PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH
PRIS 75c | Rhif 410 | Mehefin 2018
Derbyn Presenoldeb lleol Dysgwr y medal yn rali Caerdydd flwyddyn
t.12 t.5 t.11 Y Fets ar y sgrin Lluniau: S4C
Mae’n ddifyr dilyn bywyd pob dydd ar hyn o bryd yng nghwmni Fets Ystwyth yn Llanbadarn ar S4C. Gwelwyd Phil a Kate Thomas, Llandre, gartref gyda’r Llongyfarchiadau pedwar plentyn ac yn y gwaith wrth iddynt drin y gwahanol anifeiliaid. Daw Kate yn wreiddiol o Ogledd Iwerddon ac mae wedi dysgu Cymraeg yn rhugl – hi sydd yn gyfrifol am lawdriniaethau y practis. Mae Phil – sydd yn gyfarwydd fel aelod o dim Talwrn y Beirdd Tal-y-bont. Cyn dod i Lanbadarn bu’n hyfforddi fets yn yr Alban a Cambodia. Nerys Daniel, Cwmrheidol, (canol) yw Prif Nyrs y practis.Mae nifer o wynebau cyfarwydd yr ardal yn y rhaglenni yn dod a’u hanifeiliaid yno. Mae y rhaglen i’w gweld am 8.00 ar nosweithiau Iau a daw y gyfres i ben ar Orffennaf 28ain. Mae hefyd i’w gweld ar S4C Clic, BBC iPlayer a llwyfanau eraill Ar gyfer y ffilmio gosodwyd camerâu bach mewn mannau allweddol o gwmpas yr adeilad i gael lluniau na fyddai gwyr/wragedd camera yn gallu eu cyrraedd! Bow Street yn dathlu’r fuddugoliaeth - gweler t.16 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410 dyddiadurdyddiadur
Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Medi Deunydd i law: Medi 7 Dyddiad cyhoeddi: Medi 19
MEHEFIN 20 Nos Fercher Cyfarfod GORFFENNAF 13 Nos Wener Helfa ISSN 0963-925X blynyddol Cymdeithas y Penrhyn yn Drysor ar droed yn cychwyn o Neuadd festri Horeb am 7.30 Rhydypennau am 6.00. Croeso i bawb. GOLYGYDD – Ceris Gruffudd MEHEFIN 22 Nos Wener Sesiwn nos GORFFENNAF 14 Nos Sadwrn Ail Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch Wener - Elin Fflur yn y Llew Du, Tal-y- Symudiad gyda Disgo Aled Wyn yn ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey bont am 8.00. Tocynnau £8 wrth y drws Dathlu’r Deugain (40) yng Nghlwb Pêl- CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 neu oddi wrth arthurdafis@googlemail. droed Aberystwyth. Mwy o fanylion i GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION com ddod maes o law Y TINCER – Bethan Bebb MEHEFIN 23 Bore Sadwrn Trwco a GORFFENNAF 14-15 Dyddiau Sadwrn Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 Gwerthu Ffrwythau a Llysiau yn Neuadd a Sul Twrnament Pêl-droed Blynyddol IS-GADEIRYDD – Richard Owen, Rhydypennau 10 - 12 y bore. Bow Street - gweler t. 16 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 MEHEFIN 29 Nos Wener Caws, Gwin a GORFFENNAF 20 Ysgolion Ceredigion YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce Chân yn Eglwys Elerch, Bont-goch gyda yn cau 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 Bois y Rhedyn ac artistiaid lleol am 7.00 GORFFENNAF 23-26 Sioe Fawr TRYSORYDD – Hedydd Cunningham GORFFENNAF 4 Dydd Mercher Sgwrs Llanelwedd Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth yn Saesneg gan Hilary Peters The AWST 3-11 Eisteddfod Genedlaethol ( 820652 [email protected] HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd history of the Gogerddan Estate yn Caerdydd Drwm, LLGC am 13.00 Tocynnau AWST 4 Dydd Sadwrn Sioe Capel TASG Y TINCER – Anwen Pierce am ddim o LLGC 01970 632548 Bangor TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette digwyddiadau.llyfrgell.cymru AWST 18 Dydd Sadwrn Sioe Penrhyn- Llys Hedd, Bow Street ( 820223 GORFFENNAF 4-6 Dyddiau Mercher i coch; cynhelir yn Neuadd y Penrhyn; Gwener Ras yr Iaith.Bydd cymal o’r ras yn Llywyddion: Mr & Mrs Alwyn Davies, ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL cychwyn o Fachynlleth am 4.30 pm nos Carwyn a Gethin, Fferm Brennan, Mrs Beti Daniel Fercher. Bydd Aeron a Wil o’r gyfres deledu New Cross; ceisiadau yn cau ar Nos Glyn Rheidol ( 880 691 ‘ Wil ac Aeron’ yno i ddechrau’r ras. Bydd Fercher 15 o Awst. Rhaglenni ar gael yn Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, yn gorffen yn Aberystwyth am 6.30. O 5.00 Swyddfa Bost Penrhyn-coch a Garej Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 ymlaen ar Safle’r Band yn Aberystwyth Tŷ Mawr, Siop Spar Bow Street a Siop BOW STREET bydd adloniant gan Meibion y Mynydd, Capel Bangor. Bydd y Neuadd ar agor i’r Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Gwilym Bowen Rhys, y Cledrau a’r Pictôns. cyhoedd o 2.30y.p. Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Am fwy o wybodaeth gweler MEDI 1 Dydd Sadwrn Sioe Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 GORFFENNAF 5 Nos Iau Prom ysgolion Rhydypennau Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 cynradd Ceredigion yn y Neuadd Fawr MEDI 6 Nos Iau Cyfarfod blynyddol CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN am 7.00 Fforwm Papurau Bro Ceredigion yn Mrs Aeronwy Lewis GORFFENNAF 6 Nos Wener Noson Felin-fach am 7.00 Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 goffi flynyddol Capel Noddfa yn festri’r MEDI 10 Nos Lun Cyfarfod blynyddol CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI capel am 7.00. y Tincer yn Neuadd Pen-llwyn, Capel Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 GORFFENNAF 7 Pnawn Sadwrn Te Bangor am 7.00 Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Hufen a Mefus Blynyddol Eglwys MEDI 15 Dydd Sadwrn Eisteddfod Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch Sant Ioan Penrhyn-coch rhwng 3-5 y Gadeiriol Cwmystwyth yng Nghapel ( 623 660 prynhawn. Siloam am 1.30 DÔL-Y-BONT GORFFENNAF 9 a 10 Dyddiau Llun a MEDI 19 Nos Fercher Noson agoriadol Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 Mawrth Arad Goch yn cyflwyno Na na Cymdeithas y Penrhyn DOLAU Nel yng Nghanolfan y Celfyddydau, Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 Aberystwyth 9fed (10:00 a 13:00) 10fed GOGINAN (10:00) Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 LLANDRE Mrs Nans Morgan Dolgwiail, Llandre ( 828 487 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan PENRHYN-COCH y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd TREFEURIG lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Mrs Edwina Davies Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi- Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.
2 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Mai 2018 30 MLYNEDD YN OL £25 (Rhif 138) Haf ap Robert, 103 Bryncastell, Bow Street £15 (Rhif 143) Maldwyn Williams, 38 Aberwennol, Y Borth £10 (Rhif 93) Gaenor E Jones, Hafle, Bow Street
Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tim dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Mai 16
Rhodd Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhodd isod. Croesewir pob cyfraniad boed gan unigolyn, gymdeithas neu Gyngor. Plant Ysgol Penrhyn-coch o gylch yr ysgolfeistr, Mr R.T. Evans, sydd yn Cyngor Cymuned Tirymynach £400 ymddeol eleni. Llun: Hugh Jones (O Dincer Mehefin 1988)
Caws, Gwin a Chân Eglwys Elerch Bois y Rhedyn fydd prif atyniad noson flynyddol Caws, Gwin a Chân, Eglwys Elerch a gynhelir ar nos Wener, 29 Mehefin, gyda chefnogaeth rhai o blant talentog yr ardal. Mae’r Bois yn disgrifio eu hunain fel ‘criw o fechgyn o ardal Llanddewibrefi sydd â’u gwreiddiau yn ddwfn yn y mynyddoedd’. Ond mae eu harweinydd, Delyth, yn ferch sydd â’i gwreiddiau yma yn ardal Tal-y-bont. Mae’n ferch i Ifan a Beti Jones, fferm Carregcadwgan, sydd yn gefnogwyr selog a ffyddlon i noson Caws a Gwin Eglwys Elerch ers blynyddoedd. Edrychwn ymlaen at groesawu’r bechyn i Bont-goch i’n diddanu. Gwahoddwyd Plant Ysgol Trefeurig gyda Mrs M.C. Davies, yr ysgolfeistres, sydd yn Eirwen a John Hughes, Fferm Pen-cwm, ymddeol eleni. Llun: Hugh Jones (O Dincer Mehefin 1988) Penrhyn-coch i weithredu fel llywyddion y noson, a bydd y Canon Andrew Loat yn arwain y gweithgareddau.
3 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Cyngor Cymuned Tirymynach
Cyfarfu’r Cyngor ar ar wal y Neuadd. Eglurodd yn hael tuag at elusennau gwybodaeth wedi dod am nos Iau 26 Ebrill o dan ymhellach fod cwynion lleol. Diolchodd am bob lwybr y Dolau, a bod tair gadeiryddiaeth y Cyng. cyson am y llanast ar ochor cefnogaeth, yn aelodau a damwain wedi digwydd Rowland Rees. Llawenydd ein priffordd, a bod un chlerc, ac i’r Cynghorydd ger yr Hairpin Bend ar oedd medru llongyfarch dyn pwysig wedi dweud Sirol Paul Hinge. Gobeithiai ffordd Clarach yn ystod Neuadd Rhydypennau am mai cyfrifoldeb y Cyngor fod y cyhoedd yn y flwyddyn, a dim ond y leoli noson lwyddiannus o Sir yw ymylon y ffyrdd, ac ymwybodol o’r gwaith mae’r coed sy’n dal cerbydau ddramâu a phantomeim yn Asiantaeth y Ffordd Fawr Cyngor yn ei gyflawni. rhag syrthio dros yr ochr ddiweddar er difyrrwch i’r (Trunk Road) yw’r ffyrdd. Derbyniwyd y Fantolen serth. Cyfeiriodd at y ffaith trigolion lleol. Da yw deall Mae’r cwteri i gyd wedi eu Ariannol am 2017-2018 fel na chasglwyd ysbwriel yn fod y pwyllgor yn bwrw dadflocio yn yr ardal erbyn un cywir, a diolchwyd i’r rhan helaeth o Bow Street y ymlaen gyda chynlluniau ar hyn. Clerc am ei waith trylwyr. Yn diwrnod cynt. Roedd rhywun gyfer y tymor byr a hir. Ond Un cais cynllunio a ddaeth ôl ein arfer, ail etholwyd y anghyfrifol wedi taflu 3 litr mynegwyd siom unwaith eto i law, sef godi garej yn Cadeirydd, y Cyng Rowland o baent i mewn, gan lygru y fod lladron wedi ymosod ar Dolruddin, Y Lôn Groes. Nid Rees, a’r is-gadeirydd, cyflenwad ailgylchu, fel bod y Neuadd a dwyn yr allweddi oedd unrhyw wrthwynebiad. y Cynghorwraig Meinir rhaid tynnu’r lori oddi ar y a chreu difrod. Nid oes Cynhaliwyd Cyfarfod Lowry. Etholwyd y canlynol ffordd i’w llwyr lanhau. Nid ond gobeithio y gellir dal y Blynyddol Agored o’r i gynrychioli’r Cyngor ar oedd lori wrth gefn i’w cael drwgweithredwyr yn fuan. Cyngor ar nos Iau 31 Mai bwyllgorau lleol – Pwyllgor ychwaith. Nid oes air wedi dod am yr yn Neuadd Rhydypennau o y Neuadd: y Cyng Robert Yna buwyd yn trafod Archwiliad Allanol oddi wrth dan lywyddiaeth y cadeirydd Pugh; Pwyllgor Henoed: Adroddiad Drafft Swyddfa Grant Thornton. Derbyniwyd y Cyng. Rowland Rees. y Cyng Meinir Lowry; Archwilio Cymru, sy’n trydedd rhan o’r precept Eleni eto ni phresenolwyd y Pwyllgor Ffrindiau Cartref delio â rhai methiannau oddi wrth Ceredigion (daw cyfarfod gan unrhyw aelod Tregerddan: y Cyng Meinir mewn llywodraethau. mewn tri thaliad bellach). o’r cyhoedd. Llongyfarchwyd Chambers; Cymdeithas Cae Gan fod yr adroddiad yn Penderfynwyd ymuno Clwb Pêl-droed Bow Street Chwarae Rhydypennau: y gyfrinachol ar hyn o bryd, eleni eto â Llais Cymru, tâl ar eu llwyddiant yn ennill Cyng Vernon Jones; Ysgol ni ellir adrodd ei gynnwys, aelodaeth yn £293. Da clywed dau gwpan ar ddiwedd Rhydypennau: y Cyng Sian na dim o’r trafodaethau, bod dyfodol Bron-glais yn y tymor, y tîm cyntaf yn Jones; PACT: y Cynghorwyr dim ond dweud ein bod sicr eto, a diolchir i’r rhai a cipio Cwpan Cynghrair Dewi James, Dewi Evans a yn derbyn yr adroddiad, ac fu’n gweithio yn galed dros Spar Canolbarth Cymru, a’r Meinir Lowry. Adroddodd eisoes wedi gweithredu rhai yr wyth mlynedd diwethaf i eilyddion yn ennill Cwpan nifer o’r Cynghorwyr o’r argymhellion, a bydd sicrhau fod y gwasanaethau Len a Julia Newman yn uchod nad ydynt wedi cael cadarnhad o hyn yn cael yn ddiogel. ogystal â chipio’r Gynghrair. gwybodaeth am cyfarfodydd ei ddanfon i’r Archwilydd Adroddodd y Cynghorydd Hefyd llongyfarchwyd Lewis yn ystod y flwyddyn. A fydd Cyffredinol mewn da bryd. Paul Hinge ei fod wedi Ellis Jones ar ddod ymlaen ysgrifenyddion y pwyllgorau Diolch i’r cadeirydd, y Cyng cyfarfod â chynrychiolaeth o i chwarae rygbi i Gymru cystal â nodi’r uchod? Rowland Rees am ein tywys bwysigion i drafod materion yn ystod y gêm yn erbyn Yr oedd pawb yn bresennol yn ddoeth ac amyneddgar parthed y llwybr troed/ Awstralia. yn y cyfarfod a ddilynodd drwy’r adroddiad, a’r seiclo o ben lôn Dolau i Derbyniwyd cofnodion yr uchod, sef Cyfarfod mis drafodaeth. Rhydypennau ac ymhellach i Cyfarfod Blynyddol 2017 fel Mai, eto o dan lywyddiaeth Cynhelir y cyfarfod nesaf fyny at Dolgau. Yn bresennol rhai cywir, a diolchwyd i’r y Cyng Rowland Rees. ar nos Iau, 28 Mehefin. oedd y Cyng. John Roberts, Clerc, y Parchg Richard Lewis Derbyniwyd y cofnodion Elin Jones AC, a Richard am ei waith yn ystod y tymor. fel rhai cywir. Adroddwyd Thomas o Asiantaeth y Cyflwynodd y Cadeirydd ei bod panel gwydr cysgodfa Ffordd Fawr sydd hefyd adroddiad, gan nodi ein bod bysiau ar waelod y pentre yn cynghori Ken Skates, wedi gwneud ein gorau i wedi torri, a bod rhaid i’r Gweinidog y Cynulliad. Mae’r ddelio ag arian cyhoeddus Cyngor drefnu i’w drwsio. olwynion yn troi yn araf. gan barchu cyfrifoldeb y Derbyniwyd cais cynllunio Eirian Reynolds, Mae cynlluniau ar gyfer gwaith. Rydym wedi darparu am godi chwech o dai ar Tech. S.P. yr orsaf, neu Cyfnewidfa meinciau o ddeunydd wedi ddarn o dir rhwng Garn Isa GWASANAETH Drafnidiaeth Bow Street eu ailgylchu yn ogystal a a Garn Rhos, i’r gogledd o IECHYD – i roi yr enw swyddogol gofalu fod yr ardal yn lân Faes Ceiro. Gan bod y Cyngor A DIOGELWCH arni! – nawr yn nwylo a thaclus. Rhoesom pob yn ymwybodol o gonsyrn Arolygon Diogelwch Adran Gynllunio Cyngor cefnogaeth i ymgyrch yr lleol, penderfynwyd mynegi Asesiadau Peryglon Ceredigion. Bu’r Cynghorydd orsaf newydd, arafu traffig o hynny i’r Adran Gynllunio. Archwiliadau Damweiniau Hinge yn goleuo eto gwmpas yr ysgol, a’r llwybr Cwynodd y Cynghorydd Hyfforddiant rhai mannau tywyll (i rai rhwng Rhydypennau a’r Paul Hinge yn ei adroddiad ohonom) sydd ar y cynllun Dolau. Cyfrannwyd arian misol nad oedd dim 01970 820124 07709 505741
4 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410 Gwragedd o’r ardal mewn digwyddiad torfol
Dydd Sul, 10 Mehefin, yr oeddwn i yn un o filoedd o fenywod a gymerodd ran mewn gorymdaith yng Nghaerdydd, Caeredin, Belffast a Llundain i ddathlu canmlwyddiant y bleidlais i fenywod (www.processions.co.uk). Disgrifiwyd y gorymdeithiau fel ‘gwaith celf torfol’ gyda phawb oedd yn cymryd rhan yn gwisgo sgarff yn lliwiau’r swffragetiaid – gwyn (i gynrychioli purdeb), porffor (i gynrychioli urddas) a gwyrdd (i gynrychioli gobaith) – er mwyn creu ‘afon o liw yn llifo drwy strydoedd y ddinas’. Yr oedd croeso i unrhyw un gario baner yn yr orymdaith ond fe wahoddwyd hefyd nifer o artistiaid tecstiliau ar draws Prydain i greu baneri. Yr oedd Becky Knight (sy’n byw yn y Borth) yn un o’r rhain ac fe drefnodd hi gyfres o weithdai i lunio a chreu baner. Ers canol Ebrill felly bum i a chriw o fenywod o ganolbarth Cymru yn cyfarfod ar nosweithiau Iau yng Nghanolfan y Celfyddydau i weithio ar y faner. Roedd y profiad o gydweithio yn Er enghraifft, y mae hynny’n llwyddiannus torri, lluniadu, smwddio, gwnïo a phwytho pêl-droed yn cyfleu o’r man ymgynnull yn un arbennig, gyda llawer o siarad a llwyddiannau merched yn Stadiwm Dinas chwerthin a thrafod pob math o bynciau ym myd chwaraeon ac Caerdydd yr holl ffordd – yn union fel byddai menywod ers talwm mae fflasg labordy yn i Barc Biwt. Roedd yn creu cwiltiau gyda’i gilydd. cyfleu llwyddiannau y ffaith fod nifer o’r Y briff a dderbyniwyd oddi wrth merched ym maes criw yn aelodau o Gôr drefnwyr y digwyddiad oedd creu gwyddoniaeth, Ceir Gobaith a Chôr y Gors rhywbeth a fyddai’n “cynrychioli bywydau, symbolau heddwch yn golygu bod yna syniadau, gobeithion a phryderon i gyfleu ein hawydd lawer o ganu ar hyd y menywod heddiw. Fe ddylai bod yn am heddwch a siwrnai gyda llawer o’r fentrus, yn brydferth ac yn unigryw. Dylai’r thŷ i gyfleu cartref gwragedd oedd yn cyd- hyn sydd arno ddod o’r galon. Ni fydd gan neu ddiogelwch. Y gerdded yn ymuno yn y bobl sy’n gwylio lawer o amser i weld y mae’r faner hefyd y canu heddiw. Roedd faner felly dylai eich neges fod yn glir ac yn cynnwys amryw yr awyrgylch yn un yn amlwg.” ffotograffau o fenywod hwyliog, hapus gyda – rhai enwog megis phob math o faneri Cyn cychwyn ar y faner, buom yn trafod Elin Jones a Mary i’w gweld, pob un gyd a rhannu syniadau am yr hyn yr oeddem Lloyd Jones sydd neges bwerus. am i’n baner ni ei gyfleu. Yn y diwedd, wedi llwyddo yn eu Deellir y bydd nifer o’r cytunwyd i seilio’r faner ar ddyn Vitruvian meysydd gwahanol baneri oedd yn rhan o’r enwog Leonardo da Vinci, gyda gwraig ond hefyd ffotograffau holl orymdeithiau yn noeth yn cymryd lle’r dyn noeth o fewn y o’r menywod a greodd cael eu cynnwys mewn cylch a’r sgwâr. Roeddem i gyd yn gytun y y faner a menywod arddangosfa a fydd yn dylai hon gynrychioli menywod go iawn, a oedd wedi ein teithio ar draws Prydain nid y ddelwedd tenau, perffaith a orfodir hysbrydoli ni. rhwng Medi 2018 a arnom gan y cyfryngau. Roedd y cynllun yn Medi 2019. Y gobaith Roedd y cylch yr oedd hi’n sefyll oddi un uchelgeisiol am yw y bydd y faner mewn yn gylch o ddail coed i gynrychioli fod cynnwys menyw hon hefyd yn cael ei byd natur a’r syniad o’r fam ddaear, ac o faint go iawn yn harddangos rhywbryd o fewn y sgwâr roeddem am gynnwys golygu y byddai’r yn Aberystwyth er amrywiaeth o wrthrychau oedd yn cyfleu faner orffenedig yn fawr ac yn lletchwith mwyn i bawb cael cyfle i’w gweld. llwyddiannau a dyheadau menywod. i’w chario, ond fe lwyddwyd i wneud Carol Jenkins
5 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Gwên i’r darllenydd Hefyd estynnwyd croeso arbennig i’n CAPEL BANGOR / Mae bron yn ddiwedd tymor, a 30 o gwesteion sef Christa a’i mam Angela o PEN-LLWYN flynyddoedd wedi mynd, ers i ddisgyblion ‘Harddwch Christa Beauty’. Yn wreiddiol drygionus y chweched Uwch, (yn cynnwys o Bont-rhyd-y-groes, lle mynychodd dau neu dri ohonynt, o Gapel Bangor) yr Ysgol Gynradd cyn mynd i Ysgol Merched y Wawr Melindwr goginio gacennau i’r athrawon gan eu bont Uwchradd Tregaron. Ar Ebrill 10fed gwelwyd ein haelodau yn yn gadael yr ysgol ymhen dim o amser. Cafodd Christa ei hyfforddi gan dod at ei gilydd am noswaith o Gymorth Tycio mewn iddynt yn awchus, ‘Hyfforddiant Ceredigion Training’, Cyntaf yn y Cartref. Cafwyd cyfarfod byr wnaeth yr athrawon, yn ddiarwybod, bod Aberystwyth gan ennill ei chymhwyster cyn i’n llywydd groesawu Jane Leggett ychydig bach o garthydd ( laxative) wedi City & Guilds NVQ Lefel 3 yn Harddwch a atom.Mae Jane erbyn hyn a phrofiad ei ychwanegu. Yn fuan iawn, prysurant Level 2 yn y Gwallt. Yn gyntaf, dechreuodd neilltuol o fwy na 30 mlynedd gyda’r Groes un am un, i’r lle chwech, fel oedd y weithio i gwmni busnes yn Llanbadarn Goch. cynhwysion yn dechrau gweithio! Fawr. Wedyn aeth i ‘Thatch’ am 3½ o Mae ei ffordd o hyfforddi yn galluogi Yn ôl yn yr ystafell ddosbarth, ‘roedd flynyddoedd cyn penderfynu dechrau ei pawb i ddeall ac i fod yn ddigon hyderus i y jocars yn rhifo’r athrawon, pymtheg gyrfa hunangynhaliol yn 21 mlwydd oed, wrthod anwybyddu pobl mewn argyfwng. ohonynt, â phroblem fawr! ac erbyn hyn mae’n rhedeg salon ei hun Sgiliau sylfaenol oedd angen ei dysgu Tra ‘ roedd y disgyblion yn lladd eu yn 21c Heol y Wîg, Aberystwyth. ac felly yn rhoi hyder i ni ddelio gyda hunain gyda chwerthin, ‘roedd y prifathro Cynigir amrywiaeth o driniaethau pherson sydd yn naill ai yn ymwybodol yn chwythu ei dop. Danfonodd 30 o yn y salon, ac mae’n gweithio ar gyfer neu yn anymwybodol. Gyda help y ddol fechgyn a merched adref am weddill y priodasau ac achlysuron arbennig. Mae “Annie” dangosodd beth oedd i’w wneud diwrnod, gyda llythyron llym iw rhieni. gan Christa arbenigedd mewn rhoi gwallt a pham. Y mae’n debyg mai rhannu y gost a i fyny, ac hefyd mae ganddi ddiddordeb Yna symudwyd ymlaen i ddangos sut i wnaethant i brynu y cynhwysion i wneud hybu gwahanol elusennau ac i’r pwrpas ddelio gyda rhywun sydd yn tagu, gwaedu 40 o gacennau, a’u pobi gyda’r carthydd. yma cynhelir sioeau ffasiwn. yn ddrwg, neu ddiodde ysgytwad ar y pen. Eu gadael yn ystafell yr athrawon, ac Mae salon ‘Harddwch Christa Beauty’ Roedd yn amlwg y bydde rhaid defnyddio eistedd yn ôl, i’r balwn fynd i lan fel petai. yn un sydd â mynedfa addas ar gyfer beth bynnag oedd o amgylch, fel enghraift Nid oedd raid iddynt aros yn hir, ond cleientiaid sydd ag anableddau ac hefyd pecyn ffâ o’r rhewgell tu mewn i scarff. ‘roedd y prifathro yn gynddeiriog, ond mamau â phram. Mae’n bwysig galw y gwasanaethau mwy na thebyg, yntau hefyd â gwên fach Anogir y clientiaid i siarad Cymraeg. argyfwng yn syth ac i gyfathrebu a derbyn ar ei wyneb yr un pryd, gan nad oedd ef Mae’r iaith yn bwysig, ac mae’r fusnes eu cymorth nes iddynt gyrraedd. Cafodd wedi bwyta yr un!! wedi ac yn dal i elw llawer o hyn. Teimlir pawb gyfle i lanw ffurflen adolygu a derbyn Ymddangosodd y stori a’r cartwn, yn fod yna gymdeithas glos yn nhref llyfryn fel tystysgrif. Diolchwyd i Jane gan un o’r papurau dyddiol, ymhen rhai Aberystwyth. Lynne, ein Llywydd, ar ein rhan am ein diwrnodau wedyn. Cafwyd noson arbennig a hwyliog dysgu. Roeddym yn falch hefyd i glywed fod gan Christa ac Angela. Dywedodd ac mi ein cangen wedi llwyddo i ennill y Tarian ofynnodd am wirfoddolwyr, er mwyn rhoi Goffa’r Ddiweddar Mair Kitchener Davies. arddangosfa o’i gwaith. Arddangosfa ar yr Cyflwynir y darian yn flynyddol i’r gangen aeliau a’r blew amrant oedd ganddynt ar neu’r clwb sydd wedi cael y cynnydd mwyaf y noson. Aeth trwy y camau priodol gyda yn yr aelodaeth am y flwyddyn. Cynyddwyd manylder ar gyfer siapio yr aeliau a’i lliwio, aelodaeth Melindwr o 25 i 30 yn 2017 / 18 ac hefyd yr un fath ar gyfer y blew amrant. Rhanwyd y gwobr gyda Changen Cylch Elinor ac Ann Louise oedd y merched Aeron. dewraf o fewn y gangen. Diolch yn fawr iawn i’r ddwy am wirfoddoli ar y noson. Eisteddfod yr Urdd Rhoddwyd gwobr tuag at y raffl gan A welsoch chi gystadleuaeth y clocsio? Christa ac Angela. Diolch yn fawr iawn am Mae rhai o’r enillwyr â chysylltiad agos â’r eich caredigrwydd. pentref. Bu Glyn Jones, Awel Deg ( mab Ar ddiwedd y noson, cafwyd paned a Enid a Hywel) yn ysgol Pen-llwyn bron i Merched y Wawr Melindwr sgwrs, a chyfle i gymdeithasu ymysg ein hanner canrif yn ôl. Enwau byddwn yn eu Ar nos Fawrth, 1af o Fai, cynhaliwyd ein gilydd. Paratowyd y lluniaeth gan Eirlys clywed yn aml, yn eisteddfod yr Urdd yw Cyfarfod Blynyddol ac fe estynnwyd Davies ac Eirwen McAnulty ac enillwyd meibion Glyn - sef Daniel Calan, (17oed) croeso cynnes gan Lynne, ein Llywydd. y raffl gan Glenys Jones a Llinos Jones. Iestyn Gwyn,(14) a Morris Caradog (12). Etholwyd y swyddogion canlynol am y Talwyd y diolchiadau gan Lynne Davies, Bu i Daniel ennill cystadleuaeth clocsio flwyddyn 2018 – 2019: ein Llywydd. dan 25, a’r Offer taro, sef y Drwm. Daniel a Morris y ddeuawd clocsio, a Iestyn clocsio Delyth Davies, Llywydd; dan16, a’r stand yp comedi dan 25. ‘Roedd Eirwen McAnulty, Is-lywydd; y tri brawd yng ngrwpiau Bro Tâf ac Ysgol Llinos Jones, Ysgrifennydd; Plasmawr, hefyd, ymysg yr enillwyr. Aerona Armitage a Heulwen Lewis, Is- Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau ysgrifenyddion; iddynt bob un. Bydd Iestyn yn cael mynd Elinor Jones, Trysorydd; Cofiwch gefnogi i glocsio yn yr Ŵyl Gymreig ym Mharc Beti Daniel, Is-drysorydd; eich busnesau lleol Disney Paris mis Mawrth nesaf. gan ddilyn Lis Collison, Gohebydd y Wasg; camau Daniel. Anne James, Dosbarthwraig y Wawr
6 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410 Prosiect y Gorsafoedd Offeiriad Cyntaf Bad Achub Elerch: Richard Owen Mae Jack Lowe wedi bod â diddordeb mewn ffotograffiaeth a badau achub ers yn fachgen ifanc. Ar ôl tair blynedd, mae (1838-1913) e bron i hanner ffordd trwy daith unigryw i bob un o’r 238 gorsaf bad achub RNLI, Wrth i Eglwys St. Pedr, Elerch ddathlu Gilbertson, apwyntiwyd Owen yn gan greu ffotograffau drwy ddefnyddio ei chanmlwyddiant a hanner eleni gurad Elerch gan aros yn y plwyf o 1864 colodion ar blatiau gwlyb, proses mae’n amserol edrych ar yr offeiriaid hyd at 1867 gan fyw ym Mhlas Cefn Fictoraidd sy’n creu delweddau anhygoel hynny a wasanaethodd yn y plwyf. Gwyn. Dychwelodd i fyw i Well Street, ar wydr. Mae The Lifeboat Station Project Lewis Gilbertson (1814-1896), Plas Cefn Rhuthun lle bu’n gurad ar y plwyf yn wedi esblygu i mewn i un o’r prosiectau Gwyn, Bont-goch oedd prif noddwr ogystal â phlwyf Llanrhyd. Apwyntiwyd ffotograffig mwyaf sydd yn debygol o y plwyf, ac ef oedd ficer cyntaf Elerch ef yn ficer Glandyfrdwy yn 1876, cyn ei gael ei gwblhau yn 2021. gan gymryd ei ddyletswyddau yn Ebrill benodi’n rheithor Llanfor, ger Y Bala, Yn 2017, prynodd Llyfrgell 1869, ond cyn hynny fe wasanaethodd yn 1881. Genedlaethol Cymru ddetholiad gŵr lleol o ardal Y Tincer fel curad, gan Bu farw ar ôl salwch byr yn 39 Stryd o brintiau Jack ar gyfer y Casgliad gynnal gwasanaethau yn yr Ysgol a Portland, Aberystwyth ar 24 Mawrth Cenedlaethol o Ffotograffau Cymreig. godwyd yn 1856, cyn adeiladu Eglwys 1913 yn 74 oed, ac fe’i claddwyd Ar hyn o bryd mae’r arddangosfa gyntaf St. Pedr yn 1868. yn mynwent newydd Llanfihangel erioed o’r printiau hynny i’w gweld Ei enw oedd Richard Owen, ac Genau’r-glyn ar 29 Mawrth 1913 yn yno: delweddau pwerus o orsafoedd fe’i ganwyd ym Mhenrhyn-coch yn ymyl ei chwaer Elizabeth a’i frawd- badau achub Cymreig a’u criwiau o fab i William Owen (1810-87), Felin yng-nghyfraith Richard Bowen. Roedd wirfoddolwyr dewr. Cwmbwa a’i briod Elizabeth (1813-74). yn ddi-briod. (Mae rhieni Richard Wrth lawrlwytho’r Ap Smartify gall Fe’i bedyddiwyd yn Eglwys Llanbadarn Owen wedi eu claddu yn hen fynwent ymwelwyr hefyd gael mynediad at Fawr ar 22 Mai 1838. Treuliodd Richard Llanfihangel Genau’r-glyn). Bu ei gynnwys ychwanegol – yn cynnwys gyfnod dan hyfforddiant yn Rhydychen frawd George Owen yn offeiriad yn cyfweliadau sain y mae Jack yn eu cyn ei ordeinio yn 1862, ac roedd ficer Lerpwl a gogledd-ddwyrain Cymru gan creu i gyd-fynd â’i ffotograffau. Mae’r St. Thomas yn y ddinas honno yn un wasanaethu ym mhlwyfi Bodelwyddan, arddangosfa ar agor tan 9 Mawrth 2019 o’i ganolwyr. Bu’n gurad yn Rhuthun Corwen, Llanelian a Threuddyn. ac mae’n ffurfio rhan o ‘Flwyddyn y Môr’, 1862-63. Dan ddylanwad Lewis Richard E. Huws sef dathliad o arfordir hyfryd Cymru. Am fwy o wybodaeth am yr arddangosfa ewch i www.llyfrgell.cymru The Lifeboat Station Project, lifeboatstationproject.com
Trefnwyr Angladdau C T Evans Gwasanaeth Angladdol Teuluol Cyflawn, wedi ei arwain yn bersonol gydag urddas. Capel Gorffwys Preifat, Gwasanaeth Dydd a Nos. 01970 820013 [email protected] Brongenau, Llandre, Aberystwyth Beddau Richard Owen, ei chwaer Elizabeth a’i gŵr Richard Bowen, ym mynwent SY24 5BS newydd Llanfihangel Genau’r-glyn.
7 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL
Trên Bach y Rheidol Yr oedd dydd Llun Mehefin 11eg yn ddiwrnod pwysig yn hanes y Trên Bach. Ar ôl nifer o flynyddoedd daeth yn ddiwrnod i agoriad swyddogol y cerbyd cyntaf i alluogi mynediad i gadeiriau olwyn ar y trên. Mae y cerbyd yma yn dyddio yn ôl i 1901 a chafodd ei adeiladu i’w ffurf bresennol yn 1923. Mae yn awr wedi dychwelyd i’ w ffurf wreiddiol fel cerbyd agored gydag addasiadau ar gyfer cadeiriau olwyn. Carwyn Daniel gafodd y fraint o fod y person cyntaf i gael defnyddio y cerbyd yma. Cafwyd agoriad swyddogol ar yr orsaf yn Aberystwyth, ac yna aethpwyd i fyny i Bontarfynach, yma eu hariannu gan Gronfa Cymunedau ganu swynol Plant Ysgol Mynach ac yna lle cafwyd agoriad swyddogol i Ganolfan Arfordirol ac Ymddiriedolaeth Gymunedol mwynhawyd pryd blasus cyn teithio yn wybodaeth am ddychweliad Bele’r Coed Fferm Wynt Cefn Croes. Croesawyd ôl i orsaf Aberystwyth. Diwrnod i’w gofio i i Ganolbarth Cymru. Cafodd y prosiectau y tren bach i Orsaf Pontarfynach gan Carwyn ac i bawb a oedd yn bresennol.
Colofn BEN LAKE AS
Edrych yn ôl a ‘mlaen chwarae teg haeddiannol. GOGINAN “A week is a long time in politics” – dyna Er hynny, does fawr le i ramantu y bu dywediad enwog Harold Wilson. ormod am y flwyddyn a fu chwaith, Cyfarchion Fodd bynnag, â blwyddyn bellach wedi gyda phethau’n debygol o boethi yn Pen blwydd hapus i Maud Evans, pasio ers i mi gael fy ethol yn Aelod San Steffan dros y misoedd nesaf. Gyda Bronwydd, a ddathlodd ei phen blwydd yn Seneddol dros Geredigion, mae’n rhaid i thrafodaethau Brexit yn prysur gyrraedd wythdeg ganol mis Mai. mi anghytuno gyda’r cyn-Brif Weinidog penllanw, byddaf yn parhau i ymladd am Hoffwn hefyd ddymuno gwellhad – mae’r wythnosau a’r misoedd ers y y fargen orau dros Geredigion a thros buan i Eifion Evans, Bronwydd ,ar ôl ei noson fythgofiadwy honno yn Aberaeron Gymru. lawdriniaeth yn yr ysbyty yn ddiweddar. ar Fehefin yr 8fed 2017, wedi hedfan. Gallai fod yn gyfnod cythryblus Ac am flwyddyn y mae hi wedi bod! yma yng Ngheredigion hefyd. Gyda’r Cydymdeimlo O droedio o sioe i sioe dros yr haf, i Bwrdd Iechyd yn edrych i ddiwygio eu Trist oedd clywed am farwolaeth Jane gymorthfeydd wythnosol ymhob cwr darpariaeth iechyd yng Ngheredigion, Farthing, Caron. Cydymdeimlwn gyda’i o’r sir odidog hon, i ofyn fy nghwestiwn Sir Gâr a Sir Benfro, byddaf yn parhau i theulu. cyntaf i’r Prif Weinidog fis diwethaf. Yn ymladd ochr yn ochr ag Elin Jones AC i sicr, does dim un diwrnod nac wythnos sicrhau na fydd trigolion y sir ar eu colled Pen blwyddi atbennig yn ddiflas – er rhaid cyfadde’ bod yn sgîl unrhyw newidiadau posib. Rwyf Dymuniadau gorau i Iris Richards, coridorau di-ben-draw San Steffan yn hefyd yn wyliadwrus i newidiadau posib Brodawel, a ddathlodd ei phen blwydd yn dal i fy nrysu hyd yn oed flwyddyn yn i’r gyfundrefn fudd-daliadau a ddaw yn 90 ar Fehefin 19. ddiweddarach! sgîl cyflwyno Credyd Cynhwyso – gallai’r Llongyfarchiadau hefy i Eric Stephens, Rwy’n falch o’r hyn rwyf wedi ei gyfundrefn effeithio ar yr unigolion Y Wern gynt, a ddathlodd ei ben blwydd gyflawni dros Geredigion ers cael fy ethol. mwyaf bregus yn ein cymdeithas. arbennig yn 90 yn ddiweddar. Rwyf wedi blaenoriaethu’r materion sy’n Hoffwn ddiolch o galon i bawb am effeithio ar ein cymunedau o ddydd i eu cefnogaeth a’u cyfeillgarwch dros Gwellhad buan ddydd – o gysylltedd digidol, i fancio y flwyddyn ddiwethaf – ac edrychaf Fe dorrodd Lee Evans, Gwarllan, ei goes gwledig, i ddiogelu gwasanaethau ymlaen at glonc gyda nifer ohonoch wrth chwarae rygbi yn y gêm ddiwethaf hollbwysig, megis bad achub Ceinewydd. mewn sioe, gŵyl neu ddathliad dros yr o’r gynghrair adref. Yn ystod ei amser yn Fodd bynnag, daw’r pleser mwyaf bob haf. Yn y cyfamser, os gallaf fod o unrhyw yr ysbyty cafodd wybod ei fod wedi cael tro o fedru helpu unigolion – p’unai wrth gymorth, mae croeso i chi gysylltu â mi ar ei anrhydeddu gyda chwarewr y flwyddyn eu helpu i gael triniaeth angenrheidiol, ebost [email protected] neu yn y clwb rygbi yn Aberystwyth. Gobeithio ad-daliad dyledus, neu yn fwy na dim – drwy ffonio’r swyddfa ar01570 940 333. na fydd yn hir cyn bod yn ôl ar y cae rygbi.
8 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Y BORTH MADOG, DEWI,
Amgueddfa Rheilffordd y Borth CEFN-LLWYD Yr oriau agor ers 26 Mai yw: Sadwrn, Mawrth a Iau 11-4 y prynhawn Oedfaon Madog Sul a Gwyliau Banc 1.00-4.00 y prynhawn 2.00 Mehefin Arddangosfa yng Nghanolfan y 24 John Tudno Williams Celfyddydau Aberystwyth Ar lan y môr Gorffennaf Mai 19fed – Gorffennaf 8fed 1 John Roberts Galeri 1 8 Bugail 15 Mae dau artist o’r Borth ac un o Ynys- 22 Oedfa’r ofalaeth ym Mhen-llwyn las yn cymryd rhan mewn arddangosfa Capten Jean Harrison - Clwb Golff Y Bugail gymysg o weithiau celf yng Ngaleri 1 yng Borth yn cyflwyno enillydd Cwpan Morris 29 I’w drefnu Nghanolfan y Celfyddydau, Aberystwyth. i Mair Jenkins o Bow Street. I gydfynd â menter Croeso Cymru o Awst ‘Blwyddyn y môr’ mae yr arddangosfa 5 newydd yn cynnwys gwaith amrywiol swyddogol dydd Sadwrn Mai 19fed gan 12 Lyndon Lloyd artistiaid lleol sydd yn cynhyrchu gwaith Elin Jones AC a dynnodd sylw mor 19 mewn amrywiaeth o gyfryngau. ddiddorol ac amrywiol oedd y gwaith 26 Y ddau arlunydd o’r Borth yw Marie Pierre a gâi ei arddangos ac mor ffodus ydym Stuart Evans. Mae Marie Pierre yn cynhyrchu yng Ngheredigion gyda chymaint o Medi ffotograffau a Stuart Evans yn gwneud sefydliadau cydnabyddedig yn arddangos 2 Oedfa’r ofalaeth – Rehoboth Bugail printiadau lino wedi eu lliwio â llaw. Y trydydd celf leol, cenedlaethol a rhyngwladol o’r 9 Bugail artist ydy Malcolm Ryan o Ynys-las ac mae radd flaenaf . Mae llawer o’r gwaith ar ef yn paentio canfasau mawr mewn dull werth ac mae’r arddangosfa ar agor tan Genedigaeth Realaidd. Mae’r gweithiau i’w gweld am ddim Orffennaf 8fed. Am fwy o wybodaeth Llongyfarchiadau i Llywelyn a Sioned ac yn cael eu dangos ochr yn ochr â gweithiau gweler gwefan y Ganolfan https:// Evans, Rhydyceir, Capel Madog ar cerameg, tecstiliau, ffilm a cherfluniau, i gyd, www.aberystwythartscentre.co.uk/cy/ enedigaeth merch fach – Nanw Mallt yn perthyn i’r syniad o ymateb i’r môr. exhibitions/ar-lan-y-mor-edge-sea – chwaer i Lleucu, Gwenno, Mabli Agorwyd yr arddangosfa yn a Gruff; wyres i Alwyn a Margaret Brysiwch wella Hughes, Gellinebwen. Anfonwn ein cofion at Mrs. Sally Williams, Tŷ Du, sydd yn ysbyty Bron-glais ar hyn o GWEITHDY CANU AM bryd yn derbyn triniaeth yn dilyn cwymp DDIM I DDYNION YN yn ei chartref. UNIG DAN ARWEINIAD GWENNAN WILLIAMS Pen blwydd arbennig Pen blwydd hapus a llongyfarchiadau i Nos Fercher 4 Gorffennaf 2018 Peter Fleming, Libanus, a fu yn dathlu pen 7.30. Capel y Morfa, Stryd blwydd arbennig ddechrau’r mis. Portland, Aberystwyth Llymaid yn Sgolars i ddilyn Agor siop Pob lwc i Sadie Everard sydd wedi agor Croeso i unrhyw ddynion sydd siop ‘2 London Place’ yn y Borth yn ystod am ganu mewn grŵp mewn y mis. awyrgylch hwyliog ac anffurfiol. Dim angen profiad blaenorol o ganu mewn grŵp na gallu darllen cerddoriaeth. Trefnir y digwyddiad gan Gôr Cydymdeimlo ABC Aberystwyth Cydymdeimlwn â Nest ac Eirwyn Mwy o fanylion corabc.cymru Jones, Felin Hen, Llŷr a Rheinallt ar E-bost: [email protected] golli tad Nest – Mr Hywel Jenkins o Twitter: Facebook @CorABC1 Daliesin. Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. Croeso CROESAWIR ARCHEBION GAN Croeso i John a Shirley Pickersgill sydd UNIGOLION AC YSGOLION wedi symud i Delfryn, Capel Dewi a dymunwn yn dda i Debbie Edwards 13 Stryd y Bont, Aberystwyth yn ei chartref newydd yn Dôl Seilo, 01970 626 200 Penrhyn-coch.
9 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410 Noson wobrwyo Penrhyn-coch
Tim menywod gyda’i hyfforddwraig Debbie Jenkins Carwyn Jones – Jonathan Evans – a’u cefnogwyr. Chwaraewr y chwaraewyr. Sgoriwr mwyaf o goliau.
Chwaraewr y flwyddyn Tyler Ac yn ail agos Tomos Wilson gyda’r ddau Mel Holmes a’r Capten Debbie Hamer yn Richards yn derbyn oddi wrth hyfforddwr Stan Richards a Chris Wilson cyflwyno anrhegion i Debbie Jenkins (canol) ar Chris Wilson un o’r hyfforddwyr ei hymddeoliad fel Rheolwr y tîm menywod.
Rachel Thomas, chwaraewr y rheolwr, Steph Lucas, chwaraewr Chwaraewr a wnaeth fwy Chwaraewr y flwyddyn y chwaraewyr, Dawn Lucas, chwaraewr a wnaeth fwyaf o o gynydd Michael Best. James Fox. gynydd, Debbie Hamer, capten. Yn absennol mae Cat Davies, Sgoriwr y mwyaf o goliau.
10 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Cofiwch Ras yr Iaith 2018 – gefnogi eich Rhedeg dros yr iaith busnesau yn Aberystwyth! lleol
Cynhelir Ras Yr Iaith 2018 rhwng y 4ydd a’r Cymraeg, dysgwyr neu’n ddi-Gymraeg.” GWASANAETH 6ed o Orffennaf gyda diwrnod cyntaf y Ras meddai Steffan Rees o Cered, Menter Iaith yn cloi yn Aberystwyth ar ddydd Mercher Cererdigon sy’n un o gyd-drefnwyr cymal TEIPIO Gorffennaf 4ydd. Aberystwyth. GWAITH PRYDLON A CHYWIR Nid ras athletaidd yw Ras yr Iaith ond ras Bydd Ras yr Iaith yn cyrraedd Aberystwyth PRISIAU CYSTADLEUOL dros y Gymraeg gan bobl Cymru. Ei phwrpas am 6 y.h a byddai’n wych petaech chi’n PROSESYDD GEIRIAU PRINTYDD LLIW yw dathlu’r Gymraeg, codi ymwybyddiaeth ymuno yn y dathliadau trwy redeg y cymal o’r iaith, a chodi arian tuag at yr iaith. sydd oddeutu 2 cilomedr o hyd o gwmpas IONA BAILEY Cynhaliwyd y Ras gyntaf yn 2014 a’r ail Ras canol y dref a’r Promenâd. Os nad ydych am PEN-Y-BRYN SWYDDFFYNNON yn 2016. Mi fydd y Ras yn gweld unigolion, redeg mae cyfle i chi gefnogi trwy noddi’r YSTRAD MEURIG teuluoedd, busnesau, clybiau, sefydliadau ac cymal neu stiwardio. Yn ogystal â’r Ras ei 01974 831580 ysgolion yn rhedeg trwy strydoedd trefi o Fôn hun fe fydd yna gig yn Y Bandstand gydag i Fynwy gan drosglwyddo baton o un tref i’r adloniant i’r teulu oll. llall. Bydd y baton wedi ei gerfio’n arbennig i’r Mae’n £50 i gymryd rhan yn y Ras neu i ras ac yn cael ei drosglwyddo o law i law, wrth noddi’r cymal ac mi fydd yr arian yma yn GWASANAETH i redwyr ddangos eu cefnogaeth i’r iaith. mynd tuag at Gronfa Ras yr Iaith a fydd yn CYFIEITHU “Mae’n amser i garedigion y Gymraeg ddod cynnig grantiau i fudiadau sydd am ddechrau at ei gilydd, a dangos ychydig o hwyl dros prosiect i hybu’r iaith. Codwyd £14,000 yn Linda Griffiths yr iaith. Bydd Ras yr Iaith yn ffordd wych i 2016 felly y bwriad yw casglu mwy o arian y Maesmeurig Pen-bont dynnu pobl at ei gilydd a dathlu ein bod ni tro yma. Rhydybeddau yma o hyd!” meddai Siôn Jobbins sydd wedi Trefnir cymal Aberystwyth ar y cyd gan Aberystwyth rhedeg yn y rasus llwyddiannus tebyg dros y bwyllgor o drigolion lleol a swyddogion Ceredigion SY23 3EZ Llydaweg, Gwyddeleg a Basgeg. Cered. Os oes diddordeb gennych gymryd “Mae’n amser dathlu’r Gymraeg a thynnu rhan yn y Ras cysylltwch gyda Steffan Rees 01970 828454 ynghyd pobl o bob cefndir a diddordeb sydd neu Rhodri Francis o Cered ar 01545 572 350 / [email protected] yn cefnogi’r iaith – boed nhw’n siaradwyr 01970 633 854.
Crefftau Pennau Coffi Boreuol Byrbrydau Poeth neu Oer Dysgwr y Flwyddyn Cinio Te Prynhawn Llongyfarchiadau i Nicky Ronerts, Aberystwyth, Crefftau Ac Anrhegion sydd yn un o bump sydd wedi cyrraedd Rownd Ar agor 7 Derfynol Dysgwr y Flwyddyn 2018 - a’r unig un niwrnod ar y Rhestr o’r Canolbarth. Mae gwraig Nicky Brecwast yn gweithio yn Siop y Pethe lle daw ar draws ar gael amrywiaeth o gyhoeddiadau –ac mae y Tincer 01970 820 050 yn un o’r papurau bro mae’n mwynhau ei ddarllen. http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/44093436 Symudodd Nicky a’i wraig, Lara, i R.J.Edwards Aberystwyth y llynedd er mwyn gallu byw eu Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings bywydau yn y Gymraeg. Yn wreiddiol o Gwm Penrhyn-coch Rhondda, dewisodd Nicky astudio Technoleg Contractiwr, masnachwr Gwybodaeth yn hytrach na Chymraeg yn yr gwair a gwellt ysgol, gan ei fod yn awyddus i weithio ym maes Arbenigwr ar ailhadu TG. Flynyddoedd yn ddiweddarach, tra roedd Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos allan yn Ffrainc adeg gemau’r Ewros yn 2016, Lori, turiwr a malwr penderfynodd y dylai fynd ati i ddysgu’r iaith. i’w llogi Erbyn hyn, mae wedi bod yn dysgu Cymraeg Cyflenwi cerrig mán am flwyddyn a hanner ac mae dysgu Cymraeg 01970 820149 wedi newid ei fywyd. Dymuniadau gorau iddo! 07980 687475
11 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
PENRHYN-COCH
Suliau Horeb Genedigaeth Yr Hen Groc yn yr Ardd Mehefin Llongyfarchiadau i Mathew a Rachel Ymddangosodd y gerdd hon ym mhapur 24 10.00 Addoli yn Noddfa, Bow Street - Thomas, Glan Ceulan, ar enedigaeth bro Eifionydd – Y Ffynnon. Tra’n Y Parchg Judith Morris merch fach – Eve Marie; wyres i Dennis a gwarchod Nesta Meirion ym Mhenrhyn- 10.30 Clwb Sul ar y cyd yn Eglwys Sant Susan Thomas. coch yn ddiweddar gwelodd Brian Ioan Ifans, Llanystumdwy, hen A35 yn swatio Gwibdaith yng ngardd y Bwthyn, fel darn o gelf. Gorffennaf Bydd Horeb a Bethel, Aberystwyth yn Rhyfeddodd a chyfansoddodd y gerdd 1 2.30 Oedfa gymun Y Parchg Peter mynd ar wibdaith dydd Sul Gorffennaf hon. Diolch iddo am ganiàtau i ni ei Thomas 8 – gadael Penrhyn-coch am 12.00 i chyhoeddi. 8 Taith i Ganolfan Mari Jones, Llanycil, ymuno â gwasanaeth yn yr Hen Gapel, a gwasanaeth yn yr Hen Gapel, Llanuwchllyn cyn ymweld â Chanolfan Nid glaslanc ydwyf mwyach, welwch chi, Llanuwchllyn Enwau i Ceris Gruffudd Mari Jones, Llanycil (tal mynediad: £2.70) Sy’n llamu’n llanc i gyd hyd lwybrau’r stad; 15 10.30 Clwb Sul yn Horeb lle ceir paned cyn dychwelyd. Enwau i Mae’r batri’n fflat fel crempog, ’nôl y si, 2.30 Y Parchg Judith Morris yn sôn am Ceris Gruffudd. ’Rôl rhedeg ras ag amser rownd y wlad. ei thaith i Armenia Noddfa a Bethel (Aberystwyth) yn ymuno Dyddiad i’r dyddiadur Mae’r hawl i refio drosodd; mae’n amen. 22 10.30 Clwb Sul ar y cyd yn Horeb Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch Rwy’n rhacsyn rhydlyd ar rhyw lain o dir, 10.30 Oedfa Y Parchg Peter Thomas Te Hufen a Mefus Blynyddol ar ddydd A daeth fy nyddiau rasio ceir i ben: 29 10.00 Addoli yn Noddfa Bow Street - Sadwrn 7fed Gorffennaf rhwng 3-5 y Fe chwythais i fy mhlwg, a deud y gwir. Y Parchg John Roberts prynhawn. Rwy’n gweld y byd yn pasio cyn pellhau Awst Cinio cymunedol Drwy sbectol haul ddi-wydr, siŵr o fod, Ymuno a eglwysi tref Aberystwyth Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Ac ni all dafn o olew fywiocáu 5 Morfa Y Parchg Casi Jones Eglwys dyddiau Mercher 27 Mehefin, Cymalau bregus sgerbwd mor ddi-nod. 12 Seion I’w drefnu 11 a 25 Gorffennaf; 8 a 22 Awst; 12 a 19 Bethel Y Parchg Richard Lewis 26 Gorffennaf. Mae’r pris wedi codi yn Ond er fy mod yn rhacsyn ac yn flêr, 26 Morfa Y Parchg Eifion Roberts ddiweddar i £7.00. Cysylltwch â Job Mae bywyd ynof eto gyda’r clêr! McGauley 820 963 am fwy o fanylion neu i Brian Ifans Medi fwcio eich cinio. 2 2.30 Oedfa gymun Y Parchg Peter Thomas Pen blwydd arbennig 9 10.30 Oedfa deuluol Y Parchg Peter Dymuniadau gorau i Lynwen Jenkins, Thomas Garej Tŷ Mawr, ddathlodd ben blwydd arbennig ganol y mis.
Derbyn Medal Cyflwynwyd medal Dillwyn yn y Celfyddydau Creadigol a’r Dyniaethau i Dr Rhianedd Jewell, Darlithydd y Coleg Cymraeg mewn Cymraeg Proffesiynol yn Adran y Gymraeg, Prifysgol Aberystwyth gan Syr Emyr Jones Parry mewn seremoni yng Nghaerdydd nos Iau 24 Mai. Roedd Dr Jewell, Penrhyn-coch, yn un o bedwar enillydd i dderbyn medal yn y seremoni a gynhaliwyd yn y Coleg Brenhinol Celf a Drama Cymru yng Nghaerdydd i Yn yr ysbyty ddathlu llwyddiant y sector academaidd Dymunwn yn dda I Irfon Williams, yng Nghymru. Mae ei hymchwil cyfredol Tebeldy, Cae Mawr sydd yn yr ysbyty ar yn ystyried cyfieithu proffesiynol, hyn o bryd a chofio cynnes at Dr Waddad llenyddiaeth i fenywod, a’r berthynas Williams. rhwng llenyddiaeth Gymraeg a’r Eidal. Mae medalau Dillwyn wedi’u henwi Cymorth Cristnogol er anrhydedd i deulu nodedig Dillwyn Cyfanswm casgliad Penrhyn-coch eleni o Abertawe a gyflawnodd arbenigedd yw £1,051.37, Hoffai’r Trefnydd, Ceris eithriadol ar draws sawl maes Gruffudd, a’r Trysorydd, Eleri James, gweithgaredd deallusol yn y celfyddydau ddiolch i bawb a fu’n casglu a chyfrannu a’r gwyddorau. yn y pentref.
12 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Cofiwch
Cydymdeimlad gefnogi Cydymdeimlwn â Mair Evans, Glan eich Ceulan, ar farwolaeth cefnder ym Mronnant. busnesau lleol Trigolion newydd Dymuniadau gorau i Sioned Evans sydd wedi symud o Faesyfelin i Ger y Cwm.
PATRASA ANIFEILIAID Codwyd y swm gwych o dros £3000 ym Mharti yn y Parc yn ddiweddar. Diolch TEW i bawb am ddiwrnod gwych yn cefnogi Parc Penrhyn-coch Clywyd y Parchg Wyn Morris ar ‘Ar y marc’ ar Radio eu hangen i’w lladd Cymru cyn ac wedi ei daith i Foscow ar gyfer Cwpan y mewn lladd-dy lleol Llwyddiant mewn arholiad Byd 2018. Yn y llun gwelir tri chyfaill wrth eu boddau Cysylltwch â Llongyfarchiadau i Sion Wyn, Dôl yn noson agoriadol Cwpan y Byd; Rwsia yn erbyn Helyg, ar basio ei arholiad LAMDA gyda Saudi Arabia: Jurgen (Gwlad Belg), Wyn (Cymru) a TEGWYN theilyngdod yn ddiweddar. Patrick (Gweriniaeth Iwerddon) LEWIS
01970 880627 Pêl-droed TYSTEB Tim 1af Penrhyn-coch – Mae’r Parchg Andrew Lenny yn Mai ymddeol o’i ofalaeth fel gweinidog yr 5ed Penrhyn-coch 1 – Treffynnon 0 Annibynwyr yn Seion, Stryd y Popty, 15fed FC Queens Park 1 Penrhyn-coch 5 Aberystwyth, ar ddiwedd Gorffennaf eich gwefan leol eleni ar ôl 31 mlynedd o wasanaeth Tabl y dynion ar ddiwedd y tymor 2017/2018 www.trefeurig.org your local website diflino. Bwriedir gwneud tysteb i Ch E Cy C P ddangos gwerthfawrogiad yr ardal 1 Tref Caernarfon 28 19 8 1 65 newyddion etc. i / news etc. to: iddo ef a Rosemary ac fe dderbynnir 2 Tref Dinbych 28 19 3 6 60 [email protected] cyfraniadau os dymunwch i ‘Seion 3 Airbus Brychtyn 28 17 3 8 54 William Howells, Eglwys Gynulleidfaol Baker Street’ 4 Cegidfa 28 15 8 5 53 Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, gan Lewis Gruffudd, 66 Maesceinion, 5 Treffynnon 28 14 8 6 50 Aberystwyth SY23 3EQ Waunfawr, Aberystwyth, SY23 3QJ, 6 Y Rhyl 28 13 8 7 47 erbyn 1 Gorffennaf. Bydd y dysteb 7 Porthmadog 28 13 5 10 44 yn cael ei chyflwyno iddynt mewn 8 Gresffordd Athletic 28 12 6 10 39 SIOP A gwasanaeth arbennig ym mis 9 Penrhyn-coch 28 10 9 9 39 SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH Gorffennaf. 10 Tref Rhuthun 28 10 5 13 35 Perchennog: Lawrence Kelly 11 Tref Fflint Unedig 28 10 6 12 30 AR AGOR 12 Hotspur Caergybi 28 9 3 16 30 Llun – Sadwrn 7 y bore – 9 yr hwyr 13 Caersŵs 28 5 3 20 18 Sul 14 FC Queens Park 28 2 3 23 9 7 y bore – 7 yr hwyr 15 Cyffordd Llandudno 28 1 4 23 7 Papurau dyddiol a’r Sul, llyfrgell fideo, cardiau cyfarch siop drwyddiedig 01970 828312
MYNACH GARDEN MAINTENANCE Torri Porfa, Sietynau, Tirlinio a Garddio Gwasanaeth cyfeillgar a phrisiau rhesymol Ffoniwch Meirion: Y Parchg Peter Thomas gyda Osian 07792 457816 Jac Davies a’i rieni – Laura a Steff ar ôl i Osian gael ei fedyddio yn yr oedfa 01974 261758 foreol yn Horeb dydd Sul Mai 27ain. Llongyfarchiadau i Betsan Fychan Downes ddaeth e-bost: mynachhandyman yn 3ydd ar yr unawd pres bl. 6 ac iau yn Eisteddfod @yahoo.com Genedlaethol yr Urdd yn Llanelwedd.
13 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
BOW STREET
Oedfaon y Garn capeli oedd dan ei ofal, i ddenu egnïon Ysgrifennydd: John Leeding, Trysorydd: 10.00 a 5.00 a defnyddio talentau aelodau o bob oed. Nia Evans, gan gyfeirio’n arbennig at y Mehefin Gwahoddwyd Euros Lewis, Felin-fach, i golled fawr ar farwolaeth ddisyfyd John 24 John Tudno Williams ddod i gyfarfod â Phwyllgor yr Ofalaeth i Leeding. Diolchodd yn gynnes i Llinos drafod y posibiliadau. O’r cyfarfyddiad a’r Evans am gymryd at waith yr Ysgrifennydd. Gorffennaf trafodaethau hynny, a ninnau ar drothwy Nododd hefyd wasanaeth diarbed a 1 John Roberts canmlwyddiant y Rhyfel Mawr, esgorwyd gwerthfawr William Howells yn curadu’r 8 Bugail ar y syniad o Gofio a Myfyrio, ac o wneud arddangosfa ac Euros Lewis yn cyfarwyddo 15 Bugail hynny ar sail gydenwadol. Dyna sut a a chynhyrchu’r ddrama a’r ffilm. 22 Oedfa’r ofalaeth ym Mhen-llwyn phryd y ganwyd Pwyllgor y Tair Gofalaeth. Wrth ddiolch i aelodau’r pwyllgor i Bugail Talodd y cadeirydd presennol, Llinos gyd am eu cefnogaeth nododd fod lle i 29 I’w drefnu Dafis, deyrnged i waith tri swyddog cyntaf ymfalchïo yn yr hyn sydd wedi ei gyflawni y Pwyllgor, sef Cadeirydd: Owen Jenkins, mewn pedair blynedd, sef: Awst 5 Noddfa 12 Lyndon Lloyd 19 Noddfa 26 Beti Griffiths Gŵyl Ddrama Corwen
Medi 2 Oedfa’r ofalaeth – Rehoboth Bugail 9 Bugail Cymun
Noddfa – 10.00 os na nodir yn wahanol Mehefin 24 Y Parchg Judith Morris Horeb, Penrhyn-coch a Bethel, Aberystwyth yn ymuno
Gorffennaf 1 Uno yn y Garn 8 Y Parchg Richard Lewis Cymundeb Glain Eden Williams, Trawsfynydd, Llongyfarchiadau gwresog i aelodau cwmni 15 Uno yn Horeb, Penrhyn-coch am 2.30 enillydd y gystadleuaeth cyflwyno drama Licris Olsorts a’r Cynhyrchydd Sion 22 Y Parchg Richard Lewis monolog i rai dan 18 oed ac iau yng Pennant, Bont-goch, ar gipio’r wobr am 29 Y Parchg John Roberts Ngŵyl Ddrama Corwen ac Oisin Gwmni Gorau’r Ŵyl yng Ngŵyl Ddrama Lludd Roberts, Pennant, Bont-goch, Corwen a’r cylch yn ystod mis Mai gyda’r Awst aelod o Doli Micstiyrs, ddaeth yn ail. ddrama gomedi Y Fainc o waith Emyr 5 Y Parchg Ddr Terry Edwards – Edwards. Daeth llwyddiant arbennig i’r cast Y Garn ym uno hefyd, sef Glyn Jones, Comins-coch, Rhian 12 Uno yn y Garn Evans a Steffan Nutting, Tal-y-bont. Cipiodd 19 Y Parchg Deian Lyn Evans Y Garn Rhian y tlws am yr actor gorau dros 30 oed yn uno a Steffan yn ennill y tlws am y perfformiad 26 Uno yn y Garn gorau gan unigolyn dan 30 oed. Derbyniwyd canmoliaeth uchel gan y beirniad Steffan Medi Parry a llwyddodd y cwmni i ennill y drydedd 2 Uno yn y Garn wobr hefyd gyda A’r Maglau Wedi Torri, 9 Y Parchg Richard Lewis Cymundeb drama arall o waith Emyr Edwards a Rhian eto yn y cast yng nghwmni Sharon King, Gwellhad buan Elgar, Bow Street. Dymunwn y gorau i’r Dymunwn wellhad buan i Howell Llongyfarchiadau mawr i Gareth ddwy wrth gystadlu gyda’r ddrama hon yn Ebenezer, Bryncastell, yn dilyn ymweliad William Jones, Hafle, ar ei lwyddiant Eisteddfod Genedlaethol ddehrau Awst. byr a Ysbyty Bron-glais yn ddiweddar. yng Ngŵyl Ddrama Corwen. Dyma`r ail dro i Gareth dderbyn Pwyllgor y Tair Gofalaeth y brif wobr am gyfansoddi drama Daeth Pwyllgor y Tair Gofalaeth i derfyn ei mewn gŵyl ddrama dros y misoedd daith mewn cyfarfod yn Festri’r Garn, nos diwethaf. Wrth ei longyfarch yr Iau, Mai 24. ydym yn ymfalchio yn ei lwyddiant Yn 2013 mynegodd y Parchg Wyn Morris ac yn gobeithio y bydd cyfle i ni gael i Bwyllgor Gofalaeth y Garn yr hoffai gweld y dramau hyn ar lwyfan yn y weld gweithgarwch dramatig o ryw fath dyfodol. yn datblygu yn rhan o weithgarwch y
14 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Tachwedd 2014: Arddangosfa Cofio cwbwl Rhydypennau enillodd y darian!! ymddeoliad Richard o’r weinidogaeth. a Myfyrio, Drama Cofia’n Gwlad, Diolchwyd hefyd i’r aelodau eraill fu’n Cyflwynwyd tysteb iddynt, ac roedd Cyhoeddi’r Llyfryn’ ‘Cofio’r Rhyfel Mawr’ cystadlu yn yr Ŵyl. gwerthfawrogiad aelodau capeli’r ofalaeth • Chwefror 2016: Cyngerdd ‘Cofio Trist oedd cofnodi marwolaeth cyn o waith y ddau, a’u cyfeillgarwch, yn amlwg Canrif’ er budd Ffoaduriaid yn y Garn aelod - sef Audrey Williams. yn y diolchiadau lu. Elin, un o aelodau • Tachwedd 2017: Lawnsio Ffilm Ar ôl i’r llywydd ddarllen cofnodion ieuengaf Capel Noddfa, gyflwynodd y tusw Cofia’n Gwlad yn Libanus, y Borth y llynedd a’r ysgrifenyddes fynd dros o flodau i Mair, a pharatowyd cacen hyfryd • Mai 2018: Darlith Mererid Hopwood, y gweithgareddau a’u cael yn gywir ar gyfer yr achlysur gan Elisabeth Wyn, ‘Pensaernïaeth Waldo’ yn Festri Capel cyhoeddwyd y swyddogion am y tymor Penrhyn-coch. Diolch i bawb fu ynghlwm Horeb, Penrhyn-coch. nesaf; â’r trefnu gofalus. Wrth gloi gweithgareddau’r Pwyllgor Llywydd – Brenda Jones. Is Lywydd- trosglwyddwyd £250 yr un i Gymdeithas y Mair Lewis. Genedigaeth Cymod a Chymdeithas Waldo. Ysgrifennydd – Joyce Bowen. Is Llongyfarchiadau i Annabell ac Alex Ysgrifennydd – Margaret Roberts. Lowe, 67 Bryncastell ar enedigaeth merch Trysorydd – Janet Roberts. Is Drysorydd fach- Maisie Haf; chwaer fach i Poppie a – Meinir Roberts Katelyn. Ar y pwyllgor – Ceris Jones. Yna cafwyd hwyl a sbri yn chwarae Diolch o galon Bingo gan orffen y noson gyda phaned Fe hoffai`r Parch. Richard a Mrs Mair a danteithion wedi eu paratoi gan y Lewis ddiolch o galon i bawb am bob pwyllgor. Bydd y tymor yn gorffen gyda’r arwydd o werthfawrogiad, cyfeillgarwch daith ddirgel ar Fehefin y 11eg. a charedigrwydd a dderbyniasant ar achlysur ymddeoliad Richard fel Gwledd o ddiolch Gweinidog ar Eglwysi Annibynnol Cafwyd noson hwyliog dros ben yn Gogledd Ceredigion. Bu`r cyfan yn gysur Neuadd Rhydypennau, nos Fercher 23 mawr iddynt . Diolch yn arbennig am y Llinos Dafis, cadeirydd y noson, yn Mai, pryd y daeth cyfeillion o bell ac agos dysteb sylweddol, am y blodau ac am y arwyddo Llyfr Gwyn Heddwch, gyda ynghyd i ddymuno’n dda i’r Parchg Richard noson arbennig a gynhaliwyd yn Neuadd Mererid Hopwood, yn dilyn ei darlith ar a Mrs Mair Lewis, Bow Street, ar achlysur Rhydypennau. ‘Bensaernïaeth Waldo’ Ysgol Sul Bow Street Merched y Wawr Rhydypennau. Bu criw o ysgol Sul Bow Street yn Ar nos Lun Mai 14eg cawsom ein cyfarfod mwynhau pob mathau o gêmau yn blynyddol. Llongyfarchwyd yr aelodau fu Neuadd Rhydypennau yn ystod mis Mai. yn llwyddiannus yn yr Ŵyl Fai yn Felin- Cafwyd pnawn hwyliog yn chwarae tennis fach lle cafodd Beryl Hughes y 1af am y meddal a badminton, a’r plant yn cadw’r fflan, yr 2il a’r 3ydd am drefniant blodau mamau ar flaenau eu traed! Diolch i Ceri a’r 2il am lun o hen ddrws. Cafodd Mair o bwyllgor y neuadd am ei help gyda’r Davies y 1af am 4 myffin a’r 2il am y fflan trefnu; mae’r ysgol Sul yn gobeithio bod gyda Brenda Jones yn cael yr 2il am y modd dychwelyd eto ryw bnawn Sul yn myffins a Marian Beech Hughes yn cael yr hydref – a bydd croeso i blant yr ardal y 1af am y llun o hen ddrws, ac i gloi y ymuno.
Aelodau Merched y Wawr Rhydypennau gyda Catherine Richards, a fu’n rhoi hanes Capel Salem, Cefncymerau, iddynt ar eu Taith Ddirgel; Brenda Jones sy’n gwisgo siôl enwog Siân Owen, Ty’n y Fawnog.
15 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Swydd newydd Dymuniadau gorau i Hayley Davies, Tal- y-bont, fydd yn gadael Cylch Meithrin Rhydypennau i fynd i swydd newydd lawn amser yn Ysgol Plas-crug Aberystwyth.
Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â’r Parchg WJ Edwards a’r teulu, Tregerddan ar farwolaeth cefnder ym Mronnant.
Croeso Yn ystod y mis bydd Y Parchedig Alun a Becky Evans yn symud i fyw i’r penftref o Hwlffordd, Sir Benfro. Mae Alun ar hyn o bryd yn gurad Cynorthwyol yn yr ardal honno a Becky yn hyfforddi ar gyfer yr offeiriadaeth mewn grŵp o eglwysi. Bydd Alun – arferai fod yn athro ysgol gynradd – yn parhau ei guradaeth o dan Garmon Nutting a’r cwpan ofal y Parchedig Andrew Loat a Becky yn parhau ei hyfforddiant ar gyfer ei Bedydd Richard Lucas a Dylan James am eu hordeinio. Trwyddedir Alun – sydd yn Cafwyd awyrgylch arbennig iawn yn yr gwaith. “Rydym wedi aros yn hir iawn dysgu Cymraeg – yn Gurad Cynorthwyol oedfa yng Nghapel Noddfa ar y 27ain o Fai am y cwpan hwn,” meddai Wyn Lewis, yn Ardal Weinidogaethol Bro Padarn pan ddaeth llu o deulu a ffrindiau ynghyd i cadeirydd y clwb. “Llongyfarchiadau (sydd yn ymestyn i Glarach a’r Borth yn y chwyddo`r gynulleidfa arferol ar achlysur i’r tîm rheoli a’r chwaraewyr; mae eu gorllewin ac Eglwys-fach yn y gogledd ) bedyddio Cadi Grug Edwards, merch fach hymroddiad i’r clwb yn rhyfeddol. Diolch o gan yr Esgob yn Eglwys Llanbadarn Fawr Andrew a Llinos Edwards o Gemaes, ger galon hefyd i’r cefnogwyr i gyd.” nos Iau 5ed o Orffennaf am 6.30. Croeso Machynlleth ac wyres Vaughan a Meretta Mae wedi bod yn gyfnod hanesyddol cynnes i bawb. Griffiths, Bryncastell. Bu`r achlysur hefyd i’r Piod – cafodd yr ail dîm dymor yn gyfle i dderbyn Llinos yn gyflawn aelod ardderchog hefyd yn ennill tlws coffa yn Noddfa ac fe hoffai`r aelodau ddiolch Len a Julia Newman ac yn cyrraedd brig iddi am gadw mewn cysylltiad â`r Capel ar Cynghrair Cambrian Tyres Aberystwyth hyd y blynyddoedd. a’r Cylch, er iddyn nhw golli yn erbyn Tregaron yn y gêm derfynol. “Mae clwb Y Piod yn cipio’r cwpan! Bow Street yn un hapus iawn; hir y Llongyfarchiadau mawr i Glwb Pêl-droed parhaed!” meddai Wyn. Bow Street ar ennill cwpan Cynghrair Canolbarth Cymru Spar am y tro cyntaf Gŵyl Bêl-droed yn ei hanes, gan guro’r Trallwng mewn Dydd Sadwrn 14 Gorffennaf bydd gêm gyffrous yng Ngharno ddiwedd cystadlaethau ysgolion cynradd: dan 6, dan Mai. Mae’n benllanw ar dymor o waith 8, dan 10 a dan 11 ac mae yn agos at 70 o caled ac ymroddiad, a nododd y rheolwr dimau wedi cofrestru’n barod. Trannoeth, Barry Williams, ei ddiolch i’r chwaraewyr dydd Sul 15 Gorffennaf bydd cystadlaethau am roi o’u gorau, ac am gydweithio mor ysgolion uwchradd: dan 12, dan 14, dan 16, agos. Diolchodd hefyd i’w gynorthwywyr a dan 12 merched a dan 14 merched.
Gobeithir y bydd Hannah Megan Miles (merch caffi Crefftau Pennau), cyn- chwaraewr a hyfforddwraig Clwb Bow St sy’n chwarae i dîm pêl-droed cenedlaethol Cymru, yn dod i rannu medalau i’r merched. Mae dros 50 o dimau wedi cofrestru eisoes. Byddwn yn cynnal Priodwyd Gethin, mab Dewi a sesiwn anffurfiol Trowch i fyny a chwarae Nerys Hughes, Bodhywel, Bow (‘Turn up and Play’) ar y dydd Sul i ferched Street ac Amy, merch ieuengaf Blynyddoedd 1, 2 a 3. Ceri a Christine Protheroe, Glyn Rhedynnog (Ferndale ), ddydd Noson Goffi Gwener 23 Mawrth yn Eglwys Gair byr i atgoffa pawb y cynhelir Noson Dewi Sant, Meisgyn. Mae’r ddau yn Goffi flynyddol Capel Noddfa yn Festri’r gweithio yn y byd darlledu ac yn Capel Nos Wener Gorffennaf y 6ed am ymgartrefu ym Meisgyn. Y cadeirydd, Wyn Lewis, yn dathlu 7 o’r gloch. Croeso cynnes i bawb.
16 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
LLANDRE Herbet Pilch Cydymdeimlad 1927 (Wehlau) - 2018 (Freiburg) Cydymdeimlwn â Nia Gruffydd-Williams a’r teulu, Cysgod y Gaer, ar farwolaeth ei Os chwiliwch chi am Hafan, i’w helpu gyda’i thad, y Parchg D. J. Jones. Arferai ‘r Parchg Wehlau ar Wikipedia astudiaeth o’r Gymraeg. Jones fyw yn Cross Hands ond roedd wedi fe gewch chi wybod Roedd e’n berffeithydd; ymgartrefu yn Llandre ers 2016. mai tref ym Mhrwsia byddai fy mam yn Ymddiheuriadau am gael y wybodaeth yn Ddwyreiniol oedd hi treulio oriau yn siarad anghywir yn rhifyn Mai. hyd Ionawr 23 1945 pan ag ef tra’i fod yntau yn fu raid i’w thrigolion craffu mewn dyfnder ar Eisteddfodol droi’n ffoaduriaid o ynganiad a goslef pob Llongyfarchiadau mawr i Miriam flaen goresgyniad y troad ymadrodd, gan Llwyd, Pentan, ar ddod yn gyntaf yng Fyddin Goch Sofietaidd; ofyn iddi ail-adrodd dro nghystadleuaeth Unawd blwyddyn 5 a difethwyd yr hen dref. ar ôl tro er mwyn iddo 6 yn Eisteddfod yr Urdd Brycheiniog a Bellach cymuned nodi’r donyddiaeth yn Maesyfed. Mae Miriam hefyd wedi cael ei wledig yn Rwsia o’r enw gywir; gallai fod yn waith dewis i befformio yn yr Ŵyl Gymreig ym Znamensk yw’r ardal. Yn rhestr y Bobl blinedig! Mharc Disney Paris mis Mawrth nesaf. Nodedig ar ddiwedd yr erthygl ar y we, Yn sgîl hynny fe ges innau’r fraint o Cafodd Miriam a’i chwaer Glain tipyn o mae’r enw Herbert Pilch. ddod i nabod yr ysgolhaig amlieithog, lwyddiant gyda Adran Aberystwyth yn yr Os dilynwch chi’r ddolen honno fe rhugl ei Gymraeg, a dysgu am Eisteddfod hefyd - da iawn chi ferched! welwch chi fod Herbert Pilch wedi ehangder ei wybodaeth am ieithoedd bod yn Athro ar yr Adran Saesneg ym ac ieithyddiaeth. Pwysleisiai mai Mhrifysgol Freiburg o 1961 hyd 1995, trwy wrando mae dysgu iaith, bod ac wedi gadael ei ôl arni mewn llawer iaith yn llawer mwy na geiriau sydd ffordd gan gynnwys sefydlu cyrsiau fwy neu lai yn cyfateb i’w gilydd Astudiaethau Celtaidd ynddi a chynnal mewn gwahanol ieithoedd, ac nad gwersi Cymraeg i’r myfyrwyr fyddai’n yw cywirdeb ynganiad a goslef yn dewis hynny. Fe welwch hefyd ei fod cael digon o sylw er eu bod lawn cyn wedi cyhoeddi llyfrau ac erthyglau bwysiced â chywirdeb gramadeg i niferus yn Almaeneg, Ffrangeg a rywun sydd am gyfathrebu’n effeithiol Saesneg ar seineg ac ieithyddiaeth, mewn iaith newydd. Mae ei gyfrol gan ganolbwyntio yn fynych ar yr Empirical Linguistics (1976), sy’n ieithoedd Celtaidd, a’i fod wedi derbyn ymdrin â ieithyddiaeth yn ei ddyfnder Doethuriaeth Anrhydeddus gan a’i helaethrwydd, yn gyflwyniad Brifysgol St Andrews, yr Alban, yn cynhwysfawr a hylaw i’r maes. 1984, a Chroes Teilyngdod Ffederal yr Parhaodd ein cysylltiad gydag Clwb 50 Banc Bro Almaen yn 2008. ef ar ôl dydd fy mam a pharhaodd Dyma enillwyr mis Mehefin Ddechrau pumdegau’r ganrif ei ymweliadau cyson ag ardal 1af Iestyn a Catrin Davies ddiwethaf ymddangosodd dyn ifanc Aberystwyth ac â’n tŷ ni yn Nhalgarreg 2il Harri Lloyd dwys yr olwg, yn gwisgo lederhosen am flynyddoedd lawer. Yna, tua throad 3ydd Llinos Mair Evans ac yn teithio ar gefn beic, ym mhentref y garnif, derbyniais lythyr oddi wrtho Bow-Street. Fe ddaethon ni, blant Ysgol yn rhoi gwybod na fyddai’n ymweld Cydymdeimlad Sul Bow-Street, i wybod yn fuan mai o’r â Chymru eto am ei fod bellach am Cydymdeimlwn â Eirlys Field a’i theulu Almaen yr hanai’r dieithryn, ei fod yn ganolbwyntio’i sylw ar Lydaw a’r ar golli gŵr, tad, tad-cu a hen dad-cu lletya ym Mhlas Hendre, yn ymweld yn Llydaweg. cariadus, sef Richard Field, Maeshenllan.. gyson â Mr W J Hughes, Bryn Teg, un o Ar Ebrill 19 eleni bu farw, yn Freiburg, Cofiwn yn gynnes atynt i gyd. athrawon yr Ysgol Sul, i ddysgu siarad yn 91 oed. Coffa da amdano, a’n Cymraeg, ac mai Dr Pilch oedd ei enw. cydymdeimlad ag Annegret, ei weddw, Ar ôl marw W J Hughes yn 1956 Hartmut ei fab, Gudrun ei ferch, a’i cytunodd fy mam, Eluned Jones, bump ŵyr. TREFEURIG
Cydymdeimlad Cydymdeimlwn a Beth Walker a’r teulu, Llety’r Ddwylan, ar farwolaeth ewythr Beth DOLAU – Dafydd Thomas yn Llandudno.
Gwellhad buan Genedigaeth Genedigaeth Dymunwn lwyr wellhad i Ann, Bryngwyn Llongyfarchiadau i Peter ac Amy Leggett Llongyfarchiadau i Peter ac Amy Leggett, Isaf, sydd adre ar ôl cyfnod yn Ysbyty ar enedigaeth merch fach; wyres i Jane Cwmerfyn, ar enedigaeth merch fach – Bron-glais yn ddiweddar. a Mike Leggett, Nantlais, Dolau; ganwyd Alaw Jên; wyres i Jane a Mike Leggett, merch fach i Peter ac Amy Leggett.. Dolau.
17 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Llythyr Nwyddau Newydd yn
Annwyl ddarllenwyr, Cyfarfod Blynyddol Cyfeillion Amgueddfa Ceredigion Geiriadur Prifysgol Cymru Ar ddydd Sadwrn, 23 Mehefin, bydd Lansiodd Amgueddfa Ceredigion inni o Aberystwyth yn y dyddiau a fu. cymdeithas Cyfeillion Geiriadur gasgliad newydd sbon o anrhegion Gyda’r delweddau hyn, creodd Felix Prifysgol Cymru yn cynnal unigryw a grëwyd gan bedwar arlunydd bâr o fagnetau pren aml-haenog, gyda eu cyfarfod blynyddol yn y Drwm, lleol, sef Becky Knight, Carys Boyle, thorluniau’n dangos mannau sydd wedi Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Felix Cannadam a Ruth Jên Evans, yn hen ddiflannu. Aberystwyth, am 2 o’r gloch. Y ddiweddar. Daeth Ruth Jên, arlunydd sy’n siaradwyr fydd Llywydd y Cyfeillion, Mae’r anrhegion arbennig hyn yn enedigol o Gefn-llwyd, ar draws casgliad y Prifardd Myrddin ap Dafydd, ffrwyth prosiect cydweithredol chwe mis o blatiau argraffu posteri o’r 1940au/50au ynghyd â’r Athro Geraint H. Jenkins, o hyd rhwng Amgueddfa Ceredigion ynghudd mewn bocs yn un o storfeydd Dr Elin Jones, ac Andrew Hawke. a’r pedwar arlunydd, wedi’i ariannu arteffactau’r Amgueddfa. Yn wreiddiol, Estynnir croeso cynnes i bawb. gan chwaraewyr y Loteri Genedlaethol byddai’r ddelwedd wedi hysbysebu Bydd cyfle i ymweld â swyddfeydd y trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. gwyliau haf a dreuliwyd yn Aberystwyth, Geiriadur i gael ‘paned Mae’r prosiect, sydd wedi’i ysbrydoli ond trwy eu hargraffu ar grysau-t a’u o de wedi’r digwyddiad. Yr ydym gan gasgliad enfawr yr Amgueddfa, cyfuno â’r geiriau ‘Lawr ar lan y môr’, yn gobeithio cael cwmni nifer yr adeilad Edwardaidd hynod a hanes rhoddodd Ruth fywyd newydd iddyn o’n Cyfeillion, a hefyd croesawu Ceredigion, yn cefnogi cynaliadwyedd nhw. Cyfeillion newydd – bydd modd yr Amgueddfa, yn ogystal â dathlu talent Cafodd Carys, Seramegydd o ymuno â’r gymdeithas ar y diwrnod. arlunwyr lleol. Aberystwyth, ei hysbrydoli gan adran Am fwy o wybodaeth ewch i’n Meddai Curadur Amgueddfa Fordeithiol yr Amgueddfa. Daliwyd ei gwefan www.geiriadur.ac.uk, Ceredigion, Carrie Canham, “Rwyf wrth llygad gan y cerrig gemwaith lapidari e-bostiwch cyfeillion@geiriadur. fy modd gyda’r cynnyrch mae’r arlunwyr llachar, llyfn, ac mae’r straeon cyfareddol ac.uk, neu ffoniwch 01970 639094. talentog hyn wedi ei greu ar gyfer y am y cerrig hyn yn cyrraedd arfordir siop. Maent wedi llwyddo i gyfleu natur Ceredigion fel cerrig balast llongau’r Yn gywir unigryw Amgueddfa Ceredigion a chreu ddeunawfed ganrif yn cyfoethogi Mary Williams cynlluniau cyfoes a fydd yn siŵr o apelio cynllun ei dyddlyfr teithio a llyfr Ysgrifennydd y Cyfeillion at ein hymwelwyr.” nodiadau. 21 Mai 2018 Gyda chaniatâd i fynd i bob rhan Mae’r cynnyrch newydd ar werth o’r adeilad, gweithiodd Becky, Carys, ar hyn o bryd yn siop anrhegion Cyfeillion Geiriadur Prifysgol Cymru, Felix a Ruth gyda staff yr Amgueddfa Amgueddfa Ceredigion a’r Ganolfan Canolfan Uwchefrydiau Cymreig i ddarlunio’r straeon a’r delweddau Groeso. Mae’r eitemau’n rhai argraffiad a Cheltaidd, Llyfrgell Genedlaethol eiconig sydd ynghudd yng nghasgliad cyfyngedig a disgwylir iddynt werthu’n Cymru, Aberystwyth, Ceredigion yr Amgueddfa. O hyn, fe wnaethant greu gyflym iawn. SY23 3HH nifer o anrhegion amrywiol sydd wedi’u cynhyrchu’n lleol ac yn foesegol, ac sydd wedi’u hysbrydoli gan hanes, diwylliant a threftadaeth Ceredigion. Cafodd Becky, arlunydd tecstilau sy’n byw yn Y Borth, ei denu gan addurn balconi’r Amgueddfa, a oedd, yn ei barn hi, yn un o nodweddion mwyaf amlwg a hynod y Colisëwm, sef yr hen theatr sydd erbyn hyn yn gartref i’r Amgueddfa. Dywedodd Becky, “Bu’n rhaid imi symleiddio’r patrwm cymhleth i greu’r cynllun ro’n i am ei gael. Yna, bûm yn Y nwyddau newydd ar werth Eich cigydd arbrofi gyda’r ffordd roedd y patrwm yn ailadrodd ei hun, cyn penderfynu lleol ar y cynllun terfynol.” Mae Becky’n hoffi creu pethau defnyddiol all fod yn Pen-y-garn rhan o fywyd bob dydd, fel bod modd Ffôn 828 447 ail-fwynhau’r atgof am yr ymweliad â’r Amgueddfa wrth sychu’r llestri gyda’i Llun: 9-5.30 thywel sychu llestri trawiadol. Maw-Sad 8.00-5.30 Cafodd Felix, ffotograffydd a cherddor sy’n byw yn Y Borth, ei swyno gan ddau ddarlun bach o’r tu mewn a’r tu Gwerthir ein cynnyrch mewn rhai siopau lleol allan i’r Colisëwm. Mae’r delweddau’n llawn cymeriad ac yn rhoi cipolwg Felix Cannadam a Becky Knight
18 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Cyngor Colofn Enwau Lleoedd Bydd pawb o ddarllenwyr Y Tincer yn o eiriau eraill hefyd, gyda’r cyfan yn Cymuned hen gyfarwydd â’r elfen aber mewn ymwneud â symudiad hylif: beru ‘diferu, enwau lleoedd, a go brin bod angen llifo’, diferu ‘disgyn ar ffurf dafnau’, Melindwr nodi mai ei ystyr yw ‘ceg nant neu diferion ‘dafnau’, gofer ‘gorlif ffynnon’, a afon lle mae’n llifo i un arall neu i’r hydrfer ‘llifeiriant cryf’. Ond mae’n werth Cynhaliwyd y Cyfarfod Blynyddol môr’. Digwydd enghreifftiau lu ar hyd a oedi gydag un gair arall, sef cymer, am nos Iau Mai 17 yn Neuadd Pen-llwyn, lled y wlad, ond yn yr ardal hon y rhai y digwydd yntau yn gyffredin mewn Capel Bangor, gyda’r cadeirydd amlwg yw Aberystwyth (gan gofio bod enwau lleoedd. Andrea Jones yn y gadair. Rhoddodd castell gwreiddiol Aberystwyth islaw Cyfuniad yw cymer o’r elfennau grynodeb o waith y Cyngor Cymuned Rhydyfelin yn nyffryn Ystwyth, ond i’r com- ‘cyd’ a ber-, yn golygu ‘uniad dwy dros y flwyddyn a diolchodd i’r enw gael ei drosglwyddo i leoliad y dref nant neu afon’. Fe’i gwelir mewn enwau cynghorwyr am eu cymorth yn ystod bresennol lle llifa afon Rheidol i’r môr), lleoedd ar draws Cymru megis abaty y flwyddyn. Cafwyd hefyd grynodeb Aberdyfi i’r gogledd, ac Aberaeron i’r de. Cymer ger Dolgellau, a Chefncoedycymer o waith y CyngorSir yn y gymuned Daw aber o’r elfennau ad-ber-, gyda ar gyrion Merthyr Tudful. gan y Cynghorydd Rhodri Davies a ber- yn ôl pob tebyg yn tarddu o’r Cyfeiria’r ffurf luosog cymerau at ‘uniad diolchodd ef i’r cynghorwyr am eu gwreiddyn Indo-Ewropaidd *bher- yn mwy na dwy nant neu afon’, a dyna a cymorth dros y flwyddyn. Etholwyd y golygu ‘dwyn neu gludo’ neu *bher- geir yn yr enwau Cymerau, Aberllefenni, Cynghorydd Aled Lewis yn gadeirydd ‘berwi neu fyrlymu’. Gellir ei gymharu Meirionnydd, a Rhydcymerau, a’r Cynghorydd Richard Edwards yn ag inbher neu inver sy’n digwydd mewn Llanybydder, sir Gaerfyrddin. is-gadeirydd. enwau lleoedd yn yr Alban megis Yn y De, ystumiwyd y ffurf luosog hon Wedi’r Cyfarfod Blynyddol Inverness ‘aber afon Ness’. yn aml i cwmere, a hynny o bosibl dan cynhaliwyd y cyfarfod misol efo’r Digwydd yr elfen ber- mewn nifer ddylanwad y gair cwm. Cynghorydd Aled Lewis yn y gadair. Rhoddodd y Cynghorydd Sir, Rhodri Davies, grynodeb o’r sefyllfa ddiweddaraf ynglŷn â Pont Rhiwarthen. Cafwyd adroddiad o’r cyfarfod a oedd wedi ei drefnu efo swyddogion y Cyngor, ar Ebrill 23 ym Mhant y Crug ynglŷn â rheoli cyflymder y traffig gan y Cynghorydd Jean Watson. Roedd nifer o’r trigolion wedi mynychu y cyfarfod. Roedd dau fater cynllunio wedi dod i sylw y Cyngor Cymuned, sef Bwlch Nant yr Arian, y safle ymwelwyr i gael adeilad ar gyfer cawodydd i feicwyr; a tir ger Cefn Llwyd, Goginan, i godi anedd; nid oedd gwyrthwynebiad iddynt. Mynegwyd pryder eto ynglŷn â’r tyllau oedd ar yr heol o gwmpas Penbontbren. Y broblem yw ail adrodd i’r Cyngor Sir. Mae’r Cynghorwyr yn dal i fod yn bryderus ynglŷn â’r baw Bydd amryw o ddarllenwyr Y Tincer yn Cwmere Isaf, Cwmere Uchaf, a Chastell cŵn sydd o gwmpas yr ardal. Unwaith gyfarwydd â fferm Cwmere ar fin y ffordd Cwmere ym mhentref Temple Bar, ger eto gofynnir i berchnogion cŵn i fod rhwng pentrefi Bont-goch a Thal-y-bont. Felin-fach. yn ddinasyddion cyfrifol ac i waredu y Yn union islaw’r ffermdy mae uniad Yn ei gyfrol Enwau Afonydd a gwastraff mewn ffyrdd cywir. Afon Cyneiniog ac Afon Cwmere, ac Nentydd Cymru (t. 184) mae R. J. Cynhelir y cyfarfod nesaf nos Iau ychydig yn nes i lawr y cwm, ymunant Thomas yn dadlau mai’r elfen cymer a Mehefin 21 am 7.30yh yn Neuadd Pen- ag Afon Leri. Mae’r Map Degwm yn tystio welir yn enw’r nant Cymerig ger y Bala llwyn, Capel Bangor. i fodolaeth annedd arall, Cwmere Bach, hefyd, ac iddi dderbyn ei henw am fod ychydig i’r gogledd-ddwyrain, er nad oes cynifer ag wyth o nentydd yn ymuno â fawr o’i hôl yno heddiw. hi o fewn tua milltir o’i chwrs. Cysyllter â’r trysorydd os am Nid dyma’r unig enghreifftiau o’r ffurf Angharad Fychan hysbysebu luosog cwmere mewn enwau lleoedd [email protected] yng Ngheredigion. Rai milltiroedd tua’r Paratowyd gyda chefnogaeth gogledd, yn nyffryn Melindwr rhwng Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru a’r Eglwys-fach a Glandyfi, ceir fferm ac Cynllun GWARCHOD afon o’r un enw, a digwydd yr enwau www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru
19 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Ysgol Penrhyn-coch
Asthma Uk Penderfynodd disgyblion blwyddyn 5 a 6 godi arian tuag at yr elusen Asthma UK. Trefnwyd gwerthiant cacennau a chodwyd £125.30! Da iawn chi blantos!
Gwersi ar yr Hen Destament Diolch yn fawr iawn i Miss Annette a ddaeth i roi gwersi llawn hwyl a gwybodaeth ar yr Hen Destament.
Trip i Craig Glais Aeth disgyblion bwyddyn 6 i fyny ar y trên i Graig Glais ar gyfer gwethdy pontio yng nofal Mrs. Mared Llwyd i gyfansoddi barddoniaeth. Am le bendigedig i ddihuno’r awen! Diolch i Mrs. Mared Llwyd am eu hysbrydoli.
Kirbcraft Cyfnod Sylfaen Mae criw y Cyfnod Sylfaen wedi ail gychwyn gyda’r rhaglen diogelwch ar y ffordd trwy Gyngor Sir Ceredigion. Mae’r plant yn mwynhau cwmni ein Darllen dros Gymru gwirfoddolwyr a diolch iddyntam roi eu Am y tro cyntaf erioed bu criw o hamser i’r disgyblion. blant blwyddyn 3 a 4 yn cystadlu yng nghystadleuaeth Darllen trwy’r Cyngor Trip i Geinewydd Llyfrau. Roedd yn rhaid i griw bach fedru Ar Fai y 10fed fe fuodd criw Cyfnod trafod un llyfr yn benodol o flaen beirniad Allweddol 2 ar drip maes i Geinewydd ac yna rhaid oedd cyflwyno testun wrth i ni ymweld fel twristiaid i arall ar lwyfan o fewn 8 munud o hyd.Y atgyfnerthu ein gwaith thema am y tymor. testun trafod oedd ‘Gwyliau Pitw’ a sail y Roedd hi’n ddiwrnod braf ac mi fuon ni cyflwyniad oedd antur y Saith Selog! gyda chriw y Ganolfan Bywyd Môr yn Roedd yna bedair ysgol dros Geredigion chwilota rhwng y creigiau, ar daith o yn cystadlu ac roeddwn i gyd wrth ein gwmpas Ceinewydd ac yn ffodus I weld boddau wrth glywed taw ein criw bach dolffiniaid, gorff fyrddio ar y môr, holi a ni enillodd! Roedd brwdfrydedd yr 11 chwestiynu pobl busnes y pentref ac yna disgybl i wneud eu gorau wedi talu i gwblhau diwrnod perffaith hufen ia a ar ei ganfed! Diolch i Sara Gibson am sglodion perffaith!! Diwrnod arbennig heb sgript y cyflwyniad ac am ei chymorth i os nac oni bai! gynorthwyo wrth hyfforddi. Cam 5 ysgolion iach Fe wnaethant eu gorau glas yn y Llwyddiant i griw plant gwyrdd ac i’r Pêl-droed a phêl-rwyd cylch rownd Genedlaethol ar Fehefin y 13eg Cyngor Ysgol wrth i ni dderbyn gwobr Bu criw o blant bl 5 a 6 yn cystadlu yng Nghanolfan y Celfyddydau ond ni cam 5 ysgolion iach, edrychwn ymlaen yn erbyn ysgolion cylch Aber mewn fu iddynt gyrraedd y tri uchaf. Cariwch nawr at sicrhau ein gwobr ansawdd yn y twrnament pêl-rwyd a phêl -droed. ymlaen i ddarllen! ddwy flynedd nesaf. Cyrhaeddodd y merched y rownd cyn derfynol ac yna i goroni’r cwbwl Cyfnod Sylfaen yn dathlu diwedd thema llwyddodd tîm Llwyn-coch i ennill y Pêl- Ahoi! Braf oedd croesawu rhieni a droed!!! Diolch i Mr Shepherd ac i Miss Hall ffrindiau’r ysgol i ddathlu diwedd thema’r am eu hyfforddi. Cyfnod Sylfaen Y disgyblion yn cael cyfle i rannu Taith Alun a Pam John eu profiadau a’r sgiliau roeddent wedi Cafwyd sgwrs a chyflwyniad diddorol dysgu.Y rhieni i gwblhau tasgiau neu iawn gyda’r cyn bennaeth Mr Alun John gerdded y planc! am ei daith gyda’I wraig Pam o gwmpas yr Amerig. Roedd Mr John wrth ei fodd Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd nôl yn y dosbarth ac roedd Dylan yn llawr Llongyfarchiadau i Gwenan wrth iddi o help I dat-cu wrth gymryd gofal o’r dderbyn 2 safle 1af am ei gwaith celf a pwerbwynt! Diolch am rannu’r neges gyda chrefft hyfryd ac i Molly am dderbyn y ni. 3ydd safle. Campus ferched!
20 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Ysgol Craig yr Wylfa SIOP
Ymweliad gan PC Hannah Ardal Allanol y Cyfnod Sylfaen SGIDIAU Daeth PC Hannah i ymweld â’r dosbarth Mae dosbarth Miss Edwards wedi bod GWDIHW Derbyn a blwyddyn 1 er mwyn trafod am y yn brysur iawn yn creu ardaloedd gwasanaethau brys a’u pwysigrwydd. ychwanegol yn yr ardal allanol. Maent Shan Jones wedi bod yn brysur iawn yn plannu Cyfuno Celf ag Ailgylchu planhigion lliwgar yn yr ardd a hyd yn oed 8 Ffordd Portland, Aeth blwyddyn 2 a Chyfnod Allweddol 2 i wedi creu lloches ar gyfer y deinosoriaid! Aberystwyth Ganolfan y Celfyddydau yn Aberystwyth SY23 2NL i weithio gyda’r arlunydd amgylcheddol, Mabolgampau’r Ysgol 01970 617092 Tim Pugh. Gwelsant ddarnau o’i waith celf Eleni eto, cafwyd prynhawn bendigedig ar gan iddynt gymryd ddiddordeb mawr yn y gyfer ein Mabolgampau Ysgol. Da iawn i GWASANAETH deunydd roedd wedi eu defnyddio i greu’r bob plentyn am gymeryd rhan- athletwyr darluniau. Buont yn gweithio fel grwpiau i y dyfodol! Diolch i aelodau o’r Pwyllgor GOFAL TRAED greu darluniau eu hunain gan ddefnyddio Rhieni ac Athrawon ynghyd ac aelodau o’r Ceiropodydd /podiatrydd graddedig deunyddiau roeddent wedi eu hailgylchu gymuned am helpu allan gyda’r stondin ac wedi cofrestru efo’r a deunyddiau naturiol roeddent wedi eu diodydd - roedd “mocktails” “Dyfi Dŵr” H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, casglu o amgylch yr ardal allanol. Da iawn a “Leri Beri” yn flasus iawn ar ddiwrnod Dip.Pod.Med. blant, roedd eich darluniau yn wych ac yn mor braf o haf. Diolch hefyd i’r rhieni a Neuadd Rhydypennau Rhydypennau Hall greadigol iawn. ffrindiau’r ysgol am ddod i gefnogi. TrwcoNeuadd / Sêl Rhydypennau Ffrwythau Fruit & Vegetable Trwcoa Llysiau / Sêl Swap / Sale Ffrwythau10-12 bob bore a SadwrnLlysiau 10-12 every Saturday morning o 2310-12 Mehefin bob boretan Mis Sadwrn Medi 2018o from 23 June until September 2018 23 Mehefin tan Mis Medi 2018
Oes gormod o ffrwythau Do you have surplus a llysiau gyda chi yn yr ardd? fruit and veg in your garden?
DewchDewch ii drwco // gyfnewid gydag gydag eraill eraill Come along and swap with others Dim byd i gael? Dim problem. Dim byd i gael? Dim problem. Nothing to swap? No problem. DewiswchDewiswch eich cynnyrch eich a rhoi cynnyrch cyfraniad i’r achos. Just choose some produce and give a donation. a rhoi cyfraniad i’r achos. TACSI EDDIE Dewch i gwrdd â phobol y pentre Meet your village neighbours Mynediaddros am baned ddim o de / rhagor a bisgeden. o fanylion: over a cup of tea and biscuits.
Perchennog: Facebook: NeuaddMynediad Rhydypennau am ddim Hall Free admission Connie Evans, rhagor o fanylion: Facebook Neuadd Rhydypennau Hall more information: Facebook Neuadd Rhydypennau Hall Gwawrfryn, Penrhyn-coch CROCHENDY 01970 828 642 07790 961 226 YNYS-LAS Croeso i ffrindiau a grwpiau, a dewis di-ben-draw o
CINIO DYDD SUL ddarnau o bob lliw PRYDAU BAR a llun i’w paentio. PARTÏON BWYDLEN BWYTY Ar agor drwy’r flwyddyn ADLONIANT Archebwch le drwy ffonio:
AR AGOR O 5:30 P.M. 07402 335638 NOSWEITHIAU IAU A GWENER AM BRYDIAU TEULUOL www.blueislandceramics.co.uk
21 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Ysgol Pen-llwyn
Clarach Pêl-rwyd Fel sbardun i waith y Cyfnod Sylfaen, Llongyfarchiadau hefyd i dîm pél-rwyd aeth y plant ar wibdaith i draeth Clarach. merched Llwyn-coch a wnaeth gystadlu Cafwyd amrywiaeth o weithgareddau yn dda iawn yn nhwrnament cylch llythrennedd, rhifedd, corfforol a Aberystwyth wrth ennill 2 a cholli 1. chreadigol ar thema môr-ladron. Daeth y prynhawn i ben gyda tostio mallows melys Sbectrwm ar y traeth. Treuliodd Vicky ddiwrnod a hanner yn yr Ysgol yn trafod Hawliau’r Plant gyda Ceinewydd phlant hŷn yr Ysgol. Cawsom amrywiaeth Cafodd y plant Cyfnod Allweddol 2 o weithgareddau i ddysgu am yr hawliau. sbardun anhygoel i waith thema’r tymor Yna, cafodd y plant y cyfle i rannu’r hwn. Aethon nhw I Geinewydd am wybodaeth gyda gweddill yr Ysgol. Roedd ddiwrnod I ddysgu am dwristiaeth. Aethon yn brofiad gwerthfawr iawn ac rydym yn nhw ar gwch o’r harbwr. Buon nhw’n gobeithio bydd hi’n dod atom eto yn y ffodus iawn i weld dolffiniaid ar y daith. dyfodol cyfagos. Aeth rhai ati i chwilota yn y pyllau dŵr a sesiwn o chwaraeon ar y traeth. Gweithdy Mared Llwyd Fel rhan o waith Pontio Blwyddyn 6, Pêl-droed aeth plant blwyddyn 6 i wneud gwaith Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed Llwyn- Cymraeg i fyny Craig Glas yn Aberystwyth. coch am ennill twrnament pêl-droed Defnyddion nhw’r lle arbennig fel sbardun ysgolion cylch Aberystwyth ar gaeau i gyfansoddi cerdd. Penweddig. Clwb Hwyl Hwyr Diolch o galon i Derrick, Aeronwy a Heulwen am gynnal Clwb Hwyl Hwyr eleni eto. Pob wythnos mae gweithgareddau, a chyfle i wrando ar straeon a negeseuon o’r Beibl gyda lluniaeth ysgafn pob tro!
Clwb Cadw’n Iach Braf gweld amrywiaeth eang o olwynion yn ein clwb cadw’n iach. Bydd y gweithgareddau yn parhau ym mis Medi.
Y Pedal Mawr- Sustrans Cymerodd llawer o blant rhan o’r Big Pedal. Roedd ein sied beiciau newydd dan ei sang trwy’r pythefnos!
Ieir Gyda diolch i Mr Shepherd a’r Cyngor Ysgol mae ieir wedi cyrraedd tir Ysgol Pen- llwyn. Mae’r plant yn gofalu amdanynt ac yn gwerthu’r wyau yn barod.
Parti Môr-ladron Cafodd rhieni wahoddiad i ddod i ymuno gyda ni ar brynhawn dydd Gwener cyn yr hanner tymor. Buodd y plant yn brysur yn Diwrnod Rhyngwladol arwain gweithgareddau, dangos gwaith a Cafodd pob dosbarth gyfle i astudio chreu smwddis. gwlad yn fanwl. Dysgodd plant dosbarth 1 am Awstralia, dosbarth 2 am Fotswana Beibl Explorers a dosbarth 3 Patagonia. Roedd llawer Daeth Annette i drefnu gweithdai ar yr o weithgareddau ac arddangosfeydd Hen Destament ar foreau Dydd Llun yn diddorol iawn. Daeth yr wythnos i ben ystod mis Mai. Mwynheuodd y plant gyda diwrnod llawn gwisgoedd arbennig, ddysgu am yr Hen Destament mewn chwaraeon y gwledydd a bwydydd o’r ffordd fywiog dros ben. gwledydd!
22 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410
Ysgol Rhydypennau
Eisteddfod yr Urdd y plant i ddarganfod y trowsus mwyaf Yn hytrach na’ ymlacio a mwynhau trawiadol. Llongyfarchiadau mawr i Finley gwyliau hanner tymor bu nifer o blant ac a Riley o’r Cyfnod Cylfaen a Cadi ac Osian athrawon yr ysgol yn mynychu Eisteddfod o flwyddyn 6 am blesio’r beirniad. Yn yr Urdd yn Llanelwedd. Roedd y Parti ystod yr hwyl codwyd £200. Cerdd Dant yn perfformio ddechrau’r Hefyd; derbyniodd yr ysgol dystysgrif wythnos gyda’r bwriad o gyrraedd llwyfan gan ‘Dŷ Ronald Mcdonald’ yn sgîl ein y Pafiliwn. Perfformiodd y plant yn wych casgliad o £800 a godwyd yn ystod ein ac er fod y feirniadaeth yn galonogol Cyngerdd Nadolig a’n Diwrnod siwmper tu hwnt aflwyddiannus oedd y cynnig i ‘dolig. gyrraedd y llwyfan. Hen dro! Fel arwydd o werthfawrogiad yr elusen, Hoffai’r ysgol ddiolch i’r plant am eu gosodwyd deilen arbennig ar goeden gwaith diwyd, y rhieni am eu cefnogaeth unigryw ysbyty Bryste i nodi’r rhodd hael a chan’ ddiolch hefyd i Mrs Helen yma gan blant, rhieni a ffrindiau’r ysgol. Medi Williams ac Eleri Roberts am eu hyfforddiant arbenigol dros yr wythnosau Seiclo diwethaf. Llongyfarchiadau mawr i blant blwyddyn 6 am gwblhau cwrs hyfforddiant seiclo a Penwythnos Glan-llyn diogelwch ar y ffordd fawr. Yn ystod fis Mehefin fe deithiodd 22 o blant blwyddyn 6 i wersyll yr Urdd, Glan- Ffarwelio llyn am dridiau o ddifyrrwch. Yn ystod y Yn anffodus bu’n rhaid ffarwelio gyda Miss cymdeithasu a’r hwyl, bu’r plant yn brysur Angharad Gwyn yn ddiweddar. Bu Miss iawn yn mwynhau nifer o weithgareddau Gwyn yn cydlynu ein grwpiau ymyrraeth amrywiol gan gynnwys saethyddiaeth, dros y flwyddyn ddiwethaf. Pob hwyl iddi canŵio, dringo a rhwyfo. Dychwelodd y ar ei swydd newydd lawr yn y brifddinas. plant nôl i’r ysgol b’nawn Gwener wedi mwynhau’r profiadau gwych ac wedi Garddwest gwneud sawl ffrind newydd. Mi fydd ein Garddwest eleni yn cael ei chynnal ddydd Gwener olaf fis Mehefin. Trip i’r traeth Mi fydd y noson yn dechrau am 5 yr Manteisiodd yr uned feithrin ar y tywydd hwyr ac yn cynnwys adloniant gan blant braf diweddar a threfnu trip i’r traeth. Gyda blwyddyn 6. bwced a rhaw mewn llaw, mwynhaodd y plant bore difyr iawn ar y tywod ac yn y Clwb Cant dŵr. Dyma ganlyniad fis Mehefin:- 1af-£25- Emma Thomas. Achosion da 2il-£15- Emma Parr-Davies. Yn ystod y flwyddyn rydym wedi gwneud 3ydd-£10- Gwynfor Lewis. ein gorau glas er mwyn codi arian at achosion da; ar y 24ain o Fai cynhaliwyd Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: ddiwrnod ‘Trowsus Rhyfedd’. Yn ystod y www.rhydypennau.ceredigion.sch.uk diwrnod yma cafwyd cystadleuaeth ymysg @YGRhydypennau-dilynwch ni ar drydar.
Cysyllter â’r trysorydd os am hysbysebu [email protected]
23 Y Tincer | Mehefin 2018 | 410 Tasg y Tincer
Diolch i bawb fu’n lliwio y mis diwetha. Dyma’r enwau: Jac Owen Roberts, Bow Street; Cari, Penrhyn- coch; Lucie, Penrhyn- coch; Einion Tomos Davies, Llanilar; Ted Elias Jones, Capel Seion; Iestyn Bryn a Mari Fflur Roberts, Penrhyn-coch. Roeddwn yn hoffi’ch lluniau chi o Mr Urdd – Ted, Einion a Jac, ond ti, Einion sy’n cael y wobr y Einion tro hwn. Roedd Mr Urdd a fan hufen iâ yn dy lun di! Diolch hefyd i Dylan Herron, Bow Street, am ei lun arbennig o’r nofiwr tanddwr. Lliwgar iawn! Gobeithio i chi fwynhau eich gwyliau hanner tymor. Ges i ddiwrnod wrth fy modd ar faes y Steddfod yn Llanelwedd, a do, ges i hunlun efo Mr Urdd! Mae un bencampwriaeth bwysig newydd ddechrau –Cwpan y Byd. Mae hon yn cael ei chynnal bob pedair blynedd. Brasil yw’r wlad sy wedi ennill y cwpan amlaf, sef 5 gwaith. Mae gwobr arbennig – Y Bêl Aur – yn cael ei rhoi i chwaraewr gorau’r bencampwriaeth, a Lionel Messi o’r Ariannin enillodd hi yn 2014. Carli Lloyd o’r Unol Daleithiau enillodd y wobr ym mhencampwriaeth y merched yn 2015. Beth am brynu llyfr y Lolfa am Gwpan y Byd, a dilyn hynt y timau? Y mis hwn, lliwiwch lun y ffrindiau – yn ferched a bechgyn – yn chwarae pêl-droed. Pa liw crysau sy ganddyn nhw? Falle mai sêr y dyfodol y’n nhw! Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad arferol, Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Enw Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn Medi 1af. Mwynhewch weddill yr haf Cyfeiriad a wela i chi ym mis Medi! Ysgol
Rhif ffôn Oed
Llyfrau, Cardiau Cyfarch a Cherddoriaeth a llond llawr JONATHAN o Grefftau ac Anrhegion LEWIS Saer Coed / Adeiladydd 01970 617120 01970 880 652 Nawr yn cynnig gwasanaeth 07773 442 260 Cliciwch a Casglwch ar ein gwefan BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 410 | MEHEFIN 2018 ABERYSTWYTH www.siopypethe.cymru