NIEUWSBRIEF DEMERVALLEI OKTOBER 2018 De terugkeer van de Demermeanders! De Demervallei is erg gevoelig in acht deelzones, waar we stap in periodes met veel neerslag en voor overstromingen, maar voor stap het overstromings- en pakken tegelijk de verdroging in de kampt tegelijk met verdroging verdrogingsprobleem aanpakken. zomer aan. in de zomer. Met het Sigmaplan Een van die zones is Vinkenberg, in Ondertussen werkten we aan werken we aan een oplossing. Diest en Scherpenheuvel-Zichem. een natuurbeheerplan voor de De voorbereidingen zijn in volle Begin oktober 2018 verkregen oostelijke Demervallei tussen gang om de Demer meer ruimte we de omgevingsvergunning Diest en Aarschot. Dat plan te geven en de band tussen rivier, om een aantal maatregelen uit zal als leidraad dienen voor de natuur en bezoekers stevig aan te te voeren in het kader van het inrichting en het beheer van halen. Europese project LIFE Belini. In de gronden in eigendom van de zone Demermeanders, tussen Natuurpunt, de Watergroep en Werchter en Aarschot, worden met het Agentschap voor Natuur en de opmaak van het inrichtingsplan Bos in dit valleigedeelte. Het et Sigmaproject Demervallei de voorbereidingen getroffen natuurbeheerplan vormt ook His een langgerekt gebied om tal van afgesneden meanders de basis voor de realisatie van van 2500 hectare. Omdat het opnieuw aan de Demer te Europese natuurdoelen in de over zo’n uitgestrekt gebied gaat, koppelen. Die oude rivierbochten Demervallei. hebben we het onderverdeeld vormen een natuurlijke buffer WATERVEILIGHEID NATUUR Demermeanders Gedaan met Binnenkort meerdaagse BELEVING onder de loep verdroging kajaktochten PAGINA 2 PAGINA 6 PAGINA 7 Natuurreservaat Langdonken TesteltJaagpad op linkeroever Begijnendijk Demermeanders onderbroken Molenstede Meander die wordt aangetakt Demer Tijdens de werken zal het onverharde jaagpad op de linkeroeverZichem van de Demer vanaf de Demerbrug onder de loep Langdorp in Betekom tot in Werchter tijdelijk afgesloten zijn Tremelo Scherpenheuvel-Zichemvoor fietsers en voetgangers. Dat is nodig om in alle De zone Demermeanders ligt op de Aarschot Betekom veiligheid de meanders te kunnen aantakken. Maar linkeroever in Rotselaar en Aarschot. het wandel- en fietsnetwerk zal toegankelijk blijven, Hier halen we de Demer uit haar strakke dus haal gerust je fiets nog van stal; je kan nog steeds keurslijf en herenigen we de rivier met haar fietsenO.-L.-Vrouwebasiliek en wandelen over het jaagpad op rechteroever. Werchter Demer RillaarFietsen langs de Demer. historische meanders. Gelrode Heikant In de zone Demermeanders, Dijle E314 een overstromingsgevoelige Natuurreservaat zone waar de Demer op Rotselaar Langdonken E314 zijn diepst is, takken we E314 verschillende afgesneden Wezemaal Testelt 2 rivierbochten opnieuw Begijnendijk aan op de Demer. Die 4 Molenstede meanders verhogen het Demer Zichem waterbergingsvermogen van Langdorp de Demer. Waar Demer en Dijle Tremelo 3 Scherpenheuvel-Zichem Aarschot samenvloeien, leggen we een Betekom 1 bres van zo’n 100 meter aan. 5 7 Die zorgt ervoor dat de vallei O.-L.-Vrouwebasiliek Z Werchter Demer w Natuurreservaat Rillaar 1 Vinkenberg terug leeg kan lopen na een a 8 Vorsdonkbos-Turfputten rt 6 e De Winge Demerbroeken overstroming. Zo vermijden we o 2 o Gelrode iev a Dijle Heikant dat de vallei té lang onder water ar. E314 3 Laarbeek - Motte staat, want dat is niet goed voor Natuurreservaat 4 Testelt - Langdorp kwetsbare vegetaties en het bezoekers die je hier binnenkort Rotselaar Wijngaardberg E314 E314 5 Amerbeemd waterbergingsvermogen. misschien kan spotten. Onze Wezemaal Wetland (natte natuur) ingrepen dragen bij aan het 6 Demermeanders Winterbed (hier kan de Demer 7 Laakvallei (reserve) Europese natuurdoelen realiseren van de Europese Tot slot maken we het amfibieën Natuurreservaat gecontroleerd buiten haar oevers Dunbergbroek Door de Demer terug natuurdoelen. als de kamsalamander naar hun treden als het water hoog staat) 8 Rechteroever Werchter gedeeltelijk in haar natuurlijke zin met drassige gebieden in de loop te laten stromen en de In het halfopen valleilandschap buurt van oude Demerlopen. nplanti oevers natuurvriendelijk in te van de Demermeanders De Demer had in het verleden Aa ng inh eem richten, kunnen Europees creëren we vochtige bossen meerdere beddingen. De se Historische trekweg s oo r beschermde diersoorten met inheemse bomen als Demer stopte al met door die te n . het heel erg naar hun zwarte els, esdoorn, es en oude beddingen te stromen Ter hoogte van de Demermeanders zin krijgen in de wilg. Die trekken bijzondere voor er menselijke activiteit loopt een oude trekweg langs de vallei. Bittervoorn, dieren aan zoals de bever. kwam in de vallei. Waar ze nog Demer. Die maken we opnieuw kleine Door versnipperde bossen aan zichtbaar zijn, graven we de vrij. De weg werd vroeger gebruikt modderkruiper, elkaar te rijgen, hopen we in rivierlopen weer een beetje om schepen voort te trekken, maar ijsvogel, het zijn de toekomst ook de zeldzame uit, zodat ze bij een hoog binnenkort kan je er in alle rust maar enkele van zwarte ooievaar te mogen grondwaterpeil onder water komen wandelen! Gezellig kuieren over het jaagpad langs de Demer. de zeldzame verwelkomen. komen te staan. NIEUWSBRIEF DEMERVALLEI 3 Herstel van VOOR het historische Zuiverder water landschap Door de meanders in de zone Demermeanders terug aan Door de meanders terug aan te Demer te sluiten op de Demer, komt sluiten, volgen we het historische er zo’n 1700 meter rivier bij. stromingspatroon van de Demer. Daardoor neemt het vermogen De verrezen rivierbochten zorgen van de Demer om zichzelf te ook voor een vernatting van het zuiveren toe. Bovendien zorgen omliggende gebied. Daardoor NA de meanders ervoor dat het kan het vroegere landschap met water harder gaat stromen, vochtige graslanden worden waardoor de waterkwaliteit hersteld. Het landschap gaat er dus nog verbetert. Door de stukken gevarieerder uitzien. Waar Demer extra beweging verhoogt de historische dijken langs de opnieuw zuurstofopname in het water aan te sluiten meanders liggen, en neemt ook de biologische blijven ze grotendeels behouden kwaliteit toe. En dat heeft dan onder hun huidige vorm. Visualisatie meander voor en na de werken. weer positieve gevolgen voor het visbestand. Zo ziet de Demer er nu uit in deze zone. Demereilandjes Natuurlijke overstromingen Om de Demer opnieuw door haar talrijke meanders te laten Drempels in stromen, graven we de dijken plaatselijk af. Zo ontstaan her en der Het aantakken van de laag waterpeil Demer verhoogd bijzondere eilanden, volledig omsloten door water. Bij bepaalde de Demer afgesneden meanders tot op niveau drempel meanders graven we de Demerdijk tussen de Demer en het levert een dubbel voordeel hoog waterpeil eilandje af en vervangen we door een natuurvriendelijke oever. Aan de meanders die op. In natte periodes Demer we opnieuw aansluiten, De dienstweg wordt omgelegd rond de meander. Deze ingrepen helpen de meanders zorgen ervoor dat het open valleilandschap met zicht op de rivier plaatsen we een grondwaterpeil verhoogd het teveel aan water te hersteld wordt. Vanop het water, in een kajak of kano, zal je tot in de drempel in de Demer. door drempel bergen en voorkomen ze meander kunnen kijken. Die drempels zorgen overstromingen. In droge ervoor dat het water periodes voert de rivier opnieuw gaat stromen in drempel meander het water trager af, wat de meanders, die hoger verdroging tegengaat. liggen dan de Demer. De maatregelen die we De drempels doen hier nemen zullen dus zowel het rivierpeil als leiden tot een natuurlijker het grondwaterniveau overstromingsregime en meander stijgen in droge drempel hogere grondwaterstanden. periodes. Verhogen ze dan ook het risico Demer op een overstroming? Nee, want bij hogere waterstanden stroomt het water gewoon over de drempels heen. Visualisatie drempel en stroomrichting water. De - nu nog- afgesloten meander glinstert tussen de bomen 4 NIEUWSBRIEF DEMERVALLEI NIEUWSBRIEF DEMERVALLEI 5 Genieten op het water De Demer kronkelt zich een weg Gedaan met doorheen het prachtige Hageland. Huur een kajak of kano en verken al dat moois vanop het water. Misschien verdroging in de spot je wel een bever! Demerbroeken De vallei van de Demer leent zich perfect Drassige broeken. voor een ontdekkingstocht over het water. Zo kan je sinds vorig jaar vlot de rivier op aan twee nieuwe kanohellingen in Zichem (aan De Hemmekes) en Langdorp (aan de In de uitgestrekte open vlakte Beemdenbrug). Op termijn komt er in Betekom tussen Testelt en Zichem liggen de in de buurt van de brug een extra in- en Demerbroeken. In dit natuurgebied uitstapplaats om je kano, kajak of bootje het van enkele honderden hectaren Natuurpunt water in te laten glijden. Ook in Diest leggen creëren we een gedroomd leefgebied De Vlaamse Waterweg nv, Aquafin en de De kanohelling in Langdorp. pakt verdroging Vlaamse Milieumaatschappij een kanohelling voor allerlei zeldzame dieren en planten. aan aan, stroomopwaarts van Vinkenberg. Leuk Watersnip. weetje: tussen de kanohellingen in Diest en Uitzonderlijk droge zomer In de weidse Demerbroeken overstromingen te Natuurpunt bindt mee de strijd aan Zichem sluiten we de eerste oude meander wisselen trilvenen en poelen beschermen. Die dijk tegen verdroging door te werken aan de opnieuw aan op de Demer. In de zomer lopen heel wat plantensoorten in de Demervallei het af met natte graslanden, blinkt uit in duurzaamheid: waterhuishouding in de Demervallei. Om overtollig risico te verdrogen. Dat was afgelopen zomer jammer genoeg elzenbroekbossen en in de kern verwerken we water van landbouwgronden zo snel mogelijk af Zodra we de rivier weer met haar tientallen duidelijk te merken. Het gebrek aan regen leidde tot zeer lage rietmoeras. Een gedroomde grondoverschotten van de te voeren, werden in de jaren 60 lokale grachten meanders verbonden hebben, zal je ook enkele waterstanden op alle waterlopen in Vlaanderen en tot een biotoop voor kwetsbare werken in Vinkenberg in uitgegraven, loodrecht op de Demer. Daardoor van die stukjes rivier per kano of kajak kunnen historisch laag grondwaterniveau. Ook de Demer kende een van moerasvogels als de Diest. Die werken sluiten heeft het water geen tijd om in de grond te dringen.