Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki SPIS TRE ŚCI ROZDZIAŁ I WST ĘP 4 1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA 4 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA 5 1.3. METODA OPRACOWANIA PLANU 5 ROZDZIAŁ II CHARAKTERYSTYKA GMINY 6 2.1. DANE ADMINISTRACYJNE 6 2.2. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE 9 2.3. SPOŁECZE ŃSTWO 9 2.3.1. LICZBA LUDNO ŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE 9 2.3.2. PRZYROST NATURALNY 11 2.3.3. BEZROBOCIE 11 2.4. UśYTKOWANIE TERENU 12 2.5. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA 14 2.6. ROLNICTWO 15 2.6.1. ROLNICTWO EKOLOGICZNE 18 2.7. TURYSTYKA 19 ROZDZIAŁ III INFRASTRUKTURA GMINY 22 3.1. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA 22 3.1.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę 22 3.1.1.1. UJ ĘCIA WÓD ZAOPATRUJ ĄCE SIE Ć WODOCI ĄGOW Ą 22 3.1.1.2. ZAKŁADOWE UJ ĘCIA WÓD – UJ ĘCIA WÓD DO CELÓW GOSPODARCZYCH I ROLNICZYCH 25 3.1.1.3. WODA UJMOWANA NA CELE PRZECIWPO śAROWE 25 3.1.1.4. SIE Ć WODOCI ĄGOWA 25 3.1.1.5. JAKO ŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKA ŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH 28 3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA 29 3.1.2.1. SIE Ć KANALIZACYJNA 29 3.1.2.1.1. KANALIZACJA BYTOWA 29 3.1.2.1.2. KANALIZACJA DESZCZOWA 33 3.1.2.2. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ 33 3.1.2.2.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE 34 3.1.2.2.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW 37 3.1.3. OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW 41 3.1.3.1. OSZCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W NAKLE N. NOTECI Ą 41 3.1.3.2. ZAKŁADOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW 47 3.2. ELEKTROENERGETYKA 47 3.2.1. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII 48 3.3. SIE Ć TELEFONII KOMÓRKOWEJ (TELEKOMUNIKACJA) 49 3.4. GAZOWNICTWO 51 3.5. CIEPŁOWNICTWO 51 3.6. KOMUNIKACJA 53 3.6.1. DROGI 53 3.6.2. KOMUNIKACJA ZBIOROWA 61 3.6.3. KOMUNIKACJA WODNA 61 1 SPIS TRE ŚCI Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key ROZDZIAŁ IV OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 61 4.1. RZE ŹBA TERENU 61 4.1.1. PRZEKSZTAŁCENIA RZE ŹBY TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWEJ WARSTWY SKORUPY ZIEMSKIEJ 62 4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA 63 4.2.1. SUROWCE MINERALNE 63 4.2.1.1. EKSPLOATACJA SUROWCÓW MINERALNYCH JAKO ŹRÓDŁO PRZEOBRA śEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 64 4.3. GLEBY 65 4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB 65 4.3.2. DEGRADACJA GLEB 68 4.3.2.1.. DEGRADACJA NATURALNA GLEB 68 4.3.2.2. DEGRADACJA CHEMICZNA GLEB 69 4.4. WODY PODZIEMNE 69 4.4.1. GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH 71 4.4.2. JAKO ŚĆ WÓD PODZIEMNYCH 71 4.4.3. ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ WÓD PODZIEMNYCH 74 4.4.3.1. MIEJSCA POBORU WÓD PODZIEMNYCH JAKO ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ 75 4.5. WODY POWIERZCHNIOWE 77 4.5.1. SYSTEMY MELIORACYJNE 78 4.6. STAN ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH 80 4.7. ŹRÓDŁA I TENDENCJE PRZEOBRA śEŃ WÓD POWIERZCHNIOWYCH 85 4.8. KLIMAT 86 4.8.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 87 4.8.1.1. STAN CZYSTO ŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO 87 4.8.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO 88 4.8.2. KLIMAT AKUSTYCZNY 89 4.8.3. PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJ ĄCE 90 4.9. RO ŚLINNO ŚĆ 91 4.9.1. LASY 91 4.9.2. ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA 95 4.9.2.1. ROLA ZADRZEWIE Ń ŚRÓDPOLNYCH W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM 95 4.9.3. Ł ĄKI I PASTWISKA 98 4.9.4. ZIELE Ń URZ ĄDZONA 98 4.9.5. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY 99 4.9.5.1. REZERWATY PRZYRODY 99 4.9.5.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU 100 4.9.5.3. U śYTKI EKOLOGICZNE 100 4.9.5.4. POMNIKI PRZYRODY 101 4.9.5.5. OBSZAR NATURA 2000 103 4.9.5.6. LASY OCHRONNE 104 4.10. WSKA ŹNIKOWA OCENA ROZWOJU GMINY SADKI – (STAN OCHRONY ŚRODOWISKA) 104 ROZDZIAŁ V ZAŁO śENIA PROGRAMOWE 107 5.1. WPROWADZENIE 107 5.2. CELE, KIERUNKI I ZADANIA DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY SADKI 108 5.2.1. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA 108 5.2.2. ZASOBY PRZYRODNICZE 109 5.2.3. POWIERZCHNIA ZIEMI 109 5.2.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 109 5.2.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 110 5.2.6. HAŁAS 110 5.2.7. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 111 5.2.8. RACJONALNE U śYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH 111 5.2.9. EDUKACJA EKOLOGICZNA 112 SPIS TRE ŚCI 2 Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki 5.2.10. „GOR ĄCE PUNKTY" I PRZECIWDZIAŁANIE POWA śNYM AWARIOM 113 5.3. STRATEGIA REALIZACJI PRZYJ ĘTYCH CELÓW 113 5.4. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Ń EKOLOGICZNYCH 114 ROZDZIAŁ VI HARMONOGRAM REALIZACYJNY 115 ROZDZIAŁ VII KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 147 7.1. ZAŁO śENIA OGÓLNE 147 7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 148 ROZDZIAŁ VIII SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI 152 8.1. KRAJOWE I MI ĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJ ĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAZONY, INTEGRACJ Ę I WSPÓŁPRAC Ę MI ĘDZYNARODOW Ą 152 ROZDZIAŁ IX ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA 157 9.1. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA 157 9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE 158 9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE 158 9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE 159 9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE 161 9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 161 9.2.1. ZASADY MONITORINGU 161 9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁO śONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH 163 WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA SPIS TABEL, RYCIN, ZDJ ĘĆ , WYKRESÓW 3 SPIS TRE ŚCI Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key I. WST ĘP 1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki uchwalonego dnia 30 marca 2005 r. Rada Gminy w Sadkach, podj ęła: - Uchwał ę Nr XXIII/10/2005 z dnia 30.03.2005 r., ma mocy której zatwierdzono gminny program ochrony środowiska, stanowi ący zał ącznik do niniejszej uchwały. Integraln ą cz ęść programu ochrony środowiska stanowi gminny plan gospodarki odpadami. Obowi ązek sporz ądzenia Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska, nakłada na wójtów i burmistrzów gmin art. 17 i art. 18 Ustawy Prawo ochrony środowiska (z dnia 27 kwietnia 2001 r., tekst jednolity Dz. U. 2001 Nr 25 poz. 150, z pó źn. zm.). Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumian ą problematyk ę ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego Gminy Sadki (gmina wiejska), poło Ŝonej w powiecie nakielskim, województwie kujawsko - pomorskim. Obejmuje ono zagadnienia zwi ązane z: - okre śleniem mo Ŝliwych sposobów finansowania, zało Ŝonych celów i zada ń; - okre śleniem sposobów monitoringu pozwalaj ącego na ocen ę realizacji zało Ŝonego Programu Ochrony Środowiska; - charakterystyk ą obszaru gminy; - analiz ą sytuacji demograficznej i gospodarczej; - analiz ą obecnego stanu środowiska przyrodniczego z uwzgl ędnieniem realizacji PO Ś z 2004 r.; - prognozowaniem zmian zachodz ących w środowisku przyrodniczym analizowanego obszaru; - wytyczeniem celów w zakresie ochrony tego środowiska; - okre śleniem działa ń zmierzaj ących do poprawy stanu środowiska przyrodniczego gminy; - wytyczeniem konkretnych przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą środowiska i popraw ą jego stanu, a tak Ŝe okre ślenie harmonogramu ich realizacji. ROZDZIAŁ – I 4 Green Key Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA Rosn ące zainteresowanie zagadnieniami zwi ązanymi z jako ści ą i ochron ą środowiska przyrodniczego wydaje si ę by ć jednym z najwa Ŝniejszych wyzwa ń stoj ących obecnie przed rządami i społecze ństwami. Rozwi ązywanie „problemów ekologicznych” odnosz ących si ę do stosunku człowieka (jako istoty społecznej) do otaczaj ącego go środowiska, jest jedn ą z głównych dróg prowadz ących do osi ągni ęcia zrównowa Ŝonego rozwoju. Zasady zrównowa Ŝonego rozwoju i ochrony środowiska zostały uwzgl ędnione w niniejszym opracowaniu ze wskazaniem kierunków i hierarchii działa ń zmierzaj ących do ich wprowadzenia na terenie gminy Sadki. Celem Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działa ń programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego gminy Sadki. Zawarte w nim rozwi ązania organizacyjne oraz logistyczno – techniczne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Najpilniejszymi do rozwi ązania kwestiami w zakresie racjonalnego gospodarowania w środowisku przyrodniczym s ą problemy gospodarki odpadami, gospodarki wodno - ściekowej, stanu czysto ści wód powierzchniowych oraz problem małej lesisto ści gminy. Powy Ŝsze przesłanki, daj ą podstaw ę do zdefiniowania ekologicznych celów strategicznych gminy Sadki. Natomiast realizacja poszczególnych celów strategicznych w powi ązaniu z aktywnie wdra Ŝanym programem edukacji ekologicznej społecze ństwa powinna zapewni ć gminie zrównowa Ŝony rozwój. 1.3. METODA OPRACOWYWANIA PLANU Analiza istniej ącego stanu środowiska przyrodniczego, ma na celu identyfikacj ę problemów, które dotycz ą całej gminy Sadki. Niniejszy program stanowi szczegółow ą diagnoz ę stanu środowiska przyrodniczego okre ślaj ąc szanse i zagro Ŝenia, przedstawia konkretne działania zmierzaj ące do poprawy jego stanu, ustala harmonogram ich realizacji oraz przedstawia prognoz ę dalszych zmian w środowisku przyrodniczym gminy Sadki w odniesieniu do regionu i kraju. Przy opracowywaniu programu korzystano tak Ŝe z zapisów zawartych w ni Ŝej wymienionych dokumentach: • Polityka ekologiczna pa ństwa w latach 2009 – 2012, z perspektyw ą do roku 2016; • Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko - Pomorskiego 2010 z perspektyw ą na lata 2011-2014; 5 ROZDZIAŁ – I Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki Green Key • Program Ochrony Środowiska Dla Powiatu Nakielskiego na lata 2004 – 2008 z perspektyw ą na lata 2009 – 2013, marzec 2004; • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sadki na lata 2004 – 2008 z perspektyw ą na lata 2009 – 2013. Niniejszy Program opiera si ę na dost ępnej bazie danych Głównego Urz ędu Statystycznego, WIO Ś w Bydgoszczy, Urz ędu Marszałkowskiego w Toruniu i Urz ędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane z Urz ędu Gminy w Sadkach, Starostwa Powiatowego w Nakle oraz informacje z jednostek działaj ących na omawianym terenie: - Kujawsko – Pomorskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Bydgoszczy, Biura Terenowego w Nakle; - Nadle śnictwa Szubin; - Zarz ądu Dróg Powiatowych w Nakle; - Zarz ądu Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy; - Pomorskiej Spółki Gazownictwa, Zakładu Gazowniczego w Bydgoszczy.