Aanniaqtut Numiktiriikhimayut

Maliktakhait Inuinnaqtun/ Qablunaaq Patient Translation Guide Inuinnaqtun / English Ikpingnaqtut uqarivigiangani kangiqhidjutit Important contact information Munaqhiqarviit Health Centres Arctic Bay Grise Fiord Pangnirtung (867) 439-8816 (867) 980-9923 (867) 473-8977

Arviat Hall Beach Pond Inlet (867) 857-3100 (867) 928-8827 (867) 899-7500

Baker Lake Igloolik Qikiqtarjuaq (867) 793-2816 (867) 934-8837 (867) 927-8916

Cambridge Bay Iqaluit- Qikiqtani Rankin Inlet (867) 983-4500 General Hospital (867) 645-8300 (867) 975-8600 Cape Dorset Repulse Bay (867) 897-8820 Iqaluit- Public (867) 462-9916 Health Centre Chesterfield Inlet (867) 975-4800 Resolute Bay (867) 898-9968 (867) 252-3844 Kimmirut Clyde River (867) 939-2217 Sanikiluaq (867) 924-6377 (867) 266-8965 Kugaaruk Coral Harbour (867) 769-6441 Taloyoak (867) 925-9916 (867) 561-5111 (867) 982-4531 Whale Cove (867) 360-7441 (867) 896-9916 2 Munaqhiliqigaangat Nunavunmi, Nunavunmiut uqaqtaaqtut uqarviuttaaqhutiglu uqauhikkut ilitariyauhimayukkut kitumigliqaak; Uqauhiit, Qablunaatut Uiviitituluuniit. *** When dealing with health centres in , Nunavummiut have the right to communicate and receive available services in their official language of choice; Inuit language, English or French.

Ikayuqtauyumaguvit Inuinnaqtun uqarlutit, uqarvigilugu: ______

To be served in Inuinnaqtun, please contact: ______3 Qanuq una makpiraaq atuqtauyukhauva Una makpiraaq hailiyauniaqtuq ikayuutikhaq uqarviugiami uqayuktunit Inuit Inuinnaqtun Qablunaatullu munaqhiliqiyini. Nakhaqpaglugu una makpiraaq munaqhiliaruvit aanniarviliaruvilluuniit.

How to use this booklet This booklet is available to help communication between an Inuit speaking Inuinnaqtun and an English speaking health professional. Bring this booklet with you to your appointment at the health centre or the hospital.

Una “Aanniaqtut numiktiriikhimayut maliktakhait’ aadjikutariyaa “Passeport Sante” hanahimayuq 2012-mi Newfoundland-mi Nunattiavunmilu Uiviititut Aanniaqtailinirmut Qaritauyakkut wwwfrancotnl.ca/reseausante -mit. This “Patient Translation Guide” is based on the “Passeport Santé” produced in 2012 by Newfoundland and Labrador French Health Network www.francotnl.ca/reseausante. 4 Hunat uvani makpiraamiitpat? What’s in this booklet?

APIQHUUTAUVAKTUT GENERAL QUESTIONS 6 Aallatqiit uluriahuutit TYPES OF PAIN 9 Humi ulurianaqqa? WHERE DOES IT HURT? 11 nukiit ipirirniillu MUSCULAR AND JOINT PAIN 12 QALAK KIDJAUMANIRLU COLD AND FLU SYMPTOMS 14 Mihingnaumadjutikkut Uluriahungniq NEUROLOGICAL SYMPTOMS 15 INGALUAVALUNGNI ULURIAHUNGNIQ DIGESTIVES SYMPTOMS 16 Nutarannuit & inuulrammiit TOTS & TEENS 17 timip ilangit BODY PARTS 20 Qanuridjuhiit ihumakkut EMOTIONS 26 IHIVRIUQHINIQ AYUITTIAQTULLU TESTS AND SPECIALISTS 27

5 APIQHUUTAUVAKTUT / GENERAL QUESTIONS Ublumi qanuritpit? How are you today? Qanurunaanngitpit? Are you comfortable? Takupkannga hukkut aanniqqit? Show me where you are injured. Hukkut uluriahukpit? Where does it hurt? Ulurianaqqa… aniqhaariami/ihigaangavit/quigaangavit/ pihukkaangavit? Does it hurt when you…breathe / swallow / urinate / walk? Hatqarnit uluriahukpiit? Are you having chest pains? Aniqhaaktariami ayurnaqhiva? Are you having shortness of breath? Qanga taimailiva? When did your symptoms start? Ilunmut aniqhaagit, anipkaruk. Take a deep breath in. Breathe out. Nallarit. Please lie down. 6 Havautituqqiit? Are you taking any medication? Havautituqtatit qauyimavigit? Ubluq atauhirmi qaffinik havautinik iihivakpit? Do you have a list of your medications? How many times a day do you take your medications? Timimut nakuun’ngirutauyaaqtuutiqaqqiit? Timimut nakuun’ngirutautiqaqqiit havautinut? Do you have any allergies? Are you allergic to any medications? Aanniarutiqaqqit? Do you have any health problems? Uluriahuutiqaqqit aanniarutingnut? Do you suffer from a disease? Auglaqittaaqqit? Do you bleed easily? Mihingnaiyautituqtitauguvit ihuirutiginiaqqiuk? Have you ever had a reaction to anesthesia? Havaut penicillin timikpit nakuun’ngiutigivakpauk? Are you allergic to penicillin? Imiyukpiit? Qaffinik ubluq atauhirmi imiqpakpit? Do you drink alcohol? How many drinks per day? Higaaqpakpiit? Qaffinik higaaqpakpit? Do you smoke? If so, how many cigarettes per day?

7 Uummalliuqqit? Do you have heart disease? Taqap tigliutaa qulvaqtitpallaaqpakpa? Do you have high blood pressure? Puvarliuqqiit? Do you have lung disease? Diabetes-qaqqiit? Havautituqpakpiit diabetes-mut? Ublumi havautituqqiit? Do you have diabetes? Do you take any medication for your diabetes? Did you take your medication today? Nuliarnirmut aanniarutiqaqqiit? Do you have a STI (sexually transmitted infection)? Hingaiyauliqqiit? Are you pregnant? Maamaktittiviit? Are you breastfeeding? Auktautikput qullu aullaqtinniaqaqut. We will need to send you for blood work and a urine specimen. Timit piksaliuriaqaqtuq. We will need to take some X-rays. Takutquniaqtagit ______. I am referring you to ______. Hamani utaqqillait atiit tuqhulautauniaqtuq. Please wait here and someone will call your name. 8 Munaqhiliaqtukhauyutit ______uvani______. You have an appointment with ______on ______. Aanniaqtailinirmut naunaitkutiqaqqiit? Do you have health coverage? Niriyarnik qayanaqtuqaqqaa? Do you have a special diet? Havautinut aulavikhamik illiriyukhauyugut. We need to insert an intravenous. Quidjutikharnik illiriyukhauyugut. We need to insert a catheter.

Aallatqiit uluriahuutit / TYPES OF PAIN Kapuqqauhinaqtuq Uluriahuktunga Stabbing pain I have pain Mihingnainnaqtuq/ Ulurianaqhiqattaqtuq mihingnaqattaqtuq Throbbing pain Numbing pain Ulurianaryuaqtuq Naqimiiyutut ittuq Severe pain Crushing pain Ulurianavyaktuq Puudjuktutut ulurianaqtuq Moderate pain Squeezing pain Uutirnaqtutut ittuq Uluriahuiyuittuq Burning pain Constant pain 9 6 g 4 h 5 ] m Hurts a lot k Ulurianaryuaqtuq numaasuktuq

6 g 4 h 4 a 8 v Hurts more even kanngusuktuq Ulurianaqhiyuumiqtuq

3 ulurianavyaqtuq Hurts a little more Mikiyumik ulurianavyaktuq/ 6 g 4 h 2 x Mikiyumik u ulurianaqtuq Hurts a little bit m mamiasuktuq 6 g 4 h 1 x No pain F Ulurianaittuq quviasuktuq Qanuq uqarniaraluaqqiuk uluriahungniit hadja? Kihittitit uluriahungniit Qanuq uqarniaraluaqqiuk 1-mit 5-mut aturlugit uqaruk.uluriahungniit 5 ulurianaqpiaqtuq. imaatauq 1 mihingnavyaktuq 5, numbers 1 through Using now? pain right best describe your you would How the pain and number 5 is for slight minor, number 1 is for The pain. describe your pain imaginable. worst of 5. Ulurianarnira … ukunannga / My 5-nit. pain is…out d 10 Humi ulurianaqqa? / WHERE DOES IT HURT? Agliruq Itigak(t)/ itikkat Qingaq Jaw Foot (feet) Nose Algak(t) Itiq Qitiq/quuliik Hand(s) Anus Back Aqiaruq Iyi(k) Qunguhiniq Stomach (belly) Eye(s) Neck Haniraq Kanaaq(k) Tablu Side (ribs) Leg(s) Chin Hatqaq Kigut(it) Taliq Chest Tooth (teeth) Arm Hiut(ik) Kigutiqarviit Uhuk Ear(s) Gums Penis Iggiaq Mimiq Uluak Throat Thigh Cheek Ikuhiq Niaquq Uniq Elbow Head Armpit Imitqutaq Nukiit Uttuk Groin Muscles Vagina Ipirirniq Qaniq Joints Mouth

11 nukiit ipirirniillu / MUSCULAR AND JOINT PAIN Ulurianaqtuq Painful Mihingnaiqtuq Numb Kahaktaililiqtuq Tender Napatkarama aanniqtara.../ulrugama aanniqtara… I fell and hurt my… Hingirnira qipitinnapku pihukhunga. I twisted my ankle while walking. Qupiyuq tuhaayara (tuhaanngitara). I did (not) hear a cracking sound. Aliktuq mihigiyara. I felt a tear. Ulurianaqtuq ingutaariami. It hurts when I move it. Pihuutigiyara (pihuutigilimaiqtara). I was (not) able to walk on it after. Mihingnaqhiyuq (mihingnaiqtuq). It does (not) feel numb. 12 Hamna mihingnaiqtuq. I have lost feeling in this area. Mihingnaqtuugaluaq hakugiiqtuq hamna. I still have feeling, but my strength has decreased in this area. Ulurianaqhiyuumiqpaktuq mayuraqattaraangama. It hurts more when I walk up (down) the stairs. Hiitqura hakuiqtuq ulrunahuqquurna. It feels like my knee will give out. Puvipkaqhimainnaqtuq / puviirungnaiqtuq. The swelling hasn’t gone down. Qirattaumahuivyakpaktuq ubluq nunguliraangat. The stiffness lessens as the day progresses. Puvihimalluaruiqtuq It is not as swollen as it was. Hatqarliqtunga hiiruhuliqtunga havautitulimaitungalu. I have heartburn and cannot take anti-inflammatory medications. Hayulaqiyunga huuq naluyunga. I have unexplained shakes.

13 QALAK KIDJAUMANIRLU / COLD AND FLU SYMPTOMS Hatarliqtuq Nukitka ulurianaqhiyut Chest pain Muscle aches Hiulliuliqtuq Nuvviqiliqpiaqtuq Ear aches Cough with phlegm Hiutikka himiktuk / umiktittuk Qaaliruhuliqtuq / Blocked, plugged ears qaalirun’nguliqtuq Hurlukka tatattuk Cold sweats Nasal congestion Qalaga quryiqtannguqtuq Hurlukka uluriangaqhiyuk Greenish phlegm Sinus pain Qalagun’nguinnaliqtuq Iihiyaami ayurnaqhiyuq Dry cough Difficulty swallowing Unaguqtuq /unaguhuinaliqtuq Kakkiliqtainaliqtuq Fatigue Runny nose Kidjaktuq Fever (above 37.5 oC / 99.5 oF) Mirian’nguhuktuq Nausea Nakuulluaruiqtuq General discomfort 14 Mihingnaumadjutikkut Uluriahungniq / NEUROLOGICAL SYMPTOMS Ihumallirami tamaryangaliqtuq / ihumaivyakkami Episode of bizarre behaviour Inuuhira aallanguqtuq Change in personality Ivuinnaliqtuq hiutiga Ringing in the ears Kaivvan’nguqtuq Dizziness Naluqhainaliqtuq Confusion Palungayuq Drooping eyelid Pihugiami ingutaariami ayurnaqhiyuq Difficulty walking or moving Puiguqattaliqtuq Memory loss Tautuktait malruunguqtuk Double vision Timiga hayuktuq mihingnaqhiyuq /timiga hayukhitilaqiyuq. Strange movement in certain areas of the body. Uqariami kangiqhigiami ayurnaqhiyuq Difficulty speaking or understanding 15 INGALUAVALUNGNI ULURIAHUNGNIQ/ Digestive symptoms Analimaiqtuq Constipation Hiiruhulaqiyuq Indigestion Iggiara uunnaktuq/kidjaktuq Burning in the throat Itiktalaqiyuq Diarrhea Mirian’nguhuktuq Nausea Miriaqtuq Vomiting Naara angigliyuq Abdominal swelling, bloating or distention Naarliqtuq Abdominal pain Niqit qulvaqtiqtut Reflux Publaktittuq / publaktuq Gas and flatulence

16 Nutarannuit & inuulrammiit / TOTS & TEENS Aglirup nukiit qirattaqtut Aupadjaarniq / aupadjaktiqtuq Tetanus Chicken pox Akhuryuaq patikkut kaansalik Aupadjangniq Acute myeloid leukemia Rubella Akhuryuaq qiniqhinakkut aunga Aupayaalaqibluni kukulaqibluni kaansalik Measles Acute lymphocytic leukemia Ayuaq Angiglilirnirmut ayuqhautilik Ringworm Growth problem Group A Anirlirliqtuq qalangmit Group A Whooping cough Group AB Aqiarurliqtuq Group AB Tummy ache Group B Arnarutit aunaalraalirumik Group B Inuuhuktut nipait Group O qatigaktuhivaktut Group O Puberty Hiuliqtuq / hiulliuqtuq Augliqtuq patiagut Ear infection Leukemia Hurluk tatattuk qalangmik Auglungniq B Sinusitis Hepatitis B 17 Iggiarliuqtuq Kidjagyuarniq (qiiqinnaqtuq) Tonsillitis Scarlet Fever Iggiarlungniq Kidjaktuq Diphteria Fever Igliap qaangani iluanilu(cervix) Kigulliuqtuq / kigut auyuq aanniarut Cavities (dental) Human papillomavirus (HPV) for Kilaaqtuq girls Impetigo Iglirmut quiyuq / anguuqtuq Kukukhirniq Bedwetting Bites and stings Ihumaa aannniarutilik Kukulaqiyuktuq / kukiliuyuktuq Asperger syndrome Rash Iluliutiniqtuq Kukuvalaalaqivaktut Appendicitis Acne Immiqiinnaliqtuq Kumait Dehydration Lice Itigaa kanaangaluuniit Makkahimakhaanirmit uuttuq naktihimayuq ilimiutaubluni Diaper rash Club foot Nakahugliqtuq Iyarliqtuq Urinary tract infection Conjunctivitis Nakungayuq / nakunganiq Kapuqhiqtuq Strabismus Immunization

18 Naluuyaqtut kukulaqiyuq Puvait imarmik tatattut Swimmer’s itch Pneumococcal conjugate Napaaqtut kumannuanginit Qaahuq / qaaqhungniq auglirnaqtuq Blister Lyme disease Qalakpallaaliqtuq Nukiirutinnaqtuq aanniarut Croup Polio Qalangmit kilaaqtuq Nutarannuaq Cold sores hirlukaqtitauryuaqtuq Qanirliqtuq Shaken baby syndrome Oral thrush Nutaraq ipiyuq hinikhutik Qanuritpa aunga Sudden infant death syndrome Blood type Nutaraulihaanut Qaritaagut nukiit atahuiqtut uviniglungnaqtut Cerebral palsy Roseola Qaritaup qitqagut Nutibliit / taqhaq (mongolian immakhimaliqtuq aanniarut mark) Meningitis Birthmark Qiiqiyuq Nuvangnit aanniarut Epilepsy Mononucleosis Qilagarluktuq Puvaglungniq Cleft palate Cystic fibrosis Qilailrua biipinnuap Puvaglungniq / tiibiiqaqtuq Cradle cap Tuberculosis 19 Qimirluglirniq Uqqarikhiyuittuq Spina bifida Speech delay Qiniqhinarliqtuq Uqqarluktuq Mumps Stuttering Qiqitiqtittuq Uummalluktuq Frostbite Congenital heart disease Quaqtayuq Uvinia quryiqtittuq Colic Jaundice Qumaq Uvinigluktuq Pinworms Eczema Tupittuq Uvinik uutiqtuq hiqinirmit Choking Sunburn Un’ngut Uviniup ataani qupilruit Warts Scabies timip ilangit / BODY PARTS Uvani uqauhiit atuqtukhat qanurinmat uluriahungniit. This section can help you to describe your symptoms. Agliruq Algaup ipait Jaw Fingerprint Akuliaq Algaup tunua Face Back of hand Algak Algaut Hand Wrist 20 Aluq Hungaq Sole Bile Aqiaruq Hungaqarvik Belly Bile duct Aqiaruq Hungaqarvik Stomach Gallbladder Auk Hurluk Blood Nostrils Hatqaq Iggialhuq Chest Adam’s apple Hauniq Iggiaq Bone Throat Hiitquaq Igyuuk Knee cap Testicles Hiitquq Ikuhiq Knee Elbow Hikhik Ilulluit Ear wax Appendix Hilviaq Imitqutak Hip Groin Hitqup tunuhua Imuniit Back of knee Wrinkle Hiutik Ingaluat Ear Intestine 21 Ingaluat Itiqhaq Small intestine Dimple Ingaluat qiliqtittut Iviangiq(k) Hernia Breast(s) Inugaq(it) Iyi Finger(s) Eyeball Inuup timia Iyi(k) Human Body Eye(s) Iqhuk Iyip qaliqtaa Large intestine Eyelid Iqhuk / ingaluat Iyip tautuutaa / takkuvia Colon Retina Iqingayuq or tigluut Kanaaq Fist Leg Iqitquq Kapihiaq Little finger Ear drum Iqqungni puvipkaqtuq Kavihiq / mamiq Hemorrhoids Membrane Itigak/itikkak Kigutinilirviit Foot (feet) Gums Itimak Kiigut/kigutit Palm Tooth (teeth) Itiq Kiinaq Anus Forehead 22 Kingmitquq Naaliqtuq Heel Abdomen Kublu Nakahuk Thumb Bladder Kukik Nauyiniliqtuq Nail Acne/pimple Kukiup ataa Niaqqup haunia Cuticle Skull Kukuvalaaq Niaqup uvinia Freckle Scalp Maffa Niaquq Spleen Head Malruk tabluik Nigabluit Double chin Knuckle Maunak Nukiit Fingertip Ligament Mikiliraq Nukik Ring finger Muscle Mikiliraq Nulluk / Iqquuk Middle finger Buttocks Mimiq Nuluk Thigh Bottom Muluk Nutibliq Nipple Mole 23 Nuyaq Qimiriak Hair Eyelash Patiq Qimirluk Bone marrow Spinal column Putuguq Qingaaq Toe Shin Puvak Qingadjaq Lung Calf Qaalluviaq Qingaq Aorta Nose Qablu Qiniqhiniq Eyebrow Tonsils Qalahiq Qitiq Navel Back Qaniq Qitiraq Mouth Spinal cord Qaqulaaq Qitirut Cartilage Waist Qaritaq Qunguhiniq Brain Neck Qilagaq Tablu Palate Chin Takkuvik Pupil 24 Taliq Tunuhuk Forearm Nape Taliq Tuqhuk Arm Esophagus Taqait Uhuk Artery Penis Taqait Uluak Blood vessel Cheek Taqak Umik Vein Beard Taqtunak Umik Kidney Moustache Tautuut Umilruk Iris Lip(s) Tikiq Uniq Index finger Armpit Timi Uqaq Torso Tongue Tinguk Uttuk Liver Vagina Tuik Uummat Shoulder Heart Tulimaaq Uummatip tigliqtarnia Rib Heartbeat 25 Uvinik Uviningmi angmaniit Flesh Pore Uvinik Skin Qanuridjuhiit ihumakkut / EMOTIONS Aamadjittuq Iqhiyuq Melancholic Afraid Aliahuktuq Kamahuliqtuq Happy Paranoid Aliahunngittuq Kangiqhiyuq / tukihiyuq Unhappy Understand Aliattaktuq Naluqhaliqtuq Excited Confused Hatuiyuq Ninngaqtuq Panic Anger Ihumaaluktuq Niriallaumayuq Worried Calm Inminiirumayuq Nun’ngaayuq Suicidal Irritable In’ngumaniq Pihiqtuiqtuq aliattaqpiarami Sadness Delirious In’ngummaktuq Qanurunaaqtuq Sad Nervous 26 Qauyimalluaruiqtuq Quviattakpiaqtuq Disoriented Euphoric Qiayuq Tunin’nguqtuq Crying Boredom/tedium Qilanaaqtuq Ungaliqtuq Anxious Nostalgic/homesick Qurluqaallaktaqtuq Edgy IHIVRIUQHINIQ AYUITTIAQTULLU / TESTS AND SPECIALISTS Aanniarnirnik ihivriuqhiniq Havautituqtakhaq Pathology Prescription Aanniarnirnik ihivriuqhiniq Ihumalliqtut ikayuqtiat Pathologist Psychologist Aanniarutiqaqtuhiuqti Ihumalluktuyuliqiyi / ihumalliqtut Oncologist ikayuqtiat Haunirnik ivyuyaakhaa Psychiatrist ihivriuqhiniq Iksuliiqti Bone density test Radiologist Havaktuq akiliqtuqtaunngittuni Iksuliirvik Volunteer Radiology Havautiliqiyi Iksuliit Pharmacist X-ray 27 Ingaluanik ihivriuqhiyuq Qaritamik qanurittaakhaanganik Colonoscopy ihvriuqhidjut Electroencephalography Iqaiyaiyi Physiotherapist Qaritanik ihivriuqhiyi Neurologist Iviangikkut iksuliiqhidjut Mammogram Qaritauyakkut timip iluanik tautuutit Iyiliqiyi Computerized Axial Imaging (CAT Ophthalmologist scan) Kigutiliqiyi Taakti Dentist Doctor Kigutiliqiyi pilaktuiyi Timiup tamaanik ihivriuqhidjutit Dental surgeon Magnetic Resonance Imaging Munaqhi (MRI) Nurse Uumatinik qauyimattiaqtuq Nirittiarnirmut Cardiologist Dietician Uumatip auladjuhiagut Nutaqqanut Taakti qanurittaakhaangagut Pediatrician Electrocardiogram (ECG or EKG) Piiqhiniq ihivriuqtakhamik Uviniqluktunut ihivriuqhiyi Biopsy Dermatologist Pilaktuiyi Surgeon

28 Titiraqtat/ NOTE:

29 Titiraqtat/ NOTE:

30 Titiraqtat/ NOTE:

31 www.gov.nu.ca/health