednostka realizuj ąca Prywatni wła ściciele gruntów Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt zało Ŝenia uprawy le śnej na gruncie porolnym około 4000 zł/ha (dane wg Nadleśnictwa Szubin) Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
123 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
8. Zadanie Działania z zakresu utrzymania małej retencji wodnej oraz ro ślinno ści le śnej stanowi ące cz ęść programu ochrony lasów Nadle śnictwa: - zachowanie i odtworzenie śródle śnych zbiorników i cieków wodnych oraz tworzenie obiektów małej retencji (jazy, zastawki, przepusty), obsadzanie ro ślinno ści ą brzegów cieków wodnych płyn ących przez u Ŝytki niele śne celem zabezpieczenia ich przed erozj ą, - zachowanie w dolinach rzek fragmentów olsów, lasów łęgowych jako regulatorów wilgotno ści i mikroklimatu, - zachowanie w stanie nienaruszonym śródle śnych bagienek, torfowisk Jednostka realizuj ąca Nadle śnictwo Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty Nadle śnictwa Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Edukacja ekologiczna społecze ństwa w zakresie ochrony przyrody
1. Zadanie Promocja turystyczna gminy, wykorzystanie elementów przyrodniczych do kreowania wizerunku gminy. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt materiałów promocyjnych zale Ŝny od ustalonej ceny Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji Ilo ść rozdysponowanych materiałów zadania (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Utworzenie „Zielonej Szkoły”, udział młodzie Ŝy szkolnej w akcji „Sprz ątanie Świata”, udział mieszka ńców w konkursach z zakresu ochrony środowiska, organizowanie szkole ń ekologicznych. Jednostka realizuj ąca Gmina, Powiat, Szkoły, Nadle śnictwa Rodzaj Własne i koordynowane przedsi ęwzi ęcia Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, PFO ŚiGW, GFO ŚiGW, środki Nadle śnictwa Miernik realizacji Ilo ść podj ętych akcji ekologicznych zadania (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 124
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
3. Zadanie Tworzenie i rozwój przyrodn iczych ście Ŝek dydaktycznych; ście Ŝek rowerowych i pieszych. Jednostka realizuj ąca Gmina, Nadle śnictwa Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Długo ść ście Ŝek, rozwój turystyki (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Przeprowadzenie konkursu na „Pi ękn ą Zagrod ę” na terenie wsi, „Pi ękny Balkon”, „Ukwiecone Okno” we wsi. Jednostka realizuj ąca Gmina, ODR, Koła Gospody ń Wiejskich, prywatni inwestorzy Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących, prywatne dofinansowanie Miernik realizacji zadania Liczba zgłosze ń do konkursu (wska źnik środowiskowy)
5. Zadanie Wsparcie rozwoju niekonwencjonalnych (nietradycyjnych) kierunków działalno ści rolniczych ł ącznie z edukacj ą ekologiczn ą oraz wsparcie rozwoju agroturystyki i ekoturystyki. Jednostka realizuj ąca Gmina (Strategia Rozwoju Gminy) Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść nadanych uprawnie ń (wska źnik środowiskowy)
6. Zadanie Pomoc w rozwijaniu ekologicznej produkcji rolnej i przetwórstwa rolno spo Ŝywczego w gminie. Jednostka realizuj ąca Gmina (Strategia Rozwoju Gminy) Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Wzrost ekologicznych form produkcji rolnej (wska źnik środowiskowy)
125 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
POWIERZCHNIA ZIEMI
Cel ekologiczny: ograniczenie przekształce ń ziemi w wyniku eksploatacji kopalin oraz zmniejszenie uci ąŜ liwo ści zwi ązanych z istnieniem zdegradowanego nieu Ŝytku.
Kierunek działania: Racjonalne pozyskiwanie kopalin
1. Zadanie Rozpoznawanie i pozyskiwanie zasobów kopalin w przyszło ści musi odbywa ć si ę zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego oraz wydanymi koncesjami. Jednostka realizuj ąca UŜytkownicy środowiska Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji zadania Ilo ść wydanych koncesji (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Rekultywacja terenów zdegradowanych
1. Zadanie Rekultywacja terenów po zako ńczeniu ewentualnej eksploatacji zło Ŝa z przywróceniem u Ŝytkowych walorów środowiska przez ich wła ścicieli. Jednostka realizuj ąca Koncesjonariusze i podmioty gospodarcze eksploatuj ące zło Ŝa Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Przeprowadzona rekultywacja (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 126
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Kierunek działania: Likwidacja i rekultywacja wszystkich „dzikich" miejsc eksploatacji kopalin (niekoncesjonowanej eksploatacji surowców)
1. Zadanie Zinwentaryzowanie, okre ślenie charakteru i przyczyn zanieczyszcze ń lub przekształce ń (antropogeniczne, naturalne). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Przeprowadzona inwentaryzacja (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Likwidacja i rekultywacja wszystkich „dzikich” miejsc eksploatacji kopalin. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Powierzchnia gruntów zrekultywowanych (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Ustalenie sprawcy zanieczyszcze ń i przekształce ń, w celu obarczenia go kosztami rekultywacji. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść podj ętych działa ń (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Ochrona gleb
1. Zadanie Zapobieganie degradacji gleb na skutek erozji wodnej, wiatrowej. Jednostka realizuj ąca Prywatni wła ściciele gruntów Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji zadania Ochrona gleb (wska źnik środowiskowy)
127 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
2. Zadanie Ochrona gruntów pochodzenia organicznego. Jednostka realizuj ąca Wła ściciele gruntów Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Ochrona gleb (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Likwidacja i rekultywacja wszystkich „dzikich” miejsc składowania odpadów.
1. Zadanie Zinwentaryzowanie „dzikich” miejsc składowania odpadów. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Przeprowadzona inwentaryzacja (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Likwidacja i rekultywacja wszystki ch „dzikich” miejsc składowania odpadów. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Powierzchnia gruntów zrekultywowanych (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Ustalenie sprawcy zanieczyszcze ń i przekształce ń, w celu obarczenia go kosztami rekultywacji. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść podj ętych działa ń (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 128
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE
Cel ekologiczny : zapewnienie wystarczaj ącej ilo ści wody o odpowiedniej jako ści uŜytkowej oraz ochrona przed powodzi ą.
Kierunek działania: Zarz ądzanie zasobami wodnymi
1. Zadanie Realizacja koncepcji gospodarki wodno - ściekowej gminy stanowi ącej podstaw ę do dalszych przedsi ęwzi ęć w tym zakresie i jej wdra Ŝanie. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Opracowanie programu (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Ochrona zasobów wodnych
1. Zadanie Budowa nowych oraz sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci ągowej (szczególnie sieci azbestowo-cementowej po przeprowadzeniu jej inwentaryzacji). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW; środki pomocowe UE Miernik realizacji zadania Długo ść wybudowanej i zmodernizowanej sieci, zmniejszenie strat (wska źnik środowiskowy) wody na przesyle (ró Ŝnica w poborze wody i jej sprzeda Ŝy)
2. Zadanie Bie Ŝą ce modernizacje i utrzymanie stacji uzdatniania wody wprowadzanie nowych technologii. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW; środki pomocowe UE Miernik realizacji zadania Funkcjonowanie stacji uzdatniania, ilo ść miejscowo ści (wska źnik środowiskowy) podł ączonych do tego uj ęcia, jako ść wody w wodoci ągach
129 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
3. Zadanie Wprowadzenie oraz przestrzeganie ogranicze ń w zagospodarowywaniu terenów ochronnych wód podziemnych oraz uj ęć wody. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników, kontrola przy wydawaniu pozwolenia na budowę Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Przeprowadzenie akcji edukacyjno - informacyjnej propaguj ącej optymalizacj ę zu Ŝycia wody przez indywidualnych u Ŝytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne - do podlewania zieleni). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Przeprowadzenie zadania, zmniejszenie zu Ŝycia wody (wska źnik środowiskowy)
5. Zadanie Sukcesywna modernizacja istniej ącej sieci kanalizacyjnej ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej) i pilna realizacja nowych sieci na terenie gminy. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW, fundusze, dotacje, kredyty, po Ŝyczki Miernik realizacji zadania Wzrost długo ści sieci kanalizacyjnej, ilo ść przył ączy, procent (wska źnik środowiskowy) mieszka ńców korzystaj ących ze zbiorczej sieci kanalizacyjnej
ROZDZIAŁ – VI 130
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
6. Zadanie Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, b ądź bardzo trudna do realizacji ze wzgl ędów technicznych (ukształtowanie terenu) - wsparcie finansowe dla mieszka ńców realizuj ących oczyszczalnie przyzagrodowe. Jednostka realizuj ąca Gmina, indywidualni u Ŝytkownicy Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt jednej oczyszczalni około 8 000 zł Źródła finansowania Środki osób prywatnych, środki własne gminy, GFO ŚiGW, fundusze, dotacje, kredyty, po Ŝyczki Miernik realizacji zadania Ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków (wska źnik środowiskowy)
7. Zadanie Inwentaryzacja miejsc zrzutu ścieków nieoczyszczonych. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść dzikich wylewisk (wska źnik środowiskowy)
8. Zadanie Zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró Ŝniania. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść zewidencjonowanych zbiorników (wska źnik środowiskowy)
9. Zadanie Edukacja ekologiczna rolników w zakres ie wdra Ŝania Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki Jednostka realizuj ąca Gmina, O środki Doradztwa Rolniczego, ARiMR Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Przeprowadzone szkolenia (wska źnik środowiskowy)
131 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
10. Zadanie Realizacja programu ograniczania zwi ązków azotowych ze źródeł rolniczych. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Poprawa jako ści środowiska (wska źnik środowiskowy)
11. Zadanie Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszcze ń obszarowych (pozostało ści chemicznych środków ochrony ro ślin oraz nawozów) i punktowych (składowiska obornika) pochodz ących z działalno ści rolniczej - budowa stanowisk składowania obornika i zbiorników na gnojówk ę. Jednostka realizuj ąca Rolnicy Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji zadania Ilo ść wybudowanych stanowisk i zbiorników na gnojowic ę (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Ochrona przeciwpowodziowa
1. Zadanie Opracowanie wytycznych planu operacyjnego ochrony przed powodzi ą. Jednostka realizuj ąca Gmina, Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Realizacja planu przeciwpowodziowego (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Modernizacja i utrzymanie w dobrym stanie technicznym urz ądze ń wodnych (zastawki). Jednostka realizuj ąca Właściciele urz ądze ń, WZMiUW, Gminna Spółka Wodna. Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Stan urz ądze ń wodnych (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 132
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
3. Zadanie Inwentaryzacja, odbudowa oraz prawidłowa eksploatacja systemów melioracji. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Wła ściwy Zarząd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, środki zarezerwowane w Strategii Rozwoju 860 000 zł Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Dro Ŝno ść systemów melioracji (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Regulacja cieków podstawowych: - rozbudowa i regulacja cieków i rowów; - bie Ŝą ca konserwacja rowów b ędąca własno ści ą gminy. Jednostka realizuj ąca Wła ściwy Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych, Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Dro Ŝno ść systemów melioracji (wska źnik środowiskowy)
5. Zadanie Pomoc organizacyjna gminy w funkcjonowaniu Gminnej Spółki Wodnej. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Bud Ŝet gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Prawidłowo prowadzona gospodarka wodna w gminie (wska źnik środowiskowy)
133 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Cel ekologiczny: utrzymanie standardów jako ści powietrza, redukcja emisji pyłów i gazów
Kierunek działania: Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł komunalnych i technologicznych
1. Zadanie Zach ęcanie do moderniza cji urz ądze ń technologicznych. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych modernizacji (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Promowanie i wprowadzanie energii odnawialnej na terenie gminy (prowadzenie wst ępnych rozmów na temat ferm wiatraków, produkcji wierzby energetycznej). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Kontrola przedsi ębiorstw w zakresie emisji pyłów i gazów do powietrza. Jednostka realizuj ąca WIO Ś Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków pracowników jednostki realizuj ącej Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Budowa i modernizacja sieci ciepłowniczej oraz termomodernizacja budynków publicznych w gminie. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, środki zarezerwowane w Strategii Rozwoju 3 300 000 zł Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 134
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Kierunek działania: Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa
1. Zadanie Zintensyfikowanie działa ń na rzecz upowszechniania ogrzewania z wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii (biomasa, energia słoneczna, wodna). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Liczba mieszka ń, w których wprowadzono ekologiczne systemy (wska źnik środowiskowy) grzewcze
2. Zadanie Eliminowanie w ęgla jako paliwa w kotłowniach komunalnych na rzecz paliw niskoemisyjnych (drewno, wierzba energetyczna, gaz, olej opałowy). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Wzrost zu Ŝycia paliw niskoemisyjnych (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Edukacja ekologiczna społecze ństwa na temat wykorzystania proekologicznych no śników energii i szkodliwo ści spalania odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych szkole ń (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Termomodernizacja budynków Jednostka realizuj ąca Wła ściciele budynków (Gmina – budynki komunalne) Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane i własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych, środki własne gminy, fundusze termorenowacyjne Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych renowacji (wska źnik środowiskowy)
135 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
5. Zadanie Udział w upowszec hnianiu informacji na temat zasad i mo Ŝliwo ści termorenowacji budynków. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Liczba rozdysponowanych materiałów (wska źnik środowiskowy)
6. Zadanie Uwzgl ędnianie w Miejscowym Planie Zagospodarowania przestrzennego obszarów energetyki odnawialnej (farm wiatrowych, plantacji ro ślin energetycznych). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
7. Zadanie Rozbudowa sieci gazowej. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki nalata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina, Pomorska Spółka Gazownictwa Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne, koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, środki zarezerwowane w Strategii Rozwoju 5 700 000 zł Źródła finansowania Środki własne gminy, środki inwestorów, dotacje Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych
1. Zadanie Bie Ŝą ce utrzymanie dróg i ci ągów komunikacyjnych o charakterze gminnym (utwardzanie dróg, poprawa nawierzchni, budowa chodników, uzupełnienie systemu oświetlenia drogowego i ulicznego w gminie). Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki nalata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, środki zarezerwowane w Strategii Rozwoju 12 350 000 zł Źródła finansowania Środki własne gminy, dotacje, kredyty, po Ŝyczki Miernik realizacji zadania Poprawa nawierzchni dróg i bezpiecze ństwa na drogach (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 136
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
2. Zadanie Współpraca z zarz ądcami dróg powiatowych w sprawie potrzeb modernizacji ci ągów komunikacyjnych. Jednostka realizuj ąca Powiat; Zarz ąd Dróg Powiatowych Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, około 605 000 zł (dane wg Zarz ądu Dróg Powiatowych w Nakle) Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej; Miernik realizacji zadania Poprawa jako ści dróg powiatowych (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Wspieranie rozwoju ruchu rowerowego (poprzez likwidacj ę barier technicznych oraz tworzenie ście Ŝek rowerowych) o zasi ęgu ponadgminnym. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy; sponsorzy Miernik realizacji zadania Długo ść ście Ŝek pieszych i rowerowych (wska źnik środowiskowy) 4. Zadanie Współpraca z zarz ądcami dróg krajowych w sprawie potrzeb modernizacji ci ągów komunikacyjnych. Jednostka realizuj ąca Województwo; Zarz ąd Dróg Wojewódzkich Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Poprawa jako ści dróg krajowych (wska źnik środowiskowy)
137 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
HAŁAS
Cel ekologiczny: zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jako ści stanu akustycznego środowiska
Kierunek działania: Monitoring emisji hałasu
1. Zadanie Integrowanie opracowa ń planistycznych z problemami zagro Ŝenia hałasem (odpowiednia lokalizacja miejsc rekreacyjnych i mieszkalnictwa). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników, kontrola przy wydawaniu pozwolenia na budowę Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Zachowanie standardów akustycznych środowiska na terenie (wska źnik środowiskowy) gminy
2. Zadanie Okre ślenie terenów najbardziej zagro Ŝonych hałasem, gdzie nale Ŝy prowadzi ć przedsi ęwzi ęcia ochronne w pierwszej kolejno ści (ochrona ludno ści przed hałasem). Jednostka realizuj ąca Gmina (Plan rozwoju lokalnego), Powiat Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Ilo ść okre ślonych terenów (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Prowadzenie monitoringu poziomu hałasu wzdłu Ŝ głównych szlaków komunikacyjnych przechodz ących przez teren gminy. Jednostka realizuj ąca WIO Ś Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Monitorowany poziom emisji hałasu (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 138
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Kierunek działania: Ochrona przed hałasem komunikacyjnym
1. Zadanie Wspieranie inwestycji ograniczaj ących ujemny wpływ h ałasu, mianowicie: budowy ekranów akustycznych i tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej, a tak Ŝe izolacji budynków. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Zachowanie standardów akustycznych środowiska na terenie (wska źnik środowiskowy) gminy
2. Zadanie Budowa szlaków rowerowych. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy i gmin s ąsiednich Miernik realizacji zadania Długo ść ście Ŝek rowerowych (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Modernizacja i budowa dróg (budowa obwodnic, optymalizacja przebiegu tras komunikacyjnych oraz optymalizacja płynno ści ruchu). Jednostka realizuj ąca Wła ściwi zarz ądcy dróg, Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Zachowanie standardów akustycznych środowiska na terenie (wska źnik środowiskowy) gminy
4. Zadanie Dokonanie rozpoznania klimatu akustycznego (sporz ądzenie map akustycznych) ze wskazaniem terenów szczególnie nara Ŝonych na emisj ę hałasu. Jednostka realizuj ąca Zarz ądcy dróg, Powiat Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt opracowania zale Ŝny od ustalonej ceny Źródła finansowania Środki własne jednostek Miernik realizacji zadania Zachowanie standardów akustycznych środowiska na terenie (wska źnik środowiskowy) gminy
139 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Kierunek działania: Ochrona przed hałasem przemysłowym
1. Zadanie Przy powstawaniu przedsi ębiorstw wymaganie zasady BAT – najlepszej dost ępnej techniki, zmian technologicznych w przypadku przekrocze ń emisji hałasu (stosowania obudów dźwi ękochłonnych, ekranów oraz tłumików akustycznych). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników, kontrola przy wydawaniu pozwolenia na budowę, kontrola raportów oddziaływania inwestycji na środowisko Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Zachowanie standardów akustycznych środowiska (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Systematyczna kontrola przedsi ębiorstw, zwłaszcza tych zlokalizowanych w pobli Ŝu jednostek osadniczych lub na ich terenie. Jednostka realizuj ąca WIO Ś Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków pracowników jednostki realizuj ącej Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Zachowanie standardów akustycznych środowiska (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 140
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
Cel ekologiczny: ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznym
Kierunek działania: Inwentaryzacja źródeł pól elektromagnetycznych
1. Zadanie Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilo ść zewidencjonowanych źródeł (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Preferowanie małokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych
1. Zadanie Uwzgl ędnienie w studiach uwarunkowa ń i planach zagospodarowania przestrzennego zagadnie ń pola elektromagnetycznego (pozostawienie w sąsiedztwie linii wysokich napięć wolnych przestrzeni). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Przestrzeganie zasad lokalizacji (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Przestrzeganie granic stref ochronnych zgodnie z ocenami oddziaływania na środowisko dla urz ądze ń nadawczych. Jednostka realizuj ąca Wła ściciele i u Ŝytkownicy urz ądze ń Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków urz ędników, kontrola przy wydawaniu pozwole ń na budow ę Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
141 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
RACJONALNE U śYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH
Cel ekologiczny : racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych
Kierunek działania: Racjonalizacja u Ŝytkowania wody
1. Zadanie Wspieranie działa ń maj ących na celu zagospodarowanie wód opadowych w gospodarstwach domowych i rolnych. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Oszcz ędno ść wody (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Edukowanie mieszka ńców w zakresie os zcz ędzania wody w gospodarstwach indywidualnych. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania, osi ągni ęcie limitów (wska źnik środowiskowy)
Kierunek działania: Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji
1. Zadanie Wprowadzenie bod źców ekonomicznych dla przedsi ęwzi ęć proekologicznych (ulgi podatkowe, mo Ŝliwo ść współfinansowania, itp.) Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych akcji, ilo ść środków przeznaczonych na (wska źnik środowiskowy) akcje
ROZDZIAŁ – VI 142
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Kierunek działania: Zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
1. Zadanie Opracowanie i wdro Ŝenie (zgodnie z Prawem Energetycznym) planów zaopatrzenia w energi ę. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilo ść opracowanie i zastosowanie planu (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Poprawa parametrów energetycznych budynków - termorenowacja (dobór drzwi i okien o niskim współczynniku przenikalno ści cieplnej, wła ściwa izolacja termiczna ścian - ocieplenie budynków, lokalizacja nowych obiektów zgodnie z naturaln ą, cieplejsz ą, kierunkow ą orientacj ą stron świata). Jednostka realizuj ąca Wła ściciele i u Ŝytkownicy budynków Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych remontów (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Stosowanie indywidualnych liczników ciepła. Jednostka realizuj ąca Wła ściciele i u Ŝytkownicy budynków Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych remontów (wska źnik środowiskowy)
143 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Cel ekologiczny: upowszechnienie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej
Kierunek działania: Kształtowanie pełnej świadomo ści i budzenie zainteresowa ń społecze ństwa gminy wzajemnie powi ązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi poprzez stworzenie lokalnych mechanizmów pozwalaj ących sprosta ć wyzwaniom zwi ązanym z wdra Ŝaniem idei i zasad zrównowa Ŝonego rozwoju.
1. Zadanie Opracowanie i wdra Ŝanie gminnego programu eduka cji ekologicznej. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Opracowanie programu (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Aktualizacja gminnej strony internetowej jako źródła informacji o środowisku przyrodniczym gminy, ochronie przyrody. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, przeszkolenie urz ędników w zakresie tworzenia stron internetowych Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Stworzenie strony (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Współpraca z przedstawicielami szkół w zakresie edukacji ekologicznej. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 144
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
4. Zadanie Szkolenie rolników w zakresie rolnictwa ekologicznego i agroturystyki. Wg Strategii Rozwoju Gminy Sadki na lata 2008 - 2020 Jednostka realizuj ąca Gmina, ODR, ARiMR Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych szkole ń i spotka ń (wska źnik środowiskowy)
5. Zadanie Prowadzenie proekologicznej działalno ści wydawniczej (ulotki, informatory, gazetki). Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszt materiałów zale Ŝny od ustalonej ceny Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść rozdysponowanych ulotek (wska źnik środowiskowy)
6. Zadanie Promowanie i pomoc w rozwoju organizacji proekologicznych działaj ących na rzecz rozwoju ekologicznego gminy. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2004 2008 2009 2010 2011-2011
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ilo ść działaj ących organizacji pozarz ądowych w dziedzinie ochrony (wska źnik środowiskowy) środowiska
Kierunek działania: Kształtowanie w społecze ństwie poczucia odpowiedzialno ści za stan i potrzeb ę ochrony środowiska przyrodniczego
1. Zadanie Organizowanie szkole ń z zakresu edukacji ekologicznej i wiedzy o środowisku. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2004 2008 2009 2010 2011-2011
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych szkole ń (wska źnik środowiskowy)
145 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
2. Zadanie Ustanowienie akcji ekologicznych, konkursów i jako pozycji w prawie miejscowym. Jednostka realizuj ąca Gmina Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne Lata realizacji 2004 2008 2009 2010 2011-2011
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW Miernik realizacji zadania Ustanowienie aktem prawa miejscowego i organizowanie akcji (wska źnik środowiskowy)
3. Zadanie Kreowanie aktywnych form edukacji ekologicznej (Dzie ń Ziemi, Sprz ątanie Świata, konkurs: ”Pi ękna Zagroda”) i postaw proekologicznych w Ŝyciu codziennym. Jednostka realizuj ąca Gmina, Nadle śnictwa, Szkoły, Organizacje pozarz ądowe Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2004 2008 2009 2010 2011-2011
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW, prywatni inwestorzy Miernik realizacji zadania Organizowanie akcji (wska źnik środowiskowy)
4. Zadanie Rozwój ekoturystyki w gminie, rozwój ście Ŝek rowerowych. Jednostka realizuj ąca Gmina, Nadle śnictwa, Szkoły, Organizacje pozarz ądowe Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Własne i koordynowane Lata realizacji 2004 2008 2009 2010 2011-2011
Koszty realizacji Koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, środki zarezerwowane w Strategii Rozwoju 430 000 zł Źródła finansowania Środki własne gminy, GFO ŚiGW, prywatni inwestorzy Miernik realizacji zadania Przeprowadzenia zadania (wska źnik środowiskowy)
ROZDZIAŁ – VI 146
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
„GOR ĄCE PUNKTY" I PRZECIWDZIAŁANIE POWA śNYM AWARIOM
Cel ekologiczny : minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwi ększego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego lub biologicznego, w tzw. gor ących punktach .
Kierunek działania: Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi; zapewnienie bezpiecze ństwa
1. Zadanie Kontrola zakładów produkcyjnych i podmiotów gospodarczych, które mog ą znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w celu zapewnienia ich prawidłowej i zgodnej z przepisami działalno ści; (stacja paliw, punkty sprzeda Ŝy gazu, zakłady hodowlane itp.). Jednostka realizuj ąca WIOS Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne, działania w ramach obowi ązków pracowników jednostki realizuj ącej Źródła finansowania Środki własne jednostki realizuj ącej Miernik realizacji zadania Ilo ść przeprowadzonych kontroli (wska źnik środowiskowy)
2. Zadanie Zwi ększenie bezpiecze ństwa przewozów substancji niebezpiecznych przez kontrol ę przewozów i stanu technicznego pojazdów oraz czasu pracy kierowców. Jednostka realizuj ąca Policja, Inspekcja ruchu drogowego, Stra Ŝ Po Ŝarna Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Koordynowane Lata realizacji 2008 2009 2010 2011 2012-2015
Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne jednostek realizuj ących Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wska źnik środowiskowy)
VII. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
7.1. ZAŁO śENIA OGÓLNE
Edukacja ekologiczna znalazła stosown ą rang ę zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie o światy. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika równie Ŝ z podpisanych przez Polsk ę dokumentów mi ędzynarodowych przede wszystkim Agendy 21.
147 ROZDZIAŁ – VI
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
W wyniku realizacji ustale ń Agendy 21 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa, powstał w 2000 r. dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Zostały w nim okre ślone cele, z których do podstawowych nale Ŝą miedzy innymi, upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej identyfikuje i hierarchizuje główne cele edukacji środowiskowej, wskazuj ąc jednocze śnie mo Ŝliwo ści ich realizacji. Jednym z podstawowych zapisów Strategii jest zało Ŝenie, i Ŝ edukacja ekologiczna powinna obejmowa ć całe społecze ństwo, wszystkie grupy wiekowe, zawodowe, a tak Ŝe decydentów na szczeblu centralnym i lokalnym. Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przeło Ŝone na konkretne zadania, uj ęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Na podstawie postanowie ń tego dokumentu powinna by ć realizowana edukacja ekologiczna na obszarach jednostek samorz ądowych.
7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
Edukacja środowiskowa (edukacja ekologiczna) jest koncepcj ą kształcenia i wychowywania społecze ństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie" . Wa Ŝnym elementem jest ł ączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczn ą oraz działaniami praktycznymi. Obejmuje ona przedstawianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Musi dociera ć do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W zwi ązku z tym wa Ŝne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informacj ę ekologiczn ą. Uwzgl ędniaj ąc konieczne zró Ŝnicowanie form i tre ści przekazu, mo Ŝna przyj ąć podział mieszka ńców na pi ęć głównych grup, do których trafia ć powinny odpowiednio przygotowane formy edukacyjne: • pracownicy samorz ądowi gminy (zarz ąd i pracownicy urz ędów); • nauczyciele; • dzieci i młodzie Ŝ; • doro śli mieszka ńcy; • przedsi ębiorcy działaj ący na terenie gminy.
ROZDZIAŁ – VII 148
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Przewidziany do realizacji program edukacji ekologicznej powinien zawiera ć nast ępuj ące zagadnienia: - potrzeb ę edukacji ekologicznej, - przedstawianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, a zwłaszcza gospodarki odpadami, - znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą, - zró Ŝnicowanie form i tre ści przekazu (sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społecze ństwa), - podział mieszka ńców na grupy, do których trafia ć b ędą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne (np. pracowników samorz ądowych gminy, dziennikarzy i nauczycieli, dzieci i młodzie Ŝ, dorosłych mieszka ńców oraz przedsi ębiorców).
Nale Ŝy równocze śnie wyznaczy ć cele i efekty , jakie ma przynie ść prowadzona akcja edukacyjno - informacyjna. S ą nimi przede wszystkim: 1. Ograniczenie zanieczyszczania wód – poprawa jakości wód; 2. Daj ące si ę zmierzy ć, ograniczenie masy odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe, a tym samym wydłu Ŝenie okresu wykorzystania składowiska odpadów; 3. Ograniczenie zanieczyszcze ń powietrza; 4. Poprawa stanu zieleni (parki, lasy); 5. Powstanie trwałych grup mieszka ńców, współpracuj ących z samorz ądem lokalnym, podejmuj ących nowe wyzwania w zakresie edukacji ekologicznej; 6. Zwi ększenie sprzyjaj ącego nastawienia społeczno ści lokalnej do ochrony środowiska.
Wła ściwie opracowany Program edukacji ekologicznej powinien równie Ŝ uwzgl ędnia ć nakłady finansowe oraz mo Ŝliwo ści finansowania zada ń edukacyjnych przewidzianych harmonogramem programu.
Istotna jest równie Ŝ spójno ść tego programu z zało Ŝeniami programów edukacyjnych wy Ŝszych szczebli (powiatowym i wojewódzkim).
Potencjalnym korzystnym uwarunkowaniem rozwoju jest prowadzona na terenie gminy szeroko rozumiana edukacja ekologiczna, skierowana na wykształcenie proekologicznych postaw w śród społecze ństwa. Tego typu działania nie przynosz ą szybkich i wymiernych korzy ści (zwłaszcza ekonomicznych), jednak w kontek ście walorów
149 ROZDZIAŁ – VII
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
posiadanych przez gmin ę, s ą uzasadnione i w dłu Ŝszym okresie przyczyni ą si ę do zmiany mentalno ści mieszka ńców i poprawy szeroko rozumianej atrakcyjno ści gminy. Samorz ąd deklaruje wzmo Ŝenie działa ń proekologicznych (realizacja koncepcji ekorozwoju) wynikaj ących z programu ochrony środowiska, a zwłaszcza tych, które b ędą słu Ŝyć: ograniczeniu ilo ści zanieczyszcze ń lokalnych, uporz ądkowaniu gospodarki wodno - ściekowej na terenie gminy, zintensyfikowaniu działań na rzecz upowszechniania ogrzewania z wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii, usprawnieniu systemu utylizacji oraz zbiórki odpadów komunalnych, prowadzeniu prawidłowej gospodarki le śnej wraz z optymalnym wykorzystaniem opracowanych planów, prawidłowemu ukształtowaniu systemu edukacyjnego (udoskonalenie programów edukacji ekologicznej, utworzenie „Zielonej Szkoły”, udział młodzie Ŝy szkolnej w akcji „Sprz ątanie Świata”, udział mieszka ńców w konkursach z zakresu ochrony środowiska, organizowanie szkole ń ekologicznych), promowaniu rozwoju ekoturystyki i agroturystyki. Gmina rozprowadza materiały dotycz ące szeroko rozumianej ekologii, napływaj ące z zewn ątrz. Plakaty zostaj ą rozwieszone w siedzibie Urz ędu Gminy, w sołectwach. Organizowane s ą tak Ŝe szkolenia na tematy zwi ązane z ekologi ą.
Potencjalnym obszarem rozwoju funkcji turystycznej w powi ązaniu z edukacj ą ekologiczn ą jest rezerwat przyrody „Borek”, gdzie istniej ą doskonałe predyspozycje do rozwoju edukacji ekologicznej, rozwoju turystyki krajoznawczej oraz np. przygotowania programów pobytu dla grup szkolnych (wypoczynek połączony z edukacj ą ekologiczn ą).
Ochrona środowiska przyrodniczego uzale Ŝniona jest od poziomu wiedzy przyrodniczej społecze ństwa. Dlatego w ostatnich latach coraz wi ększego znaczenia nabiera rozwój promocji i edukacji ekologicznej. Lasy Nadle śnictwa Szubin stanowi ą dobr ą baz ę dydaktyczn ą ze wzgl ędu na bogactwo siedlisk le śnych, bogat ą szat ę ro ślinn ą, dobrze zachowane fragmenty drzewostanów o charakterze zbli Ŝonym do naturalnego, istnienie rezerwatów przyrody, szlaków turystycznych oraz bogate walory krajobrazowe. Promowanie i prezentacja walorów przyrodniczych Nadle śnictwa mo Ŝe si ę odbywa ć poprzez działania takie jak: • publikacje naukowe i popularno – naukowe w prasie le śnej, przyrodniczej a zwłaszcza lokalnej, • publikowanie informatorów, biuletynów czy broszurek przez Nadle śnictwo i RDLP traktuj ących o walorach i zagro Ŝeniach środowiska przyrodniczego na podległym im terenie,
ROZDZIAŁ – VII 150
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
• stawianie tablic w miejscach szczególnie ucz ęszczanych z opisem walorów okre ślonego miejsca i zasad w nim post ępowania, • organizowanie „ekologicznych” spotka ń lub zaj ęć w terenie prowadzonych przez umundurowanych pracowników Nadle śnictwa z udziałem zwłaszcza młodzie Ŝy, • tworzenie ście Ŝek dydaktycznych.
Wa Ŝne jest, aby poruszane w publikacjach czy na spotkaniach tematy i problemy dotycz ące ochrony przyrody na terenie Nadle śnictwa były przedstawiane w sposób przejrzysty i docierały do jak najwi ększego grona odbiorców. Zarz ądzenie nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Pa ństwowych z 9 maja 2003 r. w sprawie wytycznych prowadzenia edukacji le śnej społecze ństwa w Lasach Pa ństwowych wprowadziło do stosowania dokument „Kierunki rozwoju edukacji le śnej w Lasach Pa ństwowych”. Edukacja le śna społecze ństwa (a wi ęc edukacja o walorach środowiska przyrodniczego) jest jednym z podstawowych zada ń realizowanych przez Lasy Pa ństwowe, które to zadanie prowadzi równie Ŝ Nadle śnictwo Szubin w oparciu o nowo opracowany „Program Edukacji Le śnej Społecze ństwa w Nadle śnictwie Szubin”.
Dla gminy Sadki powinna by ć opracowana Koncepcja Edukacji Ekologicznej. Dodatkowo dla wygody mieszka ńców, potrzeby szybkiego i sprawnego przekazywania informacji proponuje si ę opracowanie specjalnego modułu internetowego (edukacyjnego) na gminnej stronie internetowej pn.: Gminny Serwis Ekologiczno - Informacyjny . Serwis ten zawierałby informacje przydatne dla mieszka ńców gminy i regionu w zakresie obowi ązków mieszka ńców, odno śnie gospodarki odpadami i prawidłowego gospodarowania nimi oraz szeroko rozumianej ochrony środowiska. Gminne jednostki ochrony środowiska powinny równie Ŝ współpracowa ć z Powiatowym Centrum Edukacji Ekologicznej w zakresie kształtowania świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy Sadki. W tym celu Gmina równie Ŝ powinna stworzy ć Gminne Centrum Edukacji Ekologicznej. Jednostka ta byłaby odpowiedzialna za wprowadzanie i monitorowanie informacji internetowych dla mieszka ńców gminy oraz dostosowywałaby pakiet edukacyjny dla mieszka ńców wzgl ędem ich potrzeb. (np. wprowadzanie informacji na temat obowi ązków unieszkodliwiania odpadów azbestowych przez mieszka ńców gminy). Zadaniem GCEE byłoby podj ęcie kompleksowych działa ń edukacyjnych w zakresie ekologii w śród dzieci, młodzie Ŝy, mieszka ńców i przedsi ębiorców z terenu gminy Sadki. Przyczyniłoby si ę to w znacz ącym stopniu do polepszenia standardu i jako ści Ŝycia ka Ŝdego mieszka ńca gminy, jak równie Ŝ polepszenia środowiska przyrodniczego gminy.
151 ROZDZIAŁ – VII
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
VIII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI
8.1. KRAJOWE I MI ĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJ ĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWA śONY, INTEGRACJ Ę I WSPÓŁPRAC Ę MI ĘDZYNARODOW Ą
Po uzyskaniu przez Polsk ę członkostwa w Unii Europejskiej zrodziły si ę dla naszego kraju nowe mo Ŝliwo ści i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ide ą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodz ących ze źródeł unijnych b ądź innych organizacji mi ędzynarodowych jest obecnie mo Ŝliwe poprzez przyst ępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. W obecnych warunkach gospodarczych kraju, s ą to cz ęsto jedyne źródła finansowania i realizacji inwestycji. Bardzo wa Ŝnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szans ę na rozwój zrównowa Ŝony swojego regionu i polepszenie w nim warunków Ŝycia ludno ści. Poni Ŝej przedstawiono wybrane programy dotycz ące działa ń w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzi ęki którym mo Ŝliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2007 - 2013)
Głównym celem programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska przyrodniczego, zdrowia, zachowaniu to Ŝsamo ści kulturowej i rozwijaniu spójno ści terytorialnej. Źródłem finansowania projektów maj ą by ć środki Funduszu Spójno ści i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wzrost atrakcyjno ści Polski i regionów b ędzie osi ągni ęty dzi ęki inwestycjom w sze ściu obszarach – transportu, środowiska, energetyki, kultury, ochrony zdrowia i szkolnictwa wy Ŝszego – poprzez realizacj ę nast ępuj ących celów szczegółowych programu: 1. Budowa infrastruktury zapewniaj ącej, Ŝe rozwój gospodarczy Polski b ędzie dokonywał si ę przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego. 2. Zwi ększenie dost ępno ści głównych o środków gospodarczych w Polsce poprzez powi ązanie ich sieci ą autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu. 3. Zapewnienie długookresowego bezpiecze ństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikacj ę dostaw, zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii.
ROZDZIAŁ – VIII 152
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
4. Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwi ększenia atrakcyjno ści Polski. 5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia zasobów pracy. 6. Rozwój nowoczesnych o środków akademickich, w tym kształc ących specjalistów w zakresie nowoczesnych technologii.
Do głównych priorytetów POIi Ś zalicza si ę:
I. Gospodark ę wodno - ściekow ą II. Gospodark ę odpadami i ochron ę powierzchni ziemi III. Zarz ądzanie zasobami i przeciwdziałanie zagro Ŝeniom środowiska IV. Przedsi ęwzi ęcia dostosowuj ące przedsi ębiorstwa do wymogów ochrony środowiska V. Ochron ę przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych VI. Drogow ą i lotnicz ą sie ć TEN-T VII. Transport przyjazny środowisku VIII. Bezpiecze ństwo transportu i krajowe sieci transportowe IX. Infrastruktur ę energetyczn ą przyjazn ą środowisku i efektywno ść energetyczn ą X. Bezpiecze ństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii XI. Kultur ę i dziedzictwo kulturowe XII. Bezpiecze ństwo zdrowotne i popraw ę efektywno ści systemu ochrony zdrowia XIII. Infrastruktur ę szkolnictwa wy Ŝszego
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka realizuj ą cele Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO). Instytucj ą Zarz ądzaj ącą w obu tych programach jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Program Operacyjny Europa Środkowa
Głównym celem programu jest wzmocnienie spójno ści terytorialnej, promowanie wewn ętrznej integracji oraz poprawa konkurencyjno ści obszaru Europy Środkowej. Cele cz ąstkowe przyczyniaj ące si ę do realizacji celu głównego to:
1. Podnoszenie konkurencyjno ści obszaru Europy Środkowej poprzez wzmacnianie struktur innowacyjno ści i dost ępno ści.
153 ROZDZIAŁ – VIII
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
2. Poprawa równomiernego i zrównowa Ŝonego terytorialnego rozwoju poprzez podniesienie jako ści środowiska oraz rozwój atrakcyjnych miast i regionów w obszarze Europy Środkowej.
Jednym z najwa Ŝniejszych priorytetów programu, który w szczególny sposób porusza aspekt środowiskowy jest priorytet 3 – Odpowiedzialne korzystanie ze środowiska. Priorytet ten wspiera ć b ędzie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej oraz wzrost efektywno ści energetycznej na przestrzeni obszaru współpracy. Obszarami interwencji omawianego priorytetu s ą: • Rozwój środowiska wysokiej jako ści poprzez zarz ądzanie naturalnymi zasobami i dziedzictwem. • Redukcja ryzyka i wpływu zagro Ŝeń naturalnych i wywołanych działalno ści ą człowieka • Wspieranie wykorzystywania źródeł energii odnawialnej i zwi ększania efektywno ści energetycznej. • Wspieranie ekologicznych (przyjaznych środowisku) technologii i działa ń. Podstawowymi grupami docelowymi są wszyscy krajowi, regionalni, lokalni decydenci oraz instytucje działaj ące w obszarze środowiska, zarz ądzania zasobami naturalnymi, gospodarki wodnej, zarz ądzania zagro Ŝeniami środowiskowymi, efektywno ści energetycznej takie jak: władze lokalne i regionalne, środowiskowe grupy interesu, stowarzyszenia środowiskowe, instytuty stosowanych bada ń środowiskowych, stowarzyszenia, dostawcy energii, jak i wszystkie grupy obywateli i ich przedstawiciele działaj ący w danym obszarze interwencji.
Program Unii Europejskiej Inteligentna Energia dla Europy (IEE)
Głównymi celami IEE jest przede wszystkim: 1. promowanie wydajno ści energetycznej oraz racjonalnego wykorzystania zasobów energetycznych; 2. promowanie nowych i odnawialnych źródeł energii i wspieranie ró Ŝnorodno ści energetycznej; 3. promowanie wydajno ści energetycznej oraz zastosowania nowych i odnawialnych źródeł energii w transporcie.
ROZDZIAŁ – VIII 154
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (2007 - 2013)
Program ma na celu: 1. Popraw ę konkurencyjno ści sektora rolnego i le śnego; 2. Popraw ę środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; 3. Poprawę jako ść Ŝycia na obszarach wiejskich i ró Ŝnicowanie gospodarki wiejskiej.
Program INTERREG IVC
Program INTERREG IVC jest realizowany w ramach celu Europejskiej Współpracy Terytorialnej wspieranej w zgodzie z zało Ŝeniami polityki Funduszy Strukturalnych na lata 2007 - 2013. Ogólnym celem Programu INTERREG IVC, skupiaj ącego si ę równie Ŝ na współpracy mi ędzyregionalnej, jest poprawa skuteczno ść polityki rozwoju regionalnego w obszarach: innowacji, gospodarki opartej na wiedzy, ochrony środowiska i zapobiegania ryzyku, a tak Ŝe wkład w unowocze śnianie gospodarki oraz wzrost konkurencyjno ści w Europie. Cel ten nale Ŝy realizowa ć poprzez wymian ę, współdzielenie oraz transfer do świadcze ń, wiedzy i dobrych praktyk. Promuj ąc ogólnoeuropejsk ą współprac ę, INTERREG IVC wspiera władze regionalne i lokalne w postrzeganiu współpracy mi ędzyregionalnej jako środka rozwoju poprzez dost ęp do do świadcze ń innych. Program INTERREG IVC jest finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR).
Program opiera si ę na dwóch priorytetach tematycznych powi ązanych z agendami z Lizbony i Goteborga, z których najwa Ŝniejszym w analizowanym aspekcie jest priorytet 2 – Środowisko naturalne i zapobieganie ryzyku. Do głównych zagadnie ń zawartych w tym priorytecie nale Ŝą :
• Ryzyko naturalne i technologiczne, • Gospodarka wodna, • Gospodarka odpadami • Ró Ŝnorodno ść biologiczna i zachowanie dziedzictwa naturalnego, • Energia i zrównowa Ŝony transport, • Dziedzictwo kulturowe i krajobraz.
155 ROZDZIAŁ – VIII
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko - Pomorskiego (2007 – 2013)
Przedstawiony program oferuje szereg mo Ŝliwo ści jednak osi ągni ęcie poprzez niego konkretnych funduszy mo Ŝe by ć utrudnione ze wzgl ędu na niezgodno ść współfinansowanych projektów z dyrektywami unijnymi.
Realizacja zało Ŝeń i celów wymienionych w Programie Ochrony Środowiska wymaga znacznych nakładów finansowych. Zdaj ąc sobie z tego spraw ę nale Ŝy d ąŜ yć do zwi ększania wpływów do bud Ŝetu gminy. Innym źródłem finansowania zada ń w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno - ściekowej i szeroko rozumianej ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego na terenie Gminy Sadki i całego kraju powinny by ć tak Ŝe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy FO ŚiGW, Wojewódzki FO ŚiGW, Powiatowy FO ŚiGW, Gminny FO ŚiGW). Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dysponuje środkami pochodz ącymi z wpływów z tytułu opłat i kar, wpływów z przedsi ęwzi ęć organizowanych na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, dobrowolnych wpłat zakładów pracy, dobrowolnych wpłat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych oraz świadcze ń rzeczowych i środków pochodz ących z fundacji. W ustawie Prawo Ochrony Środowiska ustalone s ą cele, które mo Ŝna finansowa ć z GFO ŚiGW (art. 400 – 421). Gminy mog ą korzysta ć tak Ŝe z dotacji i preferencyjnych kredytów: - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - Bank Ochrony Środowiska, - Fundusze z programu PHARE.
Szczególn ą uwag ę samorz ądu Gminy Sadki powinny zwróci ć programy dotycz ące problemu gospodarki odpadami oraz gospodarki wodno - ściekowej. Opracowanie w tym zakresie konkretnego projektu inwestycyjnego dla gminy w ramach jednego z tych programów jest szans ą na uzyskanie środków i faktyczn ą realizacj ę projektu.
Działania w zakresie poprawy warunków środowiska przyrodniczego, efektywno ści energetycznej oraz stanu infrastruktury technicznej Gminy Sadki, przy zało Ŝeniu rozwoju zrównowa Ŝonego, powinny by ć jednym z głównych celów strategicznych gminy, których osi ągni ęcie staje si ę mo Ŝliwe m.in. dzi ęki wykorzystaniu środków oferowanych przez powy Ŝsze programy i fundusze. Szczegółowe informacje dotycz ące przedstawionych programów odnale źć mo Ŝna na stronie internetowej www.kujawsko-pomorskie.pl .
ROZDZIAŁ – VIII 156
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Jest jeszcze wiele innych źródeł finansowania inwestycji, jednak Gmina ka Ŝdorazowo i indywidualnie powinna dopasowa ć system mo Ŝliwo ści finansowania danej inwestycji i przedsi ęwzi ęcia.
IX. STRATEGIA I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU
9.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA
Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarz ądzania tym programem. Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem zasad zrównowa Ŝonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami podmiotów zarz ądzaj ących. W odniesieniu do gminnego Programu Ochrony Środowiska jednostk ą, na której spoczywa ć b ędą główne zadania zarz ądzania tym programem b ędzie Urz ąd Gminy, jednak cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w gminie b ędzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego s ą jeszcze szczeble powiatowy i wojewódzki obejmuj ące działania podejmowane w skali województwa i powiatu, a tak Ŝe szczeble jednostek organizacyjnych, obejmuj ących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska. Na ka Ŝdą z tych jednostek nało Ŝone s ą ró Ŝne (czasami zbie Ŝne) obowi ązki. Na innych zasadach odbywa si ę zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska. Kieruj ą si ę one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho ć uwzgl ędniaj ą one tak Ŝe głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane środowiskiem odbywa si ę przez: dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy prawa, porz ądkowanie technologii i re Ŝimów obsługi urz ądze ń, modernizacje stosowanych technologii, eliminowanie technologii uci ąŜ liwych dla środowiska, instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, stał ą kontrole zanieczyszcze ń. Instytucje działaj ące w ramach administracji a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa maj ą głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: racjonalne planowanie przestrzenne, kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska,
157 ROZDZIAŁ – VIII
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska. Instrumenty słu Ŝą ce do zarz ądzania programem ochrony środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów pranych (np. Prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach itp.) i mo Ŝna je podzieli ć na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.
9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE
Do instrumentów prawnych zaliczamy: pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, decyzje zatwierdzaj ące plany gospodarki odpadami, koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych, raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniej ących inwestycji, uchwały zatwierdzaj ące plany zagospodarowania przestrzennego, decyzje ustalaj ące lokalizacj ę inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring czyli kontrola jako ści stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ści środowiska jak te Ŝ w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni ą je instrumentem o znaczeniu prawym.
9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE
Do instrumentów finansowych zaliczamy: opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchnie, z której odprowadzane s ą ścieki, administracyjne kary pieni ęŜ ne, odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska, pomoc publiczna na ochron ę środowiska w postaci preferencyjnych po Ŝyczek i kredytów, dotacji, odrocze ń, rozło Ŝenia na raty i umorze ń płatno ści wobec bud Ŝetu pa ństwa i funduszy ekologicznych, zwolnie ń i ulg podatkowych.
ROZDZIAŁ – IX 158
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE
Wśród instrumentów społecznych jako najwa Ŝniejszy nale Ŝy wymieni ć współdziałanie. Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne s ą wa Ŝnym elementem skutecznego zarz ądzania opartego o zasady zrównowa Ŝonego rozwoju. Mo Ŝna je podzieli ć na: • narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. Mo Ŝna w nich wyró Ŝni ć dwie kategorie dotycz ące: a) działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), b) powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi a społecze ństwem (udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomo ści – kampanie edukacyjne) • narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro Ŝenia polityk środowiskowych a) środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, b) strategie i plany działa ń, c) systemy zarz ądzania środowiskiem, d) ocena wpływu na środowisko, e) ocena strategii środowiskowych. • narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa Ŝonego rozwoju: a) opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), b) regulacje cenowe, c) regulacje u Ŝytkowania, oceny inwestycji, d) środowiskowe zalecenia dla bud Ŝetowania, e) kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. • narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa Ŝonego rozwoju a) wska źniki równowagi środowiskowej, b) ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, c) monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania.
Kolejnym bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym poj ęciem nale Ŝy rozumie ć ró Ŝnorodne działania, które zmierzaj ą do kształtowania świadomo ści ekologicznej społecze ństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstaw ą jest tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podejmowanych działa ń inwestycyjnych.
159 ROZDZIAŁ – IX
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Wa Ŝna dla ochrony środowiska jest równie Ŝ współpraca pomi ędzy powiatowymi i gminnymi słu Ŝbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Powinny to by ć relacje partnerskie, które b ędą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . I tak pozarz ądowe organizacje ekologiczne mog ą zajmowa ć si ę zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywa ć plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, opracowywa ć operaty ochrony przyrody dla nadle śnictw), prowadzi ć konstruktywne (i jak najbardziej fachowe) programy ochrony ró Ŝnych gatunków czy typów siedlisk, realizowa ć pro środowiskowe inwestycje (np. zwi ązane z alternatywnymi źródłami energii) itp. Tradycyjn ą rol ą organizacji jest te Ŝ prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu. Niezb ędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy społecze ństwa. Bardzo wa Ŝną spraw ą jest wła ściwe, rzetelne i odpowiednio wcze śniejsze informowanie tych mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą dotyczyły w sposób bezpo średni (np. mieszka ńców przez tereny, których posesji b ędzie przebiega ć wodoci ąg). Nie mo Ŝe mie ć miejsca sytuacja, Ŝe o planowanych zamierzeniach dowiaduj ą si ę oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajm ą oni postaw ę negatywn ą (czasami nawet wrog ą) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy do świadczenie wydłu Ŝa to lub nawet czasami uniemo Ŝliwia realizacje planowanych celów. Nale Ŝy jednak pami ęta ć, Ŝe głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw (nawyków) społecze ństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin Ŝycia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównowa Ŝonego rozwoju. Z uwagi na specyfik ę tego zagadnienia trzeba mie ć świadomo ść , Ŝe b ędzie to proces wieloletni, co nie oznacza, Ŝe nie nale Ŝy go prowadzi ć. Działania edukacyjne powinny by ć realizowane w ró Ŝnych dziedzinach, ró Ŝnych formach oraz na ró Ŝnych poziomach, pocz ąwszy od szkół wszystkich stopni a sko ńczywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. W szczególno ści szkolenia ekologiczne powinny by ć organizowane dla: • pracowników administracji; • samorz ądów mieszka ńców; • nauczycieli szkół wszystkich szczebli; • dziennikarzy; • dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje proces edukacji.
ROZDZIAŁ – IX 160
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE
Do instrumentów strukturalnych nale Ŝą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi a tak Ŝe program ochrony środowiska i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrz ędnym dokumentem powinna by ć strategia rozwoju gminy. Dokument ten jest baz ą dla opracowania programów sektorowych np. dotycz ących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska itp. W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczono pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk ą o stan środowiska. Oznacza to, Ŝe ochrona środowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego Ŝycia jego mieszka ńców.
9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
9.2.1. ZASADY MONITORINGU
W procesie wdra Ŝania Programu wa Ŝna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało Ŝonych celów. Z tego wzgl ędu wa Ŝne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego b ędzie mo Ŝliwe dokonanie oceny procesu wdra Ŝania, jak i równie Ŝ b ędą mogły by ć dokonane ewentualne modyfikacje Programu. Monitoring powinien by ć sprawowany w nast ępuj ących zakresach: monitoring środowiska; monitoring programu; monitoring odczu ć społecznych.
Monitoring środowiska System kontroli środowiska, jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska i mo Ŝe by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najwa Ŝniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych s ą w znacznym stopniu dost ępne jako wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i imisji, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, s ą wykonywane w ramach działalno ści np. WIO Ś, RZGW,
161 ROZDZIAŁ – IX
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, ł ąk, terenów parkowych, uŜytków ekologicznych) znany jest instytucjom takim jak np. Urz ędy Gmin, RDLP i innym.
Monitoring programu Najwa Ŝniejszym wska źnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zada ń. Rada Gminy b ędzie oceniała co dwa lata stopie ń wdro Ŝenia Programu, natomiast na bie Ŝą co będzie kontrolowany post ęp w zakresie wykonania przedsi ęwzi ęć zdefiniowanych w programie. Pod koniec 2009 roku nast ąpi ocena realizacji przedsi ęwzi ęć przewidzianych do realizacji w latach 2008 - 2011. Wyniki oceny b ędą stanowiły wkład dla listy przedsi ęwzi ęć , obejmuj ących okres 20010 - 2011. Ten cykl b ędzie si ę powtarzał co ka Ŝde dwa lata, co zapewni ci ągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale Ŝy dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej przyczyny. Powodem mog ą by ć np. brak czasu, pieni ędzy, zasobów ludzkich lub te Ŝ zmiana kolejno ści przewidzianych w programie zada ń priorytetowych. W cyklach czteroletnich b ędzie oceniany stopie ń realizacji celów ekologicznych (okre ślonych w tym dokumencie dla okresu do 2011 roku). Ocena ta b ędzie baz ą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymaga ń zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a dotycz ących okresu, na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony środowiska. Ocena post ępów we wdra Ŝaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie raportu - co dwa lata, Aktualizacja listy przedsi ęwzi ęć - co dwa lata, Aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działa ń - co cztery lata.
ROZDZIAŁ – IX 162
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Na poni Ŝszym schemacie przedstawiono harmonogram monitoringu realizacji Programu.
Monitoring 2008 2009 2010 2011 Itd. Monitoring stanu
środowiska Mierniki efektywno ści
Programu Ocena realizacji listy przedsi ęwzi ęć Raporty z realizacji
Programu Aktualizacja Programu
Ochrony Środowiska
Monitoring odczu ć społecznych Monitoring ten jest sprawowany na podstawie bada ń opinii społecznej i specjalistycznych opracowa ń słu Ŝą cych jako ściowej ocenie udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a tak Ŝe ocenie odbioru przez społecze ństwo efektów Programu, mi ędzy innymi przez ilo ść i jako ść interwencji zgłaszanych do powiatowych władz środowiskowych.
9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁO śONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH
W ocenie post ępu wdra Ŝania Programu Ochrony Środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie załoŜonych efektów ekologicznych. Powinno by ć ono realizowane przy pomocy wska źników (mierników) stanu środowiska i zmian presji na środowisko, a tak Ŝe na wska źnikach świadomo ści społecznej. W tabeli zamieszczonej poni Ŝej zaproponowano najistotniejsze wska źniki, przyjmuj ąc, Ŝe lista ta nie jest wyczerpuj ąca i powinna by ć modyfikowana. Lista ta została oparta na dokonanej w rozdziale IV punkt 4.10. Analizie wska źnikowej.
163 ROZDZIAŁ – IX
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
TABELA 70. Wska źniki monitorowania efektywno ści Programu Jednostka Lata Źródło informacji Wska źnik miary 2008 2009 2010 2011 o wska źnikach Cele ekologiczne: Zasoby przyrodnicze % powierzchni gminy obj ęty % Urz ąd Wojewódzki prawna ochron ą przyrody Sie ć NATURA 2000, ha Ministerstwo Sie ć ECONET Środowiska Urz ąd Wojewódzki Liczba rezerwatów szt Wojewódzki Konserwator Przyrody Liczba rezerwatów szt Wojewódzki posiadaj ących plany ochrony Konserwator Przyrody Liczba planowanych rezerwatów szt Wojewódzki Konserwator Przyrody Liczba u Ŝytków ekologicznych szt Wojewódzki Konserwator Przyrody Liczba pomników przyrody szt Wojewódzki Konserwator Przyrody, Starostwo Powiatowe UŜytki le śne oraz grunty % powierzchni RDLP, zadrzewione i zakrzewione gminy Urz ąd Statystyczny Powierzchnia ziemi Powierzchnia terenów ha Gmina, Powiat zrekultywowanych Udział gleb kwa śnych i bardzo % Okr ęgowa Stacja kwa śnych Chemiczno – Rolnicza, WIO Ś Udział poszczególnych klas % ogólnej Okr ęgowa Stacja bonitacyjnych gleb (grunty orne) powierzchni Chemiczno – Rolnicza, Powierzchnia gleb ochronnych ha Gmina Wody powierzchniowe i podziemne Jako ść cieków wodnych, udział % udziału w WIO Ś wód pozaklasowych (wg oceny ogólnej ilo ści ogólnej) punktów pomiarowych (na terenie gminy) Ilo ść jezior z ustalon ą klas ą szt. WIO Ś czysto ści (raz na rok) Ilo ść przebadanych k ąpielisk szt. (sezon turystyczny maj – wrzesie ń) Długo ść linii brzegowej km wyznaczonej dla zbiorników i cieków wodnych Jako ść wód podziemnych, udział % udziału w WIO Ś wód o bardzo dobrej i dobrej ogólnej ilo ści jako ści (klasa Ia i Ib) punktów monitoringu (na terenie gminy) Liczba uj ęć wody komunalnych szt. Gmina, Spółka wodna Liczba SUW szt Gmina Wydajno ść uj ęć wody m3/d Spółka wodna Produkcja wody m3/rok Długo ść sieci wodoci ągowej na km Gmina, terenie gminy Spółka wodna Liczba przył ączy wodoci ągowych szt Procent mieszka ńców objętych % ogółu Gmina, sieci ą wodoci ągow ą ludno ści
ROZDZIAŁ – IX 164
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Liczba przył ączy wodoci ągowych szt Gmina, Spółka wodna Udział ludno ści obsługiwanej % ogółu Urz ąd Statystyczny przez oczyszczalnie ścieków ludno ści Długo ść sieci kanalizacyjnej na km Gmina, terenie gminy Spółka wodna Liczba przył ączy kanalizacyjnych szt Gmina, Spółka wodna Wska źnik skanalizowania gminy K Gmina (K) K = 1 000 x dł. sieci kanalizacyjnej/liczba mieszka ńców gminy Wska źnik proporcji dł. sieci - kanalizacyjnej do dł. sieci wodoci ągowej Liczba szamb szt Gmina Liczba przyzagrodowych szt Gmina oczyszczalni ścieków 100% długo ści wałów % w stosunku Zarz ąd Melioracji i przeciwpowodziowych ma do całego Urz ądze ń Wodnych wła ściwy stan techniczny rozmiaru ewidencyjnego długo ści wałów Powietrze atmosferyczne Ilo ść pozwole ń na emisj ę szt. Powiat, Gmina Wielko ść dopuszczalnej rocznej [Mg] Powiat, Gmina emisji (wg pozwole ń) dla wska źników - SO 2 - NO 2 -CO - pył całkowity Hałas Ilo ść pozwole ń na emisję hałasu szt. WIO Ś Liczba stref ciszy na jeziorach i liczba Powiat obszarach chronionych akwenów (zachowana co najmniej na obj ętych dotychczasowym poziomie) strefami ciszy Pola elektromagnetyczne Ilo ść emitorów pól szt. Powiat, elektromagnetycznych: województwo - liniowych; - punktowych Racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych Ilo ść zu Ŝytej wody/1 mieszka ńca 3 Urz ąd Statystyczny m /osoba na rok Zu Ŝycie energii w przeliczeniu kW Zakład Energetyczny na 1mieszka ńca na rok Liczba instalacji działaj ących w szt. WIO Ś, oparciu o energi ę odnawialn ą Urz ąd Statystyczny Edukacja ekologiczna Liczba projektów zrealizowanych szt Gmina na rzecz ochrony środowiska Ilo ść ście Ŝek przyrodniczo - szt Powiat, dydaktycznych Gmina „Gorące punkty” i przeciwdziałanie powa Ŝnym awariom Ilo ść sytuacji awaryjnych na szt Gmina terenie gminy w ci ągu roku
165 ROZDZIAŁ – IX
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA
Wybrane akty prawne Regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska zawarte s ą w wielu ustawach i aktach wykonawczych (rozporz ądzeniach, zarz ądzeniach). Do najwa Ŝniejszych z nich, w kontek ście realizacji niniejszego Programu, nale Ŝy zaliczy ć: • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z pó źniejszymi zmianami),- tekst ujednolicony Dz. U z 2008 r. Nr 25 poz. 150); • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880), • Ustawa z dnia 4 lutego 1994, Prawo geologiczne i górnicze. (tekst ujednolicony Dz. U. Z 2005 r Nr 228, poz. 1947 z pó źniejszymi zmianami), • Ustawa z dnia 3 luty 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78 z pó źniejszymi zmianami),(tekst ujednolicony Dz. U. 2004 nr 121 poz 1266); • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z pó źniejszymi zmianami),(tekst ujednolicony Dz. U. 2007 nr 39 poz 251); • Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z pó źniejszymi zmianami),(tekst ujednolicony Dz. U. 2005 nr 239 poz; 2019); • Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001r. w sprawie złó Ŝ wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz innych złó Ŝ kopali leczniczych, a tak Ŝe zaliczenia kopalin pospolitych z okre ślonych złó Ŝ lub jednostek geologicznych do kopali podstawowych (Dz. U. Nr 156, poz. 1815), z pó źn. zmianami
LITERATURA I WYBRANE DOKUMENTY PROGRAMOWE - Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r., - Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 – 2012, z perspektyw ą do roku 2016; - Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006, Ministerstwo Środowiska, 2000, - Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego u Ŝytkowania ró Ŝnorodno ści biologicznej, projekt, Ministerstwo Środowiska 2000, - Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa, 2001 r., - Krajowy Program Zwi ększania Lesisto ści 2003 r.
WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
- Program Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2010 roku przyj ęty przez Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego uchwał ą nr 735/2001 z dnia 19 grudnia 2001r.; - Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego przyj ęty uchwał ą nr XI/135/03 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 26 czerwca 2003 r. i ogłoszony w Dzienniku Urz ędowym Województwa Kujawsko – Pomorskiego Nr 97, poz. 1437; - Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko - Pomorskiego 2010 z perspektyw ą na lata 2011-2014; - Raport o stanie powiatu nakielskiego, stycze ń 2001; - Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Powiatu Nakielskiego, stycze ń 2001; - Opracowanie - Struktura agrarna wsi w Gminie Sadki, Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2002; - Wieloletni Plan Finansowy i Inwestycyjny Gminy Sadki 2008 – 2015; - Strategia Rozwoju Gminy Sadki 2008 – 2020; - Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sadki 2008 –2015; - Dodatek do dokumentacji geologicznej, Geoprogram, Bydgoszcz, maj 2008, - Opracowanie – Badania analityczne parametrów wskaźnikowych wód podziemnych z piezometrów, wody odciekowej i wody powierzchniowej, ProEko, Bydgoszcz, pa ździernik 2008, - Raporty o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego, WIO Ś, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz, 2004; 2005, 2006 r., - Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2007, - Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 1980, - Komentarz do mapy sozologicznej, skala 1:50000, Arkusz N-33-107-D, Wyrzysk, Ławniczak R., - Komentarz do mapy hydrograficznej, skala 1:50000, Arkusz N-33-107-D, Wyrzysk, Choi ński A., - Dost ępne strony internetowe,
WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
Materiały w posiadaniu Urz ędu Gminy w Sadkach: - decyzje, - pozwolenia, - umowy, - raporty i sprawozdania ilo ściowe; - opracowania.
Materiały otrzymane z nast ępuj ących instytucji: - Kujawsko – Pomorskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Bydgoszczy, - Nadle śnictwa Szubin, - Zarz ądu Dróg Powiatowych w Nakle, - Zarz ądu Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy, - Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Bydgoszczy, - Pomorskiej Spółki Gazownictwa, Zakładu Gazowniczego w Bydgoszczy, - Regionalnej Dyrekcji ochrony Środowiska, - KPWiK w Szubinie, - Starostwa Powiatowego.
WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Spis tabel
Nr Nazwa tabeli Strona tabeli 1. Liczba ludno ści w gminie Sadki 9 2. Liczba ludno ści wg ulic w miejscowo ści Sadki 10 3. Wieloletnia analiza liczby ludno ści w gminie Sadki 10 4. Analiza przyrostu naturalnego w gminie Sadki 11 5. Liczba osób bezrobotnych w gminie Sadki 12 6. UŜytkowanie ziemi w gminie Sadki 13 7. Podmioty gospodarcze wg rejestru Regon (stan na 31.12.2006 r.) 14 8. Struktura podmiotów gospodarczych na podstawie PKD (stan na 31.12.2006 r.) 15 9. Powierzchnia zasiewów zbó Ŝ podstawowych w gminie Sadki 17 10. Produkcja zwierz ęca na terenie gminy Sadki 17 11. Charakterystyka gospodarstw rolnych w gminie Sadki 18 12. Komunalne uj ęcia wód podziemnych na terenie gminy Sadki 22 Dane dotycz ące eksploatacji wodoci ągu i urz ądze ń wodoci ągowych przez 13. 24 KPWiK Sp. z o.o. Szubin w 2007 r. Woda dostarczana gospodarstwom domowym i indywidualnym 14. 24 gospodarstwom rolnym na terenie gminy Sadki na przestrzeni lat 2003 - 2007 Eksploatowane uj ęcia wód podziemnych do celów rolniczych i przemysłowych 15. 25 – stan na koniec 2008 r. Długo ść czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy Sadki na przestrzeni lat 16. 26 2003 - 2007 Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego 17. 26 zamieszkania na terenie gminy Sadki na przestrzeni lat 2003 - 2007 Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej na terenie gminy Sadki na 18. 26 przestrzeni lat 2003 - 2007 19. Sie ć wodoci ągowa na terenie gminy Sadki 27 Pobór wody z sieci wodoci ągowej przez mieszka ńców, eksploatowanej przez 20. 27 KPWiK Szubin Dane dotycz ące przył ączy eksploatowanych przez KPWiK Sp. z o.o. Szubin na 21. 27 koniec 2007 r. Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Sadki na przestrzeni lat 2003 - 22. 29 2007 Liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego 23. 29 zamieszkania na terenie gminy Sadki na przestrzeni lat 2003 - 2007 Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Sadki na 24. 30 przestrzeni lat 2003 - 2007 Dane dotycz ące przył ączy kanalizacyjnych na sieci eksploatowanej przez 25. 30 KPWiK Sp. z o.o. Szubin na koniec 2007 r. Dane na temat realizacji KPO ŚK dla Aglomeracji Nakło n/Noteci ą 26. 32 – stan na koniec 2007 r. Wykaz podmiotów zajmuj ących si ę opró Ŝnianiem zbiorników bezodpływowych 27. 36 i transportem nieczysto ści ciekłych na terenie gminy Sadki Zestawienie przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Sadki 28. 40 (zgłoszenie budowy oczyszczalni w roku 2008) Informacja o ilo ści ścieków dopływaj ących do oczyszczalni Nakło nad Noteci ą 29. 44 w 2007 r. Zestawienie bilansu ścieków na oczyszczalni ścieków Nakło nad Noteci ą 30. 44 w poszczególnych miesi ącach 2007 r. Pochodzenie ścieków na oczyszczalni według miejsca powstawania oraz 31. 45 według taryf – 2007 r. 32. Parametry ścieków na oczyszczalni Nakło nad Noteci ą w roku 2007. 46 33. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach 46
SPIS TABEL, RYCIN, ZDJ ĘĆ , WYKRESÓW
Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki
na oczyszczalni Nakło nad Noteci ą w roku 2007. Ilo ść suchej masy osadów powstaj ących na oczyszczalni Nakło nad Noteci ą 34. 47 w latach 2003-2007. 35. Dane dotycz ące stacji transformatorowych na terenie powiatu nakielskiego 48 36. Zestawienie zu Ŝycia energii elektrycznej gminy Sadki w 1999 roku 48 37. Drogi krajowe na terenie gminy Sadki (stan na stycze ń 2008) 53 Wykaz robót drogowo – mostowych wykonanych w roku 2004 – 2008 na 38. 54 terenie gminy Sadki 39. Drogi powiatowe na terenie gminy Sadki (stan na stycze ń 2008r.) 54 Wykaz robót drogowo – mostowych wykonanych w roku 2004 -IX 2008r na 40. 55 terenie gminy Sadki Wykaz robót drogowo – mostowych planowanych do wykonania w roku 2008 – 41. 55 2011 na terenie gminy Sadki 42. Ewidencja dróg gminnych 56 43. Zestawienie inwestycji drogowych 60 44. Klasy bonitacyjne dla gruntów ornych na terenie gminy Sadki 66 Odczyn gleb u Ŝytkowanych rolniczo (w procentach powierzchni u Ŝytków 45. 67 rolnych) 46. Monitoring lokalny składowiska odpadów w Ostrówcu w 2004 roku 72 47. Monitoring lokalnyskładowiska odpadów w Ostrówcu w 2005 roku 73 Wyniki bada ń próbek wody pobranych na składowisku odpadów komunalnych 48. 73 w Ostrówcu 49. Zestawienie pomiarów przepływów chwilowych 77 50. Wykaz stawów hodowlanych na terenie gminy Sadki 78 51. Stan i potrzeby w zakresie melioracji szczegółowych na terenie gminy Sadki 79 52. Melioracje na terenie gminy Sadki (2007 r.) 79 53. Działania w zakresie melioracji i retencjonowania wód 79 54. Planowane prace melioracyjne na terenie gminy Sadki 79 55. Wykaz urz ądze ń wodnych na terenie gminy Sadki 80 56. Klasy czysto ści wód powierzchniowych wg nowej nomenklatury 82 57. Ocena stanu czysto ści rzeki Orli w roku 2006 84 58. Ocena wód rzek na podstawie organizmów makrozoobentosowych 84 59. Ocena stanu czysto ści rzeki Note ć w roku 2006. 85 60. Zmiany jako ści wód rzeki Note ć w latach 2000 - 2006. 85 Klasyfikacja stref dokonana w wyniku pi ątej rocznej oceny za rok 2006 wraz 61. 88 z porównaniem z klasyfikacjami za lata 2002 – 2005 Rozkład emisji zanieczyszcze ń w powiecie nakielskim 62. 89 w latach 2004 - 2006 63. Powierzchnia lasów na terenie gminy Sadki 92 64. Powierzchnia lasów nale Ŝą cych do Nadle śnictwa Szubin. 92 65. Liczebno ść głównych gatunków zwierzyny łownej 94 66. Inwentaryzacja cmentarzy na terenie gminy Sadki 99 67. Rejestr u Ŝytków ekologicznych na terenie gminy Sadki 101 68. Ewidencja pomników przyrody na terenie gminy Sadki 102 69. Wska źniki środowiskowe i zrównowa Ŝonego rozwoju gminy Sadki 105 70. Wska źniki monitorowania efektywno ści Programu 164
SPIS TABEL, RYCIN, ZDJ ĘĆ , WYKRESÓW
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key
Spis zdj ęć
Nr Nazwa zdj ęcia Strona zdj ęcia 1. Ko ściół pw. Św. Wojciecha w Sadkach 19
Spis rycin
Nr Nazwa ryciny Strona ryciny 1. Podział administracyjny powiatu nakielskiego 7 2. Przebieg Szlaku Rowerowego przez Gmin ę Sadki 20 3. Punkty pomiarowe badania wód rzeki Noteci i Orli w roku 2006. 83 4. Monitoring powierzchniowych wód płyn ących 84 Zale Ŝno ść strefy ochronnej za zadrzewieniem od g ęsto ści, szeroko ści, 5. 96 wysoko ści zadrzewienia
Spis wykresów
Nr Nazwa wykresu Strona wykresu 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów w gminie Sadki (ha) 14 2. Struktura procentowa u Ŝytków rolnych na terenie gminy Sadki 16 3. Udział klas bonitacyjnych w gruntach ornych 66 4. Udział klas bonitacyjnych w u Ŝytkach zielonych 67
SPIS TABEL, RYCIN, ZDJ ĘĆ , WYKRESÓW