Bingöl Kolokyumu 01 Ocak 2016 Cuma Bingöl
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Arşiv Vesikalarına Göre Bingöl Kolokyumu BİNGÖL BELEDİYESİ YAYINLARI Eylül 2011 İÇİNDEKİLER ÖNSÖz ........................................................................................................................5 AÇILIŞ VE PROTOKOL KONUŞMALARI ...................................................................7 I. OTURUM OSMANLI ARŞİV BELGELERİNE GÖRE ÇAPAKÇUR (BİNGÖL) ÇEVRESİNDE İMAR FAALİYETLERİ (1866–1916)/Yaşar BAŞ ........................................................17 18 ve 19. YÜZYILLARDA ÇAPAKÇUR SANCAĞI VE İDARİ YAPISI/Abdullah DEMİR .....................................27 Çapakçur Kaymakamı HÜSEYİN RÜŞDÜ EFENDİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETLER ve yapılan tahkikaT/Nevzat SAĞLAM .........................................43 II. OTURUM AŞİRET YAPILANMASI İLE BİNGÖL VE CİVARINDA BULUNAN AŞİRETLER/Mesud ÖĞMEN .........................................85 II. MEŞRUTİYET’İN BAŞLARINDA BİNGÖL VE ÇEVRESİNDE AŞİRET Alayları İLE İLGİLİ YAŞANAN SORUNLAR VE YENİ DÜZENLEMELER/Nazmi EROĞLU .........................................................101 18.-19.YÜZYILDA BİNGÖL’DE İLKÖĞRETİM MEKTEPLERİNİN EĞİTİM SOSYOLOJİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ/Mustafa Hakkı Ertan ........129 BİNGÖL BELEDİYESİ YAYINLARI III. OTURUM Arşiv Vesikalarına Göre Bingöl Kolokyumu SİCİLL-İ AHVAL KAYITLARINA GÖRE BİNGÖL ULEMASI/İbrahim ÇAPAK ..........145 1–2 Ağustos 2009 OSMANLI’NIN SON DÖNEMİNDE KİĞI’DA EĞİTİM (1869–1909)/Ercan ÇAĞLAYAN ..................................................173 Editörler Prof. Dr. Mehmet Mahfuz SÖYLEMEZ-Doç. Dr. İbrahim ÇAPAK MEŞÎHAT ARŞİVİ BELGELERİ IŞIĞINDA ÇAPAKÇUR ULEMÂSI/Ayhan IŞIK ......189 TERTİP HEYETİ IV. OTURUM İrfan BALKANLIOĞLU, Bingöl Valisi BİNGÖL İLİ’NİN TURİZM POTANSİYELİ/Hasbi SOYLU .........................................227 Sedar ATALAY, Bingöl Belediye Bşk. Prof. Dr. Giyasettin BAYDAŞ, Bingöl Üniversitesi Rektörü CUMHURİYET ARŞİV VESİKALARI IŞIĞINDA BİNGÖL/Mehmet KAYA ................231 Prof. Dr. Mehmet Mahfuz SÖYLEMEZ (yürütücü) TARİH ÖNCESİ DÖNEMLERDEN URARTULARA BİNGÖL/Sırrı TİRYAKİ ............239 Prof. Dr. Mehmet BARCA Doç. Dr. İbrahim ÇAPAK BİNGÖLLÜ BİR ŞAİR OLARAK HASAN ALİ KASIR/İdris SÖYLEMEz...................253 Abdullah DEMİR OSMANLI ARŞİV BELGELERİNE GÖRE RUSLARIN Kemal YARDIMCI BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA BİNGÖL VE ÇEVRE İLLERDE İç Düzen ve Kapak: Ankara Dizgi Evi YAPTIKLARI ZÜLÜMLER/Halis ÇAPAK .................................................................273 Baskı: Bizim Repro Ofset Matbaacılık Ltd. Şti. ANKARA 2011 EKLER ÖnSÖz KIRKAĞIL KÖYÜ-ARMUTAK (EMTAĞ/ERMITAK)/Halis ÇAPAK ............................291 BİR SEMPOZYUM VE BİR ŞARK GEZİSİNDEN KALANLAR/Nazmi EROĞLU .....297 Ülkemizin en güzel şehirlerinden biri olan Bingöl hakkında yeterli ilmi ve akademik çalış- manın bulunmadığı bilinmektedir. Bunun farkında olan bir grup bilim adamıyla birlikte Birinci ve İkinci Bingöl sempozyumlarını organize etmiş ve bu bilisel çalışmaları daha sonra bir kitap halinde neşretmiştik. Bingöl’ün tarih, kültür ve ekonomisi gibi bir çok başlığı içeren bu sempozyumlardan sonra, alanı biraz daha daraltmaya ve tek bir konuya yoğunlaşmaya karar vermiştik. Bu vesileyle bir taraftan Bingöl ekonomisine yoğunlaşacak olan üçüncü Bingöl Sempozyumunu tasarlarken; diğer taraftan da sadece Bingöl tarihine yoğunlaşan bir kolokyum düşünmüştük. Bingöl Üniversitesi yöneticileriyle yaptığımız görüşmelerden sonra, üçüncü Bingöl sempozyumunun organizasyonunu onlara bırakmış- tık. Onlar da bu sempozyumu geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirerek, Bingöl’e önemli bir katkı sağladılar. Bu emeğe sahip çıktıkları için kendilerine buradan teşekkür ediyoruz. Bu çalış- manın da kısa süre içerisinde kitaplaşarak bilim insanlarına ulaşmasını diliyoruz. Bingöl Üniversitesi ve Bingöl Belediyesi’nin de katkı sağladığı kolokyum ise uzun süre kitap haline gelmeyi beklemekteydi. Nihayet bu çalışma da siz değerli dostlara ulaşmayı başar- dı. Bu çalışmaya kolokyumda sunulan bildirilere ek olarak Bingöl tarihine ilişkin Halis ÇAPAK’a ait bir makale ile Nazmi EROĞLU’nun kolokyum izlenimlerini konu edinen yazısını da koymayı uygun gördük. Bu vesileyle kitabın basımını üstlenen Bingöl Belediye Başkanı Serdar ATALAY beyefendiye, açılış konuşmalarının CD çözümlerini yapan sevgili Mehmet GARGILI beye ve çalışmanın elinize ulaşmasında emeği geçen dostlara teşekkür ediyor, esenlikler diliyoruz… Prof. Dr. Mehmet Mahfuz SÖYLEMEZ Doç. Dr. İbrahim ÇAPAK AÇILIŞ VE PROTOKOL KONUŞMALARI Sayın Bakanım, Sayın Belediye Başkanım, Sayın Rektörüm, Türkiye’nin Muhtelif Yer- lerinden Aramıza Katılmış Olan Değerli Bilim Adamları, Sevgili Hanımefendiler, Beyefen- diler, Sözlerime başlarken hepinizi saygıyla selamlıyorum. İskender Pala’nın son bir kitabı var, “Tavan Arası” adını taşıyor. “Tavan Arası”na başlarken İskender Pala, şöyle bir anekdot aktarıyor: Malazgirt Zaferinden sonra Alparslan, huzuruna getirilmiş olan Diyojen’e sorar. Der ki: “Hiç tarih okuyor musun?” Diyojen’nin cevabı şudur: “ Hayır, hiç tarih okumam.” Alparslan ona, “İşte yenilmiş olmanızın nedeni budur.” diye cevap verir. Alparslan’ın da dikkat çektiği gibi tarih, aslında tüm merakımızı gideren bir alan olmaktan öte, bugün ve yarınlarımızı anlamamıza hatta oluşturup şekil- lendirmemize katkı sağlayan bir örüntüdür. Tarihine ulaşmayan, değer vermeyen veya tari- hini güne taşımayan insanların ayakta durması mümkün değildir. Hele buna kendilerinin meşru bir tür kurmak için ideolojik durumlarını düne dayatmaya çalışan ve dünü olduğu şekilde değil de arzuladıkları şekilde cereyan ettirmeye gayret eden, bir başka ifadeyle, tarihi, ideolojik olarak okumaya çalışanların varlığı eklendiğinde sahih dün anlayışının ne denli önem arz ettiği kendiliğinden tebellüğ etmektedir. İşte teşrif ettiğimiz bu çalıştay, söz konusu tarih bilinciyle düzenlenmiş ve Bingöl tarihi hususunda arşivlerimizde var olan malzemeye işaret edilmek istenmiştir. Çağrılı olarak tertip edilen çalıştaya olumlu cevap veren dostları- mıza huzurlarınızda teşekkür ediyorum. Azîz Hazîrûn, Hepinizin ma’lûm-ı âlîleri olduğu gibi Bingöl, dününü de bugüne taşıyarak sahih bir yarın kurmaya yetecek yeterli bir akademik birikime sahiptir. Allah’a şükürler olsun ki, neredeyse ülkemizin her üniversitesinde bir Bingöllü akademisyen çalışmaktadır. Bu ve benzeri etkinlikler, söz konusu üniversitelerde üretilen akademik birikimin Bingöl’e ta- şınmasının en kestirme yoludur. Bahis mevzu birikimle, Bingöl Üniversitesi tarafından üretilen akademik bilgiyi harmanlamayı başarmamız durumunda, geleceğe daha güçlü, daha kendinden emin bakacağımız kanaatini taşımaktayım. İlimizle ilgili kültürel çalış- malara başlarken işaret edilen Bingöllü akademisyenlerin neredeyse tamamından destek almış ve onların katkılarıyla beş yıl içerisinde iki sempozyum, bir çalıştay, bir bilimsel eser ve bir de hakemli dergi sığdırmayı başarmıştık. Tek çalışma alanı Bingöl olmayan, Bingöl’e sadece vefa bağı ile bağlı bulunan bir ekibin kısa sayılabilecek bir zaman dilimin- deki bu başarısını önemsediğimi huzurlarınızda ifade etmek istiyorum. Birlikten kuvvetin doğduğunu gösteren bu çabanın her bir evresinin dostlardan biri veya birkaçı tarafından deruhte edilmesi gerektiği anlayışıyla, gücü nispetinde kendine düşen sorumluluğu yerine getirmeye çalışan bir hemşehriniz olarak, bundan sonraki etkinliklerin bu dostların ön- derliğiyle devam edeceğini umut ediyorum. Söz buraya gelmişken ilimizin tek hakemli ve YÖK kriterlerine uygun dergisi olan “ Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi”nin de akşam yapılacak toplantıda yeni bir ekibe devredileceğini ve onların nezaretinde çıkma- ya devam edeceğini burada ifade etmek istiyorum. 8 Arşiv Vesikalarına Göre Bingöl Kolokyumu Bu vesileyle şimdiye kadar beraber hareket ettiğimiz başta aziz dostum, can kardeşim İbrahim Çapak ve Mehmet Barca dostum olmak üzere tüm arkadaşlarıma teşekkür ederken bayrağı devralacak yeni ekibe de başarılar diliyorum. Son olarak, idrak etmekte olduğumuz bu çalıştaya destek veren Sayın Bakanımız Dr. Cevdet Yılmaz Beyefendi, Sayın Valimiz İrfan Balkanlıoğlu Beyefendi, Sayın Belediye Baş- Sayın Valim, Değerli Belediye Başkanım, Sayın Rektörüm, Çok Değerli İlim Adamları, kanımız Serdar Atalay Beyefendi olmak üzere herkese teşekkür eder, hâlisâne duygularla Değerli Misafirler, düzenlenen etkinliğimizin sorunsuz ve başarılı geçmesini temenni eder, hepinizi saygıyla Ben de öncelikle hepinizi saygıyla, sevgiyle, bağlılıkla selamlıyorum. selamlarım. Gerçekten güzel bir vesileyle bir aradayız. Son yıllarda, az önce arkadaşlarımızın da Prof. Dr. M. Mahfuz SÖYLEMEZ belirttiği gibi, Bingöl’de güzel şeyler oluyor. Bunların olmasında da gönüllü olarak bu işlere Kolokyum Yürütücüsü koşturan arkadaşlarımızın emeği büyüktür. Ben özellikle bu arkadaşlarımıza şükranlarımı sunmak istiyorum. Mahfuz Bey (Söylemez), İbrahim Bey (Çapak), Mehmet Bey (Barca),bu konularda gerçekten çok fedakârâne çalışıyorlar. Tarihten ve diğer ülkelerden de bildiğimiz gibi bir ülkenin, bir toplumun gelişmesi, bir ülkede demokrasinin gelişmesi, yaşam kalitesinin artması, sadece kamu kurumlarıyla, özel sektörle olmuyor. Bir tarafıyla da gönüllü çalışmaların çok güçlü bir şekilde o ülkede gelişme- si gerekiyor. Bugün ileri demokrasi dediğimiz bazı ülkelere baktığımız zaman, yüzyıllardır, bu ülkelerde gönüllü teşekküllerin çok önemli hizmetler verdiğini görüyoruz. Ülkemizde de özellikle son birkaç on yıldır bu anlamda çok ciddî bir canlanma olduğunu, sivil toplum kurullarının, gönüllü teşekküllerin hızlı bir şekilde geliştiğini görüyoruz. Aslında bu gelişim, ülkemizin kalkınması, daha güçlü bir demokrasi haline gelmesi için son derece önemlidir. Tek tek yörelerimiz