Technologia Hyperloop I Perspektywy Jej Zastosowania

28 Artykuäy

Technologia Hyperloop i perspektywy jej zastosowania

Krzysztof POLAK1

Streszczenie

W artykule opisano najważniejsze zagadnienia związane z najnowszą technologią transportową, jaką ma być kolej próżnio- wa – Hyperloop. Przedstawiono podstawowe informacje dotyczące kolei próżniowej, jej bezpieczeństwa oraz możliwości rozwoju tej technologii w Polsce. Wskazano także korzyści, jakie mogą wynikać z rozwoju tej technologii w Polsce.

Słowa kluczowe: Hyperloop, kolej próżniowa, nowoczesny transport

1. Wstęp technologii w Polsce. Artykuł jest również próbą wskazania najważniejszych korzyści mogących wynikać z rozwoju ko- Transport, zarówno pasażerski, jak i towarowy, stał się lei próżniowej w Polsce. obecnie coraz ważniejszym elementem życia, co powoduje powstawanie nowych, coraz bardziej złożonych i zindywi- dualizowanych modeli podróżowania. Dodatkowo, nowe 2. Czym jest Hyperloop? rozwiązania i modele podróżowania muszą umożliwiać przemieszczanie się z dużą prędkością, wypełniając wy- Hyperloop, zwany również koleją próżniową, jest to ro- magania zrównoważonego rozwoju. Człowiek wiele czasu dzaj transportu wykorzystujący kapsuły pasażerskie oraz poświęca na przemieszczanie siebie i swoich dóbr, a dzię- towarowe poruszające się w tunelu o obniżonym ciśnieniu. ki technologii Hyperloop możliwe jest uzyskanie tego, To połączenie pociągu i samolotu, umożliwiające prze- co obecnie jest najbardziej drogocenne – czyli czasu [6]. mieszczenie osób i / lub towarów z bardzo dużą prędkością. Kolej próżniowa Hyperloop może być uzupełnieniem Kapsuła ma poruszać się w specjalnym tunelu, w którym ci- dotychczasowego systemu transportowego na średnich śnienie ma wynosić około 100 Pa, czyli zaledwie 1% ciśnie- odległościach pomiędzy aglomeracjami miejskimi. Zakła- nia atmosferycznego. Dzięki takiemu rozwiązaniu znacząco da się, że będzie ona połączeniem zalet transportu kolejo- redukuje się opór powietrza. wego: bliska odległość stacji od centrum miast, krótkie odprawy, a także lotniczego: duża prędkość. Dzięki połączniu zalet tych dwóch rodzajów transportu oraz uniknięciu ich wad, technologia Hyperloop może stać się ważnym elementem systemu transportowego. W Polsce, rozwój technologii Hyperloop dopiero rozpo- czyna się, co sprawia że istnieje jeszcze wiele kwestii, które są nierozwiązane, niedoprecyzowane lub niewiadome, natomiast już istniejące rozwiązania mogą w każdym momencie zostać skorygowane, zmienione lub porzucone na rzecz tych bardziej efektywnych. Każdy dzień przynosi nowe pomysły i rozwiązania, dlatego trudno jest na obecnym etapie dokład- nie określić jak będzie funkcjonowała technologia Hyperloop. Rys. 1. Arteria rurowa technologii Hyperloop [3] Przeprowadzone dalej analizy i rozważania mają zatem wstępny charakter, a ich celem jest przybliżenie informacji Według [5], konstrukcja tuneli będzie wykonana ze stali, na temat technologii Hyperloop, jak również zwrócenie co zapewni szczelność całej arterii rurowej. Połączenia uwagi na kwestie bezpieczeństwa i możliwości rozwoju tej pomiędzy segmentami będą pełniły również rolę szczelin

1 Mgr; Instytut Kolejnictwa; Zakład Dróg Kolejowych i Przewozów; e-mail: [email protected].

Prace Instytutu Kolejnictwa – Zeszyt 156 (2017) Technologia Hyperloop i perspektywy jej zastosowania 29

dylatacyjnych, które zapewnią szczelność połączeń oraz Pierwsze założenia * rmy SpaceX [5] zakładały, że kap- rozwiążą problem rozszerzalności cieplnej konstrukcji ru- suła będzie się poruszać bez kontaktu z podłożem, wyko- rowej. Arteria rurowa będzie przytwierdzona do * larów rzystując poduszkę magnetyczną i łożyska powietrzne. za pomocą obręczy, które umożliwią pracę stali podczas Napęd kapsuł miał być zapewniony przez elektromagnesy zmiany temperatury. Rozwiązanie takie ograniczy ruch rur rozmieszczone na całej długości kapsuły oraz prowadnicy, w kierunkach prostopadłych do osi ruchu, lecz pozwoli na znajdującej się w arterii rurowej. Większa liczba elektroma- poślizg wzdłużny (w związku z wydłużeniem termicznym). gnesów będzie zamontowana w miejscach, które będą od- Dodatkowo * lar łączący rurę z przyłączem nominalnym powiedzialne za hamowanie i rozpędzanie kapsuły, mniej- będzie regulowany pionowo i poprzecznie, aby zapewnić sza zaś, w miejscach gdzie mają one za zadanie jedynie sta- prawidłowe ustawienie (np. przy osiadaniu gruntu). Śred- bilizować i podtrzymywać prędkość kapsuły. nia odległość między * larami będzie wynosiła około 30 m Do napędzania kompresora będzie wykorzystany silnik (od kilkunastu do 100 m) a ich wysokość około 6 m [5]. elektryczny, zasilany przez baterie znajdujące się na końcu W celu zachowania szczelności kolei próżniowej oraz za- kapsuły. Zakłada się, że zużyte baterie będą wymieniane na pewnienia środowiska o obniżonym ciśnieniu, wjazdy / wy- naładowane podczas postojów. Kompresor będzie prze- jazdy na stacje pasażerskie, rozładunkowe lub serwisowe mieszczał część powietrza przez łączenia rurowe do ogona będą odbywały się przez syst em śluz. Obniżone ciśnienie kapsuły, gdzie przez dyszę zostanie ono usunięte. Pozwoli będzie utrzymywane za pomocą pomp próżniowych roz- to na zmniejszenie niewielkich oporów aerodynamicznych mieszonych na całej długości trasy. i oporów łożysk. Pozostała część powietrza będzie chłodzo- Kapsuła będzie zbudowana z lekkich materiałów wykona, sprężana a następnie magazynowana w zbiornikach rzystywanych w lotnictwie, co sprawi, że jej masa może wy- ciśnieniowych. Przechowywane powietrze będzie wyko- nosić około 300 kg. Średnica kapsuły będzie wynosiła oko- rzystywane przez łożyska pneumatyczne do zachowania ło 1,5 m, a długość około 15 m i każda z nich pomieści około odległości między ściankami kapsuły i ściankami rur [5]. 28 osób2. Podczas jazdy, pasażerowie przypięci pasami do Ciągłe prace nad rozwojem tej technologii, przynoszą foteli – bez możliwości poruszania się po kapsule, będą po- coraz to nowsze rozwiązania. Jednym z takich jest możli- dróżować w pozycji półleżącej. Kapsuła nie będzie miała wość zastosowania napędów kołowych poruszających się otworów okiennych, więc w jej środku (na ścianach) mogą po szynach, zamiast napędów magnetycznych. Jednakże być wyświetlane widoki krajobrazu. Rozbudowany system na obecnym etapie prac, które w dużej mierze są objęte ta- rozrywki będzie miał za zadanie zmniejszenie poczucia za- jemnicą przedsiębiorstwa, trudno stwierdzić, które rozwią- mknięcia w ciasnej przestrzeni. Schemat kapsuły pokazano zania będą ostatecznie wykorzystane do przemieszczania na rysunku 2, natomiast jej wnętrze na rysunku 3. kapsuł w tunelach. Maksymalna prędkość, jaką kapsuły mogą osiągnąć dzięki tej technologii, jest oceniana na około 1200 km/h, jednak, aby technologia Hyperloop w dalszym ciągu była projektem łączącym niskie koszty z funkcjonalnością w po- czątkowym stadium rozwoju, prędkość będzie obniżona do około 500-600 km/h. Większe prędkości, rzędu 1 macha, są związane z ko- niecznością montażu bardzo drogich, diagonalnych kom- Rys. 2. Schemat kapsuły Hyperloop; opracowanie własne na podstawie [5] presorów umożliwiających przepompowywanie powietrza sprzed kapsuły. Dzięki zastosowaniu kompresorów, powietrze znajdujące się przed kapsułą będzie zasysane, a na- stępnie wyrzucane za kapsułę, co ograniczy opory powietrza w środku arterii rurowej (technologia Hyperloop nie zakłada utrzymywania próżni wewnątrz arterii rurowych, lecz jedynie obniżenie ciśnienia do około 1% ciśnienia atmosferycznego). Cała technologia Hyperloop, w tym napęd kapsuły, będzie opierał się na wykorzystaniu energii elektrycznej. Energia ta będzie pochodziła z paneli słonecznych rozlo- kowanych wzdłuż całej arterii rurowej (rys. 4). Technologia Rys. 3. Wnętrze kapsuły [5] Hyperloop zakłada, że zasilanie w 100% będzie pochodziło

2 Obecne prace * rmy Hyper Poland nad projektem kapsuły zakładają możliwość poszerzenia przestrzeni pasażerskiej dla około 50 osób, przy zachowaniu podobnej długości około 17 m. Niewielkie różnice w długościach są spowodowane usunięciem z kapsuły kompresora, który nie jest konieczny przy pręd- kościach rzędu 500-600 km/h.

Prace Instytutu Kolejnictwa – Zeszyt 156 (2017) 30 K. Polak

ze źródeł odnawialnych. Warto podkreślić, że opisana tech- Przewiduje się, że technologia Hyperloop w pierwszej nologia charakteryzuje się niskim zapotrzebowaniem ener- kolejności będzie służyła do przewozu towarów. W przy- getycznym, co pozwala na osiągnięcie wysokiego poziomu szłości może być wykorzystana do przewozów pasażer- niezależności energetycznej, nawet w warunkach panują- skich, po przeprowadzeniu wielu badań (przewiduje się cych w Polsce. wykonać je m.in. w Instytucie Kolejnictwa, w tym na odcinku doświadczalnym) i legalizacji nowych rozwiązań, a także dostosowania dotychczasowych przepisów, uwzględniają- cych technologię Hyperloop. W przypadku przewozów pasażerskich, pierwszym po- łączeniem, które mogłoby powstać, jest odcinek Warszawa – Centralny Port Komunikacyjny (CPK) – Łódź. Kolej próż- niowa pozwoliłaby na połączenie CPK z Warszawą w czasie nie dłuższym niż 5 min, z Łodzią zaś w około 8 min 4, przy prędkości około 400-500 km/h. Następnym etapem rozbu- dowy kolei próżniowej miałoby być połączenie kolejnych aglomeracji krajowych, w tym w pierwszej kolejności Kra- kowa i Katowic (szacowany czas przejazdu 20–25 min) [4]. Według [4], nowe linie kolei próżniowej powinny być prowadzone w układzie centralnym do CPK, zapewniając Rys. 4. Panele słoneczne rozlokowane na arterii rurowej [5] pasażerom najdalszych aglomeracji Polski dojazd do portu lotniczego w czasie nieprzekraczającym 40 min. Pierwsze założenia [5] przewidywały, że kapsuły będą mogły być wyprawiane nawet co 30 sekund. Wydaje się, 3. Możliwości rozwoju kolei próżniowej że takie założenia są zbyt optymistyczne i nie uwzględniają w Polsce takich czynników, jak: czas odprawy, czas wsiadania i wysia- dania pasażerów, podstawienie kolejnej kapsuły. Mając na Kolej próżniowa w Polsce ma bardzo duże możliwości uwadze wymienione ograniczenia, realny czas odjazdów rozwoju. Jedną z nich jest zaangażowanie oraz wsparcie kapsuł ze stacji będzie wynosił około 5 min. Instytutu Kolejnictwa w rozwój technologii Hyperloop Założenia te umożliwią w ciągu 17 godzin w każdej dobie jako przyszłości w transporcie pasażerskim i towarowym. (założono kursowanie kolei próżniowej w godzinach 6–23) Instytut Kolejnictwa będzie wspierał inicjatywy związane na odprawienie 204 kapsuł, mogących pomieścić 28 osób, z Hyperloop wiedzą, doświadczeniem oraz przez udostęp- co daje zdolność przewozową na poziomie 5 712 osób [7]. nienie zainteresowanym podmiotom nowoczesnych labo- Przy najnowszych rozwiązaniach projektowych kapsuł, któ- ratoriów, które są niezbędne przy tak interdyscyplinarnym re zakładają powiększenie przestrzeni pasażerskiej dla oko- projekcie, jakim są badania nad rozwojem technologii ło 50 osób, zdolność przewozowa technologii Hyperloop Hyperloop 3. wzrasta do 10 200 osób/dobę. Porównując te możliwości Odcinek doświadczalny, wraz z całą infrastrukturą towa- z pojemnością składów Pendolino (402 miejsca), w pierw- rzyszącą technologii Hyperloop, ma być wybudowany na szym przypadku otrzymujemy 14 pociągów ED250 w ciągu terenie Instytutu Kolejnictwa w Ośrodku Eksploatacji Toru doby [7],w drugim przypadku zaś aż 25 pociągów. Doświadczalnego w Żmigrodzie. Zakłada się, w pierwszym Mając na uwadze zakładane możliwości w przewozach etapie, budowę odcinka prostego tego toru wewnątrz pasażerskich pomiędzy największymi aglomeracjami, ko- okręgu doświadczalnego wraz z potrzebną infrastrukturą lej próżniowa może zrewolucjonizować ruch na średnich towarzyszącą (zaplecze, stanowiska startowe). W następ- dystansach. Zdolność przewozowa technologii Hyperloop nych etapach, przewiduje się rozbudowę odcinka prostego może być wystarczająca, aby zapewnić wzrastające zapo- o kolejne elementy (tj. łuki i śluzy), aby ostatecznie stworzyć trzebowanie na przewozy 5, jak również zastąpić (w dużej cały okrąg badawczy dla tej technologii. Pozytywne wyniki części) przewóz samochodami osobowymi [7]. badań oraz testów na odcinku doświadczalnym, umożliwią Dodatkowo, Hyperloop może być najlepszym rozwiąza- w przyszłości wykorzystanie tej technologii w transporcie niem jako uzupełnienie transportu obsługującego Centralny pasażerskim i towarowym. Port Komunikacyjny (CPK) [7], mającego powstać w niedale-

3 W dniu 3 lipca 2017 r. podpisano list intencyjny pomiędzy Instytutem Kolejnictwa oraz * rmą Hyper Poland, w sprawie współpracy na rzecz rozwoju technologii Hyperloop oraz budowy toru testowego na terenie Instytutu. Dodatkowo w dniu 26 lipca br., podpisano kolejny list intencyjny z * rmą Euroloop, dotyczący podjęcia współpracy na rzecz rozwoju nowoczesnych rozwiązań transportowych opartych na technologii Hyperloop. 4 Wskazany czas podróży obejmuje prawdopodobnie jedynie samą podróż kapsułą, bez uwzględnienia czasu na odprawę, wsiadanie lub wysiadanie pasażerów. 5 Zakłada się, że do 2040 roku zapotrzebowanie na przewozy wzrośnie o około 40%, głównie z powodu wzrostu liczby podróży służbowych.

Prace Instytutu Kolejnictwa – Zeszyt 156 (2017) Technologia Hyperloop i perspektywy jej zastosowania 31

kiej przyszłości między Warszawą i Łodzią. Umożliwienie do- Konstrukcja rurowa będzie zaprojektowana z zastosowa- stania się pasażerów (w maksymalnie godzinę z najdalej po- niem szczelin dylatacyjnych, które rozwiązują problem zja- łożonych największych aglomeracji w Polsce) do CPK może wiska rozszerzalności cieplnej w jej konstrukcji, w związku być dużą konkurencją dla pozostałych rodzajów transportu. z czym ryzyko uszkodzenia tunelu pod wpływem wahań Również polskiemu rządowi nie umknął potencjał i możli- temperatury będzie znikome. Dodatkowo, arterie rurowe wości technologii Hyperloop, dla której będą zapewnione będą również zaprojektowane w taki sposób, aby były od- dostateczne rezerwy przestrzenne przy CPK [4]. porne na warunki panujące w ich wnętrzu. Warunki te będą Przedstawione możliwości rozwoju technologii Hyper- znacznie łagodniejsze (nawet do 30 razy) niż w konstruk- loop należy traktować ostrożnie, pamiętając, iż projekt za- cjach już istniejących i spełniających swoje funkcje (np. ka- wiera jeszcze wiele niewiadomych, niepewności (chociażby dłuby łodzi podwodnych). kwestie zdolności przewozowych, potoków ruchu, prędko- ści handlowej itp.), które będą rzutowały na ostateczny wy- nik skuteczności transportowej. 5. Korzyści płynące z rozwoju kolei próżniowej w Polsce

4. Kolej próżniowa a bezpieczeństwo Rozwój technologii Hyperloop w Polsce, może przy- nieść wiele korzyści społecznych oraz ekonomicznych. Kolej Zgodnie z [1] technologia Hyperloop ze względów bez- próżniowa jest jeszcze na zbyt wczesnym etapie, aby móc pieczeństwa, początkowo będzie dotyczyła głównie prze- dokładnie określić jej koszty. Zgodnie z [4] kolej próżniowa wozu towarów. Dopiero po pewnym czasie będzie możliwe będzie znacznie atrakcyjniejszą ekonomicznie alternatywą wdrożenie przewozów pasażerskich (przypuszczalnie oko- dla KDP ze względu na niższe koszty inwestycyjne, eksplo- ło 10 lat od uruchomienia połączeń towarowych). atacyjne oraz na znacznie mniejsze koszty zewnętrzne. Czy takie podejście świadczy o tym, że ta technologia Dodatkowo, koszty przejazdu kapsuły będą wielokrot- jest niebezpieczna? Wydaje się, że jest to logiczne podej- nie niższe niż przejazd pociągu kolei dużych prędkości ście, które wynika z wielu niewiadomych oraz z braku prze- (m.in. przez zmniejszone opory powietrza) oraz przelot sa- pisów dotyczących kolei próżniowej. Przewidywane liczne molotu. Przewiduje się, że w przypadku kolei próżniowej testy oraz badania pozwolą zwery* kować, czy stworzone koszt energii, w przeliczeniu na jednego pasażera, może na nowo systemy bezpieczeństwa i procedury eksploata- być 5 razy mniejszy w porównaniu z kosztami przelotu sa- cyjne zapewnią w rzeczywistości niezawodność technolo- molotem oraz 4 razy mniejszy niż przejazd samochodem 6. gii oraz bezpieczeństwo pasażerów. Kolej próżniowa jest technologią pionierską, lecz wiele Według [5] energia elektryczna ma pochodzić z odna- jej elementów składowych funkcjonuje w transporcie od wialnych źródeł energii – energii słonecznej. Panele fotowol- dawna, np.: do produkcji kapsuł mogą być wykorzystane taiczne mają pokrywać całą trasę Hyperloop, co pozwoli nie lekkie materiały stosowane w lotnictwie, zaawansowane tylko na zapewnienie zasilenia kolei próżniowej, lecz także systemy sterowania zaś, sposoby uzyskiwania podciśnie- może generować nadwyżkę energii, którą będzie można nia lub napęd magnetyczny, są sprawdzonymi elementami sprzedać lub wykorzystać do zasilania innych ekologicznych stosowanymi w transporcie kolejowym i innych dziedzi- systemów (np. samochodów elektrycznych). Sprawia to, że nach od kilku / kilkunastu lat. również koszty eksploatacji mogą być niższe, niż przy kolei Jednym z głównych niebezpieczeństw, które rodzi się dużych prędkości. Powyższe założenia należy jednak trakto- przy analizowaniu kwestii związanych z technologią kolei wać nieco sceptycznie, gdyż w przypadku warunków klima- próżniowej jest rozszczelnienie tunelu. Należy pamiętać, że tycznych panujących w Polsce, takie panele raczej pozwolą w tunelu nie będzie panowała próżnia, lecz jedynie obni- pokryć jedynie część zapotrzebowania na energię potrzeb- żone ciśnienie. Rozwiązanie to gwarantuje, że przy wystą- ną do funkcjonowania technologii Hyperloop 7. pieniu ewentualnego rozszczelnienia się tunelu nie wystą- Inną korzyścią wynikającą z rozwoju kolei próżniowej pi niebezpieczna różnica ciśnień. Możliwość wystąpienia jest zmniejszona zajętość terenu pod inwestycje w porów- rozszczelnienia samej kapsuły w tunelu, będzie wymuszała naniu z tradycyjnymi liniami kolejowymi. Większa część na projektantach wprowadzenie rozwiązań zabezpiecza- konstrukcji Hyperloop będzie przebiegała poza terenami jących podróżnych przed nagłą zmianą ciśnień, np. przez miast na * larach, co pozwoli ograniczyć konieczność wy- montaż w kapsułach butli z tlenem i masek do oddychania. kupu gruntów pod inwestycje. Grunty znajdujące się pod Rozszczelnienia arterii rurowej mogą wystąpić z powo- arterią rurową będą mogły dalej pełnić swoją funkcję, np. du wahań temperatury (zjawisko rozszerzalności cieplnej). pól uprawnych.

6 Koszty energii wyliczone dla odcinka Los Angeles – San Francisco [5]. 7 Główny wpływ na potrzeby energetyczne kolei próżniowej będzie miała prędkość (wielkość silnika), którego zapotrzebowanie podczas rozpędzania jest bardzo duże (gwałtowne i krótkotrwałe wzrosty zapotrzebowania w energię).

Prace Instytutu Kolejnictwa – Zeszyt 156 (2017) 32 K. Polak

Szczelne środowisko, jakim będzie arteria rurowa, pozwoli w Polsce oraz korzyści z nią związanych. Przeanalizowano zwiększyć niezależność transportu od warunków atmosfe- również najważniejsze kwestie mogące mieć wpływ na rycznych. Kapsuły poruszające się w tunelu nie będą wysta- bezpieczeństwo kolei próżniowej. Przedstawione dane wione na takie warunki pogodowe jak: mgły, śnieżyce, opady i analizy mają charakter orientacyjny, gdyż technologia Hy- deszczu lub nawałnice, co pozwoli znacznie ograniczyć opóź- perloop znajduje się w początkowej fazie rozwoju, istnieje nienia, a tym samym zmniejszyć koszty eksploatacji. jeszcze wiele niejasności i niewiadomych, które będą miały Najważniejszym argumentem przemawiającym za roz- decydujące znaczenie dla ostatecznych parametrów tech- wojem kolei próżniowej jest oszczędność czasu. Średnie niczno-eksploatacyjnych. Najważniejsze kwestie, takie jak: odległości, rzędu 200–500 km (maksymalnie do 1000 km) napęd i zawieszenie kapsuł, ich pojemność, prędkość han- przemawiają bardziej na korzyść pociągów, niż samolotów. dlowa, czy częstotliwość odjazdów, są w dalszym ciągu na Transport szynowy zlokalizowany jest znacznie bliżej cen- etapie często zmieniającej się koncepcji. trów miast niż lotniska. Fakt krótszych odpraw biletowych Pomimo wstępnych koncepcji i rozwiązań, technologia oraz krótszych kontroli bezpieczeństwa również przema- Hyperloop zarysowuje się jako dobrze zapowiadający się wia za koleją. Wadą kolei, nawet kolei dużych prędkości jest środek transportu, który może być atrakcyjną alternatywą stosunkowo niewielka prędkość, w porównaniu z transpor- w przewozach pasażerskich i towarowych. tem lotniczym. Dzięki połączniu zalet tych dwóch rodzajów transportu oraz uniknięciu ich wad, technologia Hyperloop może stać się ważnym elementem systemu transporto- Bibliogra( a wego. Technologia ta idealnie wpasowuje się jako środek transportu na średnich długościach (około 200–500 km), 1. Hyperloop – transport przyszłości (wywiad z prezesem uzupełniając przy tym kolej tradycyjną oraz lotnictwo. M. Gutt-Mostowym), [on-line] https://www.cxo.pl/ Uwzględniając wymienione zalety technologii Hy- news/Hyperloop-transport-przyszlosci,408007.html, perloop, może ona stać się dobrym rozwiązaniem popra- [dostęp 17.10.2017]. wiającym skomunikowanie największych miast w Polsce 2. Hyperloop w Polsce już za 10 lat? To realny scenariusz, (również z Europą). Wiele korzyści przemawia za tym spo- Portal Inżynieria [on-line] https://inzynieria.com/wpis- sobem transportu pasażerów i towarów. Pomimo wielu branzy/wywiady/5/48051,hyperloop-w-polsce-juz-za- zalet, projekt ten ma również kilka wad i wiele niewiado- 10-lat-to-realny-scenariusz [dostęp 17.10.2017]. mych (kwestie potoku podróżnych, natężenia ruchu), które 3. Hyperloop: Transportation nirvana, or a pipedream?, Matt nie zostały jeszcze do końca zwery* kowane, lecz zapewne McFarland [on-line] http://money.cnn.com/2017/04/06/ w najbliższej przyszłości będą one sprecyzowane i techno- technology/hyperloop-one-news/index.html [dostęp logia Hyperloop będzie zapewniała najwyższe standardy 17.10.2017]. w przewozie pasażerskim i towarowym [2]. Mając to na 4. Koncepcja przygotowania i realizacji inwestycji Port uwadze, technologia Hyperloop dobrze komponuje się Solidarność – Centralny Port Komunikacyjny dla Rze- również z mającym powstać w niedalekiej przyszłości Cen- czypospolitej Polskiej 2017. Załącznik nr 4. Informacja tralnym Portem Komunikacyjnym. Wszystkie największe dotycząca potencjału wdrożenia na terytorium RP sys- miasta w Polsce mogą zostać z nim skomunikowane w cza- temu kolei próżniowej opartej na planach Centralnego sie nieprzekraczającym godziny: (Warszawa – około 5 min, Portu Komunikacyjnego lata 2018–2030. Wrocław, Gdańsk, Kraków, Poznań – około 20-40 min), co 5. Musk E.: Hyperloop Alpha , SpaceX nr 13, 2013. Podróż zwiększy również samą atrakcyjność Centralnego Portu Ko- z prędkością dźwięku, Portal Hyper Poland [on-line] munikacyjnego. http://www.hyperpoland.com/, [dostęp 17.10.2017]. 6. Żurkowski A.: Rozwój technologii Hyperloop w Polsce – zastosowania w przewozach pasażerskich , Zeszyty 6. Podsumowanie Naukowo-Techniczne SITK Nowoczesne Technologie i Systemy Zarządzania w Transporcie Szynowym, Część Celem artykułu było przybliżenie technologii kolei II Transport Szynowy. Sterowanie Ruchem Kolejowym, próżniowej – Hyperloop, wskazania możliwości jej rozwoju nr 2 (113), 2017, str. 199–208.

Prace Instytutu Kolejnictwa – Zeszyt 156 (2017)