24 Kwietnia 2014 R

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Kadencja VII

Sprawozdanie Stenograficzne z 66. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

w dniu 24 kwietnia 2014 r. (drugi dzień obrad)

Warszawa 2014

str. str.

TREŚĆ

66. posiedzenia Sejmu (Obrady w dniu 24 kwietnia 2014 r.) str. str.

Wznowienie posiedzenia Poseł Dariusz Piontkowski ...... 147 Komunikaty Poseł Wincenty Elsner ...... 148 Sekretarz Poseł Renata Zaremba ...... 131 Poseł Marek Gos ...... 150 Punkt 18. porządku dziennego: Pierwsze Poseł Artur Ostrowski ...... 151 czytanie pilnego rządowego projektu Poseł Marzena Dorota Wróbel ...... 152 ustawy o zmianie ustawy o systemie Poseł Wanda Nowicka ...... 152 oświaty oraz niektórych innych ustaw Poseł Marzena Dorota Wróbel ...... 153 Minister Edukacji Narodowej Poseł Anna Elżbieta Sobecka ...... 154 Joanna Kluzik-Rostkowska ...... 131 Poseł Leszek Dobrzyński ...... 154 Poseł Urszula Augustyn ...... 132 Poseł Wanda Nowicka ...... 154 Poseł Zbigniew Dolata ...... 133 Poseł Marzena Dorota Wróbel ...... 154 Poseł Piotr Paweł Bauć ...... 134 Poseł Wincenty Elsner ...... 155 Poseł Artur Bramora ...... 135 Poseł Józef Lassota ...... 155 Poseł Artur Ostrowski ...... 136 Minister Edukacji Narodowej Poseł Marzena Dorota Wróbel ...... 137 Joanna Kluzik-Rostkowska ...... 155 Poseł Wojciech Ziemniak ...... 138 Poseł Wanda Nowicka ...... 156 Poseł Ryszard Terlecki ...... 138 Poseł Piotr Paweł Bauć ...... 158 Poseł Danuta Pietraszewska ...... 138 (Przerwa w posiedzeniu) Poseł Aleksandra Trybuś ...... 138 posiedzenia Poseł Zbigniew Dolata ...... 139 Wznowienie porządku dziennego Poseł Tadeusz Tomaszewski ...... 139 Zmiana Marszałek ...... 158 Poseł Krystyna Szumilas ...... 139 Punkt 23. porządku dziennego: Sprawo- Poseł Lech Sprawka ...... 140 zdanie Komisji Kultury i Środków Prze- Poseł Piotr Paweł Bauć ...... 140 kazu o poselskim projekcie uchwały Poseł Maria Nowak ...... 140 w sprawie uczczenia papieża bł. Jana (Przerwa w posiedzeniu) Pawła II w dniu Jego kanonizacji Poseł Sprawozdawca posiedzenia Wznowienie Iwona Śledzińska-Katarasińska ...... 159 Punkt 18. porządku dziennego (cd.) Poseł Tadeusz Iwiński ...... 160 Poseł Piotr Polak ...... 141 Poseł Katarzyna Hall ...... 141 (Przerwa w posiedzeniu) Poseł Zbigniew Kuźmiuk ...... 141 Wznowienie posiedzenia Poseł Edward Siarka ...... 142 Punkt 23. porządku dziennego (cd.) Poseł Marzena Dorota Wróbel ...... 142 Głosowanie Poseł Urszula Augustyn ...... 142 Marszałek ...... 161 Poseł Elżbieta Gapińska ...... 143 Punkt 1. porządku dziennego: Sprawozda- Poseł Konstanty Oświęcimski ...... 143 nie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym Poseł Bożenna Bukiewicz ...... 143 projekcie ustawy o zmianie ustawy Poseł Joanna Fabisiak ...... 143 o zapasach ropy naftowej, produktów Poseł Zbigniew Kuźmiuk ...... 144 naftowych i gazu ziemnego oraz Minister Edukacji Narodowej zasadach postępowania w sytuacjach Joanna Kluzik-Rostkowska ...... 144 zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego Punkt 19. porządku dziennego: Sprawo- państwa i zakłóceń na rynku naftowym zdanie Komisji Edukacji, Nauki i Mło- oraz o zmianie niektórych innych dzieży o poselskim projekcie ustawy ustaw (cd.) o edukacji seksualnej Poseł Sprawozdawca Andrzej Czerwiński . . . .162 Poseł Sprawozdawca Piotr Paweł Bauć . . . . 145 Głosowanie Poseł Katarzyna Hall ...... 146 Marszałek ...... 162 str. str.

Punkt 2. porządku dziennego: Sprawozda- oraz o Krajowym Funduszu Drogowym nie Komisji Gospodarki o rządowym oraz niektórych innych ustaw (cd.) projekcie ustawy o zmianie ustawy Głosowanie o inwestycjach w zakresie terminalu Marszałek ...... 168 regazyfikacyjnego skroplonego gazu Punkt 10. porządku dziennego: Sprawo- ziemnego w Świnoujściu oraz ustawy zdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządo- o gospodarce nieruchomościami (cd.) wym projekcie ustawy o standaryzacji Poseł Andrzej Rozenek ...... 163 niektórych wzorów pism w procedu- Poseł Grzegorz Napieralski ...... 163 rach administracyjnych (cd.) Wiceprezes Rady Ministrów Minister Gospodarki Głosowanie Janusz Piechociński ...... 164 Marszałek ...... 168 Głosowanie Punkt 13. porządku dziennego: Sprawo- Marszałek ...... 164 zdanie Komisji Finansów Publicznych Punkt 3. porządku dziennego: Sprawozda- o uchwale Senatu w sprawie ustawy nie Komisji Obrony Narodowej o zmianie ustawy o nadzorze uzupeł- o poselskim projekcie ustawy niającym nad instytucjami kredytowy- o zmianie ustawy o zakwaterowaniu mi, zakładami ubezpieczeń, zakładami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej reasekuracji i firmami inwestycyjnymi (cd.) wchodzącymi w skład konglomeratu Głosowanie finansowego oraz niektórych innych Marszałek ...... 164 ustaw (cd.) Punkt 4. porządku dziennego: Sprawo- Głosowanie zdanie Komisji Ochrony Środowiska, Marszałek ...... 168 Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Punkt 14. porządku dziennego: Sprawo- o rządowym projekcie ustawy o zmia- zdanie Komisji Obrony Narodowej o uchwale Senatu w sprawie ustawy nie ustawy Prawo wodne oraz niektó- o zmianie ustawy o powszechnym rych innych ustaw (cd.) obowiązku obrony Rzeczypospolitej Poseł Sprawozdawca Ewa Wolak ...... 165 Polskiej oraz niektórych innych ustaw Poseł Anna Paluch ...... 165 (cd.) Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Głosowanie Stanisław Gawłowski ...... 165 Marszałek ...... 170 Głosowanie Punkt 15. porządku dziennego: Sprawo- Marszałek ...... 165 zdanie Komisji Edukacji, Nauki Poseł Anna Paluch ...... 166 i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Terytorialnego i Polityki Regionalnej Stanisław Gawłowski ...... 166 o uchwale Senatu w sprawie ustawy Poseł Anna Paluch ...... 166 o zmianie ustawy o systemie oświaty Punkt 5. porządku dziennego: Sprawozda- oraz ustawy o cudzoziemcach (cd.) nie Komisji Mniejszości Narodowych Głosowanie i Etnicznych o poselskim projekcie Marszałek ...... 171 ustawy o zmianie ustawy o mniejszoś- Poseł Piotr Paweł Bauć ...... 171 ciach narodowych i etnicznych oraz Minister Edukacji Narodowej o języku regionalnym oraz ustawy Joanna Kluzik-Rostkowska ...... 171 o działach administracji rządowej (cd.) Punkt 16. porządku dziennego: Sprawo- Głosowanie zdanie Komisji Infrastruktury o uchwa- Marszałek ...... 167 le Senatu w sprawie ustawy Punkt 6. porządku dziennego: Sprawozda- o zmianie ustawy o transporcie kolejo- nie Komisji Kultury i Środków Przeka- wym, ustawy o komercjalizacji, restruk- zu o poselskim projekcie uchwały turyzacji i prywatyzacji przedsiębior- w sprawie uczczenia 10. rocznicy śmier- stwa państwowego „Polskie Koleje ci Jacka Kaczmarskiego (cd.) Państwowe” oraz ustawy o Funduszu Głosowanie Kolejowym (cd.) Marszałek ...... 168 Głosowanie Punkt 9. porządku dziennego: Sprawozda- Marszałek ...... 172 nie Komisji Infrastruktury Punkt 17. porządku dziennego: Sprawo- o rządowym projekcie ustawy o zmia- zdanie Komisji Polityki Społecznej nie ustawy o autostradach płatnych i Rodziny o uchwale Senatu str. str.

w sprawie ustawy o zmianie ustawy Punkt 21. porządku dziennego: Głoso- o świadczeniach rodzinnych (cd.) wanie nad wnioskiem o odrzucenie Poseł Anna Bańkowska ...... 173 przedstawionego przez Radę Ministrów Poseł Arkadiusz Mularczyk ...... 173 sprawozdania z realizacji „Krajowego Minister Pracy i Polityki Społecznej programu przeciwdziałania przemocy Władysław Kosiniak-Kamysz ...... 173 Głosowanie w rodzinie” za okres od 1 stycznia 2012 r. Marszałek ...... 173 do 31 grudnia 2012 r. Punkt 19. porządku dziennego: Sprawo- Głosowanie zdanie Komisji Edukacji, Nauki i Mło- Wicemarszałek Cezary Grabarczyk ...... 177 dzieży o poselskim projekcie ustawy Punkt 22. porządku dziennego: Zmiany o edukacji seksualnej (cd.) w składach osobowych komisji sejmo- Poseł Marzena Dorota Wróbel ...... 174 wych Poseł Piotr Paweł Bauć ...... 174 Poseł Wanda Nowicka ...... 175 Głosowanie Minister Edukacji Narodowej Wicemarszałek Cezary Grabarczyk ...... 178 Joanna Kluzik-Rostkowska ...... 175 Oświadczenia Głosowanie Poseł Szymon Giżyński ...... 178 Marszałek ...... 175 Poseł Bożena Kamińska ...... 178 Punkt 20. porządku dziennego: Sprawo- Poseł Marek Krząkała ...... 178 zdanie Komisji Gospodarki o: Poseł Wojciech Penkalski ...... 179 — poselskim projekcie ustawy o zmianie Poseł Piotr Tomański ...... 179 ustawy o ochronie konkurencji i konsu- Poseł Waldemar Andzel ...... 180 mentów, — rządowym projekcie ustawy o zmianie Poseł Tadeusz Iwiński ...... 181 ustawy o ochronie konkurencji i konsu- Poseł Gabriela Masłowska ...... 182 mentów oraz ustawy Kodeks postępo- Zamknięcie posiedzenia wania cywilnego Załącznik nr 1 – Teksty wystąpień niewygło- – trzecie czytanie szonych Poseł Sprawozdawca Tadeusz Aziewicz . . . . 176 Poseł Jan Warzecha ...... 183 Głosowanie Poseł Piotr Chmielowski ...... 183 Marszałek ...... 176 Poseł Józef Rojek ...... 183 Poseł Adam Abramowicz ...... 176 Prezes Urzędu Ochrony Poseł Bogdan Rzońca ...... 184 Konkurencji i Konsumentów Poseł Andrzej Szlachta ...... 184 Adam Jasser ...... 177 Poseł Jan Warzecha ...... 184 Wicemarszałek Cezary Grabarczyk ...... 177 Porządek dzienny

(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 03)

(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Minister Edukacji Narodowej Ewa Kopacz oraz wicemarszałkowie Jerzy Wenderlich Joanna Kluzik-Rostkowska: i Cezary Grabarczyk) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z dużą przyjem- nością staję dzisiaj przed państwem, żeby zaprezen- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: tować projekt ustawy, który – mam taką nadzieję – w znaczący sposób i na trwałe zmieni sytuację czy Jako że wielu z państwa nie może się już doczekać też usytuowanie podręczników. wznowienia posiedzenia Sejmu, ogłaszam, że posie- Mam przeświadczenie, że wszyscy państwo wiecie dzenie właśnie wznawiam. o tym równie dobrze jak ja, że przez ostatnich wiele Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję posłów lat podręczniki stawały się coraz droższe, coraz trud- Renatę Zarembę, Wojciecha Zubowskiego, Iwonę Gu- niej było rodzicom wygospodarować na nie pieniądze. zowską oraz Marka Poznańskiego. Mam tu na myśli szczególnie rodziny, w których jest W pierwszej części obrad sekretarzami będą po- więcej niż jedno dziecko, i te rodziny, które nie mają słowie Renata Zaremba oraz Wojciech Zubowski. znaczących dochodów. Oprócz tego, że podręczniki Protokół i listę mówców prowadzić będą posłowie moim zdaniem w zupełnie nieuzasadniony sposób Renata Zaremba oraz Marek Poznański. drożały z roku na rok, to również czyniono bardzo W scenariuszu mi zapisano, że powinienem teraz wiele, żeby były one wyłącznie podręcznikami jedno- poprosić sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezy- rocznymi. W związku z tym uznaliśmy, że czas naj- dialnym, ale tego nie robię, bo sekretarze swoje miej- wyższy to zmienić. I trwałym efektem końcowym sca już zajęli, z czego się bardzo cieszę. tego projektu ustawy, który państwu dzisiaj przed- Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów. stawiamy, jest sytuacja, w której podręczniki będą wieloletnie, będą własnością szkoły, będą uczniom wypożyczane i powinny służyć przynajmniej trzem Sekretarz Poseł Renata Zaremba: kolejnym rocznikom. Będą też finansowane z budże- tu centralnego. Taki sposób obrotu podręcznikami Informuję, że w dniu dzisiejszym odbędą się po- występuje w bardzo wielu krajach, bogatszych od siedzenia Komisji: naszego, nie ma więc żadnego powodu, żeby ta regu- — Gospodarki – godz. 9, ła nie mogła obowiązywać w Polsce. Docelowo w kie- — Samorządu Terytorialnego i Polityki Regional- szeniach rodziców rocznie będzie zostawało ponad nej – godz. 10. Dziękuję. 840 mln zł. Myślę, że ta suma powinna państwa prze- konać. Pierwsza znacząca zmiana nastąpi dnia 1 wrześ- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: nia 2014 r., wtedy kiedy będzie bezpłatny podręcznik dedykowany pierwszoklasistom. Mamy dla rodziców Dziękuję. pierwszoklasistów dobrą wiadomość, to znaczy kiedy Dziś komunikatów dużo nie ma. przyjdą do szkoły 1 września, nie będą musieli pono- Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18. sić kosztów ani podręcznika do edukacji wczesno- porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego szkolnej, ani podręcznika do języka obcego, ani ewen- rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy tualnych ćwiczeń czy materiałów dodatkowych, jeże- o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw li nauczyciel uzna za stosowne takie materiały wpro- (druk nr 2315). wadzić. To jest pierwsza zmiana, dotyczy roku 2014. Proszę o zabranie głosu minister edukacji naro- W roku 2015 będziemy mieli tę dobrą wiadomość, dowej panią Joannę Kluzik-Rostkowską w celu przed- że nastąpi przerzucenie kosztów podręcznika na bu- stawienia projektu ustawy. dżet centralny, czyli chodzi o nieponoszenie kosztów Pani minister, bardzo proszę. przez rodziców uczniów z klas pierwszych i drugich 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 132 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Minister Edukacji Narodowej wiązkowych jest więcej, będziemy przeznaczać 250 zł Joanna Kluzik-Rostkowska na komplet podręczników plus ewentualne 25 zł na materiały dodatkowe. Biorąc pod uwagę to, że świat szkoły podstawowej, klas czwartych szkoły podstawo- się zmienia, od 2015 r. będziemy mieli duży wybór wej oraz klas pierwszych gimnazjum. W kolejnym e-podręczników, tak naprawdę będą to podręczniki roku będzie to dotyczyło klas pierwszej, drugiej, trze- do wszystkich poziomów edukacji. Zakładamy jed- ciej, czwartej i piątej oraz pierwszej i drugiej gimna- nak, że część nauczycieli będzie chciała korzystać zjum. Docelowo w roku 2017 wszystkie klasy szkoły z tradycyjnych papierowych podręczników, ale rów- podstawowej i wszystkie klasy gimnazjum będą ko- nież wzięliśmy pod uwagę to, że coraz więcej nauczy- rzystały z podręczników finansowanych z budżetu cieli korzysta z innych materiałów, nie opierając się państwa. na podręczniku, mamy również nadzieję, że będą oni Już w tym roku dzięki tej zmianie, którą planuje- sięgać również po e-podręcznik. Zdecydowaliśmy my od pierwszego września, w kieszeniach rodziców w związku z tym, że te pieniądze, o których państwu zostanie ponad 120 mln zł. W kolejnych latach te mówiłam, można przeznaczać nie tylko na podręcz- sumy oczywiście będą większe. Gdy państwo spojrzy- nik albo materiał edukacyjny uzupełniający albo cie na badania, to widać bez żadnych wątpliwości, że zastępujący podręcznik, uważamy również, że szko- w ciągu ostatnich kilku lat wydatki na podręczniki, ła będzie miała prawo zakupić z tych pieniędzy sprzęt, jeżeli chodzi o portfele rodzin, wzrosły o 47%. drukarkę, toner, papier. Zostawiamy tutaj bardzo Żeby to wszystko się udało, chodzi tu nie tylko dużą dowolność w dysponowaniu pieniędzmi. o kwestię przekazywania pieniędzy z budżetu cen- Myślę, że to jest bardzo ważny projekt, i myślę, że tralnego po to, żeby te podręczniki były kupowane, nie budzi państwa wątpliwości, że stworzenie sytua- jest również sprawa postawienia wymagań wydaw- cji, w której podręczniki nie będą obciążały budżetu com. To znaczy wydawcy, jeżeli w dalszym ciągu rodziców, jest czymś jednoznacznie pozytywnym. będą chcieli oferować swoje podręczniki na rynku, Mam nadzieję, że będą jakieś pytania. Dziękuję bar- będą musieli wyczyścić je ze wszystkich tych treści, dzo. (Oklaski) które dzisiaj czynią podręczniki jednorazowymi. Bę- dziemy wymagać wyrzucenia wszystkich tych ele- mentów, które powodowały, że podręcznik był nie do Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: przekazania kolejnemu rocznikowi, bo trzeba było coś tam wpisać, wykleić, wyciąć, pomazać. Będziemy Dziękuję, pani minister. również wymagali tego, żeby zniknęły z podręczni- Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem po- ków odniesienia do innych komercyjnych wydaw- rządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświad- nictw, tzn. oczywiście będzie można napisać: proszę czeń w imieniu klubów. dodatkowo skorzystać z mapy Europy czy z atlasu, Chciałbym państwu już teraz powiedzieć, że o godz. ale żeby tam nie było odniesienia, że to ma być kon- 10 ogłoszę przerwę, jako że pani marszałek zwołała kretna mapa zaproponowana przez konkretne wy- na godz. 10 posiedzenie Prezydium Sejmu w bardzo dawnictwo. pilnej, ważnej sprawie. Do tej pory było tak, że de facto każdy nauczyciel Otwieram dyskusję. wybierał podręcznik, na którym chce pracować. Jako pierwsza oświadczenie wygłosi pani poseł W większych szkołach, gdzie nauczycieli danego przed- Urszula Augustyn, Platforma Obywatelska. miotu jest więcej, powodowało to sytuację, że nawet jeżeli podręczniki mogłyby być przekazywane kolejnym rocznikom, to ponieważ inni nauczyciele mieli Poseł Urszula Augustyn: inne pomysły na to, z jakich podręczników korzystać, to de facto było niemożliwe. W związku z tym wpro- Dziękuję bardzo, panie marszałku. wadzamy również w projekcie ustawy taki zapis, że Zmieścimy się w 5 minutach, może nawet wszy- o wyborze podręcznika będzie decydował zespół na- scy. Zmieścimy się, dlatego że to jest projekt, jak po- uczycieli. Jeżeli nauczyciele będą mieli kłopot, żeby się wiedziała pani minister, który nie powinien budzić porozumieć co do jednego podręcznika, to zostawiamy żadnych wątpliwości ani kontrowersji. Mam nadzieję, tę decyzję dyrektorowi szkoły. Chcemy również wpro- że tak będzie. wadzić pewną kontrolę sytuacji, czyli prosić, żeby te O tym projekcie pani minister powiedziała bardzo decyzje były opiniowane przez rady rodziców. dużo i bardzo szczegółowo. Zatrzymam się tylko przy Jeżeli chodzi o klasę pierwszą, drugą i trzecią, tych najważniejszych punktach, które, jak myślę, będzie tak, że oprócz podręcznika będziemy dedyko- warte są podkreślenia właśnie w tym czasie, kiedy wać po 50 zł na każdego ucznia na ewentualnie ma- rozpoczynamy dyskusję już nad konkretnym projek- teriały ćwiczeniowe oraz 25 zł na podręcznik do ję- tem zapisów. zyka obcego. Jeżeli mówimy o klasach 4–6, to będzie Po pierwsze, bardzo wielu spośród państwa, wie- to po 140 zł na komplet podręczników plus 25 zł na lu przedstawicieli opinii publicznej, stawia liczne py- ewentualne materiały dodatkowe. Jeżeli mówimy tania: dlaczego. Dlaczego teraz? Dlaczego tak? Dla- o gimnazjum, to ponieważ tam przedmiotów obo- czego tak szybko? Pytanie: dlaczego ma bardzo pro- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 133

Poseł Urszula Augustyn wiele innych elementów. Proszę zwrócić uwagę na e-podręczniki, które będą do dyspozycji od przyszłe- stą odpowiedź. Dlatego, że sytuacja na rynku wydaw- go roku szkolnego, także bezpłatnie, które będą po- niczym jest taka, iż przerasta możliwości portfeli szerzały ofertę. Proszę zwrócić uwagę na wszystkie bardzo wielu rodziców. Jeśli można ulżyć tym rodzi- materiały, które są przygotowywane dla nauczycieli, com, pomóc, to dlaczego nie wykorzystać tej okazji? dla rodziców na bezpłatnych platformach cyfrowych. Odpowiedź jest prosta: na rynku jest ogromny wybór, Idziemy do przodu, świat się rozwija, nie stoimy ale są też wysokie ceny, staramy się więc zrobić wszyst- w miejscu, nie zastanawiamy się, nie czekamy, ale ko, żeby tymi wysokimi cenami, szczególnie w tym działamy. To działanie wyzwala dobrą energię. Mam roku, rodziców nie obciążać. Dlaczego w tym roku, nadzieję, że we wszystkich nas wyzwoli tę dobrą dlaczego teraz? Ano dlatego, że spora liczba młodych energię i że wszyscy naprawdę bardzo sprawnie za- adeptów nauki właśnie w tym roku pójdzie do klas bierzemy się do pracy nad tym podręcznikiem. pierwszych, rozpocznie swoją edukację. To jest w przy- Podręcznik i wszystkie materiały, które są po- bliżeniu 500 tys. uczniów klas pierwszych, to znaczy trzebne do nauczania, stanowią tylko dodatek. Tak 500 tys. rodzin, milion rodziców. To jest naprawdę naprawdę każdy z nas doskonale o tym wie, że naj- ogromna liczba uczniów, ogromna liczba rodzin, war- ważniejszy jest nauczyciel, dobry, mądry nauczyciel, to więc właśnie teraz realizację tego projektu rozpo- dobry, mądry rodzic, który z tym nauczycielem po- cząć. Dlaczego tak szybko? Dlatego, żeby od 1 wrześ- trafi współpracować. I to jest ta synergia, to jest re- nia wszyscy: i nauczyciele, i rodzice, i opinia publicz- cepta na sukces. Tworzymy więc warunki do tego, na, wiedzieli, na czym stoją, jaką książkę mają w ręku, żeby nauczyciel miał możliwość pracowania z jak na co mogą liczyć, jak będzie wyglądała od 1 wrześ- najlepszym podręcznikiem w jak najlepszym otocze- nia właśnie nauka tych najmłodszych, którzy dosta- niu, żeby rodzice mieli komfort i poczucie bezpieczeń- ną pierwszy bezpłatny podręcznik. Jeśli państwo stwa, że to, co jest potrzebne uczniom, będzie zapew- będziecie pytać, to myślę, że odpowiedzi można mno- nione, zorganizowane, przygotowane, podane, że nie żyć, naprawdę, one są tylko i wyłącznie pozytywne. będzie ich to wiele kosztowało, że mogą skupić się na Trochę rozumiem opozycję, która, rozumiejąc, że wszystkim, co jest dookoła, a część edukacyjną zwią- projekt jest naprawdę pozytywny, stara się szukać zaną z podręcznikami, z nauczaniem mogą przeka- dziury w całym. zać spokojnie w ręce dobrego nauczyciela, pozostawić (Poseł Zbigniew Dolata: Jeszcze nic nie powiedzie- w gestii podręcznika, który chcemy przygotować. liśmy.) Nic na świecie nie jest idealne. Przygotowaliśmy Ale mogę też zapytać w inny sposób, mogę zapy- projekt, nad którym chcemy rozpocząć dyskusję. tać, dlaczego, mając możliwości, mając przez tyle lat (Dzwonek) Siadajmy i rozpocznijmy prace w komisji, szanse, by podjąć takie działania, ten właśnie po- w podkomisji. Przeanalizujmy poszczególne zapisy, mysł, tego pomysłu państwo nie zrealizowali. Skoro zastanówmy się, czy można je jeszcze w jakiś sposób jest tak, że my go proponujemy, to zapraszamy do udoskonalić. Jesteśmy na to otwarci. Jestem przeko- tego, żebyśmy go wspólnie zrealizowali, rozpoczęli nana, że wyjdzie z tego naprawdę znakomity pomysł, jego realizację. To jest pierwsza część pytań, które że będzie znakomity efekt, skutek. Książka, którą stawiane są najczęściej. otrzymają w tym roku uczniowie klas pierwszych, Pani minister bardzo szczegółowo, bardzo precy- a przez kolejne lata wszyscy pozostali uczniowie, sta- zyjnie powiedziała o podręczniku, bardzo szczegóło- nowi naprawdę systemowe, bardzo odważne rozwią- wo powiedziała o całym systemie. Otóż nie chodzi zanie. Myślę, że warto dołożyć wszelkich starań, żeby nam tylko o to, żeby dać jednorazowo jedną książkę. to rozwiązanie było jak najlepsze. I do tego bardzo System zbudowany jest naprawdę kompleksowo, i to serdecznie zachęcam. Dziękuję. (Oklaski) jest moim zdaniem warte podkreślenia. To jest system, w ramach którego mówimy, że planujemy od najbliższego roku szkolnego do roku 2017 dla każde- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: go ucznia szkoły podstawowej i szkoły ponadgimnazjalnej... Dziękuję. (Głos z sali: Gimnazjalnej.) Pan poseł Zbigniew Dolata zabierze głos w imie- ...gimnazjalnej, przepraszam, podstawowej i gim- niu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość. nazjalnej, bezpłatny komplet podręczników. To jest Bardzo proszę. bardzo istotna wiadomość, bo rodzice, którzy posy- łają dzieci do szkoły w tym roku, mogą czuć się w jakiś sposób wyróżnieni. Jasne, cieszymy się z tego, ale dla Poseł Zbigniew Dolata: wszystkich pozostałych rodziców mamy także komunikat. Proszę państwa, w ciągu 3 lat wszyscy ucznio- Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! wie szkół podstawowych i gimnazjalnych mają moż- Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parla- liwość otrzymania bezpłatnych podręczników. Oczy- mentarnego Prawo i Sprawiedliwość w sprawie pro- wiście mówimy tu o podręczniku bezpłatnym, ale jektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz w bezpłatnej ofercie edukacyjnej jest także bardzo niektórych innych ustaw, zawartego w druku nr 2315. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 134 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Poseł Zbigniew Dolata tej koalicji. Konkretne decyzje tego rządu podejmo- wane przez ostatnie siedem lat zwiększyły wartość Został on przesłany do Sejmu 18 kwietnia, czyli rynku podręczników szkolnych o kilkaset milionów w Wielki Piątek, i tak naprawdę posłowie mieli na złotych. W 2006 r. obroty wyniosły niecałe 600 mln, zapoznanie się z tym tekstem dwa dni, odliczając a w 2012 r. rodzice wydali na podręczniki 1300 mln okres świąteczny. Nie świadczy to najlepiej o poważ- zł. To ten rząd pomagał wydawcom, w znacznej czę- nym traktowaniu parlamentu przez rząd. Trudno ści z obcym kapitałem, łupić polskich rodziców. To znaleźć merytoryczne uzasadnienie nadania klauzu- przecież ten rząd dopuszczał podręczniki do użytku li pilności temu projektowi. Zdecydowały, jak zwykle szkolnego, to ten rząd odstąpił od ograniczenia do w przypadku tej koalicji, względy propagandowe, trzech liczby podręczników do danego przedmiotu, trwająca właśnie kampania wyborcza do Parlamentu to ten rząd przeprowadził osławioną reformę progra- Europejskiego. Na szalone tempo prac zwracano też mową, która wymusiła wymianę wszystkich podręcz- uwagę w toku konsultacji społecznych. Spośród 75 ników szkolnych. Klub Parlamentarny Prawo i Spra- podmiotów tylko 12 zdążyło zgłosić uwagi i opinie do wiedliwość od wielu lat zwraca uwagę na te patolo- projektu, oczywiście nie ma też opinii Biura Analiz giczne zjawiska, podkreślając fakt, że podręcznik Sejmowych. Nie rokuje to dobrze, jeśli chodzi o jakość szkolny nie może być traktowany jak zwykły towar proponowanych zmian, a możemy być pewni, że wszel- rynkowy, a rząd nie może zmuszać rodziców do po- kie uchybienia legislacyjne zostaną wykorzystane noszenia z roku na rok coraz większych wydatków przez silne lobby wydawców. Projekt tworzony w tana zakup podręczników w celu maksymalizowania kim pospiechu wymaga wnikliwej analizy w toku zysku wydawców. Koalicja PO–PSL lekceważyła dalszych prac parlamentarnych. Pozostaje mieć na- wszelkie głosy krytyczne i dopiero spadające sondaże dzieję, że dla doraźnego interesu politycznego koali- zmusiły rząd do opamiętania się. O szczegółach pro- cja nie będzie przepychać kolanem tego projektu ze ponowanych rozwiązań będziemy rozmawiać, mam szkodą dla jego jakości, jak to miało miejsce wielo- nadzieję, w toku dalszych prac legislacyjnych. krotnie w przeszłości. Teraz kilka uwag ogólnych. Nasz niepokój budzi Wielką wartością omawianego projektu jest jego brak propozycji rozwiązań w odniesieniu do podręcz- uzasadnienie. Jest to właściwie wielki akt oskarżenia ników dla szkół ponadgimnazjalnych. Czyżby MEN pod adresem dwóch poprzedniczek pani minister uznał, że młodzieży tych szkół nie należy stwarzać Kluzik-Rostkowskiej, czyli pani minister Hall i pani równych szans edukacyjnych, czy jest to po prostu minister Szumilas, a mówiąc ogólniej, oskarżenie element jakiegoś dealu zawartego przez MEN z wy- koalicji PO–PSL o wspieranie patologicznych zjawisk dawcami? My wam trochę ograniczymy zyski z wy- na rynku podręczników szkolnych, polegających na dawania podręczników dla szkół podstawowych i gim- maksymalizowaniu zysków wydawców kosztem dre- nazjów, a wy za to możecie bezkarnie łupić rodziców nowania kieszeni rodziców. uczniów szkół ponadgimnazjalnych. (Dzwonek) O wy- Warto odnotować niektóre sformułowania zawarte raźnie propagandowym charakterze ustawy świad- w uzasadnieniu. Cytuję: Rozwiązania przewidziane czy harmonogram wydatków z budżetu państwa na w projekcie ustawy są od dawna oczekiwanym mecha- realizację tego zadania. Zapisywanie dzisiaj w usta- nizmem stwarzania równych szans edukacyjnych wie, że w 2016 r. wydamy 317 mln, a w 2021 r. – 529 mln, dzieciom i młodzieży. Kolejny cytat: Znaczny koszt to zwykłe obiecywanie gruszek na wierzbie. Za kilka zakupu podręczników wybranych przez nauczyciela miesięcy koalicja PO–PSL straci władzę, nie będzie wpływa negatywnie na sytuację rodzin i utrudnia miała problemu z realizacją zadania, które przez tyle dzieciom edukację szkolną. Kolejny: Z zakupu wszyst- lat było pomijane. kich podręczników rezygnuje ze względów finanso- Niemniej jednak ze względu na wagę problemu wych ponad 5% rodzin z jednym dzieckiem i aż 14% Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość opo- rodzin z trojgiem lub więcej dzieci. Następny cytat: wiada się za skierowaniem projektu ustawy do dal- Wydatki na rozpoczęcie roku szkolnego ciągle rosną szych prac legislacyjnych i będzie aktywnie pracował, i w 2013 r. wyniosły średnio 1200 zł, czyli są mniej aby ostateczny kształt najlepiej służył realizacji kon- więcej na poziomie płacy minimalnej. Kolejny cytat: stytucyjnej zasady powszechnego i równego dostępu Możliwość ograniczenia kosztów poprzez zakup pod- do wykształcenia. Dziękuję bardzo. (Oklaski) ręczników używanych jest obecnie istotnie utrudnio- na, bowiem większość podręczników jest opracowana Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: w sposób uniemożliwiający ich wykorzystanie w po- wtórnym obiegu. Przyznała też pani minister, że nie Dziękuję. działa program „Wyprawka szkolna”, nie obejmuje Pan poseł Piotr Paweł Bauć, Twój Ruch. bowiem wielu niezamożnych rodzin, których nie stać na zakup podręczników. Za te wszystkie patologiczne zjawiska odpowiada koalicja PO–PSL. Poseł Piotr Paweł Bauć: Pani minister, pani powiedziała, że ceny podręcz- ników wzrosły o 47% w sposób nieuzasadniony. Nie, Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! uzasadniony – uzasadniony poprzednimi działaniami Przedstawiony tu projekt jest procedowany w trybie 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 135

Poseł Piotr Paweł Bauć jest oznaką upadającej władzy. Myślę, że ta ustawa w jakiś sposób odzwierciedla nastrój wewnętrzny pilnym, co już chyba stało się normą, jeśli chodzi i pewną psychiczną, formującą się w Platformie Oby- o sprawy bardzo ważne, mające znaczenie dla setek watelskiej sytuację. (Dzwonek) tysięcy, a nawet milionów obywateli, bo ministerstwo Oczywiście to dobrze, że rodziny nie będą musia- przewiduje, że 1 września tego roku nowych pierw- ły płacić za te podręczniki, ale konflikt, który z tego szoklasistów będzie 550 tys., co razy dwoje rodziców powodu zostanie wywołany pomiędzy rodzicami, sa- daje nam już 2 mln wyborców. No właśnie, wyborców. morządowcami a nauczycielami, chyba nie stanowi Wybory wymagają dwóch rzeczy, pieniędzy i kiełbasy dobrej prognozy dla tego projektu. Twój Ruch oczy- wyborczej. Nastąpiła w Polsce zmiana, kiełbasą wy- wiście złoży wniosek, aby skierować ten projekt do borczą już nie są obietnice, tylko podręczniki szkolne, prac w komisji, natomiast widzimy, że jest on kiełba- i jest to, zgodnie z dialektyką, zmiana z ilości na ja- są wyborczą i chyba niczym więcej. Dziękuję bardzo. kość. (Oklaski) Pojawia się pytanie o jakość tego podręcznika, oczywiście w dyskusjach, które możemy śledzić w me- diach, pomiędzy osobami, które profesjonalnie zaj- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: mują się pisaniem, oceną, analizą podręczników i uzy- skują stopnie i tytuły naukowe, a profesjonalnymi Dziękuję. dziennikarzami od dziesiątek lat analizującymi te Pan poseł Artur Bramora, Polskie Stronnictwo zagadnienia. Można powiedzieć, że nieciekawie się to Ludowe. przedstawia, począwszy od oczywiście subiektywnej oceny tego, czy się on podoba, czy nie, po konkretne błędy wytknięte w tej pierwszej części, którą nam Poseł Artur Bramora: podano. Polskie przysłowie mówi, chociaż w moich ustach to trochę dziwnie brzmi, co nagle, to po diab- Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! le. Nie wierzymy w życie pozagrobowe ani w diabły, W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stron- ale przysłowie jest miarą pewnej mądrości ludowej, nictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić stano- która tworzy się latami i nieraz dobrze odzwiercied- wisko wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o sy- la takie postępowanie, a szczególnie postępowanie, stemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk które kończy się klęską. nr 2315). Pani minister, tak postępując, otwieracie państwo Projekt, nad którym debatujemy, reguluje kwestie drzwi do tego, że kiedy przegracie wybory, bo nic na dotyczące: dopuszczania do użytku w szkole progra- tym świecie nie trwa wiecznie, to Antoni Maciere- mów nauczania, art. 22a ustawy o systemie oświaty, wicz napisze swój podręcznik. Jeden dla wszystkich, regulacji zasad wyboru podręczników i materiałów oczywiście o historii Polski i geografii Europy. Pani edukacyjnych przez nauczycieli, art. 22aa i 22ab prof. Pawłowicz napisze podręcznik do WDŻ. Kolega ustawy o systemie oświaty, bezpłatnego dostępu do Kotliński, czego żałuję, nie napisze podręcznika do podręczników i materiałów edukacyjnych dla ucz- religii, konkordat, niestety, tego nie umożliwia. Otóż niów, art. 22ac–22ak ustawy o systemie oświaty, do- dokonując tego zamachu na wolność obywatelską puszczania podręczników do użytku szkolnego, art. i wprowadzając zasadę: jeden premier, jedna prawda 22an–22aw ustawy o systemie oświaty, sprzedaży i jeden podręcznik, niszczycie państwo dorobek 25 podręczników, praktyk marketingowych oraz zakazu lat wolnej Polski, czyli różnorodność, która pozwala oferowania szkołom korzyści w zamian za dokonywa- obywatelom wybrać, spojrzeć na wiele zagadnień, któ- nie wyboru określonych podręczników, art. 22d usta- re są często kontrowersyjne, z różnego punktu widze- wy o systemie oświaty. nia, która to różnorodność wiąże się z jedną bardzo Procedowany projekt w realny sposób przyczynia ważną sprawą: umożliwia mniejszościom wypowie- się do odciążenia budżetów domowych osób mających dzenie się i przedstawienie swojego punktu widzenia dzieci objęte obowiązkiem szkolnym. W obecnym sta- na różne zagadnienia. nie chodzi tu o wydatek dla rodziców rzędu kilkuset Dla nauczycieli ten projekt również jest trochę złotych, przypadający oczywiście na jedno dziecko uwłaczający, ponieważ osiągnięcie, o którym zresztą objęte obowiązkiem. Według zawartego w projekcie mówił premier Donald Tusk, stanowiło właśnie to, szczegółowego harmonogramu wprowadzania bez- że mamy różnorodność w szkole, że nauczyciel zdobył płatnych podręczników oraz pomocy dydaktycznych autonomię, bo może wybrać materiały, na których do szkół, począwszy od 1 września 2014 r., kolejne chce pracować, jak również może sam sobie je przy- roczniki uczniów będą sukcesywnie zaopatrywane gotować. Natomiast państwo wpisaliście taki punkt, w bezpłatne materiały edukacyjne w taki sposób, aby że jeżeli zespół nauczycieli nie dojdzie ze sobą do ładu w roku 2017 wszyscy uczniowie uczęszczający do i składu, to dyrektor wyda decyzję administracyjną szkół podstawowych oraz gimnazjów mogli korzystać dotyczącą tego, który podręcznik będzie używany. z bezpłatnych podręczników oraz materiałów ćwicze- Decyduje on jako dyrektor. Myślę, że trend dotyczący niowych. Jest to najistotniejsza kwestia zawarta w pro- brania wszystkiego w cugle, czyli tzw. zamordyzm, cedowanym projekcie zawartym w druku nr 2315. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 136 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Poseł Artur Bramora Teraz ciemne strony i zagrożenia. To jest podręcz- nik czy elementarz rządowy. Powstaje zły precedens Ponadto projekt w precyzyjny sposób uściśla inne tworzenia rządowego podręcznika, w sumie podręcz- zasady obrotu podręcznikami, szczegółowo określa nika jedynie słusznego. Można założyć, że każdy zasady finansowania zakupów innych materiałów rząd, każdy premier, każdy minister będzie miał w przy- dydaktycznych przez organy prowadzące, reguluje szłości ambicje wydania swojego podręcznika. kwestie związane z wyborem podręczników przez Przy tworzeniu rządowego elementarza pominię- nauczycieli, eliminując w ten sposób obecnie wystę- to opiniowanie przez ekspertów, rzeczoznawców, i to pujące patologie oraz naganne praktyki związane z listy Ministerstwa Edukacji Narodowej. Wybrano, z wyborem konkretnych podręczników w niektórych pani minister, autorkę, kierując się nieznanymi nam placówkach edukacyjnych w zamian za różnorodne kryteriami. Następna kwestia – pośpiech. Tempo wdra- gratyfikacje lub bonusy przekazywane przez wydaw- żania tej ustawy, tej zmiany, tej reformy jest poraża- ców. jące, zbyt szybkie, a to dotyczy podręcznika, z które- Projekt będący przedmiotem naszej dzisiejszej go mają korzystać pierwszoklasiści. Czy w związku debaty niewątpliwie wychodzi naprzeciw oczekiwa- z tym ta ustawa nie zostanie zaskarżona do Trybu- niom społecznym, jest przełomowy w polskim prawo- nału Konstytucyjnego? Jest takie zagrożenie, wiele dawstwie oświatowym. Należy liczyć, że będzie miał środowisk już o tym mówi. To wynika z zasady de- pozytywny wpływ na rozwój polskiej edukacji. mokratycznego państwa prawnego, zasady ochrony W związku z tym według parlamentarzystów Pol- interesów w toku, co wyrażono w art. 2 konstytucji. skiego Stronnictwa Ludowego ten projekt ma cha- Ponieważ rządu nie stać na finansowanie całości edu- rakter komplementarny, jest bardzo dobrze przygo- kacji, to przyjęto założenie, że sfinansuje podręcznik towany przez resort edukacji pod względem meryto- i ćwiczeniówki. Resztę może sfinansować samorząd, rycznym, dlatego też będziemy popierać przekazanie oczywiście jeśli samorząd będzie miał odpowiednie projektu do dalszych prac. Dziękuję bardzo. (Oklaski) środki. Te bogatsze oczywiście mogą dołożyć, ale te biedniejsze do tego nie będą przygotowane z uwagi na braki finansowe. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Najważniejsze jest w tym wszystkim dobro dziecka, to jest najistotniejsze, myślę, dla wszystkich tu- Dziękuję bardzo. taj debatujących. Jest jednak pytanie, czy ten jeden Pan poseł Artur Ostrowski, Sojusz Lewicy Demo- rządowy podręcznik, ten jeden rządowy elementarz kratycznej. będzie dobry dla wszystkich dzieci, będzie dobry bez Bardzo proszę. względu na deficyty rozwojowe. Czy zgodnie z prawem te podręczniki będą dostosowane do potrzeb dzieci niepełnosprawnych, mówię o elementarzu, Poseł Artur Ostrowski: który przedstawiła pani minister. 1 września nauczyciele dostaną podręcznik do Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoki Sejmie! pierwszej klasy, o którym niewiele wiedzą. Zacznie Darmowy podręcznik dla każdego dziecka jest zna- się eksperyment na pół milionie dzieci, zarówno tych komitym, oczekiwanym pomysłem, popieranym rów- 6-letnich, jak i 7-letnich, eksperyment, który będą nież przez Sojusz Lewicy Demokratycznej, który nie podejmować nauczyciele zaskoczeni tym elementa- ma tutaj żadnych wątpliwości, ponieważ obecnie ro- rzem, którego nie znają. Pytanie jest takie: Czy nie dzice ponoszą znaczne koszty, wydatki na szkolne można tych 73 mln z budżetu przeznaczyć na zakup wyprawki, w tym podręczniki, dla swoich dzieci. podręczników już spełniających kryteria podręczni- Mamy też do czynienia z pewną patologią na rynku ka rządowego, zakup od innych wydawnictw, a nie- wydawniczym, bo co roku ceny podręczników, niekoniecznie na ten jeden słuszny elementarz pani stety, rosły i rosną. Podręczniki mają służyć wiele lat, minister? Jeśli organy podległe pani minister chcą mają być własnością szkoły i mają być finansowane tworzyć podręczniki, to niech przechodzą one tę z budżetu państwa, takie są założenia przedstawione samą procedurę, co reszta autorów i wydawnictw. przez panią minister. To są te jasne strony ustawy Niech o wyborze podręcznika decydują nauczyciele o darmowym podręczniku. Jest jeszcze jeden pozy- przy współudziale rodziców dzieci. I podstawowa tywny efekt, o którym trzeba powiedzieć, mianowicie rzecz: Czy ten rządowy elementarz, ten rządowy pod- taki, że wydawnictwa już ogłaszają, że w cenie pod- ręcznik do pierwszej klasy (Dzwonek) w tym roku jest ręcznika, który ma być finansowany przez budżet merytorycznie atrakcyjny? Czy nie jest to po prostu państwa, mogą zaproponować swoje podręczniki, tylko element kampanii wyborczej, która właśnie się całą ofertę podręczników już sprawdzonych i funk- toczy, kampanii do europarlamentu? Jakość tego cjonujących na rynku wydawniczym, a więc wydaw- podręcznika, tego elementarza powinna być najistot- nictwa już poczuły, że sytuacja jest poważna. To jest niejsza, a jest wiele wątpliwości, o których mówią już ten pozytywny efekt i te pozytywne elementy tego eksperci, ponieważ ten podręcznik, elementarz po- projektu. wstawał w bardzo szybkim tempie. Podręczniki pisze 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 137

Poseł Artur Ostrowski określone korzyści. W tej sprawie współpracowaliśmy z fundacją „Polska bez Korupcji”. W mojej ocenie po- się półtora roku lub dłużej, a ten został napisany wstanie tego projektu ustawy jest w dużym stopniu w bardzo krótkim czasie. zasługą tejże fundacji, która zwróciła uwagę na cały Rząd miał czas, aby przygotować tę ustawę, miał szereg patologii. To oczywiste, że podręczniki, które czas, aby przygotować taki podręcznik, miał na to 6 były wybierane z pobudek innych aniżeli merytorycz- lat. W momencie, kiedy pani minister Hall ogłosiła ne, nie musiały prezentować wysokiego poziomu, reformę związaną z obniżeniem wieku szkolnego, mieć wysokiej jakości merytorycznej, poza tym były można było, 6 lat temu, podjąć takie kroki i dzisiaj drogie, w związku z czym polskie rodziny po prostu bylibyśmy w innej sytuacji. Nie bylibyśmy zaskocze- rujnowały się na początku każdego roku szkolnego, ni szybkością procedowania nad tą ustawą ani też by zakupić zestaw podręczników dla swoich dzieci. tym elementarzem pani minister, który zaskoczył Pozytywnie oceniamy podstawowy zapis, jaki wszystkich, zarówno rodziców, jak i nauczycieli. To znalazł się w tym projekcie, zacytuję go: Uczniowie jest podręcznik, który nie został nigdzie sprawdzony, szkół podstawowych i gimnazjów mają prawo do bez- ten elementarz nigdy wcześniej nie był pokazany płatnego dostępu do podręczników, materiałów edu- w szkole. W związku z tym... kacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, przezna- czonych do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, określonych w ramo- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: wych planach nauczania. Myślę, że to jest dobry zapis, natomiast jak zwykle Dziękuję bardzo, panie pośle. diabeł tkwi w szczegółach. Zupełnie nie jest dla nas zrozumiałe, dlaczego ten projekt zakłada, że wprowadzenie darmowych podręczników ma być tak roz- Poseł Artur Ostrowski: łożone w czasie, aż do 2017 r. Nie jest dla nas również zrozumiałe, dlaczego wyłączone są z tego szkoły po- Na koniec, panie marszałku. nadgimnazjalne, bo rzeczywiście będzie to eldorado Jest wiele zagrożeń wynikających z tej ustawy, ale dla wszelkiego typu wydawców. Podzielam opinię prace nad tym projektem należy podjąć z uwagi na mojego przedmówcy z Prawa i Sprawiedliwości, że ta cel, o którym mówiłem, to jest darmowy podręcznik patologiczna sytuacja w szkole ponadgimnazjalnej dla każdego dziecka w Polsce. Dziękuję. (Oklaski) została wywołana poniekąd przez sam rząd, który non stop zmienia podstawy programowe i ostatnio przyjął takie podstawy programowe, które budzą Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: bardzo poważne wątpliwości, także natury merytorycznej. Zupełnie nie rozumiemy, dlaczego tak długo Dziękuję. polscy uczniowie mają czekać na darmowe podręcz- Pani poseł Marzena Dorota Wróbel, Solidarna niki i dlaczego ten projekt, zakładający zapewnienie Polska. uczniom darmowych podręczników, nie będzie obej- mował uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Dobrze, że podręczniki będą finansowane z bu- Poseł Marzena Dorota Wróbel: dżetu państwa i będą własnością szkoły. Wyposaże- nie szkół podstawowych i innych w podręczniki ma Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podzielam za- być zadaniem zleconym z zakresu administracji rzą- strzeżenia moich przedmówców dotyczące tak szyb- dowej, wykonywanym przez jednostki samorządu kiego procedowania nad tym projektem ustawy. Do- terytorialnego prowadzące szkoły. (Dzwonek) Na re- brze, że ta ustawa się pojawiła, i deklarujemy wolę alizację tego zadania j.s.t. ma otrzymywać dotację pracowania nad tym materiałem, natomiast ona celową z budżetu państwa. Tutaj pojawia się pytanie, pojawiła się dosłownie parę dni temu i dość trudno czy te dotacje będą wystarczające. W jaki sposób stro- w tak krótkim czasie w sposób precyzyjny odnieść się na rządowa wyliczała wysokość tych dotacji? Obawia- do wszystkich zapisów tejże ustawy. Cieszymy się, że my się, że mogą to być zbyt szczupłe środki. rząd zreflektował się i zauważył, że sytuacja na ryn- Dość enigmatyczne są zapisy związane z zasada- ku podręczników stała się patologiczna i nie do znie- mi dopuszczania podręczników do użytku szkolnego. sienia. Zwracamy uwagę na to, że zapisy dotyczące wyboru Klub Solidarnej Polski wielokrotnie w ciągu rzeczoznawców także są enigmatyczne, ogólnikowe, ostatnich dwóch lat wskazywał na cały szereg nie- mało precyzyjne. Dotyczy to zwłaszcza wykazu tych prawidłowości związanych z obrotem podręcznikami. instytucji, które mają potwierdzać wiedzę i doświad- Z naszej inicjatywy zwoływane były posiedzenia ko- czenie rzeczoznawców. Nigdzie te instytucje nie zo- misji edukacji i podkomisji edukacji, by rząd mógł stały wymienione. zapoznać się z opisem tychże patologii. Polegały one Mam pytanie: Czy te kwestie zostaną doprecyzo- na tym, że w zamian za wybór konkretnego podręcz- wane w rozporządzeniu wykonawczym, czy zamie- nika szkoła lub konkretni nauczyciele otrzymywali rzacie państwo tak to zostawić? 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 138 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

Pani poseł, uprzejmie proszę o zakończenie wy- Dziękuję. stąpienia. Pan prof. Ryszard Terlecki, bardzo proszę.

Poseł Ryszard Terlecki: Poseł Marzena Dorota Wróbel: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo się cieszę, Panie marszałku, reasumując, uważamy, że nad że podręczniki będą za darmo, chociaż ani przez chwi- tym projektem ustawy trzeba pracować, ale jest to lę nie wierzę, że tej ekipie uda się to zrobić. Przy tej wielkie zwycięstwo tych wszystkich obywateli, któ- okazji, korzystając z debaty o podręcznikach, chciałbym rzy wskazywali na występowanie patologii na rynku spytać o sprawę sprzed dwóch lat, mianowicie o pod- wydawniczym. Dziękuję bardzo. (Oklaski) ręczniki do historii. Były podręczniki do historii dla liceów, z których to historia została wypchnięta, zosta- ły one bardzo mocno skrytykowane przez środowisko Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: fachowców, środowisko akademickie czy naukowe, skrytykowany został także tryb podejmowania decyzji Dziękuję bardzo. co do dopuszczenia tych podręczników do obiegu szkol- Teraz przystąpimy do zadawania pytań. nego. Chciałbym spytać panią minister, czy coś w tej Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze wpisać się na sprawie zrobiono, czy te podręczniki zostały poprawio- listę pytających? ne, czy tryb dopuszczania i recenzowania uległ jakiejś Nie widzę chętnych. zmianie. Tu wprawdzie mówimy o podręcznikach do Zamykam listę i ustalam czas na zadanie pytania... szkoły podstawowej, ale nie zapominajmy, że istnieje Pani poseł Urszula Augustyn. jeszcze, choć tylko już w gruncie rzeczy na papierze Czy jeszcze ktoś? i z nazwy, szkoła średnia. Dziękuję. (Oklaski) Nie ma chętnych. Listę tych, którzy chcieliby zadać pytania, zamykam. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Czas na zadanie pytania – 1 minuta. Jako pierwszy pytanie zada pan poseł Wojciech Dziękuję, panie profesorze. Ziemniak, Platforma Obywatelska. Pani poseł Danuta Pietraszewska, Platforma Oby- Bardzo proszę, panie pośle. watelska.

Poseł Wojciech Ziemniak: Poseł Danuta Pietraszewska:

Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałbym odnieść się do art. 22ad projektowanej Rządowy projekt dotyczący darmowego podręcznika ustawy, gdzie w ust. 2 jest zapisane, że rada peda- ma obejmować wszystkich uczniów szkół podstawo- gogiczna szkoły podstawowej za zgodą organu pro- wych i gimnazjalnych. Uczniowie chodzą do szkół wadzącego może ustalić w zestawie inny podręcznik publicznych i niepublicznych. W związku z tym mam niż podręcznik zapewniony przez właściwego mini- pytanie: Na jakich prawach albo na jakich zasadach stra. W następnym ustępie jest zapisane, że koszt szkoły publiczne będą mogły skorzystać z tego systemu darmowego podręcznika? zakupu podręcznika innego niż zapewniony przez (Głos z sali: Szkoły niepubliczne.) ministra pokrywa organ prowadzący szkołę podsta- Jeżeli szkoła niepubliczna wybierze podręcznik wową. Pytanie zadaję w imieniu wójta gminy Kościan nierządowy, niepaństwowy, to kto za ten podręcznik – miałem przyjemność być w tej gminie dyrektorem będzie płacił? Dziękuję. zarówno szkoły podstawowej, jak i gimnazjum. Ten już wieloletni wójt zadał mi konkretne pytanie i prosił, żebym tutaj je powtórzył, ponieważ ma Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: obawy co do furtki pozostawionej w tym ustępie, a konsekwencje tego ma ponieść organ prowadzący, Dziękuję. oczywiście konsekwencje finansowe. I pytanie: Sko- I pani poseł Aleksandra Trybuś, Platforma Oby- ro podręcznik przeszedł proces oceny merytorycz- watelska. nej i został zatwierdzony przez ministra, to dlaczego daje się możliwość jego zakwestionowania przez radę pedagogiczną oraz dlaczego za to ma zapłacić Poseł Aleksandra Trybuś: organ prowadzący? Według wójta jest to kolejne ob- ciążenie finansowe samorządu lokalnego. Dziękuję. Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! (Oklaski) Wprowadzany jeden podręcznik dla klasy pierwszej od 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 139

Poseł Aleksandra Trybuś sób jego wprowadzenia zarówno w sensie legislacyjnym, jak i praktycznym budzi wiele wątpliwości. września 2014 r. i dla następnych roczników w ko- W roku, który jest szczególny, mam na myśli rok lejnych latach budził wiele emocji, jednak prezentacja szkolny, w którym po raz pierwszy w pierwszej klasie jego pierwszej części przez panią minister, myślę, uspo- będą dzieci 6- i 7-letnie, wprowadzanie tego rozwią- koiła wielu sceptyków, niechętnych temu pomysłowi, zania w takim tempie budzi wątpliwości rodziców, również wybór autorów tego podręcznika nie wzbudzał nauczycieli, a także publicznych organów prowadzą- specjalnych kontrowersji. Pani minister, pytanie. Jaką cych, czyli samorządów. Samorządy mają obawę, że ilość podręczników zaplanował MEN, czy pomyślał po raz kolejny zostaną obarczone dodatkowymi za- o wydaniu dodatkowych w stosunku do ilości uczniów daniami, na które brakuje pieniędzy. W związku podręczników na wypadek, gdyby rodzice chcieli mieć z powyższym chciałbym zapytać panią minister: Czy drugi podręcznik w domu, żeby dziecko nie nosiło tego ta dotacja celowa na uzupełnienie elementarza zosta- podręcznika, czy gdyby podręcznik z jakiegoś powodu nie przekazana przed 1 września, tak aby można było uległ zniszczeniu albo gdyby do klasy doszli nowi ucz- podjąć określone działania? niowie? Chcę również zapytać o przypadek szkoły nie- Druga kwestia dotyczy właśnie szkół niepublicz- publicznej, kiedy to szkoła wybierze inny podręcznik. nych, które są prowadzone między innymi przez or- Czy w takim przypadku istnieje możliwość refundacji ganizacje pozarządowe. (Dzwonek) Tam też jest wie- jego kosztów? Dziękuję. (Oklaski) le wątpliwości, które są związane, po pierwsze, z do- stępem do tego bezpłatnego podręcznika, a po dru- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: gie, z ewentualną pomocą państwa w wybraniu innego podręcznika niż podręcznik rządowy. Dziękuję. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Pan poseł Arkadiusz Mularczyk, Solidarna Polska. Jako że go nie widzę, to pan poseł Zbigniew Do- lata, Prawo i Sprawiedliwość, którego widzę. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Dziękuję. Poseł Zbigniew Dolata: Pani minister Krystyna Szumilas, Platforma Obywatelska. Panie Marszałku! Pani Minister! Dwa pytania. Bardzo proszę. Czy pani minister poważnie traktuje ten projekt? Przeczytałem informację na temat tego podręcznika, który już w jakiejś części jest przygotowany. Pani Poseł Krystyna Szumilas: powiedziała wtedy: zawieszamy podręcznik na stronie internetowej, w ciągu dwóch tygodni będzie re- Dziękuję. cenzja, będzie on też poddany konsultacjom z nauczy- Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! cielami oraz uczniami. Pani minister, nie wiem, czy Chciałabym zapytać o kontynuację, jeżeli chodzi o pro- można po takiej wypowiedzi uznać, że pani swój jekt dotyczący e-podręcznika. W 2012 r. rozpoczęli- własny projekt poważnie traktuje. Jak w ciągu dwóch śmy prace nad e-podręcznikiem. E-podręczniki mają tygodni chce pani doprowadzić do tego, żeby on został być gotowe, zgodnie z harmonogramem, 1 września zrecenzowany, do tego jeszcze skonsultowany z na- 2015 r. Wtedy było założenie, że z e-podręczników uczycielami i nawet z tymi pierwszakami biednymi, będzie korzystać około 40% uczniów, że te e-podręcz- którzy powinny się wypowiedzieć, czy im się podoba, niki będą dostępne dla uczniów, że będą bezpłatne. czy nie? To jest niepoważne po prostu. I tu przypomnę, że e-podręczniki są przygotowywane I drugie pytanie, o zwolnienie dyrektora ORE. Czy dla wszystkich typów szkół – dla szkoły podstawowej, pan dyrektor stracił stanowisko, ponieważ nie był szkoły gimnazjalnej, a także dla szkoły ponadgimna- dostatecznie powolny albo szybki w przygotowywa- zjalnej, jeżeli chodzi o przedmioty ogólne. Dlatego niu tego podręcznika? Dziękuję bardzo. (Oklaski) myślę, że ważne jest, żeby w 2015 r. e-podręczniki były gotowe. Pytanie, czy one ułatwią wprowadzenie bezpłatnego podręcznika do wszystkich klas. Wyda- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: je mi się, że tak. (Dzwonek) Osobiście chciałabym podziękować pani minister Dziękuję. za kontynuację, jeżeli chodzi o zapisy antykorupcyj- I pan poseł Tadeusz Tomaszewski. ne, które były w ustawie przygotowanej przeze mnie. Są one zapisane w ustawie, która jest w tej chwili procedowana, chodzi o zakaz kontaktu szkół z wy- Poseł Tadeusz Tomaszewski: dawcami. Chciałabym podziękować również za po- mysł, który dotyczy oddzielenia podręczników od Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Idea darmowe- zeszytów ćwiczeń i wprowadzenia zakazu odwołań go podręcznika jest bardzo zasadna, natomiast spo- do innych podręczników. To lepszy pomysł od mojego. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 140 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Poseł Krystyna Szumilas Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

Planowałam to na poziomie rozporządzenia, które Dziękuję bardzo. było już przygotowane. Moim zdaniem lepszym po- Pan poseł Piotr Paweł Bauć. mysłem jest to, żeby to było na poziomie ustawy. Bardzo proszę. (Poseł Zbigniew Dolata: Pani minister ściągnęła.) Opozycji chcę powiedzieć, że nie wierzyliście pań- stwo w przedszkola za złotówkę, dzisiaj przedszkola Poseł Piotr Paweł Bauć: za złotówkę są faktem. Za chwilę faktem będą też bezpłatne podręczniki. (Oklaski) Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam konkretne pytania. Otóż słyszeliśmy, że będzie problem z dystrybucją tych podręczników. Słyszeli- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: śmy, że mają się tym zająć polscy żołnierze. Czy to jest prawda? Czy może prawdą jest, że 150 amery- Pan poseł Lech Sprawka, Prawo i Sprawiedliwość. kańskich spadochroniarzy, którzy przybyli do nas Bardzo proszę. w ramach misji, też będzie uczestniczyć w rozwoże- niu tych podręczników? Drugie pytanie. Dowiedzieliśmy się, że podobno Poseł Lech Sprawka: kupiono, jeżeli chodzi o wydrukowanie tego podręcz- nika, ciężki, twardy i drogi papier, ponieważ drukar- Panie Marszałku! Pani Minister! Dwa pytania. nie rządowe tylko taki papier mogą obrobić. Oczywi- Na pierwszych konferencjach z premierem Tuskiem ście teraz uczniowie nie będą nosić tych ciężkich używaliście państwo wielokrotnie określenia „je- podręczników, bo 20–30 kilogramowych podręczni- den”. Proszę wyjaśnić w kontekście tego projektu, co ków będą nosić nauczyciele. oznacza słowo „jeden”, bo straciłem orientację. (Poseł Domicela Kopaczewska: Bzdury pan opo- Drugie pytanie. Skąd ta cudowna zmiana, zwrot wiada.) w myśleniu, o którym mówiła przed chwilą pani mi- Nie wiem, czy są to bzdury. To są pytania, na któ- nister Szumilas? Proszę zwrócić uwagę, że w 2008 r. re powinny być odpowiedzi. zlikwidowaliście państwo w ustawie o systemie oświa- Ostatnia, trzecia rzecz jest związana z odstąpie- ty wielokrotność użytkowania, którą teraz przywra- niem państwa od pewnej filozofii, o czym przed chwi- lą mówił poseł Sprawka. (Dzwonek) Chodzi o to, że cacie prawie w identycznym brzmieniu. 23 grudnia było dużo materiałów, były słynne boksy, chodzi o po- 2008 r. wprowadziliście państwo w rozporządzeniu mysł posła Grupińskiego. Pierwsze boksy powstały o podstawie programowej wymóg dla pierwszaka ko- we WSiP, kiedy on był szefem. Dlaczego odchodzicie rzystania pod kierunkiem nauczyciela z pakietów od tego dobrego pomysłu swojego kolegi i robicie mu edukacyjnych, zeszytów ćwiczeń i innych pomocy przykrość? Dziękuję. dydaktycznych, a dla kończących klasę III korzysta- nia pod kierunkiem nauczyciela z podręczników i zeszytów ćwiczeń oraz innych środków dydaktycz- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: nych. (Dzwonek) 5 lutego, 8 czerwca 2009 r. zdefiniowaliście pod- Pani poseł Maria Nowak, Prawo i Sprawiedliwość. ręcznik. Podręcznik do kształcenia ogólnego może Bardzo proszę, pani poseł. zawierać materiały pomocnicze przeznaczone dla ucznia, w szczególności kartę pracy, zeszyty ćwiczeń, materiały multimedialne. Poseł Maria Nowak:

Dziękuję, panie marszałku. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Pani minister, dwa krótkie pytania. Pierwsza sprawa. Ma to być system, i bardzo dobrze, bezpłat- Tak, ale informowanie ministra nie wchodzi w zanych podręczników, ale nie doczytałam tam nic od- kres tego punktu. nośnie do podręczników dla szkół ponadgimnazjalnych. Proszę coś na ten temat powiedzieć, bo tam te podręczniki są chyba najdroższe, najbardziej obcią- Poseł Lech Sprawka: żają budżet rodzinny. E-podręcznik nie rozwiązuje tego problemu. Skąd nagle taki cudowny zwrot? Proszę to wyjaś- Druga sprawa dotyczy zapasowych podręczników. nić. Najpierw rozregulowaliście, a teraz bohatersko Znam życie, myślę, że pani minister także, mając będziecie regulować. Dziękuję. (Oklaski) swoje dzieci, i wiem, że w I klasie dzieci gubią i nisz- (Poseł Urszula Augustyn: Nie przekrzykuje się czą podręczniki. Im dzieci są młodsze, tym bardziej marszałka, bo to nieładnie.) są roztargnione. Co w takim momencie? Jeden pod- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 141

Poseł Maria Nowak Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: ręcznik na klasę nie rozwiązuje problemu. Samorzą- Dziękuję bardzo. dy się boją, że potem to one będą musiały kupować O zadanie pytania proszę panią minister Kata- dodatkowe podręczniki, bo trudno, żeby dziecko nie rzynę Hall, Platforma Obywatelska. miało podręcznika. Czy przewidujecie może częścio- Bardzo proszę, pani minister. wą odpłatność? (Dzwonek) Proszę coś na ten temat więcej powiedzieć, bo to jest problem. Dziękuję. Poseł Katarzyna Hall:

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Chciałabym zapytać o uwzględnienie w tych wszyst- Dziękuję bardzo. kich rozwiązaniach potrzeb uczniów z niepełno- Rozpoczyna się właśnie posiedzenie Prezydium sprawnościami. Wydaje się, że nie tylko potrzebne Sejmu. jest dostosowanie wszelkich podręczników do po- Ogłaszam półgodzinną przerwę. trzeb uczniów niepełnosprawnych, ale też potrzebne są odpowiednie wsparcie metodyczne przy tego ro- (Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 03 dzaju zmianach i materiały ćwiczeniowe. do godz. 10 min 47) Jaki jest harmonogram przygotowywania się do wyjścia naprzeciw tym potrzebom, tak aby mecha- nizm, który zapewnia każdemu uczniowi szkoły pod- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: stawowej i gimnazjum na przestrzeni kilku lat bez- płatne materiały edukacyjne, uwzględniał również Wznawiam obrady. w należytym stopniu szeroką gamę potrzeb uczniów Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 18. porząd- z różnymi niepełnosprawnościami? Dziękuję. (Oklaski) ku dziennego. Przystępujemy do kontynuowania pytań w tym punkcie. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Pytanie zadawać będzie pan poseł Piotr Polak, Prawo i Sprawiedliwość. Dziękuję bardzo. Pani poseł Joanna Fabisiak, Platforma Obywatel- ska. Poseł Piotr Polak: Nie ma pani poseł. A więc pan poseł Zbigniew Kuźmiuk, Prawo i Spra- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! wiedliwość. Ubożejącemu z roku na rok polskiemu społeczeństwu Bardzo proszę, panie pośle. bezpłatne podręczniki rzeczywiście są bezwzględnie potrzebne i szkoda, że co najmniej od dwóch, trzech lat nie są dostępne w Polsce dla polskich dzieci. Jak Poseł Zbigniew Kuźmiuk: pani minister słusznie zauważyła, w ciągu ostatnich kilku lat w nieuzasadniony sposób z powodu droże- Dziękuję. jących podręczników, ich wysokich cen, zostało z kie- Panie Marszałku! Pani Minister! Nie ulega wąt- szeni polskich rodziców wydrenowanych co najmniej pliwości, że daje się zauważyć związek pomiędzy de- kilka miliardów złotych. cyzjami pani poprzedniczek a wzrostem obrotów Choć kryterium ekonomiczne jest bardzo ważne, producentów czy sprzedawców podręczników. Jest chciałbym zapytać panią minister o kryterium jakoś- nawet wykres w Internecie pokazujący, jak zmienia- ciowe. Czy proponowany podręcznik, czy też propo- ły się podstawy programowe i że one powodowały nowane podręczniki podniosą poziom i jakość kształ- wyraźny wzrost tych obrotów. Tak więc ze zdziwie- cenia? Bo źle by było, gdyby obniżyły tę jakość albo niem odnosimy się do tej debaty, że nikt z Platformy jej nie podniosły. nie chce się przyznać do tego, że te decyzje przez sie- Kolejne pytanie. Sześć lat temu, nie wiem, w mi- dem lat nakręciły rynek podręczników. To one spo- nisterstwie czy przy rządzie (Dzwonek), przy panu wodowały gigantyczne obciążenia rodziców dzieci, premierze powstał specjalny zespół pod kierunkiem a teraz państwo próbujecie z tym mężnie walczyć. ministra Arabskiego, który miał wprowadzić pro- Przydałoby się choć jedno słowo wyjaśnienia, dlacze- gram „Komputer dla ucznia”. Kiedy doczekamy się go przez siedem lat tak się działo. realizacji tego programu bądź informacji i przepro- Oczywiście to, co proponuje teraz pani minister, sin, że ten program nie będzie już realizowany? Wie- przyjmujemy z uznaniem, ale odnosimy wrażenie my, że minister Arabski wyjechał do Hiszpanii. Czy (Dzwonek), że to będzie obciążenie już przyszłego ministerstwo zapomniało o tym programie? Czy ten rządu. Państwo jesteście hojni dla swoich następców. program będzie jeszcze realizowany? Dziękuję bardzo. (Oklaski) 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 142 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: była korekta, że to powinna być jednak dziewczynka z komputerem. Dziękuję, panie pośle. W związku z tym pytam o to, w jaki sposób funk- Pan poseł Edward Siarka, Solidarna Polska. cjonują rzeczoznawcy, którzy w tej chwili dopuszcza- ją te podręczniki do użytku szkolnego. Czy ci ludzie są szkoleni z zakresu gender? Bo dla mnie to jest Poseł Edward Siarka: podejście niedopuszczalne. Dziękuję. (Oklaski)

Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Minister! Oczywiście kwestia darmowego podręcznika, tu peł- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: na zgoda, może być traktowana jako poważne wsparcie dla polskich rodzin, które zawsze we wrześniu Dziękuję bardzo. borykały się z poważnymi wydatkami związanymi Pani poseł Urszula Augustyn, Platforma Obywa- z zakupem podręcznika. Tutaj pełna zgoda. Nato- telska. miast problemem jest kalendarz wprowadzania nowego podręcznika do szkół. Otóż zgodnie z obowią- zującymi dzisiaj przepisami do 15 czerwca dyrektor Poseł Urszula Augustyn: szkoły powinien poinformować rodziców o programie i podręcznikach, z których będą korzystali uczniowie Dziękuję bardzo. w kolejnym roku szkolnym. Po przyjrzeniu się kalen- Panie Marszałku! Pani Minister! Państwo Posło- darzowi wprowadzenia tego podręcznika wydaje się, wie! Jak zaczynałam swoją wypowiedź kilkadziesiąt że dotrzymanie wszystkich tych terminów jest nie- minut temu, to rozległy się tutaj straszne okrzyki ze możliwe. Bardzo bym prosił, żeby pani minister strony opozycji, że przecież nikt jeszcze nic nie kry- przedstawiła kalendarz, w jaki sposób ten nowy pod- tykuje. Jak się okazuje, niewiele czasu upłynęło, a już ręcznik będzie wprowadzany. Procedura jego wpro- mamy dobry pomysł, ale… I to „ale” oczywiście do wadzenia jest bowiem skomplikowana. Proszę pa- monstrualnych rozmiarów urasta. miętać o tym, że najpierw muszą się w tej kwestii Przede wszystkim chciałabym powiedzieć panu wypowiedzieć nauczyciele, następnie (Dzwonek) musi posłowi Bauciowi, że bardzo uważnie trzeba przeczy- być uchwała rady pedagogicznej, do tego jeszcze po- tać projekt, żeby się dowiedzieć z niego, że to nie ma informowany organ prowadzący. A więc jakie są być jeden podręcznik, tylko podręczniki będą do wy- terminy, jaki kalendarz ma obowiązywać przy wpro- boru. Mówimy bowiem o systemie – ja to podkreśla- wadzaniu tego podręcznika w życie, do obiegu edu- łam w swojej wypowiedzi kilkakrotnie – rozłożonym kacyjnego? Dziękuję bardzo. na trzy lata. W 2017 r. dla każdego ucznia szkoły podstawowej i gimnazjalnej będzie zestaw podręcz- ników, będą wybory, nie ma problemu. Rozważanie Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: na temat psychicznej kondycji Platformy jest tylko dowodem na to, że jeśli chodzi o podręcznik, nie ma Dziękuję bardzo, panie pośle. się pan do czego przyczepić. Pani poseł Marzena Dorota Wróbel, Solidarna Wyszedł już z sali niestety pan poseł Kuźmiuk, Polska. który z lubością walił w cudze piersi. Mógłby się stuknąć we własne. Dwa lata rządów w okresie dobrej koniunktury (Dzwonek) też dawało szanse na to, Poseł Marzena Dorota Wróbel: żeby przedstawić pomysł, zrealizować go, przeprowa- dzić, sfinansować i dać rodzicom bezpłatne podręcz- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wśród kryteriów niki. To jest absolutnie możliwe. dopuszczalności podręcznika pojawiło się kryterium, I pytanie do pani minister… jakim ma być usystematyzowanie prezentacji treści nauczania z zakresu danej edukacji. Już mówiłam, że to jest stwierdzenie dość ogólne, dość ogólnikowe, Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: i obawiam się, jak to będzie funkcjonowało w przy- szłości w oparciu o tę ustawę. W tej chwili mam syg- W zasadzie czas na pytanie minął. nały dotyczące dopuszczania podręczników, zwłasz- cza do WDŻ, do użytku szkolnego i słyszałam, że były bardzo poważne trudności z dopuszczeniem tych Poseł Urszula Augustyn: podręczników, ponieważ sugerowano, że powinno się tam znaleźć bardziej genderowe (Dzwonek) podejście To są pytania, więc już się spieszę. w prezentowaniu tej treści. Innymi słowy, mama nie Zdarza się, że szczególnie młody użytkownik ma mogła się krzątać po kuchni, po kuchni mógł się problemy z podręcznikiem – jednemu się zgubi, dru- krzątać wyłącznie syn z ojcem. Pojawiła się także giemu się roztarga albo zostanie zalany herbatką, propozycja zdjęcia chłopca z komputerem i tutaj też albo coś jeszcze. Czy bierzemy pod uwagę fakt, że 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 143

Poseł Urszula Augustyn kusje, debaty, aby ustalić sztywną datę zakończenia roku szkolnego, bo od kilku lat jest ona przesuwana, tych podręczników będzie potrzeba więcej, i jak to przedtem była około dwudziestego, teraz w wyniku będzie wyglądało? Dziękuję bardzo. (Oklaski) zmiany rozporządzenia przypada aż na koniec czerw- (Poseł Konstanty Oświęcimski: Brawo!) ca, co z niepokojem przyjmuje wielka rzesza uczniów i może część przedstawicieli naszej gospodarki zwią- zanej z turystyką. W związku z powyższym mam Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: takie pytanie – nie chciałbym, żeby pani minister dzisiaj na nie odpowiadała, chodzi o zastanowienie Dziękuję. się nad tym na przyszłość: Czy istnieje możliwość Pani poseł Elżbieta Gapińska, Platforma Obywa- wprowadzenia sztywnej daty zakończenia roku telska. szkolnego, aby pogodzić te wszystkie grupy? Przy- zwyczailiśmy się do tego ostatniego piątku, jednak chodzi o to, żeby to było np. 20 czerwca. Wtedy Poseł Elżbieta Gapińska: w zakresie organizacji wakacji i roku szkolnego wszystko byłoby chyba bardziej precyzyjne. Chodzi Dziękuję bardzo, panie marszałku. o to, żeby raz na zawsze zamknąć ten temat, co na Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszyst- pewno będzie (Dzwonek) dobre i dla uczniów, i dla kim, pani minister, chciałabym serdecznie pogratu- szkół, i dla naszej gospodarki. Dziękuję bardzo. lować tego podręcznika. Miałam okazję trzymać go w ręku. Powiem, że jest on bardzo ciekawie zrobiony, ma piękną szatę graficzną i moim zdaniem to jest Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: podręcznik, który na pewno młodzieży się będzie bardzo podobał. Dziękuję bardzo. Natomiast kilka może przykrych słów pod adre- Pani poseł Bożenna Bukiewicz, Platforma Oby- sem opozycji. Proszę państwa, pracowałam w szkole watelska. jeszcze dwa i pół roku temu. Czasami się zastanawiam, jak państwa słucham, kiedy i w jakiej polskiej szkole państwo byliście, bo takich szkół, o jakich Poseł Bożenna Bukiewicz: państwo opowiadacie, w Polsce po prostu już nie ma. Proszę to sobie dobrze zapamiętać albo, jeśli państwo Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! macie z tym problem, odwiedzić jakąkolwiek polską Pani minister, mam takie pytanie: Czy jest zrobione szkołę, nawet w małej miejscowości, żeby nie powie- wyliczenie, które by podsumowywało wszystkie wy- dzieć na wsi. Zobaczycie państwo, że naprawdę ta- datki rodziców dzieci ze szkół podstawowych i gim- kich szkół, o jakich mówicie, już po prostu nie ma. nazjalnych, które były poniesione na książki dla Pani minister, chciałabym zadać pytanie, a właś- nich? Chodzi o sumę wydawaną na podręczniki dla ciwie (Dzwonek) miałabym wielką prośbę, żeby pani dzieci ze szkół gimnazjalnych i podstawowych, które minister jeszcze parę zdań powiedziała na temat au- dotychczas rodzice nabywali. A jednocześnie jak to torki podręcznika, ponieważ dzisiaj ze zdumieniem ma wyglądać w 2017 r., kiedy program wejdzie w ca- po raz kolejny – pomimo że to było tłumaczone, wy- łości już w życie? I ile będzie rząd polski wydawał na jaśniane na konferencjach – usłyszałam, że państwo podręczniki dla uczniów szkół podstawowych i gim- posłowie, szczególnie z opozycji, a także, co mnie nazjalnych? Dziękuję bardzo. (Oklaski) bardzo zdziwiło, szef komisji edukacji, mają wątpli- wości co do tego, jaki ten podręcznik będzie. Dzięku- ję bardzo. (Oklaski) Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

Dziękuję bardzo. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: I jako ostatnia pytanie zadawać będzie pani poseł Joanna Fabisiak, Platforma Obywatelska. Dziękuję bardzo. Pan poseł Konstanty Oświęcimski, Platforma Obywatelska. Poseł Joanna Fabisiak:

Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Poseł Konstanty Oświęcimski: Miałam już zrezygnować z tego pytania. Wobec tych wielu gratulacji i pochwał w związku z tym podręcz- Panie Marszałku! Pani Minister! Mam krótkie nikiem, uznałam, że moje już nie są potrzebne. A jed- pytanie przy okazji nowelizacji ustawy o systemie nak jest pewna sprawa, którą warto poruszyć. Myślę oświaty, można powiedzieć, nowelizacji organizacji tutaj o roli wychowawczej takiego rozwiązania. Są tu roku szkolnego. Od dłuższego czasu już trwają dys- trzy aspekty. Pierwszy to ekologiczny, może najbar- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 144 Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

Poseł Joanna Fabisiak miast jeżeli chodzi o czasy rządów Prawa i Sprawied- liwości, to doprowadziliśmy do tego, że podręczniki dziej oczywisty. Oszczędzanie drzew na pewno warto były trzy, była możliwość wyboru ograniczona do wpajać od najmłodszych lat dzieciom. Rzecz druga to trzech podręczników, a ceny zostały obniżone o 27% umiejętność dzielenia się. Przekazywanie podręczni- w stosunku do roku 2005. Tak więc to pani mija się ka jest na pewno bardzo ważne, bo dziecko wie, że on z prawdą. Dziękuję bardzo. (Oklaski) nie jest tylko dla niego, że ma dbać o niego, bo jego (Poseł Urszula Augustyn: Nieprawda.) kolega czy koleżanka też chcieliby mieć ładny pod- ręcznik. Uważam, że to jest bardzo ważny element wychowawczy w szkole. I wreszcie jest trzeci aspekt. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Proszę rozważyć, pani minister, czy nie byłoby moż- liwe wprowadzenie takiego maleńkiego pakietu par- Dziękuję bardzo. tycypacyjnego. Jeśli klasa pierwsza (Dzwonek)... I teraz już wystąpi pani minister edukacji naro- Panie marszałku, dokończę myśl, może nie ge- dowej Joanna Kluzik-Rostkowska. nialną, ale w każdym razie jest to pewien pomysł. Pani minister, bardzo proszę o zabranie głosu. …zaoszczędzi, bo podręczników nie zniszczy, to będzie miała swój maleńki budżet partycypacyjny, z którego będzie mogła na swoje potrzeby coś zaku- Minister Edukacji Narodowej pić. Sądzę, że uczy to oszczędności – a ekonomiści Joanna Kluzik-Rostkowska: mówią, że Polacy powinni się uczyć oszczędności, więc uczmy się od małego – uczy tego, żeby dbać Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytanie do o całą klasę itd., itd. I jedna mała sprawa, które wró- państwa z opozycji, zarówno opozycji z lewej, jak i z pra- ciła nawet w tej przerwie w telefonach. Proszę po- wej strony. Mam nadzieję, że jest to pytanie retorycz- wtórzyć raz jeszcze rodzicom pierwszaków, że książ- ne. Czy państwo uważacie za dobre i cenne to, że ki będą cztery, ale one nie będą noszone, więc torni- 1 września 2014 r. rodzice uczniów klas pierwszych ster będzie dużo lżejszy. Książka będzie zostawała nie będą płacili za podręcznik do edukacji wczesno- w szkole, tak że tornister pierwszaka z całą pewnoś- szkolnej, za podręcznik do języka obcego i za ewen- cią będzie lżejszy. I za to też dziękują rodzice, dziad- tualne ćwiczenia dodatkowe? Czy jesteście za takim kowie i wszyscy, którzy uważali, że tornistry są za rozwiązaniem? Mam nadzieję, że tak. A jeżeli jeste- ciężkie. Dziękuję bardzo. ście za takim rozwiązaniem, to musicie przystać na to, by nad tym projektem pracować szybko, ponieważ jeżeli pracowalibyśmy według takiej formuły, o jakiej Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: państwo mówicie, zarzucając nam za szybkie tempo, to po prostu 1 września 2014 r. dzieci darmowych Dziękuję bardzo. podręczników by nie miały. Tak więc mam nadzieję, Tak, panie pośle? że pytanie to było retoryczne i że państwo zgadzacie (Poseł Zbigniew Kuźmiuk: Pani poseł Augustyn się z tym, że jeżeli możemy zacząć od roku 2014, to powiedziała, że ja…) dobrze byłoby od tego roku zacząć. To bardzo dobrze. Cieszę się z tego, że jest pan (Poseł Zbigniew Kuźmiuk: Jednak dzieci pójdą do dostrzegany. Ale, panie pośle, pan może prostować szkoły.) tylko swoją wypowiedź, jeśli odnosi pan wrażenie, że Patrzę na pana posła szefa komisji. Jako żywo, ona została źle zrozumiana. 550 tys. razy dwa to milion sto, a nie dwa miliony (Poseł Zbigniew Kuźmiuk: Źle została zrozumia- rodziców. W związku z tym dedykuję tę odpowiedź, na. Odniosę się do swojego wystąpienia.) szczególnie w dniu, w którym gimnazjaliści zdają Czy pan będzie prostować siebie? matematykę. Ale dobrze. Rozumiem, że wziął pan (Poseł Zbigniew Kuźmiuk: Dokładnie, tak. Tego pod uwagę (Oklaski) również dziadków okej. się podejmuję.) (Wesołość na sali) Pytań było dużo. W projekcie ustawy jest zapis, Bardzo proszę. Wierzę, skoro pan poseł powiedział, który mówi, że jeżeli nauczyciel czy dyrektor szkoły że się tego podejmuje, że to się panu posłowi uda. zdecyduje o wyborze innego podręcznika niż propo- Bardzo proszę. nowany przez nas, to wtedy on musi być darmowy z punktu widzenia rodzica, koszty musi ponieść organ prowadzący. W przypadku szkół publicznych Poseł Zbigniew Kuźmiuk: organem prowadzącym są samorządy, w przypadku szkół niepublicznych są to różne organy. W związku Mówiłem o dokonaniach Prawa i Sprawiedliwości z tym ważne jest, żeby podręczniki były darmowe i o tym bardzo istotnym związku pomiędzy kolejnymi z punktu widzenia rodzica. zmianami podstaw programowych i wzrostem obro- Jeśli chodzi o szkoły niepubliczne, to one oczywi- tów i dochodów sprzedawców podręczników. To bar- ście mogą korzystać z naszej oferty dokładnie tak dzo wyraźnie widać, wystarczy zajrzeć do Internetu, samo jak szkoły publiczne, na takich samych warun- takie wykresy pokazujące ten związek tam są. Nato- kach, to znaczy, że godzą się na nasze warunki, czy- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty 145

Minister Edukacji Narodowej Co prawda nie było tego w zestawie pytań, ale Joanna Kluzik-Rostkowska pani poseł Marzena Wróbel pytała, dlaczego rozkła- damy to na kilka lat. Dlatego że uważamy, że warto li że jest wieloletni podręcznik opłacany z budżetu inwestować publiczne pieniądze w te podręczniki, państwa, jest on własnością szkoły. które już będą spełniały formułę wieloletniości. Jeśli chodzi o kwestię tego, czy przewidujemy pe- Gdybyśmy bowiem chcieli od przyszłego roku dedy- wien zapas podręczników, odpowiadam: tak, przewi- kować pieniądze na przykład klasie IV, V i VI, to dujemy. Te podręczniki będą de facto własnością bylibyśmy w takiej sytuacji, że w przypadku pod- biblioteki szkolnej i powinny podlegać takim samym ręczników do klasy IV już byśmy tego wymagali, ale mechanizmom, jakim podlegają inne książki w tych w przypadku tych, którzy idą starym torem, musie- bibliotekach. Są określone rygory, kary za zniszcze- libyśmy inwestować w te podręczniki, które formu- nie czy za zagubienie tego podręcznika. ły wieloletniości nie spełniają. W związku z tym Czy nasz podręcznik jest przygotowywany sta- uznaliśmy, że warto to rozłożyć, przygotowywać rannie? Tak, jest przygotowywany starannie. Na podręczniki w takim rytmie. Na pewno pani wie, że etapie tworzenia tego podręcznika z autorkami pra- wybierając podręcznik na początku etapu edukacyj- cowali konsultanci, w tej chwili są przygotowywane nego, tak naprawdę wybieramy podręcznik na cały opinie ekspertów zewnętrznych. Równocześnie za- okres edukacji. wiesiliśmy ten podręcznik na stronie internetowej. Myślę, że w zasadzie odpowiedziałam na więk- Zainteresowanie nim było bardzo duże. Jednak to, szość z państwa pytań. Bardzo proszę państwa o so- co wydaje mi się wyjątkowo cenne, to to, że opinie, lidną i pilną pracę nad projektem, bo naprawdę które przychodziły, w zdecydowanej większości były szczerze wierzę – oczywiście rolą opozycji jest szu- opiniami merytorycznymi. Co to znaczy? To znaczy, kanie dziury w całym i wytykanie wszystkich błę- że ci, którzy mieli na to ochotę, pochylili się nad tym dów – i żyję w przeświadczeniu, że wszystkim nam podręcznikiem z troską i że ten podręcznik budzi bardzo zależy na tym, żeby już 1 września 2014 r. wyłącznie pozytywne emocje. ta reguła mogła zacząć obowiązywać i w następnych Czy on jest nową propozycją w sensie edukacyj- latach obejmować kolejne roczniki. Dziękuję bardzo. nym? Tak. Bardzo ważnym elementem jest odejście (Oklaski) od boksów. Nie wiem, czy państwo liczyliście, ale w starej formule, czyli boksowej, dzieci otwierały pierwszy zeszyt ćwiczeń 1 września, zamykały ostat- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: ni zeszyt ostatniego czerwca, wypełniając 1184 kart- ki, pracując w rytmie wydawnictwa. Tam naprawdę Lista posłów zapisanych do głosu została wyczer- pana. było bardzo niewiele przestrzeni, każdy nauczyciel Zamykam dyskusję. to państwu powie, na rozwijanie skrzydeł, na to, by Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezy- nauczyciel mógł pracować w takim tempie i w takiej dium Sejmu, proponuje, aby Sejm skierował pilny formule, jak chce. My stawiamy na duże zindywidu- rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie alizowanie pracy z uczniem. Oprócz podręcznika, oświaty oraz niektórych innych ustaw, zawarty który będzie składał się z czterech części, przygoto- w druku nr 2315, do Komisji Edukacji, Nauki i Mło- wujemy również duży zestaw pakietów bardzo róż- dzieży w celu rozpatrzenia. norodnych ćwiczeń, mając na myśli zarówno tych Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm nauczycieli, którzy wolą pracować bardziej konser- propozycję przyjął. watywnie, jak i tych, którzy chętnie sięgają po różne Sprzeciwu nie słyszę. nowinki – to będzie bardzo zróżnicowane. Marszałek Sejmu wyznaczyła termin przedsta- Równolegle w Ministerstwie Edukacji Narodowej wienia sprawozdania komisji do dnia 23 maja 2014 r. trwają prace nad pakietem wczesnoszkolnym, więc Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19. oprócz tego, co będzie dodatkiem do naszego podręcz- porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji nika, zostaną stworzone także dodatkowe zasoby Edukacji, Nauki i Młodzieży o poselskim projek- materiałów do edukacji wczesnoszkolnej, naprawdę cie ustawy o edukacji seksualnej (druki nr 1298 bardzo, bardzo różnorodne. Oczywiście przygotowu- i 1974). jemy ten podręcznik w wersji dla dzieci o specjalnych Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji potrzebach edukacyjnych, ale mamy nadzieję, że oprócz pana posła Piotra Pawła Baucia. tego nauczyciele będą mogli korzystać z szerokiej Bardzo proszę, panie pośle. oferty zamieszczonej w Internecie. Pani minister Krystyna Szumilas pytała, jak się ma e-podręcznik. Ma się dobrze. E-podręcznik tak Poseł Sprawozdawca naprawdę jest przygotowywany dla wszystkich eta- Piotr Paweł Bauć: pów edukacji, łącznie z edukacją ponadgimnazjalną. W 2015 r. ruszy pełną parą i będzie można z niego Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! korzystać. Panie marszałku, zanim przedstawię sprawozdanie, 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 146 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Poseł Sprawozdawca Piotr Paweł Bauć nowicie tylko tę część, która odnosi się do wniosku złożonego przez panią posłankę Wandę Nowicką. o ile w ogóle to zrobię, muszę zwrócić się do pana W dniu 5 grudnia 2013 r. Komisja Edukacji, Na- marszałka o ogłoszenie przerwy i zwołanie Konwen- uki i Młodzieży zebrała się na posiedzeniu, gdzie de- tu Seniorów, ponieważ powstała – nie wiem z czyjej batowała nad wnioskiem złożonym jako projekt przez winy – następująca sytuacja. Otóż komisja debato- panią poseł Wandę Nowicką. W trakcie debaty w ko- wała 5 grudnia nad dwoma projektami. Jeden projekt misji odbyło się głosowanie nad wnioskiem złożonym został skierowany przez panią marszałkinię Wandę przez panią marszałek Wandę Nowicką, w którym Nowicką i ona była posłem, który prezentował ten komisja zdecydowała 17 głosami za odrzuceniem i 4 projekt. Drugi projekt był skierowany wstępnie przez głosami przeciw, przy braku głosów przeciwnych, aby panią poseł Halinę Szymiec-Raczyńską, która wten- projekt odrzucić. Informacyjnie tylko powiem poza czas była członkiem Klubu Poselskiego Ruch Paliko- protokołem, że podobnie wyglądało głosowanie w spra- ta, ale w dniu 28 sierpnia 2013 r. pismem klubu Ruch wie drugiego wniosku, złożonego przez pana posła Palikota do pani marszałek złożyliśmy wniosek o zmia- Marka Poznańskiego. nę posła reprezentującego wnioskodawców. Wskaza- A zatem komisja wnioskuje o odrzucenie projektu nym posłem był pan poseł Marek Poznański. Podaję złożonego przez panią poseł, marszałkinię Wandę datę: 28 sierpnia 2013 r. Natomiast na ręce przewod- Nowicką. Nie wiem, o co wnioskuje komisja, jeżeli niczącego komisji wpłynęło 9 stycznia 2014 r. pismo chodzi o drugi wniosek. Dziękuję bardzo. (Oklaski) od pani marszałek, w którym informuje nas, że pani poseł Halina Szymiec-Raczyńska w dniu 27 września wycofała w imieniu wnioskodawców poselski projekt Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: ustawy. Pani posłanka Halina Szymiec-Raczyńska nie mogła tego zrobić, ponieważ od dnia 28 sierpnia Dziękuję. już nie była posłem wnioskodawcą. Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem po- rządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświad- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: czeń w imieniu klubów. Przypominam, że zgodnie z art. 46 ust. 1 regula- Panie pośle, proszę przedstawiać sprawozdanie. minu Sejmu nad sprawozdaniem przeprowadza się Rozmawiałem z ministrem, szefem Kancelarii Sejmu debatę bez prawa zgłaszania poprawek i wniosków. w sprawie posiedzenia Sejmu. Otwieram dyskusję. Czy pan już skończył? (Wesołość na sali) Proszę o zabranie głosu w imieniu Klubu Parla- mentarnego Platforma Obywatelska panią minister Poseł Sprawozdawca Katarzynę Hall. Piotr Paweł Bauć: Bardzo proszę, pani poseł.

Jeszcze nie zacząłem, panie marszałku. Poseł Katarzyna Hall:

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Odnosząc się do zaproponowanego projektu ustawy, To ja bardzo proszę, żeby pan zabrał glos w celu przedstawionego w druku nr 1298, warto przede przedstawienia sprawozdania. Nie ma w tej chwili wszystkim mieć na uwadze to, jaki jest obowiązujący warunków do spełnienia pana wniosku formalnego. stan prawny. Proponowany zakres treści programowych w przedmiocie: Wiedza o seksualności człowie- Poseł Sprawozdawca ka, pokrywa się z treściami nauczania realizowany- Piotr Paweł Bauć: mi na zajęciach edukacyjnych: Wychowanie do życia w rodzinie, oraz z treściami z innych zajęć ujętych Rozumiem. w obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: W szczególności zagadnienia dotyczące seksual- ności człowieka i praw reprodukcyjnych, metod i środ- Tak? A więc bardzo proszę. ków zapobiegania ciąży, sposobów zabezpieczania się przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym HIV i AIDS, zostały uwzględnione w podstawie pro- Poseł Sprawozdawca gramowej przyrody i biologii. Treści nauczania za- Piotr Paweł Bauć: warte obecnie w podstawie programowej przedmiotu: Wychowanie do życia w rodzinie, ujmują edukację Dobrze. seksualną w sposób holistyczny. Obejmują zarówno Szanowna Izbo! W takim razie jako poseł sprawo- zagadnienia dotyczące medycznych aspektów seksu- zdawca przedstawiam sprawozdanie połowiczne, mia- alności, jak i szeroko pojętej profilaktyki zdrowotnej, 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o edukacji seksualnej 147

Poseł Katarzyna Hall Obowiązujące obecnie rozwiązania prawne, w od- różnieniu od proponowanego projektu, uwzględniają wiedzę związaną z płcią biologiczną, zagadnienia te podstawowe prawa rodziców, zarówno zapewniają dotyczące praw związanych z płciowością, szczegól- wszystkim uczniom niezbędną wiedzę dotyczącą sek- nie w aspekcie podejmowanych ról społecznych, a tak- sualności, jak też dają możliwość zaplanowania zgod- że funkcjonowania stereotypów i relacji między ludź- nie z oczekiwaniami rodziców oddziaływań wycho- mi w aspekcie ich płci i orientacji seksualnej. Treści wawczych. Pewnie przydałaby się, pożądana jest programowe i metodyka nauczania wychowania do szersza paleta nowoczesnych materiałów edukacyj- życia w rodzinie, w tym tematyka związana z szero- nych, z których mogłyby korzystać szkoły przy rea- ko pojętą edukacją seksualną, są dostosowane do lizacji przedmiotu: Wychowanie do życia w rodzinie, wieku, potrzeb edukacyjnych, możliwości poznaw- ale żadna ustawa tego nie zapewni. W oparciu o obo- czych oraz wrażliwości uczniów danego etapu edu- wiązujący stan prawny możliwe jest powstawanie kacyjnego. nowych materiałów edukacyjnych, które mogłyby Wychowanie w szkole jest ważnym, trudnym i od- być wybierane przez nauczycieli po odpowiedniej powiedzialnym zadaniem. Aby dobrze zrozumieć jego konsultacji z rodzicami. złożoność, warto przywołać art. 48 konstytucji: „Ro- Dlatego Klub Parlamentarny Platforma Obywa- dzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z włas- telska jest za odrzuceniem proponowanego projektu nymi przekonaniami. Wychowanie to powinno ustawy. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wol- ność jego sumienia i wyznania oraz jego przekona- nia”. Dlatego też rodzice mają prawo do zwolnienia Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: swojego dziecka z lekcji wychowania do życia w rodzinie, jeśli uznają, że nie odpowiada im program I ja dziękuję pani minister Hall. proponowany przez szkołę i wolą sami wziąć odpo- Pan poseł Dariusz Piontkowski, Prawo i Spra- wiedzialność za te części edukacji swojego dziecka. wiedliwość. Warto tu przypomnieć, że posiadający odpowied- Bardzo proszę. nie kwalifikacje nauczyciele odpowiadają za przygotowanie programu nauczania, który może dowolnie wykraczać poza podstawę programową, mogą korzy- Poseł Dariusz Piontkowski: stać z któregoś z dostępnych podręczników lub pra- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten projekt jest cować bez podręcznika. W każdym roku szkolnym kolejną próbą wprowadzenia przymusowej edukacji przed przystąpieniem do realizacji zajęć z wychowa- seksualnej, chociaż zdecydowana większość sejmowa nia do życia w rodzinie nauczyciel prowadzący te jest przeciwko tego typu rozwiązaniom, choćby z tego zajęcia wraz z wychowawcą klasy ma obowiązek powodu, o którym mówiła moja przedmówczyni, że przeprowadzić co najmniej jedno spotkanie informa- elementy wychowania seksualnego w polskiej szkole cyjne z rodzicami, aby przedstawić pełną informację już są, zawarte chociażby w przedmiocie: Wychowa- o celach i treściach realizowanego programu, podnie do życia w rodzinie. ręcznikach. Za przeprowadzenie tych spotkań odpo- Projekt przewiduje wprowadzenie przymusowej wiada dyrektor. Te zajęcia w szczególny sposób wpi- edukacji seksualnej jako lek na wszelkie bolączki, jak sują się w realizację zadań wychowawczych szkoły. to określają wnioskodawcy, m.in. na zagrożenie do- Formuła zajęć: Wychowanie do życia w rodzinie, stępem do treści pornograficznych niekontrolowane jest odmienna od innych zajęć edukacyjnych. Przy- przez rodziców. Ale nie jest to tak naprawdę element, pominam, że rada rodziców uchwala w porozumieniu który obroni dzieci przed przymusową seksualnością. z radą pedagogiczną również program wychowawczy Bo państwo chcą, aby zgodnie z dokumentami mię- i program profilaktyki, a w szkole trzeba się liczyć ze dzynarodowymi wychowanie seksualne odbywało się światem wartości i oczekiwaniami rodziców. Formu- tak naprawdę niemal od urodzenia dziecka, chociaż ła zajęć z wychowania do życia w rodzinie to część zdecydowana większość psychologów twierdzi, że po- zajęć realizowanych odrębnie dla dziewcząt i chłop- trzeba tego typu zachowań i takie zainteresowania ców, brak ocen, możliwość rezygnacji ucznia z udzia- pojawiają się dopiero w wieku kilkunastu lat. Ta łu w zajęciach na pisemny wniosek rodziców. Reali- przymusowa edukacja seksualna ma być lekiem na zacja treści programowej tego przedmiotu powinna całe zło, m.in. według wnioskodawców ma nawet stanowić spójną całość z pozostałymi działaniami mieć wpływ na rozwiązanie problemu demograficz- wychowawczymi i profilaktycznymi. nego w Polsce, a jednocześnie państwo przywiązują Właśnie z uwagi na zróżnicowanie poglądów ro- bardzo dużą uwagę do znajomości różnych technik dziców na wychowanie do życia w rodzinie, a także antykoncepcyjnych, więc jest to sprzeczność logiczna, konstytucyjne prawo rodziców do decydowania o wy- której państwo nie potrafią wytłumaczyć. chowaniu swoich dzieci potrzebne jest danie wyboru Powołują się państwo również na dokumenty mię- rodzicom, a także przedstawianie im programu przez dzynarodowe jako wzorzec, do którego powinniśmy nauczycieli. dążyć w przyszłości. Przypomnę, o czym mówiliśmy 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 148 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Poseł Dariusz Piontkowski ko przymusowej edukacji seksualnej trafiają do wię- zienia. Chcecie doprowadzić do tego, aby również w komisji, do czego te międzynarodowe wzorce mia- w Polsce takie sytuacje się zdarzały? łyby doprowadzić. Między innymi do tego, że cztero- Już dziś rodzice protestują przeciwko tego typu latki miałyby się uczyć masturbacji. Dziewięciolatki pomysłom i próbom wprowadzania podobnych pro- miałyby być już uświadomione pod kątem homosek- gramów m.in. w przedszkolach, dlatego również klub sualizmu. Tego typu rozwiązania jeszcze kilkanaście Prawo i Sprawiedliwość był, jest i będzie przeciwny lat temu przez większość z nas przyjęte byłyby po tego typu rozwiązaniom i to dlatego na posiedzeniu prostu jako zboczenie i jako zachowania, które po- komisji zgłaszaliśmy wniosek o odrzucenie tego pro- winny być karalne. Dzisiaj państwo wnoszą podobne jektu w pierwszej ustawie. Będziemy oczywiście po- projekty do Sejmu, co w sposób oczywisty budzi pro- pierali wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy testy rodziców. w pierwszym czytaniu. Dziękuję bardzo. Ta powszechna edukacja seksualna, która według państwa ma być powszechnym dobrem, stosowana już jest niestety w wielu krajach zachodniej Europy. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Doprowadziło tam to do tego, że zdecydowanie wzro- sła liczba ciąż dzieci, bo jak je chyba trzeba określić, Dziękuję bardzo. nieletnich. Pan poseł Wincenty Elsner, Twój Ruch. Jednocześnie bardzo zwiększyła się zachorowal- Bardzo proszę, panie pośle. ność na choroby weneryczne, zwiększyła się także brutalność w zachowaniach seksualnych, zwłaszcza nastolatków. Państwo twierdzą, że wprowadzenie Poseł Wincenty Elsner: podobnej, przymusowej edukacji seksualnej doprowadzi do tego, że u nas sytuacja się polepszy. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy Wspominałem tutaj o tym rozwoju psychofizycz- o edukacji seksualnej to taki belferski temat. Jeśli nym. Nie wiem, dlaczego państwo uważają, bo tak myślicie, że będę was namawiał, żeby wreszcie prze- zakładają wnioskodawcy, że taka edukacja miałaby stać opowiadać dzieciakom, jak to robią pieski, świn- być wprowadzona od początku szkoły podstawowej, ki morskie, ptaszki, to jesteście w błędzie. Jeśli my- że dzieci w tym wieku już koniecznie potrzebują edu- ślicie, że będę przekonywał dziewczyny, potem kobie- kacji seksualnej, że jest to podstawowa potrzeba, ty, że powinny wiedzieć to i tamto, to jesteście w błę- którą dziecko musi mieć zaspokojoną w polskiej szko- dzie. Jeśli myślicie, że będę mówił chłopakom, potem le. A przecież przed chwilą rozmawialiśmy o innym mężczyznom, żeby uważali, bo gdy robią to czy tam- problemie i wielu innych, o których mówiliśmy na to, to jesteście w błędzie. posiedzeniach komisji czy posiedzeniach Sejmu. Jeśli myślicie, że wyciągnę z kieszeni prezerwa- Wielu krytyków tego projektu wskazuje na to, że wprowadzenie tego typu edukacji seksualnej dopro- tywę i będę przekonywał, że warto używać jej od cza- wadzi do oderwania sfery intymnej od miłości, związ- su do czasu, że kalendarzyk służy do sprawdzania, ku rodzinnego, całej sfery psychofizycznej, bardzo czy dzisiaj jest czwartek 24 kwietnia, a nie do plano- delikatnej. Można by odnieść wrażenie, że państwo wania ciąży, że tabletki niekoniecznie są od bólu gło- czasami próbują sprowadzić to po prostu do czysto wy, że są też takie, dzięki którym możemy się kochać technicznego zapoznania dużej części dzieci i mło- każdego dnia, że w naszym życiu jest seks… dzieży z technikami seksualnymi. A przecież nie po- Tak, seks. Niech się pani posłanka z PiS-u nie winno to być zdecydowanie najważniejszym elemen- czerwieni, nie rumieni. Seks. tem tego typu pomysłu. (Poseł Marzena Dorota Wróbel: Pan się chyba ru- No i element, o którym trzeba powiedzieć koniecz- mieni.) nie i w miarę szeroko. Ten przymus edukacyjny jest Panie marszałku, czy z mównicy sejmowej można w ogromnej mierze wbrew prawu rodziców do wycho- mówić o seksie? Czy za słowo „seks” w naszym za- wania dzieci zgodnie ze swoimi poglądami. To prawo ścianku można trafić do Komisji Etyki Poselskiej? zapewnia rodzicom polska konstytucja, polskie prawo oświatowe. Państwo chcą doprowadzić do tego, aby szkoła wyręczała w tej bardzo intymnej sferze Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: rodziców. Państwo twierdzą, że większość rodziców nie potrafi albo nie chce sobie z tym radzić. Ale przez Panie pośle, przepraszam, ale chciałbym zwrócić wiele pokoleń w jakiś sposób rodzice wychowywali uwagę, żeby nie imputował pan komuś, jak przypusz- swoje dzieci, także w tej sferze. I w jaki sposób funk- czam, dla wydźwięku medialnego, że rumieni się, cjonujemy? kiedy wymienia pan słowa „prezerwatywa” czy „tab- Dlatego nie zabierajcie rodzicom prawa do tego, letka”. Jedna z pań posłanek, pani poseł Marzena aby wychowali swoje dzieci tak, jak sobie tego życzą. Wróbel powiedziała, że to pan się czerwieni, dostrze- Nie doprowadźcie do tego, co się dzieje w tej chwili gła to, kiedy pan o tym mówi. np. w Niemczech, gdzie rodzice protestujący przeciw- Bardzo proszę kontynuować. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o edukacji seksualnej 149

Poseł Wincenty Elsner: Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

Tak, ja wiem, że dla was, z prawej strony sali, seks Nie widzę tych zdjęć, ale chciałbym, żebyśmy sza- to szóste przykazanie. Seks w cudzym łóżku, bo we nowali wszystkich, którzy oglądają naszą debatę. własnym to obowiązek małżeński, nie przyjemność. Pytanie za dziesięć punktów do rodziców. Wasze dzieci już w połowie szkoły podstawowej znają słowo Poseł Wincenty Elsner: „seks”. Czy to wy nauczyliście je tego słowa i powie- dzieliście, że to będzie jeden z najważniejszych azy- To są zdjęcia z wystawy sejmowej. mutów w życiu? Sorry, ja też kiedyś miałem z tym kłopot. Projekt ustawy o edukacji seksualnej to miał być Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: belferski, nudnawy temat, ale nie będzie, bo gdy zapomnimy Mickiewicza i nie będziemy pamiętali Tak, więc teraz, kiedy widzę te zdjęcia, bo nie wi- o Pannie Świętej, co jasnej broni Częstochowy i w ja- działem wcześniej, proszę… kiejś świeci bramie, to zapomnimy. Bo gdy nie potra- (Poseł Józef Rojek: To nie te zdjęcia. To są te, któ- fimy wyliczyć długości przekątnej, to świat się nie re leżą obok.) zawali bez tej przekątnej. Możemy przeżyć życie, nie ...nie spierajmy się, starajmy się tylko uszanować wiedząc, gdzie jest stolica Kazachstanu, ale bez sek- wszystkich na sali, a zwłaszcza naszych gości, dzieci su nie. Teraz będzie najważniejsza z rzeczy, o których ze szkół, które towarzyszą naszej debacie. chciałem powiedzieć. Oskarżam was, wszystkich chowających seks głębo- ko pod pierzyną i niepozwalających na edukację dzieci Poseł Wincenty Elsner: i młodzieży, niepozwalających na mówienie o seksie w szkole, oskarżam was o tysiące ludzkich tragedii. Dobrze. Bardzo bym prosił o odliczenie czasu. Patrzcie na te zdjęcia. Kiedyś mówiono na to skro- banka, dziś – aborcja. To konsekwencja waszej obłu- dy, waszego chowania głowy w piasek, klękania Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: przed biskupami, ciemnoty. (Oklaski) Magda pisze: Mój chłopak mówi, że wyszedł ze Tak. mnie tuż przed wytryskiem, ja dodatkowo wypłuka- łam pochwę wodą z mydłem. Czy mogę zajść w ciążę? Jola: Wczoraj skończył mi się okres, kochaliśmy się Poseł Wincenty Elsner: bez zabezpieczenia. Czy mam zrobić test ciążowy? Marcin pyta: Mam 13 lat, masturbuję się dwa razy Patrzcie na te zdjęcia choć przez moment, obłud- dziennie. Czy jak dorosnę, będę bezpłodny? Kinga ma nicy, bo aborcja to nie jest antykoncepcja, to boli nie- wątpliwości: Czy podczas stosunku oralnego mogę kiedy do końca życia. To wy jesteście sprawcami tych zajść w ciążę? tragedii. (Dzwonek) Zamiast zapobiegać, potem ronicie To są pytania młodych ludzi, którzy w świecie krokodyle łzy. Patrzcie na te zdjęcia, bo aborcja to zło, seksu poruszają się po omacku. Nie wierzycie? Poczy- prawie 80% Polaków twierdzi, że to zło – my też – zło tajcie internetowe fora. O tych sprawach nie rozma- konieczne dla wielu kobiet, ale źródła tego, co ogląda- wia się na lekcjach, bo w szkole nie ma lekcji eduka- cie, szukajcie nie w gabinetach ginekologów, tylko cji seksualnej. Wiedzę o seksie czerpie się z pogada- w szkołach, w których na lekcjach rzadko pada słowo: nek katechetów i RedTube’a oczywiście. seks, za rzadko. Powiem jasno, każdy z was, kto jest przeciwny edukacji seksualnej, przeciwny wychowa- niu dzieci i młodzieży w świadomości ich seksualności, Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: jest winien tysięcy, setek tysięcy aborcji. Zależność jest bowiem oczywista, wręcz matematyczna, im więcej Panie pośle, jeszcze raz przepraszam. wiedzy o seksie, im więcej wiedzy o antykoncepcji, im Nie widziałem tego, ale podobno prezentował pan więcej edukacji seksualnej, tym mniej aborcji. Wybór jakieś zdjęcia. Czy mogę zobaczyć te zdjęcia? Chciał- należy do was, do religijnych fundamentalistów. To bym zorientować się, czy może pan je pokazywać czy to? Aborcja czy edukacja? Wybierajcie. Twój Ruch w sytuacji, kiedy mamy gości, dzieci ze szkół. jest za wprowadzeniem powszechnej edukacji seksu- (Głos z sali: Była wystawa w Sejmie.) alnej do szkół. Koniec, kropka. (Oklaski)

Poseł Wincenty Elsner: Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

To są zdjęcia z wystawy w Sejmie. Może tylko nieśmiało zwrócę uwagę. Pan oskarża (Głos z sali: W Sejmie była wystawa.) niektóre osoby o to, że chowają seks pod pierzyną. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 150 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich miotu, daje delegację ministrowi edukacji w porozumieniu z ministrem zdrowia do ustalania szczegóło- Nie można oskarżać o to niektórych ludzi, czasem wego zakresu treści przedmiotu i sposobu przygoto- seks chowa się pod pierzyną. Nie wiem, panie pośle Els- wania wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej oraz ner, czy pan seks w słoiku chciałby chować, czy gdzie zobowiązuje ministra edukacji do organizacji każde- indziej? (Wesołość na sali) go roku ogólnopolskiej olimpiady wiedzy o seksual- ności człowieka. Autorzy projektu w szerokim i szczegółowym uza- Poseł Wincenty Elsner: sadnieniu podają argumenty związane z zasadnością czy wręcz koniecznością innego sposobu edukacji Panie marszałku, nie mam pierzyny. (Wesołość na seksualnej dzieci i młodzieży, kwestionując efektyw- sali) ność i skuteczność obecnie realizowanego w szkołach przedmiotu pn. wychowanie do życia w rodzinie. Zda- niem projektodawców ustawy przedmiot ten naucza- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: ny jest tylko w kilku klasach szkół publicznych i niepublicznych, w zbyt małym wymiarze godzin lekcyj- Aż tak dalece nie musi pan mnie informować, co nych, a co za tam idzie, nie pozwala na przekazanie pan ma, a czego pan nie ma, panie pośle. uczniom niezbędnej wiedzy z przedmiotowego zakre- Pan poseł Marek Gos, Polskie Stronnictwo Ludowe. su. Proponowany nowy przedmiot: wiedza o seksual- ności człowieka miałby te mankamenty usuwać, gdyż byłby przedmiotem obowiązkowym, wchodzącym Poseł Marek Gos: w skład podstawy programowej kształcenia ogólne- go, realizowanym w znacznie większym wymiarze Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani godzinowym we wszystkich klasach szkół, do których Minister! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko uczęszczają dziś młodzież i dzieci. Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Lu- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Minister! dowego wobec poselskiego projektu ustawy o eduka- Klub, który reprezentuję, a więc klub Polskiego Stron- cji seksualnej, przedłożonego w druku nr 1298. nictwa Ludowego, podziela potrzebę lepszego i efek- W przedłożonym projekcie ustawy proponuje się tywniejszego kształcenia w obszarze edukacji seksualnej w polskich szkołach. Uważamy jednak, że już dokonanie zmian w dwóch ustawach. W pierwszej dziś minister edukacji, kuratorzy i dyrektorzy szkół ustawie, z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu ro- dysponują na tyle skutecznymi narzędziami prawny- dziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopusz- mi, aby postulat ten czy potrzebę pełniej realizować. czalności przerywania ciąży, proponuje się uchylenie Zdajemy sobie sprawę, że edukacja seksualna to nie art. 4. W artykule tym w ust. 1 wprowadzono do pro- tylko 14 godzin lekcyjnych wychowania do życia gramów nauczania wiedzę o życiu seksualnym czło- w rodzinie, to także treści z tego zakresu przeka- wieka, o zasadach świadomego, odpowiedzialnego zywane w ramach przedmiotów: przyroda, biologia, rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie pre- wiedza o społeczeństwie, etyka, o czym projektodaw- natalnej oraz metodach i środkach świadomej pro- cy już nie wspominają lub mówią niewiele. Wprowa- kreacji. W kolejnym ustępie w art. 4 daje się mini- dzenie obowiązkowo nowego przedmiotu: wiedza strowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania o seksualności człowieka w wymiarze godziny tygo- delegację do wydania przepisów wykonawczych do- dniowo we wszystkich klasach szkół kształcących tyczących ustalenia sposobu nauczania szkolnego młodzież i dzieci, i to jeszcze z początkiem nowego i zakresu treści, o których mowa w ust. 1, zawartych roku szkolnego, wydaje nam się nierealne z kilku po- w podstawie programowej kształcenia ogólnego, oraz wodów. Po pierwsze, mamy duże wątpliwości co do wprowadzenia do systemu dokształcania i doskona- zasadności i potrzeby objęcia obowiązkiem nauczania lenia nauczycieli tematyki określonej w ust. 1. o seksualności człowieka najmłodszych dzieci z klas W drugiej ustawie, z dnia 7 września 1991 r. o sy- I–III i generalnie rezygnacji z dotychczasowego stemie oświaty, autorzy projektu proponują dodać holistycznego nauczania o człowieku, jego biologii, art. 13b, który wprowadza do ramowych planów na- naturze, psychice, życiu społecznym, zagrożeniach, uczania w szkołach przedmiot: wiedza o seksualności profilaktyce zdrowotnej itp. Po drugie, należałoby człowieka w obowiązkowym wymiarze 1 godziny zmienić zakres nauczania odnośnie do takich lekcyjnej tygodniowo dla uczniów szkół podstawo- przedmiotów, jak przyroda, biologia, wiedza o spo- wych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, z wyłą- łeczeństwie, etyka, gdzie zawarte są zagadnienia, czeniem szkół dla dorosłych. Następnie w kolejnych które powinny się znaleźć w programie postulowa- jednostkach redakcyjnych określa się ramowe treści nego do wprowadzenia przedmiotu. Po trzecie, nie programowe przedmiotu i kwalifikacje nauczycieli do jest możliwe zabezpieczenie odpowiednio przygo- nauczania w danym typie szkoły. Ponadto art. 13b towanej kadry i szkół (Dzwonek), biorąc chociażby nakłada na kuratora oświaty obowiązek składania pod uwagę to, że od 1 września 2014 r. obowiąz- wojewodzie corocznego sprawozdania z nadzoru pe- kiem szkolnym objętych będzie połowa rocznika dagogicznego nad prawidłowym nauczaniem przed- dzieci 6-letnich, przy czym rząd ani też samorządy 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o edukacji seksualnej 151

Poseł Marek Gos Posłużę się raportem Światowej Organizacji Zdro- wia, który został opublikowany. Zresztą pani minister będące organami prowadzącymi szkoły nie posia- też przeprowadziła konferencję w tej sprawie i zaję- dają dodatkowych środków w wysokości szacowa- ła stanowisko, popierając propozycję, aby edukacja nej na 550 mln zł na to, aby projekt ten móc zre- seksualna w Polsce, w polskich szkołach jednak się alizować w zaprezentowanym kształcie. Bardzo pojawiła. I to jest, rozumiem, już jasne stanowisko dziękuję za uwagę. (Oklaski) rządu w tej sprawie. Trochę jestem zaskoczony stano- wiskiem pani minister Berdzik, która na posiedzeniu komisji skrytykowała totalnie te projekty, przytacza- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: jąc argumenty prawej strony szczególnie, i została wsparta przez panie i panów posłów zarówno z PiS- I ja też panu dziękuję bardzo. -u, jak i z Solidarnej Polski, popieranych również przez A teraz pan poseł Artur Ostrowski, Sojusz Lewi- posłanki i posłów Platformy Obywatelskiej. Mieliśmy cy Demokratycznej. do czynienia z koalicją PO–PiS wspartą przez żywe słowo pani minister Berdzik. A więc nie bardzo wiem, jakie wreszcie jest stanowisko całego resortu, bo ro- Poseł Artur Ostrowski: zumiem, że pani minister popiera edukację seksualną w szkołach, a pani wiceminister Berdzik jej nie popie- Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoki Sejmie! ra, wręcz krytykuje takie założenia. Temat jest poważny i debata też powinna być poważ- Z dokumentów Światowej Organizacji Zdrowia na, bez zbędnych emocji w tej sprawie. Omawiany wynika, że mamy do czynienia z pewną jakościową projekt ustawy wprowadza obowiązkową jedną go- zmianą w ostatnich dziesięcioleciach, to znaczy po- dzinę lekcyjną tygodniowo edukacji seksualnej we jawieniem się HIV i AIDS, to rzeczy oczywiste, ale wszystkich typach szkół, poza szkołami dla doro- także globalizacją, tj. rozwojem mediów, w szczegól- słych. Wnioskodawcy, w tym mój klub, klub Sojuszu ności Internetu i telefonii komórkowej, rosnącą licz- Lewicy Demokratycznej, zaproponowali zakres tej bą przestępstw seksualnych, i to z wykorzystywa- edukacji i określili kompetencje nauczycieli tego niem dzieci. To świadczy o tym, że powinniśmy wpro- przedmiotu, ponadto nałożyli na kuratorów obowią- wadzić ten nowy element, o którym mówi też raport zek nadzoru nad prowadzeniem zajęć właśnie z edu- Światowej Organizacji Zdrowia, to znaczy edukację kacji seksualnej, a na Ministerstwo Edukacji Naro- seksualną, lub zmodyfikować już istniejące formy. dowej zobowiązanie do przygotowania podstawy Zakładamy, że potrzebny jest nowy obowiązkowy programowej opartej na wiedzy, w tym wiedzy me- przedmiot w tej dziedzinie, abyśmy sprostali takim dycznej, i kształcenia wykładowców przedmiotu oraz wyzwaniom. (Dzwonek) zaproponowali formę ogólnopolskiej olimpiady wie- Wysoki Sejmie! Wprowadzenie edukacji seksual- dzy o seksualności człowieka. nej do szkół, jak widać po tej debacie i po debacie, To są główne założenia tego projektu. Są one op- która odbyła się na posiedzeniu Komisji Edukacji, arte na zapotrzebowaniu, na zgłaszanych przez oby- Nauki i Młodzieży, nie jest proste. Mamy tutaj nie- wateli Rzeczypospolitej Polskiej potrzebach, bo we- stety do czynienia z dosyć twardą koalicją PO–PiS-u. dług badań opinii publicznej 88% Polaków uważa, że To chyba jest też tak, że ten sprzeciw wynika z pew- zajęcia z wychowania seksualnego w szkole są po- nego lęku przed problemem oraz być może z błędnych trzebne, a tylko 3%, że raczej nie i 3%, że zdecydowa- wyobrażeń o samej edukacji seksualnej oraz z niepo- nie nie. To oznacza, że liczba osób optujących za edu- koju i braku wiedzy w tej sprawie, bo ci, którzy się kacją seksualną wzrosła w stosunku do roku 2010 boją, na ogół są do problemu zdystansowani. Propo- o 16 punktów procentowych. Ponadto 84% Polaków nowałbym, żeby nie bać się tej materii, żeby nie bać uważa, że w szkołach powinny odbywać się zajęcia, się wprowadzenia edukacji seksualnej w szkołach. na których młodzi ludzie mogliby poznawać różne Jeśli tego nie zrobimy, jeśli nie zrobimy tego szybko metody zapobiegania ciąży. i na odpowiednim poziomie – a młodzi ludzie potrze- Co do przytaczanych tutaj informacji dotyczących bują takich informacji, formalnych i nieformalnych obecnie funkcjonujących przedmiotów, zwłaszcza wy- – jeśli te formalne informacje nie będą przekazywane chowania do życia w rodzinie, to według tych badań w odpowiedni sposób i za pomocą odpowiednich na- i wskaźników objęte jest nim zaledwie 70% uczniów rzędzi w szkole, to młodzież znajdzie te informacje, szkół podstawowych i gimnazjów i tylko niespełna 40% korzystając z innych źródeł. Takim źródłem, które uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych. W sumie dzisiaj jest ogólnie dostępne, jest i będzie Internet. to niewiele. Następny wskaźnik, który powinien być Nie chciałbym, żeby polskie dzieci czerpały wiedzę dla nas alarmujący – w Polsce w 2012 r. według da- o seksualności z Internetu, ale żeby mogły korzystać nych GUS było 59 dziewcząt, które urodziły przed 14. z takiego przedmiotu, jakim jest edukacja seksualna, rokiem życia, natomiast wśród dziewcząt między 15. która byłaby prowadzona w każdej szkole i która by- a 19. rokiem życia było ponad 15 tys. żywych uro- łaby przedmiotem obowiązkowym. To, jak myślę, dzeń. To jest liczba alarmująca dla wszystkich tych, spełnia wszystkie nasze cele i założenia, które są za- którzy decydują o edukacji, w tym edukacji seksual- warte w omawianym dzisiaj projekcie ustawy. Dzię- nej, i o tym, co się dzieje z tą edukacją w szkołach. kuję. (Oklaski) 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 152 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: temat zapobiegania nieplanowanej ciąży, a dwuna- stolatkowie mają już być ekspertami w zakresie sto- Dziękuję bardzo. sowania środków antykoncepcyjnych. Oczywiście Pani poseł Marzena Dorota Wróbel, Solidarna z tym wszystkim wiąże się także uderzenie w rodzi- Polska. nę jako podstawową jednostkę społeczną. Niezwykle Bardzo proszę. bulwersujące są natomiast zalecenia w odniesieniu do dzieci od 12 do 15 lat. Zacytuję, bo niektórzy człon- kowie Ruchu Palikota nie bardzo w to wierzą nawet Poseł Marzena Dorota Wróbel: wtedy, kiedy cytuję te zapisy. Otóż w ramach umie- jętności te dzieci, bo mówimy o ludziach w wieku od Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Autorzy projektu 12 do 15 lat (Dzwonek), mają dokonywać wolnych dotyczącego edukacji seksualnej sugerują, że w pol- i odpowiedzialnych wyborów i powinny osiągnąć skiej szkole nie ma takich treści i że nie ma takiej umiejętność oceny konsekwencji, zalet i wad każdego edukacji. To nie jest prawda. Odsyłam państwa do możliwego wyboru, w nawiasie: partnerzy, zachowa- programu wychowania do życia w rodzinie i do bar- nia seksualne. Interpretuję to tak, że – w rozumieniu dzo dobrych podręczników z tego zakresu. Wiedza autorów tego standardu – skoro te dzieci mają wybie- dotycząca seksualności człowieka znajduje się w tym rać partnerów i zachowania seksualne, to powinny programie i jest dostosowana do dojrzałości i możli- już mieć w tej materii wiedzę i doświadczenie. Prag- wości percepcyjnych uczniów. Ten program jest pro- nę więc przypomnieć, że w prawie polskim podejmo- gramem edukacji seksualnej typu A, czyli edukacji wanie współżycia seksualnego z dzieckiem poniżej seksualnej, która namawia do wstrzemięźliwości 15 lat jest przestępstwem, jest karane. Te kary po- i mówi, że sfera seksualna nie jest sferą odizolowaną winny być wprowadzane w życie w sposób bardzo w życiu człowieka, wiąże się z innymi sferami naszej konsekwentny. aktywności. W tej edukacji seksualnej jest mowa Podsumowując, oczywiście jesteśmy przeciwko o tym, że inicjację seksualną powinno się podejmo- temu projektowi i wyraziliśmy tę opinię także w zgło- wać wtedy, kiedy jest się człowiekiem dojrzałym, kie- szonym wniosku o odrzucenie projektu tej ustawy dy ta inicjacja wiąże się z głębokim poczuciem miło- w pierwszym czytaniu. W naszej ocenie to nie jest ści i kiedy drugi młody człowiek jest w stanie wziąć edukacja, to jest po prostu propozycja demoralizacji. odpowiedzialność za funkcjonowanie w rodzinie i za Dziękuję. (Oklaski) los tej rodziny. Proszę mi powiedzieć, co jest złego w tak pomyślanej edukacji. Proszę państwa, jakie są efekty wychowania do Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: życia w rodzinie? Najniższa liczba aborcji w Europie, najniższa liczba zachorowań na HIV i AIDS, najniż- Dziękuję bardzo. (Gwar na sali) sza liczba nieplanowanych poczęć w Europie. Proszę Pani marszałek Nowicka z całą pewnością cieszy sobie porównać te dane, dane z Polski, z danymi ze się, że będzie miała większą liczbę słuchaczy, ale Szwecji i Wielkiej Brytanii, w których wprowadzono chciałbym, żeby to byli wdzięczni słuchacze. Dlatego bardzo niszczący typ edukacji seksualnej, edukację proszę państwa o zachowanie ciszy i zaprzestanie seksualną typu B, tzw. biologiczną. Ten model edu- rozmów. kacji seksualnej, edukację biologiczną, proponują Pani marszałek Wanda Nowicka. inicjatorzy tego projektu. My na ten typ edukacji Bardzo proszę. seksualnej się nie zgadzamy, uważamy, że będzie on dewastował wnętrza młodych ludzi. W tym modelu jest mowa jedynie o technicznym podejściu do zabez- Poseł Wanda Nowicka: pieczania się przed ewentualną niepożądaną ciążą, natomiast okazuje się, i na to wskazują doświadcze- Panie Marszałku! Pani Ministro! Wysoka Izbo! nia krajów Europy Zachodniej, że ta techniczna in- Mam wielką przyjemność zaprezentować państwu formacja nie jest skuteczna, że właśnie w tych kra- projekt ustawy o edukacji seksualnej, który przygo- jach, w których wprowadzono ten dewastacyjny typ towałam i złożyłam dzięki wsparciu tego projektu edukacji seksualnej, tych nieplanowanych poczęć jest przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a także bardzo, bardzo dużo, znacznie więcej niż w Polsce. klub Twojego Ruchu, za co kolegom i koleżankom z obu Autorzy tego projektu proponują, by edukację sek- tych klubów bardzo serdecznie dziękuję. sualną oprzeć na niezwykle kontrowersyjnych, by nie Cieszę się, że przynajmniej w tym temacie można powiedzieć skandalicznych, standardach edukacji współpracować także z większą liczbą klubów, bo- seksualnej, które zostały zaproponowane przez Świa- wiem temat jest niezwykle ważny. Chciałabym, pro- tową Organizację Zdrowia. Przypomnę, że w war- szę państwa, zaapelować, kiedy będziemy nad tym stwie informacyjnej dzieci od 0 do 4 lat powinny być dyskutować, do waszego rozumu, nie do emocji, nie informowane o masturbacji, dzieci od 4 do 6 lat podo ideologii, ale przede wszystkim do rozumu, o to, winny wiedzieć, że masturbacja wiąże się z przyjem- abyście w tej sprawie podjęli decyzję racjonalną, de- nością, dzieci od 6 do 9 lat mają uzyskiwać wiedzę na cyzję, która będzie opierała się na wiedzy naukowej, 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o edukacji seksualnej 153

Poseł Wanda Nowicka Proszę państwa, chyba każdy, kto zajmuje się edu- kacją, powinien wiedzieć, że o pewnych sprawach badaniach, najnowszych osiągnięciach nauki, a prze- trzeba informować, zanim dojdzie do określonych de wszystkim na doświadczeniach krajów, które zachowań. Czy dopiero wtedy chcemy uczyć dzieci, wprowadziły tę edukację seksualną. że nie wolno przechodzić przez jezdnię na czerwonym Co więcej, chciałabym również zaapelować do świetle, kiedy one już wejdą i zostaną potrącone przez państwa, przede wszystkim do waszej odpowiedzial- samochód? Czy dzieci nie powinny otrzymać tej wie- ności, do odpowiedzialności, która spoczywa na nas dzy, zanim wejdą na ulicę, nie wiedząc, że czerwone i na was względem młodzieży, młodych ludzi, którzy światło (Dzwonek) oznacza: stop, nie wolno wchodzić wchodzą w życie, oczekują i potrzebują od państwa na ulicę? wsparcia, którego obecnie nie otrzymują w szkole, bo Dlatego jeszcze raz chciałabym zaapelować, bo to, co mamy w tej chwili, program wychowania do wierzę, że na tej sali może jednak czasami zwyciężyć życia w rodzinie, działa już od ponad 20 lat. Jakie są rozum – nie tylko polityka, nie tylko ideologia, ale skutki tego projektu, wszyscy widzimy dokładnie, rozum i odpowiedzialność za tych młodych ludzi, któ- mianowicie w ciążę zachodzą nastolatki, prawie rych powierzają nam rodzice z całej Polski i oczekują co roku ok. 20 tys. nastolatek, dzieci, rodzi dzieci, od szkoły (Gwar na sali), że dostarczy im ona nieco roku coraz większa liczba dzieci i kobiet dzieci nie zbędnej wiedzy. Apeluję o rozum i rozsądek. tylko zachodzi w ciążę, lecz także zaraża się choro- Nie bójcie się – mówię do posłów i posłanek z Plat- bami przenoszonymi drogą płciową. formy Obywatelskiej – wprowadzenia tego, zagłoso- To nie są żadne wymysły, to są dane GUS. O tym wania za przyjęciem projektu o edukacji seksualnej. wiemy wszyscy. Wystarczy do nich sięgnąć. Powinno Będą wam za to wdzięczni rodzice z całej Polski, będą też do nich sięgnąć Ministerstwo Edukacji Narodo- wam wdzięczni młodzi ludzie, którzy teraz są skaza- wej, bowiem program, który mamy obecnie, najbar- ni na czerpanie tej wiedzy z Internetu i innych nie- dziej weryfikowany jest przez życie, doświadczenie. odpowiedzialnych źródeł. Wiedza, rozsądek i racjo- Czy nie czas, abyśmy my, odpowiedzialni posłowie nalizm. Liczę na to, że w ostatniej chwili przemyślicie i posłanki, zastanowili się, czy to, co do tej pory pro- to i przyjmiecie ten projekt ustawy. Dziękuję bardzo. ponujemy młodzieży, ten program, który jest wpro- Oklaski wadzony i obecnie działa, rzeczywiście działa? ( ) Przyznam szczerze, że patrzę na siedzące tu na (Głos z sali: Brawo!) sali trzy ministry edukacji narodowej, które od lat są bombardowane informacjami przedstawianymi przez organizacje pozarządowe na temat skutków braku Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: edukacji. Skutek tych informacji jest taki, że ministerstwo nadal nie wie, jak wygląda problem. Słyszy- Dziękuję bardzo. my od pani ministry Kluzik-Rostkowskiej, że musi Pani poseł Marzena Wróbel w trybie sprostowania. się dopiero zainteresować i zbadać problem, tak jak- Bardzo proszę. by nie było tych informacji, danych GUS ani w sposób jednoznaczny i oczywisty nie wynikało, że obecny program WDŻ w ogóle nie działa. Poseł Marzena Dorota Wróbel: Chciałabym się też przede wszystkim odwołać do siedzących na sali nauczycieli, nauczycielek. Podobno Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Poseł! Je- pani posłanka Wróbel jest nauczycielką, była nauczy- stem nauczycielką i pani chyba też jest nauczycielką. cielką. Jak nauczycielka czy inni nauczyciele mogą Powinna pani wiedzieć, że wiedza i umiejętności sądzić, że wiedza, którą mamy do zaoferowania mło- przekazywane w szkole powinny być dostosowane do dzieży, może zaszkodzić? Skąd to myślenie w głowach wieku i dojrzałości dziecka. To, co proponujecie, nijak nauczycieli dotyczące dostarczenia informacji i wie- się ma do tych podstawowych wymogów. Wiedza po- dzy, która jest niezbędna dla młodych ludzi, by unik- winna być związana także ze sferą emocjonalną i du- nąć zagrożeń? O czym my tu mówimy? Mówimy o za- chową (Gwar na sali), sama wiedza nie wystarczy. grożeniach związanych z brakiem wiedzy, które po- Proszę nie wychodzić, bo to jest brak szacunku. jawiają się w okresie dojrzewania. Doskonale wiemy Pokazuje pani teraz, na co panią stać. To jest po pro- na podstawie doświadczeń bardzo wielu innych kra- stu skandal. Apeluje pani o tolerancję i szacunek, a sama jów, że wiedza może uchronić dzieci przed zagroże- nie jest w stanie zaprezentować tego typu postawy. niami, wiedza nie szkodzi. Nie traktujmy polskiej To jest po prostu skandal, pani się kompromituje. młodzieży jak grupy osób całkowicie niepełnospraw- (Oklaski) nych, które mają być pozbawione wiedzy, dlatego że państwo kierujecie się wyłącznie kwestiami świato- poglądowymi. (Gwar na sali) Jeszcze raz apeluję: Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: wiedza może młodym ludziom pomóc, może uchronić ich przed zagrożeniami związanymi z tym, że nie Dziękuję. została im ona przekazana w odpowiednim momencie. Przystępujemy do zadawania pytań. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 154 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich seksualna prowadzona jest ponad miarę, gdzie obejmuje coraz młodsze dzieci, efekt jest jeden – jest to Przekażę tylko informację, że kilka osób zgłosiło coraz większa liczba niechcianych ciąż, coraz większa się do zadania pytań, później wystąpi poseł sprawo- liczba niechcianych chorób wenerycznych, a także zdawca, pani minister i po 2–3 minutach przerwy coraz niższy wiek dzieci, które rozpoczynają współ- przystąpimy do głosowań. życie seksualne. Dziękuję. (Oklaski) Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze wpisać się na listę pytających? Pan poseł Elsner. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Ktoś jeszcze? Nie widzę zgłoszeń. Dziękuję. Zamykam listę. Pani marszałek Wanda Nowicka. Czas na zadanie pytania – 1 minuta. Jako pierwsza pytać będzie pani poseł Anna El- żbieta Sobecka, Prawo i Sprawiedliwość. Poseł Wanda Nowicka: Bardzo proszę. Panie Marszałku! Pani Ministro! Wysoka Izbo! Chciałabym zadać pytanie pani ministrze edukacji Poseł Anna Elżbieta Sobecka: narodowej. Na posiedzeniu komisji, na którym Plat- Dziękuję. forma zademonstrowała, że jest przeciwna projekto- Panie marszałku, prawie wcale nie było pana sły- wi ustawy o edukacji seksualnej, powiedziała pani, chać, więc nie wiem, jak ja będę słyszana. że aby można było podjąć jakiekolwiek działania, Pierwsze pytanie. Czy wnioskodawcy dostrzegają musi pani zbadać, jak wygląda problem. Minęło od zależność pomiędzy przedwczesnym wprowadzeniem tego czasu blisko pół roku i teraz, pytana wczoraj, edukacji seksualnej i powszechnym dostępem do również powtórzyła to samo, że trzeba zbadać, trze- (Gwar na sali) antykoncepcji a wzrostem liczby za- ba rozpoznać problem, tak jakby problem skutków biegów przerywania ciąży? Na przykład w Szwecji, braku wiedzy, edukacji seksualnej był nierozpozna- gdzie liczba ludności wynosi 9 mln, liczba legalnie ny. A więc chciałabym zadać pytanie, jak długo jesz- przerywanych ciąż przez nastolatki w wieku 15–19 cze i co potrzeba, żeby do pani ministry dotarło, że lat, pomimo rozdawania środków antykoncepcyjnych są określone skutki obecnie funkcjonującego progra- wśród młodzieży, wynosi ponad 7 tys., natomiast licz- mu WDŻ. Blisko 20 tys. dzieci rodzących dzieci co ba zarejestrowanych aborcji – 40 tys. rocznie. roku (Dzwonek) – czy to nie jest już wystarczający Drugie pytanie. Jakie środki finansowe są po- argument za tym, że trzeba coś zmienić, że to nie trzebne, by w dobie (Dzwonek) nieustannego niedofi- wystarczy? nansowania oświaty wprowadzić do szkół edukację I jeszcze drobna uwaga do pani posłanki Wróbel, seksualną? Skąd wnioskodawcy zamierzają pozyskać która mówi, że wiedza powinna być dostosowana do te środki? Dziękuję bardzo. możliwości pojmowania. Widać, że pani posłanka jest tak zacietrzewiona w swoich poglądach, że nie prze- czytała naszego projektu. W naszym projekcie jest Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: właśnie to, że wiedza podawana dzieciom na kolejnych etapach ma być dostosowana do możliwości ich Dziękuję. Oklaski Pan poseł Leszek Dobrzyński, Prawo i Sprawied- pojmowania i do wieku. Dziękuję. ( ) liwość. Jest pan poseł Leszek Dobrzyński? Bardzo proszę. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Nie, pani poseł, już było sprostowanie, to była od- Poseł Leszek Dobrzyński: powiedź na pani wypowiedź.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przysłuchując się wystąpieniu pana posła Elsnera, trudno było nie za- Poseł Marzena Dorota Wróbel: dać sobie pytania, czy słowo „seks” jest większym problemem dla tych, którzy – tak jak pan poseł po- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja wiem, co mó- wiedział – chowają ten seks pod pierzyną, czy dla wię, pani poseł. Dziecko do 12., 13. roku życia znaj- tych, którzy tak jak on niebywale ekscytują się przy duje się w tzw. okresie latencji, a wy proponujecie mównicy, o mało jej nie wywracając. wychowanie seksualne typu B, biologiczne, od pierw- Mam pytanie: Czy zdajecie sobie państwo sprawę szej klasy szkoły podstawowej. Uważnie to przeczy- z tego, że wszędzie tam na świecie, gdzie edukacja tałam, przeczytałam również… 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o edukacji seksualnej 155

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: boicie się, nie obawiacie się, że właśnie to jest niejako sprzeczne z tym, co zostało niedawno przegłosowane? Dziękuję bardzo. Dziękuję, pani poseł. Dziękuję.

Poseł Marzena Dorota Wróbel: Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

…wszystkie opinie psychologów i pedagogów, a pani Dziękuję bardzo. chyba tej wiedzy nie ma. (Gwar na sali) Zakończyliśmy pytania. Proszę panią minister edukacji narodowej Joannę Kluzik-Rostkowską o odniesienie się do tej debaty. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: (Gwar na sali) Pani minister, bardzo proszę. Pani poseł, dziękuję bardzo. Szanowni państwo, proszę o ściszenie rozmów, Jako ostatni pytanie zadawać będzie poseł Józef przynajmniej o jeden, dwa tony. Lassota, Platforma Obywatelska. Jest pan poseł Lassota? Pan poseł Elsner. Minister Edukacji Narodowej Bardzo proszę. Joanna Kluzik-Rostkowska:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czy to dobrze, Poseł Wincenty Elsner: żeby człowiek, wchodząc w dorosłe życie, był wypo- sażony w taki pakiet wiedzy, który pozwoli mu uni- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podczas swojego kać sytuacji ryzykownych, trudnych, za które później wystąpienia w trakcie tej debaty udowodniłem, że będzie płacił przez całe życie? Oczywiście, że tak. To, istnieje ścisła zależność, jeśli chodzi o ilość godzin że my widzimy skutki pewnych działań, to niestety wychowania seksualnego – im więcej wie młodzież nie oznacza automatycznie, że dokładnie wiemy, jak o środkach antykoncepcyjnych, im większą ma świa- sobie z tym radzić. Dlatego właśnie poprosiłam In- domość swojej seksualności, im więcej edukacji sek- stytut Badań Edukacyjnych o przeprowadzenie rze- sualnej, tym mniej aborcji. Dlatego pamiętajcie wszy- telnych badań, które pozwolą nam odpowiedzieć na scy ci, którzy będziecie podnosili rękę za odrzuce- pytania, bo póki co w bardzo wielu kwestiach poru- niem tej ustawy, że podnosząc rękę za odrzuceniem szamy się w sferze wyłącznie intuicji, to znaczy, w ja- tej ustawy, będziecie podnosili rękę za większą ilością kim wieku dzieci zaczynają po takie treści sięgać, aborcji w Polsce. jaki obraz seksualności człowieka wynoszą, o co I pytanie do pani minister: Ile naprawdę jest abor- ewentualnie ten obraz uzupełniać, jakiego wsparcia cji? Nie tych legalnych, bo to wiadomo, to jest żadna potrzebują rodzice, jakiego wsparcia potrzebuje szko- liczba. Jak ministerstwo szacuje, ile jest przeprowa- ła, potrzebują nauczyciele. Żeby o tym rozmawiać bez dzanych w Polsce aborcji i ile jest aborcji przeprowa- emocji, w trosce o dobrą dorosłość dzisiejszych mło- dzanych poza granicami Polski? dych ludzi, dobrze byłoby, żebyśmy o tym wiedzieli. W tej chwili przed nami na pierwszy rzut pójdą badania jakościowe, po wakacjach będziemy przepro- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: wadzać badania ilościowe. Przyjrzymy się wszystkim tym badaniom, które w Polsce były do tej pory na Dziękuję. temat seksu, seksualności młodych ludzi przeprowa- Pan poseł… Mówię do pana posła. Panie pośle, ile dzone, i mam nadzieję, że z początkiem roku przed- razy można pana prosić? stawimy państwu naszą propozycję. Pan poseł Józef Lassota. Stanowisko rządu wobec tego projektu ustawy Chyba że pan chce zrezygnować z zadania pyta- jest negatywne, ale nie dlatego że my nie widzimy nia. problemu, tylko dlatego że uważamy, że zaproponowane przez państwa rozwiązania nie są kompleksowe i w dalszym ciągu opierają się raczej na intuicji niż Poseł Józef Lassota: na wiedzy. Natomiast nie mam żadnych wątpliwości, że tak jak apelujemy o tolerancję w różnych sferach Króciutko. życia, tak samo musimy mieć pełny szacunek dla Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam tylko pyta- wolnej decyzji rodziców. To znaczy, jeżeli z powodów nie do wnioskodawców, ponieważ kilka tygodni temu kulturowych czy religijnych rodzice mówią „nie”, to wszyscy państwo głosowali za zaostrzeniem kar, jeśli my to po prostu musimy uszanować. A więc wyobra- chodzi o pornografię dziecięcą. Ten sposób edukacji żamy sobie sytuację, w której będziemy mieć propo- seksualnej, który państwo proponujecie, właściwie zycję edukacji seksualnej, szanując odrębność rodzi- otwiera tę furtkę jeszcze bardziej. Czy państwo nie ców w tej sprawie. Dziękuję bardzo. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 156 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: prowadzone, jak wygląda sytuacja w innych krajach, jakie są standardy. Odnoszę wrażenie, że pani uwa- Dziękuję bardzo, pani minister. ża, że musimy wyważyć otwarte drzwi i zacząć od O zabranie głosu proszę przedstawicielkę wnio- Adama i Ewy, od początku. Polska będzie teraz, że skodawców panią marszałek Wandę Nowicką. tak powiem, pionierem w tworzeniu nowych standar- Bardzo proszę. dów, podczas gdy są już dobre, sprawdzone standar- A później już proszę o przygotowanie się pana po- dy, z których warto czerpać, oczywiście w sposób sła Baucia, który jeszcze, jeśli wyrazi taką wolę, wy- krytyczny i dostosowany do naszych warunków. Tak powie się jako sprawozdawca komisji. że chciałabym zaapelować do pani ministry, żeby jed- Bardzo proszę, pani marszałek Nowicka. nak troszkę się rozejrzała, sprawdziła, co się dzieje w tym temacie, bo myślę, że można to wszystko przy- spieszyć i zacząć zajmować się edukacją seksualną Poseł Wanda Nowicka: o wiele szybciej, o wiele skuteczniej, a przede wszystkim z o wiele większym pożytkiem dla młodzieży. Panie Marszałku! Pani Ministro! Wysoka Izbo! Ponieważ widzę, że niewiedza na temat edukacji Witam bardzo serdecznie młodych ludzi, którzy są seksualnej jest ogromna, także w takiej szacownej dzisiaj z nami. Właśnie to, o czym dzisiaj dyskutuje- instytucji jak Ministerstwo Edukacji Narodowej, pomy, również was dotyczy, więc słuchajcie uważnie. zwolę sobie powiedzieć parę słów na temat generalnie Proszę państwa, występuję dzisiaj przed wami edukacji seksualnej na świecie, a przede wszystkim jako wnioskodawczyni projektu ustawy o świado- w Europie. Proszę państwa, edukacja seksualna zo- mym rodzicielstwie czy projektu ustawy o edukacji stała już przyjęta w większości krajów Unii Europej- seksualnej. Jest to projekt niezwykle ważny i niezwy- skiej czy Europy kilkadziesiąt lat temu. Są na ten kle potrzebny, na który czekają rodzice i dzieci z całej temat badania, są doświadczenia, są rozmaite stan- Polski. dardy. Dlaczego my mamy być tak bardzo zacofani Zanim powiem parę słów na temat kwestii zwią- i nie możemy korzystać z tego dobrego dorobku Eu- zanych z edukacją seksualną, nie mogę nie skomen- ropy, zwłaszcza w kontekście świętowania 10-lecia tować przynajmniej jednym zdaniem… (Gwar na sali) integracji europejskiej? Czy to oznacza, że te lata to Panie marszałku, można prosić o wsparcie, bo jest dziesięć lat świetlistych, przepraszam, świetlnych, trochę głośno? tylko dla dorosłych? A co z młodzieżą? Młodzież ma zostać w polskim zaścianku, w polskim ciemnogro- dzie, ma być chroniona przez dorosłych przed wiedzą, Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: przed edukacją, przed nowoczesnymi badaniami na- ukowymi? Dlaczego chcemy pozostawić polską mło- Szanowni państwo, pani marszałek Nowicka dzież poza Europą? Wprowadźmy polską młodzież do słusznie prosi o wsparcie. Nie rozpocznę, czyli nie Europy, dostarczając jej tego, czego ona najbardziej będzie kontynuowana ta wypowiedź, jeśli choćby tro- potrzebuje w każdym momencie swojego rozwoju. Jest chę nie ucichną rozmowy. tak, że problemy z seksualnością, problemy związane Proszę zatrzymać czas. (Gwar na sali) z dojrzewaniem są pozostawione w tej chwili poza ja- Szanowni państwo, bardzo proszę o uciszenie roz- kimkolwiek zainteresowaniem jakichkolwiek insty- mów. Szanowni państwo, jeszcze trochę, bardzo pro- tucji w Polsce. To jest tak, że młodzież jest pozosta- szę jeszcze trochę uciszyć te rozmowy, inaczej nie wiona sama sobie, narażona na rozmaite zagrożenia, dokończymy tej części obrad. (Gwar na sali) przede wszystkim nie ma się do kogo zwracać o po- Panie ministrze Biernacki, panie ministrze Mro- moc, bo nie ma żadnych poradni czy instytucji, które czek, panie pośle Sycz – będę tak wymieniał po na- wsparłyby dzieci wtedy, kiedy stają one w obliczu zwisku – panie pośle Lassota, panie pośle Rosati… rozmaitych problemów związanych z seksualnością. Częściowe, połowiczne reakcje widzę na moje prośby. Proszę państwa, nawet Irlandia, tj. kraj zbliżony Pani marszałek, proszę kontynuować. nam kulturowo, wprowadziła w 2003 r. program obo- wiązkowej edukacji seksualnej. Czy naprawdę nie możemy w tym przypadku pójść śladem Irlandii i przy- Poseł Wanda Nowicka: jąć takiego programu, który przede wszystkim jest oparty na wiedzy? Mówimy o wiedzy, o badaniach Bardzo dziękuję, panie marszałku, za pomoc. naukowych, o pewnych doświadczeniach, z których Tak więc chciałabym chociaż zdaniem skomento- trzeba korzystać, a nie ignorować w jakimś zacietrze- wać to, co mówiła pani ministra Kluzik-Rostkowska wieniu ideologicznym. Przede wszystkim chciałabym o tym, że to wszystko trzeba zbadać. Przepraszam też podkreślić, że ogromnie ważne jest uznanie, że bardzo, choć bardzo lubię i szanuję panią, nie mogę edukacja seksualna to jest przedmiot oparty na wie- – o, tym razem tutaj pani ministra się przeniosła dzy, a nie na ideologii, nie na światopoglądzie. Są – nie odnotować faktu, że pani chyba jest tak bardzo w związku z tym prowadzone rozmaite badania, do- zajęta w tej chwili elementarzem, że nie wie, co się świadczenia, statystyki. Jest całe kompendium wie- dzieje, jeśli chodzi o kwestie związane z seksualnoś- dzy międzynarodowej, z której powinniśmy czerpać, cią młodzieży, jakie są badania, które od dawna są a nie zamykać oczy ze strachu, że nam ta wiedza 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt ustawy o edukacji seksualnej 157

Poseł Wanda Nowicka Z czym właściwie mamy do czynienia na tej sali? Z tym, że większość społeczeństwa polskiego opowia- zaszkodzi, że mamy się bać, bo nam ktoś coś wciśnie. da się za edukacją seksualną, a politycy i polityczki Apelowałabym tutaj do wszystkich państwa, szcze- reprezentujący to społeczeństwo nie chcą rodzicom gólnie osób wierzących w różne rzeczy – więcej wiary tego zapewnić. Jak to się ma do demokracji? Jak to w dorobek światowej nauki, więcej wiary w to, że się ma do spełniania oczekiwań naszych wyborców? jakieś doświadczenia i badania mogą nam pomóc. Ludzie wybrali nas po to, żebyśmy załatwiali ważne Korzystajmy z tego, a nie unikajmy tego. sprawy społeczne, a wsparcie młodych ludzi w tym Proszę państwa, to, co jeszcze jest związane z edu- najtrudniejszym, powiem, okresie ich życia jest na- kacją seksualną, to to, że nas wiążą zobowiązania szym moralnym obowiązkiem. (Oklaski) międzynarodowe w tym zakresie. Wszelkie instytucje Wrócę jeszcze do międzynarodowych zobowiązań. międzynarodowe od lat zwracały uwagę na to, że Wszystkie komitety ONZ, które kiedykolwiek zajmo- prawa człowieka, prawa dzieci i młodzieży w Polsce wały się kwestią praw młodzieży, mówiły o tym, są nagminnie łamane. I znowu Polska, która szczyci zwracały uwagę rządowi na ten problem. A rząd co się tym, że przestrzega praw człowieka, prawami na to? Nic w tej sprawie nie robi albo słyszymy to, człowieka nie chce objąć dzieci i młodzieży. Prawo do o czym mówiła pani ministra, czyli że będzie teraz informacji jest jednym z podstawowych praw człowie- badał temat. Ciekawe jak długo? ka i my jako dorośli, jako ci, którzy trzymają władzę, Proszę państwa, myślę, że warto jeszcze na za- mamy obowiązek dostarczyć młodym ludziom tego, kończenie powiedzieć, że my przecież nie mówimy czego oni potrzebują. o sprawach czysto teoretycznych. Mówimy o bardzo Mówiła tutaj pani ministra Kluzik-Rostkowska konkretnym i praktycznym wymiarze braku eduka- o rodzicach. (Gwar na sali) cji seksualnej. Bowiem to, co mamy, co Platforma Panie marszałku, można prosić... Obywatelska powtarza przy każdej okazji – dzisiaj (Głos z sali: Koniec już tej debaty.) podczas debaty pani ministra Hall powtórzyła to, co jest zapisane w ustawie – przede wszystkim przypo- Proszę zapoznać się z regulaminem. mina rozmowę dziada z obrazem: dziad mówił do obrazu, a obraz ani razu. Cały czas powtarzacie, że coś jest, ale wiecie do- Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: skonale, że program jest bardzo wątpliwy, bardzo, powiedziałabym, niewystarczający, jeśli chodzi o do- Szanowni państwo, jednak prosiłbym o wycisze- starczanie młodzieży niezbędnej wiedzy, a przede nie rozmów. wszystkim nawet ten wadliwy program nie dociera Pani marszałek, proszę kontynuować. do większości młodych ludzi w szkołach. Najwyżej około 40% młodzieży jest objętych jakąkolwiek formą edukacji, która związana jest z tą sferą. Ile procent Poseł Wanda Nowicka: z tych 40% młodzieży otrzymuje program rzetelny, oparty na wiedzy, oparty na badaniach naukowych? Dziękuję bardzo. Tego oczywiście nie wiemy, bo ministerstwo takich Widzę, że niektórzy posłowie i posłanki nie znają badań nie robi, choć wielokrotnie o to było pytane, regulaminu i nie wiedzą, że jako wnioskodawczyni nie prowadzi żadnego merytorycznego monitoringu, mam prawo do tego, żeby zabrać głos i nie mam ogra- jeśli chodzi o zawartość wiedzy przekazywanej mło- niczonego czasu. A więc proszę cierpliwie posłuchać, dzieży. Myślę, że nie pomylę się bardzo, jeżeli po- słuchać ze zrozumieniem, bo mówię o ważnych spra- wiem, że wiedza dostarczana dzieciom w szkole może wach, o sprawach, które dotyczą młodych ludzi i ich być wiedzą ujętą w cudzysłów, zwłaszcza jeżeli jest rodzin. (Oklaski) ona podawana dzieciom przez księży czy katechetów. Proszę państwa, jeśli mówimy o rodzicach, to A zatem myślę, że to chyba najlepiej świadczy o tym, wszystkie powtarzane prawie co roku badania son- że to, co jest przekazywane, jest w najlepszym przy- dażowe OBOP-u pokazują, że społeczeństwo chce padku niewystarczające, a w najgorszym przypadku wprowadzenia edukacji seksualnej do szkół, chce, bo może być bardzo szkodliwe. (Oklaski) jej potrzebuje. Rodzice, większość z nas jest rodzica- Proszę państwa, zwykle staram się unikać moc- mi, wiedzą, że rozmawianie z własnymi dziećmi o sek- nych słów, bo uważam, że mówiąc, trzeba posługiwać sualności, o dojrzewaniu sprawia im trudność. Dla- się argumentami, niż reagować w jakiś inny sposób, czego? Dlatego że z nami nikt na ten temat nie roz- emocjonalnie. Staram się unikać emocji, ale muszę mawiał. Nie wiemy, jak to robić, nie potrafimy tego powiedzieć: to jest bardzo ważna sprawa. robić, ale wiemy, że jest to konieczne, ponieważ wi- Proszę państwa, mamy teraz szansę, żeby zrobić dzimy wokół siebie 15-latki z wózkami, w ciąży i chcie- coś dobrego, coś ważnego, coś, do czego jesteśmy po- libyśmy tego uniknąć. Chcielibyśmy, żeby naszym wołani i do czego zostaliśmy wybrani, wprowadzić dzieciom, naszym znajomym, naszym krewnym to ogromną zmianę w naszej edukacji, która będzie się nie przytrafiło. Dlatego tak ważne jest, żeby szko- zmianą świadomościową, która pomoże młodym lu- ła wsparła rodziców w tej sprawie, bo rodzice sobie dziom w unikaniu niechcianych ciąż, przedwczesne- tego bardzo życzą. go macierzyństwa, zagrożeń związanych z choroba- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 158 Projekt ustawy o edukacji seksualnej

Poseł Wanda Nowicka Marszałek: mi przenoszonymi drogą płciową, wreszcie z przemo- Wznawiam obrady. cą seksualną. Przecież dzieci, które nie mają możli- Szanowni Państwo! Przed nami bardzo ważna wości dowiedzenia się, jak się chronić przed zagroże- decyzja – głosowanie nad uchwałą poświęconą Janowi niami związanymi z pedofilią, z przemocą seksualną, Pawłowi II, wielkiemu Polakowi, wielkiemu człowie- na lekcjach edukacji seksualnej mogłyby taką wiedzę kowi. uzyskać. Dzięki temu mogłyby się przed tym uchro- (Zebrani wstają) nić, a są całkowicie bezradne i nie wiedzą, co z tym Przebieg głosowania, które jest przed nami, to robić. Problem pedofilii w Polsce jest bardzo poważ- w dużej mierze sprawdzian z szacunku dla drugiego ny, wiemy o tym dobrze. Nawet osoby zaufania pub- człowieka. Jestem przekonana, że ten sprawdzian, licznego, takie jak na przykład księża, nierzadko są przed którym stoimy, nie jest ani ponad nasze siły, sprawcami okrutnej, obrzydliwej, skandalicznej prze- ani ponad naszą dobrą wolę. Wszyscy wiemy, jakie mocy wobec naszych najmłodszych. (Oklaski) mamy stanowiska. Teraz damy im wyraz w głosowa- Dlatego też apeluję do was: zróbcie naprawdę coś niu. Nikt nikomu nie może narzucić, jak ma postąpić. dobrego. Dzisiaj jest ten dzień, dzień, kiedy możemy Każdy to rozstrzygnie we własnym sumieniu. pokazać młodym ludziom, że się liczą, że chcemy im Apeluję o godną i odpowiedzialną postawę, bo ten pomóc, że wiemy, że to jest nasza odpowiedzialność. wielki człowiek, któremu to głosowanie będzie po- Nie chowajmy głowy w piasek w obłudnym przeko- święcone, zasługuje na to jak nikt inny. Dziękuję. naniu, że możemy uchronić młodzież przed wiedzą. (Oklaski) Nie chowajmy młodzieży przed wiedzą, która może Komisja Kultury i Środków Przekazu przedłożyła pomóc jej uniknąć tych wszystkich zagrożeń. Eduka- sprawozdanie o poselskim projekcie uchwały w spra- cja seksualna dla młodzieży to jest coś, co powinni- wie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu Jego ście dzisiaj przyjąć. Apeluję o to, jeszcze nie jest za kanonizacji. późno. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Sprawozdanie to zostało paniom i panom posłom doręczone w druku nr 2329. Na posiedzeniu Konwentu Seniorów zgłoszono Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: sprzeciw wobec uzupełnienia porządku dziennego o ten punkt. Dziękuję. Jest to w myśl art. 173 ust. 4 regulaminu Sejmu Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji punkt sporny porządku dziennego. pana posła Piotra Pawła Baucia. Propozycję uzupełnienia porządku dziennego o ten punkt poddam pod głosowanie. Przypominam, że zgodnie z art. 173 ust. 4 regu- Poseł Piotr Paweł Bauć: laminu Sejmu głosowanie to nie jest poprzedzone debatą ani zadawaniem pytań. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z wielkim smut- Przyjęcie propozycji uzupełnienia porządku dziennego o ten punkt oznaczać będzie, że Sejm wyraził kiem i żalem muszę odczytać następujące słowa: Ko- zgodę na zastosowanie art. 51 pkt 3 regulaminu misja Edukacji, Nauki i Młodzieży po przeprowadze- Sejmu. niu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego pro- Przystępujemy do głosowania. jektu ustawy na posiedzeniu w dniu 5 grudnia 2013 r. Kto z pań i panów posłów jest za uzupełnieniem wnosi: Wysoki Sejm odrzucić raczy projekt ustawy porządku dziennego o punkt w brzmieniu: Sprawozda- z druku nr 1298. Dziękuję bardzo. nie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji (druki nr 2321 Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: i 2329), zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Dziękuję bardzo. Kto się wstrzymał? Tak więc zakończyliśmy ten punkt. ) Głosowało 424 posłów. Za wnioskiem zagłosowa- Zamykam dyskusję* . ło 375 posłów, przeciwnego zdania było 47 posłów, Do głosownia nad wnioskiem komisji o odrzuce- 2 posłów wstrzymało się od głosu. nie projektu ustawy przystąpimy w bloku głosowań. Stwierdzam, że Sejm propozycję przyjął. (Oklaski) Szanowni państwo, 2-minutowa przerwa tech- Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym zmarł Tadeusz niczna na zajęcie miejsc i przygotowanie kart. Różewicz, wybitny poeta, dramaturg, prozaik i sce- narzysta. Uczcijmy jego pamięć minutą ciszy. (Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 34 (Zebrani wstają, chwila ciszy) do godz. 12 min 38) Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwen- tu Seniorów, przedłożyło wniosek w sprawie zmian *) Teksty wystąpień niewygłoszonych – w załączniku nr 1. w składach osobowych komisji sejmowych. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt uchwały w sprawie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji 159

Marszałek Pawłowi II. (Oklaski) Także wolności do głoszenia na tej sali swoich poglądów. Wniosek ten został paniom i panom posłom dorę- To Jan Paweł II był z nami podczas rodzenia się czony w druku nr 2333. pierwszej „Solidarności”. To Jan Paweł II był z nami W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii w mrocznych czasach stanu wojennego. To Jan Paweł Konwentu Seniorów, podjęłam decyzję o uzupełnie- II był z nami na tej sali, gdy ważyły się losy naszego niu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpa- przystąpienia do Unii Europejskiej. To on podczas trzenie tego wniosku. pierwszej pielgrzymki do ojczyzny obudził Polaków, Informuję, że prezes Rady Ministrów zawiadomił dodał nam siły i nadziei. I za to każdy, uznający świę- Sejm o zamiarze przedłożenia prezydentowi Rzeczy- tych bądź nieuznający, rządzący się porządkiem pra- pospolitej Polskiej do ratyfikacji, bez zgody wyrażo- wa kanonicznego bądź prawa powszechnego, każdy nej w ustawie, Umowy między Rządem Rzeczypospo- ma obowiązek wyrazić Janowi Pawłowi II wdzięcz- litej Polskiej a Rządem Republiki Słowackiej o wza- ność i szacunek. (Oklaski) Tylko tyle – mam nadzie- jemnej ochronie informacji niejawnych, podpisanej ję, że dla nikogo na tej sali nie będzie to aż tyle. w Warszawie dnia 13 listopada 2013 r. Pozwolę sobie przeczytać treść uchwały, którą Posłowie w określonym terminie nie zgłosili za- ostatecznie przyjęła komisja, ponieważ wprowadzili- strzeżeń co do zasadności wybranego przez Radę śmy pewne poprawki. Komisja ją przyjęła, sprawo- Ministrów trybu ratyfikacji tego dokumentu. zdawca ma taki obowiązek, by to przedstawić, sto- Komisja Spraw Zagranicznych przedłożyła spra- sunkiem głosów: 16 za, 3 przeciw, 1 osoba wstrzyma- wozdanie, w którym wnosi o przyjęcie tego zawiado- ła się. Treść, którą mam zaszczyt prezentować Wy- mienia premiera bez zastrzeżeń. sokiej Izbie, brzmi tak: Sprawozdanie komisji zostało paniom i panom (Zebrani wstają) posłom doręczone w druku nr 2316. „Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w spra- W związku z tym na podstawie art. 120 ust. 4 wie uczczenia papieża błogosławionego Jana Pawła II regulaminu Sejmu informuję o braku zastrzeżeń co W przeddzień kanonizacji Ojca Świętego Jana Pa- do zasadności wybranego przez Radę Ministrów try- wła II, głowy Kościoła powszechnego i wielkiego Po- bu ratyfikacji tego dokumentu. laka, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża mu Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23. wdzięczność i szacunek. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Dziewięć lat temu, kilka dni po śmierci Ojca Świę- Kultury i Środków Przekazu o poselskim projek- tego Jana Pawła II, posłowie i senatorowie zebrani cie uchwały w sprawie uczczenia papieża bł. na uroczystym zgromadzeniu oddali Mu hołd, nazy- Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji (druki wając Go głosicielem ewangelii Jezusa Chrystusa, nr 2321 i 2329). wielkim moralnym autorytetem, Ojcem i Nauczycie- Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji lem, a także »człowiekiem pokoju i nadziei« oraz »naj- panią poseł Iwonę Śledzińską-Katarasińską. ważniejszym z Ojców niepodległości Polski«. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uważa, że określenia te nie straciły niczego ze swojej aktualności. Poseł Sprawozdawca Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża nadzieję, Iwona Śledzińska-Katarasińska: że kanonizacja Ojca Świętego Jana Pawła II będzie dla wszystkich Polaków okazją do radosnego i soli- Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Mam darnego świętowania, a także zachętą do głębszego zaszczyt w imieniu Komisji Kultury i Środków Prze- poznania Jego intelektualnej i duchowej spuścizny kazu przedstawić Wysokiej Izbie uchwałę w sprawie oraz do podejmowania i kontynuowania Jego dzieła. uczczenia papieża bł. Jana Pawła II. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej apeluje do wszystkich Pragnę podziękować koleżankom i kolegom z Pol- członków narodowej wspólnoty o godne uczczenie skiego Stronnictwa Ludowego, autorom projektu tego wydarzenia”. (Długotrwałe oklaski) uchwały, iż powierzyli mi to zadanie. Jan Paweł II dla ludzi Kościoła jest postacią wy- jątkową. Nadchodząca niedziela kanonizacji Jana Marszałek: Pawła II jest dla ludzi Kościoła świętem, wielkim świętem – dniem historycznym. Dla nas, Polaków, Dziękuję, pani poseł. postać Jana Pawła II jest wyjątkową postacią i ten Informuję Wysoką Izbę, że na posiedzeniu Kon- nadchodzący dzień jest wyjątkowym dniem. Są wy- wentu Seniorów zgłoszony został wniosek formalny, jątkowe w dwójnasób. My, Polacy, mamy wobec Jana o którym mowa w art. 184 ust. 3 pkt 7 regulaminu Pawła II dług wdzięczności do spłacenia każdego Sejmu, tj. o przystąpienie do głosowania bez dyskusji. dnia, nie tylko w nadchodzącą niedzielę. Niezależnie Poddam ten wniosek pod głosowanie. od wiary, niezależnie od wyznania, niezależnie od (Poseł Tadeusz Iwiński: Chciałbym zgłosić projekt światopoglądu każdy z nas cząstkę swojej obecnej poprawki.) (Poruszenie na sali) wolności, na tej sali i poza tą salą, zawdzięcza Janowi Panie pośle... 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 160 Projekt uchwały w sprawie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji

Poseł Tadeusz Iwiński: skiego SLD poprawki, którą przedstawiliśmy na posiedzeniu Prezydium Sejmu. Szanowna Pani Marszałek!... (Poseł Rafał Grupiński: Tyle lat w Sejmie i nie wie.) Marszałek: Marszałek: Panie pośle, po głosowaniu. Pan będzie mógł zgło- sić ten projekt po głosowaniu. Polecam, panie pośle… Nie, będzie pan mógł, panie pośle, proszę mi zaufać chociaż na chwilę. Za Poseł Tadeusz Iwiński: chwilę pana poproszę i będzie pan mógł zgłosić po- prawkę, zgodnie z art. 44 będzie pan mógł ją zgłosić. Nie, nie, ponieważ... Przystępujemy do głosowania. (Głosy z sali: Nie, nie!) Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku formalnego o przystąpienie do głosowania bez dyskusji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Marszałek: Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? W tej chwili nie głosujemy nad całością projektu Głosowało 432 posłów. Za wnioskiem zagłosowa- uchwały, tylko głosujemy nad procedurą. ło 412 posłów, przeciwnego zdania było 20 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął. Poseł Tadeusz Iwiński: Pan poseł Tadeusz Iwiński w sprawie zgłoszenia poprawki. Szanowna pani marszałek, ponieważ nie ma... Bardzo proszę.

Marszałek: Poseł Tadeusz Iwiński: Panie pośle, proszę podejść. Proszę podejść, panie pośle. Dziękuję bardzo. Panie pośle... Pani Marszałek! Koleżanki i Koledzy! Słuchałem wystąpienia pani przewodniczącej Śledzińskiej-Ka- tarasińskiej, które było wyważone, i niewiele w nim Poseł Tadeusz Iwiński: było odniesień do tego, co jest przedmiotem debaty, mianowicie do samego procesu kanonizacji. ...zgody co do dalszego procedowania... Za chwilę zgłoszę poprawkę w imieniu Klubu Po- selskiego SLD, tylko jeżeli mogę – zgodnie z apelem pani marszałek o koncyliację i spokojny przebieg de- Marszałek: baty – to chciałbym powiedzieć kilka zdań. Za chwi- lę przedstawię projekt uchwały klubu SLD. Panie pośle, proszę podejść, wyjaśnię to panu. (Głos z sali: Do rzeczy.) Proszę podejść do stołu. (Poseł Rafał Grupiński: Nie ma takiego trybu.) Teraz nie będziemy głosować nad całością projek- Otóż nikt na tej sali i poza nią nie ma wątpliwości tu, tylko nad sposobem procedowania. Pan będzie co do ogromnej roli Jana Pawła II w ciągu trwające- mógł za chwilę zgłosić poprawkę. Po głosowaniu, któ- go ponad ćwierć wieku pontyfikatu, jego wkładu re teraz przeprowadzimy, poproszę pana o zabranie w proces pokojowej transformacji, proces demokra- głosu, a tymczasem proszę zająć miejsce. Dziękuję. tyzacji, a także jego wsparcia dla starań Polski o człon- Przystępujemy do głosowania. kostwo w Unii Europejskiej, co się sfinalizowało Kto z pań.... 10 lat temu. To pozostaje bez dyskusji. (Poseł Tadeusz Iwiński: Ale nad czym?) Wysłuchaliśmy tutaj Karola Wojtyły, Jana Pawła II Teraz nad przystąpieniem do głosowania bez dys- w 1999 r. Gdy występował, występował również jako kusji. głowa państwa watykańskiego, był aplauz. Ogromna (Głos z sali: Trzeba było słuchać.) część z nas, również członków Klubu Poselskiego Zgłoszenie poprawek... SLD uczestniczyła w Rzymie w uroczystościach po- grzebowych. Dlatego chciałbym powiedzieć, że dzisiejszy projekt uchwały dotyczy jednak innej sfery. Poseł Tadeusz Iwiński: On dotyczy sfery czysto religijnej i chodzi o to, żeby nie mieszać porządków. Mówię to również jako osoba, Pani marszałek, przepraszam, to jest obejście re- chyba już tutaj jedna z niewielu, która przez cztery gulaminu. Jeżeli Sejm przegłosuje, że bez dyskusji, lata zasiadała w Komisji Konstytucyjnej Zgromadze- to ja nie będę mógł zgłosić w imieniu Klubu Posel- nia Narodowego w latach 1993–1997, która przyjęła 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Projekt uchwały w sprawie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji 161

Poseł Tadeusz Iwiński Marszałek: projekt ustawy zasadniczej. W ustawie zasadniczej Wznawiam obrady. mówi się jasno, zarówno w preambule, którą zgłosił Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 23. porząd- Tadeusz Mazowiecki, jak i w art. 25 ust. 2… ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środ- (Poseł Rafał Grupiński: Czy doczekamy się wresz- ków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w spra- cie poprawki?) wie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu jego Za chwilę, panie przewodniczący, pan często też kanonizacji. nie mówi zbyt krótko, za chwilę będzie ta poprawka. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- Chciałbym tylko przypomnieć art. 25, w którym wionego przez panią poseł Iwonę Śledzińską-Katara- mówi się o bezstronności władz publicznych w spra- sińską. wach religijnych i światopoglądowych, oraz ust. 3 W trakcie drugiego czytania do projektu uchwały tego artykułu, w którym mówi się o tym, że kościoły zgłoszono poprawkę. i związki wyznaniowe oraz władze publiczne współ- Sejm przyjął decyzję o przystąpieniu do głosowa- pracują z sobą na zasadach niezależności i autonomii. nia nad tym projektem po doręczeniu paniom i pa- Otóż naszym zdaniem zajmowanie się jakby tą tema- nom posłom tekstu poprawki. tyką naruszałoby to. Poprawka została paniom panom posłom doręczo- Dlatego za chwilę odczytam bardzo krótki projekt na do druku nr 2329. uchwały, który w moim przekonaniu, a pamiętamy Przechodzimy do głosowania. o tym, że pani marszałek nieraz dawała wyraz goto- Komisja wnosi o przyjęcie projektu uchwały za- wości do koncyliacji i do poszukiwania konsensusu, wartego w sprawozdaniu w druku nr 2329. może być przyjęty przez aklamację. W poprawce wnioskodawcy proponują nowe Czytam nasz projekt uchwały w sprawie roli Jana brzmienie uchwały. Pawła II w procesie polskich przemian: „W dniach, Przyjęcie tej poprawki będzie oznaczało podjęcie w których Kościół Rzymskokatolicki wpisuje Jana uchwały w brzmieniu proponowanym przez wniosko- Pawła II do grona świętych, Sejm RP przypomina dawców i zakończenie procedowania. zasługi zmarłego papieża dla polskiej pokojowej Przystępujemy do głosowania nad poprawką. transformacji, życia społecznego i duchowego oraz Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- pokonania przeszkód na drodze naszego kraju do prawki, a tym samym za podjęciem uchwały w spra- członkostwa w Unii Europejskiej. wie roli Jana Pawła II w procesie polskich przemian, Jan Paweł II wielokrotnie zwracał uwagę na spo- w brzmieniu proponowanym przez wnioskodawców, łeczne koszty przemian, troszczył się o należytą rolę zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Polski w społeczności międzynarodowej, apelował Kto jest przeciw? o skupianie się Polaków wokół polskiej racji stanu Kto się wstrzymał? i dobra wspólnego. Głosowało 429 posłów. Za poprawką zagłosowało Sejm RP wyraża hołd Jego pamięci, uznanie dla 29 posłów, przeciwnego zdania było 398 posłów, 2 po- dzieła i myśli papieża Polaka oraz wkładu Jana Pa- słów wstrzymało się od głosu. wła II w budowę polskiej pomyślności”. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Wydaje mi się, pani marszałek, że jest to tekst, Przystępujemy do głosowania nad całością pro- który oddaje należną cześć, a który równocześnie stoi jektu uchwały. na straży polskiej konstytucji. Pani marszałek, skła- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- dam tekst wraz z pismem przewodnim. łości projektu uchwały w sprawie uczczenia papieża Dziękuję bardzo. bł. Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Kultury i Środków Przekazu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Marszałek: Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Dziękuję bardzo. Głosowało 416 posłów. Za oddało głos 380 posłów, W związku z tym, że w czasie drugiego czytania przeciwnego zdania było 34 posłów, 2 posłów wstrzy- zgłoszono poprawkę do przedłożonego projektu uchwa- mało się od głosu. (Część posłów wstaje, oklaski) ły, proponuję, aby Sejm przystąpił do głosowania nad Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie tym projektem po doręczeniu paniom i panom posłom uczczenia papieża błogosławionego Jana Pawła II. tekstu poprawki. Powracamy do rozpatrzenia punktu 1. po- Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nad- Sejm propozycję przyjął. zwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmia- Sprzeciwu nie słyszę. nie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów Rozdamy poprawkę i przystępujemy do głosowania. naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postę- Ogłaszam 15 minut przerwy. powania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeń- stwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku (Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 57 naftowym oraz o zmianie niektórych innych do godz. 13 min 16) ustaw. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 162 Punkt 1. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- Głosowało 438 posłów. Za poprawką oddało głos wionego przez pana posła Andrzeja Czerwińskiego 438 posłów. Nie było głosów przeciwnych i wstrzy- oraz przeprowadził dyskusję, w trakcie której zgło- mujących się. szono poprawki. Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. W związku z tym Sejm ponownie skierował pro- W 7. poprawce do art. 63 w ust. 2b wnioskodawcy jekt ustawy do komisji w celu ich rozpatrzenia. proponują inną stawkę kary pieniężnej za każdą tonę Dodatkowe sprawozdanie komisji zostało paniom nieudostępnionych zapasów interwencyjnych ropy i panom posłom doręczone w druku nr 2255-A. naftowej. Przystępujemy do trzeciego czytania. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Proszę o zagranie głosu sprawozdawcę komisji Przystępujemy do głosowania. pana posła Andrzeja Czerwińskiego. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 7. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Poseł Sprawozdawca Kto się wstrzymał? Andrzej Czerwiński: Głosowało 437 posłów. Za oddało głos 437 posłów. Nie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Podczas drugie- Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. go czytania zgłoszonych zostało 16 poprawek. Wszyst- Poprawki od 8. do 11. zostały zgłoszone do art. 2 kie poprawki rekomendujemy do przyjęcia. Dziękuję. projektu ustawy nowelizującej zawierającego zmiany (Oklaski) do ustawy Prawo energetyczne. W 8. poprawce do art. 23 wnioskodawcy proponu- ją dodać ust. 1a. Marszałek: Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Dziękuję panu posłowi. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 8. po- Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za- prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. wartego w sprawozdaniu w druku nr 2255. Kto jest przeciw? Komisja w dodatkowym sprawozdaniu przedsta- Kto się wstrzymał? wia poprawki, nad którymi głosować będziemy w pierw- Głosowało 439 posłów. Za oddało głos 438 posłów, szej kolejności. 1 poseł był przeciwnego zdania, nie było głosów Poprawki od 1. do 7. zostały zgłoszone do art. 1 projektu ustawy nowelizującej zawierającego zmiany wstrzymujących się. do ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naf- Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. towych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania W 9. poprawce do art. 38a ust. 1 wnioskodawcy w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego proponują, aby zabezpieczenia majątkowego, o któ- państwa i zakłóceń na rynku naftowym. rym mowa w tym przepisie, nie stosować do produk- Poprawki od 1. do 5. oraz od 13. do 16. mają cha- cji lub obrotu z zagranicą gazem płynnym (LPG). rakter redakcyjno-legislacyjny. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 9. po- Przystępujemy do głosowania. prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem po- Kto jest przeciw? prawek od 1. do 5. oraz od 13. do 16., zechce podnieść Kto się wstrzymał? rękę i nacisnąć przycisk. Głosowało 438 posłów. Za poprawką oddało głos Kto jest przeciw? 438 posłów. Nie było głosów przeciwnych i wstrzy- Kto się wstrzymał? mujących się. Głosowało 437 posłów. Za oddało głos 437 posłów. Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Nie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. W 10. poprawce wnioskodawcy proponują dodać Stwierdzam, że Sejm poprawki przyjął. art. 43a. W 6. poprawce do art. 21d ust. 4 wnioskodawcy Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. proponują, aby do umów zawieranych przez prezesa Przystępujemy do głosowania. Agencji Rezerw Materiałowych dotyczących utrzy- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 10. po- mania zapasów agencyjnych nie stosować przepisu prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. art. 11 ust. 3. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Głosowało 429 posłów. Za oddało głos 429 posłów. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 6. po- Nie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkty 1. i 2. porządku dziennego – głosowanie 163

Marszałek Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 2280. 11. poprawka do art. 56 ust. 1 pkt 12a ma charak- Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła An- ter redakcyjno-legislacyjny. drzeja Rozenka. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Ustalam czas na zadanie pytania na 1 minutę. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 11. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Poseł Andrzej Rozenek: Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Dziękuję bardzo. Głosowało 436 posłów. Za oddało głos 435 posłów, Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Panie premierze, przeciwnego zdania był 1 poseł, nie było głosów zwracam się do pana premiera Piechocińskiego. Po- wstrzymujących się. Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. staram się króciutko, choć w minutę chyba się nie uda. W 12. poprawce wnioskodawcy proponują nowe Mamy problemy z naszą energetyką. Nie chodzi brzmienie art. 5 w projekcie ustawy nowelizującej. wyłącznie o terminal gazowy, który budujemy w Świ- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. noujściu, który już ma opóźnienie, jak wiemy, prawie Przystępujemy do głosowania. roczne. Chodzi o to, że budujemy elektrownię atomo- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 12. po- wą, na razie nawet lokalizacji nie mamy, a wydaliśmy prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. już 2 mld. Chodzi o to, że poszukujemy gazu z łup- Kto jest przeciw? ków, a w zeszłym roku było 28 wierceń, a żeby sku- Kto się wstrzymał? tecznie wydobywać gaz z łupków, trzeba tych wierceń Głosowało 437 posłów. Za oddało głos 437 posłów. przeprowadzać tysiące. Chodzi o to, że nie mamy Nie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. ustawy o odnawialnych źródłach energii, w związku Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. z tym tak naprawdę ta branża energetyczna leży. Poprawki od 13. do 16. już rozpatrzyliśmy. Chodzi wreszcie o to, że sprowadzamy, importujemy Przystępujemy do głosowania nad całością pro- węgiel, m.in. z Rosji, z Ukrainy, a nasze kopalnie jektu ustawy. padają i nasza Kompania Węglowa właśnie pada i musi Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- łości projektu ustawy o zmianie ustawy o zapasach się zadłużać. ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemne- Pytam, panie premierze, czy jest jakakolwiek go oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagro- strategia, jakikolwiek pomysł na naszą energetykę, żenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń nie na jutro, już nie pytam o terminal gazowy (Dzwo- na rynku naftowym oraz o zmianie niektórych in- nek), którego nie potraficie skończyć, ale czy macie nych ustaw, w brzmieniu proponowanym przez Ko- w ogóle jakąkolwiek koncepcję, na czym ma się opie- misję Nadzwyczajną, wraz z przyjętymi poprawkami, rać polska energetyka, jak ma wyglądać polska ener- zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. getyka za lat dwadzieścia i pięćdziesiąt? Ja tej kon- Kto jest przeciw? cepcji nie widzę. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Kto się wstrzymał? Głosowało 439 posłów. Za oddało głos 439 posłów. Nie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. Marszałek: Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów nafto- Dziękuję, panie pośle. wych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego Napieralskiego. państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektó- rych innych ustaw. Powracamy do rozpatrzenia punktu 2. po- Poseł Grzegorz Napieralski: rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Go- spodarki o rządowym projekcie ustawy o zmia- Mam pytanie do pana ministra i pana premiera nie ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu Piechocińskiego. regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego Jeśli chodzi o tę inwestycję w Świnoujściu, która w Świnoujściu oraz ustawy o gospodarce nieru- chomościami. jest cały czas w budowie, a jej termin jest zagrożony, Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- to czy zakończymy w terminie budowę terminalu? wionego przez panią poseł Mirosławę Nykiel oraz Jeżeli nie uda się tych terminów dotrzymać, to czy przeprowadził dyskusję. grożą nam jakieś kary? Czy będziemy musieli kupo- W dyskusji nie zgłoszono poprawek. wać gaz, a jeżeli będziemy musieli, to co z nim wtedy Przystępujemy do trzeciego czytania. zrobimy? (Oklaski) 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 164 Punkty 2. i 3. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek: we właściwych sejmowych komisjach, a także służę bezpośrednią informacją. Dziękuję bardzo, panie pośle. (Poseł Andrzej Rozenek: Siedem lat już rządzicie.) Odpowiedzi udzieli wiceprezes Rady Ministrów, Panie pośle, Opole 5 i 6 – w budowie, Kozienice minister gospodarki pan premier Janusz Piechociń- – w budowie, Jaworzno – za chwilę w budowie. Pro- ski. jekt ustawy o OZE – w Sejmie, jest w waszych, par- Bardzo proszę. lamentarzystów, rękach. Pokazuję i przeczytajcie panowie z wielką uwagą projekt ustawy wraz z roz- porządzeniami i zobaczycie, jakie są intencje i prefe- Wiceprezes Rady Ministrów rencje naszego rządu, a jestem przekonany, że także Minister Gospodarki całego parlamentu. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Janusz Piechociński:

Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W ubiegłym tygo- Marszałek: dniu odbyliśmy bardzo ważne posiedzenie trzech komisji sejmowych. Dziękuję bardzo. (Głos z sali: To fajnie.) Przystępujemy do głosowania. Tak, dlatego że mówimy o rzeczach ważnych. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- Szkoda, że koledzy w tej części, która była informa- łości projektu ustawy o zmianie ustawy o inwesty- cyjnie jawna, a także jeśli chodzi o wcześniej przygo- cjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skro- towane materiały, nie przekazali państwu pełnych plonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz ustawy informacji. Mamy nie tylko strategię, ale mamy tak- o gospodarce nieruchomościami, w brzmieniu propo- że konkretne osiągnięcia. (Poruszenie na sali) Dzi- nowanym przez Komisję Gospodarki, zechce pod- siaj pod Ołtarzewem, na terenie powiatu zachodnie- nieść rękę i nacisnąć przycisk. go warszawskiego, oddaliśmy do eksploatacji najno- Kto jest przeciw? wocześniejszą stację transformatorową w Europie, Kto się wstrzymał? gdzie ponad 50% części, podzespołów techniki i tech- Głosowało 437 posłów. Za głosowało 437 posłów, nologii pochodzi z polskiej gospodarki, stanowiącą nie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. pierwszy etap mostu Polska – Litwa w ramach pier- Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ścienia energetycznego Unii Europejskiej. W związku ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazy- z tym... fikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnouj- (Głos z sali: Są protesty.) ściu oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami. Protesty są w Bakałarzewie, informuję pana posła. Zanim przystąpimy do rozpatrzenia punktu 3. po- (Głos z sali: Księża się w to zaangażowali.) rządku dziennego, chciałabym przywitać obecnych na (Głos z sali: Caritas to załatwi.) galerii przedstawicieli osiedla wojskowego Nowy Glin- (Głos z sali: Co takiego jest w transformatorze, że nik w gminie Lubochnia w województwie łódzkim. trzeba było importować?) (Wesołość na sali) Witamy państwa bardzo serdecznie. (Oklaski) Powracamy do rozpatrzenia punktu 3. po- rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obro- Marszałek: ny Narodowej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbroj- Bardzo proszę, żeby pan premier mógł kontynuo- nych Rzeczypospolitej Polskiej. wać. Proszę państwa o spokój. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Pawła Suskiego oraz prze- prowadził dyskusję. Wiceprezes Rady Ministrów W dyskusji nie zgłoszono poprawek. Minister Gospodarki Przystępujemy do trzeciego czytania. Janusz Piechociński: Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 2282. Pani marszałek, rozumiem, że część opozycji w dal- Przystępujemy do głosowania. szym ciągu jest w nastroju wiosennym. Kiedy zaś Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- mówimy o bezpieczeństwie państwa, polityce ener- łości projektu ustawy o zmianie ustawy o zakwate- getycznej, nie czas na kpiny i proste połajanki, czas rowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, na współodpowiedzialność, bo mówimy o bardzo po- w brzmieniu proponowanym przez Komisję Obrony ważnych procesach, z punktu widzenia budowania Narodowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. bezpieczeństwa energetycznego nie tylko Polski i Po- Kto jest przeciw? laków, ale bezpieczeństwa unii energetycznej, a tak- Kto się wstrzymał? że naszych relacji ze Wschodem. W tej sprawie jest Głosowało 435 posłów. Za oddało głos 312 posłów, potrzebne wspólne, poważne współdziałanie. Dlatego przeciwnego zdania był 1 poseł, 122 posłów wstrzy- też zapraszam panów posłów na kolejne spotkania mało się od głosu. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkt 4. porządku dziennego – głosowanie 165

Marszałek my w tej nowelizacji. Krótko mówiąc, czas na dostosowanie jest do 31 grudnia 2015 r. i jest to czas na Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie wdrożenie dyrektywy. Pan minister tłumaczy, że ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypo- możliwe są wobec tego takie przypadki, w których spolitej Polskiej. czas na dostosowanie dla podmiotów podlegających Powracamy do rozpatrzenia punktu 4. po- prawu będzie liczony w dniach, tygodniach, może rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochro- rzadziej w miesiącach. Pan minister oczywiście mówi ny Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśni- o przepisie przejściowym, ale prawda jest taka, że ctwa o rządowym projekcie ustawy o zmianie rząd usiłuje skutki swoich wieloletnich zaniechań ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych zrzucić w ostatniej chwili na gminy i przedsiębiorców. ustaw. Pytam zatem, co rząd robił od kwietnia 2011 r. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- (Dzwonek), kiedy to Komisja Europejska w sformali- wionego przez panią poseł Ewę Wolak oraz przepro- zowany sposób zasygnalizowała błędy w transpozycji wadził dyskusję, w trakcie której zgłoszono poprawki. dyrektywy, i co robił pan minister od kwietnia ub.r., W związku z tym Sejm skierował ponownie pro- kiedy to ukazał się raport Najwyższej Izby Kontroli, jekt ustawy do Komisji Ochrony Środowiska, Zaso- w którym oceniono negatywnie stan wdrażania dy- bów Naturalnych i Leśnictwa w celu ich rozpatrzenia. rektywy ściekowej w Polsce. Dlaczego projekt ustawy Dodatkowe sprawozdanie komisji zostało paniom zawierającej zmiany postulowane przez NIK dopiero i panom posłom doręczone w druku nr 2284-A. po dziewięciu miesiącach trafił do laski marszałkow- Przystępujemy do trzeciego czytania. skiej? Dziękuję bardzo. (Oklaski) Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Ewę Wolak. Marszałek:

Poseł Sprawozdawca Ewa Wolak: Dziękuję bardzo. Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi sekretarza Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Komisja Ochrony stanu w Ministerstwie Środowiska pana ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa reko- Stanisława Gawłowskiego. menduje Wysokiej Izbie odrzucenie dwóch zgłoszo- nych poprawek. Dziękuję. (Oklaski) Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Marszałek: Stanisław Gawłowski:

Dziękuję, pani poseł. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przyjęcie tej po- Przystępujemy do trzeciego czytania. prawki oznaczałoby działanie wbrew interesom sa- Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za- morządów terytorialnych. To rzeczywiście jest prze- wartego w sprawozdaniu w druku nr 2284. pis przejściowy, który pozwala na to, żeby samorządy Komisja przedstawia w dodatkowym sprawozda- terytorialne bądź spółki wykonujące zadania z za- niu poprawki, nad którymi głosować będziemy w pierw- kresu gospodarki wodno-ściekowej nie były obciąża- szej kolejności. ne ponadnormatywnymi karami – to po pierwsze. Po W 1. poprawce wnioskodawcy proponują skreślić drugie, są to przepisy, które rzeczywiście dostosowu- art. 8 projektu ustawy nowelizującej. ją przepisy prawa polskiego do prawa europejskiego. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Proces uzgadniania właściwego zapisu w polskim Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Annę prawie z Komisją Europejską i samorządami teryto- Paluch. rialnymi bezpośrednio tym zainteresowanymi mu- Przypominam o limicie czasu na zadanie pytania siał zająć trochę czasu, ale tak jak wielokrotnie to – 1 minuta. wyjaśniałem, i na poziomie komisji, i na poziomie prac w parlamencie wszystkie ważne kwestie w tej sprawie zostały uzgodnione i samorządy akceptują te Poseł Anna Paluch: rozwiązania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Dziękuję bardzo. Wysoka Izbo! Artykuł 8 projektu stanowi, że or- Marszałek: gany właściwe do wydawania zintegrowanych pozwo- leń wodnoprawnych dokonają przeglądu pozwoleń Dziękuję bardzo, panie ministrze. udzielonych oczyszczalniom ścieków powyżej 10 tys. Przystępujemy do głosowania. równoważnej liczby mieszkańców w terminie do Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 1. po- 31 grudnia 2015 r. i w razie potrzeby zmienią je lub prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. uchylą oraz wydadzą nowe pozwolenia, dostosowując Kto jest przeciw? je do nowych wartości zanieczyszczeń, które określa- Kto się wstrzymał? 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 166 Punkt 4. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek na wsparcie działań związanych z gospodarką wodno-ściekową w okresie trochę dłuższym niż dwuletni Głosowało 435 posłów. Za oddało głos 147 posłów, wydano nieco ponad 5 mld zł. Gdybyśmy zastosowa- przeciwnego zdania było 284 posłów, 4 posłów li analogię, to za rządów Platformy i PSL powinni- wstrzymało się od głosu. śmy wydać 15–16 mld zł. Na wsparcie działań w za- Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. kresie gospodarki wodno-ściekowej wydaliśmy w tym W 2. poprawce w dodawanym ust. 4 do art. 20 czasie ok. 36 mld zł, pani poseł. Powtórzę to, żeby projektu ustawy nowelizującej wnioskodawcy propo- pani miała skalę. (Oklaski) To jest znacząco więcej, nują, aby Rada Ministrów dokonała oceny skutków niż wam udało się zrealizować. finansowych wynikających z określonych przepisów (Poseł Anna Paluch: Sprostowanie.) ustawy Prawo wodne. Zaraz pani poseł pewnie będzie mówić, że korzy- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. stamy ze środków unijnych. Przypomnę, że rządy Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Prawa i Sprawiedliwości miały miejsce w latach Paluch. 2006–2007. Polska dysponowała wtedy wsparciem ze środków unijnych z okresu 2004–2006. Na działania związane z szeroko rozumianą ochroną środowiska Poseł Anna Paluch: była pula blisko 3 mld euro. Łatwo przeliczyć, że rów- nież mogliście osiągnąć dobry skutek wykorzystania Wysoka Izbo! Jedna z poprzednich aktualizacji tych środków. Środki z tamtej perspektywy finan- „Krajowego programu oczyszczania ścieków komu- sowej zostały de facto uruchomione po roku 2007, nalnych” zawiera oszacowanie kosztów działań do- w 2008 r. Zrodziło to całe mnóstwo komplikacji, bo stosowawczych na ok. 40 mld zł. W omawianym tutaj wiele gmin, takich choćby jak Warszawa, miało prob- projekcie, jeśli chodzi o ocenę skutków regulacji, lem z wykorzystaniem tych pieniędzy w perspekty- mówi się o 918 mln. W raporcie Najwyższej Izby Kon- wie do zakończenia okresu finansowego, czyli do troli stwierdza się, że na dzień 31 grudnia 2015 r. końca 2010 r. będzie gotowych 31% inwestycji wymaganych w celu Mówiłem również o tym, że środki pomocowe są dostosowania do wymogów dyrektywy. Przypomnę, cały czas do dyspozycji. Jeśli chodzi o najbliższe kon- że w odpowiedzi na dezyderat komisji ochrony środo- kursy, które dotyczą wspierania gospodarki wodno- wiska sprzed roku, z lipca ub.r., pan minister Ga- -ściekowej, to termin składania wniosków w przy- włowski stwierdził, cytuję: Konieczne będzie znale- zienie dodatkowych źródeł finansowania inwestycji padku jednego z nich upływa 30 maja, a w przypadku ściekowych służących dostosowaniu do wymogów drugiego – 6 czerwca. Te gminy, które są tym zain- art. 5 ust. 2. teresowane, mogą składać w tej części aplikacje. A więc mam pytanie: Dlaczego pan minister Ga- Ostatnia rzecz. Myślę, że dla większości osób na włowski szuka dodatkowych źródeł finansowania, tej sali jest to oczywiste, że zadania w zakresie go- o których tutaj czytaliśmy, w budżetach gmin? Czy spodarki wodno-ściekowej to zadania własne gminy rząd PO–PSL stać tylko na zrzucanie obciążeń na i gminy realizują je od pierwszego dnia powstania, gminy? (Dzwonek) Dlaczego np. w 2008 r. wydano czyli od 1990 r. Dziękuję bardzo. (Oklaski) 100 mln zł na organizację konferencji COP 14 z pie- niędzy narodowego funduszu ochrony środowiska, zamiast za te pieniądze zrobić oczyszczalnie? Dzię- Marszałek: kuję bardzo. (Oklaski) Dziękuję bardzo panu ministrowi. Pani poseł Anna Paluch w trybie sprostowania. Marszałek: Bardzo proszę.

Dziękuję bardzo. Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi sekretarza Poseł Anna Paluch: stanu w Ministerstwie Środowiska pana ministra Stanisława Gawłowskiego. Dziękuję bardzo, pani marszałek. W oczywisty sposób pan minister zwracał się do mnie. Sekretarz Stanu Panie ministrze, zapomniał pan dodać, że wasz w Ministerstwie Środowiska rząd dysponował kwotą 5 mld euro na realizację Stanisław Gawłowski: trzech priorytetów środowiskowych programu „In- frastruktura i środowisko”. Żeby było weselej, po- Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mówiłem o tym wiem, że wyrzucenie listy projektów kluczowych na wczoraj na posiedzeniu komisji. Jak widać, potrzebne samym początku działania waszego rządu doprowa- jest większe gremium, powtórzę w związku z tym dziło do tego, że w 2008 r. nie wydaliście na te prio- jeszcze raz. W czasie rządów Prawa i Sprawiedliwości rytety środowiskowe nawet złamanego euro. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkty 4., 5. i 6. porządku dziennego – głosowanie 167

Poseł Anna Paluch Marszałek:

Krótko mówiąc, panie ministrze, wydaliście te Dziękuję bardzo. pieniądze, bo dysponowaliście kilkunastokrotnie Przystępujemy do głosowania nad całością pro- większą pulą pieniędzy niż wszystkie poprzednie rzą- jektu ustawy. dy. Rezultat tego działania powinniśmy ocenić po Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- efektach rzeczowych, bo jak uczy historia programu łości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo wod- budowy dróg krajowych, nie zawsze wydanie dużych ne oraz niektórych innych ustaw, w brzmieniu pro- kwot pieniędzy wiąże się z osiągnięciem zakładanego ponowanym przez Komisję Ochrony Środowiska, efektu rzeczowego. Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, zechce podnieść Krótko mówiąc, oceni to z czasem, jak sadzę, Naj- rękę i nacisnąć przycisk. wyższa Izba Kontroli albo inne organy. Przypomnę Kto jest przeciw? tylko jeden passus ze sprawozdania NIK, że aktuali- Kto się wstrzymał? zacje „Krajowego programu oczyszczania ścieków Głosowało 437 posłów. Za oddało głos 296 posłów, komunalnych” przestały być instrumentem wdraża- przeciwnego zdania było 140 posłów, 1 poseł wstrzy- nia tego programu z powodu fałszowania danych, mał się od głosu. czego dokonywał pan jako minister, jak również pod- Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie legli panu urzędnicy. (Poruszenie na sali) Proszę so- ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw. bie zajrzeć do sprawozdania NIK sprzed roku. Dzię- Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. po- kuję bardzo. (Oklaski) rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mniej- szości Narodowych i Etnicznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o mniejszoś- Marszałek: ciach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz ustawy o działach administra- Przystępujemy do głosowania. cji rządowej. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 2. po- Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- prawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. wionego przez pana posła Arkadego Fiedlera oraz Kto jest przeciw? przeprowadził dyskusję. Kto się wstrzymał? W dyskusji nie zgłoszono poprawek. Głosowało 437 posłów. Za poprawką oddało głos Przystępujemy do trzeciego czytania. 134 posłów, przeciwnego zdania było 303 posłów, nie Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za- było głosów wstrzymujących się. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. wartego w sprawozdaniu w druku nr 2291. Przystępujemy do głosowania nad całością pro- Wnioski mniejszości 1. i 2. zostały wycofane przez jektu ustawy. wnioskodawców. Pani poseł Anna Paluch. Przystępujemy do głosowania. (Głos z sali: Nie.) Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- łości projektu ustawy o zmianie ustawy o mniejszoś- ciach narodowych i etnicznych oraz o języku regio- Poseł Anna Paluch: nalnym oraz ustawy o działach administracji rządo- wej, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Dziękuję bardzo. Mniejszości Narodowych i Etnicznych, zechce pod- Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pragnę przypo- nieść rękę i nacisnąć przycisk. mnieć, że omawiany dzisiaj projekt ustawy wdraża Kto jest przeciw? do naszego porządku prawnego cztery dyrektywy: Kto się wstrzymał? dyrektywę ściekową, ramową dyrektywę wodną, dy- Głosowało 436 posłów. Za oddało głos 434 posłów, rektywę w sprawie ochrony wód podziemnych oraz nie było głosów przeciwnych, były 2 głosy wstrzymu- dyrektywę w sprawie oceny ryzyka powodziowego. jące się. Krótko mówiąc, rząd, chcąc doprowadzić do tego, Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie żeby posłowie nie składali wniosków o odrzucenie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych i nie głosowali przeciwko, zastosował fortel w posta- oraz o języku regionalnym oraz ustawy o działach ci tzw. sprzedaży wiązanej. administracji rządowej. Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Klub Prawo i Spra- Powracamy do rozpatrzenia punktu 6. po- wiedliwość nie wyraża zgody na takie traktowanie rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kul- przedsiębiorców, że w przeddzień upływu terminu tury i Środków Przekazu o poselskim projekcie narzuca im się nowe warunki i nie oszacowuje się uchwały w sprawie uczczenia 10. rocznicy śmier- właściwie kosztów działań dostosowawczych, dlatego ci Jacka Kaczmarskiego. będzie głosował przeciw. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- (Głos z sali: Nic nowego.) wionego przez panią poseł Zofię Ławrynowicz i prze- (Głos z sali: Głosujcie, jak chcecie.) prowadził dyskusję. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 168 Punkty 6., 9., 10. i 13. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- łości projektu ustawy o standaryzacji niektórych W dyskusji nie zgłoszono poprawek. wzorów pism w procedurach administracyjnych, Przechodzimy do głosowania. w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwy- Komisja wnosi o przyjęcie projektu uchwały za- czajną do spraw związanych z ograniczaniem biuro- wartego w sprawozdaniu w druku nr 2279. kracji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw? Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- Kto się wstrzymał? łości projektu uchwały w sprawie uczczenia 10. rocz- Głosowało 434 posłów. Za oddało głos 401 posłów, nicy śmierci Jacka Kaczmarskiego, w brzmieniu przeciwnego zdania było 33 posłów, nie było głosów proponowanym przez Komisję Kultury i Środków wstrzymujących się. Przekazu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie Kto jest przeciw? niektórych ustaw w związku ze standaryzacją niektó- Kto się wstrzymał? rych wzorów pism w procedurach administracyjnych. Głosowało 434 posłów. Za oddało głos 434 posłów, Powracamy do rozpatrzenia punktu 13. ponie było głosów przeciwnych i wstrzymujących się. rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Fi- Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie nansów Publicznych o uchwale Senatu w spra- uczczenia Jacka Kaczmarskiego w 10. rocznicę Jego wie ustawy o zmianie ustawy o nadzorze uzupeł- śmierci. niającym nad instytucjami kredytowymi, zakła- Powracamy do rozpatrzenia punktu 9. po- dami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i fir- rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Infra- mami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład struktury o rządowym projekcie ustawy o zmia- konglomeratu finansowego oraz niektórych in- nie ustawy o autostradach płatnych oraz o Kra- nych ustaw. jowym Funduszu Drogowym oraz niektórych Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- innych ustaw. wionego przez panią poseł Krystynę Skowrońską Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- oraz przeprowadził dyskusję. wionego przez pana posła Macieja Banaszaka oraz Przechodzimy do głosowania. przeprowadził dyskusję. Przypominam, że Sejm odrzuca poprawki Senatu W dyskusji nie zgłoszono poprawek. bezwzględną większością głosów w obecności co naj- Przystępujemy do trzeciego czytania. mniej połowy ustawowej liczby posłów. Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bez- w brzmieniu przedłożenia zawartego w druku nr 2241. względną większością głosów, uważa się ją za przy- Przystępujemy do głosowania. jętą. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- łości projektu ustawy o zmianie ustawy o autostra- Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie dach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogo- poprawek Senatu. wym oraz niektórych innych ustaw, w brzmieniu Wszystkie poprawki Senat zgłosił do art. 1 ustawy przedłożenia zawartego w druku nr 2241, zechce nowelizującej zawierającego zmiany do ustawy o nad- podnieść rękę i nacisnąć przycisk. zorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, Kto jest przeciw? zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i fir- Kto się wstrzymał? mami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglo- Głosowało 435 posłów. Za oddało głos 293 posłów, meratu finansowego oraz niektórych innych ustaw. przeciwnego zdania było 138 posłów, 4 posłów wstrzy- W 1. poprawce do art. 3 pkt 12 Senat proponuje mało się od głosu. inne brzmienie definicji podmiotu dominującego. Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Przystępujemy do głosowania. Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 1. Powracamy do rozpatrzenia punktu 10. po- poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nad- przycisk. zwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o stan- Kto jest przeciw? daryzacji niektórych wzorów pism w procedu- Kto się wstrzymał? rach administracyjnych. Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- – 217. Za oddało głos 432 posłów, przeciwnego zdania wionego przez pana posła Adama Szejnfelda oraz był 1 poseł, nie było głosów wstrzymujących się. przeprowadził dyskusję. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu W dyskusji nie zgłoszono poprawek. bezwzględną większością głosów. Przystępujemy do trzeciego czytania. W 2. poprawce do art. 4a ust. 3 Senat proponuje, Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za- aby skreślić zdanie drugie. wartego w sprawozdaniu w druku nr 2281. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkt 13. porządku dziennego – głosowanie 169

Marszałek Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 6. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 2. przycisk. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Kto jest przeciw? przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Głosowało 437 posłów. Większość bezwzględna Kto się wstrzymał? – 219. Za oddało głos 7 posłów, przeciwnego zdania było Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna 430 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. – 217. Za oddało głos 7 posłów, przeciwnego zdania Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- było 426 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- W 7. poprawce do art. 42 Senat proponuje inne względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. brzmienie ust. 3. W 3. poprawce do art. 9 ust. 1 Senat proponuje Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. zmianę o charakterze legislacyjnym. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Przystępujemy do głosowania. 7. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem przycisk. 3. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Kto jest przeciw? przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Głosowało 434 posłów. Większość bezwzględna Kto się wstrzymał? – 218. Za oddał głos tylko 1 poseł, przeciwnego zdania Głosowało 435 posłów. Większość bezwzględna było 433 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. – 218. Za oddało głos 2 posłów, przeciwnego zdania Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- było 433 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- W 8. poprawce do art. 55a Senat proponuje, aby względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. zadania określone w tym przepisie wykonywały ko- W 4. poprawce do art. 9 ust. 2 Senat proponuje legia organów nadzoru powołane na podstawie regu- zmianę o charakterze redakcyjnym. lacji sektorowych. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 4. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć 8. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna Głosowało 437 posłów. Większość bezwzględna – 216. Za oddało głos 2 posłów, przeciwnego zdania – 219. Nie było głosów za ani wstrzymujących się, było 429 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. 437 głosów było przeciwnych. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. W 5. poprawce do art. 9a pkt 1 Senat proponuje, W 9. poprawce do art. 57 ust. 1 Senat proponuje, aby skreślić wyrazy „pkt 1–3”. aby w pkt 1 skreślić wyraz „wszystkich”. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 5. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć 9. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Głosowało 436 posłów. Większość bezwzględna Głosowało 429 posłów. Większość bezwzględna – 219. Za oddało głos 399 posłów, przeciwnego zdania – 215. Za oddało głos 6 posłów, przeciwnego zdania było 37 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. było 423 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- bezwzględną większością głosów. nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. W 6. poprawce do art. 9a Senat proponuje zmiany W 10. poprawce do art. 57 Senat proponuje, aby o charakterze redakcyjnym. nie dodawać ust. 3. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 170 Punkty 13. i 14. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Głosowało 426 posłów. Większość bezwzględna – 214. Za oddał głos tylko 1 poseł, przeciwnego zdania Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem było 425 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. 10. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- przycisk. nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. Kto jest przeciw? W 7. poprawce do art. 132e ust. 1 pkt 6 lit. b Senat Kto się wstrzymał? proponuje zmianę o charakterze legislacyjnym. Głosowało 435 posłów. Większość bezwzględna Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. – 218. Za oddało głos 410 posłów, przeciwnego zdania Przystępujemy do głosowania. było 25 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu 7. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć bezwzględną większością głosów. przycisk. Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie uchwały Se- Kto jest przeciw? natu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o nadzorze Kto się wstrzymał? uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, za- Głosowało 433 posłów. Większość bezwzględna kładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firma- – 217. Za oddało głos 428 posłów, przeciwnego zdania mi inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglome- było 5 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. ratu finansowego oraz niektórych innych ustaw. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Powracamy do rozpatrzenia punktu 14. po- bezwzględną większością głosów. rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obro- W 8. poprawce do art. 161 ust. 1 oraz art. 170 ust. 1 ny Narodowej o uchwale Senatu w sprawie usta- Senat proponuje skreślić wyrazy „niebędących przed- wy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku siębiorcami”. obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektó- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. rych innych ustaw. Przystępujemy do głosowania. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem wionego przez pana posła Stefana Niesiołowskiego 8. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć oraz przeprowadził dyskusję. przycisk. Przechodzimy do głosowania. Kto jest przeciw? Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowa- Kto się wstrzymał? nymi w poprzednim punkcie porządku dziennego. Głosowało 438 posłów. Większość bezwzględna Wszystkie poprawki Senat zgłosił do art. 1 ustawy – 220. Za oddał głos 1 poseł, przeciwnego zdania było nowelizującej zawierającego zmiany do ustawy o po- 434 posłów, 3 posłów wstrzymało się od głosu. wszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- W poprawkach od 1. do 5. Senat proponuje zmiany o charakterze redakcyjnym. nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. W 9. poprawce do art. 224 pkt 4 oraz art. 241 ust. 1 Komisja wnosi o ich przyjęcie. pkt 4 Senat proponuje doprecyzowanie zmienianych Przystępujemy do głosowania. przepisów. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. poprawek Senatu od 1. do 5., zechce podnieść rękę Przystępujemy do głosowania. i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Kto jest przeciw? 9. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Kto się wstrzymał? przycisk. Głosowało 437 posłów. Większość bezwzględna – 219. Kto jest przeciw? Za oddało głos 5 posłów, przeciwnego zdania było Kto się wstrzymał? 432 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. Głosowało 438 posłów. Większość bezwzględna – 220. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- Za zagłosował tylko 1 poseł, przeciwnego zdania było nej większości głosów poprawki Senatu przyjął. 434 posłów, wstrzymało się od głosu 3 posłów. W 6. poprawce do art. 132e ust. 1 pkt 4 Senat Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- proponuje, aby żołnierzom, o których mowa w tym względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. przepisie, przysługiwał zwrot opłat związanych z na- Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie uchwały uką dzieci w szkole podstawowej, gimnazjum i szko- Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o po- le średniej, jeżeli przebywają z żołnierzem za granicą. wszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Pol- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. skiej oraz niektórych innych ustaw. Przystępujemy do głosowania. Powracamy do rozpatrzenia punktu 15. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edu- 6. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć kacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorzą- przycisk. du Terytorialnego i Polityki Regionalnej o uchwa- Kto jest przeciw? le Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Kto się wstrzymał? o systemie oświaty oraz ustawy o cudzoziemcach. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkt 15. porządku dziennego – głosowanie 171

Marszałek Marszałek:

Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- Dziękuję bardzo. wionego przez panią poseł Krystynę Szumilas oraz Odpowiedzi udzieli minister edukacji narodowej, przeprowadził dyskusję. pani minister Joanna Kluzik-Rostkowska. Przechodzimy do głosowania. Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowa- nymi w poprzednim punkcie porządku dziennego. Minister Edukacji Narodowej W 4. poprawce Senat proponuje nie dokonywać Joanna Kluzik-Rostkowska: zmiany w ustawie o cudzoziemcach. Z poprawką tą łączą się poprawki 1. i 3. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o pierw- Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. sze pytanie, panie pośle, spędziliśmy tutaj dwie go- Komisje wnoszą o ich przyjęcie. dziny o poranku, dyskutując o podręczniku. Rzeczy- Przystępujemy do głosowania. wiście są takie miejsca w Polsce, w których rodzice Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem zasięgali opinii poradni. Mają do tego pełne prawo, poprawek Senatu: 1., 3. i 4., zechce podnieść rękę aczkolwiek każdy pedagog panu powie, że im bliżej i nacisnąć przycisk. roku szkolnego, tym większa jest szansa uzyskania Kto jest przeciw? rzetelnej opinii. Opinia z lutego czy stycznia ma Kto się wstrzymał? znacznie mniej sensu. Jestem przekonana, że w każ- Głosowało 440 posłów. Większość bezwzględna dym roczniku jest grupa dzieci, które powinny pójść – 221. Za oddało głos 31 posłów, przeciwnego zdania do szkoły później. To nie są duże grupy, ale w każdym było 396 posłów, 13 posłów wstrzymało się od głosu. roczniku takie dzieci są i trzeba to uszanować. Je- Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- stem przekonana, że część rodziców poprosiła o to nej większości głosów poprawki Senatu przyjął. zaświadczenie na wszelki wypadek, dlatego że w tej W 2. poprawce do art. 7 ust. 1e–1g ustawy o sy- chwili mamy rekrutację do przedszkoli i ci rodzice stemie oświaty Senat proponuje m.in., aby w szkole realną decyzję podejmą pod koniec sierpnia. Już podstawowej, w tym specjalnej i integracyjnej, mógł w tej chwili mamy telefony do ministerstwa, bo dzwo- być zatrudniony asystent nauczyciela lub osoby, nią rodzice, którzy takie dokumenty odroczenia uzy- o której mowa w ust. 1a, prowadzących zajęcia w kla- skali, i pytają, co mają z tymi dokumentami zrobić, sach I–III lub asystent wychowawcy świetlicy. bo zmienili decyzję przez ostatni miesiąc czy dwa Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki. miesiące. Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Pyta pan, co będzie z podręcznikami. Jeżeli jakieś Pawła Baucia. dziecko nie pójdzie do szkoły w roku 2014, to pójdzie w roku 2015 i ten podręcznik będzie na to dziecko czekał. To jest kwestia pierwsza. Jeżeli chodzi o kwe- Poseł Piotr Paweł Bauć: stię drugą, nie mam żadnych wątpliwości, że asystent to jest dobra forma zarówno z punktu widzenia dzie- Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Pani Minister! cka, jak i z punktu widzenia potrzeby utrzymania Mam pytanie do pani minister związane z tą ustawą, czy stworzenia miejsca pracy w szkole. Były bardzo z częścią związaną z sześciolatkami. Mianowicie pra- duże obawy szkół, nauczycieli, środowisk nauczyciel- sa, radio, telewizja donoszą, że masowo rodzice sta- skich, że ten przepis będzie próbą wprowadzenia wiają się z sześciolatkami do poradni psychologiczno- bocznymi drzwiami do szkół osób, które nie będą -pedagogicznych, aby odroczyć przyjście tych dzieci zatrudnione na podstawie Karty Nauczyciela. Ja nie do szkół. W związku z tym mam pytanie, które się mam takich obaw, natomiast, ponieważ było to zgła- wiąże z ustawą, z omawianą przez nas kwestią pod- szane przez różne środowiska, postanowiliśmy pójść ręczników. Co się stanie z tymi podręcznikami, jeże- na kompromis i powiedzieć: dobrze, zaczniemy od li z planowanych 150 tys. dzieci po odroczeniu przyj- klas I–III, zobaczymy, jak to będzie działało. Mam dzie 2, 3, może 4 tys.? Czy te podręczniki będą zale- nadzieję, że w najbliższym czasie spokojnie, już bez gały w ministerstwie, czy będą rozwiezione i nie tych obaw będziemy mogli to rozszerzyć, wprowadzić wiadomo, gdzie się znajdą? Kto będzie miał nad tym asystenta również do starszych klas. Nie ma żadnych pieczę? Biblioteka, która nie będzie przystosowana, wątpliwości, że jest bezwzględnie potrzebny w kla- bo nie będzie w niej miejsca? Czy państwo to przewi- sach I–III. Dziękuję bardzo. (Oklaski) dzieliście? I drugie pytanie, związane właśnie z asy- stentem. Dlaczego wycofaliście się z tego, żeby asystent był we wszystkich klasach szkoły podstawowej? Marszałek: (Dzwonek) Trudności wychowawcze są też w IV, V i VI klasie, pewnie tam też ten asystent by się przy- Dziękuję bardzo. dał. Dziękuję. Przystępujemy do głosowania. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 172 Punkty 15., 16. i 17. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto się wstrzymał? Głosowało 434 posłów. Większość bezwzględna Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem – 218. Za oddało głos 138 posłów, przeciwnego zdania 2. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć było 296 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. przycisk. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- Kto jest przeciw? nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. Kto się wstrzymał? W 3. poprawce do art. 38a ust. 3 Senat proponuje Głosowało 436 posłów. Większość bezwzględna m.in. dodanie pkt 6 i 7. – 219. Za oddało głos 30 posłów, przeciwnego zdania Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. było 264 posłów, 142 posłów wstrzymało się od głosu. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. 3. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Poprawki Senatu 3. i 4. już rozpatrzyliśmy. przycisk. Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie uchwały Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o syste- Kto jest przeciw? mie oświaty oraz ustawy o cudzoziemcach. Kto się wstrzymał? Powracamy do rozpatrzenia punktu 16. po- Głosowało 436 posłów. Większość bezwzględna rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Infra- – 219. Za oddało głos 164 posłów, przeciwnego zdania struktury o uchwale Senatu w sprawie ustawy było 272 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym, usta- Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- wy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywa- nej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. tyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie uchwały Koleje Państwowe” oraz ustawy o Funduszu Ko- Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o trans- lejowym. porcie kolejowym, ustawy o komercjalizacji, restruk- Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- turyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwo- wionego przez pana posła Stanisława Lamczyka oraz wego „Polskie Koleje Państwowe” oraz ustawy o Fun- przeprowadził dyskusję. duszu Kolejowym. Przechodzimy do głosowania. Powracamy do rozpatrzenia punktu 17. po- Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowa- rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Poli- nymi w poprzednim punkcie porządku dziennego. tyki Społecznej i Rodziny o uchwale Senatu Wszystkie poprawki Senat zgłosił do art. 1 ustawy w sprawie ustawy o zmianie ustawy o świadcze- nowelizującej zawierającego zmiany do ustawy o trans- niach rodzinnych. porcie kolejowym. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedsta- W 1. poprawce do art. 33 Senat proponuje m.in. wionego przez panią poseł Magdalenę Kochan oraz dodanie ust. 8c. przeprowadził dyskusję. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przechodzimy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Głosować będziemy zgodnie z zasadami stosowa- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem nymi w poprzednim punkcie porządku dziennego. 1. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć W 1. poprawce… przycisk. Pani poseł zgłasza się do pytania w sprawie tej Kto jest przeciw? poprawki? Kto się wstrzymał? (Poseł Anna Bańkowska: Tak.) Głosowało 431 posłów. Większość bezwzględna – 216. Przeczytam tylko jej treść. Za oddało głos tylko 2 posłów, przeciwnego zdania było 429 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. W 1. poprawce do art. 1 ustawy nowelizującej za- Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- wierającego zmiany do ustawy o świadczeniach ro- względnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął. dzinnych Senat proponuje m.in. wprowadzić do usta- W 2. poprawce do art. 38 ust. 3 Senat proponuje wy przepisy dotyczące corocznej waloryzacji kwoty zmiany dotyczące finansowania kosztów utrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. infrastruktury kolejowej. Z poprawką tą łączy się poprawka 2. polegająca Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. na dodaniu art. 2a i 2b do ustawy nowelizującej. Przystępujemy do głosowania. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Komisja wnosi o ich przyjęcie. 2. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Annę przycisk. Bańkowską. Kto jest przeciw? Pani poseł, bardzo proszę. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkt 17. porządku dziennego – głosowanie 173

Poseł Anna Bańkowska: Minister Pracy i Polityki Społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz: Pani marszałek, chciałabym skierować pytanie do pana ministra pracy i polityki społecznej, korzystając Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tak jak z pana obecności. deklarowaliśmy w czasie ostatniego posiedzenia Sej- Otóż czy nie uważa pan, że wprowadzając słusznie mu, podczas obrad Senatu została wprowadzona po- waloryzację świadczeń przedemerytalnych, a równo- prawka dotycząca waloryzacji świadczeń pielęgnacyj- cześnie wprowadzając zasadę weryfikacji co trzy lata nych dla rodziców dzieci niepełnosprawnych. Po- tzw. specjalnych zasiłków opiekuńczych dla opieku- prawka ta została przyjęta, dzisiaj jest przedłożona nów osób dorosłych, tymi zapisami powodujecie pań- Wysokiej Izbie do akceptacji. Z tego zobowiązania stwo niekonstytucyjność tej ustawy? To jest pierwsze wywiązaliśmy się. To umożliwia wprowadzenie pod- pytanie. wyżki świadczeń pielęgnacyjnych dla rodziców dzie- Drugie: Co ministerstwo pracy ma zamiar zapro- ci niepełnosprawnych w wysokości: do 1000 zł od ponować opiekunom osób dorosłych, którzy od dwóch maja tego roku, 1200 zł – od stycznia 2015 r. i 1300 zł czy już trzech tygodni protestują pod Sejmem, pod- – od 2016 r. czas, jak zapowiadacie, tzw. okrągłego stołu? Dlacze- Przechodzimy zatem do kolejnego etapu dyskusji go te spotkania mają się odbyć dopiero 30 kwietnia, nad wsparciem dla osób niepełnosprawnych. To jest co może oznaczać, że ci opiekunowie kolejne dni, zakończenie pracy nad tym rozwiązaniem legislacyj- słusznie protestując, spędzą pod Sejmem? Dziękuję. nym. Pan prezydent podpisał wczoraj ustawę wyko- (Oklaski) nującą wyrok Trybunału Konstytucyjnego, która przywraca świadczenia pieniężne opiekunom doro- Marszałek: słych. Przechodzimy teraz do dyskusji nad całością systemu wsparcia osób niepełnosprawnych nie tylko Dziękuję bardzo. w zakresie świadczeń pieniężnych, nie tylko w zakre- Proszę o zabranie głosu pana posła Arkadiusza sie świadczenia pielęgnacyjnego, ale również w za- Mularczyka. kresie zasiłków pielęgnacyjnych, wsparcia na rynku pracy, edukacji, polityki zdrowotnej, rehabilitacji. To Poseł Arkadiusz Mularczyk: jest cały pakiet zagadnień, którym będziemy się zaj- mować nie na jednym spotkaniu w dniu 30 kwietnia, Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! na które zostali zaproszeni i rodzice dzieci niepełno- Szanowni Państwo! Dzisiejszy dzień jest niewątpli- sprawnych, i opiekunowie dorosłych, i organizacje wie sukcesem protestujących rodziców dzieci niepeł- pozarządowe, i eksperci, i państwo ze wszystkich nosprawnych. Dzisiaj na galerii sejmowej jest ich klubów parlamentarnych. Przedstawiciele mogą delegacja. Chciałbym was serdecznie przywitać. wziąć udział w tym spotkaniu, które nie ograniczy (Oklaski) To dzięki waszej determinacji, waszej od- się do jednego dnia i jednego wydarzenia. To jest zbyt wadze 100 tys. dzieci w Polsce będzie miało lepsze szeroki problem, żeby rozstrzygnąć wszystkie spra- warunki życia, funkcjonowania, opieki, rehabilitacji. wy, i nie wyciągnie się ustaw z kapelusza, tylko krok Dnia 30 kwietnia odbędzie się okrągły stół w spra- po kroku, razem, w szerokiej konsultacji z różnymi wie sytuacji osób niepełnosprawnych. Mam do pana, środowiskami możemy wypracować docelowy system panie ministrze, pytanie, podobnie jak pani poseł wsparcia osób niepełnosprawnych. Bańkowska: Jakie postulaty przedstawi pan zarówno Natomiast z grupą, która protestuje przed Sej- rodzicom dzieci niepełnosprawnych, jak i protestują- mem, rozmawiamy cały czas. W tym momencie roz- cym opiekunom dorosłych niepełnosprawnych? Bo, przypomnę, oni już 28. dzień protestują pod gołym mawia z nimi pani minister Seredyn, jesteśmy niebem, pod polskim parlamentem. Panie ministrze, w stałym kontakcie. Cieszę się, że dzisiaj Wysoka proponuję panu, żeby pan po tych głosowaniach wy- Izba może zająć się tą poprawką i zakończyć pierwszy szedł do nich, powiedział, co im pan zaproponuje etap dotyczący wsparcia rodziców dzieci niepełno- podczas okrągłego stołu (Dzwonek), zaprosił ich i po- sprawnych. Dziękuję bardzo. (Oklaski) prosił o zakończenie tego protestu, dlatego że jego dalsze trwanie zagraża ich zdrowiu i życiu. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Marszałek:

Dziękuję bardzo. Marszałek: Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem Dziękuję bardzo. poprawek Senatu 1. i 2., zechce podnieść rękę i na- O zabranie głosu celem udzielenia odpowiedzi cisnąć przycisk. proszę ministra pracy i polityki społecznej pana Wła- Kto jest przeciw? dysława Kosiniaka-Kamysza. Kto się wstrzymał? 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 174 Punkty 17. i 19. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Poseł Marzena Dorota Wróbel:

Głosowało 438 posłów. Większość bezwzględna ...w wyniku wprowadzenia w Polsce edukacji sek- – 220. Za oddało głos 2 posłów, przeciwnego zdania sualnej typu A jest znacznie mniej nieplanowanych było 436 posłów, nie było głosów wstrzymujących się. poczęć... Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględ- (Głos z sali: Dość już tego.) nej większości głosów poprawki Senatu przyjął. ...aniżeli w Wielkiej Brytanii, gdzie występuje mo- Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie uchwały del typu B? Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o świad- czeniach rodzinnych. (Oklaski) Powracamy do rozpatrzenia punktu 19. po- Marszałek: rządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edu- kacji, Nauki i Młodzieży o poselskim projekcie Pani poseł, bardzo panią proszę, dwukrotnie zo- stał przekroczony czas. ustawy o edukacji seksualnej. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Piotra Pawła Baucia oraz Poseł Marzena Dorota Wróbel: przeprowadził dyskusję. Przechodzimy do głosowania. Wskaźniki to 15 do 25. Komisja wnosi o odrzucenie projektu ustawy zawartego w druku nr 1298. Odrzucenie tego wniosku będzie oznaczało, że Sejm Marszałek: skierował projekt ustawy do Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży w celu ponownego rozpatrzenia. Pani poseł, dziękuję. Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Ma- Pan poseł Piotr Paweł Bauć. rzenę Dorotę Wróbel. (Poruszenie na sali) (Głosy z sali: Ooo...) Poseł Piotr Paweł Bauć:

Poseł Marzena Dorota Wróbel: Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałbym skierować pytanie do pani minister. Mia- Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! nowicie w czasie debaty w tej sali pani minister po- Mam do pani pytanie. Czy prawdą jest, że model edu- wiedziała, że będą prowadzone przez IBE badania kacji seksualnej, który jest wprowadzany w polskich dotyczące seksualności, postrzegania seksualności. szkołach, jest modelem bardzo dobrym i bardzo sku- Badania podobno już się rozpoczęły albo pani mini- tecznym? Jest to model oparty na postawie wstrze- ster o to się zwraca. Chciałbym się dowiedzieć, jakie mięźliwości seksualnej. (Wesołość na sali) Czy praw- są przewidziane konkretne terminy, kiedy te badania dą jest, że projekt, nad którym będziemy głosować, będą rozpoczęte, zakończone, kiedy będą ogłoszone jest projektem, którego celem jest wprowadzenie wyniki. Jestem bowiem trochę zaniepokojony obiet- edukacji seksualnej typu B, czyli tzw. biologicznej? nicami, że możemy nigdy nie doczekać się tych wy- ników, tym bardziej że sprawa jest bardzo pilna, bo Czy prawdą jest, że ten projekt oparty jest na stan- gdybyśmy przyjęli dzisiaj przedłożoną w projekcie dardach Światowej Organizacji Zdrowia, które za- ustawę, to już nie byłoby tylu sióstr Bernadett i tylu kładają m.in. informowanie dzieci w wieku od 0 do ojców molestantów też by nie było, ponieważ mło- 4 lat o tym, czym jest masturbacja, a dzieci w wieku dzież by wiedziała, jak się ratować. od 12 lat do 15 lat mają posiąść umiejętność świado- Mam natomiast jeszcze jedną uwagę, pani mar- mego wyboru zarówno zachowań seksualnych, jak szałek. Otóż komisja debatowała nad dwoma projek- i partnerów seksualnych? (Dzwonek) Czy takie stan- tami. (Dzwonek) Okazało się, że jeden z tych projek- dardy są wpisane w ten projekt? Te zapisy oznaczają, tów był wycofany 27 września, ale informacja przy- że dzieci w wieku 15 lat mają już mieć doświadczenia szła do komisji 9 stycznia, w miesiąc po pracy komi- seksualne (Poruszenie na sali), bo wybierać można sji. Może by jednak przyspieszyć obieg dokumentów, tylko spośród tego, co się zna. Czy prawdą jest, że... żebyśmy nie debatowali nad czymś, co nie jest już (Głos z sali: Czas minął.) aktualne? Dziękuję. (Oklaski)

Marszałek: Marszałek:

Pani poseł, czas dawno już pani przekroczyła. No, może. Dziękuję pani bardzo. Pani marszałek Wanda Nowicka. (Gwar na sali) 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkt 19. porządku dziennego – głosowanie 175

Poseł Wanda Nowicka: Poseł Wanda Nowicka:

Pani Marszałkini! Pani Ministro! Wysoka Izbo! To Dziękuję bardzo. (Oklaski) jest ta chwila, na którą czekają tysiące ludzi w Polsce, młodzież i ich rodzice. (Poseł Stefan Niesiołowski: Pani zdaniem.) Marszałek: Czekają od dawna, od ponad 20 lat na to, aż wreszcie system edukacji szkolnej przyjmie projekt Dziękuję bardzo. edukacji seksualnej, który będzie miał realne zna- Odpowiedzi udzieli minister edukacji narodowej czenie dla ochrony dzieci i młodzieży przed zagroże- pani Joanna Kluzik-Rostkowska. niami związanymi ze sferą seksualną. Widząc przed sobą trzy ministry edukacji (Weso- łość na sali), z czego dwie byłe i jedną obecną, tak się Minister Edukacji Narodowej zastanawiam i zadaję pytanie: Jak to możliwe, że Joanna Kluzik-Rostkowska: panie, które stoicie i stałyście bądź stałyście na czele resortu edukacji, tak bardzo boicie się edukacji Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poświęciliśmy już (Dzwonek), tak bardzo boicie się edukacji seksualnej dzisiaj temu tematowi jakieś dwie godziny, ale rozu- (Oklaski), która jest potrzebna młodzieży? Jeżeli miem, że nigdy dość. Nie mam żadnych wątpliwości, że dobrze by było, tkwicie w naiwnym przekonaniu, że młodzież nie żeby człowiek wchodzący w dorosłość miał szansę dowie się o tych sprawach, dlaczego chcecie ją przed wyposażyć się w wiedzę, która pozwoli mu unikać tym chronić... sytuacji ryzykownych, trudnych w dorosłym życiu. (Poseł Stefan Niesiołowski: Demoralizacji się Nie mam co do tego żadnych wątpliwości. Nie mam boimy.) również wątpliwości co do tego, że bez względu na to, ...to, moi drodzy, pamiętajcie, młodzież się dowie, czy mówi o tym strona prawa, centrum czy środek, tylko dowie się w sposób nieodpowiedzialny, skrzy- opieramy się w większości na własnej intuicji i prze- wiony i nieprawdziwy. Dlatego też dajcie młodym świadczeniach co do tego, w jakim wieku młodzież ludziom tę wiedzę. (Gwar na sali) Polska młodzież sięga po te treści, jaki obraz seksualności z tego wy- chce, tak samo jak młodzież europejska, mieć takie nosi. Czy chcemy, żeby jakaś pomoc była skierowana same standardy z zakresu edukacji seksualnej. Pol- do rodziców? Czy chcemy, żeby szkoła również mogła ska młodzież chce do Europy. oczekiwać od nas jakiejś pomocy? W tej sprawie (Poseł Tomasz Kulesza: Stawiamy na bociany.) mamy wyłącznie intuicję. Nie zostawiajcie... Chciałabym mieć pewność, dlatego poprosiłam Instytut Badań Edukacyjnych o przeprowadzenie rzetelnych badań na ten temat. Badania jakościowe Marszałek: – mówiłam o tym dwie godziny temu – będą przepro- wadzane w maju i czerwcu, badania ilościowe po wa- Pani marszałek.... kacjach. Sięgniemy również do różnych innych ba- dań, które fragmentarycznie zahaczały o te kwestie w różnych latach. Mam nadzieję, że na początku 2015 r. Poseł Wanda Nowicka: spokojnie, bez politycznych emocji, z całym szacun- kiem dla tej ważnej sfery człowieka będziemy mogli ...polskiej młodzieży (Oklaski) w polskim zaścian- rozmawiać o konkretnych rozwiązaniach. Dziękuję ku. Zagłosujcie za projektem edukacji seksualnej. bardzo. (Oklaski)

Marszałek: Marszałek:

Pani marszałek, proszę dawać dobry przykład. Dziękuję bardzo. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio- Poseł Wanda Nowicka: sku komisji o odrzucenie poselskiego projektu ustawy o edukacji seksualnej, zawartego w druku nr 1298, Nigdy wam tego nie wybaczą, jeżeli teraz nie za- zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. głosujecie. Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Głosowało 435 posłów. Za głosowało 368 posłów, Marszałek: przeciwnego zdania było 63 posłów, 4 posłów wstrzy- mało się od głosu. Czas minął. Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie przyjął. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 176 Punkt 20. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek nie stosować do porozumień, których celem lub skut- kiem jest wyłącznie wyeliminowanie, ograniczenie Czy jest potrzebna przerwa? (Gwar na sali) lub naruszenie w inny sposób konkurencji na tery- (Głosy z sali: Tak.) torium niewchodzącym w skład Europejskiego Ob- (Głosy z sali: Nie.) szaru Gospodarczego. W takim razie proszę o ciszę. Już niedługo skoń- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. czymy. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Go- 2. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. spodarki o: Kto jest przeciw? — poselskim projekcie ustawy o zmianie usta- Kto się wstrzymał? wy o ochronie konkurencji i konsumentów, Głosowało 430 posłów. Za oddało głos 33 posłów, — rządowym projekcie ustawy o zmianie usta- przeciwnego zdania było 393 posłów, 4 posłów wy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz wstrzymało się od głosu. ustawy Kodeks postępowania cywilnego Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. (druki nr 1383, 1703, 2124 i 2124-A) – trzecie czy- Poprawkę 3. już rozpatrzyliśmy. tanie. W 4. poprawce w dodawanym art. 35a wniosko- Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji dawcy proponują m.in. utworzenie Rady Nieuczci- pana posła Tadeusza Aziewicza. wych Praktyk Rynkowych. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Poseł Sprawozdawca Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem Tadeusz Aziewicz: 4. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W trakcie posie- Kto się wstrzymał? dzenia Wysokiej Komisji Gospodarki zostały zgłoszo- Głosowało 417 posłów. Za oddało głos 137 posłów, ne cztery poprawki. Komisja uznała je za bezzasadne przeciwnego zdania było 274 posłów, 6 posłów wstrzy- i rekomenduje ich odrzucenie. Dziękuję. (Oklaski) mało się od głosu. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Marszałek: W 5. poprawce do art. 86 ust. od 5 od 7 wnioskodawcy proponują wprowadzić do ustawy przepisy Dziękuję bardzo, panie pośle. dotyczące zażalenia na pisemną informację prezesa Przechodzimy do głosowania. Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o bra- Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zaku podstaw do wszczęcia postępowania wyjaśniają- wartego w sprawozdaniu w druku nr 2124. cego lub postępowania antymonopolowego w spra- Komisja w dodatkowym sprawozdaniu przedsta- wach praktyk ograniczających konkurencję. wia jednocześnie poprawki, nad którymi głosować Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. będziemy w pierwszej kolejności. Pan poseł Adam Abramowicz. Wszystkie poprawki zostały zgłoszone do art. 1 projektu ustawy nowelizującej zawierającego zmiany do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Poseł Adam Abramowicz: W 1. poprawce wnioskodawcy proponują utrzy- mać dotychczasowe brzmienie pkt 6 w art. 4. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do naszych biur Z poprawką tą łączy się poprawka 3. do art. 8 poselskich napływają informacje od konsumentów ust. 1a i 2. i przedsiębiorców o licznych odmowach Urzędu Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczynania Komisja wnosi o ich odrzucenie. postępowań przeciwko nieuczciwym praktykom du- Przystępujemy do głosowania. żych korporacji. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem Podczas pracy w komisji pani prezes UOKiK-u poprawek 1. i 3., zechce podnieść rękę i nacisnąć wyjaśniała, że urząd nie może zająć się wszystkimi przycisk. zgłaszanymi naruszeniami prawa z powodu braku Kto jest przeciw? dostatecznych środków budżetowych. Urząd zajmuje Kto się wstrzymał? się zatem tylko tymi, które są zgodne z polityką rzą- Głosowało 432 posłów. Za oddało głos 34 posłów, du. Tak wyjaśniała pani prezes. Z takim stanowi- przeciwnego zdania było 264 posłów, wstrzymało się skiem nie można się zgodzić, ponieważ UOKiK powi- od głosu 134 posłów. nien kierować się wyłącznie obowiązującym w Polsce Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił. prawem, a nie instrukcjami polityków. W 2. poprawce w dodawanym art. 6b wnioskodaw- W związku z tym klub Prawa i Sprawiedliwości cy proponują, aby zakazu, o którym mowa w art. 6, złożył poprawkę, która umożliwi kontrolę sądu nad 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkty 20. i 21. porządku dziennego – głosowanie 177

Poseł Adam Abramowicz (Poseł Adam Abramowicz: Sprostowania.) Ale nie był pan wymieniony. (Gwar na sali) odmownymi decyzjami urzędu. Takie rozwiązanie Nie, z nazwiska nie. nie jest niczym nadzwyczajnym. Kontrola sądu nad Przystępujemy do głosowania. odmowami wszczynania postępowania przez proku- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem raturę istnieje i przynosi dobre owoce. Dlatego chcę 5. poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. zapytać koalicję PO i PSL: Dlaczego w dziedzinie Kto jest przeciw? ochrony praw konsumentów, zwłaszcza praw konsu- Kto się wstrzymał? mentów i małych przedsiębiorców, wobec dużych W głosowaniu wzięło udział 428 posłów. Za głoso- korporacji nie może być zastosowana taka kontrola? wało 180 posłów, przeciw było 246 posłów, 2 posłów Dziękuję. (Oklaski) wstrzymało się od głosu. Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił. Przystępujemy do głosowania nad całością pro- Marszałek: jektu ustawy. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi prezesa w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o ochro- Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pana nie konkurencji i konsumentów oraz ustawy Kodeks ministra Adama Jassera. postępowania cywilnego, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Gospodarki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Prezes Urzędu Ochrony Kto jest przeciw? Konkurencji i Konsumentów Kto się wstrzymał? Adam Jasser: W głosowaniu wzięło udział 429 posłów, za głoso- wało 294 posłów, przeciw był 1 poseł, wstrzymało się Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Wysoka 134 posłów. Izbo! Wydaje mi się, że pan poseł jednak nie do koń- Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ca rzetelnie przedstawił tę sytuację, bo UOKiK wca- ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz le nie odmawia tak wielu postępowań w sprawach, ustawy Kodeks postępowania cywilnego. które pan tutaj przytoczył, wprost przeciwnie – czę- Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21. sto spotykamy się z zarzutem, że jest wszczynanych porządku dziennego: Głosowanie nad wnio- zbyt wiele postępowań. A więc trzeba się zdecydować. skiem o odrzucenie przedstawionego przez Radę Natomiast chcę podkreślić bardzo wyraźnie, że Ministrów sprawozdania z realizacji „Krajowe- obciążanie decyzji o tym, czy wszcząć postępowanie, go programu przeciwdziałania przemocy w ro- czy go nie wszcząć, dodatkowym procesem sądowym dzinie” za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 grud- oczywiście zamuli cały system i spowoduje, że w istot- nia 2012 r. (druki nr 1950 i 2148). nych sprawach urząd nie będzie mógł skoncentrować Na 65. posiedzeniu Sejm wysłuchał sprawozdania się na podstawowych kwestiach. A więc to nie jest przedstawionego przez podsekretarza stanu w Mini- kwestia instrukcji politycznej czy jej braku, tylko to sterstwie Pracy i Polityki Społecznej Elżbietę Sere- jest kwestia osądu i analizy każdego przypadku. dyn oraz przeprowadził dyskusję. Chcę pana posła zapewnić, że zarówno ta ustawa, W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie przed- jak i ustawa o ochronie praw konsumentów, nad któ- stawionego sprawozdania. rą Sejm w tej chwili proceduje, wzmocni system Poddam ten wniosek pod głosowanie. ochrony praw konsumenckich w Polsce i UOKiK Odrzucenie tego wniosku będzie oznaczało, że z każdej sprawy będzie starał się wyciągać wnioski Sejm przyjął sprawozdanie do wiadomości. i każdą sprawę traktować poważnie. To nie znaczy, Przystępujemy do głosowania. że w przypadku każdej sprawy nastąpi wszczęcie po- Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio- stępowania, ale że za każdym razem głosy konsu- sku o odrzucenie przedstawionego przez Radę Mini- mentów będziemy traktowali poważnie i będziemy je strów sprawozdania z realizacji „Krajowego progra- traktowali jako przesłankę do tego, że mogło dojść do mu przeciwdziałania przemocy w rodzinie” za okres naruszenia zbiorowych interesów konsumenta. Dzię- od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r., zechce kuję bardzo. (Oklaski) podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Kto się wstrzymał? Sejmu Cezary Grabarczyk) W głosowaniu wzięło udział 428 posłów. Za głosowa- ło 203, przeciw – 225 posłów, nikt się nie wstrzymał. Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie odrzucił, Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: a tym samym przyjął sprawozdanie do wiadomości. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 22. Dziękuję panu ministrowi. porządku dziennego: Zmiany w składach osobo- W jakim trybie? wych komisji sejmowych (druk nr 2333). 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Punkt 22. porządku dziennego – głosowanie. 178 Oświadczenia poselskie

Wicemarszałek Cezary Grabarczyk Poseł Bożena Kamińska:

Prezydium Sejmu, na podstawie art. 20 ust. 1 re- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje dzisiejsze gulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu oświadczenie poselskie chciałabym poświęcić sprawie Seniorów, przedłożyło wniosek w sprawie zmian w skła- budowy w gminie Krasnopol w województwie podla- dach osobowych komisji sejmowych. skim Internetu szerokopasmowego w ramach rządo- Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos wego programu dotyczącego likwidacji białych plam. w sprawie przedstawionych propozycji Rozwój Internetu dokonuje strukturalnych prze- Nikt się nie zgłasza. obrażeń w światowej gospodarce, a jego wpływ od- Przystępujemy do głosowania. czuwalny jest w niemal wszystkich sferach życia. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio- W Polsce w ostatnich latach rynek usług szerokopas- sku w sprawie zmian w składach osobowych komisji mowych oraz niezbędnej infrastruktury telekomuni- sejmowych, w brzmieniu proponowanym w druku kacyjnej dynamicznie się rozwija. nr 2333, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W trakcie realizacji rządowego programu doty- Kto jest przeciw? czącego likwidacji białych plam w dostępie do Inter- netu w województwie podlaskim w gminie Krasnopol Kto się wstrzymał? pominięte zostały miejscowości: Czerwony Krzyż, W głosowaniu wzięło udział 418 posłów. Za głoso- Rudka, Jeziorki oraz Murowany Most. Mieszkańcy wało 407, przeciw – 2, wstrzymało się 9 posłów. tych miejscowości w związku z zaistniałą sytuacją Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie czują się traktowani jak obywatele drugiej katego- zmian w składach osobowych komisji sejmowych. rii. W obecnych czasach dostęp do Internetu to okno Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 66. po- na świat. siedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Pragnę z tego miejsca zwrócić się do pana Rafała Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygło- Trzaskowskiego, ministra administracji i cyfryzacji, szenia oświadczeń poselskich. o zwrócenie na to uwagi, z jakiego powodu wyżej Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie jeszcze wspomniane miejscowości zostały pominięte w rea- wygłosić oświadczenie? lizacji tego programu. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Nikt się nie zgłasza. Listę posłów… (Poseł Gabriela Masłowska: Jeszcze ja.) Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: Pani posłanka Masłowska – dopisujemy. Pani po- słanka Masłowska została dopisana. Dziękuję, pani poseł. Listę posłów zgłoszonych do oświadczeń uważam Głos ma pan poseł Marek Krząkała, Platforma za zamkniętą. Obywatelska. Pierwszy oświadczenie wygłosi pan poseł Szymon Giżyński, Prawo i Sprawiedliwość. Poseł Marek Krząkała:

Poseł Szymon Giżyński: Dziękuję. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym sko- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Te wszystkie rzystać z możliwości, by z tego miejsca podziękować odważne nawrócenia i zwroty akcji premiera Tuska władzom kolei za rozpoczęcie działań związanych z uporządkowaniem terenu kolejowego w okolicach i ministra Sikorskiego w sprawie Ukrainy przypomi- rybnickiego dworca PKP. nają widowiskowy efekt wrzucania do beczki z ben- Rybnik to bardzo ważny węzeł komunikacyjny na zyną niezapalonej zapałki. Od razu uprzedzam i od- południu Polski. O ile sam dworzec został w ramach rzucam zarzut, że my chcemy bądź kiedykolwiek realizacji programu modernizacji dworców kolejo- chcieliśmy do tej beczki wrzucić zapaloną zapałkę. wych kilka lat temu odnowiony i wyremontowany, My chcemy i zawsze chcieliśmy z tej beczki spuścić niezbędnych prac wymaga uporządkowanie infra- benzynę. Dziękuję uprzejmie. struktury i taboru należącego do PKP Cargo SA znajdującego się w okolicach dworca. Na torach kole- jowych składowane są lokomotywy, których stan Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: wskazuje na zużycie i przeznaczenie do zezłomowa- nia. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się stara, Dziękuję panu posłowi. niewykorzystywana parowozownia. Dzięki interwen- Głos ma pani posłanka Maria Nowak, Prawo cji zostały podjęte prace nad porządkowaniem stare- i Sprawiedliwość. go zużytego taboru nienadającego się do dalszej eks- Nie ma pani poseł ploatacji, za co chciałbym z tego miejsca władzom W tej sytuacji głos ma pani posłanka Bożena Ka- PKP Cargo serdecznie podziękować. Jednocześnie mińska, Platforma Obywatelska. mam nadzieję, że podjęte rozmowy w sprawie rewi- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Oświadczenia poselskie 179

Poseł Marek Krząkała trum Kryptologii, Centrum Operacyjne MON i wiele innych. talizacji tunelu doprowadzą do wyremontowania Punkt drugi. Alokacja kadry z rozformowanych podziemnego przejścia na perony przebiegającego dowództw na szczebel taktyczny. Zakładano, że roz- pod torami kolejowymi od strony ulic Kolejowej formowanie i zmniejszenie liczby dowództw oraz in- i Chwałowickiej. Remont dworca nie objął bowiem stytucji centralnych skutkować będzie przesunięciem w 2011 r. modernizacji przejścia podziemnego, które nadwyżki kadry z tzw. Warszawy na szczebel tak- w chwili obecnej z budynkiem dworca tworzą rażący tyczny. Rozwiązanie to miało niewątpliwie wzmocnić kontrast. Dla mieszkańców tej części miasta jest to potencjał organów dowodzenia na niższych szczeb- istotny ciąg komunikacyjny, którego odnowienie i re- lach dowodzenia. Miały zostać wzmocnione kadrowo mont przyczynią się nie tylko do poprawy jakości dowództwa dywizji, brygad, flotylli i skrzydeł. Czy infrastruktury, ale również podniesienia poziomu prawdą jest, że, jak wynika z tych relacji, proces ten bezpieczeństwa. Dlatego dziękując za podjęte dotych- nie został nawet rozpoczęty, a nadwyżka kadry roz- czasowe działania, liczę na dalszą dobrą współpracę. lokowana została ponownie w nowo utworzonych lub Dziękuję bardzo. (Oklaski) rozrastających się instytucjach centralnych? (Poseł Piotr Tomański: Brawo!) I ostatnia teza. Miał zostać zmieniony zakres za- daniowy, a w konsekwencji miała nastąpić reorgani- zacja Sztabu Generalnego. Ustawa przewidywała Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: przekształcenie Sztabu Generalnego Wojska Polskie- go w organ doradztwa i nadzoru strategicznego. Jed- Dziękuję panu posłowi. nocześnie zakładano pozbawienie Sztabu Generalne- Głos ma pan poseł Wojciech Penkalski, Twój Ruch. go Wojska Polskiego funkcji bieżącego dowodzenia i kierowania Siłami Zbrojnymi. Mówiąc krótko, Sztab Generalny miał przekazać w inne podporządkowanie Poseł Wojciech Penkalski: Centrum Zarządzania Kryzysowego MON oraz inne jednostki wojskowe. Wszystko to powinno skutkować Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolejny dzień oczywistą redukcją zatrudnienia w tej instytucji. W czerw- będę wyłuszczał wszelkie nieprawidłowości i mówił cu zeszłego roku, popierając ustawę o reorganizacji, o wprowadzaniu w błąd pana ministra obrony naro- rozmawialiśmy, że miało być mniej wodzów, więcej dowej, jak również departamentu. Chciałbym dzisiaj Indian. Jednakże na ostatnim posiedzeniu Komisji przedstawić trzy tezy w sprawie reformy systemu Obrony Narodowej szef Sztabu Generalnego pan ge- kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi Rzeczy- nerał Gocuł przekazał, że po restrukturyzacji sztab pospolitej Polskiej. Pierwsza teza. W trakcie jej pre- będzie liczył około 600 żołnierzy. Tak więc zadam pytanie: O ile zmniejszono stan etatowy? I dlaczego, zentowania na forum Sejmu oraz podczas posiedzeń jak przedstawia pan generał, obecnie jest tam 600 żoł- sejmowej i senackiej Komisji Obrony Narodowej nierzy, czyli, mówiąc krótko, został zachowany stan wskazywano wielokrotnie na aspekty, których rea- sprzed reformy? Dziękuję. lizacja będzie miała kluczowe znaczenie dla przebie- gu reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi naszego państwa. Należało do nich spłasz- Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: czenie struktur dowodzenia oraz zmniejszenie ilości dowództw szczebla centralnego. Zasadniczym hasłem Dziękuję panu posłowi. głoszonym podczas przygotowywania ustawy o zmia- Głos ma pan poseł Piotr Tomański, Platforma nie ustawy o urzędzie MON była potrzeba uproszcze- Obywatelska. nia struktury dowodzenia poprzez konsolidację ist- niejących elementów w strukturę odpowiadającą współczesnym połączonym warunkom działań. In- Poseł Piotr Tomański: nymi słowy, miało nastąpić zmniejszenie liczby do- wództw i instytucji szczebla centralnego poprzez Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym powie- zintegrowanie dowództw czterech rodzajów Sił Zbroj- dzieć o Harcerskiej Orkiestrze Dętej Hufca Ziemi nych w dwóch dowództwach oraz likwidację zbęd- Przemyskiej, która działa w Żurawicy. Mała miejsco- nych departamentów urzędu ministra obrony naro- wość pod Przemyślem, z której pochodzę, jak wiele dowej i inspektoratów. Rozwiązanie to miało zaowo- innych miejscowości może pochwalić się szybkim roz- cować zmniejszeniem liczebności kadry w instytu- wojem, sukcesami jej mieszkańców czy klubami pił- cjach centralnych oraz dać wymierne oszczędności karskimi. Jednak właśnie w Żurawicy jest jeszcze coś finansowe. Czy prawdą jest, że tymczasem liczba szczególnego. Przy miejscowym gimnazjum od 1998 r. instytucji centralnych nie zmniejszyła się, ale wręcz działa Harcerska Orkiestra Dęta Hufca Ziemi Prze- wzrosła? Tworzone są nowe centra, np. Centrum myskiej. Historia tej orkiestry sięga 1936 r. Wtedy to Operacji Specjalnych, Centrum Operacji Lądowych, w Przemyślu po raz pierwszy zebrała się drużyna har- powstają liczne nowe inspektoraty, Narodowe Cen- cerska, która postanowiła założyć orkiestrę. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 180 Oświadczenia poselskie

Poseł Piotr Tomański Januszowi Szabadze. Gratuluję gminie Żurawica, że ma tak wspaniałych muzyków, tak wspaniałą orkie- Inicjatywa ta spodobała się licznej grupie mło- strę, no i myślę, że również całemu Podkarpaciu. dzieży z Przemyśla i już w 1947 r. orkiestra liczyła Bardzo dziękuję. I jeszcze raz, panie marszałku, dzię- 42 członków. Późniejsze jej losy były różne, bywały, kuję za możliwość pochwalenia naszej orkiestry. jak w życiu, chwile lepsze i gorsze, aż w 1985 r. orkiestra zawiesiła swoją działalność. Działalność orkiestry w 1998 r. wznowili dyrektor Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: ówczesnej Szkoły Podstawowej w Żurawicy Jan Sem- Dziękuję panu posłowi. ków oraz profesor z Państwowej Szkoły Muzycznej w Przemyślu Jan Łaskarzewski, który został dyry- Głos ma pan poseł Waldemar Andzel, Prawo gentem, a siedzibą orkiestry od tego czasu stała się i Sprawiedliwość. Szkoła Podstawowa w Żurawicy. Orkiestra na początku dysponowała starymi i wy- Poseł Waldemar Andzel: służonymi już instrumentami, które przekazywała komenda hufca w Przemyślu. Utrudniało to oczywi- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 10 kwietnia br. ście rozwój orkiestry. Kolejnym problemem był brak miała miejsce 10. rocznica śmierci Jacka Kaczmar- zaplecza nutowego, jednak z biegiem czasu udało się skiego. Był to jeden z najwybitniejszych artystów po- rozwiązać te problemy. Coraz więcej miejscowej mło- kolenia opozycji demokratycznej, a także autor wielu dzieży interesowało się działalnością orkiestry i wy- piosenek, które z czasem stały się symbolem polskiej rażało chęć kształcenia się w kierunku muzycznym. drogi ku wolności. Poeta, muzyk, a co najważniejsze, Już po paru miesiącach od założenia orkiestra dociekliwy i krytyczny recenzent ówczesnych czasów zaczęła koncertować, lecz były to koncerty jedynie polskiej władzy. Nagrodzony Krzyżem Kawalerskim w Żurawicy. Z biegiem czasu orkiestra rozwijała się Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi i dzia- i w szybkim tempie podnosiła swój poziom. Znaczą- łalność w ruchu studenckim, a także odznaczony cym punktem w jej historii było zajęcie pierwszego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, miejsca na podkarpackim przeglądzie orkiestr w Miel- między innymi za zasługi w działalności na rzecz prze- cu. Od tego czasu zaczęła koncertować praktycznie mian demokratycznych w Polsce. Był laureatem wielu w całej Polsce, a w 2005 r. zaprezentowała się w wę- konkursów, zdobywcą Platynowej Płyty za album gierskim mieście Eger, gdzie spotkała się z życzli- „Live” oraz pośmiertnie Podwójnej Platynowej Płyty wym i miłym przyjęciem. za krążek „Syn marnotrawny”. Rok przed śmiercią Orkiestra wyjeżdżała również na koncerty na została mu przyznana nagroda Złoty Fryderyk za ca- Ukrainę, gdzie nawiązała współpracę z profesjonalną łokształt osiągnięć artystycznych. orkiestrą lwowską Surmy Haliczyny, z którą zapre- Jacek Kaczmarski urodził się 22 marca 1957 r. zentowały się podczas obchodów Dni Lwowa, Euro w Warszawie. Już w połowie lat 70. rozpoczął dzia- 2012 oraz 10 listopada 2012 r. w Żurawicy podczas łalność artystyczną, zdobywając nagrodę za utwór wspólnego koncertu z okazji święta odzyskania nie- „Obława” na Studenckim Festiwalu Piosenki w Kra- podległości. kowie. W latach późniejszych wraz z Gintrowskim Na dzień dzisiejszy orkiestra liczy 75 członków, i Łapińskim współtworzył program poetycki „Mury”. jest podzielona na dwa składy: jeden skład, reprezen- tacyjny – 45 osób, drugi, szkoleniowy – liczący 30 osób. Jego utwór o tym samym tytule stał się późniejszym Przez 16 lat działalności w Harcerskiej Orkiestrze hymnem „Solidarności” oraz opozycji o antykomuni- Dętej Hufca Ziemi Przemyskiej w Żurawicy grało po- stycznych poglądach. nad 300 osób. Podczas ogłoszenia stanu wojennego w Polsce Aktualnie orkiestra została zaproszona na występ Kaczmarski był w trakcie swojej trasy koncertowej z okazji obchodów 70. rocznicy bitwy pod Monte Cas- we Francji. Pozostał na emigracji, koncertując mię- sino. Z tej okazji chciałbym podziękować wszystkim, dzy innymi w Stanach Zjednoczonych, Australii czy którzy w tym czasie grali w tej orkiestrze, szczególnie RPA. Następnie został członkiem redakcji Rozgłośni uczniom szkoły podstawowej, uczniom szkoły w Żu- Polskiej Radia Wolna Europa, której centrum znaj- rawicy, uczniom gimnazjum i wszystkim, którzy już dowało się w Monachium. opuścili mury szkoły, a grają w naszej orkiestrze, Po powrocie do Polski odbył pierwszą po dziewię- z Przemyśla i z okolic. Chciałbym podziękować panu ciu latach emigracji trasę koncertową, a także zajął Jankowi Semkowowi, to jest obecnemu dyrektorowi się nagrywaniem nowych płyt i tworzeniem progra- gimnazjum, który wkłada serce w to, co robi, i myślę, mów. Pięć lat później, w 1995 r., poeta wyjechał że dzięki temu ta orkiestra może świetnie funkcjono- i osiadł w Australii, co zaowocowało nowymi teksta- wać. Oczywiście bez dyrygenta, który już 16 lat zaj- mi piosenek. Kiedy siedem lat później zdiagnozowano muje się naszą orkiestrą, czyli Jana Łaskarzewskie- u Kaczmarskiego raka krtani, mimo licznych kon- go, też nie byłoby to możliwe, tak że chciałbym po- certów charytatywnych, które wspierały finansowo dziękować również jemu, radzie gminy, przewodni- artystę, po ciężkiej walce 10 kwietnia 2004 r. zmarł czącemu Lucjanowi Facowi, a także wójtowi gminy w szpitalu w Gdańsku. Został pochowany w Alei Za- 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. Oświadczenia poselskie 181

Poseł Waldemar Andzel protokołu, wywołując ambasadorów na dorocznym spotkaniu z władzami, informował, że ambasador służonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach Lechistanu nie przybył. w Warszawie. Oczywiście ważniejsze są kwestie współczesne. Prekursorskie spojrzenie na Polskę w utworach Mieliśmy w ostatnim czasie kumulację wielu wizyt Kaczmarskiego było na tyle nowatorskie, iż mimo na najwyższym szczeblu. W listopadzie zeszłego roku opracowania przez niego pierwszych tekstów w poło- premier Erdoğan był w Polsce, w zeszłym miesiącu wie lat 70. są one dalej aktualne. To sprawia, że jego na zaproszenie prezydenta Güla oficjalną wizytę zło- utwory na nowo zrzeszają kolejne pokolenia. Metafo- żył prezydent Komorowski, a jeszcze w tym miesiącu ry ukazujące polskie społeczeństwo, a także nieba- odwiedził nasz kraj przewodniczący wielkiego zgro- nalne odniesienia do historii naszej ojczyzny sprawia- madzenia Turcji Cemil Çiçek i z tej okazji nasz Sejm ją, że Jacka Kaczmarskiego z pewnością można zali- przyjął uchwałę podkreślającą znaczenie tych relacji. czyć do zaszczytnego grona polskich legend. Sam Ta współpraca, nie mam czasu, żeby mówić o tym poeta nigdy nie uważał się za prekursora w polskiej szczegółowo, jest bardzo wielostronna, jeżeli chodzi muzyce, chciał jedynie inspirować odbiorców do tego, o kwestie gospodarcze, choć nasza wymiana na po- by sami zaczęli tworzyć. ziomie 5,5 mld dolarów jest zbyt mała. Turcja pod W dniu dzisiejszym Sejm Rzeczypospolitej Pol- względem gospodarczym zajmuje 17. miejsce na świe- skiej uczcił pamięć Jacka Kaczmarskiego uchwałą cie i 7. w Europie, jest to pod wieloma względami w sprawie 10. rocznicy jego śmierci. Dziękuję bardzo. wielkie mocarstwo, a gospodarka turecka mimo nie- dawnych kryzysów, także politycznych, jest dość sta- Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: bilna i dobrze przygotowana do walki z negatywnymi sytuacjami. Dziękuję panu posłowi. Polacy coraz chętniej jeżdżą do Turcji – 0,5 mln Głos ma pan poseł Tadeusz Iwiński, Sojusz Lewi- naszych obywateli jeździ tam co roku. Bardzo dobra cy Demokratycznej. jest współpraca resortów obrony i sił zbrojnych, Tur- cja ma drugą armię w NATO. Popierała nasze stara- Poseł Tadeusz Iwiński: nia o wejście do Sojuszu Północnoatlantyckiego, podobnie jak my konsekwentnie popieramy starania Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jako przewod- Turcji o członkostwo w Unii Europejskiej. Państwo niczący Polsko-Tureckiej Grupy Parlamentarnej to od 51 lat ma umowę stowarzyszeniową, a jest jesz- pragnę powiedzieć kilka słów na temat wielkiej i nie- cze bardzo daleko, zamknęło tylko jeden rozdział docenianej rocznicy 600-lecia nawiązania stosunków negocjacji spośród 35. dyplomatycznych pomiędzy naszymi państwami, W Polsce nie ma oficjalnie mniejszości tureckiej, a także na temat oficjalnego ogłoszenia roku Polski chociaż jest kilka tysięcy Turków, w tym wielu stu- w Turcji i Turcji – w Polsce. To jest wyjątkowa sytu- dentów w ramach programu Erasmus. Polonia w Tur- acja, nie tylko z punktu widzenia Europy. Przez cji liczy ok. 800 osób. Jest tam historyczna miejsco- 300 lat mieliśmy nawet wspólną granicę. Można so- wość Polonezköy – Adampol, Polska Wieś, gdzie na bie tylko wyobrazić, i to jest powód do refleksji, jak cmentarzu jest pomnik m.in. Ludwiki Śniadeckiej, wtedy wyglądała mapa Europy. Oczywiście, żeby która odmówiła wyjścia za mąż za Słowackiego. sięgnąć tylko do Sienkiewicza, w tym czasie okreso- Adam Mickiewicz zmarł, jak wiadomo, w Stambule. wo Polska i Turcja prowadziły wojny, były konflikty, Polskie działania gospodarcze wymagają w rela- ale generalnie większość tego czasu to była faza po- cjach z Turcją wzmocnienia. Nawet wspaniale rozwi- kojowego współistnienia. jające się, chyba najlepiej w Europie, linie tureckie Początki tych stosunków sięgają XV wieku, kiedy Turkish, które mają prawie 250 samolotów, i LOT Turcja po ostatecznym pokonaniu Cesarstwa Bizan- należą do tego samego sojuszu Star Alliance. tyńskiego i rozpoczęciu podbojów na Bałkanach sta- Kończąc, chciałbym powiedzieć, że tego typu ła się uczestnikiem rywalizacji mocarstw w Europie. współpraca to wyjątkowa sytuacja. Nie można zapo- Pierwszymi przedstawicielami ówczesnego Króle- minać o współpracy parlamentarnej. Przypomnę stwa Polskiego w Imperium Osmańskim byli według takie piękne powiedzenie tureckie: Kto szuka przy- kroniki Długosza Skarbek z Gór i Grzegorz Ormia- jaciół bez wad, pozostanie bez przyjaciół. My jako nin, którzy zostali przyjęci na dworze sułtana Mah- Polacy mamy sporo wad i Turcy też mają, ale to jest meda I Çelebi i oficjalnie rozpoczęli pełnienie funkcji przykład, który powinien być szerzej znany nad Wi- właśnie w 1414 r. – stąd ta rocznica. Polska była rów- słą i szerzej znany nad Bosforem. Dziękuję bardzo. nież jednym z pierwszych państw, które uznały nową Turcję w 1923 r., zawierając traktat. Po siedmiu de- kadach, w 1993 r., traktat ten został odnowiony. Nie- Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: mal wszyscy w naszym kraju pamiętamy, że Turcja była jedynym państwem w Europie, które nigdy nie Dziękuję panu posłowi. uznało rozbiorów Polski. Co roku na dworze sułta- Głos ma pani posłanka Gabriela Masłowska, Pra- nów w pałacu Topkapı w Stambule szef ówczesnego wo i Sprawiedliwość. 66. posiedzenie Sejmu w dniu 24 kwietnia 2014 r. 182 Oświadczenia poselskie

Poseł Gabriela Masłowska: ogromne znaczenie dla uznania banków w Polsce za instytucje zaufania publicznego. Dziękuję za uwagę. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak wynika z do- (Oklaski) niesień medialnych, w ostatnich dniach miało miejsce pobicie wiceszefa Komisji Nadzoru Finansowego w Polsce pana Wojciecha Kwaśniaka, któremu – jak Wicemarszałek Cezary Grabarczyk: twierdzą w prasie dziennikarze – zostały zabrane ważne dokumenty. Tym oświadczeniem chciałabym Dziękuję, pani poseł. zwrócić uwagę pana premiera Tuska na ten incydent Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie*). oraz zadać kilka w moim przekonaniu zasadniczych Informacja o wpływie interpelacji, zapytań oraz i pilnych pytań: Czy prawdą jest, że pan Wojciech odpowiedzi na nie zostanie paniom i panom posłom Kwaśniak jako wiceprzewodniczący Komisji Nadzoru doręczona w druku nr 2313**). Finansowego miał ze sobą dokumenty podlegające Na tym kończymy 66. posiedzenie Sejmu Rzeczy- ochronie? Czy prawdą jest, że zostały mu one zabra- pospolitej Polskiej. ne? Jakiego rodzaju były to dokumenty? Czego doty- czyły? Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przej- Jeśli chodzi o wynoszenie dokumentów przez wy- rzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu. sokich urzędników państwowych w Polsce, to jaka jest Porządek dzienny 67. posiedzenia Sejmu, zwoła- skala tego zjawiska? Kto monitoruje te kwestie? Jeśli nego na dni 7, 8 i 9 maja 2014 r., został paniom i panom okaże się, że w czasie tego zajścia zginęły dokumenty posłom doręczony. podlegające ochronie, to czy premier rządu jako osoba Zamykam posiedzenie. powołująca wiceszefa Komisji Nadzoru Finansowego (Wiecemarszałek trzykrotnie uderza laską mar- wyciągnie z tego powodu konsekwencje? szałkowską) Incydent ten podważa zaufanie do instytucji nadzoru finansowego, jaką jest Komisja Nadzoru ) * Teksty wystąpień niewygłoszonych – w załączniku nr 1. Finansowego w Polsce, tak ważnej instytucji cen- **) Teksty interpelacji i zapytań poselskich oraz odpowiedzi tralnej nadzorującej cały rynek finansowy w Polsce. na interpelacje i zapytania – w załącznikach nr 1 i 2 do Sprawo- Wyjaśnienie sprawy pod kątem zadanych pytań ma zdania Stenograficznego z 66. posiedzenia Sejmu.

(Koniec posiedzenia o godz. 15 min 06) Załącznik nr 1

Teksty wystąpień niewygłoszonych

Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Mło- (Destatis), Niemcy importowały z Polski 3,4 mln t wę- dzieży o poselskim projekcie ustawy o edukacji gla w średniej cenie 74 euro/t. Brawo. Jednak wiele seksualnej do myślenia daje fakt, że te 3,4 mln t stanowi tylko – punkt 19. porządku dziennego 6,72% całego importu węgla Niemiec. Jeżeli założy- my, że Rosja i USA w tym samym czasie wyekspor- Poseł Jan Warzecha towały po ponad 12 mln t i w dodatku uzyskały zde- (Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość) cydowanie lepsze ceny, to nasz wynik raczej jest mierny. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Aktualnie w pol- Panie premierze Piechociński, gdzie na szczeblu skich szkołach edukacja seksualna jest realizowana ministerstw są polskie oferty na nawiązanie strate- już od V klasy, następnie jest kontynuowana w gim- gicznych kontraktów surowcowych z przemysłem nazjach i szkołach ponadgimnazjalnych, m.in. w za- niemieckim? Jak nasze Ministerstwo Gospodarki kresie przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. wspiera polski przemysł wydobywczy węgla kamien- Dlatego niecelowe jest wprowadzenie do podstawy nego? Czy dzisiaj ktokolwiek w ministerstwie anali- programowej nauczania nowego przedmiotu eduka- zuje, że Niemcy już wkrótce rozpoczną budowę kil- cja seksualna obejmującego treści dotyczące życia kunastu elektrowni węglowych? Czy tak trudno seksualnego człowieka. Potwierdzają to liczne prote- zrozumieć, że eksport polskiego węgla byłby dobrym sty przedstawicieli różnych środowisk, rodziców, na- lekarstwem na kłopoty naszych kopalń? Oczekujemy uczycieli i organizacji pozarządowych. działań. Dziękuję za uwagę. Należałoby zapytać projektodawców, czy w tej próbie przeforsowania nikomu niepotrzebnej ustawy nie chodzi przypadkiem o prowokację i podnoszenie Poseł Józef Rojek tematu, który wzbudza kontrowersje u zdecydowanej (Klub Parlamentarny Solidarna Polska) większości obywateli naszego kraju. Doświadczenia krajów, które wprowadziły wczes- Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W naszym syste- ną edukację seksualną, dowodzą przecież, że coraz mie leczniczym w ciągu ostatnich lat doszło do tak więcej niedojrzałych psychicznie i emocjonalnie na- drastycznego ograniczenia dostępu pacjentów do le- stolatek zachodzi w ciążę, notuje się tam również karza, że oto mamy sytuację, w której może się zda- więcej aborcji. Nie możemy dopuścić do promowania rzyć, że zanim chory dostanie się do lekarza, może wśród dzieci hedonistycznego trybu życia, który ma już nie żyć. Z najnowszego raportu Fundacji Watch być oparty wyłącznie na uciechach cielesnych, do fa- Health Care wynika, że kolejki przed polskimi gabi- talnej w skutkach permisywnej edukacji seksualnej. netami nie maleją, a w wielu wypadkach rosną. Przedwczesne rozbudzanie sfery seksualnej może Pomimo zapewnień resortu zdrowia o skróceniu dzieciom tylko szkodzić, prowadzić do zaburzeń tej kolejek do lekarzy, na wizyty w gabinetach czeka się sfery życia i do zaburzeń tożsamości. nadal tyle samo, a nawet w wielu wypadkach dłużej. Kilka miesięcy po objęciu przez Bartosza Arłukowi- cza teki szefa resortu zdrowia średni czas oczekiwa- Oświadczenia poselskie nia na gwarantowane świadczenia zdrowotne wyno- sił 2,4 miesiąca, natomiast po dwóch latach wzrósł Poseł Piotr Chmielowski do 2,5 miesiąca. Oczywiście bywało też i gorzej, bo (Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej) prawie rok temu był to cały kwartał. Najwięcej cierp- liwości i determinacji muszą wykazać pacjenci wy- Oświadczenie w sprawie eksportu polskiego węgla magający leczenia ortopedycznego. Przed gabinetami do Niemiec do ortopedów średni czas oczekiwania wynosi prawie Analizując dokonania polskiego Ministerstwa Go- 10 miesięcy. Natomiast korzystający z refundowa- spodarki w zakresie kreacji polskiego eksportu węgla nych świadczeń stomatologicznych muszą czekać kamiennego do Niemiec, należy odnotować wielki średnio 8,6 miesięca. Jednak najbardziej poszukiwa- sukces. Jak podaje Federalny Urząd Statystyczny nymi lekarzami specjalistami są ortodonci, w kolejce 184 do których czeka się średnio 11,5 miesiąca. Ponadto że chęć przejścia do historii ministra edukacji naro- autorzy wspomnianego raportu zwracają uwagę, że dowej i reformowanie dla reformowania bierze górę w ciągu niespełna pół roku najbardziej wydłużyły się nad rozsądkiem. Wystarczyło tylko pozostawić decy- kolejki przed gabinetami hematologicznymi. zję rodzicom. Szkoda, że tak się nie stało. Oczywiście to tylko wycinek danych statystycz- nych, które nie są w stanie oddać cierpienia, a nawet tragedii ludzi potrzebujących pomocy i ich rodzin Poseł Andrzej Szlachta wobec takiej sytuacji w naszym lecznictwie. W świet- (Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość) le tych danych jest oczywiste, że wielu pacjentów nie może na czas skorzystać z pomocy lekarskiej, co koń- Oświadczenie na temat obchodów w Rzeszowie czy się pogorszeniem się stanu zdrowia, a nawet 53. Międzynarodowego Dnia Teatru śmiercią. Specjaliści obliczają, że poprawiając dostęp Panie Marszałku! Wysokie Sejmie! 27 marca, w rocz- pacjentów do gabinetów lekarskich, można by rocz- nicę otwarcia Teatru Narodów w Paryżu, obchodzo- nie ratować dziesiątki tysięcy ludzi. no na całym świecie po raz 53. Międzynarodowy To bardzo ważne, ale zarazem elementarne zada- Dzień Teatru. To święto teatru jest obchodzone przez nie, któremu, jak widać, ten rząd nie podołał i zapew- ponad sto narodowych ośrodków Międzynarodowego ne już nie podoła. Zapewnienie społeczeństwu godnej Instytutu Teatralnego ITI. opieki zdrowotnej to oczywiście kwestia zbudowania W tym dniu rozsyłana jest wiadomość przygoto- sprawnego systemu, u podstaw którego bynajmniej wana przez wybitnego człowieka teatru zawierająca nie leży ekonomia, lecz misja służenia i pomocy lu- jego przemyślenia i refleksje związane z twórczością dziom chorym i cierpiącym. teatralną. W Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rze- szowie w ramach obchodów tego święta odbyła się premiera sztuki „Siostrunie” oraz wernisaż wystawy Poseł Bogdan Rzońca plakatów Lexa Drewińskiego i tkanin Jadwigi Dre- (Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość) wińskiej. Po spektaklu aktorka Barbara Napieraj odczytała orędzie Międzynarodowego Instytutu Te- Segregacja dzieci idących do pierwszej klasy szko- atralnego, a aktor Robert Chodur odczytał orędzie ły podstawowej trwa w najlepsze, i to na oczach psy- Polskiego Ośrodka ITI. Marszałek województwa pod- chologów społecznych, klinicznych, rozwojowych, karpackiego uhonorował z tej okazji specjalnymi na- pedagogów, rodziców i samych dzieci, które bawiąc grodami samorządowymi dwie rzeszowskie aktorki. się dziś razem w piaskownicy, jutro zostaną rozdzie- W Teatrze Maska w Rzeszowie w ramach obcho- lone, bo jeden, dwóch lub trzech na dziesięciu z nich dów 53. Międzynarodowego Dnia Teatru odbył się nie pójdzie do klasy pierwszej w roku szkolnym wieczór poezji ukraińskiej poetki Łarysy Kosacz- 2014/2015, choć taki jest nakaz MEN. -Kwitki, dramatopisarki i działaczki społecznej. Był Do tego jeszcze rodzice, którzy podejmują decyzję, to jednocześnie gest solidarności z narodem ukraiń- że ich dzieci w wieku sześciu lat nie pójdą do szkoły, skim. Wystąpił również chór studentek ukraińskiego narażeni są na stres związany z pójściem do poradni pochodzenia z Wyższej Szkoły Informatyki i Zarzą- psychologicznej, gdzie w nerwach będą oczekiwać na dzania w Rzeszowie. decyzję specjalistów o odroczeniu obowiązku szkol- Z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru składam nego swego dziecka. z gmachu polskiego Sejmu najlepsze życzenia dyrek- Przecież mogło być tak jak w normalnym kraju, cjom wszystkich rzeszowskich teatrów, aktorom, re- że ci rodzice, którzy chcą, posyłają dzieci w wieku 6 żyserom oraz wszystkim pracownikom związanym lat do szkoły, a ci, którzy nie chcą, nie posyłają... z teatrem. Życzę sukcesów artystycznych i satysfak- W Warszawie odroczenie w poradniach psycholo- cji z pięknej misji propagowania sztuki teatralnej. giczno-pedagogicznych uzyska co piąty sześciolatek, w Krakowie – co czwarty, gdzie indziej – co trzeci. Tak więc do szkoły pójdą dzieci zdolniejsze, wycho- Poseł Jan Warzecha wane w lepszych warunkach, a ośrodkom psycholo- (Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość) giczno-pedagogicznym pozostawione zostaną dzieci, które miały trochę mniej szczęścia i z problemami Oświadczenie w sprawie rosyjskiego embarga na w życiowym starcie, te, które były w roku 2014 mniej polską wieprzowinę dojrzałe, ale przecież też z szansami na wyrównanie Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niniejsze oświad- zaległości, osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej do czenie poselskie pragnę poświęcić problemowi pol- podjęcia obowiązku szkolnego. Postępowanie MEN skich rolników, który jest związany z brakiem moż- może więc doprowadzić do trwałych podziałów w pol- liwości sprzedaży polskiej wieprzowiny do Rosji w wy- skiej szkole na dzieci lepsze i gorsze. niku nałożonego embarga. Każda wprowadzana reforma dotycząca dziecka Rosyjski zakaz importu mięsa wieprzowego z Pol- i rodziny powinna być uzgodniona społecznie i w opar- ski nie tylko dotknął wielu polskich rolników, ale ciu o rzetelną analizę pozytywnych i negatywnych wywołał też lawinę skutków polityczno-gospodar- wpływów na dzieci. W tym przypadku widać jednak, czych. Doszło do dymisji ministra rolnictwa Stanisła- 185 wa Kalemby, którego miejsce zajął Marek Sawicki, Spowodowało to całą lawinę problemów, których co z kolei spotkało się z niezadowoleniem głównych źródło tkwi w nieudolnej i nieskutecznie prowadzonej zainteresowanych, czyli rolników. Okazuje się jed- polityce zagranicznej, wręcz fatalnych kontaktach nak, że to wszystko, z pomorem świń włącznie, moż- z Rosją. Nasz sąsiad bez wahania wstrzymał import na było przewidzieć, a rząd już dawno powinien być polskiej wieprzowiny, choć trudno mówić o pomorze na to przygotowany. świń, skoro u nas znaleziono tylko dwa martwe, być Ci, którzy zapłacą najwięcej, jeżeli chodzi o to em- może nawet podrzucone dziki, a o zachorowaniach bargo, czyli polscy hodowcy i przetwórcy mięsa, obu- w żadnym gospodarstwie nie było mowy. rzają się, że strefa ochronna niepotrzebnie została Kiedyś Polska była potęgą w sprzedaży wieprzo- wyznaczona na rozległym obszarze trzech woje- winy, świnie hodowano niemal w każdym gospodar- wództw. Przygotowanie skupu interwencyjnego po- stwie. Starczało na krajową konsumpcję i na eksport. zostawia wiele do życzenia, nie przygotowano także Od kilku lat pod rządami koalicji PO–PSL liczba na czas odpowiednich odszkodowań dla rolników. Rzeczywiste działania, które miały pomóc poszkodo- świń jednak drastycznie spada. W ciągu 7 lat o pra- wanym, rozpoczęły się dopiero po fakcie pod naci- wie połowę – z 19 mln sztuk do niespełna 11 mln. skiem posłów opozycyjnych i hodowców, jakby w wy- Dlatego też, jak pokazują ostatnie wydarzenia, nasza niku paniki i desperackiej próby uratowania tego, co strategia kontaktów handlowych i kontaktów z Rosją się da. W wyniku tego rynek wieprzowiny w Polsce w ogóle powinna być całkowicie inna. Powinniśmy stanął na skraju chaosu, nie tylko w województwach wymagać, aby każdy nasz problem stawał się natych- objętych strefą buforową, ale w całym kraju. miast problemem całej Unii Europejskiej, bo jest to Jak się okazuje, nałożone przez Rosję embargo na jedyna droga do unormowania handlu z Rosją, by ten polską wieprzowinę okazało się tylko pretekstem. nie zależał od chwilowych fanaberii. Dziękuję. Porządek dzienny

66. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 23 i 24 kwietnia 2014 r.

1. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druki nr 2149, 2255 i 2255-A). 2. Sprawozdanie Komisji Gospodarki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świno- ujściu oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami (druki nr 2203 i 2280). 3. Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 2130 i 2282). 4. Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o rzą- dowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2106, 2284 i 2284-A). 5. Sprawozdanie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz ustawy o działach administracji rządowej (druki nr 2223 i 2291). 6. Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uczczenia 10. rocznicy śmierci Jacka Kaczmarskiego (druki nr 2253 i 2279). 7. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o informo- waniu o cenach towarów i usług (druki nr 2065 i 2283). 8. Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojazdami (druki nr 1957 i 2292). 9. Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2241 i 2290). 10. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o standaryzacji niektórych wzorów pism w procedurach administracyjnych (druki nr 2123 i 2281). 11. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Kosmicz- nej (druk nr 2287). 12. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (druk nr 2251). 13. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubez- pieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2310 i 2319). 14. Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2308 i 2332). 15. Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Teryto- rialnego i Polityki Regionalnej o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o cudzoziemcach (druki nr 2309 i 2312). 16. Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym, ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” oraz ustawy o Funduszu Kolejo- wym (druki nr 2311 i 2314). 17. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druki nr 2307 i 2326). 18. Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2315). 19. Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o poselskim projekcie ustawy o edukacji seksualnej (druki nr 1298 i 1974). 20. Sprawozdanie Komisji Gospodarki o: — poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, — rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (druki nr 1383, 1703, 2124 i 2124-A) – trzecie czytanie. 21. Głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie przedstawionego przez Radę Ministrów sprawozdania z realizacji „Krajowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie” za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. (druki nr 1950 i 2148). 22. Zmiany w składach osobowych komisji sejmowych (druk nr 2333). 23. Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwa- ły w sprawie uczczenia papieża bł. Jana Pawła II w dniu Jego kanonizacji (druki nr 2321 i 2329).

Obecni posłowie według załączonej do protokołu listy obecności TŁOCZONO Z POLECENIA MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

KANCELARIA SEJMU: redakcja i skład – Sekretariat Posiedzeń Sejmu, druk – Wydawnictwo Sejmowe. Nakład 41 egz. PL ISSN 0867-2768. Cena 4,10 zł + 5% VAT