Културата и убавините во ДЕМИР КАПИЈА Culture and beauties in DEMIR KAPIJA

Ако прелистувајќи го минатото влеговте во динамиката и заморот на сегашноста, ве покануваме на голтка црвено кралско вино, во опкружување на мистичната природна убавина на планината Кожуф и жуборот на реката Вардар, збогатени со традицијата на гостопримливото население. Заморот ќе исчезне а вие ќе посакате да бидете повторно со нас! If grancing through, to past you entered into the dynamics and fatigue of the present day, you are welcomed to sip red royal wine, surrounded by the mystical natural beauty of the mauntain Kozuv and the bubbling of the river Vardar, enriched by the tradition of the population’s hospitality. The fatique will disappear, and you will wish to be with us again! Општина Municipality of ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

о јужниот дел на Македонија, помеѓу жуборот на реките n the southern part of Macedonia, between the churning waters Вардар и Бошавица, сместен во недопрена природа во of the Vardar and Bosavica Rivers, nestled within the pristine Вкоја одекнува цврцорот на птиците, каде што видикот го Iwilderness that echoes with birdsong, where these same rivers исполнува прекрасната Демиркаписка клисура се наоѓа градот have carved a path through the mountains that form the Demir Демир Капија. Kapija gorge lies the town of Demir Kapija. Општина Демир Капија лежи на координатите меѓу 22º The Municipality of Demir Kapija lies between the coordinates 00’’ и 22º 30’’ ширина и 41º 15’’ i 410 30” должина и надморска 22 º 00 ‘and 22 º 30’ latitude and 41 ° 15’’ and 410 30” longitude at an височина од 622 м. и зафака површина од 309 км². altitude of 622 m and occupies an area of 309 km². Таа спаѓа во пограничната тeриторија со република It belongs to the territory bordering the Republic of Greece with Грција со оддалеченост на општинскиот центар од 60км. од the center of the municipality only 60km. from the Macedonian - македонско – грчката граница. Greek border. Општина Демир Капија се граничи со соседните општини: The Municipality of Demir Kapija borders the neighboring Неготино, Кавадарци, Гевгелија, Валандово и Конче. Од Неготино municipalities of: Negotino, Kavadarci, Gevgelija, Valandovo до Демир Капија распослани кај речните далги се вкотлиле and Konce. From Negotino to Demir Kapija spread along the Прждево, Корешница и селото Бистренци. Зад клисурата крај fl owing river stand the villages of Przdevo, Koreshnica and стариот пат се нижат Челевец, Кошарка и Иберли кои водат кон Bistrenci. Behind the mountains that form the gorger strung Радовиш. А на спротивна страна на клисурата сместени многу along the old path leading to Radovish lie Chelevec, Kosarka, повисоко, во ниските падини на кожув планина на чии сртови and Iberli. On the opposite side of the gorge, perched on the се чуствува солта на егејот, се наоѓаат селата Бесвица, Барово, lower slopes of Mt. Kozuv whose salt ridges feed the Aegean, Драчевица, Копришница и Страмашево. are the villages Besvica, Barovo, Drachevica, Koprishnica, and Во општина Демир Капија постојат разнообразни Stramashevo. 2 климатски карактеристики: медитеранска клима, Within the municipality of Demir Kapija there are diverse континентална и планинска. Главно преовладуваатр у два правцар climate characteristics: Mediterranean climate, continental and на ветрови – северен (Вардарец) и јужен (медитерански- mountain. There are two dominant winds in the area - north југо). Северните ветрови се јаки и ладни поради што влијаат Vardarec and southern (Mediterranean-south). North winds are врз намалувањето на температурите. Јужните ветрови – југо strong and cold due to the infl uence of low temperatures. The дуваат главно во текот на летото и носат големи горештини. southern winds - south blowing are mainly in the summer and Средната годишна температура измерена во 2011 година carry a large amount of heat. изнесува 13,8 º. Температурата на земјиштето ретко е пониска The average annual temperature measured in 2011 was од 0ºC, што е од посебно значење на земјоделското стопанство. 13.8 º. Soil temperature is rarely below 0 ° C, which is of Годишната сума на сончеви часови изнесува 2322,6 часа. particular importance to the agricultural economy. The annual Просечната годишна количина на врнежи изнесуваат околу amount of sunshine is 2,322.6 hours. The average annual 400-500 мм. amount of precipitation is about 400-500 mm. Општина Демир капија има важна географска-сообраќајна The Municipality of Demir Kapija also has an important поврзаност. Познато е дека по долината на реката Вардар уште geographic-road connection. In ancient times, the Vardarski road во дамнешни времиња минувал значајниот Вардарски пат which served as a vital trade route, ran from Thessalonica and Pella кој води од Солун и Пела на Југ минувал низ Демиркаписката in the south through the Demir Kapija gorge and connected the клисура и ги поврзувал на север градовите Антигонеа northern cities of Antigonea (Negotino), Stobi, Vila Zora (Veles), (Неготино), Стоби, Била Зора (Велес) и Скупи ( Скопје). Овој and Skupi (Skopje ). This route did not lose its importance even in пат не го изгубил своето значење ниту во средниот век. the Middle Ages. Merchants utilized both the road and Vardar River, Сообраќајот се одвивал и по воден пат низ Вардар, низ кој со using rafts to export various agricultural and livestock products. сплавови се извезувале најразлични земјоделско-сточарски With the commissioning of the railway line Skopje-Thessaloniki in производи. Со пуштањето на железничката линија Скопје- 1873, river traffi c completely disappeared. Солун во 1873 година пловниот сообраќај сосема исчезнал. Today international highway E-75 runs through the Vardar По долината на реката Вардар денес води меѓународниот river valley, as well as the railway line. These both have great автопат Е-75, кој како и железничката линија има големо regional importance. To the south they stretch from the регионално значење. Овој пат, кој има мадитеранско Mediterranean through the Demir Kapija gorge connecting протегање, преку Демиркаписката клисура на југ, ја поврзува the region to the Gevgelija - Valandovo valley, Thessaloniki and Гевгелиско – Валандовската котлина понатаму со Солун и со further on to the Middle East. To the north, this road connects Земјите на Блискиот исток. На север овој пат ја поврзува Демир Demir Kapija to Skopje and the countries of both Eastern and 3 Капија со Скопје и другиу земји од Европа. Western Europe. Th rough THE AGES

НизГОДИНИТЕ

од оваа лулка на Историјата изработена од nder this cradle of history, created by nature, најискусниот копаничар, природата, се наоѓа градот the most experienced of carvers, is situated Пкој е денес општински центар на петнаесет населени Uthe city which today is the municipal center места. for fi fteen diff erent settlements. Просторот на Демир Капија отсекогаш бил место каде Demir Kapija has always been a place where што живееле повеќе народи со различни култури. Траги од many nations and cultures have lived. Traces of живот се откриени уште од праисторијата за што сведочат life have been discovered from prehistoric times. археолошките ископини на локалитетите Манастир Archaeological excavations at a local monastery и Маркови Кули, каде што се пронајдени керамички and several old fortresses uncovered amorphous фрагменти, аморфни и груби кои нaјмногу одговараат and coarse ceramic fragments, that corresponds на керамиката од енеолитско – ранобронзанодопското to pottery of the Eneolithic or Early Bronze Age. време. Подетални податоци во праисторијата се најдени Other artifacts dating from the Iron Age have been од железното време каде што во откриените гробови се discovered in tombs from this period, including a пронајдени предмети од ова време, како очилеста фибула, fi gurine and a large bracelet. масивни гриви и др. кои се доста оштетени, типично за The oldest known inhabitants of Demir Kapija 4 железното време. were the Paeonian Macedonians who inhabited Како најстари познати жители кои за време на антиката the area from the fourth to the end of the fi rst (од IV до крајот на I век пр.н.е.) ја населувале Демир Капија century BC. се споменуваат Пајонците и Македонците. It is not known with certainty how the Со сигурност не е познато како се викало населеното settlement was named during the Paeonian место за време на Пајонците. Прв посигурен помен за period. The ancient name was Stenae, meaning името на населбата среќаваме во Tabula Peutingeriana, gorge, or pass. With the arrival of the Slavs, the којашто меѓу градовите по долината Вардар го наведува name Stenae was changed to Prosek. и Stenae (Scupis – Stopis – Antigonia – Stenas – Idomenio As a natural chokepoint and the primary – Tauniana), античкото име Стенае,кое во превод значи gateway for invaders, Prosek and the gorge it теснец, клисура, проод. Со доаѓањето на словените на овој guarded became an arena of signifi cant historical простор уште името Стенае е изменето во Просек. events in the following centuries. Наоѓајќи се на просторот низ кој постојано минувале The arrival of the Turks brought stability to area освојувачите, Просек но и целата клисура во наредните and the now non-existent village of Bath. векови била арена на значајни историски збиднувања. After an earthquake in 1931, the population of Со доаѓањето на турците се стабилизирала населбата на the village relocated to the area around the present day train station in Demir Kapija. Here they started a new life where they opened several trade and craft buildings and later built a school and several commercial buildings. просторот на сега веќе непостоечкото село Бања. According to one of the novels by Stale Popov, По катастрофалниот земјотрес во 1931 година населението the Turks conquered the fortress and forced the од с. Бања било иселено на просторот кај железничката inhabitants to recognize the Ottoman Sultan as станица во Демир Капија. Овде започнал нов живот каде their direct ruler. Following this defeat, the gorge биле отворени неколку трговски и занаетчиски објекти, а was renamed Demir Kapija which means “Iron подоцна било отворено и училиште како и неколку стопански Gate”. објекти. The gorge was known by that name in all Освојувачките походи на турците не ја одминуваат ни offi cial documents and maps and articles from тврдината Просек, според наодите во еден од романите на that date forward. Стале Попов каде е призната директната власт на турскиот After liberation in 1944, Demir Kapija султан во кое време клисурата добила ново име Демир fl ourished, especially when the settlement was Капија што во превод значи железна порта. the seat of the municipality. However, after the По тоа име во сите официјални документи и карти и abolition of the municipality, stagnation set in натписи се препознава се до денес. that and the lives of the people were negatively По ослободувањето Демир Капија бележи подем особено impacted. In 1996, Demir Kapija once again во времето додека населбата била седиште на истоимената received the status of municipality with the општина. Меѓутоа по укинувањето на општината и election of the fi rst mayor and municipal council, претварањето на Демир Капија во обично седиште на Месна the pulse of life again returned to this city despite канцеларија растот бележи стагнација кој оставил негативни the extremely diffi cult economic situation that траги во севкупниот живот. Во 1996 година Демир Капија occurred in 1990. повторно го добива статусот на општината со изборот на првиот Today, the community is being economically градоначалник и повеќепартискиот општински совет, пулсот на revived slowly but surely. животот повторно се вратил во овој град и покрај извонредно 5 тешката економска ситуација настаната во 1990 година. Денес градот и целата општина, полека но сигурно економски заживуваат и се развиваат. Значајни археолошки локалитети ВО ДЕМИР КАПИЈА

Signifi cant archaeological sites IN DEMIR KAPIJA

колината на Демир Капија е мошне богата со he area of Demir Kapija is very rich with numerous бројни археолошки наоѓалишта. Посетата на archaeological sites. Visiting each of them will take Осекоe од нив ќе ве однесе на едно поинакво Tyou to a diff erent place full of stories about the past. место полно со приказни за минатото. Меѓу нив The following is a list of just a few of these sites and their од поголемо културно, археолошко и историско cultural, archeological, and historical signifi cance: значење се: “Bandera” a site containing a temple and necropolis Бандера представува храм и некропола од dates from Roman times. римско време. “Highway” was discovered during construction of Автопат, представува храм од раноантичко и the modern highway and represents an early antique римско време кој според наодите датира од ІV век temple from Roman times, which, according to the пр.н.е. до ІІ век од н.е.; fi ndings, dates from the 4th century B.C. to the 2nd Будур Чифлик, населба и некропола од доцнo century A.D. 6 античко време; “Budur Chifl ik” settlement and necropolis date Болница, на околу 200 метри источно од десниот from the late antique period. брег на реката Бошава, во болничкиот круг во Демир “Hospital” was discovered during construction of Капија, откриени се римски гробови, керамика, the modern hospital. It is located roughly 200 meters накит и монети, кои имаат врвременскиременски easteaast of the rirightghg t bank of the Bosavica River in Demir распон од І – ІV век; Kapija.Kapija. The site contains several Roman Горна ергела, на 2,5 км.мм. tombs,tombm pottery, jewelry and coins that југозападно од Демир Капија,а, rangeran in age from the 1st - 4th century рурална агломерација одд A.D.A.A доцнoантички период; “Upper Stable” is 2.5km southwest Колиба, југозападно од ofo Demir Kapija and dates from the late Демир Капија на оддалеченост antiqueaan period. од 1 км; “Hut”, is roughly 1km southwest of Кула, високо над десниот брегг DeDemir Kapija. на реката Вардар; “Tower”, sits high above the right Манастир, на источната периферија на селото, над железничката пруга и стариот пат Скопје- Гевгелија; Рамниште, на 1 км. Југоисточно од Демир Капија, во подножјето на Кожув, се наоѓаат остатоци од утврдена населба; bank of the Vardar RRiver.ivver. Црквиште, на југоисточната периферија “Monastery”, issontheeaster on the easternn од Демир Капија каде се гледаат остатоци од outskirts of the village, over the railway line and ранохристијанска базиликa. the old road running from Skopje to Gevgelija. “Ramniste”, is 1 km southeast of Demir Kapija at the foot of Mt. Kozuv. It consists of the remnants of an established settlement. “Church” is on the southeastern periphery of Demir Kapija where the remains of an early Christian basilica were found.

7 Денови на ТРАДИЦИЈАТА

DaysDaTRADITIONys ooff олгата и богата традиција во нашите простори he long and rich tradition in our area begins започнува уште со Античките македонци кои with the ancient Macedonians who, with great Дсо голема љубов ја одгледувале виновата лоза. Tlove cultivated grapes. The god of grapes and Богот на грозјето и виното Дионис бил многу сакан и wine, Dionysus was much loved and respected. Thus, почитуван, така да во негова чест секоја година по in his honor, twice a year the so-called “Dionysus два пати во годината се одржувале т.н. “Дионисови days” were held. The entire population participated денови“, на кои целото население се веселело јадело in the celebration which included large amounts of и пиело до безсознание. Во подоцнежниот период food and drink. In the later period, such celebrations, ваквите прослави доведувале до несакани последици which often lead to unwanted consequences such as ( масовни тепачки и травијалности), поради што massive fi ghts, prompted the emperor Prob to ban it императорот Проб во 186 година н.е. ги забранил. in 186 A.D. Во времето на владеењето на римјаните со овие During the time of the Romans, this area held similar простори се одржувале “Баханалии“ денови на “Bacchanalia days” in honor of the god of wine, grapes, грозјето и виното во чест на богот на виното, грозјето, fertility Bacchus. 8 плодноста Бахус. Традицијата и прославувањето на патроните на лозарството и винарството продолжува и до The tradition of celebrating the patrons of grape ден денес со славењето на христијанскиот патрон growing and wine production continues to this day with на лозарството Св. Трифун. Во негова чест во the celebration of the Christian patron of viticulture St. Општина Демир Капија се одржува Недела на Trifun. In his honor, the Municipality of Demir Kapija традицијата ,,Св.Трифун,, посветена на зачувување hosts a Saint Trifun’s Day celebration, dedicated to на традиционалните вредности и зачувување на traditional values and the preservation of our cultural нашето движно културно наследство. heritage. Дел од настаните кои се одржуваат во текот на Some of the events that are held during this week оваа недела се: натпревари за најдобро вино и include: competitions for the best wine and spirits ракија, најдобро подготвена традиционална храна, as well as the best traditional food, organized panel се организираат трибини поврзани со лозарството, discussions related to viticulture, exhibitions and изложби и аукции на архивски вина како и разни auctions of archived wines, and various cultural and културно уметнички програми. artistic programs. 9 Винарска визба ELENOV „ЕЛЕНОВИ“ Winery

рајј најубаватај б клисура на ВВардар, низ железната t the end of the most beautiful gorge on the Vardar River, врата внесена е специфичноста на тиквешкото through the “Iron Door” one enters the Tikves wine region a Квиногорје и истата е преточена во чаша вино. Aspecial area in Macedonia where life centers around a glass Некогаш кралски имот а сега винаријата „Еленови“ of wine. и кралската капија нудат прекрасна приказна со Once the royal winery for the King of Yugoslavia, the current комплетна винска прошетка и дегустација. Elenov Winery off ers a wonderful story with a complete Тука едноставно ќе го почувствувате духот на wine tour through the 100 year-old facility and ends with an минатото во еден модерен објект и пријатен амбиент. excellent wine tasting. Here you will feel the spirit of the past in Во винарската визба „Еленови“ се произведува the pleasant ambience of a modern facility. црвени и бели вина, од кои еден дел се чуваат во Elenov Winery produces both red and white wines, part of барик, додека остатокот во цистерни. which are stored in barrels. From 2003 the property has been Од 2003 година имотот е ставен под заштита на placed under the care of the Administration for the Protection управата за заштита на културното наследство, а пред of Cultural Heritage, and two years ago was visited by a UNESCO две години е посетен од комисијата на UNESCO, која ја Commission, which subsequently placed Villa Marija under its ставитави вилатавилата под закрилазакрила на овааоваа институција.институција. protection. Винарска визба „КАПИА“ инарскатаинарската ввивизбазба КапиаКапиа започнувазаапочнува со работа во 2005 година. В Богатство на вкусови и мириси слеани во една чаша, комплексноста на факторите 10 кои влијаат на карактеристиките на виното и други причинители го прават виното да биде единствено. На овој начин винаријата „Капиа“ ги произведува своите врвни вина. KAPIJA Winery he winery Kapija opened for business in 2005. T A wealth of fl avors and aromas join in the glass, displaying the complex characteristics of Kapija’s wines. Kapija focuses on producing small batches of fi ve diff erent varieties of premium wine. Винарска визба Winery „ПОПОВА КУЛА“ POPOVA KULA

инарската визба Попова Кула и лозовите насади opova Kula winery and vineyards are located on the се лоцирани на јужната падина на Велико Брдо, southern slope of Veliko Brdo, west of the municipality Взападно од општината Демир Капија во близина Pof Demir Kapija near the road E-75. It was built in на патот Е-75. Изградена е со цел за производство на order to produce superior Macedonian wine and a quality врвно македонско вино и развој на квалитетен вински experience for wine tourists. Popova Kula is a manufacturer туризам. Попова Кула е производител на повеќе од of more than 20 diff erent types of wine from 11 diff erent 20 различни видови вино од 11 различни сорти на grape varieties. The rich range of premium wines allows грозје. Богатата палета на врвни вина овозможува various wine tasting. Their facilities include 11 hotel rooms, различна винска дегустација. Располагаат со хотел a restaurant, a wine tasting room and a conference room. од 11 соби, ресторан, сала за винска дегустација и The winery provides a number of activities for its clients конференциска сала. Активности кои што влегуваат such as guided hiking, hunting and fi shing trips. They also во нивната програма се и пешачки, ловен и host special events such as weddings and often have live риболовен туризам. music and specials on holidays.

Винарска визба „ТИКВЕШКО СОНЦЕ“ ВоВо падинитепаддините наа прекраснатапрекрасаснната идилаидила вово доменотдоменот на ДДемиркапискатаемииркапискаата клклисураисурра се нижинижи уштеушште едеднана пприказнариказна зза винвинотоото а за 11 тоатоа сведочисведоочи вивинаријатанарријата „Тиквешко„Тиикквешко сонце“соннце“ којакоја ззапочнуваапоччнува ссоо раработабота ввоо 20200808 ггодина.оддина. ДенесДенес во ввинаријатаинаријјата ТиквешкоТиквеешко ссонцеонцце ссее произведуваппроизведдува 5050 тонитони литри вивиноно годишно,годиишно, преточеноппреточено во VVranec,ranec, MMerlot,erlot, CCabarnetabbarnet Souviqnon,SSouviqnonn, RRizling.izling. Winery „TIKVES SUN“

TikvesTikves Sun WineryWinery beganbegan operatingoperating in 2008.2008 TheThe winewiwineryineryry p proproducesroducesdduces over 5050 tonesto of its four wines which inincludeclude Vranec, Merlot,Merlot, Cabernet SauviSauvignongnon and ReislinReisling.g. Музеј ДЕМИР КАПИЈА

узејотузејот ввоо ДДеДемирмир КаКапијаппија ссоо свсвојатавојата екексклузивностскклузивност е метамета ннаа сстстранскитеранските ттуристи.уристии. ЗЗаа ннеполниеполлни ддвеве Мгодини,годдини, овојовој музејмузеј ггоо ппопосетијасетија ннадаад 44000000 ттуристи.урристи. 12 СоСо импозантнаимпоззантна брбројкаројока ннаа арартефакти,тефактти, ссовременаовреммена презентацијапрп езентацција и еентериерскинттериерскии ввисокоисоко ообликуван,бликувван, музејотммузејот на ввинотоиното се пповеќеовеќе сстстануватана ува ненеодминливаеодминливва дестинацијаддестинацијја за домашнитедомаашните и сстранскитеттранскиите ттуристи.уристти. Во својатасвојата понатамошнапонатаммошо на стратегијасттраттегија музејотмузејот и понатамупопонатаму настојуванастојува нана проширувањепроширруувањње на дејноститедејноститте и збогатувањезбз огатувањње на содржината.содржжината. ОвдеООвде ќќее ннанајдетејдете кукултурнаултл урна рризницаизницца нана многумногу сочуванисочууванин артефактиартефакти коикоии сведочатсведочаат за мминатото.ини аатото. МузејотМузејот ннаа ДДемиремир ККаКапијапија е ооснованснованн во 22010010 годинагодинна и ррасполагааасполлага сосо тритри поставкипоставкки : • ВинскаВиВ нскаа ппоставка;оставка; • ААрАрхеолошка;хеолоошшка; • ГалеријаГГалеријаа и центарцентар зза презентација.презенттација. Museum DEMIR KAPIJA

hehe MMuseumuseum DDemiremir KKapija,apijija, isis a uniqueunique ddestinationestination tthathat tourtouristsists willwill enjoy. In less than two years, the museum has been visited Tbyb more than 4,000 tourists. With the imposing number of artifacts,artifacts, a modern interior and the highly stylized wine exhibition, the mumuseumseeum has become an increasingly popular destination fforor domestic and foforeignreign tourists. Its future strategstrategyy includes further expansion of activitiesactivities and enriching the contentcontent.. TheThe Museum Demir Kapija was foundedfounded in 2010 and has three exhiexhibitions:bitions: • Wine • Archaeology;Archaeology; • Art GalleryGallery and Centre for presentation;presentation;

13 Ослободување на ДЕМИР КАПИЈА

Liberation Day of DEMIR KAPIJA

Ноември е голем ден , ден кога во 1944 година беше ослободена Демир Капија. По овој повод 7секоја година се огранизира свечена седница на Советот на Општина Демир Капија и во чест на паднатите борци се положува свежо цвеќе на споменикот во центарот на градот. Исто така секоја година се доделуваат награди и признанија на поедини лица кои дале допринос за афирмација на општината.

14

ovember 7th is a very important holidy in Demir Kapija. It is the day when, in 1944, Demir Kapija Nwas liberated from the Germans. On this occasion every year a ceremony is organized by the Municipal Council and in honor of fallen soldiers fresh fl owers are laid at the memorial in the center of the city. In addition to the laying of the fl owers, awards and honors are given to individual people who have made a contribution to the promotion of the municipality during the past year. Турнир во Football МАЛ ФУДБАЛ TOURNAMENT

екоја година почнувајќи од 10 Август па се до very year starting from August 10th until the традиционалниот панаѓур се одржува турнир traditional fair, a football tournament called “Great Сво мал фудбал „Голема света Богородица“. EHoly Mother” is hosted by the municipality. The fi nal Финалната вечер на овој турнир е на 27 Август во game of this tournament falls on August 27th the day пресрет на самиот празник. На овој турнир учевство before the fair. Teams from throughout the Tikves region земаат повеќе екипи од тиквешкиот регион при што compete for prizes. се доделуваат и награди.

Панаѓур во Traditional fair ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

а 27 и 28 август секоја година се одржува n the 27th and 28th of August every year is the традиционалниот Демиркаписки панаѓур traditional Demir Kapija fair dedicated to the 15 Нпосветен на верскиот празник Голема Света Oreligious holiday Great St. Mary’s. Many people from Богородица. Панаѓурот секоја година е посетуван од all over the Tikves region visit for the holiday. голем број посетители. ЗаЗа културната ТРАДЦИЈА For Cultural

омот на културата „Мирка Гинова“ е установа која Дпредставува центар на сите активности и настани од културен карактер, а воедно како таква институција е надлежна за презентација и промоција на етнолошкото и културното наследство во Македонија и надвор од неа. Домот на културата како центар на културата во градот дава печат на современо културно живеење со своите културни содржини преку фолклорот, пеачката група и драмската секција кои што имаат земено учество на многу фестивали. 16

he House of Culture “Mirka Ginova” is the center of all Tcultural activities and events in the Municipality. The mission of the House of Culture is the presentation and promotion of the Ethnological and Cultural Heritage of Demir Kapija in Macedonia and abroad. Over fi fty events are held annually at the House of Culture and include folk singing, drama, and traditional dancing. The members of these groups have taken part in many festivals. Th e Church of Saint Mary „Св.Богородица” DEMIR KAPIJA ДЕМИР КАПИЈА

ituated on the highest point in Demir Kapija, местен на највисоката точка во Демир The Church of St. Mary, was constructed in Капија се наоѓа храмот „Св. Богородица“, S1935. Сизграден во 1935 година кој ќе ве одведи Each year, on August 28th the church на духовно трагање на вашиот мир. becomes the center of the celebration known as Црквата света Богородица својот празник го Greater St. Mary’s day. слави на 28 Август по повод верскиот празник Голема Света Богородица.

17 „Св.Никола” СЕЛО КЛИСУРА Th e Church of Saint Nikola VILLAGE KLISURA

едалеку од Демир Капија на оддалеченост од само ot far from Demir Kapija, a mere 7 km away, is the 7 км. се наоѓа селото Клисура, до кое се пристигнува village Klisura. The village is reached by traveling Нпо стариот пат 103 за Гевгелија. Заштитена во Nthe old road 103 towards Gevgelija. Nestled in прекрасната идила на мир и спокојство, се наоѓа црквата this idyllic and tranquil village, is The Church of Saint „Св. Никола“, која е една од најстарите во регионот и е Nicholas, which is one of the oldest in the region. каректеристична по прекрасните иконостаси и приказните Inside the walls are covered in fresco and a beautiful испишани по ѕидовите внатре во црквата. Овде на 22 Мај iconostasis. Here on May 22, descendents of the villages се слави празникот летен Свети Никола. original settlers descend on the church to celebrate the summer holiday of Saint Nicholas. Природните убавини на Natural beauties of ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

епосредниот релјеф околу Демир Капија има посебно место he immediate landscape around Demir Kapija is an во развојот на туризмот. Релјефните особености на овој excellent place for the development of tourism. The Нкрај од тиквешијата се инзворедни елементи за туристичка Tcharacteristics of the Tikves region include several tourist атрактивност, како што е Демиркаписката клисура, ретко убавите attractions, such as the Demir Kapija gorge. Carved through стени, кањоните на Иберлиската река која се влива во реката rare and beautiful rocks, the canyon includes two branches. Вардар во самата клисура, потоа отворот на тунелот кој што создава The main branch consists of the Vardar river. The second кањонот на Иберлиската река. Убавините на клисурата представуваат consists of the Iberli river that meets the Vardar inside the посебна атракција за туристите и минувачите кои се восхитуваат во gorge creating a second, perpendicular gorge. Tourists and творештвото на природата. passers-by alike, marvel at this work of nature. Клисурата е долга околу 19 км и се наоѓа помеѓу Тиквешката The gorge is 19 km long and is located between котлина на северозапад и Бојмија на југоисток. Страните и се изградени the Tikvesh valley in the northwest and Bojmija to the од модри шкрилци, преку кои лежат слоеви на модра крупна вар со southeast. The sides are made of blue shale, through which мезозојска старост. Високи се до 1000 m и се многу стрмни. Најстрмни lie layers of a massive dark blue lime from the Mesozoic age. 18 се во камениот дел при влезот на Вардар во клисурата. The steepest parts of the gorge reach as high as 100 meters. Алпинизам Alpinism ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

лпинистичкиот локалитет he alpine site “DEMIR KAPIJA” “ДЕМИР КАПИЈА” се наоѓа is located in the central part of Aво централниот дел од TMacedonia, 100 km from Skopje Македонија, 100км од Скопје along the Vardar river where the по течението на реката Вардар rocks of the Demir Kapija gorge rise каде се издигнуват карпите кои from the Tikves valley. These rocks се најквалитетни според својот are composed of highly compact, состав карпи во Македонија. pure limestone, making them Сочинети се од чист варовник some of the best rocks for climbing со одлична компактност. Се in Macedonia. The site can be приоѓа од самиот автопат approached from the international Скопје – Солун кај двата highway E75 which runs from Skopje маркантни тунели од каде што to Thessaloniki. Parking is available има неколку алпинистички between the two tunnels. There насоки и можност за голем are over 160 bolted sport climbing број интересни спортско routes inside the gorge as well as качувачки стази. Должината limitless opportunities for “trad” на алпинистичките насоки climbing. Routes are between 20 изнесува од 20 до 60 метри. and 60 meters tall. The best time for Најдобар период за качување climbing is from March to June and е Март - Јуни и Септември – September to November. Ноември.

19 Кајак на диви води Kajaking on wild water ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

рзите води на реката Вардар на влезот во клисурата во he fast waters of the Vardar River at the Демир Kапија нудат исклучително поволни услови за entrance to the gorge in Demir Kapija off er Бкајак на диви води. Во минатото во водите на Вардар се Textremely favorable conditions for white организираа домашни и меѓународни натпревари. water kayaking. In the past, both national and Овој спорт во Демир Капија започнува да се развива од international competitions have been held there. седумдесетите години, но со текот на времето исчезнува. In Demir Kapija, this sport began to develop in Терените за кајак на диви води се едни од подобрите the 1970’s, but over time has faded in popularity. во нашата држава и само чекаат повторно The rapids in the gorge are some of the да бидат активирани за овој best in Macedonia. спорт повторно да заживее.

20 Река Бошава River Bosava ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

рајбрежјето на река Бошава he shoreline of the river Bosava is a претставува еден прекрасен magnifi cent ecosystem. It abounds Кекосистем. Изобилува со богата Twith rich fl ora and fauna specifi cally флора и фауна во кој преовладува the prevailing indigenous Maple trees. автохтониот дрвен вид Јавор Платан. Just southwest of Demir Kapija, Почнувајќи од Демир Капија по nestled along the shoreline of the river крајбрежјето на река Бошава до Bosavica is the area known as Doshnica. локалитет Дошница е прекрасно A wonderful place for recreation, место за рекреација, каде што visitors can enjoy the natural beauty посетителите може да уживаат во of the area through short hikes or by автохтоните природни убавини. swimming in the Bosavica.

Рибникк ДОШНИЦА Fish farm DOSNICA олемиот интерес за риболов најмногу ја развива страста на бројните риболовци пред се поради извонредно Гбогатиот и квалитетен фонд на риба во Демиркапискиот регион. Застапен е сомот, крапот, мрената, бојникот, јагулата, кленот, ракот во р. Вардар, поточната пастрмка во р. Дошница и разни топловодни риби по р. Бошавица. Рибникот Дошница има долга традиција на одгледување на пастрмка (калифорниска и речна пастрмка). here is great interest and a developing Рибникот се наоѓа на само 5 км оддалеченост од passion in Demir Kapija for fi shing among автопатот Скопје - Гевгелија. Рибникот има околу 2000 м2 Tmany anglers, due to the exceptionally rich корисно земјиште и има на располагање 100 тони риба за and high quality fi sh stock in the Demir Kapija 21 консумирање годишно. region. Here contains catfi sh, carp, eel, dace, crab, Покрај овој рибник во околината на Демир Капија работи and many other types of fi sh. The river Dosnica и рибникот Акватика. Во овој рибник постои мрестилиште contains numerous trout, and the war waters of за крап и простор за негово одгледување. the river Bosava provide the perfect habitat for other species The fi sh farm at Doshnica has a long tradition of producing trout (rainbow trout and river trout Salmo trutta fario). The farm is located in the municipality Demir Kapija, only 5 km away from the main highway E75. The farm has about 2000 m2 of land and customers purchase over 100 tons of fi sh each year. Рибникк Besides this fi sh farm in the surroundings of Demir Kapija is working the fi sh farm Akvatika. In АКВАТИКА Fish farm this fi sh farm there is a hatchery for carp and space AKVATIKA for its cultivation. Пештера Змејовец CaveC Zmejovec ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

ештерататата ЗмејовецЗмЗмејејововецец е составенана одод ддвавва ддела:елела:а: еедниотдндниоиот Пдел е поппоголемогоголелем сосо должинадооллжжиинана одод 150 м. и има тркалезнакалалезезнана формафорормама а ддругиотруругигиотот е помал и има 40 мм.. ПеППештератаештш ерератата е боббогатагагатата ссоо украсни предмети:и: дрддрапери,рапаперери,и, сталактитистаталлааккттитти и сталагмити, со штоттоо мможеожже дада ссее спсспоредувапороредедувува со Постоинската Јамамама ввоо СлССловенија.лооввееннијијаа.. ООтвороттвт оророотт на Змејовец е голем,лелем,м нноо ззазатоаатотоа двддвава и попполол километри требаа ддаа ссее одоодиди ппепеш.еш.ш.

heh cave “Zmejovec”“Zmejjo e ” consists of two parts: a Tlarger, round part with a length of 150 meters, and a smaller section of 40 meters. The cave is rich with decorative objects, such as stalactites and stalagmites, which can be compared to the “Postoinskata Jama” cave in Slovenia. The opening to Zmejovec is large, but to reach it you must hike approximately 2.5 kilometers from Demir Kapija.

22 остојат уште две пештери Горни и here areare twtwoo ПДолни Змејовец. Tcaves Upper and Долни Змејовец е долга Underscoresores ZmejovecZmejovec. 40 м. и има религиозно Lower Zmejovecmejovec is 40 m значење за мештаните, long. andd hhasas rereligiousligious додека Горни Змејовец е signifi cancece forfor thethe locallocals,s,, со должина од 150 м. и се while Upperer Zmejovec hashas a наоѓа на 701 м. надморска length of 115050 meters. and iss височина. Пештерата located 70101 m. altitude.altitude. TheThee е богата со драпери, cave is richh withwith hhangings,angings, сталагмити и сталактити, со stalagmiteses anandd stastalactites,lactites,, што мопже да се споредува which mopzheopzhe comparecomparess со Постоинската Јама во to Postoinskatanskata Jama in Словенија. Slovenia. Пештера Бела Вода WhiteW water cave ДЕМИР КАПИЈА DEMIR KAPIJA

ештерата Бела Вода е расположена покрај стариот пат за Гевгелија. Вкупната должина на пештерските Пканали изнесува 955 м. Дното на долниот канал постепено се издига, на места се проширува во галерии, а некаде има урнати карпи од таванот, кој го одделува од горниот канал. Горниот канал на некои места има пештерски накит. Долниот канал е млад по својот постанок и по дното има песоци, што укажува на повремен водотек низ пештерата. На крајот на каналот се наоѓа Маргаритно Езеро со пречник од 8 x 12 метри и различна длабочина од 4 до 8м. mong the many natural wonders of the Demir Kapija area are two large speleological formations. The fi rst, A“White Water” cave, is located along the old road to Gevgelija. With a total length of 955 meters, it is the longest cave in the Republic of Macedonia. The bottom of the cave rises gradually, and expands into galleries until a section of collapsed rocks, which separates the upper channel from the lower. The upper channel has instances of “cave jewelry” with stalactites and stalagmites. The lower channel is young in its formation, and has a sand bottom, indicating water fl ow through the cave. At the end of the channel is Marguerite Lake, approximately 8 X 12 meters with a depth varying from 4 to 8 meters. емиркапијската клисура е еден од нај богатите орнитолошки резервати во ОРЛИ ДЕвропа. Таа е вклучена во EMERALD мрежата за заштита на подрачјата. Тука се застапени птици грабливки каде што можат да се сретнат бел и египетски мршојадец, златен орел, орел змијар, глувчар како и најразлични и други ретки видови птици. Белоглавиот орел кој спаѓа во родот 23 на Falconiformes- птици грабливки исто такатака е пприсутенрисутеен вов пподрачјетоодррачјето нна ДемирДемиир КаККапијапија и е заштитензааштиттенен ссоо зазакон.кон..

he Demir Kapija gorge is one of the richest ornithological reserves in Europe. It is included in the EMERALD network Tof protected areas. Among the multiple birds of prey that call the gorge home are: the white Egyptian vulture, the golden eagle, greater spotted eagle, eastern imperial eagle and various other rare bird species. ThThee white-headed eagle, which belongs to the genus Falconiformes-birdsFalcon of prey is also present around Demir ТHE EAGLES KapijaKaK pip ja and is protected by law. 24

Финансирано од / Financed by: Општина Демир Капија / Municipaliti of Demir Kapija Имплементирано од / Implemented by: Општина Демир Капија, Одделение за Локален Економски Развој/ Municipaliti of Demir Kapija, Department of Local Economic Development

2012 година