Ogólnopolska Konferencja Trenerów 2019

trenerMAGAZYN POLSKIEGO ZWIĄZKU PIŁKI NOŻNEJ NR 2/2019 (145) DOSKONALENIE GRY W OBRONIE ALFABET Przykładowy konspekt treningowy TRENERA

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA TRENERÓW 2019

DRUGIE ZGRUPOWANIE TALENT PRO

TOMASZ KWIATKOWSKI: Trenerów trzeba zarażać spokojem jest z drugiej strony Nie ma jednego scenariusza i głównego reżysera a nami kolejna Ogólnopolska Konferencja Trenerów, Gratuluję trenerom Arturowi Derbinowi i Arturowi Skow- Z która ponownie odbyła się w Łodzi i była wielkim wy- ronkowi, którzy dokonali tego w bardzo ciekawej formie darzeniem dla nas wszystkich. Z roku na rok jest coraz treningów z własnymi zespołami. Ta różnorodność spo- więcej szkoleniowców, osób zainteresowanych tym wyda- sobu dostarczania informacji, uchylenia rąbka tajemnicy rzeniem, są również coraz znamienitsi goście. W tym roku własnego fachu była bardzo ważna. Arrigo Sacchi przedstawił odrobinę historii, mentorskich porad oraz tego, jak wygląda wielki klub od samego środka, Nie da się i nie wolno mówić wprost, że tak trzeba coś robić. jak z wielkich gwiazd stworzyć drużynę. Z kolei Luka Mila- Nie ma jednego scenariusza i głównego reżysera. Każdy nović pokazał na przykładzie swojej pracy z reprezentacją trener na kursie dostaje określony zasób wiedzy, poszerzo- Chorwacji, jak wyglądało przygotowanie fizyczne tej druży- nej o konkretne i specyficzne aspekty, a następnie musi to ny do zakończonych sukcesem ubiegłorocznych Mistrzostw przeanalizować, przemyśleć i zadecydować, ile przełoży na Świata w Rosji. Klarownie i dosadnie opowiadał, jak różnie swój sposób pracy. Nie można przekleić Milanu Sacchiego traktowano piłkarzy, oczywiście przygotowawszy pewną z lat 90. ub. wieku na obecne polskie realia, ale wiele ze słów bazę przed turniejem. Był to fascynujący opis pracy wybit- i przykładów, które ten świetny trener przekazał, choćby w re- nego fachowca wraz z bardzo świadomymi indywidualno- lacjach z piłkarzami, jest jak najbardziej do zastosowania. ściami z najwyższego poziomu. Ich wykłady trwały długo, Chcemy, by takie autorytety w sposób konkretny tłumaczyły ale w żadnym momencie nie były nudne i myślę, że zaintere- swoje działania, by następnie słuchacze konferencji mogli to sowały wszystkich obecnych w Łodzi trenerów. w mniejszym lub większym stopniu wykorzystać dla siebie. Taka konferencja ma na celu pokazanie wielowarstwowo- Wielkie słowa uznania dla osób, które zorganizowały to ści futbolu, jak wiele czynników składa się na pracę trenera. wydarzenie, przygotowali Ogólnopolską Konferencję Tre- Trzeba być na tyle szeroko wyedukowanym, by poradzić so- nerów. Musimy podziękować również naszym trenerom, bie z całym spektrum wymagań tego zawodu. JON US AT którzy już w części praktycznej pokazywali swoim kole- NIKE.COM /FOOBAL gom po fachu, jak wprowadzać określony styl gry. To była Marek Koźmiński następna, ale inna i inaczej przekazana dawka wiedzy. Wiceprezes PZPN ds. szkoleniowych

Łączy nas piłka 3 w numerze

Sacchi, Milanović, Brzęczek… OKT kopalnią wiedzy 6 Luka Milanović: „Zawsze można wycisnąć więcej z piłkarzy” 8 Debata o szkoleniu, inteligencji i intensywności gry. „Kompleksowość jest najważniejsza” 10 Drugie zgrupowanie Talent Pro. „Kontynuacja pracy” 18

Zadania trenerów Mobilnej Akademii Młodych Orłów w kontekście selekcji młodych zawodników i zawodniczek w woj. opolskim 20

Alfabet trenera 22

Młoda, ambitna i wszechstronnie utalentowana. Dzięki takim jak ona doczekamy się następczyń Pauliny Dudek i Ewy Pajor? 26

Doskonalenie gry w obronie. Przykładowy konspekt treningowy 28 Trenerów trzeba zarażać spokojem 30 Program ubezpieczeń dla piłki nożnej ma 2 lata 32

Aby obejrzeć animacje i filmy należy kliknąć w kod QR W przypadku wydrukowania magazynu można również Redaktor naczelny: Marcin Papierz ŚCIĄGNĄĆ URUCHOMIĆ OGLĄDAĆ Wsparcie redakcyjne: Michał Libich, Michał Zachodny darmową aplikację do ściągniętą aplikację, a następnie wyjątkowe animacje i filmy Konsultacja merytoryczna: Komisja Techniczna PZPN skanowania kodów QR na swój skierować kamerę swojego Korekta: Anna Marecka i Paweł Drażba smartfon lub tablet z: telefonu na stronę, na której App Store (IOS) znajduje się kod QR, tak aby Projekt graficzny i skład: Agnieszka Budzicz Sklep Play (Android) był wyraźnie widoczny na Wsparcie graficzne, ilustracje: Grzegorz Gromadzki Marketplace (Windows Phone) wyświetlaczu telefonu Zdjęcia: Archiwum własne PZPN, Cyfrasport, East News Wydawca: Asystent Trenera Sp. z o.o. na zlecenie Polskiego Związku Piłki Nożnej [

4 Łączy nas piłka Sacchi, Milanović, Brzęczek… OKT kopalnią wiedzy Michał Zachodny Łączy Nas Piłka

Szkoleniowcy UEFA A i UEFA Pro nie mogli narzekać na dobór wykładowców na Ogólnopolskiej Konferencji Trenerów, która odbyła się w dniach 28–29 lipca 2019 r. Dobór osobowości z polskiej i europejskiej piłki, a także doświadczenie i różnorodność poruszanych tematów mogły sprawić, że z Łodzi słuchacze wykładów i obserwatorzy treningów wyjeżdżali bogatsi o sporą dawkę wiedzy.

rrigo Sacchi opowiadał o swojej filozofii pracy, która sprawiła, że stał się jed- decyzje taktyczne oraz personalne, tłumaczył również, jak treningi przekładały się A nym z najważniejszych trenerów w historii futbolu. Luka Milanović przedsta- na sytuacje meczowe. Po nim swoje prezentacje pokazali Bartłomiej Zalewski, który wił specyfikę treningu motorycznego reprezentacji Chorwacji w trakcie mistrzostw opowiedział o projekcie Talent Pro na przykładzie niedawnego zgrupowania w Opa- świata w 2018 r., a Jerzy Brzęczek pokazywał, jak wyglądały zajęcia i materiały tak- lenicy, a także Luka Milanović, który tłumaczył, jak przygotowywał reprezentantów tyczne dla reprezentacji Polski w ostatnich dwunastu miesiącach. Jakby tego było Chorwacji do niezwykle trudnych mistrzostw świata w 2018 r. mało, trenerzy mistrza kraju, beniaminka Ekstraklasy oraz dwóch kadr młodzieżo- Wreszcie popołudniową część zajęć pierwszego dnia zwieńczył wykład oraz wych dyskutowali o tym, co najważniejsze jest w szkoleniu oraz przejściu z wieku rozmowa z Arrigo Sacchim, którą poprowadził dziennikarz Eleven Sports, Piotr juniora do piłki seniorskiej. Nic dziwnego więc, że w Łodzi na kolejnej Ogólnopol- Dumanowski. Słynny włoski szkoleniowiec przedstawił swoje doświadczenia skiej Konferencji Trenerów zjawiło się ponad 1500 szkoleniowców. z pracy z Milanem oraz reprezentacją Włoch, ale przede wszystkim opowiadał – Jesteśmy dumni, że udało nam się zorganizować takie wydarzenie. To o filozofii gry, która stała się słynna na całym świecie. – Waszym zadaniem jest zasługa wielu osób działających w Szkole Trenerów oraz w Polskim Związku nauczenie waszych piłkarzy odwagi już na treningach. Bez niej nie będą mogli „W przyszłości idea i inteligencja gry będą Piłki Nożnej. Gdy otworzyliśmy zapisy na to wydarzenie, wszystkie miejsca realizować tego, co sobie założycie w meczach – podkreślał. najważniejsze” rozeszły się w ciągu czterech dni. A po podejmowanych tematach wykładów, treningach i dyskusjach za kulisami widziałem ogromne zainteresowanie oraz „Waszym zadaniem jest nauczenie waszych piłkarzy Jego wykładowi towarzyszyły pokazy meczów oraz treningów drużyn, które zaangażowanie szkoleniowców. Cieszę się, że z roku na rok wyciągamy wnioski odwagi już na treningach. Bez niej nie będą mogli prowadził, w tym grającego wysokim pressingiem Milanu. Kolejne przykłady i staramy się stworzyć jeszcze lepsze i bardziej przekrojowe wydarzenie – po- Sacchi uzupełniał tłumaczeniem schematów, które rozrysowywał na tablicy. wiedział Dariusz Pasieka, dyrektor Szkoły Trenerów PZPN. realizować tego, co sobie założycie w meczach” Drugi dzień rozpoczęli trenerzy drużyn ze szczebla centralnego, którzy popro- Konferencję rozpoczęło wystąpienie wiceprezesa PZPN ds. szkolenia, Marka Tematem jego wystąpienia był „futbol przyszłości”, a także kluczowe aspek- wadzili zajęcia na stadionie ŁKS-u Łódź. Byli to szkoleniowcy pierwszoligowej Stali Koźmińskiego. – Dzisiaj pobiliśmy rekord, bardzo dziękujemy. Chciałbym poru- ty potrzebne w następnych latach w szkoleniu oraz taktyce gry. – Futbol po- Mielec, Artur Skowronek i drugoligowego GKS-u Bełchatów, Artur Derbin. Po przej- szyć temat szacunku. To wielkie słowo, którego potrzebujemy, przede wszyst- trzebuje ciągłej ewolucji, a nie rewolucji. W rytmie gry, szybkości… Nie moż- ściu do Atlas Areny kolejnymi częściami harmonogramu było m.in. wręczenie dy- kim między nami. Jeśli nie będziemy szanować się nawzajem, trenerzy, to nie na myśleć wyłącznie o powtarzaniu tego, co było kiedyś. Piłka nożna musi się plomów za ukończenie kursu UEFA Pro ponad dwudziestu trenerom, a także wykład będzie szanowało nas środowisko zewnętrzne – mówił w swoim wystąpieniu. rozwijać. W przyszłości idea i inteligencja gry będą najważniejsze. Trener musi o połączeniu nauki z pracą szkoleniową w piłce nożnej, który poprowadził dr Piotr Merytoryczną część otworzyło wystąpienie Jerzego Brzęczka. Selekcjoner re- kształcić piłkarzy, kierować ich sposobem myślenia. A trening powinien być Żmijewski z Instytutu Sportu oraz Legia Lab. Z kolei nowi kursanci UEFA Pro przed- prezentacji Polski na przykładach analizy wideo pokazywał, z czego wynikały jego symulacją wszystkiego, czym jest mecz – dodawał. stawili swoją analizę rozgrywanych latem w Polsce mistrzostw świata do lat 20. Całość jak zwykle zwieńczył panel dyskusyjny: tematem głównym była kwestia piłkarskiej młodzieży, a na pytania odpowiadali Waldemar Fornalik (Piast Gliwice), Marek Papszun (Raków Częstochowa), Czesław Michniewicz (kadra U21) i Jacek Magiera (kadra U20). Prawie półtora tysiąca trenerów słuchało uwag tych szkole- niowców dotyczących konkretnych aspektów w grze młodzieży, która wchodzi na poziom mistrzowski. Poruszone zostały tematy świadomości, pracy indywidualnej, jak również motorycznej i nad rozumieniem gry, a także generalny poziom inten- sywności w polskich rozgrywkach ligowych i sposobów na ich poprawę. – Uważam, że panel dyskusyjny był bardzo ciekawy, zresztą poruszane tematy tempa oraz intensywności pojawiają się najczęściej w naszych rozmowach mię- dzy trenerami. Jeśli każdy z trenerów słuchał uważnie, to na pewno znajdzie sporo aspektów, które będzie mógł przenieść do swojej pracy czy filozofii – mówił później Jerzy Brzęczek. – Ta godzina dyskusji minęła mi bardzo szybko, aż chcia- łoby się dłużej słuchać wymiany uwag tak doświadczonych szkoleniowców. My- ślę, że każdy mógł na tym skorzystać i wyjechać z Łodzi bogatszy o wiedzę osób, które zaprosiliśmy do wykładów czy panelu – podsumował Dariusz Pasieka.

6 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 7 Luka Milanović:

na jednym celu, ale nam się to udało. W trakcie mundialu rozegraliśmy dodatkowy przypadkach. Przy takiej liczbie meczów to problem nie tylko fizyczny, lecz rów- mecz, bo tak można określić trzy dogrywki, ale mimo to pod względem moto- nież mentalny. Trudno rywalizować tak na najwyższym poziomie. Liczba spotkań rycznym zaprezentowaliśmy się w finale dobrze. Na topowym poziomie jest setka granych co trzy dni jest jednym z najważniejszych aspektów w ocenianiu ryzyka czynników wpływających na dyspozycję, a kontrolować możesz tylko sześćdziesiąt. odniesienia kontuzji. Obecnie piłkarze mają mnóstwo takich tygodni, a będzie „Zawsze można Staraliśmy się naprawdę mieć je pod kontrolą, ale pozostała część była poza naszym ich jeszcze więcej. Można wycisnąć więcej, ale to wiąże się z ryzykiem. zasięgiem. Liczyliśmy, że się uda, i uważam, że cały sztab, część medyczna i moto- ryczna, spełniliśmy swoje zdanie. Byliśmy bliscy osiągnięcia maksimum. W trakcie swojej prezentacji poruszył Pan również temat tego, jak profe- sjonalni piłkarze muszą być zbudowani. Czy to również ulegnie zmianie wycisnąć więcej z piłkarzy” Jednym z wyróżniających się w turnieju zawodników był Luka Modrić. w przyszłości na większą lub mniejszą korzyść fizyczności? Ubiegłoroczna przygoda reprezentacji Chorwacji w mistrzostwach świata Mieliśmy „paliwo”, ale nigdy nie jest go wystarczająco, jednak myślę, że nam Jak pracuje się z nim dzień w dzień w trakcie tak ważnych mistrzostw? Na pewno piłkarze muszą być optymalnie zbudowani. A więc duża masa mię- zostanie zapamiętana nie tylko przez historyczny wynik, ale także wysiłek poprzez regenerację udało się osiągnąć wysoki poziom przygotowania. On, podobnie jak wielu piłkarzy na jego poziomie, ma swoje przyzwyczaje- śniowa nie musi oznaczać niczego, a często w futbolu jest kontrproduktywna. i zaangażowanie piłkarzy zwłaszcza w fazie finałowej. Były dogrywki, rzu- nia. Lubi dodatkowo trenować, poza drużyną, wie, co lubi jeść, wie, jak powi- Potrzebna jest równowaga między masą a wszystkimi innymi częściami składo- ty karne… Jak z Pańskiej perspektywy to wyglądało, czy wierzył Pan, że Ostatnie dni na mundialu to dla reprezentacji Chorwacji przygotowa- nien wyglądać jego dzień na trzy, dwa i jeden dzień przed meczem. To profe- wymi. To zależy również od pozycji na boisku, genetyki, ale widzimy, że piłkarze mają w sobie wystarczająco „paliwa”, by osiągnąć ten rezultat? nia do finału po wyczerpującym i dramatycznym zwycięstwie z Anglią, sjonalni sportowcy, którzy naprawdę znają swoje organizmy. Z tego względu pod względem morfologicznym są kombinacją pomiędzy sprinterami a atletami, Nigdy nie jest łatwo w jednym meczu, a nikt nie jest w stanie utrzymać która prowadziła w tym meczu. Co było kluczowe w tym okresie przed ta praca była dla mnie łatwa. Dodatkowo znam ich trenerów, a więc całą trójką którzy bazują na wytrzymałości. Niska tkanka tłuszczowa połączona z ogromną topowego poziomu przygotowania przez całe spotkanie, cały turniej. Ważne ostatnim spotkaniem turnieju z Francją? rozmawiamy o kolejnych ćwiczeniach. Oni widzą, że mają wokół siebie zespół, wytrzymałością i bardzo wysoką szybkością oraz eksplozywnością. jest, by być blisko, ale też myśleć i ciężko pracować nad regeneracją. Wszyst- Po prostu trzymaliśmy się protokołu: robiliśmy to samo dzień po meczu, 2 dni który jest normalny, otwarty na pomysły, a dzięki temu czują się i grają dobrze. kie te kwestie mogą im pomóc w jak najlepszej grze. Łatwiej jest po zwycię- po, 3 dni przed kolejnym i tak dalej. W sporcie na topowym poziomie nie ma czasu Czy mógłby Pan powiedzieć, jaką rolę odegrała analiza danych zbiera- stwach, a my mieliśmy to szczęście, że do finału wygrywaliśmy. Było trochę na euforię czy depresję, trzeba tylko wykonywać swoją pracę dzień w dzień. Trzy- Z Pańskiego doświadczenia pracy z Modriciem – jakie są te małe rzeczy, które nych w trakcie pracy z reprezentacją Chorwacji? łatwiej, ale pracowaliśmy nad wieloma, wieloma sprawami. Wypracowaliśmy mać się swoich zasad, treningów, tego, co się robi w konkretnych porach i dniach do własnych codziennych treningów może przełożyć każdy zawodnik? Analiza jest ważna, ale trzeba być uważnym. Dzisiaj po każdym treningu protokoły regeneracji, by mieć szansę rywalizacji w kolejnych spotkaniach. tygodnia. Oczywiście w tak ważnych meczach trudno jest utrzymać skupienie tylko Wszystko, co robi Luka, wykonuje na sto procent. Jest całkowicie na tym skupio- możemy otrzymać całą książkę z różnymi parametrami zawodników. Jeśli ny, a z mojej kariery współpracy z zawodnikami z tego poziomu mogę powiedzieć, przejrzy się je wszystkie, to nie jest to efektywne. Trzeba mądrze selekcjo- że każdy z nich tak ma. Przede wszystkim jest skupiony. Ja, rozmawiając z panem, nować te parametry, które mogą pomóc. Ja tak robię, wybieram te, które myślę tylko o tym. Będąc na murawie, jest tak samo. Mieliśmy tego niesamowite przydadzą się w podejmowaniu decyzji. Lubię również sprawdzać wyłącznie przykłady: Mario Mandżukić na boisku wkłada sto procent siebie w każde zagranie, rzeczy, które wpłyną na programowanie zajęć. I je będę analizował, bo podej- trening. Taki jest jego sposób i może dlatego to on strzelił najważniejszego gola mę mądrzejsze decyzje, czyli zrobię analizę nie dla samej analizy, ale po to, by w historii chorwackiej piłki: ponieważ dał z siebie sto procent skupienia i intensyw- zaaplikować ją w pracę drużyny. ności. Wszyscy na topie to mają, codziennie i wobec najważniejszych spraw. Jak wyglądała Pana współpraca z pierwszym trenerem reprezentacji Współczesny futbol to przede wszystkim wysoka intensywność gry, co zresz- Chorwacji? Musiało być to wyjątkowo istotne, by po zebraniu danych tą Chorwacja pokazała na ubiegłorocznych finałach mistrzostw świata. Jakie i obserwacji zawodników móc później zastosować to w treningach mię- aspekty były i są ważne z Pana doświadczeń na przestrzeni lat? dzy meczami. Intensywność, ale również powtarzalność. W przyszłości pewnie będziemy Dokładnie dlatego musimy podchodzić selektywnie do analizy. Miałem oglądali jeszcze więcej meczów, stąd coraz ważniejsza będzie kwestia regene- szczęście pracować z trenerem z najwyższego poziomu, który już miał ogrom- racji, by podtrzymywać formę, grając co trzy dni. To ważny temat oraz aspekt ne doświadczenie i już sam wiedział, jakie dane będą dla niego ważne. To było w rozpatrywaniu przyszłości. Oczywiście w pojedynczym meczu widzimy dla mnie zbawienne, gdyż ja rozumiałem jego potrzeby, wiedziałem, co mu sporo biegania na wysokiej szybkości, przyspieszeń, hamowań, zmian kierun- pokazać, a czasem mogłem też dać coś ekstra ze względu na znaczenie danych. ków… To są najbardziej męczące elementy we współczesnym futbolu. Wiele mówił Pan o świadomości topowych piłkarzy. Co więc poradziłby Jakie są rezerwy w piłkarzach? Będzie więcej meczów, tak jak Pan mówi, Pan zawodnikom rozpoczynającym swoje kariery, ale chcącym wejść ale gdzie oni mogą znaleźć swoje rezerwy, chcąc sprostać tym wyma- pod tym względem na najwyższy poziom? ganiom? Edukujcie się, zadajcie pytania, bądźcie ciekawi nie tylko tego co piłkarskie, Kluczowym aspektem dyspozycji jest styl życia, który składa się z diety, ale również aspektów, które pomogą wam w życiu. Pracujcie nad sobą, rozwi- regeneracji i dodatkowych, zindywidualizowanych treningów. Ta indywidu- jajcie się wszechstronnie, bo tak staniecie się lepsi w swojej pracy, w futbolu. alizacja w przyszłości będzie jeszcze ważniejsza, będziemy oglądać jeszcze Zadbajcie o swój styl życia. Oczywiście, mając siedemnaście czy osiemnaście więcej zawodników na topowym poziomie, którzy będą mieli własne sztaby lat jeszcze nie myśli się o tym, ile snu jest optymalne dla organizmu, nie jest Jednym z gości specjalnych Ogólnopolskiej szkoleniowe: trenerów, fizjoterapeutów, kucharzy… Będzie tego więcej, bo się świadomym znaczenia odżywiania, nawodnienia, suplementacji, regular- Konferencji Trenerów był członek sztabu styl życia jest najważniejszy w prowadzeniu długiej kariery. Kto będzie chciał nych masaży czy szukania porad z zewnątrz, by radzić sobie z poziomem stre- reprezentacji Chorwacji, która w ubiegłorocznych taką mieć, a dziś oglądamy zawodników grających do 37., 38. roku życia, nie su. Bądźcie więc ciekawi wszystkich aspektów życia sportowca, bo tak możecie osiągnie tego bez perfekcyjnego prowadzenia się. Jedna część to życie rodzin- sobie pomóc w podniesieniu swojego poziomu. MŚ w Rosji zajęła drugie miejsce. Luka Milanović ne, a druga składa się z trzech aspektów, które wymieniłem: dodatkowego odpowiadał za przygotowanie fizyczne drużyny, treningu, odżywiania się i odpoczynku. Będzie to jeszcze bardziej uszczegóło- Na koniec chciałbym zapytań o Lukę Modricia. Biorąc pod uwagę wszyst- która pod tym względem w mundialu najwięcej wione, monitorowane i zindywidualizowane. ko, co Pan o nim wie, jak wiele lat zostało mu gry wciąż na najwyższym „przecierpiała”: zagrała 3 dogrywki, przebiegła poziomie? najwięcej kilometrów. W poniższej rozmowie Czy w kwestiach motoryki, intensywności jest możliwość wyciśnięcia Nadal ma w sobie sporo paliwa, ognia i ambicji. Fizycznie myślę, że może grać jeszcze więcej z piłkarzy takich jak wymienieni Modrić czy Mandżukić? jeszcze kilka lat na tym najwyższym poziomie. Ale dlaczego? Bo ma ogień i ambicję. opowiada o szczegółach swojej pracy oraz Zawsze można wycisnąć troszkę więcej, ale wraz z tym przychodzi ogromne Dzięki temu dba o siebie, ma odpowiedni styl życia i mentalne podejście do pracy. rozwoju tego aspektu we współczesnym futbolu. ryzyko. To część wielkiego sportu, choć ryzyko rośnie zdecydowanie w takich Rozmawiał Michał Zachodny

8 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 9 O intensywności Jedną z ważniejszych kwestii poruszonych podczas panelu była ta o in- tensywności. – Zawodnik, który bezpośrednio trafia z juniorów do seniorów, potrzebuje około pół roku na adaptację. Motoryka jest kluczowa w grze, tak samo jak wdrożenie w koncepcję gry. Ale czym jest intensywność? Uważam, Debata o szkoleniu, inteligencji i intensywności gry. że to płynność gry: szybkość i jakość operowania piłką, dobre wybory zawod- ników i ich umiejętne poruszanie się po boisku. Wtedy możemy mówić o in- tensywności. Z tego wynika różnica między drużynami, które widzieliśmy na „Kompleksowość jest najważniejsza” mistrzostwach czy w europejskich pucharach. Nie rywalizujemy na co dzień w takim wymiarze, stąd trudno nam rozmawiać o tym, jak intensywność wy- zwolić. Jeśli nie będziemy mieli zawodników zdolnych do realizowania tych zadań coraz bardziej płynnie, to nie podniesiemy poziomu w piłce nożnej, ale w motoryce. To wyposażenie w cały pakiet narzędzi do gry, innej drogi nie ma niż indywidualne wyszkolenie zawodnika – zaznaczał Papszun – W telewizji często podaje się liczbę przebiegniętych kilometrów, ale mówiąc o intensywności meczu, trzeba wejść głębiej w analizę, jakie były dystanse na najwyższych intensywnościach. Często podniecamy się, że ktoś przebiegł 120 ki- lometrów, ale patrząc dokładniej, widzimy, że wcale nie na tych najważniejszych szybkościach. Dla mnie to jest wykładnikiem tempa i kategorii meczu. Mimo wszystko z każdym rokiem ta intensywność rośnie – mówił Fornalik. Magiera: – Ważne jest otoczenie, w jakim gramy. Mając przyjemność prowadzenia zespołu w Lidze Mistrzów, widziałem, że zawodnicy muszą szybciej myśleć, grać i biegać, by sprostać zadaniu. A później przenosiliśmy to na grunt polski, mając okres, w którym wygrywaliśmy wysoko. Graliśmy innym tempem, nie było czasu na przestoje, na wracanie wolnym tempem. Gdy pu- charów brakowało, z każdym miesiącem nasza intensywność spadała: liczba Michał Zachodny Łączy Nas Piłka sprintów, przyspieszeń i hamowań. Dostosowywaliśmy się do poziomu, który nie wymagał od nas tego wszystkiego. Michniewicz: – Same mistrzostwa Europy do lat 21 pokazały jeden istotny W Łodzi, przy okazji Ogólnopolskiej Konferencji Trenerów, odbył się panel dyskusyjny z udziałem aspekt w kwestii intensywności: mecze w polskiej lidze też ją miały, ale zdecy- czterech trenerów: Waldemara Fornalika (Piast Gliwice), Marka Papszuna (Raków Częstochowa), dowanie więcej było przerw w grze. Obserwując, można zobaczyć, że znacznie Czesława Michniewicza (kadra U21) i Jacka Magiery (kadra U20). Przedstawiamy zapis z rozmowy częściej piłka ląduje na aucie, więcej jest fauli, stałych fragmentów, są przerwy. dotyczącej szkolenia i wprowadzania młodzieży, jak też intensywności oraz inteligencji w grze. Z Belgami straciliśmy pierwszego gola, gdy piłka nie wyszła poza boisko prawie pięć minut. Wyciągając jeden wniosek, to intensywność wynikała z umiejętności becność dwóch trenerów ligowych oraz dwóch selekcjonerów kadr mło- psychologicznym. Umieją sobie radzić ze stresem, wiedzą, co to odpowiedzial- poszczególnych zawodników: piłka szybciej krążyła pomiędzy nimi. O dzieżowych nie była przypadkowa: minione lato to 2 turnieje między- ność – mówił Czesław Michniewicz, selekcjoner reprezentacji do lat 21. Jak jednak poprawić ten poziom? – Żeby zrozumieli grę, zawodnikom trzeba narodowe na poziomie U20 i U21, a także początek obowiązywania przepisu Podobnego zdania był szkoleniowiec kadry do lat 20, Jacek Magiera. – Widzę, dać podstawowe narzędzia. Zanim podasz, to musisz wiedzieć, kto i gdzie stoi, o młodzieżowcu w Ekstraklasie. Różne perspektywy szkoleniowców na kwestie że są to zawodnicy coraz bardziej świadomi, którzy więcej rozumieją. Przekaz gdzie jest przestrzeń i czy ktoś w nią wbiega. Jeśli skupiasz się wyłącznie na piłce szkolenia oraz obecnego stanu wyszkolenia nowych pokoleń polskich piłkarzy w klubach i od trenerów jest coraz bardziej obszerny. Przepis o młodzieżowcu i podającym, to nie widzisz tego, co najważniejsze na boisku. W meczu z Hiszpa- dały efekt w postaci godzinnej dyskusji o deficytach, jak też zaletach młodzieży. w Ekstraklasie to dla tych zawodników wygrana szóstki w totka. Od nich zależy, nią na Euro U21 przegrywaliśmy wysoko, oczywiście wierzyliśmy, że coś jeszcze bo będzie się bał kontaktu lub tego, że nie zdąży wrócić. Kompleksowość jest – Przez dwa lata pracy z młodzieżą w reprezentacji nauczyłem się o nich jak wykorzystają tę nagrodę, czy zainwestują ją w siebie i gdzie będą za dwa możemy odrobić, ale powiedziałem zawodnikom na ławce, by obserwowali grę najważniejsza. Za dużo jest wymyślanej teorii wobec praktyki, która dla mnie tego, że taki okres to wieczność. Patrząc na rozwój tych, którzy mieli oka- lata. Z mojego doświadczenia wiem, że weryfikacją dla nich będzie ten rok, gdy Daniego Ceballosa i Fabiana Ruiza. To była lekcja od najlepszych, jak patrzeć i wi- jest najistotniejsza. To proces, który zaczyna się od wczesnego wieku aż do mo- zję do regularnej gry w piłce seniorskiej, widzę, jaki był on zdecydowany. skończy się im status młodzieżowca. Wtedy przepadają, są weryfikowani i trudno dzieć na boisku. U nas świetnie to robił Patryk Dziczek, ale innych musieliśmy do mentu, gdy zawodnik trafia do nas – dodawał Papszun. Oni ukształtowali się pod każdym względem: motorycznym, taktycznym, jest im znaleźć klub na poziomie niższych lig – tłumaczył. tego zmuszać – dodawał selekcjoner kadry U21. – Młodzi ludzie, którzy są świadomi, są niesamowicie plastyczni. Mają swo- – Rozumienie gry to czytanie tego, co dzieje się na boisku, kontrolowanie Co poprawić? ją dietę, trenerów personalnych. Szybko adaptują się do zmiennych warun- przestrzeni dookoła siebie, ustawienie ciała, przyjęcie kierunkowe piłki… Czy Na końcu selekcjonerzy zdefiniowali również aspekty, które ich zdaniem wyma- ków, potrafią realizować nakreślane im założenia. Często ich prowadzenie nie zawodnik potrafi to zrobić w dziesiątej minucie, jak też w osiemdziesiątej, gdy gają największej poprawy w szkoleniu młodzieży. – Dużo trzeba poświęcić czasu na jest łatwe, bo forma bywa chwiejna. Zagrają fantastyczny mecz, by po kilku jest zmęczony. Bardzo ważnym aspektem jest to, czy i jak tworzyć linie poda- rozumienie gry i technikę. Warto inwestować w zawodników, którzy mają również dniach zejść poniżej normalnego poziomu – zauważył z kolei trener mistrzów nia. To należy robić od najmłodszych lat: zawodnicy muszą wiedzieć, dlaczego warunki do gry na wysokiej intensywności, np. nie zawsze ktoś wysoki i silny bę- Polski, Waldemar Fornalik. tak gramy. Wprowadzanie tego w wieku 17 lat to już za późno, trudno zmienić dzie się szybko regenerował, grał szybko. Nauka jest bardzo ważna, by odpowiednio – Ja od młodzieży oczekuję odpowiedniego przygotowania. Oni muszą nawyki, które już mają – podkreślał Magiera. zdefiniować zawodników na początku. Ale inteligencja na boisku jest kluczem do sprostać rywalizacji z zawodnikami w kadrze. Przepis o młodzieżowcu ich – Coraz więcej jest pojęć w grze, ale dla mnie rozumienie gry to wszystkie osiągania sukcesów na wysokim poziomie – mówił Magiera. promuje, ale oczekujemy, że pod każdym względem ich poziom będzie odpo- umiejętności techniczno-taktyczne. Piłki na nowo nie wymyślimy, bo wszyst- – Trener prowadzący akademię powinien mieć wizję: jak zawodnicy muszą wiedni: mentalny, taktyczny, techniczny i motoryczny. Zdajemy sobie sprawę, kie obszary są ważne. Jeśli jednak nie będzie techniki użytkowej, jeśli zawod- być profilowani, jak chce ich ukształtować, dając im jak najwięcej cech. Mó- że doświadczenia brakuje, ale chcę, by zamiast tego była odwaga, pasja w ich nik nie będzie w stanie odpowiednio przyjąć piłki, to co z rozumieniem gry? wiąc o poziomie międzynarodowym musimy mieć zawodników, którzy będą działaniach. Tego szukamy – powiedział Marek Papszun, którego Raków Czę- Co z tego, że odnajdzie odpowiednie przestrzenie, jeśli nie opanuje podania? mieli „pięć palców”, o których często mówi trener Magiera: motorykę, techni- stochowa awansował do Ekstraklasy. Nie zrobi tego, również jeśli nie będzie odpowiednio przygotowany fizycznie, kę, taktykę, mentalność i inteligencję – podsumował Michniewicz.

10 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 11 Łączy nas piłka KONSPEKT TRENINGOWY CZĘŚĆ GŁÓWNAwww.pzpn.pl czas: 55 min OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA TRENERÓW 2019 1. Doskonalenie podań i przyjęć z akcentem taktycznym: „wiązanie” przeciwnika Dwie grupy 10-osobowe. + wbiegnięciaŁączy nas piłka lub obiegnięcia www.pzpn.pl Trener Artur Skowronek Asystenci Dawid Szulczek, Daniel Wojtasz, Damian Skiba Wprowadzenie piłki na przeciwnika (trenera) Łączy nas piłka

Temat główny Taktyka atakowania – budowanie gry w bocznych sektorach boiska w ustawieniu 1–4–1–4–1 przeciwko drużynie grającej w systemie 1–4–4–2 www.pzpn.pl i rozegranie kombinacji w zależności od zachowania Data 29.08.19 Godzina 10:00 Miejsce Boisko główne ŁKS Łódź Liczba zawodników 22 przeciwnika.

Łączy nas piłka Czas zajęć 75 min Okres Startowy Numer zajęć Łączy nas piłka www.pzpn.pl Wersja A – trener w roli 7/11: www.pzpn.pl Inne piłki bramki oznaczniki stożki pachołki tyczki drabinki a) zamyka środek, 20 2 2 × 10 2 × 25 8 12 b) zamyka skrzydło.

CZĘŚĆ WSTĘPNA czas: 15 min Łączy nas piłka Wersja B – trener w roli 2/3: 1. Rozgrzewka piłkarska Orientacja pionowa boiska www.pzpn.pl a) wychodzi ze strefy („plecy”), Łączy nas piłka b) zostaje w strefie („czas”). www.pzpn.pl I część: 2 min • podania krótkie w małym kwadracie: 1 min Czas: 2 × 3 min, przerwa: 1 min I część II część • podania krótkie w małym prostokącie: 1 min wprowadzenie przygotowanie krótkie podaniaŁączy nas piłka Łączy nas piłka ruchowe www.pzpn.pl II część: 4 min www.pzpn.pl • przygotowanie ruchowe: 4 min 4 2. Kompleksowy fragment gry z akcentem na zmianę ciężaru gry i „wiązanie” Czas: 2 × 10 min, przerwa: 3 min. III część: 6 min 3 przeciwnika w bocznej strefie boiska Łączy nas piłka • zmiana strony: 2 min TR Tempo podań. www.pzpn.pl 2 • rywalizacja ze zmianą strony: 2 min Szybka zmiana strony z decyzją względem 1 2 • stretching dynamiczny: 2 min 3 przeciwnika czy zmiana przez środkowego obrońcę 4 4 lub przez defensywnego pomocnika – odcięcie przez napastnika jednej z opcji. 1 5 3 III część zmiana strony Kto pierwszy zmieni stronę 3 razy – rozpoczyna atak

Łączy nas piłka

www.pzpn.pl IV część: 2–3 min • fragment gry z reakcją po stracie piłki, natychmiastowy doskok na sygnał trenera

jedynki TR Łączy nas piłka (1, 2, 3 lub 4 zawodników w grupach 4 os.). IV część Łączy nas piłka fragmenty grywww.pzpn.pl 1 „Wiązanie” przeciwnika 2 × 1 / 3 × 1 pod presją TR www.pzpn.pl 2 × 1 / 3 ×1 Doskonalenie zasad w bocznym sektorze. 2 × 1

3 3 odcięty 2 bok Finalizacja akcji oskrzydlającej.

Łączy nas piłka 2 1 1 2 × 1 2 www.pzpn.pl 2 × 1 4 2 × 1 w świetle bramki. 1 3 2 3 × 1 2 Zawodnik, który nie oddał strzału, otrzymuje 2 × 1 1 dodatkowe podanie od zawodnika zza bramki, 3 3 3 szybka finalizacja (max. 2 kontakty). 3 × 1 4 1 szybka ﬁnalizacja odcięty Po akcji na jedną bramkę rozpoczyna się 2 środek fragment na drugą.

W sumie 4 fragmenty z akcjami oskrzydlającymi

podanie prowadzenie piłki, drybling strzał bieg bez piłki odległość między zawodnikami linie pomocnicze oznaczenie kolejności działań strata piłki podanie prowadzenie piłki, drybling strzał bieg bez piłki odległość między zawodnikami linie pomocnicze oznaczenie kolejności działań strata piłki LEGENDA: 1 LEGENDA: 1

12 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 13 3. Gra zadaniowa 11 × 11 Gra toczy się na skróconym polu gry (bramki na III FAZA 16. m). Jak w fazie 2, ale druga strona. Finalizacja akcji Czas: 2 × 10 min, przerwa: 3 min. fragmentem gry 6 × 4. Jeśli piłkę odbiorą broniący, to następuje faza I FAZA 6 × 4 przejściowa wszystkich zawodników: broniący Otwarcie gry pod presją 2 napastników. – pressing po stracie piłki, ofensywni – próba Decyzja ósemki i szóstki w pressingu. Zbudowanie zawiązania kontrataku gry w środkowym sektorze boiska. Finalizacja fragmentem gry 5 × 3 w centralnym sektorze z doskonaleniem decyzji finalizacji (szerokość, wcięcie). Nie doskonalimy fazy przejściowej, obrońcy po odbiorze piłki podają do trenera (faza 1, 2 i 3)

5 × 3

IV FAZA II FAZA Faza przejściowa – odbudowa ustawienia Zmiana strony pod presją 2 napastników 1–4–1–4–1 w niskiej obronie. (fragment gry 4 × 2 + Br). Po stracie piłki następuje faza przejściowa: Po zmianie strony następuje „wiązanie” w obronie – pressing, w ataku – próba zawiązania przeciwnika w bocznej strefie boiska. Finalizacja kontrataku fragmentem gry 4 × 3. Nie doskonalimy fazy przejściowej, obrońcy po odbiorze piłki podają do trenera

CZĘŚC KOŃCOWA czas: 5min. Podsumowanie zajęć treningowych z zespołem. Rozmowa w formie zadawania pytań w odniesieniu do tematu głównego treningu

14 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 15 Łączy nas piłka

www.pzpn.pl KONSPEKT TRENINGOWY 2. Gra zadaniowa 9 + 1 × 8Łączy + 2nas piłka Gra na utrzymanie. Po odbiorze piłki zawodnik www.pzpn.pl OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA TRENERÓW 2019 szuka rozwiązania sytuacji podaniem do przodu, do najdalej wysuniętego partnera.

Łączy nas piłka Trener Artur Derbin Asystenci Kacper Jędrychowski, Patryk Rachwał, Sebastian Łukiewicz Łączy nas piłka www.pzpn.pl Pole gry: 60 × 50 m. Temat główny Faza przejścia z obrony niskiej do atakowania w systemie 1–4–4–2 przeciwko zespołowi grającemu systemem 1–4–4–2 www.pzpn.plŁączy nas piłka

Data 29.08.19 Godzina 10:00 Miejsce Boisko główne ŁKS Łódź Liczba zawodników 20 + 2Br www.pzpn.pl Czas: 2 × 3 min. Czas zajęć 75 min Okres Startowy Numer zajęć

Inne piłki bramki oznaczniki stożki pachołki tyczki drabinki Łączy nas piłka Modyfikacja: zmiany liczby kontaktów z piłką

20 2 Łączy nas piłka 2 × 10 20 10 www.pzpn.pl www.pzpn.pl CZĘŚC WSTĘPNA czas: 30 min 1. Układ podań Układ podań wg schematu. Łączy nas piłka opcje

www.pzpn.pl Łączy nas piłka podań Łączy nas piłka Czas: 4 × 2 min. www.pzpn.pl www.pzpn.pl Łączy nas piłka

Łączy nas piłka www.pzpn.pl Modyfikacje: dowolne wybory przez Łączy nas piłka www.pzpn.pl 3. Fragment gry z 3 × 1 do 4 × 6 Po odbiorze piłki drużyna czerwonych rozpoczyna zawodników www.pzpn.pl Łączy nas piłka atak szybki, natomiast drużyna białych przechodzi Łączy nas piłka www.pzpn.pl do działań defensywnych. Gdy odbiorą piłkę, to www.pzpn.pl Łączy nas piłka Łączy nas piłka ich zadaniem jest podanie jej do trenera, który Łączy nas piłka www.pzpn.pl w pierwszej fazie ćwiczenia wraz z nr 8 uzupełnia www.pzpn.plŁączy nas piłka www.pzpn.pl linię pomocy. www.pzpn.pl 5 9 4 Czas: 15 min. 2 Łączy nas piłka 11 6 www.pzpn.pl 10 Modyfikacje: w fazie atakowania rozpoczynamy 8 8 2. Gra zadaniowa 5 + Br × 5 + Br Gra na utrzymanie. Po odbiorze piłki zawodnik od mniejszej liczby obrońców: 4 × 2 lub 4 × 3 Łączy nas piłka Łączy nas piłka szuka rozwiązania sytuacji podaniem do przodu, do 7 www.pzpn.pl 3 www.pzpn.pl najdalej wysuniętego partnera.

Pole gry: 40 × 20 m. Łączy nas piłka Łączy nas piłka Łączy nas piłka www.pzpn.pl Łączy nas piłka Czas: 4 × 1 min. www.pzpn.pl www.pzpn.pl Łączy nas piłka www.pzpn.pl 4. Gra 11 × 11 Gra właściwa. Modyfikacje: zmiany liczby kontaktów z piłką www.pzpn.pl

Łączy nas piłka Pole gry: 105 × 68 m. Łączy nas piłka www.pzpn.pl Łączy nas piłka www.pzpn.pl Czas: 10 min www.pzpn.plŁączy nas piłka

www.pzpn.pl Łączy nas piłka

www.pzpn.pl CZĘŚC GŁÓWNA czas: 40 min Łączy nas piłka

1. Gra zadaniowa 10 × 7 + 3 Gra na utrzymanie. Po odbiorze piłki zawodnik www.pzpn.pl Łączy nas piłka w pierwszej kolejności szuka rozwiązania sytuacji www.pzpn.plŁączy nas piłka podaniem do przodu, do najdalej wysuniętego www.pzpn.pl partnera.

Pole gry: 60 × 50 m. Łączy nas piłka

www.pzpn.pl Czas: 2 × 3 min. PUNKTY COACHINGOWE Modyfikacje: 1. Pierwsze podanie po odbiorze dokładne i do przodu. opcje • zmiana liczby kontaktów z piłką, 2. Właściwe i w odpowiednim czasie włączenie się bocznych pomocników. podań • wprowadzenie obrońcy i zawodnika nr 10 3. W atakowaniu: szybkość działań zawodników z piłką i bez piłki. (kolejna grafika)

16 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 17 TALENT PRO•

Drugie zgrupowanie Talent Pro „Kontynuacja pracy” Tym razem w Opalenicy odbyło się zgrupowanie organizowane przez Polski Związek Piłki Nożnej w ramach projektu Talent Pro. To druga edycja obozu dla wyselekcjonowanej grupy zawodników z młodzieżowych reprezentacji kraju. – W ostatnich miesiącach sporo było meczów i turniejów, a więc okazji do weryfikacji umiejętności oraz potencjału wybranych piłkarzy. Na zgrupowaniu rzypomnijmy, że w ramach projektu Talent Pro grupa trenerów oraz przeprowadzone na bazie obserwacji meczów kadry, raportów skautów PZPN otrzymujemy możliwość pracy nad tymi elementami, które uznaliśmy za najważniejsze – mówi P ekspertów od przygotowania mentalnego, żywieniowego itp. obejmuje oraz inicjatyw szkoleniowych, które dzieją się od kilku lat: zimowych, letnich nadzorujący ten projekt trener Bartłomiej Zalewski. opieką kilkudziesięciu najbardziej uzdolnionych zawodników z trzech rocz- i wiosennych edycji Akademii Młodych Orłów. Cieszy nas, że część z zawodników ników. Za początek jego działania można uznać zgrupowanie w hiszpańskiej objętych projektem Talent Pro jest już w kadrach seniorskich swoich drużyn, na- Esteponie, które odbyło się w lutym. – Teraz czeka nas kontynuacja pracy, ale wet jeśli to wpływa na ich nieobecność na zgrupowaniu – mówi. nie jest tak, że przez ostatnich kilka miesięcy nic się nie działo w ramach Talent – Jak zwykle bardzo szeroka była kadra szkoleniowa, która liczyła aż Pro. Trenerzy byli oddelegowani do wizyt w klubach u wybranych zawodników 30 osób. Wszystko po to, by utrzymać kompleksowość naszej pracy w obsza- i uczestniczyli w zajęciach indywidualnych – tłumaczy Zalewski. rach technicznym, taktycznym, mentalnym, motorycznym i społecznym. Cho- – Zgrupowanie z Hiszpanii zostało omówione, a nasze wnioski oraz uwagi ciaż był okres wakacyjny, to chłopcy mieli znów zajęcia z języka angielskiego, zostały przedstawione w klubach, tak by kierunek pracy zarówno w kadrze, jak do tego wprowadzona została interesująca dla nich forma nauki o futbolu i na co dzień był spójny. Zresztą wymiana informacji oraz współpraca z kluba- i jego różnych wymiarach. Nie zabrakło szkoleń medialnych, zajęć z eksperta- mi układa się bardzo dobrze. Do Opalenicy, podobnie jak do Estepony, zaprosi- mi od dietetyki oraz trenerem mentalnym – zapewnia. liśmy kilku trenerów klubowych z roczników powołanych chłopców – dodaje. Najważniejsza była jednak praca na boisku, gdzie zawodnicy byli podzieleni Ponadto zaznacza, że okazją do rozwijania pracy nad talentami zawodników i zajęcia odbywały się w ramach treningu pozycyjnego oraz formacyjnego. For- były kolejne zgrupowania reprezentacji młodzieżowych. – Lista została uaktual- mą weryfikacji pracy oraz okazją do rozszerzenia analizy ich gry były 2 mecze niona, do tego doszedł nowy rocznik zawodników, czyli 2005. Powołania zostały wewnętrzne. Zgrupowanie w Opalenicy rozpoczęło się 20 lipca i trwało 8 dni.

18 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 19 MOBILNA AKADEMIA MŁODYCH ORŁÓW• Zadania trenerów Mobilnej Akademii Młodych Orłów w kontekście selekcji młodych zawodników i zawodniczek w woj. opolskim Andrzej Konwiński, Wojciech Morka Trenerzy Mobilnej Akademii Młodych Orłów w woj. opolskim

Trenerzy Mobilnej Akademii Młodych Orłów w ocenie młodych piłkarzy stosują 10-stopniową skalę zgodną z Informatycznym Systemem Obserwa- cji i Skautingu Polskiego Związku Piłki Nożnej. Ocena 5 jest oceną graniczną i skutkuje wpisaniem zawodnika do systemu ISOS. Ocena 7 to poziom re- prezentacyjny. Tak wygląda to w teorii, jednak w praktyce ocena zawodnika jest bardziej skomplikowana. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę tło, czyli grupę treningową, w której jest dokonywana obserwacja zawodnika. Nie każdy piłkarz wyróżniający się w swojej drużynie klubowej jest w stanie potwierdzić umiejętności w grupie mocniejszej – klubowej lub reprezentacji województwa. Często młody zawodnik potrzebuje więcej czasu na aklima- tyzację w nowych warunkach. W takim wypadku decydujący nie jest poziom umiejętności piłkarskich, lecz dojrzałość emocjonalna i reakcja na stres. Inną istotną kwestią, którą należy brać pod uwagę, oceniając młodych piłkarzy, jest wiek kalendarzowy i wiek biologiczny. Jedna kategoria wieko- wa obejmuje dzieci, pomiędzy którymi różnica wieku może wynosić 2 lata. W grupie orlików i młodzików różnice w warunkach fizycznych mają decydu- jące znaczenie. Słabszym fizycznie, niskim zawodnikom, pomimo dobrej techniki, koordynacji czy szybkości trudno jest rywalizować z lepiej rozwiniętymi kolegami. W takim wypadku ważne, aby trenerzy klubowi, traktując wynik meczu jako kwestię drugoplanową, dawali szansę gry wszystkim zawodnikom, skupiając się na rozwoju ich potencjału, a nie aktualnych możliwościach. Dodatkowo zróżnicowanie w rozwoju fizycznym jest widoczne w obrębie płci. Dziewczynki w kategorii młodzika szybciej dojrzewają i często przewyższają chłopców wzrostem i siłą fizyczną. Biorąc pod uwagę opisane powyżej elementy, mające wpływ na ocenę za- wodników uczestniczących w treningach i grach selekcyjnych Mobilnej Aka- demii Młodych Orłów, w naszym województwie opracowaliśmy 3-stopniowy model selekcji. Pierwszy stopień to obserwacja zawodników w treningu i grze selekcyj- nej podczas wizyty w klubie macierzystym. Jeżeli zawodnik otrzymuje notę 4 lub 5, to jego umiejętności są weryfikowane podczas dwóch lub trzech kolejnych wizyt. Zwykle odbywa się to w ciągu dwóch lub trzech miesięcy. Zależy nam, aby zaprosić wyróżniające się osoby na trening w tym samym powiecie, ale w innej gminie, w innym klubie. W takim wypadku odległość dojazdu nie Praca trenerów Mobilnej Akademii Młodych wymiarze selekcyjnym praca w województwie opolskim nieco różni się powoduje kosztów, a nam daje możliwość weryfikacji w innej grupie. wojewódzkie trenerami. Po zakończonym miesiącu pracy podsumowujemy Orłów obejmuje 2 filary – edukacyjny oraz W od pracy trenerów Mobilnej AMO w innych województwach. Związa- Drugim stopniem jest konsultacja z trenerami powiatowymi i obserwa- oceny wszystkich uczestników biorących udział w naszych treningach. Następ- ne jest to przede wszystkim z wielkością województwa oraz liczbą powiatów. cja podczas turnieju powiatowego. W każdym powiecie Opolski Związek Piłki nie opracowujemy listę zawodników z danego miesiąca, którzy otrzymali notę selekcyjny. Filar edukacyjny to pomoc Opolszczyzna jest najmniejszym województwem, liczy tylko 12 powiatów. Dla Nożnej zatrudnia trenera koordynatora powiatowego. Takich trenerów jest 4, 5 lub 6 i przekazujemy ją trenerowi koordynatorowi kadr wojewódzkich. trenerom w ich codziennej pracy szkoleniowej, porównania województwo mazowieckie to 42 powiaty, a sąsiadujące z opol- 12, a ich zadaniem jest organizowanie cyklicznych turniejów międzypowiato- Konsultacje wojewódzkie dla każdego rocznika odbywają się 12 razy w roku, dostarczanie materiałów edukacyjnych, skim województwo śląskie – 36. Na Opolszczyźnie brakuje dużych ośrodków wych, w których uczestniczą wybrani, najzdolniejsi zawodnicy i najzdolniejsze nie licząc obozów i meczów reprezentacyjnych. Daje to możliwość uczestnic- piłkarskich, profesjonalnych akademii. Istnieje duże rozdrobnienie klubów, zawodniczki z poszczególnych gmin. W turniejach powiatowych biorą udział twa w tym etapie selekcji niemal wszystkim piłkarzom wyróżnionym naszą prowadzenie szkoleń z wybranych zagadnień a wiele z nich to Ludowe Zespoły Sportowe, których w przeliczeniu na jednego reprezentacje sąsiadujących powiatów. Jest to bardzo ciekawa inicjatywa, oceną, a także powołanym przez trenerów kadr w poszczególnych rocznikach. w pracy z najmłodszymi adeptami piłki nożnej. mieszkańca jest najwięcej w kraju. dająca z jednej strony możliwość zaprezentowania swoich umiejętności dużej W ciągu roku pracy w terenie jako trenerzy Mobilnej Akademii Młodych Filar selekcyjny to selekcja najzdolniejszych Po uwzględnieniu ww. warunków opracowaliśmy model selekcji najzdol- grupie zawodników, z drugiej strony możliwość obserwacji trenerom Mobilnej Orłów opracowaliśmy system selekcji, który sprawdza się w naszym woje- niejszych zawodników i zawodniczek na bazie ścisłej współpracy z trenerami AMO i trenerom kadr wojewódzkich. wództwie. Dążymy do tego, aby wyniki naszych obserwacji były najbardziej zawodników i zawodniczek w każdym kadr wojewódzkich. W tym kontekście wielkość województwa stała się na- Trzecim stopniem obserwacji i selekcji jest powołanie na konsultacje obiektywne, a ryzyko pomyłki najmniejsze. Mamy nadzieję, że nasze wysiłki województwie w kategoriach młodzik i orlik. szym atutem. kadr wojewódzkich, we współpracy z odpowiedzialnymi za reprezentacje okażą się skuteczne.

20 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 21 SZKOLENIE• Z kolei im dłużej pracuję w branży pił- gotowych rozwiązań i ćwiczeń. Zawsze sędziego, a nawet go obrażają. Najczęściej karskiej, tym częściej widzę, jak trafny jest powtarzam, że jeśli ze szkolenia wynie- zawodnicy, słysząc trenera, robią to samo, powyższy cytat. Zawodnicy, na których siesz choć jedną rzecz, którą wpleciesz co w konsekwencji wiąże się z otrzymany- jeszcze w wieku 17, 18 lat nikt nie stawiał, w swoje treningi, to było warto być na mi kartkami, wykluczeniem z gry, a kon- grają na najwyższym krajowym poziomie tym szkoleniu. centracja na założonych celach odchodzi i daleko z tyłu zostawili „gwiazdeczki” ze Trzeba tylko chcieć się rozwijać! na dalszy plan. Alfabet trenera swoich młodzieżowych zespołów. Osoby Dla mnie najczęściej takie zachowanie te jednak cechują: niesamowity charak- E – EMPATYCZNY trenera pokazuje, że ma on bardzo małą MACIEJ MATEŃKO TRENER UEFA A ter, ambicja i sumienność. Do celu dążyły „TRENER IDĄCY PRZED GRUPĄ wiedzę i w ten sposób stara się ukryć swo- nawet wówczas, gdy nie były podstawo- – MYŚLI O SOBIE. DOBRY TRENER je braki, a winę zrzucić na sędziego. wymi zawodnikami w swoich zespołach. IDZIE ZA ZESPOŁEM I OBSERWUJE Można pracować w małym lub dużym klubie. Można szkolić Dlatego ważne jest, abyśmy jako trene- CO SIĘ W NIM DZIEJE” G – GŁOŚNY rzy nie skreślali żadnego zawodnika tylko – TRENER WŁODZIMIERZ OBST NA TRENINGU MA BYĆ CIĘ SŁYCHAĆ dzieci lub dorosłych. Jest wiele elementów, które różnią trenerów, dlatego, że w danym okresie rozwoju jest Empatia to zdolność odczuwania sta- OD PIERWSZEJ DO OSTATNIEJ MINUTY ale jest też coś, co łączy każdego dobrego szkoleniowca. za mały, wątły, wolny lub ma problemy nów psychicznych innych osób, umie- – „ŻYJ TRENINGIEM”, MOTYWUJ, To zasady, które powodują, że jest się lepszym trenerem z koordynacją. jętność przyjęcia ich sposobu myślenia, POPRAWIAJ, CHWAL… i człowiekiem! spojrzenia z ich perspektywy na rzeczy- Trening, na którym nie słychać trenera D – DOSZKALAJĄCY SIĘ wistość. ani zawodników, z reguły nie jest dobrym TEN, KTÓRY SIĘ NIE ROZWIJA To bardzo ważna cecha dla trenera. treningiem. Zawodnicy „żyją” treningiem, – COFA SIĘ Mając taką zdolność, jesteśmy w stanie w momencie gdy „żyje” nim trener. Cały Podam tu przykład z własnej pracy. reagować na sytuacje poszczególnych czas głośno koryguj błędy – zwracając Maciej Mateńko, dziś pełniący funkcję trenera edukatora w Mobilnym AMO w województwie za- Jako jeden z pierwszych trenerów w kraju zawodników. Musimy być dobrymi uwagę jednemu zawodnikowi, słyszą Cię chodniopomorskim wespół z Tomaszem Michalczyszynem, a w niedalekiej przeszłości szkoleniowiec, który wprowadziłem w grupach młodzieżowych obserwatorami, widzieć, co dzieje się wszyscy i automatycznie starają się robić z prowadzonymi przez siebie zespołami zdobył kilka medali mistrzostw Polski, a przede wszystkim trener, obronę strefową. Nie było dostępnych w naszej drużynie, jaka jest hierarchia, dany element poprawnie. który w grupach juniorskich szkolił i wychowywał wielu przyszłych zawodników grających dziś na wyso- materiałów na ten temat, więc uczyłem kto czuje się w niej dobrze, a komu trze- Każdy człowiek chce, aby zwracano kim poziomie, np. Filip Starzyński, Paweł Lisowski, Łukasz Zwoliński, Sebastian Rudol, Hubert Matynia, się na własnych błędach. Wymyślałem ba pomóc, aby grupa go akceptowała. na niego uwagę, aby to, co robi, było Dawid Kort, Patryk Lipski… ćwiczenia, analizowałem błędy i w koń- Częstym problemem jest sytuacja, doceniane. Staraj się więc chwalić za Te nazwiska mówią wiele o trenerze, a więc tym bardziej zapraszamy do lektury. cu stworzyłem całą metodykę nauczania w której zawodnik czuje się źle oce- wszystko, za co możesz. Lepszy zawod- tego elementu. Pracując z kolejnymi ze- niany przez trenera, co jego zdaniem nik dostanie pochwałę za trudny ele- społami, doprowadziłem ten element do wpływa na liczbę minut spędzanych ment, który właśnie wykonał, ale słab- A – AMBITNY Całą sztuką, aby odnieść sukces z zespo- zrobić karierę”. Niestety większość z nich takiej perfekcji, że z juniorami Chemika na boisku lub niewychodzenie na mecz szego możesz pochwalić za to, że stara WYZNACZAJ SOBIE CELE łem jest to, aby 20. zawodnik czuł się tak ma teraz po dwadzieścia parę lat i już daw- Police w lidze wojewódzkiej juniorów w pierwszym składzie. się go wykonać i idzie mu coraz lepiej. I KONSEKWENTNIE STARAJ SIĘ JE samo ważny jak ten, od którego zaczynasz no nie gra w piłkę. Powodów jest wiele: przez całą rundę nie straciliśmy żadnej Dobry trener powinien też interesować Pochwała to też najlepsza motywacja REALIZOWAĆ ustalać skład. Każdy z Twoich zawodników • Rodzice, którzy w wyobraźni widzieli bramki, a następnie zdobyliśmy Mistrzo- się tym, co dzieje się w życiu prywatnym dla zawodnika. Dobrym momentem na wyznaczenie to żywy człowiek, który chce być częścią dru- już miliony na kontach i zamiast dać stwo Polski. Rok później już z juniorami zawodnika. Często problemy w szkole, Staraj się, aby zawodnicy też byli zaan- sobie celów jest początek sezonu. Osobi- żyny. Nigdy nie wiesz, kiedy jego pomoc bę- dziecku spokojnie trenować, wozili je starszymi Pogoni ponownie zdobyliśmy pierwsze miłości czy rozwód rodziców gażowani w trening, podpowiadali sobie, ście jednak, pracując z młodzieżą, takie dzie niezbędna zespołowi, więc nie możesz z klubu do klubu na testy niczym cyrk medal MP. Pewnie wiele osób na moim mają duży wpływ na dyspozycję młodego motywowali się wzajemnie, „zbijali piąt- cele wyznaczałem sobie przed nowym dawać mu sygnałów, że nie jest Ci potrzeb- objazdowy, zmieniali kluby, bo żaden miejscu byłoby wierne temu sposobowi piłkarza. ki”, gdy coś się uda, i przeżywali, gdy coś rokiem. Przerwa świąteczna i trochę ny, w momencie gdy wszyscy podstawowi nie był godny ich dziecka, a kończyło bronienia przez następne lata. Ale ogląda- nie wyjdzie. wolnych dni dawały mi szansę zanalizo- zawodnicy są zdrowi i w najwyższej for- się zawsze tak samo – dziecko traciło jąc w telewizji mecze, zaobserwowałem, F – FAIR PLAY wania tego, co udało się zrobić z zespo- mie. Dobra atmosfera i zdrowa rywalizacja zapał i pasję do czegoś, co wcześniej że najlepsze kluby na świecie bronią już PAMIĘTAJ, ŻE POWINIENEŚ BYĆ H – HONOROWY łem do tej pory, a następnie wyznacza- jest niezbędna do pokonywania kolejnych było jego całym życiem. w inny sposób, więc za jakiś czas tak pew- WZOREM DO NAŚLADOWANIA ZACHOWUJ SIĘ ZGODNIE ZE SWOIMI łem sobie cele szkoleniowe i sportowe na szczebli piłkarskiego rzemiosła. Zawodnik, • złe wybory młodych ludzi, pokusy, nie będą bronić wszyscy na świecie. Już DLA SWOICH ZAWODNIKÓW. WARTOŚCIAMI. PRZYZNAWAJ SIĘ DO następny rok. który przychodzi na trening z przyjemnością, nieodpowiednie prowadzenie się, od nowego sezonu zacząłem więc nauczać RYWALIZUJ ZAWSZE TAK, ABY NIE BŁĘDÓW, JEŚLI JE POPEŁNISZ. NIE Pamiętać należy, że cele te powinny zostawi na nim więcej zdrowia, będzie kre- zbyt szybkie uwierzenie w swój ta- swoich zawodników innego zachowania BYŁO ZASTRZEŻEŃ DO TWOJEJ PRZYTAKUJ, JEŚLI MASZ INNE ZDANIE być realistyczne i w praktyce możliwe do atywny i zaangażowany. lent, a jak mówi powiedzenie „Na w obronie. POSTAWY I ZACHOWANIA W trenowaniu bardzo ważne jest, aby wykonania. Mając taki cel, starałem się Musisz poznać swoich zawodników, sukces składa się 10% talentu i 90% Znów zaczynało się od wielu błędów, Trener z założenia jest autorytetem dla pozostać sobą. Żyć w zgodzie z własnymi zarazić nim moich zawodników i sprawić, wiedzieć, który z nich potrzebuje paru ciężkiej pracy”. ale dzięki temu moi zawodnicy byli o dwa zawodników i bardzo często jego zacho- wartościami. Nie bądź osobą, która robi aby i im na tym zależało. ostrzejszych słów, aby go zmotywować, • niekompetentni menagerowie, którzy kroki do przodu, a wchodząc do zespołów wanie wpływa na wydarzenia boiskowe. coś, tylko dlatego że mu kazano, a nie a który raczej spokojnej rozmowy. – twierdzę to z pełnym przekona- seniorskich, byli bardzo cenieni przez Agresja trenera powoduje często takie jest to zgodne z Twoimi przekonaniami B – BUDUJ niem, tak namieszali w głowach nie- swoich trenerów za wiedzę, którą im prze- same zachowanie zawodników w sto- i wiedzą, którą posiadasz. Jeśli jesteś TWOI ZAWODNICY TO ZLEPEK C – CIERPLIWY którym z młodych zawodników i tak kazałem. sunku do przeciwnika. Najbardziej jednak pewny tego, co robisz, walcz o swoje prze- RÓŻNYCH CHARAKTERÓW, „SUKCES OSIĄGAJĄ NIE pokierowali ich życiem, że znaleźli Teraz trenerzy mają dużo łatwiej. Jest irytują mnie trenerzy, którzy od pierwszej konania. Pamiętaj jednak, że trzeba też OSOBOWOŚCI, INDYWIDUALNOŚCI. NAJZDOLNIEJSI, A NAJWYTRWALSI” – się bez klubów, a wtedy gdy w per- wiele materiałów wydawanych chociażby minuty meczu zamiast skupić się na po- potrafić przyznać się do błędów. Porażki SUKCES ODNIEŚĆ MOŻNA TYLKO TRENER MIROSŁAW MASICZ spektywie nie widać zysków, panowie przez PZPN, mnóstwo szkoleń, na których mocy swojemu zespołowi, skupiają się na nauczą Cię więcej niż zwycięstwa, pod WÓWCZAS, GDY UDA SIĘ ZBUDOWAĆ Trenowałem wielu zawodników, o któ- umyli ręce i zajęli się nowymi utalen- wykłady prowadzą najlepsi trenerzy z kra- wywieraniu presji na sędziach. Komentu- warunkiem że każdą z nich przeanalizu- Z NICH ZESPÓŁ rych wszyscy mówili: „Ten chłopak musi towanymi zawodnikami. ju i z zagranicy, a Internet dostarcza wiele ją każdą decyzję, podważają autorytet jesz i wyciągniesz wnioski.

22 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 23 SZKOLENIE• I – INTENSYWNOŚĆ pować element powtarzalności. Nawet Nie każdy trener będzie miał okazję grać • posiłek; dzieci czekające w kolejce po jak bardzo jest to dla nich ważne. Jeszcze nasze nastroje i samopoczucie. Po latach DBAJ O ODPOWIEDNIĄ najlepszy trening, nic nie da, jeśli jego te- ze swoimi zespołami o medale Mistrzostw jedzenie. Wchodzi „Pan” trener, staje większe wrażenie zrobiły na mnie tematy pracy z młodzieżą zauważyłem, że wszyscy INTENSYWNOŚĆ ZAJĘĆ matyka zostanie powtórzona np. po roku. Polski, czy pracować przy reprezentacjach przed dziećmi i nakłada 6 parówek, poruszane na tych spotkaniach. Najważniej- moi byli zawodnicy, witając się ze mną – Bardzo dużo w ostatnim czasie mówi Dlatego bardzo ważne jest posiadanie kraju. Ale każdy trener może mieć duży siada i jeszcze wywołuje z kolejki jedno sze jest, aby to, co zostało powiedziane, nie uśmiechają się. Zdałem sobie sprawę, że się o intensywności treningu. Zawodnicy planu szkolenia. Tematyka zajęć musi się wpływ na dzieci, z którymi pracuje. Może dziecko, aby przyniosło mu ketchup. wyszło z „czterech ścian”. Podstawą oczywi- ja witałem ich w ten sposób przed każdym wyjeżdżający z Polski do zagranicznych powtarzać w odpowiednich przedziałach „zarazić” podopiecznych pasją do sportu, Niestety ostatnie dzieci nie dostały ście jest zaufanie do trenera. treningiem. Do szatni wchodzi uśmiech , klubów zwracają uwagę, że największa czasowych, tak aby poznane elementy sprawić, że młodzież przeżyje wielką pił- już parówek, bo były przewidziane po a za nim trener! różnica między treningami objawia się można było utrwalać, a następnie dosko- karską przygodę, biorąc udział w obozach, dwie na osobę. S – SZCZEGÓŁY właśnie w intensywności. nalić. turniejach i codziennych treningach. Naj- • dzieci przez kilka dni śpią w pościeli bez DOBRY TRENER RÓŻNI SIĘ OD SŁABEGO W – WYMAGAJĄCY I znów „kłania się” organizacja zajęć. Im zdolniejsi trafią do silniejszych akademii, poszewek, ponieważ nie umiały same DBAŁOŚCIĄ O SZCZEGÓŁY ABY ZAWODNICY ROBILI POSTĘP, mniej przerw tym lepiej, więc trening naj- L – LUBIANY reprezentacji województwa, a być może tego zrobić. Bardzo ważne jest, aby zwracać uwagę MUSIMY CAŁY CZAS „PODNOSIĆ IM lepiej przeprowadzić na jednym ustawie- SPRAW, ABY TWOI ZAWODNICY któryś z nich będzie utrzymywał się z gra- na detale. To samo ćwiczenie poprowadzo- POPRZECZKĘ” niu. Trener nie musi wówczas przestawiać PRZYCHODZILI NA TRENING nia w piłkę. Jednak aby to było możliwe, Często słyszę, że gdy trener będzie miał ne przez różnych trenerów może rozwijać Na każdym treningu zawodnik powinien stożków po każdym ćwiczeniu, a trening Z PRZYJEMNOŚCIĄ, A ICH RODZICE, potrzebny jest trener przez duże „T”. Czło- swoje dzieci, to będzie inaczej reagował na zawodników albo pogłębiać błędy, które pracować na 100%. Tak oczywiście mógł- jest „płynniejszy”. WSPÓŁPRACOWNICY, OSOBY, wiek zaangażowany, który przede wszyst- takie sytuacje. Jednak osobiście uważam, robili do tej pory. by powiedzieć każdy trener, jednak nie Pracując przez wiele lat w różnych ka- KTÓRE DBAJĄ O WSZYSTKO DOOKOŁA, kim będzie patrzył na dobro dzieci. że jeśli ktoś jest zapatrzony tylko w siebie, wszystkim udaje się osiągnąć taki stopień tegoriach wiekowych, wprowadziłem we DARZYLI CIĘ SZACUNKIEM to raczej mała szansa, aby się zmienił. T – TWÓRCZY motywacji zawodników. Często zdarzało wszystkich zespołach taką samą zasadę – Bardzo ważnym elementem w szkole- N – NAGRADZAJ UŻYWAJ ŚRODKÓW TRENINGOWYCH, mi się, że byłem zachwycony zaangażowa- zawodnicy po skończeniu ćwiczenia mu- niu jest atmosfera. Zawodnik, który czuje DOCENIAJ WYSIŁEK SWOICH P – PASJA KTÓRE SAM WYMYŚLISZ. TY NAJLEPIEJ niem moich zawodników, tempem i jako- sieli wrócić na pozycję wyjściową w truch- się pewnie, będzie podejmował odważne ZAWODNIKÓW. NAJLEPSZĄ NAGRODĄ „WYBIERZ PRACĘ, KTÓRĄ KOCHASZ, WIESZ, CZEGO POTRZEBUJĄ TWOI ścią wykonywania przez nich ćwiczeń. Po- cie. Bez znaczenia było, czy jest to trening decyzje, a to wpływa na jego kreatyw- DLA NICH JEST DOBRE SŁOWO OD A NIE PRZEPRACUJESZ ANI JEDNEGO ZAWODNICY mimo to przerywałem ćwiczenie, dawałem o charakterze strzeleckim, czy np. frag- ność. Aby stworzyć takie warunki pracy, TRENERA DNIA WIĘCEJ W SWOIM ŻYCIU” Gdy rozpoczynałem pracę trenera, nie ostrą reprymendę i udawałem niezadowo- menty gry. Takie konsekwentne działanie zawodnik musi Ci ufać, czuć wsparcie. Tre- Każdy człowiek lubi być chwalony, – KONFUCJUSZ miałem dostępu do Internetu, a książek lonego z jakości treningu. Okazywało się, wpływało oczywiście na intensywność ner, który jest lubiany i szanowany przez szczególnie przez swoich przełożonych. o tematyce piłkarskiej praktycznie nie było. że zawodnicy, chcąc mi udowodnić, że się zajęć, ponieważ zawodnicy wykonywali zawodników, ma dużo większą szansę W teorii trener powinien być wzorem, au- R – ROZMOWA Aby się rozwijać, oglądałem dużo meczów, przykładają, robili to jeszcze lepiej. dużo więcej powtórzeń, ale budowało też osiągnąć sukces. O sukcesie możemy torytetem, osobą, ze zdaniem której liczy KAŻDY ZAWODNIK OCZEKUJE OD notowałem sobie uwagi, a następnie wy- Zawsze powtarzam, że takich elemen- nawyk powrotu na pozycję wyjściową po mówić w przypadku „wyprodukowania” się każdy zawodnik. Największą motywa- TRENERA SZCZEREJ ROZMOWY myślałem takie ćwiczenia, które pomagały tów jak kontakt z zawodnikiem, wzajemny skończonej akcji ofensywnej. dobrego, kreatywnego, pewnego siebie cją do ciężkiej pracy jest docenienie przez Staraj się poznać problemy, potrzeby, mi zrealizować założony cel. Wiele z tych szacunek i umiejętność zmotywowania zawodnika, ale też dużo łatwiej osiągnąć trenera. spostrzeżenia zawodnika. Powiedz mu ćwiczeń stosuję do dzisiaj. zawodnika do przekraczania własnych ba- J – JAKOŚĆ wynik sportowy z zespołem. Podczas jednego ze szkoleń Mobilnego o jego zaletach, co musi poprawić i czego rier nie nauczysz się na żadnym kursie czy PLATON OKREŚLIŁ JAKOŚĆ JAKO AMO poprosiłem dzieci o wykonanie dość od niego wymagasz. U – UŚMIECH szkoleniu – to coś trzeba po prostu „czuć”. „PEWIEN STOPIEŃ DOSKONAŁOŚCI” Ł – ŁUT SZCZĘŚCIA trudnego ćwiczenia i powiedziałem, że Przed jednym z obozów zapowiedziałem „UŚMIECH TO BODAJ NAJKRÓTSZA Jeśli chodzi o trenera, jakość rozumiem ABY COŚ OSIĄGNĄĆ, TRZEBA nagrodą za udaną próbę będzie przybicie swoim zawodnikom, że z każdym z nich DROGA DO DRUGIEGO CZŁOWIEKA” Z – ZWYCIĘSKI przez: NA SWOJEJ DRODZE SPOTKAĆ „piątki” przez trenera. Obecni na szkole- przeprowadzę rozmowę indywidualną. Od – HENRY SAKA NIE WYNIK, lecz TO, KOMU POMOŻESZ • punktualność – zawsze przychodź ODPOWIEDNICH LUDZI, KTÓRZY CI niu trenerzy zaskoczeni byli, jak bardzo pierwszego dnia chodzili za mną i pytali, W pracy z dziećmi ważne jest pozytyw- I JAKIM JESTEŚ CZŁOWIEKIEM, JEST wcześniej i przygotuj się do zajęć ZAUFAJĄ I DADZĄ SZANSĘ dzieciom zależało na zdobyciu tej nagrody kiedy będą te rozmowy. Wtedy zauważyłem, ne nastawienie. Dzieci świetnie odczytują MIARĄ TWOJEGO SUKCESU… (ubiór, przygotowanie boiska, rozsta- Szczęście w sporcie odgrywa bardzo i jak szybko po odebranie jej biegli, gdy wienie trenażerów), duże znaczenie. Czasami między sukce- ćwiczenie udało się wykonać. • trening musi być przemyślany i przy- sem a porażką jest kilka centymetrów, bo gotowany, podany temat i cele trenin- przecież ogromną różnicę sprawia to, czy O – OPIEKUŃCZY gu, a coaching skupiony na najistot- piłka po odbiciu się od słupka wpadnie do DBAJ O SWOICH PODOPIECZNYCH TAK, niejsze elementy w danej jednostce, bramki, czy wróci w pole gry. JAKBYŚ CHCIAŁ, ABY KTOŚ OPIEKOWAŁ • każdy trening musi cechować się od- Jednak szczęściu trzeba pomóc. Moim SIĘ TWOIM DZIECKIEM powiednią intensywnością i zwraca- zdaniem polega to na wyeliminowaniu Podam tu przykłady, które niestety czę- niem uwagi na szczegóły, jak największej liczby przypadków. Na sto obserwuję na turniejach czy obozach: • trener musi mieć posłuch w zespole, przykład dopracowanie do perfekcji kil- • posiłek; małe dzieci po całym dniu a na zajęciach powinna panować duża ku wariantów stałych fragmentów gry, grania w mrozie piją na stołówce dyscyplina. rozwiązań taktycznych w obronie i ataku, zimną wodę, bo aby napić się ciepłej a nawet wybór konkretnej połowy boiska herbaty, trzeba ją sobie samemu za- K – KONSEKWENTNY ma na to wpływ. Im więcej rzeczy zapla- parzyć i przejść z wrzątkiem pomiędzy PLANUJ I KONSEKWENTNIE nujesz i przewidzisz, tym większa szansa wieloma stolikami, co jest dla nich REALIZUJ. TYLKO SYSTEMATYCZNY na odniesienie sukcesu. wyzwaniem. Obiady oddają prak- I ZORGANIZOWANY TRENING tycznie nieruszone, ponieważ miały PROWADZI DO CELU. M – MAŁE RZECZY problem z pokrojeniem kotleta. Za to Celem treningu jest doprowadzenie „JEŚLI NIE MOŻESZ ROBIĆ RZECZY trener siedzi zadowolony, bo „przejął” do pewnych automatyzmów i nawyków WIELKICH, RÓB MAŁE RZECZY kotlety od tych dzieci, które ich nawet ruchowych. Aby to osiągnąć, musi wystę- W WIELKI SPOSÓB” – NAPOLEON HILL nie ruszyły.

24 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 25 PIŁKA DLA WSZYSTKICH• poświęca przygotowaniu mentalnemu. – Uważam, że trudno przekazać wiedzę mogę się podzielić z podopiecznymi. Dziewczynki żyją moimi występami, kibi- piłkarską bez odpowiedniej komunikacji i relacji z zawodnikiem – przekonuje. cują mi – opowiada. – Wiedzę z psychologii sportu wykorzystuję codziennie. To coś więcej niż rozmo- Zawodniczki Ślęzy mają już za sobą pierwsze sukcesy. W kwietniu tego Młoda, ambitna wa o koncentracji czy pewności siebie. Uświadamiam zawodniczki, że podczas roku zdobyły tytuł mistrzyń regionu, wygrywając dolnośląski finał Turnieju uprawiania sportu zachodzi mnóstwo procesów emocjonalnych. Rozmawiamy „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. Wygrana na tym etapie o nich i staramy je sobie tłumaczyć. Wiedząc, jakie emocje występują u moich największego turnieju piłki dziecięcej w Europie zapewniła wrocławiankom i wszechstronnie podopiecznych, mogę szukać ich przyczyn i skutków. Kiedy zawodniczka potra- wyjazd na finał ogólnopolski do Warszawy. – Jest taki cytat, który idealnie utalentowana fi opowiedzieć mi o tym, co czuje przed meczem lub po nim, to widzę, że moje oddaje to, co jest dla mnie ważne: „miarą silnego zespołu nie jest wynik, lecz działania mają sens. Efekty nie pojawiają się od razu, bo to długotrwały proces wsparcie, jakiego udzielają sobie zawodnicy” – mówi Falborska. – Gra w tym tak jak trening piłkarski, ale uważam, że wprowadzenie rozwoju mentalnego Turnieju była niezwykle cenną lekcją dla moich podopiecznych. Od początkowych od najmłodszych lat to wielki prezent dla zawodniczek. Ta wiedza pozwoli im etapów uczestnikom przyświeca jeden cel: zagrać w Warszawie. Nie wolno jed- się rozwijać na każdym poziomie i nie tylko w sporcie. Nauka funkcjonowania nak zapominać o początkowej fazie będącej tzw. piętrem, na które trzeba wejść, w grupie przyda się także w życiu osobistym i zawodowym – dodaje. żeby później znaleźć się na szczycie. W naszym przypadku tak właśnie się stało. Patrycja z piłką jest związana od najmłodszych lat. Talent i ciężka praca Cieszę się, że wzięłyśmy udział w turnieju, który dostarcza tak wielu wspaniałych przełożyły się w jej przypadku m.in. na powołania do juniorskich reprezen- emocji nie tylko zawodniczkom, ale też trenerom czy rodzicom. tacji Polski. Ostatnio boisko zamieniła na halę. – Sport towarzyszy mi każ- Marzenia utalentowanej trenerki zmieniają się wraz z rozwojem kariery dego dnia – nie ukrywa. – Moim marzeniem zawsze było granie z orzełkiem szkoleniowej. Kiedyś liczyła, że sama zagra w reprezentacji Polski. Dziś myśli na piersi. Cieszę się, że mogłam je spełnić, grając w „młodzieżówkach” i teraz już o swoich zawodniczkach. – Chciałabym, żeby za kilka lat to moje podopiecz- będąc na zgrupowaniu reprezentacji Polski w futsalu. Spodobała mi się ta ne zagrały w biało-czerwonych barwach, dumnie reprezentując Polskę. Mocno dyscyplina. Wzięłam udział w Akademickich Mistrzostwach Polski z AWF-em wierzę w to, że tak będzie – dodaje Falborska. Wrocław, a następnie zdobyłam wicemistrzostwo Polski z UAM-em Poznań. Zachęcamy do wzięcia udziału w jubileuszowej, XX edycji Turnieju Byłam również w Kazachstanie z akademicką reprezentacją Polski. Każdy mecz „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. Drużyny można zgłaszać to cenna lekcja, staram się z każdego spotkania wyciągnąć coś, czym później do 30 września 2019 r. na stronie www.zpodworkanastadion.pl.

Korzyści dla trenerów płynące z udziału w Turnieju: • możliwość przeżycia fantastycznej sportowej przygody wraz z podopiecznymi (scalenie grupy); • pozytywne emocje i doświadczenia (zarówno dla szkoleniowców, jak i ich zawodników); • możliwość sprawdzenia się na tle innych drużyn (w zależności od etapu: z całej gminy, powiatu, województwa, a nawet kraju); • upominek za zapisanie drużyny do Turnieju; • najlepszy trener Turnieju zostanie zaproszony na tygodniowe zgrupowanie Letniej Akademii Młodych Orłów, gdzie będzie miał możliwość pracy z trenerami młodzieżowych reprezentacji Polski.

Dzięki takim jak ona doczekamy się następczyń Pauliny Dudek i Ewy Pajor?

Choć na tegorocznych mistrzostwach świata ziewczynki coraz chętniej i coraz wcześniej zaczynają treningi, a trenerki w piłce nożnej kobiet zabrakło Polek, to D podejmują się wyzwania, jakim jest praca z młodymi piłkarkami. – Uwa- żam, że rola trenera jest niezwykle ważna w procesie szkolenia. Trener jest psy- nasze zawodniczki coraz śmielej poczynają chologiem, przyjacielem, czasem rodzicem, starszą siostrą czy bratem, a przede sobie na europejskich boiskach. Ich sukcesy wszystkim autorytetem – podkreśla Patrycja Falborska, prowadząca zespół dziewczynek KS-u Ślęza Wrocław. – To od trenera zależy, w jaki sposób wynie byłyby możliwe bez zaangażowania korzysta ten autorytet i czy będzie miał wpływ na dalsze poczynania swoich trenerów i trenerek, którzy na co dzień pracują zawodników – zapewnia. Falborska sama wciąż gra w piłkę, ale czuje się już bardziej trenerką niż z najmłodszymi i rozwijają ich sportowe talenty. zawodniczką. Pracę szkoleniową łączy ze studiowaniem wychowania fizycz- Jedną z takich osób jest Patrycja Falborska. nego oraz psychologii. Nic więc dziwnego, że podczas treningów dużo uwagi

26 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 27 PIŁKA NOŻNA KOBIET• Doskonalenie gry w obronie Przykładowy konspekt treningowy

Miłosz Stępiński Trener reprezentacji Polski kobiet Rozgrzewka 1 – Motoryka (15 min) Część główna 1 – grupa 2. Trening formacyjny (15 min) Organizacja: ustawienie jak na schemacie. Organizacja: jak na grafice.

Przebieg: Przebieg: • Dowolna forma prowadzenia piłki – na sygnał zatrzymanie i przejście do • Po podaniu od trenera celem niebieskich podanie piłki do partnerów po ćwiczenia ogólnorozwojowego.Łączy nas piłka drugiej stronie. • Rozciąganie dynamiczne. www.pzpn.pl • Celem czerwonych: przechwyt i podanie do jednej z dwóch żółtych bramek.

Łączy nas piłka Łączy nas piłka www.pzpn.pl Łączy nas piłka www.pzpn.pl

www.pzpn.pl

Zaprezentowany trening był poświęcony Łączy nas piłka Łączy nas piłka www.pzpn.pl doskonaleniu gry w obronie w systemie www.pzpn.pl 1–5–4–1. Był to trening formacyjny – linia obrony pracowała w pierwszej części osobno. W drugiej części cała drużyna pracowała już razem.

pierwszej części treningu linia obrony doskonaliła krycie w polu kar- Zawsze w kryciu w obronie działamy w równowadze liczebnej (ewentualnie W nym przy dośrodkowaniach. Natomiast druga grupa składająca się w przewadze). Nie może dojść do sytuacji, w której przeciwnik będzie miał przewa- z pomocniczek i napastniczek doskonaliła pracę linii pomocy. Założeniem było, gę liczebną. Może być układ 3 × 3 + Br, ale nie może być układu 2 × 3 + Br, ponie- aby nie pozwolić przeciwnikowi na wykonanie podania przez naszą linię po- waż wtedy jeden przeciwnik jest wolny i w momencie otrzymania piłki odda strzał. Część główna 1 – grupa 1. Trening formacyjny (15 min) Część główna 2 – Obrona w 1–5–4–1 (30 min) mocy. Centrum boiska ma być szczelne, a przeciwnik ma próbować gry bocz- Na opisywanym treningu doskonalony był układ 3 × 3 + Br, ponieważ nasz Organizacja: jak na grafice. Organizacja: jak na grafice. nymi sektorami. Tam łatwiej nam będzie „zamknąć” przeciwnika, a nawet jeśli najbliższy przeciwnik wchodzi na dośrodkowania zawsze trójką zawodniczek się przedrze, to jeszcze musi dokładnie dośrodkować. Natomiast każde wejście (2 napastniczki i skrzydłowa). Na wypadek wycofanej piłki przed pole karne Przebieg: Przebieg: środkiem boiska generuje faule z naszej strony oraz sytuacje bramkowe dla mamy tam zawodniczkę (nr 8) oraz zawodniczki nr 7 lub nr 11 ze „słabej” stro- • Faza 1 – zagranie w boczny sektor, dośrodkowanie po wprowadzeniu. • Niebieskie w ciągu 10 s mają zakończyć akcję strzałem. przeciwnika. Dlatego jeśli rywal ma się już przedostać, to zdecydowanie le- ny, które odpowiadają za tę strefę. • Faza 2 – krycie w polu karnym. • Czerwone po przechwycie – kontra do otwartych bramek. piej dla nas będzie, gdy zrobi to którymś z boków. A jeśli zaatakuje bokiem, to W drugiej części treningu niejako złożyliśmy wszystko w całość, czyli układ prawdopodobnie następnie będzie szukać dośrodkowania. 1–5–4–1 w niskiej obronie symbolizujący przeciwnika próbował atako- TR wać nasz zespół, którego zadaniem było przejąć piłkę i wyprowadzić kontrę Dlatego właśnie w tej pierwszej, formacyjnej części treningu pracowaliśmy bocznym sektorem boiska. W związku z tym, że poprzedni trening był cięż- nad dobrą grą bramkarza na przedpolu oraz wyłapywaniem i kryciem przeciw- ki (zawodniczki przebiegły ok. 8–9 km), w tym miało być mniej biegania, nika przez naszą linię obrony w polu karnym (w mojej filozofii gry w obronie maks. 4,5 km. Zaznaczana była faza przejścia z obrony do ataku, ale zawod- w polu karnym preferuję krycie każdy swego). Dzielimy to na 2 fazy: niczki nie musiały kontynuować akcji aż do samej bramki przeciwnika. 1. Faza kontaktu – czyli „wyłapywania” przeciwnika i szukania właściwego Aby nie był to tylko element bronienia, dołączyliśmy również fazę budowa- ustawienia się w stosunku do niego (co nie jest łatwe). nia gry od bramki pod presją przeciwnika. Jest to element, nad którym musi- 2. Faza już w kontakcie z przeciwnikiem, w momencie gdy za chwilę bę- my jeszcze popracować. dzie szło dośrodkowanie – walka o pozycję, której nie można przegrać. Na koniec trenowaliśmy stałe fragmenty gry w ofensywie, natomiast druga Najlepsze rozwiązanie to oczywiście wygranie piłki, ale jeśli nie jest to grupa zawodniczek pracowała indywidualnie zgodnie z założeniami przygoto- możliwe, należy utrudnić przeciwnikowi oddanie dokładnego strzału. wanego dla niej profilu techniczno-taktycznego.

Cel treningu Plan treningu (70 min) 1. Doskonalenie gry 5 w linii obrony (obrona przed wrzutkami). 1. Motoryka – 10 min. 2. Doskonalenie pracy 4 pomocników w linii. 2. Trening formacyjny – 15 min. Część główna 3 – Rzut wolny i rzut rożny w ataku (15 min) 3. Doskonalenie obrony w 1–5–4–1. 3. Obrona w 1–5–4–1 – 30 min. LEGENDA: podanie prowadzenie piłki, drybling strzał bieg bez piłki odległość między zawodnikami linie pomocnicze oznaczenie kolejności działań strata piłki 4. SFG w ataku/trening indywidualny – 15 min. 1

28 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 29 SĘDZIOWANIE•

yyTrenerzy czasami nie rozumieją podejmowanych przez sędziego decy- yyOstatnio zmieniło się sporo. Zawodnicy mogą opuszczać boisko przez Tomasz Kwiatkowski należy do zji. Czy w takich sytuacjach mogą domagać się od niego wyjaśnienia? dowolną linię, a trenerzy zostać ukarani kartkami. Z praktyki boiskowej mogę powiedzieć, że na pewno nie może tego Owszem. Dotychczas przyjętą praktyką było opuszczanie murawy przez za- grona czołowych polskich sędziów. zażądać, bo decyzje sędziego są niepodważalne. Zdarza się jednak róż- wodnika schodzącego w strefie technicznej, pomiędzy ławkami rezerwowych. nie, najważniejsza jest forma rozmowy, zwracania się do sędziego. Na Możliwe było, w niektórych przypadkach, także zejście przez inną linię. Obec- Od kilku lat prowadzi mecze przedmeczowych odprawach, niezależnie od poziomu rozgrywek, zawsze nie wytyczną stanie się opuszczanie boiska w najbliższym miejscu przez linię podkreślam, iż możemy rozmawiać. Najlepiej jest to jednak zrobić po me- ograniczającą pole gry – chodzi oczywiście o efektywność czasu. A odnośnie polskiej Ekstraklasy. W rozmowie czu, a nie w jego trakcie. Podczas spotkania ogranicza się to właściwie do do kartek, zgadza się. Do dyspozycji sędziego pozostaną żółta i czerwona kart- z „Trenerem” zdradza kulisy relacji wzajemnego przekrzykiwania się. Po końcowym gwizdku zawsze jest na- ka, których będzie mógł on użyć w stosunku do trenera i pozostałych oficjeli. tomiast czas na rozmowę, racjonalne wytłumaczenie boiskowych wyda- To dość wygodne, biorąc pod uwagę dotychczasową procedurę. Dotąd w na- sędziów ze szkoleniowcami. rzeń. Nie ukrywam jednak, że nawet w czasie gry zdarza mi się podejść do pominaniu szkoleniowców obowiązywała zasada trzech kroków. Pierwszym mającego pretensje trenera, by mu krótko coś wyjaśnić. Nie może jednak była rozmowa sędziego technicznego z trenerem. W drugim do akcji wkra- tak być zbyt często. Tłumaczenie się z każdej decyzji, bo ktoś tak żąda, za- czał sędzia główny, wezwany przez technicznego. Trzecim krokiem było już krawa o utratę autorytetu. Wówczas zawody mogą bardzo łatwo wymknąć oddelegowanie szkoleniowca na trybuny. Obecnie drugi i trzeci krok zostały się spod kontroli. Warto więc rozmawiać po meczu. Nie znam sędziego, zastąpione kartkami. To w praktyce nie zmienia wiele, ale jest dużo bardziej który odmówiłby takiej konwersacji, jeśli wszystko odbywa się na spokoj- czytelnym dla wszystkich śledzących mecz komunikatem. Po czerwonej kartce nym, merytorycznym poziomie. Natomiast na głębszą analizę trzeba dać trener musi opuścić otoczenie ławki. Zawsze było to ciekawe w niższych ligach, sobie trochę czasu, chociaż kilkanaście minut, żeby nieco ochłonąć, wyci- zazwyczaj bowiem trenerowi wystarczyły dwa kroki za taśmę i już teoretycz- szyć emocje. Wtedy analizy są zdecydowanie bardziej owocne. Wzajemne nie był w dozwolonej dla siebie po wyrzuceniu strefie, a w praktyce wciąż pro- wykrzykiwanie swoich racji pod wpływem nerwów nie ma najmniejszego wadził zespół i rzucał stekiem wyzwisk. sensu. Sędziowie nie komentują decyzji trenera czy poczynań zawodni- ków na boisku. Dlaczego? Bo każdy z nas ma do wykonania swoje zadanie yyTrenerzy po meczach udają się na konferencje prasowe, na których i musi być na tym skoncentrowany. Jeżeli trener zadaje pytania w czasie dzielą się swoimi przemyśleniami na temat spotkania. Czy uważa Pan, gry, dekoncentruje arbitra i siebie. Zamiast wdawać się w przekrzykiwa- że sędziowie również powinni mieć taką możliwość? nie, mógłby w tym czasie zająć się analizą meczu, wyciągnąć wnioski, Nie jestem przekonany, że to dobry pomysł. Dla sędziego bardzo trudne które mogłyby przybliżyć jego zespół do zwycięstwa. byłoby odnoszenie się tak szybko do swoich decyzji. Po tak krótkim czasie na- yyNa co trenerzy, niezależnie od klasy rozgrywkowej, dal podświadomie się ich broni. Nie ma czasu na chłodną, rzetelną analizę. w której pracują, powinni zwracać uwagę w relacjach yyKtóre przepisy są według Pana najmniej znane przez trenerów, co może Po głębszej obserwacji danej sytuacji można zmienić swoje postrzeganie, ale z sędzią? rodzić niepotrzebne kontrowersje? w czasie, w którym miałaby się odbyć konferencja prasowa, nie da się tego Każdy trener ma swój określony styl pracy. Są tacy, któ- Przepisów, których nie znają trenerzy, jest moim zdaniem bardzo mało. Na zrobić. Nie miałoby to więc żadnej wartości. Konferencje są elementem pracy rzy już od pierwszego gwizdka chcą wywierać wpływ na pewno są jednak reguły, które można nazwać kontrowersyjnymi i zawsze taki- trenera i piłkarzy, sędzia jest tłem do widowiska piłkarskiego. Szeroko rozu- sędziów, i czasem mam wrażenie, że wręcz trenują pewne mi będą. Nie znam metod, które mogłyby sprawić, by te reguły stały się jasne miane piłkarskie „show” muszą tworzyć właśnie szkoleniowcy i zawodnicy, schematy zachowań. Idealnym przykładem jest Atletico i przejrzyste. Przykładem może być zagranie piłki ręką. Po pierwsze, z roku na nie sędziowie. Który arbiter jest najlepszy? Ten, o którym się najmniej mówi. Madryt. Diego Simeone tak prowadzi swój zespół, że po rok zmieniają się wytyczne dotyczące tego przewinienia. Po drugie, pojęcie Uważam, że tak powinno pozostać. Im bardziej sędzia jest „medialny”, tym niemal każdej akcji kilku zawodników podbiega do arbitra, Trenerów „naturalności” ułożenia ręki jest dość dyskusyjną sprawą. To, co dla piłkarza uważniej jest obserwowany. Jeżeli arbiter będzie się wypowiadał autorytarnie próbując wywierać na nim presję. To moim zdaniem element może wydawać się naturalne, w przepisach gry ma zupełnie inną interpreta- w mediach, z pewnością zostanie skrytykowany po swojej pomyłce. To broń taktyki. To zdecydowanie najtrudniejsze do prowadzenia cję. Sędzia musi podjąć decyzję w ułamku sekundy, nie jest w stanie „wejść obosieczna. Trzeba znaleźć odpowiedni balans, dlatego moim zdaniem kon- mecze. Oprócz podejmowania decyzji na boisku, trzeba być w ciało” zawodnika i określić, czy zrobił coś specjalnie czy też nie. To powoduje, ferencje prasowe z udziałem sędziów nie są najlepszym pomysłem, a przy- też psychicznie gotowym na tego typu walkę. Przykładem trzeba zarażać że także trenerzy nie zawsze dokładnie rozumieją postępowanie arbitra w da- najmniej ja nie chciałbym w nich uczestniczyć. Pewne kwestie powinny zostać drugiego typu trenera jest za to Adam Nawałka. Trzyma on nej sytuacji. Dużo zmian w przepisach pojawiało się w ostatnich latach także w szatni, tak piłkarskiej, jak i sędziowskiej. swoich zawodników z daleka od sędziów. Nikt z jego pod- w kwestii spalonego. Było momentami tak, że sędziowie puszczali sporo akcji, opiecznych nie ma prawa podejść do arbitra, dyskutować. To które były na jego granicy. Obecnie znów nastąpiła systematyzacja, niejako yyW jaki sposób sędzia może pomagać trenerom i zawodnikom, zwłasz- pełna koncentracja na grze w piłkę. Niezależnie od obranego usztywnienie przepisów, i to też budzi kontrowersje. W kwestii interpretacji cza w rozgrywkach dziecięcych i młodzieżowych? stylu, z punktu widzenia sędziego najważniejsze dla mnie spokojem spalonego głównym polem dla sędziego jest wpływanie na bramkarza. To czę- Doświadczonemu sędziemu jest nieco łatwiej, ponieważ ma dystans do jest, by po końcowym gwizdku między arbitrem a trenerem sto bardzo mocno różni się od oczekiwań kibiców, trenerów i zawodników. Ktoś wielu spraw. Utkwił mi w pamięci mecz, który prowadziłem na Varsovii. Trener pozostała czysta relacja. Jesteśmy ludźmi, możemy się mylić. powie: napastnik stał trzy metry od bramkarza, więc na niego nie wpływał. miał do mnie jakieś pretensje o jedną czy dwie sporne sytuacje. Jego niewłaści- Osobiście nie próbuję przepraszać za popełniane błędy. Uwa- Tymczasem mógł z takiej odległości wpłynąć na jego reakcję. Stąd wiele niepo- we zachowanie na ławce przeniosło się ze strefy technicznej na boisko. Później żam, że przeprosiny należą się wówczas, gdy działanie jest rozumień. Moim zdaniem – nie jako sędziego, ale po prostu Tomka Kwiatkow- we wszystko włączyli się jeszcze rodzice, zrobiło się bardzo nerwowo. Trudno intencyjne. Zwykłe pomyłki się zdarzają i to musi być rozu- skiego – wszystko powinno współgrać. Nie powinny funkcjonować przepisy, uspokoić takie sytuacje, ale sędzia nie może dać się wyprowadzić z równowagi. miane. Wszyscy mogą je popełniać. W czasie meczu zawsze których nikt, po piłkarsku, „nie czuje”. Problem z regułami o spalonym polega W trakcie gry – oczywiście mówimy o poziomie dziecięcym – może pomóc zdarzają się sytuacje, w których strony mają różne zdanie, na tym, że w ostatnich latach dość dynamicznie się one zmieniały. Najpierw zawodnikom tłumaczenie pewnych aspektów, rozmowy z nimi, żarty. Forma lecz na koniec trzeba podać sobie ręce. Można porozmawiać mieliśmy do czynienia z kierunkiem ofensywnym i puszczaniem wielu sytuacji edukacyjna jest bardzo wskazana, potrafi też rozładować napięcie. Grunt to o kwestiach spornych, ale nie może zabraknąć wzajemnego spornych, później się z tego nieco wycofano. Z moich obserwacji wynika, że zachować spokój i umieć zarazić nim innych uczestników meczu. szacunku. Na tym polega praca trenera i sędziego, by zawsze nie wszystko jest dopowiedziane. Jako sędziowie wiemy, jak powinniśmy się znaleźć wspólny mianownik. zachować zgodnie z przepisami, ale wszyscy wokół oczekują czegoś innego. Rozmawiał Marcin Papierz

30 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 31 AKTUALNOŚCI• Program ubezpieczeń dla piłki nożnej ma 2 lata Rozmowa serwisu „Łączy Nas Piłka” z Michałem Pietruszką – Prezesem Kahlenberg Reisurance Insurance S.A., o programie ubezpieczeń dla piłki nożnej po dwóch latach jego funkcjonowania, po wprowadzeniu przez PZU w porozumieniu z PZPN nowych taryf, wariantów ubezpieczenia i możliwości bezimiennych umów ubezpieczeniowych.

yyMijają właśnie dwa lata od porozumienia wypłacanych odszkodowań z tytułu NNW) rozkła- ubezpieczenia, charakterystycznego dla ubezpieczeń dwie kwestie. Zarząd PZPN nie wprowadził przecież PZPN z PZU i wprowadzenia na rynek piłkar- dają się na większą liczbę uczestników programu. zdrowotnych. To wynika z potrzeby ochrony danych obowiązku kupowania polisy NNW PZU/PZPN przez skiej polisy NNW PZU/PZPN. Jak Pan ocenia oraz określania indywidualnej ścieżki leczenia dla kluby. Zalecał wielokrotnie korzystanie z tego ubez- dzisiaj rezultaty programu ubezpieczeń dla yyCzyli mniejszy „zasięg” programu wpływa poszkodowanego zawodnika. To plus, ale okazało pieczenia, wskazując na jego zalety i wyznaczając piłki nożnej? na wysokość składki ubezpieczeniowej? się, że są także minusy takiego rozwiązania. Dodat- w ten sposób pewien standard związany z bezpie- Michał Pietruszka: Różnie można mierzyć M.P.: Tak. Może wpływać. kowa „papierkowa” praca w klubach powodowała, że czeństwem gry w piłkę nożną przez wszystkich, rezultaty realizacji tego programu. Niewątpliwym poszukiwały one ubezpieczeń bezimiennych. Dzisiaj którzy w Polsce uprawiają ten piękny sport. Można jego sukcesem było i jest wprowadzenie niezwykłej, yyCo należy więc zrobić? PZU przychyliło się do postulatów środowiska piłkar- powiedzieć, że źródła tego standardu znajdują się dedykowanej wyłącznie piłce nożnej, polisy ubezpie- Michał Pietruszka: Przekonać, że powszech- skiego – klub może wybrać: ubezpieczenie imienne w Narodowym Modelu Gry PZPN. Moim zdaniem czeniowej od następstw nieszczęśliwych wypadków ny zasięg programu w środowisku piłkarskim to lub umowę bez imiennego wskazania ubezpieczo- potrzebne są bardziej skuteczne działania na rzecz (NNW) i ubezpieczenia zdrowotnego. Ta konstrukcja stabilne taryfy i stawki opłat, poszerzany zakres nych. Ubezpieczenie imienne zapewnia dostęp do promowania tego ubezpieczenia. sprawdziła się – zapewniła piłkarzom rzeczywistą, świadczeń i jeszcze sprawniejszy serwis obsługi specjalistycznych placówek leczniczych PZU. Druga kwestia, PZPN kładł i kładzie ogrom- a nie iluzoryczną ochronę ubezpieczeniową po ura- szkód. Dzisiaj zmieniły się taryfy i stawki opłat. To ny nacisk na to, aby ubezpieczeniem NNW PZU/ zie czy kontuzji. Mówiąc najprościej, dała możliwość będzie wzbudzać różne komentarze, ale wprowa- yyTrudne pytanie. Jak Pan ocenia PZU jako part- PZPN objąć dzieci i młodzież. Tak to odbieram; zwrotu pieniędzy za leczenie i rehabilitację, a także – dzamy niezwykle korzystną ratalną sprzedaż polis nera środowiska piłkarskiego? to priorytet dla PZPN. Przy tej okazji chciałbym w zależności od wariantu ubezpieczenia, możliwość oraz kategorie wiekowe, aby uświadomić, co jest M.P.: Odpowiem. Moja ocena jest wysoka. podziękować klubom, które wykupiły NNW PZU/ przeprowadzenia złożonych zabiegów operacyjnych trudne, że dla różnych grup wiekowych piłkarzy Trudno byłoby sobie wyobrazić innego partnera PZPN dla swoich zawodników. Myślę, że inni pójdą w klinikach PZU. Inna miara oceny programu zawiera różny jest tzw. wskaźnik szkodowości, czyli liczba w tworzeniu i realizacji programu ubezpieczeń tą drogą, biorąc pod uwagę możliwość zawierania się w pytaniu, czy skala objętych polisą NNW PZU/ urazów, kontuzji, nieszczęśliwych wypadków. dla piłki nożnej. Skala przedsięwzięcia, które, umów bezimiennych. Dziękuję też Wojewódzkim PZPN zawodników jest satysfakcjonująca? mam nadzieję, będzie rosnąć, wymaga partnera i Okręgowym Związkom Piłki Nożnej – wiele yyProszę więc powiedzieć, jakie były czy nadal z dużym potencjałem: doświadczenia, kapitału, z nich angażowało się w promocję programu. yyNo właśnie, ile klubów i zawodników jest są bariery w upowszechnieniu programu ubezpieczeniowego know-how, organizacji, ro- dzisiaj objętych ubezpieczeniem NNW PZU/ ubezpieczeń dla piłki nożnej? zumienia także w jakiejś mierze społecznej misji yyJaka więc jest przyszłość programu ubezpie- PZPN? M.P.: Nasze dwuletnie doświadczenie we programu. Wszystko to ma PZU. czeń dla piłki nożnej? M.P.: Kilkaset klubów i kilkadziesiąt tysięcy współprowadzeniu tego programu pozwala wska- Zwrócę uwagę na dwie kwestie. Pierwsza, M.P.: Mam przekonanie, że dobra. PZU i PZPN są zawodników. Wydaje się, że to niemało, ale w za- zać na dwie przyczyny. Pierwsza wymaga stałych PZU przez dwa lata utrzymywał opłatę za roczne zainteresowane kontynuowaniem i rozwijaniem pro- łożeniach przyjęto, że program będzie miał cha- analiz: to nawyk kupowania jakiejkolwiek polisy ubezpieczenie zawodnika w wysokości 18 zł. Dru- gramu. Zamierzamy skupić się na budowaniu lepszej rakter powszechny. Ten cel nie został osiągnięty, dla zawodników, byleby spełnić wymóg ustawo- ga to serwis likwidacji i obsługi szkód: specjalnie komunikacji z klubami. Idzie o to, aby uwyraźnić zalety ze wszystkimi tego konsekwencjami. wy o obowiązkowym ubezpieczeniu piłkarzy, co dedykowana infolinia do ich likwidacji, sumienny ubezpieczenia NNW PZU/PZPN. Przekonać, że jego po- spoczywa na klubie piłkarskim. Nie generalizuję, zwrot kosztów bądź organizacja procesu diagno- wszechny zasięg w środowisku piłkarskim, to – tak jak yyJakie to są konsekwencje? wiele klubów, w tym nie tylko tych grających na styki, leczenia i rehabilitacji we własnych placów- już powiedziałem – stabilne taryfy i stawki opłat, po- M.P.: Działalność ubezpieczeniowa rządzi się wyższym poziomie piłkarskich rozgrywek, wy- kach. Nie mówiąc oczywiście o odszkodowaniach szerzany zakres świadczeń i jeszcze sprawniejszy ser- swoimi prawami i nawet tak duże towarzystwo biera ubezpieczenia dające realną ochronę swoim typowych dla polisy NNW. wis obsługi szkód. Uświadomić też, że mimo wzrostu ubezpieczeniowe, jakim jest PZU, musi ich prze- podopiecznym. Coraz częściej „dobrymi” ubezpie- opłat za ubezpieczenie NNW PZU/PZPN nadal oferuje strzegać. A to oznacza, że w ocenie produktów czeniami kluby obejmują grającą młodzież, co jest yyJeszcze trudniejsze pytanie. Jak Pan ocenia najniższe stawki na rynku. Tak jak piłka nożna jest grą czy programów ubezpieczeniowych bierze się pod w niemałej części skutkiem rosnącej troski rodzi- rolę PZPN we wdrażaniu programu, w końcu zespołową, tak realizacja programu ubezpieczeń dla uwagę tzw. wskaźnik szkodowości. Ten wskaźnik ców o bezpieczeństwo młodych piłkarzy. przecież autorstwa naszej Federacji? piłki nożnej wymaga współdziałania różnych podmio- inaczej kształtuje się, jeśli mamy do czynienia Druga przyczyna ma, a raczej miała, charakter M.P: Także odpowiem bez jakichkolwiek zaha- tów. Wierzę, że na końcu uzyskamy zakładany efekt z dużą liczbą ubezpieczonych. Po prostu koszty systemowo-administracyjny. Konstrukcja polisy, mowań. PZPN zrobił bardzo dużo, aby to przed- – dobrą ochronę ubezpieczeniową polskich piłkarek, likwidacji szkód (koszt leczenia i rehabilitacji, tzw. komponent leczniczy, wymagała imiennego sięwzięcie się rozwijało. Zwrócę jednak uwagę na piłkarzy, trenerów i piłkarskich sędziów.

32 Łączy nas piłka Łączy nas piłka 33