Borys Lankosz Jeśli Film Jest Snem

PISMO STOWARZYSZENIA FILMOWCÓW POLSKICH nr 3 (91)/marzec 2019 ISSN 2353-6357

BORYS LANKOSZ JEŚLI FILM JEST SNEM

POLSKA SZKOŁA OPERATORSKA WWW.SFP.ORG.PL SPIS TREŚCI W NUMERZE

PISMO STOWARZYSZENIA FILMOWCÓW POLSKICH nr 3 (91)/marzec 2019 ISSN 2353-6357

BORYS LANKOSZ JEŚLI FILM JEST SNEM

POLSKA SZKOŁA OPERATORSKA WWW.SFP.ORG.PL TEMAT NUMERU WYWIAD NUMERU Borys POLSKA SZKOŁA 6Lankosz 14 OPERATORSKA

WSTĘPNIAK OSCARY 2019 48 RYNEK FILMOWY SHORT MIESIĄCA Od Prezesa SFP 2 Ajith Krishnamoorthy Nair 58 Story 73 FESTIWALE ZA GRANICĄ WYDARZENIA Berlin 50 Brexit a kino 60 PRZEZ SUBIEKTYW Złote Taśmy 3 Sundance 52 Lightcraft 62 Czego nie widać 74 FESTIWALE W POLSCE Genewa 54 Vladek Juszkiewicz 64 Wyobraź sobie 76 Zoom-Zbliżenia 4 Rotterdam 55 Sportowcy na ekranie 66 Krótkometrażowcy 78 POLSKIE PREMIERY POLONICA NA POCZĄTKU Szkiełko i oko 79 Kalendarz premier 22 Polscy filmowcy BYŁ DOKUMENT Moja (filmowa) na świecie 56 Siła kamery cz. II 68 Kobiety mafii 2 26 muzyka 80 Córka trenera 28 Filmowy PEN Club 81 Całe szczęście 30 STUDIO MUNKA 82 Kurier 32 10 PYTAŃ Wspomnienie lata 34 DO MARII DĘBSKIEJ 84 Polskich Placek/Gildia Reżyserów Okładka: fot. Rafał Monument 36 MIEJSCA Władcy przygód. Kina luksusowe Stąd do Oblivio 38 w Polsce 86 Ciemno, prawie noc 40 SWOICH NIE ZNACIE Miłość i Miłosierdzie 42 Agnieszka Matysiak 88

44 Pałka Fot. Robert Wilkołak KSIĄŻKI 90 NA PLANIE VARIA 94 Sala samobójców. Hejter 46 BOX OFFICE 99 Rys. Henryk Sawka

MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 1 WSTĘPNIAK WYDARZENIA ZŁOTE TAŚMY

W kategorii zagranicznej WYDAWCA Stowarzyszenie Filmowców Polskich triumfowała Roma Alfonso Cuaróna. „To film o rozpa- REDAKCJA Redaktor naczelny Tomasz Raczek dzie, ranach wyniesionych z Zastępca redaktora naczelnego Anna Głaszczka Sekretarz redakcji Aneta Ostrowska dzieciństwa, ale też o miłości i Redakcja tekstów i korekta Julia Michałowska solidarności. To wielkie kino” Fotoedycja Aneta Ostrowska Projekt graficzny Magdalena Górska – komentowała Hollender, na- Studio graficzne Anna Wójtowicz Druk ArtDruk ul. Napoleona 2, 05-230 Kobyłka, www.artdruk.com gradzając Katarzynę Orysiak- Nakład 2200 egz. -Marrison, przedstawicielkę Gu- Adres redakcji Stowarzyszenie Filmowców Polskich ul. Pańska 85, 00-834 Warszawa tek Film oraz Alejandra Negrína tel.: (48) 22 512 41 14 Jacek Bromski e-mail: [email protected], www.sfp.org.pl Muňozę, ambasadora Meksy- Prezes SFP Stowarzyszenie Filmowców Polskich Sekretariat kańskich Stanów Zjednoczo- ul. Pańska 85, 00-834 Warszawa nych. Najbardziej dyskutowany tel.: (48) 22 512 41 00, (48) 22 556 54 40 akiego marca chyba jeszcze Wszyscy dobrze pamiętamy, że e-mail: [email protected] na świecie obraz zachwyca es- Bank Millennium SA nigdy nie było. Do naszych nie byłoby tych sukcesów, gdyby Konto: 44 1160 2202 0000 0001 2123 7014 tetyką zdjęć i nostalgiczną at- kin trafia właśnie 13 polskich nie ogromne zaangażowanie śro- mosferą opowieści o Meksyku PREZESI HONOROWI SFP Wojciech Smarzowski, Aleksandra Staszko, produkcji i koprodukcji. Ta dowiska skupionego pod egidą Sto- lat 70. Ambasador podkreślił Jerzy Kawalerowicz Janusz Majewski Andrzej Wajda Radosław Śmigulski, Marta Prus, liczba robi ogromne wrażenie nie tylko warzyszenia Filmowców Polskich. wzajemne zainteresowanie na- T WICEPREZESI HONOROWI SFP Jacek Bromski i Janusz Kondratiuk na osobach, które pamiętają, że był taki Zrobiliśmy wiele dobrego dla pol- Janusz Chodnikiewicz, Janusz Kijowski szych kinematografii. Wyróż- czas, kiedy te kilkanaście tytułów sta- skiego kina i równie dużo zrobić ZARZĄD GŁÓWNY nienia w kategorii Film Zagra- nowiło roczną produkcję naszej kine- jeszcze możemy. Jednak żeby móc Prezes Jacek Bromski niczny otrzymały: Niemiłość Wiceprezesi Karolina Bielawska, Dariusz Gajewski matografii. dalej działać skutecznie, musimy Skarbnik Michał Kwieciński Andrieja Zwiagincewa i Trzy Piszę o tym, bo w szeregi nasze- przyjąć nowy Statut naszego Sto- billboardy za Ebbing, Missouri Członkowie Zarządu Filip Bajon, Witold Giersz, Janusz Kijowski, Juliusz Machulski, Allan Starski ZŁOTE I SKROMNE go Stowarzyszenia wstępują kolejne warzyszenia, który kładzie większy Martina McDonagha. Ola Sal- pokolenia młodych filmowców, dla nacisk na sferę związaną z zarządza- oraz wa z Koła Piśmiennictwa SFP, Jerzy Kucia – Sekcja Filmu Animowanego (Przewodniczący) Wręczono Złote Taśmy. Koło Piśmiennictwa których – na szczęście – bazujący na niem prawami autorskimi (ZAPA). Hanna Margolis – Sekcja Filmu Animowanego (Wiceprzewodnicząca) obdarowując Artura Liebharta, Polskim Instytucie Sztuki Filmowej Zmiana ta jest wynikiem dostoso- Andrzej Marek Drążewski – Sekcja Filmu Dokumentalnego prezesa Against Gravity, uzmy- stabilny system finansowania produk- wania Ustawy o zbiorowym zarzą- (Przewodniczący) Filmowego SFP (polska sekcja FIPRESCI) słowiła znaczenie kina Zwia- Andrzej Sapija – Sekcja Filmu Dokumentalnego cji filmowej jest czymś oczywistym. dzaniu prawami autorskimi i pra- (Wiceprzewodniczący) gincewa. „Kontynuując tra- Świadomość tych ponurych czasów wami pokrewnymi do Dyrektywy Jacek Zygadło – Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) wyróżniło ex aequo Kler Wojciecha dycję Andrieja Tarkowskiego, nie odbierze im przyjemności z bycia Parlamentu Europejskiego i Rady Witold Będkowski – Sekcja Telewizyjna (Wiceprzewodniczący) mówi o rzeczywistości więcej Mirosława Wojtczak – Koło Charakteryzatorów (Przewodnicząca) piątą europejską kinematografią (po w sprawie zbiorowego zarządzania Alina Skiba – Koło Cyfrowych Form Filmowych (Przewodnicząca) Smarzowskiego i Zimną wojnę Pawła niż widać” – oznajmiła. Trzy Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii prawami autorskimi i prawami po- Michał Szcześniak – Koło Młodych (Przewodniczący) billboardy za Ebbing, Missouri i Włoszech), a jedynie pozwoli bar- krewnymi. Uczestnicząc aktywnie Janusz Gauer – Koło Operatorów Obrazu (Przewodniczący) w kilku słowach przypomniał Barbara Hollender – Koło Piśmiennictwa (Przewodnicząca) Pawlikowskiego oraz Romę Alfonso Cuaróna. dziej docenić to osiągnięcie. 13 mar- w procesie implementacji, zrobi- Ewa Borguńska – Koło Producentów (Przewodnicząca) kolejny członek Koła – Błażej cowych premier pokazuje długą drogę, liśmy wszystko, co było możliwe, Andrzej Roman Jasiewicz – Koło Realizatorów Filmów dla Dzieci ala wręczenia Zło- z rąk Jacka Bromskiego, preze- dzieło w imieniu swoim i wi- Hrapkowicz. jaką przebyliśmy jako kinematografia. żeby wymagane przez Unię zmiany i Młodzieży (Przewodniczący) tych Taśm odby- sa SFP, Wojciech Smarzowski. dzów. Kondratiuk zachęcił do W głównym nurcie świato- Nikodem Wołk-Łaniewski – Koło Reżyserów Dźwięku Różnorodność tych filmów świadczy dało się wprowadzić do polskiego (Przewodniczący) ła się 18 lutego w Reżyser żartował, że dziś nie oglądania powstających w ostat- wego kina znajdują się filmy o dojrzałości naszego kina. Od produk- systemu prawnego w taki sposób, Maciej Karpiński – Koło Scenarzystów (Przewodniczący) warszawskim ki- mamy dobrych skojarzeń z ta- nich latach dobrych polskich fil- oparte na faktach i nie jest to cji artystycznych, czy wręcz ekspery- by zachować specyficzny charakter Andrzej Haliński – Koło Scenografów (Przewodniczący) nie Kultura. „Kino jest lu- śmami, ale tę kolejną nagrodę mów. Z kolei reprezentant Koła rzeczą przypadku. „Na ekranie Krzysztof Wierzbiański – Koło Seniora (Przewodniczący) G mentalnych, po komedię romantyczną. naszej organizacji twórczej. Tomasz Dettloff – Oddział Krakowski (Przewodniczący) strem świata” – mówiła Barbara bardzo sobie ceni. Następnie Michał Oleszczyk opowiedział odbijają się nasze niepokoje, lęki Od historii obyczajowych, po kino fa- Statut, nad którego przyjęciem bę- Anna Mroczek – Oddział Łódzki (Przewodnicząca) Hollender, przewodnicząca podziękował pracującej z nim o rosnącym znaczeniu doku- i nadzieje. Polskie kino wpisu- milijne. Od zrealizowanego z rozma- dziemy głosować 23 marca podczas Andrzej Stachecki – Oddział Wrocławski (Przewodniczący) Koła Piśmiennictwa SFP. W ekipie aktorów i realizatorów. mentu. Przekazując wyróżnie- je się w europejską i światową chem kina historycznego, po film re- Nadzwyczajnego Walnego Zjazdu Sto- SĄD KOLEŻEŃSKI wyjątkowy sposób zeszły się Krytycy przyznali także wy- nie Marcie Prus, mówił o silnej dyskusję” – komentowała wy- ligijny. Część z tych obrazów powstała warzyszenia Filmowców Polskich, za- Przewodniczący Marek Piestrak gusty publiczności i krytyków, różnienia. W kategorii Film Pol- bohaterce i dzielnej reżyserce, bór przewodnicząca Koła Pi- Wiceprzewodniczący Tomasz Miernowski, Piotr Wojciechowski jako międzynarodowe koprodukcje, co wiera najlepsze zapisy, które można by- Sekretarz Grażyna Banaszkiewicz bo przecież Kler obejrzało 5,3 ski otrzymały je: Jak pies z ko- której obserwacja życia rosyjskiej śmiennictwa Filmowego SFP. jest najlepszym dowodem na otwarcie ło w nim zawrzeć w obecnych ramach Członkowie Henryk Bielski, Violetta Buhl, Andrzej Luter, mln widzów, a Zimnej wojnie tem Janusza Kondratiuka i Over gimnastyczki przypomina Złote Taśmy przyznawane przez naszego kina na świat. Mam nadzie- prawnych. Od 18 marca robocza wersja Wiktor Skrzynecki, Andrzej Sołtysik, Andrzej Stachecki, strzelił milion. Radosław Śmi- the Limit Marty Prus. Krzysztof najlepsze fabuły. Od przyszłego krytyków i dziennikarzy doce- ję, że obowiązująca od lutego Ustawa Statutu będzie dostępna pod adresem: Dorian Ster, Magdalena Tomanek gulski, dyrektor PISF, wręczył Kwiatkowski z Koła Piśmien- roku Koło Piśmiennictwa SFP niają artystyczną, jak również o finansowym wspieraniu produkcji www.sfp.org.pl/NWZSFP2019. KOMISJA REWIZYJNA nagrodę reprezentującej ekipę nictwa przyznał, że pierwszy z będzie przyznawało Złotą Ta- niezwykle istotną, społeczną Przewodniczący Zbigniew Domagalski audiowizualnej sprawi, że to między- Koleżanki, Koledzy, do zobaczenia Wiceprzewodnicząca Ewa Jastrzębska Zimnej wojny kostiumografce filmów jest piękną rozmową, na śmę dla najlepszego dokumen- rolę kina. narodowe zaangażowanie zwiększy się podczas Nadzwyczajnego Walnego Sekretarz Łukasz Mańczyk Aleksandrze Staszko. Statuetkę którą nie starczyło czasu w ży- tu, z czego publicznie cieszyła się Irena Strzałkowska, Krzysztof Tchórzewski

Fot. Borys Skrzyński/SFP Członkowie jeszcze bardziej. Zjazdu SFP. Fot. Borys Skrzyński/SFP Złotej Taśmy dla Kleru odebrał ciu. Podziękował za poruszające reżyserka Over the Limit. Marcin Radomski

2 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 3 FESTIWALE W POLSCE ZOOM-ZBLIŻENIA

odwiedzając w ciągu dnia sale kina Lot i Jeleniogórskiego Centrum Kultury, a na wieczornych pokazach z trudem zdobywa- jąc wolne miejsca. Dopisała nie tylko liczna frekwencja na pokazach konkursowych i specjalnych, ale też bardzo aktywny udział na spotkaniach z autorami i aktorami. Na klęskę urodzaju mogły jedynie narzekać trzy składy jurorskie (tu m.in. Krzysztof Majchrzak, Wiola Sowa, Paweł Łoziński i Kuba Czekaj), bo do poszcze- gólnych sekcji – fabuła, animacja i dokument – zakwalifikowano wiele dobrych i bardzo dobrych filmów. Werdykt koń- cowy podkreślał wysoki poziom tegorocznego festiwalu i z pewnością nie była to standardowa kurtuazja. Dowodem choćby dodatkowe, poza nagrodami głównymi, Dyrektor festiwalu Sylwia wyróżnienia, którymi honorowano kolejne Motyl i Jan Jakub Kolski tytuły warte zauważenia. Także dlatego, że kino tzw. niezależne – a takie dominuje od lat w Jeleniej Górze – z wolna wychodzi z roli amatorskiego kuzyna, czy tro- chę zwariowanego filmowego fascynata, DOBRZE, A NAWET i nawet jeśli ochoczo naśladuje „doro- słych” twórców, to robi to z coraz większą świadomością własnych pomysłów, ambi- cji i wyobrażeń. I różnorodnych gatun- kowo i formalnie propozycji, bo w każdym JESZCZE LEPIEJ z trzech konkursów można by bez trudu wskazać tytuły dowodzące, że ich autorzy odważnie stanęli za kamerą, by opo- Władza lokalna wspierająca kulturę wiedzieć nam swe historie lub pokazać swoje wykreowane światy. zawsze może liczyć na szacunek Nagroda za najlepszą fabułę słusz- nie trafiła w ręce Jakuba Piątka, autora obywateli. 22. edycja Międzynarodowego filmu Users (prod. Studio Munka-SFP – przyp. red.), zrealizowanego pod wzglę- Festiwalu Filmowego Zoom-Zbliżenia dem warsztatowym niemal bezbłędnie, bez żadnego zbędnego kadru, ujęcia czy w Jeleniej Górze miała w tym roku słowa. Świetna robota filmowa i intere- sująca psychodrama, w której dominu- rekordową frekwencję. jącą rolę odgrywa internetowa rzeczy- wistość. Wyróżnienia otrzymały: Też coś a festiwal zgłoszono 2193 (tak, listy imprez, które będzie wspierać finan- dla ciebie mam Iwa Kondefera oraz Magic tak!) filmy z kilkudziesięciu kra- sowo w tym roku, a do tej pory Zoom- Alps Andrei Brusy i Marco Scotuzziego jów, świetnie skompletowano -Zbliżenia korzystały z tego wsparcia. z Włoch. Zwycięzcą konkursu dokumental- trzy konkursy, do Jeleniej Może nie było ono gigantyczne, ale było, nego został hiszpański film Born in Gam- NGóry przyjechało kilkudziesięciu twór- a poza tym dobrze „działało” na otocze- bia Natxo Leuza Fernandeza, a nagrodę ców z całego świata, a wśród gości kra- nie i nieraz przekonywało innych sponso- specjalną jury odebrał Karol Lindholm za jowych byli m.in. Agnieszka Smoczyń- rów do aktywności. W tym roku władze polsko-duńskie Wnętrze lwa (prod. Studio ska, Jan Jakub Kolski, Robert Więckiewicz Jeleniej Góry stanęły na wysokości zada- Munka-SFP – przyp. red.) Jury konkursu i Danuta Stenka. nia, powiększając swój coroczny wkład animowanego uznało za najlepszy film Na wstępie ważna informacja, bo bez o dodatkowe kwoty. Wypada tylko przy- brazylijsko-francuską Guaxumę Nary Nor- niej sprawozdanie nie byłoby pełne, łączyć się do podziękowań i dodać, że wła- mande, a wyróżniło Selfies Szwajcara Clau- a nawet… w ogóle by nie powstało. Otóż dza wspierająca kulturę zawsze będzie diusa Gentinetty oraz Nie masz dystansu miasto tak naprawdę uratowało tegoroczny zasługiwać na szacunek. Kariny Paciorkowskiej. festiwal, bo Ministerstwo Kultury i Dzie- A że były to dobrze wydane pieniądze dzictwa Narodowego wciąż nie ogłosiło miejscy urzędnicy mogli się przekonać,

Fot. Marcin Oliva Soto/Zoom-Zbliżenia Janusz Kołodziej

4 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 WYWIAD NUMERU BORYS LANKOSZ Jeśli film jest snem Z Borysem Lankoszem rozmawia Anna Tatarska

Krakus mieszkający w Warszawie? Na pierwszy rzut oka widać, że Borys Lankosz nie schlebia stereotypom. Dziś niewielu pamięta, że swoją przygodę z filmem zaczynał jeszcze w latach 80. jako aktor dziecięcy. Ale taka forma zaangażowania w kino nie była dla niego. Spełnienie odnalazł dopiero jako reżyser i scenarzysta.

Dziś czterdziestosześcioletni absolwent Szkoły Filmowej w Łodzi (rocznik z Łukaszem Barczykiem i Małgorzatą Szumowską) na początku realizował filmy dokumentalne. Dyplomowy Rozwój (2001) przyniósł mu uznanie i zwrócił nań uwagę środowiska, Kurc (2005) i Rekord Errola (2008) ugruntowały pozycję. Radegast (2008) poruszał ważny temat, odkrywający nieznane niuanse polskiej historii. Scenarzystą tego filmu był Andrzej Bart, potem odpowiadający także za fabularny debiut Lankosza. Doskonały Rewers (2009) to stylizowany thriller z pastiszowym podszyciem i fenomenalną Agatą Buzek w roli głównej. Obraz rozbił bank podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, wyjeżdżając z Gdyni z jedenastoma nagrodami.

Potem przyszła pora na adaptację jednej z najpopularniejszych polskich książek – Ziarna prawdy Zygmunta Miłoszewskiego, dokument o Stanisławie Lemie oraz telewizyjny serial. Teraz Borys Lankosz, wspierany przez swoją żonę, autorkę komiksów, scenarzystkę i producentkę Magdalenę Lankosz, znowu zmierzy się ze współczesną polską prozą. Film Ciemno, prawie noc oparty jest na powieści Joanny Bator. To produkcja z gwiazdorską obsadą, wymykająca się gatunkowym podziałom – jak samo życie.

A.T. Fot. Adam Golec/Aurum Film Borys Lankosz na planie filmu Ciemno, prawie noc

6 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 7 WYWIAD NUMERU BORYS LANKOSZ

tej wielowątkowej historii, udzieli się widzowi. Dziś coraz bardziej ciągnie mnie do opowieści nielinearnych, wymykających się schematowi.

Ale nie zawsze tak było? Nie. Stoi za tym pewne doświadczenie, droga, wybór. Czę- sto przywołuję taki obraz: Picasso wpierw nauczył się, jak doskonale rysować rzeczywistość, jak odwzorowywać ją z fotograficzną wręcz precyzją, dopiero potem rozpoczął eksperymenty z formą. To bardzo inspirujący przykład. Udo- wodniłem sobie, że umiem zrobić film gatunkowy. I zaraz zapragnąłem czegoś nowego. Potrzebowałem wolności for- malnej. To pragnienie było na tyle mocne, by inspirować i inne pomysły. Tak zrodził się filmowy eksperyment Kobro/ Strzemiński. Opowieść fantastyczna według Małgorzaty Sikor- skiej-Miszczuk, który na pewnym etapie powstawał równo- legle do Ciemno… To zupełnie nielinearna opowieść, grająca z bardzo luźnymi, odległymi od samego tematu skojarze- niami. A jednak mówiąca o moich bohaterach, genialnych awangardzistach owładniętych utopijnymi ideami, więcej niż mogłaby przekazać niejedna biografia.

Czy kiedy pracowaliście z Magdą nad tym scenariuszem, to podszeptywały wam coś jakieś wasze duchy, głosy z przeszłości? Często myślałem o Hasie, którego byłem wychowankiem, i który miał na mnie ogromny wpływ w trakcie studiów. To było zaledwie kilka spotkań, ale jego głos ze mną został, powracały jego sentencje, uwagi. Przypomniało mi się np., jak po przeczytaniu scenariusza mojej drugorocznej etiudy zapy- tał mnie o sens jednej sceny. Z pewnym zakłopotaniem powie- działem: „Profesorze, myślałem, że to czytelne, to jest sen głównego bohatera”. Has ściągnął okulary na koniec nosa tak, by móc spojrzeć mi prosto w oczy i powiedział: „W filmie pod moją opieką nikomu nic śnić się nie będzie!”. Byłem w szoku. Jak to? I to mówi twórca najbardziej onirycznych filmów, jakie widziałem w życiu?! To był niezapomniany moment. Has powiedział mi wtedy coś bardzo istotnego o naturze kina: Obcy VI, reż. Borys Lankosz „Film jest snem”. A zatem umieszczenie snu we śnie wymaga szczególnego pomysłu! Jak to osiągnąć? Rada Mistrza była prosta tym rodzajem prostoty, która jest najtrudniejsza do amiętam, że promując Ziarno prawdy, film poczucie, że ten test zaliczyłem. I pewnie dlatego nie czu- osiągnięcia. Najpierw przekonaj swojego odbiorcę do rzeczy- oparty na powieści Zygmunta Miłoszew- łem potrzeby powtarzania takiego doświadczenia. Szuka- wistości, urealnij przestrzeń i bohaterów, dopiero potem spró- skiego, podkreślał pan, że ten tekst to rzad- łem nowych wyzwań. Joanna Bator jest pisarką o wspaniałej buj pokazać jej pęknięcia. To poprzez nie może wtargnąć nie- kość, że wcale nie ma dużo dobrej polskiej wyobraźni, pisze w natchnieniu i wprost z podświadomości. znane i obce. Pfilmowalnej literatury. A jednak mamy kolejny film Nie przejmuje się zasadami tworzonymi przez autorów pod- i znowu podstawą scenariusza jest książka. ręczników do „creative writingu”, a dzięki sile swojego talentu, Czym one są, te pęknięcia? Na pewno z polską literaturą, która mogłaby się stać podstawą mimo braku „drabinki” i planu powieści, udaje jej się utrzy- W Ciemno… Joanna pisze o tym, że jest czas, kiedy otwierają adaptacji filmowej jest lepiej niż było jeszcze dekadę, dwie mać uwagę czytelnika i poruszać w nim najdelikatniejsze się przejścia, przez które zło wchodzi w nasz świat. U Polań- temu. Coś drgnęło. Mamy całkiem nowe pokolenie pisarzy, emocjonalne struny. W Ciemno, prawie noc kompozycja jest skiego we Wstręcie w mieszkaniu Carol pojawiają się rysy na którzy piszą, niekoniecznie koncentrując się na końcu wła- polifoniczna. To snucie opowieści dla niej samej – dla radości ścianach, które wraz z rozwojem jej choroby stają się coraz snego nosa. To twórcy, którzy mają świadomość wagi warsz- z niej płynącej, dla poczucia wspólnoty z obcymi, dla umiło- wyraźniejsze i głębsze, napawają ją grozą. W końcu z tych tatu, konstrukcji etc. Zygmunt Miłoszewski na pewno do nich wania kunsztu opowiadającego i dla morału, który pozostaje szczelin wychodzą ręce, które chcą ją zadusić. Freud używa należy. Ziarno… było opowieścią stworzoną według kano- z nami, gdy kończymy lekturę, bądź kiedy w kinie zapalają się z kolei terminu unheimlich – trudnego do przetłumaczenia na Jerzy Trela, nicznych zasad, z mocnym bohaterem i wyraźnymi punk- światła. To bliski mi świat Szeherezady, Boccaccia, Hasow- polski. To coś, co było heimlich – przytulne – bardzo ważny Aleksandra Hamkało tami zwrotnymi. Zetknięcie z tamtym tekstem było dla mnie skiego Rękopisu znalezionego w Saragossie, by przywołać tylko jest tu ten źródłosłów odnoszący się do domu – a nagle stało i Magdalena Walach wyzwaniem. Udowodniłem, że potrafię bawić się gatunkiem. najważniejsze skojarzenia. Przystępując do pracy nad ada- się obce i groźne. Chodzi zatem o ten przedziwny stan, w któ- w filmie Ziarno prawdy, Że w Polsce można zrobić solidny kryminał, który jest inte- ptacją, wierzyłem, że radość jaką czerpiemy z Magdą (moją reż. Borys Lankosz rym coś jest jednocześnie dziwnie znajome i straszne. Prze- Fot. Tomasz Urbanek/East News/Studio Rewers/Next Film Urbanek/East News/Studio Rewers/Next Fot. Tomasz Fot. Studio Munka-SFP ligentną, żeby nie powiedzieć inteligencką, rozrywką. Mam żoną, która jest współautorką scenariusza) z układania puzzli drostek un jest znakiem represji. Powieść Joanny jest utkana

8 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 9 WYWIAD NUMERU BORYS LANKOSZ

z takich napięć. Napisała ją w Japonii, a pierwszym impulsem baśniowy (choć to okrutna baśń, którą powinni poznać tylko do jej powstania był wybuch elektrowni w Fukushimie. Nagle dorośli). Mniejsze znaczenie miał dla nas wyraźny w powie- świat wokół stanął w obliczu apokalipsy. Trzeba przekonać ści motyw – nazwijmy go publicystycznym. Obrzydliwa natura internetowego hejtu, wejście w świat ludzi przypominających Magia, przenikanie światów, szepcząca podświadomość wyznawców religii posmoleńskiej i zjadanie trupa fałszywego obecne są tylko na kartach książki. Czy atmosfera towa- odbiorcę do swojej proroka. Pierwszy etap pracy polegał na nauczeniu się powie- rzysząca powstawaniu filmu też miała w sobie coś tajem- ści na pamięć. W tym celu zamieniliśmy nasz salon w pracow- niczego? rzeczywistości, nię. Na ścianach nakreśliliśmy oś czasu, na której zaznaczaliśmy Miałem poczucie, że ten film chce się urodzić. W trakcie jego kolejne wydarzenia. Próbowaliśmy określać je jednym zdaniem, realizacji działo się wiele dziwnych zdarzeń. Pierwszy z brzegu na tyle celnym, by uruchamiało w naszej wyobraźni cały ciąg przykład: Jagna Dobesz, scenografka, wiedziona świetną intu- urealnić skojarzeń, atmosferę, kształt przyszłej sceny. Potem wzięliśmy icją, trafia na dom, który mógłby stać się „domem Alicji” – naj- się za pisanie. Pierwszy draft, który wydał się nam godny uwagi, ważniejszą przestrzenią w filmie. Przed nią w drzwiach zjawia przestrzeń, a wręcz odnosiłem się do niego pamiętam bardzo entuzja- się jednak miły starszy pan, który mówi jej, że mieszka tu jego stycznie, miał 180 stron. Wyobrażałem sobie ten trzygodzinny mama, dziewięćdziesięcioletnia staruszka i nie dość, że nie ma epicki film i brałem odpowiedzialność za jego sens, konstruk- mowy o kręceniu w tej przestrzeni, on nie zgadza się nawet na a dopiero potem cję i jakość. Wszystko było w nim w porządku poza jednym. obejrzenie wnętrza, by nie zakłócać jej spokoju. Jagna odpusz- Nie wziąłem pod uwagę percepcji odbiorcy. Jego zdolności do cza. Potem, na skutek tragicznego zdarzenia w jej rodzinie, spróbować absorbowania treści. Czytając powieść, racjonujesz sobie to musi wyjechać z Polski na jakiś czas. Decyduje się więc podzie- doświadczenie, masz możliwość cofnięcia się, gdy gubisz jakiś lić swoim zadaniem z Katarzyną Filimoniuk. Kasia, wiedziona wątek i przeczytania odpowiedniego fragmentu jeszcze raz. świetną intuicją, zjeżdżając Dolny Śląsk wzdłuż i wszerz, w mie- pokazać jej Po mocnym emocjonalnie strzale możesz odpocząć, odłożyć siąc później trafia na próg tego samego domu. I w drzwiach książkę na jakiś czas i powrócić do niej, gdy znów jesteś gotów. Agata Buzek, Borys Lankosz staje ten sam mężczyzna, który wpuszcza ją do środka, ponie- pęknięcia i Marcin Dorociński Nasza pierwsza wersja scenariusza była tak intensywna, że nikt waż, jak się okazuje, jego matka właśnie zmarła. Wnętrza są naj- na planie filmuRewers nie był w stanie jej przyswoić „na jednym oddechu”. A prze- prawdziwszą kapsułą czasu i miejscem dla nas idealnym. Mało cież przyszły film tak właśnie miał być odbierany! Zaczęliśmy tego. Szybko dowiadujemy się, że zmarła pani była najpraw- zatem dokonywać skrótów. Ważne było, by nie wygnać ducha dziwszą Kociarą (mówię to słowo z wielkiej litery, bo i w powie- opowieści, a jednocześnie doprowadzić ją do takiego rozmiaru, ści Joanny i w moim filmie kociary są dobrymi duchami przeby mogła być właściwie przyjęta. Wielką pomocą okazali się dla pełnionymi miłosierdziem, a zatem zasługują na nasz najwyższy nas zaufani, wrażliwi, życzliwi czytelnicy. Żartobliwie nazywa- szacunek) i jej koty wciąż przychodzą do ogrodu, w którym łem ich „pilotami-oblatywaczami”. Każdy z nich mógł nam się kręcimy. Czy to zimą, czy wiosną towarzyszą nam w zdjęciach! przydać tylko raz, czytając „swoją” wersję. Przy kolejnym draf- Skoro już mówimy o szukaniu lokacji, to pamiętam moją pierw- cie nie mógł już służyć pomocą, bo tracił świeżość odbioru, szą wizytę w Wałbrzychu. Pojechałem tam z Magdą, Joanną odnosił swoje wrażenia do doświadczenia poprzedniej lektury. i Leszkiem (Bodzakiem, producentem). Joanna w posłowiu Takim to sposobem doszliśmy do wersji, która miała stron 90 do powieści pisze: „Nie szukajcie tych miejsc i ludzi poza tek- i przeszła pomyślnie test czytelności. stem. Nie ma ich tam”. A jednak, gdy tylko ruszyliśmy w miasto, szybko okazało się, że obrazy, które w Tokio bombardowały Znowu powracają typowo „lankoszowskie” wątki. Walka jej świadomość, mają swoje jak najbardziej realne odpowied- z demonami z przeszłości. Trucizna krążąca we krwi niki. Joanna opisała je tak dokładnie jak fotografia, choć była bohaterów… absolutnie pewna, że nie istnieją, że są wytworem jej umysłu! Myślę, że to, co łączy Rewers, Ziarno prawdy i Ciemno, prawie Jestem pod wrażeniem sposobu, w jaki tworzy swoje opowieści. noc to temat wypartej przeszłości, która z pełną mocą dąży Gdy wybuchła Fukushima, najpierw w jej wyobraźni pojawił się do wydostania się na powierzchnię. Wierzę w ewangeliczną obraz bohaterki – Alicji – siedzącej w nocnym pociągu. Joanna myśl o wyzwalającej nas prawdzie. Jestem przekonany, że nie- powiedziała mi, że jej pierwszą myślą było: „Mam nadzieję, że przepracowane traumy niszczą nas, zjadają po kawałku. Tylko ona nie jedzie do Wałbrzycha”. Po Piaskowej Górze i Chmurdalii rozjaśnienie tych zepchniętych w głąb nas samych, niewygod- ich autorka nie miała w sobie entuzjazmu dla kolejnej bolesnej nych, często bolesnych treści może nas uzdrowić. To ciężki eksploracji rodzinnych miejsc. Alicja na szczęście do Wałbrzy- proces, ale konieczny. Przywodzi na myśl sytuację człowieka cha pojechała. Bez tego nie byłoby tej opowieści. I choć miasto odratowanego od śmierci przez zamarznięcie. Sam akt umie- jest w niej „z krainy czarów”, ma jednocześnie swoje bardzo rania nie jest w tym przypadku straszny. Zasypiasz i już. Nato- realne, namacalne istnienie. Próbowałem w filmie uchwycić tę miast powrót do życia łączy się z ogromnym bólem. W Pol- jego dwoistość. sce mamy mnóstwo spraw, które zostały usunięte z naszej zbiorowej świadomości. Przemilczane, bądź – to szczególnie Jak wyglądało adaptowanie tego tekstu? wyraźne ostatnio – zakrzyczane hasłami, choćby i o narodo- Pierwsza intuicyjna i jak się okazało bardzo słuszna decyzja wej dumie. To krótkowzroczne działanie, które musi doprowa- przyszła od Magdy. Powiedziała, że powinniśmy skoncentro- dzić do tragedii. Być może swoimi filmami-snami próbuję nas wać się na losie, który spotyka Alicję, na jej śledztwie w sprawie Aleksandra Konieczna obudzić? Ukazać sens walki o prawdę o nas samych, choćby zaginionych dzieci i równoczesnym odkrywaniu jej własnych w filmieCiemno, prawie noc, i miała być ona straszna? Wierzę w odwagę. I pragnę nadziei.

traum z dzieciństwa. Akcent zatem położyliśmy na intrydze. Od reż. Borys Lankosz To bardzo ważne, by dać sobie i innym nadzieję. Fot. Everett Collection/East News

Fot. Adam Golec/Aurum Film początku bardzo istotny był też dla nas jej entourage, który jest

10 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 11 WYWIAD NUMERU BORYS LANKOSZ

ważne ze względu na charakter scen, które mieli razem zagrać. znała, że nie podoła. Agata w Ciemno… jest fenomenalna. Są Z Jerzym Trelą pracowałem przy Ziarnie prawdy, to było momenty, gdy wygląda pięknie, jest eteryczną mamą z marzeń cenne i zapadające w pamięć spotkanie. Dlatego już w trakcie sennych, która chwilę potem potrafi zamienić się w koszmar- lektury powieści wiedziałem, że to on powinien być Alber- nego demona. Uwielbiam z nią pracować. tem Kukułką. Z Romą Gąsiorowską przed wejściem na plan widziałem się tylko raz. Powiedziałem, że bardzo bym chciał, Czy polski widz jest gotowy na polski Labirynt Fauna? żeby oglądając film, nikt jej nie rozpoznał. Roma jest mądrą, Nie lubię takich porównań. Są dobre na pitching dla inwe- zdolną aktorką, która nie bała się wcielić w żulicę. Ucieszyła stora, ale poza tym mocno ograniczają. Wydaje mi się, że się wręcz, że może zagrać kogoś, kto jest tak odległy od pro- związek mojego filmu z obrazem del Toro jest pozorny. Zoba- pozycji, które ma dla niej kino. Dla wszystkich tych wspania- czymy. Policzymy się. Seans Ciemno… jest dla widza spraw- łych artystek i artystów nie miało znaczenia, że pojawią się na dzianem jego inteligencji emocjonalnej. Sam jestem ciekaw, ekranie na chwilę. Istotne było, że jest szansa na stworzenie jak wielu kinomanów jest na to gotowych. Jako młody chło- pełnokrwistej postaci, która sprowokuje widza do myślenia pak przeżyłem szczególnie silnie dwa filmy. Był to Piknik pod i wywoła w nim silne emocje. wiszącą skałą i 2001: Odyseja kosmiczna. Oba mówią o tajemnicy, której nie sposób wyjaśnić. Do dziś szukam w kinie W pamięć mocno zapada demoniczno-oniryczna Agata takiego olśnienia. Poczucia, że ktoś mówi do mnie o najbar- Buzek w roli Anny Lipiec, matki Alicji. Ale to nie ona dziej intymnych i dotyczących mnie sprawach w sposób, który miała na początku grać tę rolę. sprawia, że czuję z nim związek. Nie ma w życiu wielu cen- Najpierw moje myśli poszły w kierunku Anji Rubik. Przypad- niejszych rzeczy niż te chwile, które możemy przeżyć dzięki kowo wpadło mi w oko jakieś zdjęcie zrobione przez papara- odbiorowi dzieła sztuki. Chodzi mi o te ulotne momenty, zzo, na którym wyglądała przerażająco, jak ciężka schizofre- w których mamy pewność niebycia samotnym. Przekona- niczka. Mówię: „Kurczę, to jest bardzo interesujące, bo ona nie, że wszyscy jesteśmy połączeni. Uwielbiam, gdy pod jest zjawiskowo piękną kobietą, a tu coś takiego…”. Dokład- koniec filmu, rozglądając się po twarzach obcych mi ludzi, Agata Buzek i Marcin Dorociński nie takiej dwoistości potrzebowałem do stworzenia postaci czuję z nimi głęboką więź wspólnego przeżycia. W kinie, jak w filmieRewers, reż. Borys Lankosz Anny Lipiec. Spotkaliśmy się. Spróbowaliśmy. Uczciwie przy- i w świecie, wciąż istnieje trochę dobra. Warto o nie walczyć.

W książce Bator ten pryzmat też był szczególnie koncentracja na tu i teraz jest dla mnie bardzo ważna, bo jest Magdalena Cielecka w filmie wyraźny. w niej nadzieja. Potencjał na wyzwolenie się z odziedziczo- Ciemno, prawie noc, Zło przekazywane z pokolenia na pokolenie i główna boha- nego zła. reż. Borys Lankosz terka, która potrafi się wyzwolić z transgeneracyjnej traumy. Pamiętam, że gdy czytałem powieść po raz pierwszy, im bli- Pewnie powinnam zapytać o to, jak wyglądało obsadza- żej byłem końca, tym wolniej mi szło. Było zupełnie jak nie głównej roli. Ale wiadomo, że pisaliście postać Ali- u Tolkiena, gdy Sam mówi do Frodo o opowieściach waż- cji z myślą o Magdalenie Cieleckiej, co jest zrozumiałe. nych, mrocznych i pełnych grozy, których zakończenia boisz Trudno kwestionować jej charyzmę ekranową i poza- się poznać. Sensu upatrywał, i ja chętnie się z nim zgadzam, ekranową. Porozmawiajmy o tych, którzy są z tyłu. Na w wierze, że wciąż na świecie istnieje trochę dobra, o które drugim, trzecim planie pyszni się wiele ciekawych wybo- warto walczyć. Finał powieści Joanny zapewnił mi katharsis rów. Do małych ról ściągnęliście aktorów przyzwyczajo- i dał nadzieję. Dlatego chciałem zrobić ten film. nych do pierwszego planu. Jak ich dobieraliście? Kompletowanie obsady polega u mnie na tym, że wymy- Ten wątek ma jeszcze jedno rozgałęzienie, dość ważne ślam sobie kogoś do danej roli, a później spotykam się z nim w polskim kontekście. W swoim filmie polemizujecie i sprawdzam, czy ten pomysł działa. Tak było np. z Piotrem z polską mitologią więzów krwi. Że najważniejsze jest to, Fronczewskim, którego wyobraziłem sobie jako Mariana z czego się wziąłeś. Waszkiewicza. Świetnie mi się z nim rozmawiało. Pan Piotr Matka jest najważniejsza. Polski kult maryjny! Nasz film to okazał się fanem Rewersu, powiedział mi, że widział go kilka w ogromnym stopniu opowieść o macierzyństwie. Alicja szu- razy. Zgodził się zagrać bez czytania scenariusza. Miło jest kając niekochanych dzieci, znajduje złe matki. Nadopiekuń- poczuć, że to, co zrobiłem wcześniej za mną stoi i mi pomaga. cze, bezduszne i okrutne. W ich świecie kat jest ofiarą, ofiara Z Dawidem Ogrodnikiem było z kolei tak, że znał powieść staje się katem. W jakiś sposób negujemy figurę Matki Polki, doskonale. Uwielbiał ją. Opowiedział mi, że w trakcie podróży w filmie pojawia się bluźniercza pieta... Ale znów, nie chodzi po Wietnamie czytał ją razem ze swoją życiową partnerką, w tym o epatowanie, a o moralną wskazówkę, którą najlepiej Martą Nieradkiewicz. Dosłownie wyrywali sobie egzemplarz określa zdanie wypowiedziane przez Alicję, gdy odpowiada z rąk. Ponieważ producent Ciemno… Leszek Bodzak produ- na pytanie o to, w co wierzy. W końcu przecież ona sama na kował też Ostatnią Rodzinę, Dawid dowiedział się o planach naszych oczach dojrzewa do roli matki, jej credo ma więc realizacji bardzo wcześnie. Spotkaliśmy się i wtedy przyszło mi ogromne znaczenie. I Alicja mówi: „Wierzę, że trzeba zapo- na myśl, że jego odwaga do podejmowania szczególnie trud- biegać okrucieństwu i robić swoje najlepiej, jak się da”. Inną nych aktorskich wyzwań, predestynuje go do zagrania postaci ważną myśl wypowiada bohater grany przez Marcina Doro- Mareczka. Ten wybór sprowokował mnie do myślenia o Doro- cińskiego. Pyta: „Jakie znaczenie ma to, czyja komórka jajowa cie Kolak jako jego filmowej matce. Wiedziałem, że między

Fot. Krzysztof Wojciewski/Materiały prasowe Fot. Krzysztof Wojciewski/Materiały i plemnik były na początku? Liczy się to, co robimy teraz”. Ta nimi jest chemia, że sobie ufają, i że się cenią. To było bardzo Fot. Adam Golec/Aurum Film

12 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 13 TEMAT NUMERU POLSKA SZKOŁA OPERATORSKA OPEROWAĆ SZTUKĄ WIZUALNĄ Jedni twierdzą, że polska szkoła operatorska to od ponad pół wieku nasz najlepszy filmowy towar eksportowy, inni krzywią się na to określenie. Niezależnie jednak, czy jest sens grupować i nazywać w jakikolwiek sposób kilka pokoleń polskich autorów zdjęć, prawda jest taka, że słyszał o nich, wciąż słyszy i jeszcze długo będzie słyszał cały świat. Ostatni wielki sukces to nominacja do Oscara oraz Nagroda Amerykańskiego Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych dla Łukasza Żala za najlepsze zdjęcia w filmie Zimna wojna Pawła Pawlikowskiego.

Darek Kuźma Pałka Fot. Robert

14 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 15 TEMAT NUMERU POLSKA SZKOŁA OPERATORSKA

Emil Karewicz i Władysław Sheybal w filmieKanał , reż. Andrzej Wajda

Rękopis znaleziony w Saragossie, reż. Wojciech Jerzy Has

azywa się ich alchemikami i ma- żalne wizje. Oni sami uważają przeważnie ki trafiają do kin, bawiąc, smucąc, czarując wej, która była przez całe dekady enklawą gikami, którzy potrafią tak za- swój zawód za służebny wobec pomysłów lub zachwycając widzów. relatywnie artystycznej swobody, kształcąc czarować przy pomocy światła, zapisanych w scenariuszu oraz wyobraźni Nieodzowni od pierwszych dekad ist- swych wychowanków w duchu współpracy. cienia i koloru rzeczywistość, że reżyserów, a samych siebie za wykwalifiko- nienia X Muzy. Pozycja i wkład autorów Do tego stopnia, że przez długi czas pierw- Nujawnia ona właściwości na co dzień nie- wanych rzemieślników, którzy zanim zaczną zdjęć w rozwój kina rosły z każdą kolejną szy rok studiów wydziałów reżyserskiego dostrzegalne, albo przynajmniej niezau- myśleć o tworzeniu jakiejkolwiek sztuki, epoką, narodowym nurtem czy filmową i operatorskiego był unitarny, co pozwala- ważalne ludzkim okiem. Określa się ich powinni najpierw opanować do perfekcji falą. Jednak w ukształtowanej przez histo- ło młodym umysłom od samego początku najbliższymi współpracownikami reżyse- warsztat. Operatorzy filmowi, lub wznioślej ryczne wichury i społeczne koniunktury chłonąć różne perspektywy oraz uczyć się rów, bowiem korzystając z szeregu sprzę- to ujmując – autorzy zdjęć. Ludzie stojący kinematografii polskiej zajmowali i wciąż sztuki klarownej argumentacji. Z drugiej tów – mechanicznych, elektrycznych czy za kamerą, trzymający kamerę, ustawiający zajmują miejsce wyjątkowe. Z jednej stro- natomiast strony, przeróżne ograniczenia elektronicznych – o zdefiniowanych atry- światło, cyzelujący kadr, rzeźbiący swoimi ny dlatego, że w znakomitej większości wy- nakładane przez władze i cenzurę na pro- butach, potrafią ujmować w obrazy nawet narzędziami ruchome obrazy, które po kil- wodzą się z tej samej uczelni, z założonej dukcje kinowe motywowały filmowców, Jerzy Zelnik w filmieFaraon ,

Fot. Zbigniew Hartwig/SF Kadr reż. Jerzy Kawalerowicz Jacek Stachlewski/SF Kadr najbardziej skomplikowane i niewyobra- ku kolejnych fazach audiowizualnej obrób- w 1948 roku słynnej łódzkiej Szkoły Filmo- by wykraczać poza arbitralne granice tego, Fot. Andrzej Gronau/SF Kadr,

16 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 17 TEMAT NUMERU POLSKA SZKOŁA OPERATORSKA

co można, a czego nie można, i wyrażać za pomocą wieloznacznych obrazów to, czego słowami ująć się nie dało. ŚWIATŁO TO ZA MAŁO Początki polskiej szkoły operatorskiej by- ły nierozerwalnie złączone z polską szkołą filmową, odrzucając do lamusa lata mało inwazyjnego artystycznie rejestrowania toku fabuły na rzecz nasączania świata przedstawionego tym, co komu w duszy grało, raz buntem wobec zastanych reguł, innym razem estetycznym wyrafinowa- niem. Scenariusze obierano za podstawę do rozwijania własnych pomysłów, ob- sesji czy inspiracji. Dla Jerzego Lipmana najważniejsze w Kanale Andrzeja Wajdy było ukazanie mroku, smrodu i stęchlizny, w których umierało mitologizowane poza ekranami kin pokolenie, czy to poprzez ukazywanie zabłoconych, tracących na- dzieję oblicz powstańców, czy przejmującą metaforę wolności oglądanej zza niemoż- liwych do sforsowania krat. Jerzy Wójcik, który terminował na planie Kanału jako operator kamery, korzystał przy realizacji Popiołu i diamentu Wajdy z bardziej lirycznych środków. Przerabiając ważne lekcje włoskiego neorealizmu i estetyki japońskiego kina, pomagał reżyserowi uj- mować tragedię postaci za pomocą wizu- Maja Komorowska w filmie Panny alnej psychologizacji natury obserwującej z Wilka, reż. Andrzej Wajda ich upadek. Wkład Lipmana i Wójcika w rozwój ję- zyka wizualnego polskiego kina jest nie do gu Jerzego Kawalerowicza, ujmując ich Sławomir Idziak, który zdobywał do- przecenienia. Wraz z nimi renomę rodzi- niewyrażone myśli w kategorie wizualne. świadczenie jako operator kamery m.in. mych operatorów budował Mieczysław u Witolda Sobocińskiego na planie Wese- Jahoda, autor zdjęć być może najbardziej PEJZAŻ CIENIEM la, dorastał w miłości do zdjęć, gdyż rodzi- zapamiętany za Krzyżaków Aleksandra MALOWANY ce prowadzili zakład fotograficzny, poma- Forda, których nakręcił po pioniersku na Nie narzucali się opowiadanym w scenariu- gając synowi poznać sztukę ich robienia. taśmie Eastmancolor i w efektownej pa- szach historiom ze swymi umiejętnościa- Idziak należał do kolejnej fali rodzimych noramie Cinemascope, ale który był nade mi, lecz dodawali między słowami coś, co operatorów edukowanych już częściowo wszystko jednym z głównych przedstawi- sprawiało, że stawały się one czymś więcej przez tych, którzy podnieśli polską szkołę cieli kreacyjnego nurtu polskiego kina. To niż sumami poszczególnych składników. filmową do rangi ogólnoświatowego mitu, Wesele, reż. Andrzej Wajda m.in. dzięki jego sugestywnemu balanso- Prócz inspiracji filmowych, ważnym elemen- być może dlatego czuł tak wielką potrze- waniu na granicy realizmu i surrealizmu tem były osobiste zainteresowania młodych bę odróżnienia się od kolegów po fachu. Rękopis znaleziony w Saragossie Wojciecha operatorów, świat, z którego się wywodzili. Od samego początku, gdy studiując wciąż wielu innych operatorów. Od Jacka Petryc- i innych amerykańskich klasyków, jednym i pomagał swymi realizacjami wyznaczyć Jerzego Hasa zachwycił Buñuela, Coppo- Wrażliwość wizualną Witolda Sobocińskie- w Łodzi, terminował jako fotosista na pla- kiego, który wniósł mnóstwo świeżości do z pierwszych polskich autorów zdjęć zauwa- nowe kierunki amerykańskiego kina akcji lę czy Scorsesego, a jego echa odbijają się go ukierunkowała miłość do jazzu – grał nie Gry Kawalerowicza (ze zdjęciami Jana poszukujących nowej formy filmów doku- żonych na szerszą skalę za oceanem. Mię- lat 90., Andrzej Sekuła, który umożliwiał w takich hollywoodzkich produkcjach jak ze słynnymi Melomanami. Wśród widzów, Laskowskiego), próbował nowych rzeczy mentalnych, po Edwarda Kłosińskiego, który dzy innymi dlatego, że nie wyparł się swych stawianie pierwszych kroków Quentinowi Incepcja Christophera Nolana. Kurt Weber znany z malarskich kadrów do Wesela i Zie- i eksperymentował z kolorami, a później potrafił i zaczarować ekran w kreacyjnych instynktów i nie zrezygnował z rzeźbienia Tarantino we Wściekłych psach i Pulp Fic- eksperymentował z obrazem, by wcho- mi obiecanej Wajdy oraz Sanatorium pod z filtrami, co stało się jego znakiem rozpo- Pannach z Wilka Wajdy, i odtwarzać nie- rzeczywistości mocnym światłem i filtrami. tion, Dariusz Wolski, autor zdjęć do licz- dzić w głowy bohaterów – w Zaduszkach Klepsydrą Hasa, Sobociński słynął również znawczym. Z Krótkiego filmu o zabijaniu znośną lekkość rzeczywistości w Barwach Widać to wyraźnie, oglądając Gattaca – szok nych wysokobudżetowych hitów, czy syn Tadeusza Konwickiego prześwietlił sceny z umiejętności improwizacji i nadawania Krzysztofa Kieślowskiego pamięta się tyleż ochronnych Krzysztofa Zanussiego. przyszłości Andrew Niccola czy Helikoptera Witolda Sobocińskiego – Piotr – kolejny retrospekcji, a w nakręconym w forma- swym realizacjom specyficznego, niepodra- fabułę, co gęstą atmosferę przygnębienia w ogniu Ridleya Scotta. W Hollywood na protegowany Krzysztofa Kieślowskiego, cie 4:3 Salcie tegoż reżysera zniekształcał bialnego rytmu – zarówno jako autor zdjęć utkaną z żółci i zgniłej zieleni. W latach 70., BARWY FILMOWEJ stałe zadomowili się też Janusz Kamiński, który po sukcesie Trzech kolorów. Czerwo- percepcję obrazu obiektywem anamorfo- (Ręce do góry Jerzego Skolimowskiego), jak zdominowanych w pamięci polskiej kultu- PRZYGODY dziś jeden z najbliższych współpracowni- nego kręcił w Ameryce komercyjne projek- tycznym. Jan Laskowski również zakradał i operator kamery (Faraon Kawalerowicza ry przez realistyczne dramaty z nurtu kina Idziak był obok Adama Holendra, opera- ków Stevena Spielberga, Andrzej Bartko- ty z Melem Gibsonem, Jennifer Lopez czy Fot. Renata Pajchel/SF Zebra Pajchel/SF Fot. Renata się do umysłów postaci, choćby w Pocią- ze zdjęciami Jerzego Wójcika). moralnego niepokoju, swoją renomę ustaliło tora Nocnego kowboja Johna Schlesingera wiak, który pracował z Sidneyem Lumetem Charlize Theron. Zebra Pajchel/SF Fot. Renata

18 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 19 TEMAT NUMERU POLSKA SZKOŁA OPERATORSKA

W dużej mierze za sprawą ich sukcesów – wszystko grupa wielkich indywidualności, wraz z Arkadiuszem Tomiakiem odpowia- aktorzy rozpływali się w zachwytach nad które łączy z jednej strony umiłowanie do dał za zdjęcia do pierwszego polskiego se- pracą z Polakami, a krytycy promowali ich różnych odmian języka filmowego, w Pol- rialu Netflixa – 1983 – skończył kilka mie- nazwiska w tekstach – określenie „polska sce traktowanego niezmiennie z wielką es- sięcy temu pracę nad Obywatelem Jonesem szkoła operatorska” przestało kojarzyć się tymą, a z drugiej poczucie ciągłości oraz Agnieszki Holland i wspomógł autora zdjęć z polską szkołą filmową i zaczęło żyć wła- kontynuowania tradycji. Ciągłości wiedzy Yoricka Le Saux w High Life Claire Denis. snym życiem. W międzyczasie, w latach 80. i doświadczenia przekazywanych z poko- A Łukasz Żal, abstrahując od ogromnych i 90., dorastały kolejne pokolenia opera- lenia na pokolenie, z mistrzów na uczniów, sukcesów odniesionych z Pawłem Pawlikow- torów, edukowane w Łodzi z pasją przez nie tylko w ramach Szkoły Filmowej w Ło- skim przy Idzie i Zimnej wojnie, udowadnia Jerzego Wójcika, Witolda Sobocińskiego dzi, ale również Wydziału Radia i Telewizji raz za razem, że niestraszne mu żadne wy- oraz innych mistrzów, o ile ci nie zostali im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu zwania – w Twoim Vincencie Doroty Kobie- zmuszeni do wyjazdu z kraju – jak Jerzy Śląskiego – którego adepci są coraz częściej li i Hugh Welchmana pomagał odtworzyć Lipman i Kurt Weber, którzy wyjechali nagradzani na ważnych imprezach dedy- specyficzny malarski świat Vincenta van na skutek wydarzeń marcowych 1968 ro- kowanych sztuce wizualnej – i młodszych Gogha, a w Dowłatowie wspierał Aleksieja ku. Okres posttransformacyjny nie obfi- uczelni kształcących w zawodzie operato- Germana jr. w opowiadaniu historii artysty tował oczywiście w wielkie operatorskie ra. W tym kontekście tym bardziej cieszy przytłaczanego przez wrogą rzeczywistość. dzieła, polskie kino znalazło się bowiem fakt, iż dzieło rozpoczęte w powojennych nad przepaścią, spychane przez niekon- latach przez Jerzego Lipmana i kontynu- NA WŁASNY RACHUNEK trolowany napływ zachodniej komercji. owane przez dziesiątki wspaniałych auto- Pozostaje więc skonstatować, być może nie- Pośród wyjątków należy wymienić Pawła rów zdjęć, których nie dało się wymienić co ryzykownie, że żyjemy w bardzo dobrych Edelmana, dziś stałego współpracownika w tym artykule z imienia, nazwiska i doko- czasach dla polskich autorów zdjęć. Sukcesy Romana Polańskiego, który zanim nakręcił Tomasz Kot w filmieZimna nań – jak Zygmunt Samosiuk czy Wiesław na różnych obszarach przekładają się na coraz z poznanym na łódzkich studiach Włady- wojna, reż. Paweł Pawlikowski Zdort – zyskuje właśnie nową falę godnych większą międzynarodową świadomość ist- sławem Pasikowskim Krolla i Psy, szlifował następców. nienia polskiej szkoły operatorskiej, a dzięki warsztat pod okiem Piotra Sobocińskiego (Lawa Tadeusza Konwickiego) czy Jerze- go Zielińskiego (Ucieczka z kina Wolność Wojciecha Marczewskiego). POEZJA W OBLICZU ZMIAN Mimo zapaści w produkcji filmowej polska szkoła operatorska nie wytraciła na przełomie tysiącleci rozpędu. Nie tylko ze względu na oscarowe sukcesy Janusza Kamińskiego i nominacje Piotra Sobo- cińskiego, Pawła Edelmana i Sławomira Idziaka, ale również różnorodność kolejnego pokolenia autorów zdjęć. Jolanta Dylewska, wciąż niestety jedna z nielicznych kobiet w zawodzie, udowodniła, że potrafi rzeźbić interesujące historie w świe- tle i czasie. Krzysztof Ptak z jednej strony poszukiwał poezji codzienności, a z drugiej stał na czele rewolucji technologicznej Adrien Brody w filmiePianista , w rodzimej kinematografii – Ediego Piotra reż. Roman Polański Karbala, reż. Krzysztof Łukaszewicz Trzaskalskiego zrealizował, jako pierwszy, w całości na kamerach cyfrowych. Woj- ciech Staroń i Marcin Koszałka łączą od Nie tylko rodzimi autorzy zdjęć nie zlękli na planie, oni robili po prostu swoje, po- pisane w scenariuszu, jednak interpretacja Mimo relatywnie niewielkiego stażu ope- temu rosną możliwości. W rodzimych uczel- lat wrażliwość dokumentalistów z wizualną się nowych technologii, jak wielu ich kole- kazując, że niezależnie od tego, czy obraz poszczególnych słów, zdań i myśli zawsze ratorskiego Monika Lenczewska ma na kon- niach filmowych dojrzewają już kolejni arty- stylizacją produkcji fabularnych. Arthur gów po fachu na całym świecie, lecz dość zostaje zapisany na taśmie 35mm, czy na zależała od oka i umysłu artysty – czy też cie m.in. współpracę z Johnnym Deppem ści, którzy będą zadziwiać swoimi obrazami Reinhart jako kolejny Polak przebił się za szybko zaakceptowali ją jako jedną z do- bezosobowych kartach cyfrowych, najważ- artysty-rzemieślnika – który podejmował i Forestem Whitakerem przy City of Lies być może nie tylko nas, ale także cały świat, oceanem, pracując m.in. z Kevinem Co- stępnych opcji, tworząc wspaniałe rucho- niejsze jest to, co autor zdjęć ma w głowie. się ich realizacji. I to się nie zmieni. Brada Furmana, a także reklamę nakrę- który w kontekście filmowym i serialowym stnerem. A Arkadiusz Tomiak, od czasu me obrazy, które stały się częścią polskie- Jak patrzy na rzeczywistość, jak wykorzy- coną z Terrence’em Malickiem. Radosław przechodzi obecnie intensywną streamingo- nagrody za Daleko od okna Jana Jakuba go dziedzictwa filmowego. Gdy rewolucja stuje dostępne narzędzia, by opowiedzieć ŚWIETLANA PRZYSZŁOŚĆ Ładczuk zadebiutował fabularnie z przytu- wą rewolucję. I tylko wypada czekać na to, Kolskiego na FPFF w Gdyni, którą otrzy- cyfrowa zaczęła zagrażać pozycji autora wraz z reżyserem oraz resztą obsady i eki- ZAWODU pem Salą samobójców Jana Komasy, a dzięki co nadejdzie, a także nie zamykać się ani na mał jako jeden z najmłodszych autorów zdjęć w branży, oddając część z jego „ma- py zajmującą historię. Prawda jest bowiem Jeżeli więc uznać bezdyskusyjnie istnie- współpracy z Australijką Jennifer Kent przy nowość, ani na inność. Rację miała Wisława zdjęć w historii, stał się jednym z filarów gicznych zdolności” technikom obrabiają- taka, że styl zdjęć był, jest i jeszcze długo nie polskiej szkoły operatorskiej, należy Babadooku i The Nightingale zyskał między- Szymborska, pisząc, iż „każdy przecież po- Fot. Robert Pałka/Next Film Pałka/Next Fot. Robert Fot. Łukasz Bąk/Kino Świat, Everett Collection/East News polskiej kinematografii. cym obraz w postprodukcji czy nawet już będzie dyktowany tym, co i jak zostało za- wyraźnie podkreślić, iż była i jest to nade narodowy rozgłos. Tomasz Naumiuk, który czątek to tylko ciąg dalszy”. Tak po prostu.

20 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 21 MARZEC 2019 KALENDARZ PREMIER

CÓRKA TRENERA PREMIERA: 1 MARCA Wspomnienie lata, film fabularny reż. Adam Guziński reżyseria: Łukasz Grzegorzek scenariusz: Łukasz Grzegorzek, Krzysztof Umiński latach, Monte pozostał sam zdjęcia: Przemysław Brynkiewicz zdjęcia: Weronika Bilska na pokładzie ze swoją córką. scenografia: Natalia Giza scenografia: Natalia Giza kostiumy: Maja Pawlikowska kostiumy: Wiola Uliasz KURIER charakteryzacja: Paula Adryańczyk Całe szczęście, Córka trenera, charakteryzacja: Anna Buttny reż. Tomasz Konecki reż. Łukasz Grzegorzek PREMIERA: 15 MARCA montaż: Anna Garncarczyk montaż: Maria Zuba dźwięk: Rafał Nowak dźwięk: Błażej Kafarski film fabularny obsada: Zuzanna Lit, Anna obsada: Jacek Braciak, Karolina scenografia: Anna Georgiadou Kamil Kucewicz, Jakub Wasik, charakteryzacja: Marcin Rodak reżyseria: Władysław Pasikowski Biernacik, Paulina Lasota, Karolina Bruchnicka, Bartłomiej Kowalski, kostiumy: Dimitris Papathomas Dawid Kraszewski montaż: Guy Lecorne scenariusz: Władysław Bruchnicka, Anna Bolewska, Agata Buzek, Piotr Żurawski, charakteryzacja: Evi Zafiropoulou producenci: Łukasz Dzięcioł, dźwięk: Andreas Hildebrandt Pasikowski, Sylwia Wilkos Weronika Asińska, Anna Bieżyńska, Łukasz Grzegorzek, Marta montaż: Yannis Chalkiadakis Piotr Dzięcioł obsada: Robert Pattinson, Juliette zdjęcia: Magdalena Górka Paulina Walendziak, Magdalena Ścisłowicz, Witold Wieliński, dźwięk: Leandros Ntounis produkcja: Opus Film Binoche, André Benjamin, Mia muzyka: Jan Duszyński Wieczorek, Marta Wiśniewska, Bartłomiej Świderski, Kinga obsada: Yannis Drakopoulos, Evi czas projekcji: 87 min Goth, Lars Eidinger, Agata Buzek scenografia: Wojciech Żogała Oskar Borkowski, Jakub Zając, Anusiewicz Saoulidou, Makis Papadimitriou, dystrybucja: Instytucja Filmowa producenci: Laurence Clerc, kostiumy: Małgorzata Braszka Mateusz Czwartosz, Jakub Gola, producentka: Natalia Grzegorzek Nota Tserniafski Silesia-Film Oliver Dungey, Christoph Friedel, charakteryzacja: Janusz Kaleja Adam Gradowski, Dawid Ptak, produkcja: Koskino producenci: Amanda Livanous, D.J. Gugenheim, Andrew Lauren, montaż: Jarosław Kamiński Patryk Kabała, Adrian Brząkała, czas projekcji: 93 min Christos V. Konstantakopoulos, Koniec lat 70. Lato w małym Klaudia Śmieja, Claudia Steffen, dźwięk: Michał Fojcik Jakub Matwiejczyk, Mateusz dystrybucja: Akson Dystrybucja Klaudia Śmieja, Beata Rzeźniczek Kurier, reż. Władysław miasteczku. 12-letni Piotrek Olivier Thery Lapiney obsada: Philippe Tłokiński, Więcławek produkcja: Neda Film, Madants, Pasikowski jest silnie związany z matką. produkcja: Alcatraz Films, Patrycja Volny, Julie Engelbrecht, producentka: Agata Golańska Upalne lato. Maciej Kornet Faliro House Pod nieobecność ojca, matka Andrew Lauren Productions (ALP), Grzegorz Małecki, Michael Terry, produkcja: PWSFTviT (Jacek Braciak) podróżuje po koproducenci: Jacek Kulczycki, muzyka: Paweł Lucewicz i uroku popularna gwiazda fit- zaczyna znikać wieczorami. Ich Madants, Pandora Filmproduktion, Rafał Królikowski, Mirosław Baka, czas projekcji: 108 min Polsce wraz z 17-letnią córką Magdalena Zimecka, Stanisław scenografia: Joanna Macha ness Marta (Roma Gąsiorow- jasna i prosta relacja zaczyna The Apocalypse Films Company Zbigniew Zamachowski, Adam dystrybucja: Velvet Spoon Wiktorią (Karolina Bruch- Dziedzic kostiumy: Emilia Czartoryska ska). Dwa różne charaktery, się komplikować. Uwikłany czas projekcji: 110 min Woronowicz, Tomasz Schuchardt, nicka). Od wielu lat są tylko we czas projekcji: 97 min charakteryzacja: Ludmiła spojrzenia na miłość i życie. w sprawy dorosłych chłopak dystrybucja: Against Gravity Sławomir Orzechowski, Jan Dyplomowy film studentów dwoje, zawsze razem. Ich trasę dystrybucja: Madness Krawczyk Robert to chodzące zaprzecze- czuje się coraz bardziej zagu- Frycz, Jacek Lenartowicz, Mariusz Wydziału Aktorskiego łódzkiej wyznaczają zawody w teni- montaż: Jarosław Barzan nie „sportowego trybu życia”. biony i samotny. W waka- Gdzieś w odległej galaktyce, Bonaszewski, Wojciech Zieliński Szkoły Filmowej, który oka- sie ziemnym. Ona jest jego 45-letni prawnik żyje z nasto- dźwięk: Tomasz Dukszta, Jego świat to spokojna przy- cyjnym świecie rówieśników poza naszym układem sło- producenci: Jan Ołdakowski, zuje się czymś więcej niż tylko oczkiem w głowie, córeczką letnim synem w zadbanym Przemysław Kamieński stań, dopóki w jego życiu nie doświadcza pierwszych zauro- necznym, Monte (Robert Pat- Dariusz Gawin, Sylwia Wilkos, ćwiczeniem stylistycznym. tatusia i jego wielką chlubą. domu. Jest zdrowy, ma przy- obsada: Roma Gąsiorowska, pojawi się Marta… czeń i rozczarowań. Po powro- tinson) wychowuje córeczkę Klaudiusz Frydrych Grupa studentów wyjeżdża Chciałby, aby była najlepsza. jemną aparycję i ogólnie Piotr Adamczyk, Joanna cie ojca musi skonfrontować się Willow na pokładzie statku produkcja: Muzeum Powstania na praktyki do prowincjonal- On jest dla niej całym świa- dobrze mu się powodzi. Jed- Liszowska, Marieta Żukowska, WSPOMNIENIE LATA z niewygodną prawdą. kosmicznego. Stał się ojcem Warszawskiego, Scorpio Studio nego hotelu, który jest czymś tem. Do czasu, gdy dołącza do nakże jego żona od wielu lat Izabela Dąbrowska, Maksymilian PREMIERA: 8 MARCA wbrew woli – jego spermę czas projekcji: 114 min pomiędzy Szpitalem Przemie- nich Igor (Bartłomiej Kowal- przebywa w prywatnej klinice. Balcerowski, Jacek Borusiński HIGH LIFE użyto do inseminacji Boyse dystrybucja: Kino Świat nienia z filmu Żebrowskiego ski), dobrze zapowiadający się Jest w śpiączce po ciężkim producenci: Tomasz Blachnicki, film fabularny PREMIERA: 15 MARCA (Mia Goth). Kiedyś byli czę- a Hasowskim Sanatorium zawodnik, którego Maciej Kor- wypadku. Smutek spowodo- Anna Waśniewska-Gill reżyseria: Adam Guziński ścią załogi więźniów, któ- Nowy obraz Władysława pod Klepsydrą. Na miejscu net zacznie trenować... wany tym wydarzeniem staje produkcja: TVN scenariusz: Adam Guziński koprodukcja amerykańsko-brytyj- rych wysłano niczym króliki Pasikowskiego to sensacyjna bohaterowie spełniają coraz się dla prawnika centralnym czas projekcji: 110 min zdjęcia: Adam Sikora sko-polsko-francusko-niemiecka doświadczalne w kosmos, historia szpiegowska, inspiro- to nowe zachcianki surowej LITOŚĆ punktem życia. dystrybucja: Next Film muzyka: Michał Jacaszek film fabularny aby odnaleźli czarną dziurę wana sekretną misją słynnego menadżerki, a także orientują PREMIERA: 1 MARCA scenografia: Grzegorz Piątkowski reżyseria: Claire Denis najbliższą Ziemi. Teraz, po „Kuriera z Warszawy”, Jana się, że placówka oferuje swoim CAŁE SZCZĘŚCIE W spokojne i uporządko- kostiumy: Dorota Roqueplo scenariusz: Claire Denis, Jean-Pol Nowaka-Jeziorańskiego. klientom zupełnie niestandar- High Life, koprodukcja grecko-polska PREMIERA: 8 MARCA wane życie Roberta, muzyka charakteryzacja: Anna Fargeau, Geoff Cox dowe usługi. Jak młodzi ludzie film fabularny z orkiestry symfonicznej Kieszczyńska, Tomasz Sielecki zdjęcia: Yorick Le Saux, reż. Claire MONUMENT odnajdą się w tej zaskakują- Denis reżyseria: Babis Makridis film fabularny (Piotr Adamczyk), który montaż: Maciej Pawliński Tomasz Naumiuk PREMIERA: 15 MARCA cej sytuacji? Jaki wpływ na scenariusz: Efthymis Filippou, reżyseria: Tomasz Konecki samotnie wychowuje 10-let- dźwięk: Michał Kosterkiewicz muzyka: Stuart Staples ich zachowanie wywrze tytu- Babis Makridis scenariusz: Marcin Baczyński, niego synka Filipa (Maks obsada: Max Jastrzębski, Urszula scenografia: François-Renaud film fabularny łowy Monument – tajemnicza zdjęcia: Konstantinos Koukoulios Mariusz Kuczewski Balcerowski), niespodzie- Grabowska, Robert Więckiewicz, Labarthe, Mela Melak reżyseria: Jagoda Szelc budowla znajdująca się na tere- muzyka: Mikołaj Trzaska zdjęcia: Tomasz Madejski wanie wkracza pełna energii Paulina Angielczyk, Jakub Lustyk, kostiumy: Judy Shrewsbury scenariusz: Jagoda Szelc nie hotelu? Fot. Opus Film, Against Gravity Fot. Next Film, Akson Dystrybucja, Madness, Bartosz Mrozowski/Kurier Fot. Next Film, Akson

22 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 23 MARZEC 2019 KALENDARZ PREMIER

WŁADCY PRZYGÓD. Władcy przygód. STĄD DO OBLIVIO Stąd do Oblivio, PREMIERA: 21 MARCA reż. Tomasz Szafrański Ciemno, prawie noc, Wilkołak, reż. Adrian Panek reż. Borys Lankosz film fabularny reżyseria: Tomasz Szafrański scenariusz: Tomasz Szafrański produkcja: Fog’n Desire Films Przygoda, Sonia Mietielica, zdjęcia: Michał Grabowski koproducenci: Agnieszka Kurzydło, Danuta Stenka, Werner Daehn, muzyka: Fred Emory Smith Michal Kollar Jakub Syska, Helena Mazur, scenografia: Andrzej Kowalczyk koprodukcja: MD4, Sokol Kollar Krzysztof Durski, Maksymilian kostiumy: Zuzanna Markiewicz czas projekcji: 116 min Balcerowski charakteryzacja: Dorota Hayto, dystrybucja: Żółty Szalik producentki: Magdalena Maria Ciernioch Kamińska, Agata Szymańska montaż: Adam Kwiatek Komediodramat Dezerter to produkcja: Balapolis dźwięk: Radosław Ochnio, Miłość i Miłosierdzie, druga część trylogii Ogród koproducenci: Jan Doense, reż. Michał Kondrat Monument, reż. Jagoda Szelc Wojciech Ślusarz rodzinny. Czechosłowacja, Herman Slagter, Thanassis obsada: Kamila Bujalska, Alicja Praga, rok 1947. Ocalony Karathanos, Martin Hampel, Dąbrowska, Weronika Kaczmarczyk, reżyseria: Robert Schwentke MIŁOŚĆ Kowalskiej zmienia się pew- z obozu Otto wraca do żony Maciej Muzyczuk, Alois Rostek Szymon Radzimierski, Maciej scenariusz: Robert Schwentke I MIŁOSIERDZIE nego dnia nieodwracalnie. i syna. Otwiera na nowo swój koprodukcja: Telewizja Polska, Makowski, Piotr Janusz, Janusz zdjęcia: Florian Ballhaus PREMIERA: 29 MARCA Oczom zakonnicy ukazuje rodzinny interes: salon fry- Rosco Polska, Twenty Twenty Andrzejewski, Aleksandra muzyka: Martin Todsharow się bowiem Jezus Chrystus, zjerski „Valentino”. Sielanka Vision Filmproduktion, House of Darkiewicz, Izabela Dąbrowska, scenografia: Harald Turzer dokument fabularyzowany który zleca jej misję głosze- nie trwa jednak długo. Wła- Netherhorror Arleta Godziszewska, Andrzej Kapitan, reż. Robert kostiumy: Magdalena Jadwiga reżyseria: Michał Kondrat nia prawdy o jego miłosier- dza ludowa ingeruje coraz czas projekcji: 88 min Grabowski, Mikołaj Grabowski Schwentke Rutkiewicz-Luterek scenariusz: Michał Kondrat dziu i przygotowania świata bardziej w życie społeczne. dystrybucja: Velvet Spoon producenci: Marcin Ksobiech, charakteryzacja: Doreen Kindler zdjęcia: Mateusz Pastewka na jego ostateczne przyjście. Szeregowy pracownik salonu, Paweł Jadczak montaż: Michał Czarnecki (część fabularna), Jan Sobierajski Zadanie to wydaje się nie- młody komunista, postana- Akcja filmu rozgrywa produkcja: Dogoda Media zdjęcia: Marcin Koszałka Powracająca po latach dźwięk: André Bendocchi-Alves, (część dokumentalna) możliwe do zrealizowania, wia odebrać Ottonowi jego się latem 1945 roku. Dla czas projekcji: 101 min muzyka: Marcin Stańczyk w rodzinne strony, nieustę- Eric Devulder muzyka: Paweł Stankiewicz, ale siostra Faustyna zrobi salon. Następuje zamiana ośmiorga dzieci, wyzwolo- dystrybucja: Mówi Serwis scenografia: Katarzyna Filimoniuk, pliwa reporterka chce poznać obsada: Max Hubacher, Milan Radosław Labahua wszystko, aby je wypełnić. miejsc zgodna z obowiązu- nych z obozu Gross-Rosen, Jagna Dobesz rodziny zaginionych i roz- Peschel, Frederick Lau, Bernd scenografia: Alicja jącą walką klas. Otto, jego zostaje utworzony prowizo- Franek i Izka odkryją, że nie kostiumy: Magdalena Biedrzycka, wikłać zagadkę, wobec któ- Hölscher, Waldemar Kobus Patyniak‑Rogozińska OGRÓD RODZINNY. żona i jej siostry stają się pra- ryczny sierociniec w opusz- trzeba być superbohaterem, aby Agata Culak rej nawet policja okazuje się producenci: Frieder Schlaich, Irene kostiumy: Anna Weber DEZERTER cownikami. Karlík, 8-letni czonym pałacu wśród lasów. przeżyć superprzygodę. Uru- charakteryzacja: Pola Guźlińska bezsilna. W trakcie prywat- von Alberti charakteryzacja: Anita PREMIERA: 29 MARCA syn Ottona, postanawia Ich opiekunką staje się dwu- chamiając tajemniczy gramo- montaż: Magdalena Chowańska nego śledztwa Alicja – dość produkcja: Filmgalerie Kruszewska wymierzyć sprawiedliwość. dziestoletnia Hanka, również fon, przypadkiem sprowadzą do dźwięk: Artur Kuczkowski, Kacper nieoczekiwanie – wpada na koproducenci: Piotr Dzięcioł, montaż: Paweł Witecki (część koprodukcja czesko-słowacko- była więźniarka. Po okro- ziemskiego wymiaru Eddiego – Habisiak, Marcin Kasiński trop dramatycznych wyda- Ewa Puszczyńska fabularna), Jan Sobierajski (część -polska WILKOŁAK pieństwach obozu bohatero- uciekiniera z krainy Oblivio. obsada: Magdalena Cielecka, rzeń, które swój początek koprodukcja: Opus Film, Alfama dokumentalna) film fabularny PREMIERA: 29 MARCA wie powoli odzyskują resztki Skierują tym samym na siebie Marcin Dorociński, Dawid Ogrodnik, miały dekady temu. Dążąc Films dźwięk: Bartosz Putkiewicz reżyseria: Jan Hřebejk straconego dzieciństwa, jed- gniew Łowców Głów, którzy za Dorota Kolak, Aleksandra Konieczna, do odkrycia prawdy, dzien- czas projekcji: 118 min obsada: Kamila Kamińska, scenariusz: Petr Jarchovský koprodukcja polsko-holender- nak koszmar szybko do nich wszelką cenę będą chcieli uka- Eliza Rycembel, Jerzy Trela, Piotr nikarka będzie musiała sta- dystrybucja: Aurora Films Maciej Małysa, Janusz Chabior, zdjęcia: Bartek Cierlica sko-niemiecka powraca. W okolicznych rać zbiega. „Za wszelka cenę” Fronczewski, Roma Gąsiorowska, wić czoła nowemu zagroże- Remigiusz Jankowski, Piotr muzyka: Petr Ostrouchov film fabularny lasach krążą obozowe wil- oznacza, że nie zawahają się Piotr Żurawski niu oraz temu, przed czym Film opowiada historię mło- Cyrwus, Jacek Borkowski, scenografia: Jan Kadlec reżyseria: Adrian Panek czury. Wypuszczone przez zdeatomizować każdego, kto producenci: Leszek Bodzak, uciekała przez całe dorosłe dego niemieckiego żołnierza, Tadeusz Chudecki kostiumy: Katarína Štrbová scenariusz: Adrian Panek esesmanów przed wyzwole- stanie im na drodze. Aneta Hickinbotham życie – tajemnicy swojego który w ostatnich chwilach dru- producent: Michał Kondrat Bieliková zdjęcia: Dominik Danilczyk niem Gross-Rosen, wygło- produkcja: Aurum Film dzieciństwa i szokującym giej wojny światowej rozpaczli- produkcja: Fundacja Filmowa charakteryzacja: Zdeněk Klika muzyka: Antoni Komasa- dzone i zdziczałe zwierzęta CIEMNO, PRAWIE czas projekcji: 113 min sekretom własnej rodziny. wie walczy o przetrwanie. Ratu- im. św. Maksymiliana Kolbe, montaż: Vladimír Barák ‑Łazarkiewicz osaczają pałac w poszukiwa- NOC dystrybucja: Kino Świat nek przychodzi, kiedy bohater Telewizja Polska dźwięk: Jiří Klenka scenografia: Anna Wunderlich niu pożywienia. W przera- PREMIERA: 22 MARCA KAPITAN przypadkowo znajduje mun- czas projekcji: 95 min obsada: Jiří Macháček, Gabriela kostiumy: Małgorzata Karpiuk żonych dzieciach uruchamia Kiedy Wałbrzychem wstrząsa PREMIERA: 22 MARCA dur nazistowskiego kapitana. dystrybucja: Kino Świat, Míčová, Klára Melíšková, Anna charakteryzacja: Dariusz Krysiak się obozowy instynkt prze- film fabularny seria tajemniczych zagi- Podszywając się pod oficera, Kondrat-Media Geislerová, Martin Finger, Karel montaż: Jarosław Kamiński trwania. reżyseria: Borys Lankosz nięć dzieci, do miasta przy- koprodukcja francusko-niemiec- mężczyzna szybko przybiera Dobrý, Vendula Svobodová, Sabina dźwięk: Wart Wamsteker, Peter scenariusz: Magdalena Lankosz, bywa dziennikarka Alicja ko-polsko-portugalska potworną tożsamość oprawców, Spokojne i przepełnione Remundová Flamman Oprac. Albert

Fot. Jarosław Sosiński/Mówi Serwis, Aurora Films, Aleksandra Kamińska/Materiały prasowe/Kino Świat Fot. Jarosław Sosiński/Mówi Serwis, Aurora Films, Aleksandra Borys Lankosz Tabor (Magdalena Cielecka). film fabularny z którymi próbuje uciec. wiarą życie siostry Faustyny producent: Viktor Tauš obsada: Kamil Polnisiak, Nicolas Kiciński Spoon Fot. Łukasz Bąk/Balapolis, Adam Golec/Aurum Film, Filip Szkopiński/Velvet

24 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 25 POLSKIE PREMIERY KOBIETY MAFII 2 GRAJĄC DRAPIEŻNĄ ISTOTĘ Rozmowa z Agnieszką Dygant, aktorką w filmie Kobiety mafii 2

eśli miałabyś kilkoma krót- kimi zdaniami opisać nowy film Patryka Vegi, to jak by one brzmiały? JPrzemoc, seks i rock and roll! Jak więk- szość filmów Patryka Vegi Kobiety mafii Agnieszka Dygant w filmie Aleksandra Grabowska w filmie 2 to wybuchowe i trzymające w napięciu Kobiety mafii ,2 reż. Patryk Vega Kobiety mafii ,2 reż. Patryk Vega gangsterskie kino akcji w stylu Pulp Fic- tion. Akcja przepleciona jest zgrabnymi scenami komediowymi, z kolei poważny Pani bohaterka dała się poznać jako tów, znowu musi być agresywna, nieobli- musi utrzymać swój plan w tajemnicy do z Piotrkiem od wielu lat, ale kiedy zoba- Angie przyjechała do nas prosto z Los dramat równoważony jest śmiechem. To brutalna postać, która nie ma opo- czalna i okrutna. Granie takiej pokręconej samego końca. Nie jest jakąś mdłą, bez- czyłam go po raz pierwszy z ogoloną na Angeles, gdzie od ponad 5 lat mieszka najcudowniejsze połączenie kina roz- rów przed sięganiem po niekonwen- postaci jest bardzo satysfakcjonujące. barwną postacią kobiecą, tylko drapieżną łyso głową i brodą, od razu nastawiłam i pracuje. Muszę przyznać, że dostała od rywkowego, jakie mogę sobie wyobrazić. cjonalne narzędzia tortur. Czy tym istotą. Jest nieobliczalna i groźna, chociaż się do niego wrogo, jak do prawdziwego Patryka świetną rolę i potrafiła ją doce- razem w ruch poszły równie niebez- Czy to właśnie okrucieństwo stanowi nie wszyscy biorą ją na poważnie. Ich błąd. przeciwnika. Taki mikrodystans zacho- nić. Tu nawet nie chodzi o to, że ten film Natomiast twoja bohaterka jest już pieczne przedmioty jak kij basebal- o atrakcyjności wątku Niani, czy nie- Ma swoje plany i nikogo o nich nie infor- waliśmy do samego końca zdjęć, mimo obejrzy spora ilość ludzi, choć mam w nieco większych tarapatach niż lowy i karabin? jednoznaczność tej postaci? Dlatego muje, bo wcale nie musi. że przecież się przyjaźnimy. Myślę, że nadzieję, że tak rzeczywiście będzie. Bar- poprzednio. Ma swoje problemy i pró- Oczywiście! W użyciu będzie piła, wier- przyjęła pani rolę w kolejnym filmie po prostu każde z nas od razu weszło dziej istotne jest, że to duże wyzwanie buje się z nich za wszelką cenę wyka- tarka, folia bąbelkowa i kilka innych Patryka Vegi? Niania ma plany, ale ma też silne męskie w swoją rolę, bez zbędnych ceregieli. Ale dla aktora – dostać scenariusz, w któ- raskać, widzimy to w zwiastunie. akcesoriów. Wszystko po to, żeby wejść Pewnie jedno i drugie. Niania żyje na wsparcie w postaci „swoich” ludzi. to naprawdę przedziwne, jak charakte- rym masz zagrać kogoś tak antypatycz- Wszystko zaczyna się dość niewin- w Kolumbii w interesy z tamtejszym kar- maksa, wszystko co robi, robi szcze- Ma swoją ekipę gangsterów, którzy są na ryzacja i kostium zmieniają człowieka, nego. Podejrzewam, że marzyłaby o tym, nie, bo w końcu Niania przejęła mia- telem, i żeby sprzedawać w Polsce kokainę rze, z serca. Jeśli tylko chce, potrafi być każde jej skinienie. Zachowują się i wyglą- choć to tylko dowodzi faktu, że Piotrek by otrzymać podobną rolę w Stanach. sto, produkuje narkotyki, a szczegól- z kosmiczną przebitką. Nie wszystko idzie i łagodna, i agresywna. Gdy jest zagro- dają w naszym filmie bardzo autentycznie, jest po prostu świetnym aktorem. Jeśli chodzi o nasze relacje na planie nie amfetaminę i dzielnie rządzi swoim po myśli Niani, a raczej – nic nie idzie tak, żona, potrafi być najbardziej bezwzględną a jak wiadomo to dwór czyni króla. Dzięki i poza nim, to Angie jest niezwykle cie- terytorium. Objęła władzę nad kilkoma jak sobie zaplanowała. Statki z towarem postacią ze wszystkich. W pierwszej części nim moja postać jest ostrzejsza i odważ- Na planie Kobiet mafii 2 pojawiła płą, przyjacielską osobą. Jest bardzo sku- dzielnicami, ale przede wszystkim przejmuje jej dawny szef, a to oczywiście moja bohaterka była raczej enigmatyczna, niejsza niż w poprzedniej części. Raper się też zagraniczna gwiazda, Angie piona, poukładana, dokładnie wie, czego stała się przybraną matką dla Maćka, dopiero początek problemów. Otwiera nie wychylała się za bardzo, więc dopiero „Sobota” i Michał Karmowski nieźle prze- Cepeda. To ciekawy wybór Patryka chce i co powinna zrobić, żeby wyszło z którym mieszka w bajecznym, luk- się puszka Pandory. A Niania, choć miała obserwowaliśmy jej przemianę. Teraz te obrazili się dla swoich ról, obu dodano po Vegi, w końcu Luz Maria była bardzo jak najlepiej. Moim zdaniem aktorki na susowym domu. Z tą swoją drugą rolą wieść spokojne życie z dala od kłopo- umiejętności bardzo jej się przydadzą, bo kilka tatuaży, żeby wyglądali jeszcze groź- popularnym serialem w naszym kraju. całym świecie w gruncie rzeczy funkcjo- wiąże nadzieje i plany, ale nigdy nie niej niż poprzednio, ale uważam, że posta- Pamiętam, że moja młodsza siostra nują wokół dwóch schematów. Dzielą się jest za różowo. Właśnie w tym momencie nabrały też głębi. Są perfekcyjnie skon- uwielbiała Luz Marię, ja natomiast jako na takie, które współpracują z innymi, Patryk Pniewski i Katarzyna cie życia zastajemy ją w drugiej części Warnke w filmieKobiety struowanymi niebezpiecznymi typami. mała dziewczynka namiętnie ogląda- i takie, które są indywidualistkami. Te filmu. Moja bohaterka ma taki plan, mafii ,2 reż. Patryk Vega Prywatnie jest jednak zupełnie odwrot- łam konkurencyjny serial – Niewol- drugie potrafią traktować inne aktorki że wyjedzie z Maćkiem gdzieś daleko nie – są bardzo miłymi, świetnie przygoto- nicę Isaurę. Ale oczywiście wiedziałam na planie raczej wrogo, te pierwsze – i będą tam sobie żyli spokojnie i szczę- wanymi i profesjonalnymi aktorami. dokładnie, o którą aktorkę chodzi. Nie szukają przyjaźni. Angie zdecydowanie śliwie. Żeby tak się jednak stało, Nia- wiem, czy Angie w ogóle zdaje sobie należy do tych pierwszych. Ma dobrą nia potrzebuje interesu życia, który Do tej grupy groźnie wyglądających sprawę z ogromnej popularności tamtej energię, jest entuzjastyczna, wesoła, pomoże jej zamknąć niezamknięte gangsterów dołączył w tej części Piotr serii, ale podejrzewam, że jeśli wcze- a jednocześnie w pełni skupiona na rozdziały, ustawić się i odłożyć trochę Adamczyk, w roli zupełnie innej niż śniej nie wiedziała, to po pracy na planie pracy. pieniędzy na czarną godzinę. Przede te, do których nas przyzwyczaił. To Kobiet mafii 2 już to doskonale wie. wszystkim musi się jednak uwolnić od nowy narybek w „uniwersum” Vegi... * Film Kobiety mafii 2 miał premierę 22 lutego. przełożonych, a film opowiada o tym, To bardzo zabawne, ale nasze pierwsze Jak się pracowało z zagraniczną że w świecie przestępczym to nie jest spotkanie na planie, w pełnym makijażu, aktorką w produkcji, której plan tym Rozmawiał

Fot. Aleksandra Mecwaldowska/Kino Świat (x2) Fot. Aleksandra wcale łatwe. było co najmniej dziwne. Znamy się razem wykroczył daleko poza Polskę? Jakub Koisz Mecwaldowska/Kino Świat Fot. Aleksandra

26 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 27 POLSKIE PREMIERY CÓRKA TRENERA

niej pierwszy raz, opowiedziała mi, że Karolina Bruchnicka i Jacek Braciak w filmieCórka trenera, na zaliczenie jednego z przedmiotów reż. Łukasz Grzegorzek na studiach odgrywała monolog znanej rosyjskiej tenisistki Marii Szara- powej, która wtedy właśnie wpadła za doping. Czułem, że mocno interesuje ją ten świat. Szybko też wyobraziłem sobie, że z Jackiem będą idealnie paso- wali jako ojciec i córka. I energetycznie, i fizycznie.

Postrzegacie Córkę trenera jako film rodzinny? Nie tylko z uwagi na fabułę, ale i fakt, że powtórzyła się tu Łukasz Grzegorzek spora część ekipy z Kampera. Sporo osób, które pracowało przy Kam- perze było z nami i przy Córce trenera. Rozmowa Podczas pracy nad pierwszym filmem zbudowaliśmy między sobą zaufanie z Łukaszem i mocną nić porozumienia. Mam duże Grzegorzkiem, szczęście, że trafiłem na taką ekipę. Bardzo ciekawy i oryginalny jest tele- reżyserem filmu dysk promujący film. Chcieliśmy zrobić coś świeżego, nowego, Córka trenera niestandardowego i mieć przy okazji dużo radości. Spotkaliśmy się blisko zbudowaliśmy już jego całą biografię opowiadania. Myślałem o Jacku już przy rok po zakończeniu zdjęć. Po prostu za i nakreśliliśmy relacje pomiędzy ojcem pierwszym zalążku treatmentu Córki tre- sobą zatęskniliśmy. W Córce trenera Pio- a córką, staraliśmy się tego nie cenzu- nera. Spotkałem się z nim pierwszy raz trek Żurawski wciela się w postać, która HISTORIA NA KILKA NUT rować. Rzeczywiście były sytuacje, gdy na poważnie w listopadzie 2016 roku w filmie śpiewa piosenkę przy ognisku. czułem, że być może niebezpiecznie i zasugerowałem, że może w grudniu To jest standard Blind Williego John- zahaczają o elementy autobiograficzne. zaczęlibyśmy treningi tenisowe i ogólno- sona „Nobody’s Fault But Mine”. Pio- Nie chodziło jednak o mnie, bo z tym rozwojowe. A on mnie tylko zapytał, czy trek miał scenę improwizowaną, z któ- nie mam problemu, a raczej o mojego nie moglibyśmy zacząć już w najbliższy rej niewiele ostatecznie w filmie zostało, tatę. Jest w postaci Korneta trochę poniedziałek. Wszedł w reżim tenisowy ale w każdym dublu powtarzał, że nie- EMOCJONALNYCH z niego. Przede wszystkim energia, co na sto procent i czerpał z tego dużą przy- nawidzi piosenek zaaranżowanych na prawda w dużej mierze zbudowana jemność. Często powtarzał, że gdy obser- cymbałki i ukulele. Postanowiłem sobie asz za sobą bardzo wtedy, gdy na sali są zarówno 18-, jak tego, w jakim nastroju wchodziły na salę przez Jacka Braciaka, ale tam też jest wuje trenerów, to widzi, że mają zupełnie z niego zażartować. Odezwałem się do udany debiut fabularny, i 70-latkowie. Czasem właśnie między kinową, zupełnie inaczej go odbierały. trochę z mojego taty. To facet z innej inne mięśnie niż ludzie z siłowni. Nie są Piotrka kilka miesięcy przed premierą jakim był Kamper. Mówi nimi toczą się świetne rozmowy. Raz bliżej było do komedii, kiedy indziej epoki. On by się znakomicie czuł napompowane przez sterydy czy białko, na festiwalu Nowe Horyzonty, że potrze- się jednak, że dla reży- do czegoś cięższego. Pracując nad Kam- w dwudziestoleciu międzywojennym. a wyrobione przez dziesiątki, setki buję muzykę do napisów końcowych. Msera papierkiem lakmusowym jest Gdzie znajdują się te generacyjne perem, szukaliśmy – jak nazwał to wtedy Nie boi się ubrudzić rąk, nie stroni od godzin ciężkich treningów. Przygotowa- Przyjechał do studia, nie wiedział, co się drugi film. Córka trenera była zatem różnice w podejściu do Córki tre- Piotrek Żurawski – „gorzkiego szczęścia”. ciężkiej pracy, jest bardzo zasadniczy, nia do roli trwały ponad pół roku. dzieje, usłyszał kawałek i… spadł z krze- trudniejsza? nera? Teraz było podobnie. Skrzywdzilibyśmy dużo wymaga od siebie i innych. Ma też sła, bo to był ten sam numer, który grał Przy Kamperze nie mieliśmy żadnej Zauważyłem, że im ktoś młodszy, tym te postaci, a przede wszystkim głównego specyficzny kodeks moralny, który spra- A jak na plan trafiła córka trenera, przy ognisku na gitarze, tylko przero- presji i oczekiwań. Cieszyliśmy się tym bardziej traktuje ten film jak komedię. bohatera – Macieja Korneta – gdyby- wia, że zawsze jest na marginesie, gdzieś czyli Karolina Bruchnicka? biony na cymbałki i ukulele. Kiedy już wszystkim, co się w danym momencie Z kolei dla osób mających doświadczenie śmy zagrali zbyt mocno na jedną nutę. obok. Kiedy tata zobaczył film, wzruszył Znalazłem ją w internecie, w nieistnie- nagraliśmy numer i wiedzieliśmy, że się działo. Przy drugim filmie trochę się to z wychowywaniem nastoletnich dzieci, Zależało nam, by to było wyważone. Jak się – było to dla niego silne przeżycie. jącej już bazie aktorów polskich. Napi- nam podoba, poszliśmy za ciosem i zro- zmieniło, choć staraliśmy się, by ocze- Córka trenera jest dość smutnym, reflek- w życiu. sała na swoim profilu, że gra w tenisa. biliśmy polskojęzyczną wersję, którą kiwania były możliwie jak najmniejsze. syjnym filmem. Kiedy pojawił się pomysł, by główną Czułem, że to trochę ściema, że po pro- wykonali wszyscy nasi aktorzy. Nagry- Siłą rzeczy pojawiła się też większa pre- Córka trenera do pewnego stopnia rolę, po raz pierwszy w swojej karie- stu chodziła przez kilka lat do jakiejś waliśmy po kolei ich wokale i złożyliśmy sja i porównywanie z tym, jak było przy Z jakim nastawieniem go robiliście? jest historią relacji pomiędzy tobą rze aktorskiej, zagrał Jacek Braciak? szkółki tenisowej (śmiech). Rzeczy- je w jedną całość. Czyli jest to polska Kamperze. Cieszy nas jednak, jak to osta- Chcieliśmy przede wszystkim opowie- a twoim ojcem. Czy pisząc scena- Zanim jeszcze mój debiut ujrzał świa- wiście tak było. Okazało się jednak, wersja słynnego standardu bluesowego tecznie wygląda. Czujemy, że powstał dzieć soczystą historię i wygrać ją na riusz, miałeś momenty, kiedy czułeś, tło dzienne. Zaprosiłem Jacka do siebie, że naprawdę jest zafascynowana tym „na cymbałki i ukulele”. Co prawda bez materiał do rozmów, co potwierdzają kilku nutach emocjonalnych. Podobnie że za bardzo zbliżasz się do prawdzi- by zobaczył Kampera, w którym miał światem. Była na igrzyskach w Peki- ukulele, ale cymbałki są (śmiech). kolejne spotkania z publicznością, a są zresztą jak w przypadku Kampera. Znam wego życia? wyrazisty epizod. Chciałem się przenie, żeby kibicować polskim tenisistom, to naprawdę fascynujące dyskusje. Mam osoby, które widziały mój debiut kilka Punktem wyjścia tej historii było stwo- konać, czy nadajemy na tych samych parę razy odwiedziła też turnieje Wiel- Rozmawiał Fot. Archiwum Łukasza Grzegorzka wrażenie, że film najlepiej sprawdza się razy i przekonywały, że w zależności od rzenie postaci ojca trenera. Kiedy falach, i czy podoba mu się mój sposób kiego Szlema. Kiedy odezwałem się do Kuba Armata Dystrybucja Fot. Akson

28 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 29 POLSKIE PREMIERY CAŁE SZCZĘŚCIE

ścia obrali opowieść o antybohaterze, Oprócz krainy geograficznej ważne który zbyt obsesyjnie trzyma życie są dla tego filmu również... dźwięki. w swoich rękach, bojąc się wszelkich Muzyka oraz kompozycje głów- zmian, nawet tych zapowiadających nego bohatera granego przez Pio- coś lepszego. W samym środku Całego tra Adamczyka są esencjonalne dla szczęścia skrywa się przewrotna historia fabuły. W końcu to opowieść o miło- miłosna, wypełniona melancholią, która ści i muzyku. oczywiście dąży ku katharsis dla widza, Już w czasie montażu byłem pewny, ale jest mocno osadzona w rzeczywi- że muzyka w Całym szczęściu będzie stości. Najciekawsze wydaje się jednak brzmiała prawie nieustannie, ponieważ to, że chyba udało nam się przełamać poruszamy sferę bardzo delikatnych, model typowej postaci dla takiego kina. czułych emocji pomiędzy chociażby ojcem a synem, a potem mężczyzną W Całym szczęściu ważną rolę ma a kobietą. Wiadomo było, że potrze- również społeczność lokalna. Akcja bujemy utworów ciepłych, wzruszają- rozgrywa się na Kaszubach, m.in. cych. Oprócz muzyki wewnątrzkadro- wej, która jest częścią akcji, pojawiają w Wejherowie i Kuźnicy. Czy przy- Piotr Adamczyk i Maksymilian jęto tam ekipę filmową z otwartymi się również utwory ilustratywne, opi- Balcerowski w filmieCałe Tomasz Konecki ramionami? sujące stany postaci. Wszystko kom- szczęście, reż. Tomasz Konecki Władze i mieszkańcy tych miast bardzo ponował Paweł Lucewicz – zarówno nam pomagały, a otwartość tych ludzi muzykę poważną słyszaną w filharmo- na ekipę zdjęciową była zadziwiająca. nii, muzykę jazzową słyszaną w restau- Skoro jest to film osadzony na Kaszu- racji, jak i ścieżkę dźwiękową. Fakt, bach, to mieszkańcy tamtych terenów że wszystko wyszło spod ręki jednego W POSZUKIWANIU uznali, że opowiada również o nich. kompozytora sprawia, że całość wydaje I mieli trochę racji. Wszyscy nasi staty- się spójna. ści pochodzili stamtąd i dało się zauwa- żyć, że było to dla nich innego rodzaju Margaret, która pojawiła się w pań- przeżycie niż dla tych pracujących skim filmie, stworzyła piosenkę do LEKKOŚCI I UROKU w Warszawie. Pewien rodzaj „lokalnego filmu. Również we współpracy z Paw- święta”, które wywołaliśmy kręcąc nasz łem Lucewiczem? film, był wyczuwalny i świetnie prze- Zgadza się. Jest specjalnie zrobiona Rozmowa z Tomaszem Koneckim, kładał się na ekran. Daje się czasem do Całego szczęścia i nie jest utworem, zauważyć, jak po kilku godzinach pracy który istniał w jakiejkolwiek formie reżyserem filmu Całe szczęście statyści są zmęczeni i mają dość planu przed filmem. Zresztą piosenka śpie- zdjęciowego, a tutaj wcale tak nie było – wana przez Margaret jest puentą tej Maksymilian Balcerowski, Roma twórczości różnych reżyse- dobrze funkcjonujemy w opowieściach byli wciąż uśmiechnięci i potrafili opowieści. Gąsiorowska i Piotr Adamczyk w filmie rów zbudować można obraz otoczonych klimatem szczęścia, uroku wykrzesać z siebie zainteresowanie tym, Całe szczęście, reż. Tomasz Konecki świata, w którym lubią się i formującego się uczucia. W angiel- co działo się dookoła. Jest taka scena Roma Gąsiorowska wcieliła się w rolę poruszać. Pan chyba lubi skich produkcjach twórcy umiejęt- rozgrywająca się w filharmonii, w której celebrytki fitnessowej. Długo praco- Zostatnimi czasy rzeczywistość filmów nie korzystają z dowcipu brytyjskiego, można zauważyć, jak cała sala uśmiecha wała, aby wyglądać jak jedna z tre- nabuzowana energią wyniesioną z cięż- coś poprawić, to cała nasza grupa wie- romantycznych? przedstawiają emocje w sposób niedo- się i przeżywa to, co dzieje się z bohate- nerek? kich sesji treningowych. działa, że jest to wspólna odpowiedzial- Nazwa „polska komedia romantyczna” słowny, są delikatni w rysowaniu rela- rami na scenie. Przebyła kilka pracowitych miesięcy tre- ność, a nie, że tylko jemu każe się coś została nieco wyświechtana przez twór- cji między bohaterami. U nas wychodzi ningu i rygorystycznej diety, aby swo- Maksymilian Balcerowski, który gra zrobić. Nie chciałem jako reżyser, żeby ców oraz ludzi rozmawiających o kinie, to siermiężnie. Brytyjskie komedie są Konsultowano się oczywiście ze spe- bodnie czuć się przed ekranem jako spe- Filipa, pomału urasta do statusu Maks się wycofywał, więc musieliśmy nabrała więc negatywnych konotacji, dla mnie wzorcem gatunkowym, a i tak cjalistami od kultury kaszubskiej, cjalistka od tych spraw. Kamerę można naszej małej gwiazdy dziecięcej. Jest budować wspólną przestrzeń emocjo- natomiast angielskie przykłady tego czasami myślę, że niedościgłym, biorąc a szczególnie od języka. oszukiwać w różnego typu scenach, ale go na ekranie bardzo dużo, zresztą to nalną. Chłopiec miał sporo scen wypeł- gatunku są zupełnie czymś innym. pod uwagę fakt, że nie wychowałem się Oczywiście, ale musieliśmy też zadać gdy chodzi o fizyczność aktora i auten- centralna postać Całego szczęścia. Jak nionych uczuciami. Niezwykle pomocna Wystarczy spojrzeć na produkcje Not- w tamtej kulturze. sobie pytanie, jak daleko możemy w ten tyczność w scenach treningowych, ewi- pracuje się z dziećmi? okazywała się wtedy Roma, z której twa- ting Hill oraz To właśnie miłość, żeby kaszubski się zapuścić. Gdyby wziąć dentnie widać, kto ćwiczy, a kto tylko To dosyć trudna relacja do wypracowa- rzy Maks odczytywał adekwatne emocje, zauważyć ich stylową, gatunkową siłę. Co zainteresowało pana w scenariu- do jakiegoś filmu gwarę góralską albo udaje. Obnażone zostają niedyspozycje nia, bo na początku trzeba było zbu- dzięki czemu mógł sięgnąć do własnych To są przede wszystkim obrazy posiada- szu Marcina Baczyńskiego i Mariusza śląską, okazuje się, że ludzie rozu- aktora, który nie ma za wiele wspólnego dować więź z Piotrem Adamczykiem, doświadczeń i „dostroić” się do sytuacji jące lekkość i urok, czego nie dostrze- Kuczewskiego? Punktem wyjścia są mieją większość słów. Trochę inaczej z tego typu sportem. Widać po Romie, że który odgrywa jego ojca, a potem Romą. przedstawianej na ekranie. Jest to więc gam w większości rodzimych komedii perypetie ojca samotnie wychowują- jest z kaszubskim, więc w Całym szczę- podeszła do tego profesjonalnie i dzięki Oczywiście również ze mną, osobą, efekt wspólnej pracy naszej dorosłej romantycznych. Inna sprawa, czy przy- cego dziecko. ściu musiał funkcjonować jako dodatek temu czuła się swobodnie, odgrywając która mówi, która scena jest dobra, trójki wraz z Maksiem i jak myślę – była padkiem nie jest to związane z trady- W scenariuszu Mariusza i Marcina inte- z powodu swojej odrębności. Musie- tak sprawną fizycznie bohaterkę. Mało a która nie. To budowanie więzi w czte- to praca bardzo owocna. cją kulturową, do której nie potrafimy resujące wydało mi się, że spróbowali liśmy więc zostawić te słowa, które są tego – siła bijąca z Marty, w którą się roosobowej grupie, aby stworzyć kom- się odnieść, a toporność scenariuszy przełamać schemat typowej polskiej łatwe do zrozumienia choćby dzięki wcieliła, również jest efektem ciężkiego fortową sytuację, w której chłopiec Rozmawiał Fot. Next Film (x2)

Fot. Next Film może wynikać z tego, że niekoniecznie komedii romantycznej. Za punkt wyj- kontekstowi, w którym się znalazły. treningu, bo Roma wchodziła na plan będzie czuł się pewnie. Gdy chciałem Jakub Koisz

30 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 31 POLSKIE PREMIERY KURIER

sacyjne spod znaku Władysława Pasikow- referencyjnych zdjęć, które miały posłużyć zachować wierny obraz epoki złożony z ory- skiego, szukaliśmy ludzi, którzy nas wesprą, za bazę dla scenarzysty. ginalnych elementów lub będących ich wier- abyśmy nie błądzili po omacku. Udało nam nymi kopiami. się zbudować współpracę z firmą Scorpio, Jest to wręcz międzynarodowa produk- FILMOWY PRZYCZYNEK która początkowo miała być producentem cja, zobaczymy w niej – z racji wyko- Na jakie największe trudności natra- wykonawczym, a później została współpro- nywanej przez tytułowego bohatera fiła produkcja? ducentem i wzięła na siebie przygotowanie misji – nie tylko Polskę. Jak każdy tego typu duży projekt – na całego projektu. Bez Ewy Jastrzębskiej i Syl- Zgadza się. Wraz z Nowakiem-Jeziorań- brak pieniędzy, rzecz jasna. Założyli- wii Rajdaszki to wszystko by się nie udało. skim odwiedzimy Londyn, Włochy oraz śmy, że jeśli nie zostaną zdobyte wszelkie Jako początkujący producenci czuliśmy się Polskę w różnych jej odsłonach. Starali- potrzebne środki, to nie zaczynamy krę- DO DYSKUSJI cić, więc tak naprawdę szukaliśmy w róż- nych miejscach. Na szczęście znalazły się Rozmowa z Janem Ołdakowskim, nie tylko fundusze z PISF-u, ale również z Telewizji Polskiej. Jest to więc produk- producentem filmu Kurier i dyrektorem cja, której wszystkie założenia zostały zrealizowane według pierwotnego planu, Muzeum Powstania Warszawskiego również finansowego. Phillipe Tłokiński, wcielający się w głównego bohatera, nie ustępuje miejsca na pierwszym planie znanym aktorom, m.in. Rafałowi Królikow- skiemu, Zbigniewowi Zamachow- skiemu czy Janowi Fryczowi. Dla- czego zdecydowano się właśnie na niego? Te wybory poprzedziły castingi, które zakładały, że bohaterowie na etapie pisania scenariusza zostali już określeni. Zakła- daliśmy więc, że znajdziemy kogoś, kto będzie podobny do osoby, która naro- Jan Ołdakowski Kurier, reż. Władysław Pasikowski dziła się na papierze. Główny bohater w momencie misji miał trzydzieści lat, szu- aki był powód zrobienia filmu tak, myślimy o następnych projektach zaj- nym. Ma być przyczynkiem do poznania kaliśmy więc młodej twarzy, ale również o Janie Nowaku-Jeziorańskim? mujących się kolejnymi bohaterami. jego fascynującej historii i motywacji. aktora wielojęzycznego. Kurier ma sceny, Chęć opowiedzenia historii czy w których mówi się w obcych językach, próba ujęcia jej w atrakcyjną Mówi się, że Kurier ma przypominać Dlaczego wybrano Władysława Pasi- więc aktor wcielający się w rolę Nowaka- Jformę? sensacyjne kino szpiegowskie. kowskiego? Dlatego, że dobrze sobie ‑Jeziorańskiego musiał wyglądać w takich W pewnym momencie miałem już dość To film przede wszystkim o kurierze. radzi z podobnym kinem, czego dał sytuacjach wiarygodnie. Phillipe zachwy- słuchania, że ten życiorys jest świet- O człowieku, którego tajną misją jest prze- dowód chociażby przy Jacku Strongu? cił nas na castingu, podobnie jak Patry- nym materiałem na film lub komiks. noszenie informacji, a kara za to jest jedna – Chcieliśmy pracować z reżyserem, który cja Volny wcielająca się w rolę Marysi. W Muzeum Powstania Warszawskiego śmierć przez rozstrzelanie. Jan Nowak- wie, czym jest dobre kino gatunkowe. Właśnie poprzez tę postać kobiecą jawi stworzyliśmy więc listę postaci, o któ- -Jeziorański trzykrotnie dotarł do Londynu, Z Pasikowskim pracowaliśmy przy okazji się to, co chcieliśmy przekazać młodym rych warto jeszcze raz opowiedzieć Pol- więc miał na tyle twardy charakter, że był międzynarodowej wersji filmu Powstanie widzom, czyli że wrażliwy człowiek potrafi sce i światu. Takim projektem stał się w stanie powtarzać niebezpieczne misje. Co Warszawskie i od tamtego czasu podzi- Julie Engelbrecht i Philippe przezwyciężyć swoją delikatność i stać dobrze przyjęty komiks „Bradl” przedsta- go łączy ze szpiegami? Na pewno przeszedł wiam jego talent połączony z rygorem. Tłokiński w filmieKurier , się twardy, ryzykując życiem, aby walczyć reż. Władysław Pasikowski wiający Kazimierza Leskiego, a następny szkolenie, potrafił używać broni, ale nie jest Tutaj nie wchodziła w grę współpraca o najważniejsze wyznawane przez sie- w kolejce był Nowak-Jeziorański. Rozpo- to typ Jamesa Bonda. To zwyczajny czło- z debiutantem. Jako producenci musieli- bie wartości. Pozwoliło nam to zbudować częliśmy ten projekt, bo miałem świa- wiek w niezwyczajnej sytuacji i niezwyczaj- śmy pracować z kimś, kto potrafi trzy- pewniej z takimi solidnymi współpracowni- śmy się w być w tym bardzo dokładni, np. wokół filmu obszar edukacyjny, bo może domość wyjątkowości tej postaci, której nej misji. Jego motywacje były szlachetne, mać w ryzach harmonogram pracy. Już po kami. Już na etapie prac nad scenariuszem w obecnym Ministerstwie Edukacji Naro- uda się zachęcić młodych widzów do dys- misje w czasie drugiej wojny światowej ale chcemy ukazać ludzką stronę kuriera, pierwszych kilkudziesięciu dniach mieli- przygotowaliśmy ikonografię, która miała dowej mieściła się kiedyś autentyczna sie- kusji na temat powstania warszawskiego. były w zasadzie wstępem do tego, co robił który tak bardzo zaangażował się na rzecz śmy tylko jedną nadgodzinę, bo ten reży- być pomocna w czasie tworzenia świata dziba Gestapo w Warszawie, więc tego typu Celem Kuriera nie jest wprawdzie edu- później, czyli ciągłej walki o wolną Polskę, Armii Krajowej. Smutne jest to, że gdy zro- ser nie tylko wywiązuje się z powierzonej przedstawionego, żeby Władysław Pasi- prawdziwe lokacje „zagrały” w Kurierze kacja, lecz dostarczenie najlepszej jakości choć później już nie z bronią w ręku, tylko biliśmy badania, okazało się, że kojarzy go pracy, ale pilnuje całego otoczenia. kowski wiedział, w jakie otoczenie ma wsa- właściwe sobie role. Ukazany jest również kina gatunkowego, ale mam nadzieję, że za pomocą radia, literatury, czyli szeroko jedynie 20 proc. Polaków, i chociaż zmarł dzić bohaterów swojego scenariusza. Każda przemarsz wojsk niemieckich wycofujących uda się przy okazji stworzyć wokół tego rozumianej działalności kulturalnej. Cho- dopiero w 2005 roku, to mało się o nim Czyli udział Muzeum Powstania lokacja i postacie były zarysowane w takich się po przegranych bitwach ze Wschodu, dyskusję o realiach historycznych. dziło nam więc o kogoś, kto wsławił się mówiło za życia. Film Pasikowskiego jest Warszawskiego jest tutaj kluczowy. grafikach. Wszystko po to, aby wyobrażając przez Most Poniatowskiego, i odbywa się swoimi czynami w czasie powstania war- pretekstem do przypomnienia tego boha- My ten film wymyśliliśmy, a kiedy okazało sobie ten świat, lokowano go w konkretnym w naszym filmie również w tym samym Rozmawiał Fot. Bartosz Mrozowski/Kurier (x2)

Fot. Jan Bielecki/East News szawskiego. Uprzedzając pana pytanie – tera, ale nie jest dziełem stricte biograficz- się, że będzie to duże kino historyczne i sen- otoczeniu. Stworzyliśmy ponad dwa tysiące miejscu. Tam, gdzie mogliśmy, staraliśmy się Jakub Koisz

32 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 33 POLSKIE PREMIERY WSPOMNIENIE LATA

Wspomnienie lata, KONIEC reż. Adam Guziński NIEWINNOŚCI ie pierwszy raz pokazuje pan świat z perspektywy Rozmowa dziecka. To taka skryta obserwacja świata doro- z Adamem Nsłych, bez zrozumienia pewnych mechanizmów, które nim rządzą. Guzińskim, Już moje szkolne filmy były głównie o dzieciach. Kiedy patrzę z tej perspek- reżyserem filmu tywy, widzę mechanizmy, które mnie interesują jako dorosłego człowieka. Wspomnienie 12-letnie dziecko, na granicy wej- ścia w dojrzałość, z rodzącą się świa- lata domością pewnych spraw – jest dla mnie idealnym medium. Mogę wtedy opowiadać o tym, co kształtuje oso- bowość, taką matrycę na całe życie. Ten temat interesuje mnie w szerokim zakresie. Jak bardzo jesteśmy uwikłani w pewne zdarzenia z dzieciństwa. To pewien rodzaj przekleństwa, ta matryca, z którą człowiek się wychowuje i później próbuje coś z nią zrobić. Jeżeli w ogóle zaufanie dziecka znika. I to się dzieje nalności. Do tego w pana filmie poja- A dlaczego lata 70.? z oddali. Mnie ten bohater nadal inte- zaczyna mieć jej świadomość. w tym filmie. Dlatego mówię o tych wia się mnóstwo małych detali, które Pasowały mi dwie rzeczy. Z jed- resuje, ale to już materiał na inną małych śmierciach – w chłopcu coś budują nie tylko przestrzeń wokół nej strony najważniejszą sprawą była opowieść. Zrodził się w mojej głowie Skupia się pan nie tylko na symbolicz- pęka. Co z tego wynika dalej? Nie wiem. bohaterów, ale też klimat lat 70. opowieść o nieobecności ojca, bo wtedy, zamysł, że ta historia jest częścią więk- nym końcu dzieciństwa, ale opowiada Zakończenie jest otwarte. Chciałem Myślę, że spojrzenie w twarz to coś naj- jak kogoś nie było, to go po prostu szej całości. też o dojrzałości i jej konsekwencjach. pokazać, jak ludzie ranią swoich bliskich wspanialszego. To jest taka moja berg- nie było fizycznie. Ta historia jest nie Dlatego tytułowe Wspomnienie lata w nieświadomości. manowska fascynacja. Odpowiada mi do opowiedzenia współcześnie, kiedy Sięga pan do wątków autobiograficz- ma podwójne dno. Z jednej strony jest narracja zbudowana na detalach i zbliże- możemy połączyć się z kimś z Australii nych? niach. Wtedy mamy szansę, żeby wejść na Skypie. Z drugiej strony strasznie mi To nie jest w żadnym wypadku moja sielskie, a z drugiej przynosi rozkład Adam Guziński Niezwykle sugestywnie swoją rolę związku rodziców głównego bohatera, odgrywa debiutujący w roli chłopca emocjonalnie w opowieść. Do tego sce- zależało, żeby to osadzić w jakimś moim sytuacja rodzinna. Sam temat mnie czyli jest końcem niewinności lat mło- Max Jastrzębski. nografia i kostiumy w pełni oddają ten świecie. Miałem to zdokumentowane, intryguje, czyli relacja matki z synem. dzieńczych. Najbardziej interesuje mnie w kinie to, Szukałem go dwa lata. Przeszukałem świat późnych lat 70. czułem się w tym świetnie. Wychowa- Poza tym ta historia wzięła się z bar- W tej historii jest kilka symbolicznych co niedopowiedziane. Obserwujemy, jak wszystkie szkoły w Łodzi i w Warsza- łem się w Kozienicach, gdzie w środku dziej rozbudowanego scenariusza, który śmierci. Ten świat jest estetycznie piękny, chłopiec próbuje się odnaleźć w sytuacji, wie. Projekt nie mógł ruszyć, bo nie Do tego wszystko podane w jakby miasta jest jezioro, nad którym spędza- rozgrywał się w dwóch czasach – prze- ale emocjonalnie niesie wiele trud- w której staje się zakładnikiem konfigu- mogłem znaleźć odpowiedniego aktora spranych kolorach, niczym na nega- łem całe lato. Chciałem nasycić tę histo- szłości i teraźniejszości. Dorosły czło- nych uczuć. To zdecydowanie nie jest racji między matką a ojcem. Strasznie do tej roli. Musiałem znaleźć chłopca tywie ORWO, co idealnie korespon- rię elementami, w których się dobrze wiek wraca do pewnych sytuacji z dzie- sentymentalny film o latach 70. Chcia- ważne jest, że to jeszcze dziecko. Jakby dobrego aktorsko, z emocjonalnym duje z czasem akcji. poruszam, ponieważ mogłem się wtedy ciństwa, widzi reminiscencje. Takie łem zderzyć dwa światy – do tej sielskiej miał 16 lat, reagowałby inaczej. W tym backgroundem, który jest w stanie Właśnie o to chodziło, żeby wszystko było bardziej skupić na chłopcu. W dzisiej- historie mnie interesują – kiedy przeży- atmosfery wprowadzić niepokój. Rela- filmie nie ma zwycięzcy. wyeksplikować to wszystko. Max ma delikatnie zgaszone i miało taki orwow- szym świecie ta historia wyglądałaby cia zostawiają ślady na psychice, z któ- cja chłopca z matką i wszystkie wydarze- w sobie pewien instrument, materiał ski klimat. Choć otrzymaliśmy te barwy inaczej. Musiałbym wdrożyć się w ten rymi ludzie próbują sobie poradzić, nia tego lata powodują radykalne zmiany Głównym wątkiem jest właśnie rela- emocjonalny, a zarazem jest fenomenal- nie poprzez korekcję barwną, tylko odpo- entourage chłopięcy. I wtedy to nie mia- a nie mogą. A najbardziej fascynują w świadomości dziecka. cja matki i syna, która coraz bardziej nie autentyczny. wiednio pomalowane mieszkanie oraz łoby takiego analogowego posmaku. mnie ludzie, którzy nie są tego świa- się rozpada. oryginalne meble – to dało ten pastelowy domi. Nie mówi pan wprost o wielu rze- Między dzieckiem a rodzicem jest silna Autor zdjęć, Adam Sikora, często charakter. Dbaliśmy np. o to, żeby kolor Tego czegoś, co zostało utracone. czach, choć zdajemy sobie z tego więź, bardzo trudna do zniszczenia. Gdy pokazuje nam postacie w bliskich kostiumów nie był zbyt jaskrawy. Dlatego W samym tytule jest wspomnienie. Rozmawiał Fot. Opus Film Fot. Andrzej Rybczyński/PAP sprawę jako widzowie. ktoś przekroczy pewne granice, potężne planach, co wzmaga efekt emocjo- jest takie ogólne wrażenie. Czyli perspektywa narratora jakby Albert Kiciński

34 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 35 POLSKIE PREMIERY MONUMENT NAJWAŻNIEJSI SĄ DLA MNIE LUDZIE, A POTEM FILM

zy po sukcesie Wieży. Jasnego dnia gdzieś z tyłu głowy Rozmowa pojawiła się myśl, że kolejny film musi być lepszy? Że nie z Jagodą Szelc, Cmożesz zawieść oczekiwań? Nie miałam czasu na tak światłe myśli. reżyserką filmu Od razu po festiwalu w Gdyni docierały Zuzanna Lit i Mateusz do mnie ostrzeżenia, żebym nie śpieszyła Monument Więcławek w filmie się z kolejną fabułą, bo jak mi nie wyj- Monument, reż. Jagoda Szelc dzie, to zniszczę sobie karierę. Ludzie fał- szywie zakładają, że definiuję karierę tak samo jak oni. Reżyserzy czekają na ten wyreżyserować film. Od tego jest reży- ponieważ z każdą produkcją się cze- zaczęłam studia, nie będąc nigdy wcze- Skoro nie będziesz robić filmów do drugi film, boją się go, myślą, kogo mogą ser, a nie od reżyserowania aktorów, któ- goś uczysz. Mam notesy, gdzie zapisuję, śniej na planie. Chciałam jak najszyb- końca życia, to jaką widzisz alterna- zawieść, kogo nie. Nie chcę takich arty- rzy dadzą sobie radę. Jeśli próbujesz ich co zrobiłam dobrze, a co źle. W końcu ciej podciągnąć swój poziom, więc tywę? stycznych lęków, ponieważ jeśli mogę reżyserować, wychodzi to nieprawdzi- muszą one jednak zostać zamknięte pomagałam innym nawet jako technik Nie wiem jeszcze. I to chyba jest kogoś zawieść, to tylko siebie. Uznałam wie. Jestem od stworzenia odpowiednich i odłożone na półkę. Każdy kolejny film od dźwięku. W tym czasie zobaczyłam w porządku. Psychopatycznie jest zakła- to więc za szansę. Skoro mogę się szybko warunków, aby ci myślący, kreatywni jest szalenie inny od poprzedniego. też, jak nie robić filmów. dać, że będzie się coś robiło do końca przekreślić, to wspaniale. Chcę to zrobić i inteligentni ludzie wiedzieli, czego film Różnią się od siebie kodem genetycz- życia. A jak za pięć lat coś mi się zmieni? jak najszybciej. Dużej liczbie osób wyda- od nich chce. nym i potrzebami. Nie będę określała Jak nie robić filmów? Świadomość własnej daty ważności daje wało się, że wiedzą, kim jestem. Chcia- filmów mianem dzieci, bo to idio- Byłam na planie, na którym potwornie poczucie pewnej ulgi. Nie utożsamiam łam więc szybko sprostować sytuację. Monument jest obrazem dyplomo- tyczne, ale jeśli miałabym do czegoś mnie potraktowano. Wtedy obiecałam się z tym zawodem, więc się do niego nie wym studentów wydziału aktorskiego, je porównać, powiedziałabym, że to sobie, że nikt nigdy na moim planie nie przywiązuję, bo to niebezpieczne. Reży- Dla kogo więc robisz filmy? więc skoro stworzyłaś taką atmosferę, są maszyny i nie skonstruujesz silnika będzie się czuł w ten sposób. Dlatego seria to jest haj. Ma niesamowitą cechę. Tylko i wyłącznie dla siebie. Wszystko, pewnie często do ciebie przychodzili, do motorówki tak samo jak do jumbo staram się, żeby u mnie zawsze było Konfrontuje cię ze swoimi słabościami. co robię, może być jedynie zgodne ze chcąc móc się wykazać bardziej niż jeta. Potrzebujesz innych umiejętno- miło i sprawiedliwie. To ciężka praca. Jakbyś klepał multum inkarnacji w krót- mną, a to, czy ktoś z tego skorzysta pozwalał na to scenariusz… ści, narzędzi i warsztatu. Pracujesz Ludzie harują, ale wiedzą, w jakim kim czasie. Wspaniała praca na planie nie zależy już ode mnie. Nie jestem od Jak zachowuje się zespół, zależy od lidera. z innym zespołem, a to wiąże się z inną kierunku zmierzają i dlaczego tak się uzależnia i w końcu się do niej wraca dostarczania jakichś prawd ani zadowa- Jeśli jest zdrowa dynamika na planie, dynamiką na planie. Przy Monumencie poświęcają. Dzięki temu, kiedy coś jest tylko po to, żeby brać w niej udział. Ja lania kogokolwiek. Jeśli ktoś mówi, że to wszyscy poczują się potrzebni i nikt miałam „nanobudżet” i bardzo młody niemożliwe ze względów budżetowych, chcę wchodzić na plan nie tylko po to, robi filmy dla jakiejś widowni, czym- Jagoda Szelc nie będzie musiał nadmiernie walczyć zespół, co nic nie zmienia, bo wszyscy udaje się zrobić siłą ludzkich serc. Spo- żeby wrócić sobie na plan, tylko wiedząc, kolwiek ona jest, moim zdaniem kła- o uwagę. Dość równo podzieliłam role byli w stu procentach profesjonalni, ale sób, w jaki prowadzisz swój zespół, po co chcę na niego wejść. mie. Próba tworzenia dla publiczno- i chyba znalazłam zgrabną strukturę, aby musiałam działać inaczej. Być innym bezpośrednio odbija się w twojej pracy ści, dostarczania temu abstrakcyjnemu chyba każdy scenarzysta, wiem, że nikt wszyscy zagrali po tyle samo. Poświęci- liderem i reżyserem. Wiesz, reżyserii artystycznej. Jeśli więc będzie kwas Pytanie, które zawsze zadaję na koniec. potworowi czegokolwiek, skazana jest nie jest mądrzejszy od rzeczywisto- łam im też, jak mi się wydaje, dostatecz- uczysz się cały czas i wszędzie. Ja np. podczas zdjęć, to film na tym ucierpi. Czego nauczyłaś się sama, a wolałabyś, na porażkę. Nie można zrobić filmu dla ści. Z tego, co rozumiem zawód reży- nie dużo czasu, aby byli przekonani, że są czytam dużo książek innych reżyserów Widziałam reżyserów wchodzących żeby ktoś cię tego nauczył? kogoś. To jest patronizowanie widza, sera polega na kradnięciu od innych. dla mnie najważniejsi. Od początku trak- i oglądam wywiady czy warsztaty. Wiele na plan, żeby poczuć się reżyserami, Zawsze jak myślę, że czegoś sama się który jest przecież autonomicznym Dokładnie to robię i mam wielki głód towałam wszystkich jak artystów, a nie pożyczam z żeglarstwa czy ze spor- a nie po to, żeby coś zrobić. Praktycz- nauczyłam, to odkrywam, że nauczył bytem i sam świetnie daje sobie radę. Nie na takie złodziejstwo. Dlatego wyko- studentów. Właściwie ten film jest cere- tów w ogóle. Przed Wieżą oglądałam nie sami niszczyli swoją pracę, bo to od mnie tego ktoś inny. Zawsze jak myślę, muszę się nad nim wywyższać. rzystuję jakieś historie czy żarty i to, co monią uśmiercenia ich jako studentów. sędziów piłki nożnej. Podpatrywałam, nich psuła się dynamika grupy. Ja nie- że ktoś mnie czegoś nauczył, to oka- mogę wyciągnąć od aktorów. Sprawdzam jak prowadzą mecze, żeby wiedzieć, jak specjalnie czuję się reżyserem. Czuję zuje się, że nauczyłam się tego sama. Nie Wspominałaś nieraz, że tworząc z nimi dialogi i słucham ich. Oni przy- Przy organizowaniu tej ceremonii panować nad zespołem, być sprawie- się osobą, która praktykuje robienie wiem więc, jak odpowiedzieć, bo jestem filmy, korzystasz z prawdziwych noszą swoje monologi, mówią, wokół pomagało ci jakoś doświadczenie dliwym i asertywnym. Samo rzemiosło filmów. Nie będę tego robić do końca w procesie. historii… czego chcieliby zbudować daną scenę, z planu Wieży? wyniosłam natomiast ze szkoły filmo- życia, ale teraz, gdy wchodzę na plan, Nie. Tworzę je od zera. Struktury są albo że dana scena coś im przypomina Da się przenieść niektóre rzeczy. Na wej. Miałam obsesję i podejmowałam najważniejsi są dla mnie ludzie i póź- Rozmawiał

Fot. Wojciech Stróżyk/Reporter Fot. Wojciech moje. Całkowicie fałszywe. Ale, jak i chcą wykorzystać tę pamięć. Ja mam pewnym poziomie jest to możliwe, się każdej pracy. Chyba jako jedyna niej film. Rafał Christ Spoon Fot. Filip Szkopiński/Velvet

36 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 37 POLSKIE PREMIERY WŁADCY PRZYGÓD. STĄD DO OBLIVIO

Izkę, nie potrafi nawet uścisnąć ręki, dowi do zastępowania muzyków kom- i miast. Znaleźli dystrybutora. Bywały którą dziewczynka mu podaje. Dopiero puterem. Obserwując reakcje widzów, miesiące, że tylko my trzej wierzyliśmy, pod wpływem Eddiego i ich wspólnych wiem, że było warto. Zresztą nie chcia- że uda się film skończyć i wypuścić na przygód podejmuje ryzyko i przekracza łem też zastępować statystów cyfrowo ekrany. próg, za którym czeka go niewiadoma. replikowanymi tłumami. Wszędzie, Sam Eddie też się zmienia – z lekkodu- gdzie kręciliśmy, przychodziło wiele Planujecie zagraniczną dystrybucję? cha w mężczyznę gotowego na to, żeby osób, które traktowały to jako przygodę Pomysł spodobał się kilku agentom poświęcić się dla najbliższych. i wnosiły mnóstwo pozytywnej energii. sprzedaży, zanim ruszyliśmy z produk- Czuć ją w filmie. cją. Obecnie finalizujemy zagraniczne Mówimy o przemianie bohaterów, ale umowy dystrybucyjne na rynki europej- Stąd do Oblivio to głównie przygoda. Muzyka musiała też współgrać ski i amerykański. O szczegółach jeszcze Nie ma tu ani chwili nudy. z dźwiękiem. Zajęli się nim Radosław nie mogę mówić, ale jesteśmy przeko- Tak, film miał przecież nosić tytuł Ochnio i Wojciech Ślusarz. nani, że to dopiero początek życia tego Rock’n’Roll Eddie! Dzieje się tu bardzo Zależało mi, żeby dźwięk stał się kolejną tytułu. dużo. Od pierwszych pokazów towarzy- przestrzenią historii, wykraczającą poza szą mu dwa określenia: petarda i roller to, co widać na ekranie. Praca nad nim Z jakimi reakcjami film spotyka się coaster. Drugie z nich jest mi szczególnie trwała, z niewielką przerwą, pół roku. po przedpremierowych pokazach? bliskie. Stąd do Oblivio to taki roller Samo zgranie w studiu DreamSound, Świetnie bawią się zarówno dzieci, jak coaster emocji, kolorów, muzyki. Kamera które świetnie wykonał Filip Krzemień, i dorośli, którzy po seansach podcho- jest cały czas w ruchu – jednym z warun- zajęło nam znacznie więcej czasu, niż dzą do mnie i mówią, że nie spodzie- ków, które postawiłem producentom na planowaliśmy. Był to taki ogrom mate- wali się, że tak bardzo im się spodoba. Weronika Kaczmarczyk początku pracy było to, żeby na planie riału. Niezmiernie wzruszyła mnie pani, która i Szymon Radzimierski w filmie Władcy przygód. Stąd codziennie był wózek, co w dobie szuka- po premierze we Wrocławiu, która do Oblivio, reż. Tomasz Szafrański nia oszczędności i pośpiesznego kręcenia odbyła się akurat w dniu żałoby naro- scen z ręki nie jest oczywistą praktyką. dowej, powiedziała, że wprowadziłem Do stałej dyspozycji mieliśmy też ronina. dużo oddechu w te smutne godziny. Ze względu na sceny akcji, a także na Warto robić filmy, które pokazują sens pracę z dziećmi, każdy dzień był wiel- życia, wnoszą optymizm i dają ludziom kim wyzwaniem. Zdarzyło się, że jednej nadzieję. ŚWIAT NIEOGRANICZONEJ nocy musiałem przepisać kulminacyjną sekwencję z udziałem kaskaderów, gdyż To twoja kolejna produkcja dla pomysł scenariuszowy okazał się nie dzieci i młodzieży. Podobno myślisz do zrealizowania. Gdybyśmy wiedzieli, o następnej. Czy to coś, co plano- jakie bitwy nas czekają, być może nigdy wałeś, czy raczej zdarzyło się przez FANTAZJI nie zaczęlibyśmy zdjęć. Ale ostatecznie przypadek? zahartowaliśmy się w bojach i dziś spo- Mam już niemal gotowy scenariusz dru- baterii nie działa, 2001: Odysei kosmicz- glądamy na ten mozół z dużym senty- giej części przygód rock’n’rollowego Rozmowa nej… To dodatkowa warstwa, zabawa dla mentem. Eddiego, a także pomysł na film z wąt- Łukasz Wójcik w filmie z Tomaszem starszych widzów, którzy mogą poszu- Władcy przygód. Stąd do Oblivio, kiem podróży w czasie dla młodzieży. kiwać nawiązań do znanych sobie pro- Tempa nadaje muzyka, której auto- reż. Tomasz Szafrański Spielberg mówił kiedyś, że Kino Nowej dukcji. rem jest Fred Emory Smith. Nie zna- Przygody to takie filmy, jakie sam chciał Szafrańskim, lazłeś nikogo w Polsce? oglądać jako 12-latek. Mógłbym się Twoim Harrym jest Eddie. Pojawia Freda poznałem, gdy pracowałem Realizacja zdjęć miała zająć 36 dni. podpisać pod tym zdaniem, chociaż reżyserem filmu się nagle w życiu głównego boha- w USA. Zostawił mi swoje demo, poroz- Naprawdę w tyle dni powstał film to powołanie odkryłem w sobie dość tera – Franka – i zasiewa w nim mawialiśmy o kinie. Okazało się, że z tak dużym rozmachem? niespodziewanie. Po studiach kręci- Władcy przygód. zamęt. Po wizycie na planie sądziłam, bardzo podobnie myślimy o muzyce Był to drugi z trzech warunków, które łem „dorosłe” tematy (i nie zamierzam Tomasz Szafrański że będzie przewodnikiem dla dziecię- w filmie i obaj jesteśmy fanami Johna postawiłem przed producentami na z nich rezygnować), ale gdy pojawiła się Stąd do Oblivio cych postaci. Tymczasem jest trochę Williamsa. Gdy rozpocząłem pracę nad początku pracy. Poza wózkiem i zatrud- propozycja od Disneya, żebym wyreży- „MacGuffinem”. Mało o nim wiemy... Klubem włóczykijów, spotkałem się nieniem Freda Emory’ego Smitha serował serial Do dzwonka, zgodziłem twoim filmie pełno jest młodsi. U podstaw struktury Stąd do …ale bez niego to wszystko by się nie z kilkoma polskimi kompozytorami, powiedziałem, że muszę mieć przynaj- się, myśląc, że to świetna okazja, aby się odniesień do klasyki Oblivio leży trylogia Powrotu do przy- wydarzyło. Jest motorem akcji i pre- ale nasze wizje różniły się. Pomyślałem mniej 35 dni zdjęciowych. Gdy zaczę- czegoś nauczyć. Po kilku dniach pracy kina przygodowego… szłości. tekstem do tego, żeby dzieci mogły coś wtedy o Fredzie. Zgodził się, a ja byłem liśmy tworzyć kalendarzówkę, tę liczbę z dzieciakami odkryłem nowy świat. Wychowałem się na kinie zrozumieć, poznać wartość miłości, zachwycony tym, co napisał i wiedzia- trzeba było zwiększyć. Finalnie doszli- Nie ma tu żadnych utartych ścieżek, Wprzygodowym lat 80. i chciałem złożyć I pojawiają się cytaty z E.T. przyjaźni i rodziny. Rock’n’Roll Eddie, łem, że chcę z nim pracować również śmy do 44 dni. Były konieczne, żeby wszystko jest możliwe. To świat nie- mu hołd. Produkcje te były i są dla mnie Zamieniłem rower na motocykl, ale wkraczając w ich świat, zmienia go. przy Stąd do Oblivio. Musiał napisać 75 film sprostał naszym oczekiwaniom. ograniczonej fantazji, którego nie chcę inspiracją. Rozkochały w sobie publicz- księżyc jest już ten sam co u Spielberga. Wcześniej Franek jest zamkniętym minut muzyki idealnie zgranej z obra- W producentach, Marcinie Ksobie- opuszczać. ność w każdym wieku. Mistrzami pozo- W filmie można znaleźć odwołania do w sobie chłopcem, który żyje bolesną zem i montażem, i wykonanej przez chu i Pawle Jadczaku, miałem olbrzy- stają dla mnie Steven Spielberg, Robert Stalowego Giganta, Harry’ego i Hender- przeszłością i ucieka od świata do swo- 80-osobową orkiestrę. Chcieliśmy uzy- mie wsparcie. To oni uzyskali dofinan- Rozmawiała Dagmara

Fot. Krzysztof Globisz/Mówi Serwis, Krzysztof Kapica/Polska Press/East News Press/East Fot. Krzysztof Globisz/Mówi Serwis, Kapica/Polska Zemeckis i Joe Dante, zwłaszcza gdy byli sonów, Młodego Sherlocka Holmesa, Bez ich szalonych wynalazków. Gdy poznaje skać prawdziwe brzmienie, nie ulec tren- sowanie PISF-u, funduszy regionalnych Romanowska Fot. Krzysztof Globisz/Mówi Serwis

38 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 39 POLSKIE PREMIERY CIEMNO, PRAWIE NOC

ak staliście się z Borysem (Lan- Teatr już nauczył się korzystać z tych koszem, reżyserem – przyp. pozornie trudnych tekstów. Filmowcy red.) duetem twórczym, i jak też się przekonają. wygląda wasza współpraca? TAJEMNICA JEST JKiedy weszłam w to środowisko, okazało Jaka była największa trudność w ada- się, że bardzo niewiele osób jest związa- ptowaniu tekstu Bator? nych z kimś zupełnie spoza branży. Fil- W książce mamy realistyczną opowieść mowcy nie są łatwymi partnerami do o Alicji Tabor, reporterce, która przyjeż- budowania rodziny. Żeby zrobić uczciwy dża do Wałbrzycha i ma napisać reportaż CZĘŚCIĄ NAS film, trzeba tym żyć i oddychać. I ja o zaginionych dzieciach. Druga warstwa zaczęłam z Borysem tym żyć i oddychać. tekstu to nadprzyrodzona historia, która Najpierw jako współautorka scenariu- prowadzi Alicję przez świat tajemnic jej Rozmowa z Magdaleną Lankosz, sza, potem także jako producentka jego rodziny i lokalnej mitologii, przestrzeń, dwóch filmów. Nie jestem typem żony którą zamieszkują kociary i kotojady, współscenarzystką filmu Ciemno, usługowej, która będzie pracowała na czyli słudzy dobra i zła. Pojawia się pyta- sukces męża i grzecznie stała w drugim nie: jak zrobić film dla dorosłych, który prawie noc szeregu. Sorry, mamy 2019 rok! A nasza równocześnie jest baśnią? Jak stworzyć współpraca, jest tyleż harmonijna, co nadrzeczywistość, która będzie wia- burzliwa. Zupełnie inna, gdy produ- rygodna dla dorosłego człowieka i nie kuję – wtedy spełniam w 100 procen- będzie wymagała hollywoodzkiego Magdalena Cielecka i Marcin tach jego wizję – a inna, gdy jestem jego budżetu? Dla mnie najbardziej przeko- Dorociński w filmieCiemno, współtwórczynią. Myślę, że adaptację nujące są zawsze małe pęknięcia w rze- prawie noc, reż. Borys Lankosz powieści Joanny Bator „Ciemno, prawie czywistości. Niby taki sam świat, ale tro- noc” Borys zaproponował mi, bo to ja tę chę inny, minimalnie przesunięty. Taka powieść znalazłam pierwsza i się w niej propozycja była zapisana w scenariu- Mam piętnastoletniego syna. Pewnego tach, panią doktor filozofii, wcieliła się zakochałam. szu, ale jej osiągnięcie opierało się głów- razu Borys wyjechał na plan, a myśmy aktorka, która ma charyzmę taką jak nie o rozwiązania wizualne: reżyserskie, stali razem w łazience. On mył zęby, Magda. Czy polska literatura dostarcza fil- operatorskie, czyli coś, co działo się już a ja nalewałam sobie wodę do kąpieli. mowcom dobrego materiału? na planie, gdy mnie nie było. Byłam strasznie zmęczona po całym Ruszacie przestrzeń w polskim kinie Jestem absolwentką filologii polskiej, dniu i zaczęłam wlewać a to jakie- raczej niezagospodarowaną. Gusła, literatura to moja pierwsza miłość. Uwa- Główna bohaterka wyróżnia się na tle goś płynu robiącego piankę, a to jakiś legendy, projekcje podświadomo- żam, że zawsze miała dużo do zaofero- innych polskich postaci kobiecych. pachnących kropelek. W końcu wsy- ści… wania filmowcom. Jednak po transfor- Borys żartował, że w waszym filmie pałam tam suszoną lawendę i zaczę- Współcześni dorośli wstydzą się opo- macji ustrojowej film odwrócił się od to ona jest Bondem, a towarzyszący łam zamyślona to wszystko mieszać. On wiadania sobie bajek, wybierają sztukę literatury. Może taki był duch czasu – jej mężczyzna, Marcin Schwartz, tak popatrzył i powiedział: „Dotych- publicystyczną czy eskapistyczną. Prze- nowa literatura początku lat 90., np. ta Bond-girl. czas robiłaś to w kotle. Co się zmie- staliśmy oswajać świat na bezpiecz- skupiona wokół „bruLionu”, powsta- Nawiązujesz pewnie do sceny, w której Ali- niło?”. Bardzo mnie to rozbawiło. nym terenie fikcji, radzić sobie z nim. wała z potrzeby przypatrzenia się sobie, cja przychodzi do niego i proponuje seks Młody człowiek urodzony w XXI wieku I popatrz, jakie są tego konsekwencje: wyrwania z kontekstów historycznych, bez zobowiązań. Jakie myśmy z tą sceną postrzega czarownice, wiedźmy jako z nieprzepracowanego lęku rodzą się społecznych. Ta tendencja przeniosła się mieli przejścia! Co zaskakujące, krytyko- osoby bardzo pozytywne i właśnie te negatywne emocje – wybuchają na ulicy na wszystkie dziedziny sztuki. Warto- wały ją kobiety. Młodsza ode mnie, czyli kobiety, które lubi, które są mu najbliż- albo jako anonimowa nienawiść w inter- ściowe stało się mówienie o prywatności, wydawałoby się jeszcze nowocześniejsza sze. Pięć lat temu, kiedy zaczynaliśmy necie. Niedawno na naszych oczach o jednostkowym doświadczeniu. A skoro dziewczyna próbowała mnie przekonać, pracę nad scenariuszem filmu zbudował zabito nożem polityka! Nie mówię, że artysta ma się odwoływać przede wszyst- że kobiety nie wchodzą same do czyjegoś sobie kociarę z Lego. tego nigdy nie było, nie jestem naiwna, kim do swojego wewnętrznego świata, to łóżka. Wątpliwości budził także fakt, że ale teraz nastąpiła jakaś eskalacja. My nie ma sensu szukać inspiracji u innych, ta scena dzieje się zaraz po tym, jak Ali- W roli Alicji Tabor obsadziliście z Borysem najczęściej mówimy o powie- lepiej napisać scenariusz samemu. Potem cja dowiedziała się czegoś strasznego. To Magdę Cielecką, która jest w Polsce, ści Bator, że to baśń dla dorosłych. Ofe- pojawiła się zupełnie moim zdaniem jest jej reakcja na traumatyczne, bolesne jak sądzę, także pozafilmowym sym- ruje ci przejście przez ciemny las, na błędna teza, że literatura polska jest doświadczenie. Tu też kobieta tłumaczyła bolem. końcu którego jest morał, czyli jasna tak zanurzona w stylistyce, językowych mi, że „słabsza płeć” tak nie robi. Jak ja to To genialna aktorka. Nigdy nie ukrywa- wizja, że możesz ochronić w sobie dobro. popisach autorów, że nie da się jej prze- mogę skomentować? Mam nadzieję, że liśmy, że scenariusz Ciemno… napisany Po to są bajki. Sztuka powinna być prze- łożyć na ekran. Dla mnie fakt, że nasi dotąd będziemy wspierać edukację równo- został z myślą o niej. Jest bardzo nowo- strzenią, gdzie można oswajać lęki. Ten pisarze mają swój język, a nie komuni- ściową, aż takie podziały ról przypisanych czesną kobietą, silną. To z niej emanuje film to taki test gotowości na akceptację kują się z czytelnikiem zunifikowaną płci biologicznej znikną. nie tylko na ekranie. Joanna Bator twier- nieznanego. Nie zawsze trzeba despe- pulpą, jest ich zaletą. Żyjemy w jednym dzi, że nie pisze własnego alter ego, jed- racko szukać odpowiedzi, tajemnica jest z najtrudniejszych języków świata. Być Inną ciekawą wersją kobiecości na nak troszeczkę chyba to robi. Myślę, że częścią nas. może w tym fakcie jest klucz do wszyst- ekranie są wiedźmy-kociary. To chciała, żeby w nią, bardzo inteligentną kich meandrów duszy Polaka. Trzeba postaci wspierające główną boha- kobietę, wykładowczynię, która praco- Rozmawiała Fot. Adam Golec/Aurum Film Fot. Sebastian Ciuliński dla Harper's Bazaar Magdalena Lankosz tylko się z nim zmierzyć, przemyśleć go. terkę, taka siostrzana siatka. wała na uczelniach na kilku kontynen- Anna Tatarska

40 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 41 POLSKIE PREMIERY MIŁOŚĆ I MIŁOSIERDZIE

powstał dzięki temu, że robiliśmy doku- mentację do Mercy i natknęliśmy się na niezwykłe odkrycia, które nigdy by nie POSZUKUJĄC PRAWDY wybrzmiały tak mocno, jak właśnie w filmie dokumentalnym. Mercy nato- im była św. Faustyna? po śmierci siostry Faustyny, krzewił tam miast, to będzie fabuła z udziałem ame- Helena Kowalska była pro- Rozmowa kult, który w konsekwencji rozprzestrze- rykańskich aktorów, poświęcona stricte stą dziewczyną. W wieku nia się na obydwie Ameryki. Rola Polski, siostrze Faustynie. Powstanie najprawdo- 7 lat po raz pierwszy usły- z Michałem która według objawień siostry Faustyny podobniej w 2021 roku. Scenariusz pisze Kszała głos powołania. Mając 18 lat, spo- ma odegrać ważną rolę w szerzeniu dwóch wybitnych amerykańskich scena- tkała się z odmową rodziców na wstą- Kondratem, kultu, sprawdza się. To przede wszyst- rzystów. pienie do klasztoru. Postanowiła więc kim dzięki niej, ks. Sopoćce, polskiemu zagłuszyć w sobie powołanie, uciekając reżyserem papieżowi i wielu innym Polakom kult Co w tym filmie znajdą niewierzący? w rozrywki tego świata. Pewnego dnia rozwija się na całym świecie. My nie robimy tego obrazu dla ludzi podczas imprezy tanecznej objawił jej filmu Miłość wierzących. On ma być też ciekawy dla się umęczony Jezus Chrystus z koroną Łączy pan zdjęcia dokumentalne każdego widza, nawet ateisty. To bar- cierniową na głowie i zapytał, jak długo i Miłosierdzie z aktorskimi, podobnie jak w Dwóch dzo interesująca historia, którą powi- będzie go zwodzić. To nią wstrząsnęło koronach. nien poznać każdy Polak. Faustyna na tyle mocno, że następnego dnia bez Mamy znacznie więcej scen fabularnych wygrała niedawno plebiscyt na najważ- pożegnania z rodzicami wyjechała do niż w Dwóch koronach i generalnie wię- niejszą Polkę stulecia i jest bardzo znana Warszawy, by znaleźć tam dla siebie cej niż dokumentu. Obie formy spójnie ze na całym świecie. Jej „Dzienniczek” odpowiedni zakon. W filmie pokazu- sobą korespondują. Dzięki temu uzyska- został przetłumaczony na wiele języków jemy najważniejsze momenty z życia liśmy efekt ciekawie opowiedzianej histo- i dotarł do ponad 120 krajów, stając się Faustyny i ukazujemy znaczenie jej misji. rii, w której zarówno warstwa fabularna, światowym bestselerem. Często nie zdajemy sobie sprawy, że jest jak i dokumentalna powinna spełniać najważniejszą świętą na świecie. To ją potrzeby estetyczne widza. Można powie- Jak ocenia pan kino religijne w Polsce? Jezus wybrał, żeby przygotowała świat na dzieć, że jest to nowatorska formuła w tego Nie cierpię takiego określenia. Film ma jego powtórne przyjście. Zlecił jej misję typu gatunku, gdyż warstwę fabularną zre- być dobry, a nie religijny. Jeśli jest poświę- głoszenia miłosierdzia całemu światu, alizowaliśmy „na bogato”, czyli na najbar- cony postaci historycznej, która np. zaznaczając, że jest ono ostatnim ratun- dziej zaawansowanym sprzęcie na polskim została jakiś czas temu ogłoszona świętą kiem dla świata. Kościół wielokrotnie rynku. Wyższość takiej formuły nad czy- przez Kościół, powinniśmy mówić o obra- Michał Kondrat wypaczał naukę Chrystusa, zapomina- stą fabułą jest taka, że zdjęcia dokumen- zie historycznym, a nie religijnym. To tak jąc, że jest on Bogiem pełnym miłosier- talne pozwalają nam przekazać informacje jakby film o Whitney Houston nazywać dzia. W filmie tłumaczymy istotę bożego przetrwał. Dzięki profesjonalnej reno- o przełomowych faktach, które mają szcze- muzycznym, a o jakimś polityku poli- miłosierdzia, ale też ujawniamy ważne wacji przeprowadzonej pod koniec XX gólne znaczenie dla filmu. tycznym. Owszem, możemy tak okre- fakty, które dopiero dzisiaj, z perspek- wieku zyskał pierwotny wygląd i w takiej ślać, jeśli będzie propagandowy, ale wtedy tywy czasu, możemy uznać za niezwykłe. formie został publicznie wystawiony Obraz będzie miał dystrybucję mię- będzie bardzo złym filmem. Jako człowiek dopiero w 2003 roku. Znajduje się obec- dzynarodową? ochrzczony i wierzący mam poczucie, że Udowadniacie, że postać Jezusa nie w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia Po dwóch branżowych targach filmo- jestem częścią Kościoła. Widząc hipokry- z obrazu, który na prośbę św. Fau- w Wilnie. Główna konserwator Litwy wych – AFM w Los Angeles i na Berlinale zję, która od wieków była i nadal zdarza styny namalował Eugeniusz Kazimi- jeszcze niedawno nie wiedziała o istnie- mamy potwierdzone 34 kraje, które chcą się, że występuje w Kościele, mam poczu- rowski, bardzo przypomina wizeru- niu tego obrazu. W tej chwili jest najcen- dystrybuować film w kinach. Po poka- cie, że filmy ukazujące prawdę, czasem nek znany z Całunu Turyńskiego. niejszym obrazem na Litwie i jedynym zaniu już w pełni skończonego obrazu trudną i bolesną, mogą pomóc oczyszczać Badacz obrazów, prof. Zbigniew Trepa w historii świata namalowanym na pole- liczymy, że ta liczba jeszcze wzrośnie. Kościół z zakłamania. Na przykład, gdyby z Uniwersytetu Gdańskiego, przepro- cenie samego Jezusa. W USA będzie to prawdopodobnie 800 Kler nie był tak jednostronnym obrazem, wadził dla nas wnikliwą analizę porów- ekranów. Na Światowych Dniach Mło- uznałbym go za pożyteczny. Uważam, że nawczą obrazu nie tylko z Całunem Gdzie znajdują się miejsca kultu dzieży w Panamie pokazaliśmy dzienni- aby ratować Kościół, powinniśmy brać Turyńskim, ale też modelem przestrzen- bożego miłosierdzia? Dotarł tam pan karzom z całego świata wersję niefinalną, sprawy w swoje ręce. Nie musimy sie- nym twarzy Jezusa wykonanym przez z kamerą? bez końcowego montażu i muzyki. Dzięki dzieć i czekać, co zarządzą hierarchowie prof. Juana Manuela Miñarro Lópeza Dzisiaj znajdziemy takie miejsca na propozycji, którą otrzymałem z Agencji kościelni. Pamiętajmy jednak, że podej- w 2002 roku, który jest najdokładniej- całym świecie. Natomiast zdjęcia zre- Watykańskiej, uroczysta premiera świa- mując tematy o charakterze religijnym, szym odzwierciedleniem wizerunku alizowaliśmy w najważniejszych, czyli towa odbędzie się 5 marca w Filmotece ważne jest, żebyśmy je realizowali w spo- Chrystusa, gdyż uwzględnia zapis śladów w Polsce, na Litwie i w Stanach Zjedno- Watykańskiej. sób prawdziwy i rzetelny. Realizując filmy krwi dwóch elementów – całunu i chu- czonych. Mało kto wie, że pewien maria- o świętych, zacznijmy od pokazywania ich sty z Oviedo. Porównujemy nie tylko nin, ojciec Józef Jastrzębowski, został Planuje pan również realizację pol- słabości. Chrześcijaństwo wymaga od nas twarz Jezusa, ale również całą postać. zainspirowany kultem przez ks. Sopoćkę, sko-amerykańskiej fabuły Mercy szukania prawdy, obojętnie jaka ona jest. To analiza naukowa, która daje zaskaku- spowiednika Faustyny. Ścigany przez o siostrze Faustynie? Kamila Kamińska w filmie jące rezultaty. Opowiadamy także nie- NKWD przemierzył Syberię, Japonię Tak, przygotowujemy ten film. Tak Miłość i Miłosierdzie, Rozmawiał

Fot. Materiały prasowe/Kondrat-Media zwykłą historię obrazu, który cudem i dotarł do USA. W 1941, raptem 3 lata naprawdę, to obraz Miłość i Miłosierdzie reż. Michał Kondrat Albert Kiciński Kamińska/Materiały prasowe/Kino Świat Fot. Aleksandra

42 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 43 POLSKIE PREMIERY WILKOŁAK

d twojego debiutu pt. Daas esesmanów przed wyzwoleniem. Krzysztof Durski, Helena Mazur, minęło siedem lat. Nauczone zabijania zwierzęta, zaczy- Maksymilian Balcerowski, Chcesz mnie zapytać o to, nają polować na dzieci. Sonia Mietielica i Kamil Polnisiak czy byłem na dłuższych KONTROLOWANE To wydało mi się dobrym punktem wyj- w filmieWilkołak , reż. Adrian Panek Owakacjach? ścia dla opowieści o strachu, osaczeniu, izolacji, horrorze jako części naszego Albo na przymusowych? doświadczenia, ale też o zezwierzęce- Tak naprawdę pracowałem ostatnio jako niu człowieka. Choć początkowo polują reżyser komercyjny. Ale rzeczywiście, PIEKŁO NA PLANIE psy, dzieci zostają postawione wobec praca nad Wilkołakiem zajęła trochę wyboru: albo dam się zabić, albo spró- czasu... sobie uwagę. Chciałem, żeby każdy był buję zabić sam. Dokonują bardzo szyb- Rozmowa wyraźny, „jakiś”. Jestem bardzo zado- kiej ewaluacji własnej moralności, woli Rozumiem, że gdy okazało się, że wolony z naszych wyborów. Pierwsza walki, chęci przetrwania. Nie zapomi- masz pomysł na film praktycznie z Adrianem w obsadzie znalazła się Danuta Stenka, najmy, że są po doświadczeniu wojny: bez gwiazd, za to z dziećmi i psami, z którą pracowałem już przy pierwszym straciły bliskich, widziały na żywo producenci prześcigali się w chęci Pankiem, filmie. Najdłużej szukaliśmy Hanki, najróżniejsze zbrodnie, uczestniczyły współpracy! którą zagrała ostatecznie świetna Sonia w działaniach, które przez całe życie Pomysł albo bardzo się podobał, albo reżyserem filmu Mietielica, wtedy studentka trzeciego będą powracały w formie traumy. Ten budził niezrozumienie. Połączenie kina roku Akademii Teatralnej w Warszawie. film, choć wtłoczony w ramy gatunkowe gatunkowego z kinem historycznym – Wilkołak W pozostałe role dzieci wcielili się mło- thrillera i horroru, jak mówią niektórzy, albo raczej dramatem – jest czymś, dzi naturszczycy. Wybrany przeze mnie jest bardzo realistyczny i wiarygodny. czego się w Polsce nie robi zbyt wiele. Nicolas Przygoda w międzyczasie – czyli Nie mówię o niczym, co się nie wyda- Ale kiedy postanowiliśmy z Magdą podczas tej dwuletniej przerwy – zdą- rzyło, lub nie mogłoby się wydarzyć. Kamińską i Agatą Szymańską zrobić żył zagrać w Placu zabaw i Ataku paniki. Figura wilkołaka, choć zwykle należy wspólnie film, ten projekt wydawał się Ośmioro dzieci, dziesiątka psów – kon- do świata fantazji, w moim filmie ucie- idealny. trolowane piekło na planie. leśnia bardzo znajome, zwykłe, wręcz realne zło. Miałeś już wybraną część obsady, a tu Wilkołak – jeśli zestawić ten film realizacja zdjęć zaczęła się opóźniać... z debiutanckim Daas – zakłada Za montaż Wilkołaka odpowiada Wszystko oczywiście rozbiło się o finan- skrajnie inne podejście do człowieka Jarosław Kamiński, zeszłoroczny sowanie. I rzeczywiście – czego byśmy jako do bohatera. laureat Europejskiej Nagrody Filmo- Sonia Mietielica, Danuta sobie teraz nie powiedzieli – trudno To prawda. Pokazuję – w tych dwóch wej za montaż Zimnej wojny. Stenka i Helena Mazur w takich sytuacjach o pokłady cier- obrazach – różne oblicza człowieczeń- Opowieść o psychologii bohaterów uło- w filmieWilkołak , reż. pliwości. (śmiech) Oczywiście, mimo stwa. Podoba mi się ten kontrast, to żyła się szybko, a z Jarkiem pracowali- Adrian Panek wszystko, można ten czas dobrze spo- daje pełen obraz naszego rozdwojenia śmy przede wszystkim nad elementami żytkować. Ja w trakcie tych lat pomię- pomiędzy tym, co zwierzęce, a tym, co gatunku: napięciem, tajemnicą, zwro- dzy filmami robiłem seriale i reklamy, boskie. A prócz tego – choć obie histo- tami akcji czy „jumpscare’mi”. Jako że a poza tym pisałem. Nie znam scenarzy- rie osadzone są w przeszłości – wydają w Polsce nie powstało zbyt wiele hor- sty, który skupiałby się wyłącznie na jed- mi się bardzo współczesne, opowia- rorów, a tym bardziej horrorów histo- nej historii, zwykle jest tak, że pracujemy dają o naszej naturze, ale i o kulturze. rycznych, sami musieliśmy określić, naraz nad kilkoma projektami. Po Daas Wyrośliśmy na tym, co wydarzyło się co w przypadku takiej fabuły i takiego Adrian Panek chciałem spróbować zupełnie czegoś w czasie wojny, każdy z nas nasłuchał się gatunku zadziała. To były długie, ale innego, nowego. Po głowie chodziły mi różnych historii, nawet nieświadomie bardzo ekscytujące poszukiwania... różne historie, także kostiumowe, choć początkowego scenariusza mieli wcie- oceniamy naszą współczesność przez Dla mnie ważne było, aby przy oka- niekoniecznie był to kostium z epoki. lić się w bohaterów dokładnie w takim pryzmat jakiegoś wyjątkowego doświad- zji powstał również przejmujący film, Kiedy okazało się, że zdjęcia do Wilko- wieku. U nastolatków dwa lata w tym czenia. Ale Wilkołak jest filmem, który opowieść o naszym doświadczeniu łaka opóźnią się, oczywiście mogłem okresie robią kolosalną różnicę, więc po dużo zawdzięcza gatunkowi, wykorzy- bycia ludźmi, czy to w sensie opowie- zacząć forsować inny projekt, ale ten film tej przymusowej i niespodziewanej prze- stuje rozpoznawalny wzór opowieści, ści o dorastaniu, czyli o jakimś rytuale pozostał z różnych względów najważ- rwie trzeba było zmodyfikować nieco elementy narracji do pokazania histo- przejścia, czy też obraz rozumiany jako niejszy. Cały czas miałem nadzieję, że niektóre postaci, np. chłopców granych rii zupełnie innej. Samo opowiadanie zapis powojennej traumy, tyle że tym wrócimy do jego realizacji. Minęły dwa przez Kamila Polnisiaka i Nicolasa Przy- wynika z radości robienia filmów. razem uchwycony z nowej, „dziecię- na donosie Philipa K. Dicka, który (śmiech) Film nie jest skomplikowany lata i na szczęście stanąłem na planie godę. cej” perspektywy. Chciałem żeby film napisał do FBI w 1974 roku, i w którym realizacyjnie. Tak naprawdę i Daas, z poprawionym scenariuszem, bo jego Akcja Wilkołaka rozgrywa się intrygował, ale też by pozostawiał widza udowadniał, że Stanisław Lem nie ist- i Wilkołak kosztowały tyle, ile prze- wcześniejszy zapis po dwudziestu czte- Jakich dzieci szukałeś? w Górach Sowich w 1945 roku. z pewną nieokreśloną tajemnicą. nieje, że to jakaś tajemnicza grupa zza ciętne polskie współczesne kino psy- rech miesiącach okazał się nieaktualny. Niegrzecznych, niepokornych, cha- Ośmioro dzieci z obozu Gross-Rosen żelaznej kurtyny, która próbuje wpłynąć chologiczne. Jak mówił Andrzej Wajda: rakternych, które mają w sobie coś, do znajduje schronienie w opuszczo- Nad czym teraz pracujesz? na amerykańską literaturę SF. liczy się pomysł i obsada. Co musiałeś zmienić? czego można się odwołać, opowiadanym pałacu pośród lasów. Ich spokój Pracuję nad kilkoma rzeczami. Jakiś Wybrałem dwunastoletnich chłopaków jąc o traumie. Potrafiących się sku- przerywa pojawienie się obozowych czas temu ukończyłem scenariusz pod Czyli znowu coś prostego w realiza- Rozmawiała

Fot. Borys Skrzyński/SFP na wcześniejszych castingach. Według pić, ale jednocześnie skupiających na wilczurów wypuszczonych przez tytułem „Golem 74”. To historia oparta cji i finansowaniu... Anna Serdiukow Fot. Łukasz Bąk/Balapolis (x2)

44 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 45 NA PLANIE SALA SAMOBÓJCÓW. HEJTER

kontynuacją Sali samobój- przyjęty różnie, choć po Czy Sala samobójców. Hej- ców z 2011 roku – filmu tak latach to wrażenie jest inne. ter jest w stanie coś zmie- Sala dobrze przyjętego przez nić w naszej polskiej, NA PLANIE FILMU SALA widzów i krytykę? Czy hejt wykorzystywany strasznie pogmatwanej, samobójców. Sala samobójców przede do osobistej obrony, która rzeczywistości? wszystkim określa pewien przeradza się w atak, nie Maciej Stuhr: Ostatnie Hejter świat. Dzisiaj zmieszane budzi w panu odrazy, i czy wydarzenia z Gdańska wpra- z jutrem oraz ludzkie histo- aktor daje sobie z tym wiły mnie w osłupienie. Nie grudniu ubiegłego SAMOBÓJCÓW. HEJTER rie zaplątane w algorytmy. radę? tylko tak czysto po ludzku Wroku zakończyły się zdjęcia do najnowszego filmu Jana Komasy Sala samobój- Rozmowa z producentem ców. Hejter. Będzie to w pewnym stopniu kontynuacja Sali samobójców z 2011 roku, Jerzym Kapuścińskim, ale w obszarze i problemie, którego dotyka – obraz reżyserem Janem będzie inny. Obie produkcje łączy głównie postać matki Komasą, aktorami głównego bohatera (Agata Kulesza), która w drugiej Maciejem części, jak mówi reżyser, „otwiera agencję buzz-mar- Musiałowskim ketingową, która zajmuje się hejtem i niszczeniem wizerunku innych w sieci”. A jak i Maciejem Stuhrem zapowiada Edward Misz- czak z TVN (koproducent oraz autorem zdjęć filmu) „będzie to cyber-thriller, współczesna wersja opo- Radosławem Maciej Musiałowski w filmie wieści o Romeo i Julii, ale Sala samobójców. Hejter, jednocześnie uniwersalna Ładczukiem reż. Jan Komasa historia o potędze miłości, która przeradza się w hejt. est pan kreatywnym śmy, że to jest temat na film. wość podstaw. Wyżywa- stworzenia nowych ideałów Ten ton dominuje w oby- Maciej Musiałowski: jako człowieka i obywatela, Wszyscy wiemy, jak potężne i doświadczonym Janek zaprosił do współpracy nie się w internecie stało się i nowej tradycji. Jakiej? dwu filmach. Jest pod- Ludzie się bronią, kiedy ale jako współtwórcę tego są media społecznościowe na różnych polach młodego scenarzystę – Mate- światowym zjawiskiem bar- lany pewną dawką niepo- czują strach, czyli kiedy filmu, którego scenariusz i co można w nich przeżyć”. producentem filmo- usza Pacewicza i tak zaczęła dzo szybko – nie musieli- Czy chce pan pokazać, koju o świat przyszłości, ale nie czują się bezpieczni. właśnie się ziścił. Ciarki nas Autorem pomysłu na konty- Jwym. Co tak pana poru- się cała przygoda. W 2017 śmy na nie specjalnie długo że szantaż, trolling, bez- też nie jest zwykłym, pra- Hejt nie budzi we mnie przeszły tamtej tragicznej nuację Sali samobójców jest szyło, a może dotknęło, że mieliśmy już gotową pierw- czekać, od kiedy internet względność w działaniu wilnym dramatem, tylko odrazy, tylko mnie nie- niedzieli, bo przecież jesienią producent obu filmów Jerzy problemem hejtu zaraził szą wersję scenariusza, a rok zaczął być powszechnie uży- można już nazwać obra- hybrydą gatunków, nie- pokoi. Jest zły i niedo- nakręciliśmy o tym film. Czy Kapuściński. Scenarzysta to pan reżysera Jana Komasę później, jesienią 2018 rozpo- wany. Uważam, że człowiek zem naszych czasów? I czy jako odpowiada formą temu puszczalny. Trzeba jednak widzę szansę na zmianę? Nie Mateusz Pacewicz, a zdję- i scenarzystę Mateusza Pa- częliśmy zdjęcia. w dziwny, autodestrukcyjny ta „gra” pana zdaniem risotto konwencji i stylów, pamiętać, że najczęściej jestem chyba optymistą… cia wykonał (podobnie jak cewicza? sposób może znaleźć roz- może przepoczwarzyć się które spożywamy i wyplu- wywodzi się z problemów w części pierwszej) Radosław Jerzy Kapuściński: Po wybo- Czy pana zdaniem hejt kosz w bólu i w zadawaniu w obyczaj? wamy z siebie na co dzień. społecznych. Z wyklu- Chciałbym przewrotnie Ładczuk. W rolach głów- rach w 2015 roku uświado- jest formą negatywnego bólu – a to wstydliwe uczu- Ta „gra” już stała się obycza- Jeśli chodzi o historię, to czenia, braku poczucia zapytać, czy dotknął pana nych zobaczymy Macieja miłem sobie, jak duży wpływ PR-u, który jest w sta- cie. Internet pozwala ukryć jem. Szczególnie dla młodego pojawia się bardzo ważna własnej wartości, współcze- kiedyś hejt, i jak pan na to Musiałowskiego i Vanessę na rzeczywistość społecz- nie zniszczyć nie tylko się za profilem czy awata- pokolenia hejt jest możli- dla najnowszej części postać snej kultury, publicznego zareagował? Aleksander, towarzyszyć im no‑polityczną ma hejt i tro- drugiego człowieka, ale rem i wreszcie dać upust tej wością taką samą jak zajęcia Beaty Santorskiej, która jest przyzwolenia na nienawiść Radosław Ładczuk: Obser- będą: Maciej Stuhr, Danuta lling. Zdałem sobie sprawę, również ideały, tradycję, skłonności bez ujawniania fitness czy wyjście na mia- matką Dominika Santor- oraz wielu innych czyn- wuję hejt jako zjawisko Stenka, Adam Gradowski, że tego zjawiska jeszcze nikt wiarę? tożsamości. Potęga hejtu sto. Przedstawiam w swoim skiego z Sali samobójców ników. Hejt jest dla mnie w przestrzeni publicznej. Jacek Koman i Agata Kule- w polskim kinie nie opi- Jan Komasa: Hejt to trochę jest namacalna, a znisz- obrazie ludzi, którzy albo i po wydarzeniach sprzed smutny, i mimo wszystko Współczuję wszystkim oso- sza. Film produkuje Naima sał, a hejter to nowy (anty) szerokie pojęcie, ale żeby je czyć może praktycznie powodują hejt, bo mają ku kilku lat postanowiła reali- budzi współczucie, czasem bom, które muszą się z tym Film (Jerzy Kapuściński bohater naszych czasów. jakoś próbować ogarnąć, to wszystko: od wielkich firm temu powód emocjonalny zować nowy model biznesu, nawet gniew i ból. Zawiść zmagać. Sam na szczęście i Wojciech Kabarowski), Zacząłem o tym rozmawiać zaryzykowałbym pogląd, że przez rządzących, po znajo- (przeważnie jest to odrzuce- w którym da upust emo- jest, była i zawsze będzie nigdy nie byłem obiektem a powstaje on we współ- z Jankiem Komasą, opisując przypomina bardziej falę, mych w pracy czy w klasie. nie), albo powodują hejt bez- cjom z pierwszej części. To częścią ludzkiej natury, hejtu i obym nim nie był. pracy z TVN, Canal+, Studio mu nowego bohatera, który epidemię, rozprzestrzenia- Żyjemy w tym powszech- wiednie. był nasz czwarty projekt ale to źle użyty internet K2 i Coloroffon. Premierę w przeciwieństwie do Sali nie poglądu czy opinii, która nym niszczeniu, stało się z Agatą Kuleszą. Na margi- jest poważnym zagroże- Rozmawiał zaplanowano na styczeń samobójców nie jest ofiarą, w coś lub w kogoś godzi, to codziennością. W tym W jakim zakresie pana Sala nesie warto dodać, że film niem naszych hejterskich Stanisław 2020 roku. S.N. ale sprawcą. Wspólnie czuli- bez względu na prawdzi- sensie hejt przyczyni się do samobójców. Hejter będzie Sala samobójców z 2011 był czasów. Neugebauer Fot. Jarosław Sosiński/Naima Film

46 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 47 OSCARY 2019

Ekipa filmu ten film podzielił ciemnoskórych Ameryka- cie zbierali szczęki z podłogi. Oscara zgarnę- śnie wysoki mur na granicy z Meksykiem go Green Book nów i wielu recenzentów, utwierdzając, we- ła jej bowiem sprzed nosa znana do tej pory zobaczył, i ma nadzieję, że jeśli jednak do tego dług sporej części, mit o „dobrym białym”, m.in. z serialu Broadchurch Olivia Colman, doszło, to nie zasnął po pierwszej godzinie… schemat podziałów rasowych, od których za rolę królowej w fantastycznej Faworycie. Same nominacje dla Zimnej wojny i szum należy uciekać, a nie pokazywać w ładnych, Już za samą zabawną i emocjonalną mowę reklamowy to trampolina dla aktorów z Polski, hollywoodzkich produkcjach. Szczerze? To dziękczynną powinna owego Oscara dostać, głównie Joanny Kulig i Tomasza Kota, którzy dobra filmowa robota, kwestie rasowe poza ale dlaczego go dostała? Wróbelki ćwierka- mają już konkretne propozycje ról w cieka- Stanami są dla odbiorców nieczytelne, ogląda- ją, że powód był brutalnie prosty – jej film wych projektach filmowych, w doskonałym ją obraz zostawiający ich z poczuciem dobrze łatwiej dostępny dla członków Akademii – towarzystwie. To też promocja polskiego ki- spędzonego czasu i mający antyrasistowski sztuk 7902, średnia wieku ponad 60 lat – na i naszych twórców. Borys Szyc zrobił na wydźwięk. Czy jednak to robota warta Osca- którzy są w swej masie dość leniwi, sugerują imprezie rekordową ilość selfie, ale już Łu- ra? Można dyskutować. Ale jaką wartość ma się wynikami oglądalności, recenzjami i nie kasz Żal to marka topowa, a sam Pawlikow- dzisiaj Oscar, poza komercyjną trampoliną zawsze oglądają nominowane filmy. Obraz ski reklamy nie potrzebuje; ma dystans do dla twórców? Niewielką. Zbyt często, szcze- Żona w którym zagrała Close i po raz siódmy filmowego światka. gólnie w ostatnich latach, wygrywają tytuły nie dostała Oscara, co czyni ją rekordzistką, Bo ten światek i jego blichtr to kwintesen- słabe albo średnie. Najlepsze filmowe okazy miał skromną dystrybucję, jej nominacja by- cja uroczystości, na której obok tego, że po- są w „salonie odrzuconych”… ła jedyną dla tego skromnego obrazu, a więc, kazywane są fragmenty filmów, nagrody co- Producenci Romy, czyli Netflix, choć nie bądźmy szczerzy – akademicy woleli zaosz- raz częściej zdobywają na szczęście nie tylko wygrali w kategorii „najlepszy film”, mimo czędzić swój cenny czas. Bo akademicy zbyt twórcy o białym kolorze skóry, a Spike Lee, wpompowania ogromnych pieniędzy w pro- często do kina nie chadzają. Niestety. odbierając pierwszego w 30-letniej karie- mocję, to i tak zgarnęli sporo – bowiem Net- flix ma trzy Oscary dla samej Romy – reżyser, film nieanglojęzyczny i zdjęcia, oraz jeszcze statuetkę za najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny pt. Okresowa rewolucja, opo- wiadający o mieszkankach indyjskiej wsi, któ- re we własnym zakresie produkują podpaski, będące w tym rejonie towarem luksusowym. „Miesiączka wygrała Oscary!” – zawołała ze sceny szczęśliwa Melissa Berton, odbierając statuetkę i to był jeden z zabawniejszych mo- mentów gali… Goręcej było w kategoriach aktorskich. Nie ukrywam, serce mi stanęło, kiedy okazało się, że najlepszym aktorem został Rami Malek za zagranie postaci Freddiego Mercury’ego w fil- Alfonso Cuarón mie o Queen (Bohemian Rhapsody – przyp. red.). Doceniam jego wkład pracy, upodob- nienie się do pierwowzoru i ogromne zaan- I tu płynnie przechodzimy do wątku pol- rze Oscara za scenariusz Czarnego bractwa. gażowanie, ale jakim cudem okazał się lepszy skiego. Zimna wojna, której koproducentem BlacKkKlansman, wzywa do mobilizacji i gło- od Viggo Mortensena czy Willema Dafoe? był Amazon, walczyła do końca. Ale budżet sowania przeciwko Trumpowi w wyborach Nigdy nie pojmę. Akademicy tak kochają ze- reklamowy miała mniejszy od Romy. Całe za rok, mówiąc m.in.: „Podejmijcie moralny ZIMNE OSCARY spół Queen i uładzone do bólu, biograficzne szczęście, że Paweł Pawlikowski, który zna się wybór między miłością a nienawiścią”, czym stalmy jedno: w Oscarach daw- historyjki dla dzieci? na regułach rządzących rynkiem filmowym delikatnie mówiąc wnerwia prezydenta – to Było krócej niż zwykle, Zimna wojna no już nie chodzi o sztukę, tyl- Niezły, dość przewidywalny zważywszy i nagrodami, studził nasz zapał i mówił, że liczą się głównie suknie, makijaże i stylizacje. ko o politykę i pieniądze. No na wcześniejsze wyróżnienia, wybór to Ma- żadnego Oscara nie będzie. I nie było. Roma Czasem na szczęście przemknie po dywanie wyjechała bez Oscarów, wygrał film i o wpływy wielkich producen- hershala Ali za drugoplanową rolę w Green zgarnęła „nasze” statuetki. Dlaczego? Po gali chora na SM, ale nie poddająca się bólowi, Utów. Jeżeli wygrywa Green Book, sprawnie Book, choć pamiętajmy, że tej roli i wraże- wyluzowany i marzący o zasłużonym odpo- Selma Blair, czasem Glenn Close w złotej o przyjaźni między emigrantem zrobiony film, typowy „feel good movie”, po- nia, jakie robi na widzach, nie byłoby, gdyby czynku Pawlikowski powiedział: „Czułem, sukni ważącej kilkadziesiąt kilogramów, al- mieszany z kinem drogi, ze świetnymi dia- nie grający w duecie z nim genialny Viggo że w tych wszystkich nagrodach jest dużo bo Lady Gaga wyleje morze łez ze szczęścia, z Włoch i ciemnoskórym pianistą, Spike logami i wirtuozowsko zagrany przez Viggo Mortensen oraz Regina King, emocjonalna logistyki, strategii korporacyjnej. Z drugiej a show i tak kradnie wszystkim Billy Por- Mortensena i Mahershala Ali, a przegrywa i prawdziwa, nagrodzona za drugoplanową strony polityczna poprawność, wszystko było ter, gwiazdor serialu Pose, aktywista LGBT, Lee wkurzył Trumpa, ale i tak wszyscy w tej stawce Roma, Faworyta albo Czarne rolę w zaskakująco przyzwoicie nakręco- przewidywalne”. I to jest kwintesencją tego, który pojawił się w sukni ze smokingową bractwo. BlacKkKlansman, to można poczuć nym filmie Gdyby ulica Beale umiała mówić. z czym mieliśmy do czynienia. Przegraliśmy górą. I wszyscy, bez wyjątku na gust filmo- zapamiętamy pewnego aktora, który na się dziwnie. Tym bardziej, że Green Book Choć wszyscy przed galą obstawiali, że z polityką i strategiami promocyjno-reklamowy bądź jego brak, mówili o nim. Następne uznany został przez wielu obserwatorów za Oscara wreszcie doczeka się Glenn Close, wymi. Wygrał z nami obraz ważny, pięknie Oscary za rok? czerwony dywan założył piękną suknię. jednego z najgorszych zwycięzców Oscarów – doskonała aktorka, która dostała za świetną nakręcony i aktualny, o emigrantach, o któ- to jednak lekka przesada, a jego wygrana jest rolę w średnim filmie Żona sporo innych rym jego twórca Alfonso Cuarón powiedział, Karolina Korwin

Fot. Robert Gauthier/Polaris Images/East News Gauthier/Polaris Fot. Robert A teraz od początku… cały czas dyskutowana – w Stanach bowiem nagród i doskonałych recenzji, po werdyk- że nie wie, czy Donald Trump budujący wła- Piotrowska Fot. Xinhua News/East News

48 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 49 FESTIWALE ZA GRANICĄ BERLIN

dża do Paryża i próbuje tam ułożyć sobie historię w reżyserii Roberty Grossman. Lubię tę odpowiedzialność i ogrom pracy, nowe życie. Statuetką Srebrnego Niedźwie- Dokument przedstawia historię twórców który trzeba włożyć w skończenie filmu” – dzia nagrodzono dzieło By the Grace of God podziemnego archiwum getta warszaw- mówiła reżyserka. w reżyserii Françoisa Ozona. To mocny skiego, tzw. Archiwum Ringelbluma. Uni- Nowych doświadczeń aktorskich poszu- film opowiadający o aferze pedofilskiej we katowe materiały archiwalne przeplatają się kiwał z kolei Dawid Ogrodnik. Znalazł się francuskim Kościele Katolickim. Nagrodę ze scenami fabularyzowanymi, w których w gronie dziesięciu aktorek i aktorów wyróż- za najlepszą reżyserię otrzymała Angela wystąpili m.in. Piotr Głowacki, Karolina nionych tytułem wschodzącej gwiazdy – Schanelec za obraz Ich war zuhause, aber. Gruszka i Jowita Budnik. To bardzo dobry European Shooting Star 2019. To specjalny Triumfowali twórcy z Chin, w tym aktorzy sposób przedstawienia naszej historii. program stworzony przez European Film Yong Mei i Wang Jingchun z nagrodami Berliński festiwal interesuje się prze- Promotion, którego celem jest promowanie aktorskimi za role w Di jiu tian chang (Tak szłością, ale przygląda się również aktual- młodych i utalentowanych twórców europej- długo, mój synu), filmie Wanga Xiaoshuai. nym tematom obecnym w młodym kinie. skich. O wyborze Ogrodnika zadecydowały Polska koprodukcja znalazła się wśród W sekcji konkursowej Generation 14plus, role w filmach: Cicha Noc Piotra Domalew- szesnastu tytułów walczących o nagrody pokazującej filmy dla młodzieży, zaprezen- skiego, Ostatnia Rodzina Jana P. Matuszyń- główne 69. Berlinale. Opowiedziany kla- towano krótkometrażową animację 27-let- skiego i Chce się żyć Macieja Pieprzycy. Pod- sycznie Obywatel Jones Angieszki Holland to niej ilustratorki i reżyserki Joli Bańkowskiej czas konferencji aktor przypomniał również historia walijskiego dziennikarza Garetha, Story (wyprodukowaną przez Studio Mun- kreację saksofonisty w Idzie Pawła Pawli- który w latach 30. XX wieku odkrył tajem- ka-SFP). Obraz ten opowiada o ludziach kowskiego. „Wybór przez międzynarodowe nicę Wielkiego Głodu na Ukrainie. Artykuły samotnych, zagubionych lub obojętnych jury to duże wyróżnienie. Podczas Berlinale reportera zainspirowały George’a Orwella na otaczający nas cyfrowy świat. „Zda- miałem szansę zwrócić uwagę europejskich do napisania „Folwarku zwierzęcego”. Hol- łam sobie sprawę, że film animowany daje reżyserów i producentów. Liczę, że już nie- land ukazuje silnego człowieka walczą- mi nieograniczone pole do eksperymen- długo zrobię film poza granicami kraju” – cego o prawdę bez względu na poniesione towania z narracją, muzyką i montażem. stwierdził aktor. konsekwencje. Genialna jest praca Należy również szczególnie podkreślić autora zdjęć Tomasza Naumiuka oraz rangę licznie odbywających się wydarzeń gra aktorska Jamesa Nortona wcie- branżowych. W Berlinale Talents, warsz- lającego się w główną rolę. W mię- tatach przeznaczonych dla młodych dzynarodowej obsadzie znalazły filmowców, wzięło udział sześć osób Peter Sarsgaard, Andrea się inne wschodzące zagraniczne z Polski, m.in. Marta Prus i Jan P. Matu- Chalupa, Agnieszka Holland gwiazdy, m.in. Vanessa Kirby (serial szyński. W tegorocznej edycji Emerging i James Norton The Crown) oraz Peter Sarsgaard Producers reprezentował nas producent (Jackie). Dziennikarz amerykańskiego Stanisław Zaborowski. Na berlińskim portalu „IndieWire” podkreślił, że Co-Production Market przedstawiono dzieło Holland to „wyraźne wezwanie projekty: Stale niestała Olgi Chajdas erliński Potsdamer Platz na dzie- dla nowego pokolenia dziennikarzy”. oraz izraelsko-polski The Property Dany sięć dni (7-17 lutego) stał się naj- „To film mający inspirować odwagę, Modan. PISF przybliżył zagranicznym ruchliwszym skrzyżowaniem ze której będą potrzebować, by odkryć przedstawicielom branży zasady funk- względu na ogromną liczbę przy- najgorsze fakty świata” – stwierdził. cjonowania nowego mechanizmu zachęt Bjezdnych (około 18 tys. osób ze 100 krajów) Podczas konferencji prasowej poprze- podatkowych. W tegorocznym jury kon- OBYWATEL biorących udział w projekcjach w sercu dzającej wieczorną premierę, Holland kursu Generation Kplus zasiadał Jerzy wydarzenia – Berlinale Palace i multiplek- podkreśliła, że scenariusz do filmu Moszkowicz, dyrektor Międzynarodo- sach oraz znajdujących się w różnych dziel- wydawał się niezwykle intersujący: wego Festiwalu Filmów Młodego Widza nicach miasta kinach studyjnych. Kolejnym „Uważam, że Wielki Głód był jedną Ale Kino! w Poznaniu. Z kolei Marlena ważnym miejscem na festiwalowej mapie z najstraszniejszych zbrodni prze- Gabryszewska kierująca kinem Elektro- był zabytkowy Martin-Gropius-Bau, czyli ciwko ludzkości dokonanych w XX nik przy Warszawskiej Szkole Filmowej W BERLINIE przestrzeń dla dobijających targu reżyse- wieku przez człowieka lub przez reżim, oceniała filmy w jury Europa Cinemas. rów z producentami i agentów sprzedaży w dodatku mało znaną. Poczułam, Nie da się ukryć, że Berlinale W tym roku Agnieszka Holland nie z dystrybutorami. Kiedy przedstawiciele jakby duchy przeszłości w jakiś spo- potrzebuje zmian w programie Kon- branży rozpoczynają spotkanie biznesowe, sób wołały o naświetlenie tej zbrodni, kursu Głównego. Z przeciętnego na wróciła z Berlinale ze statuetką, ale w kinie rusza kolejny seans filmowy. jakby domagały się sprawiedliwości. ambitny i wyszukany. To mogą zapew- Tegoroczny Konkurs Główny rozczaro- Opowiedzenie o tym było dla mnie nić nowi dyrektorzy wydarzenia – wał poziomem artystycznym, znalazły się moralnym obowiązkiem”. Kinowa pre- obecny szef festiwalu w Locarno Carlo wzbudziła ogromne zainteresowanie w nim jednak ważne tytuły wyróżnione miera najnowszego filmu reżyserki Chatrian i odpowiedzialna za promo- przez jury. Złoty Niedźwiedź trafił z rąk odbędzie się jesienią. cję niemieckiego filmu Mariette Ris- krytyków i publiczności, pokazując przewodniczącej jury Juliette Binoche do Jeszcze przed rozpoczęciem festi- senbeek. Oby nadal podtrzymywali reżysera francusko-izraelsko-niemieckiej walu dyrektor Berlinale Dieter Koss- obecność polskiego kina na berliń- odważną polsko-brytyjsko-ukraińską koprodukcji – Nadava Lapida za obraz lick zachęcał do obejrzenia w sekcji skich ekranach. koprodukcję Obywatel Jones. Synonyms. Głównym bohaterem filmu jest Berlinale Special polsko-amerykań- Fot. Ekaterina Chesnokova/Sputnik Russia/East News Fot. Ekaterina Chesnokova/Sputnik młody mężczyzna, który z Izraela przyjeż- skiej koprodukcji Kto napisze naszą Dawid Ogrodnik Marcin Radomski News Fot. Clemens Niehaus/Imago Stock and People/East

50 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 51 FESTIWALE ZA GRANICĄ SUNDANCE

Krystyna Janda w filmieSłodki SPRZECIW koniec dnia, reż. Jacek Borcuch WOBEC IGNORANCJI Sundance ma swoich pupilków. Jacek Borcuch niewątpliwie do nich należy. Słodki koniec dnia to już jego trzeci film, który miał premierę na festiwalu założonym w 1978 roku przez Roberta Redforda.

ilm Borcucha bynajmniej nie zna- przyjechał też Tomasz Popakul z Acid Rain ściej zachodzi niż wschodzi, a historyczne ciw. Uważam, że to, co dzieje się dzisiaj na wali, jak mało wiemy o sobie nawzajem, nego ojca, ale zamiast psychologicznego, lazł się na tegorocznym Sundance o dziewczynie z Europy Wschodniej, która budowle zdają się chować bolesne, a nie świecie: rozbijające się u wybrzeży Europy jak niewiele zainteresowani jesteśmy tym, pogłębionego portretu dostajemy raczej (24 stycznia – 3 lutego) w głów- ucieka ze swojej wsi. To kolejny po Black słodkie wspomnienia. Bohaterami są człon- łódki z imigrantami, zamykanie się państw co pod powierzchnią. Efekty były różne. zbyt proste wytłumaczenie, dlaczego LaBeo- nym konkursie (World Cinema) obraz reżysera, który miał tu swoją premierę. kowie trzypokoleniowej rodziny. Oglądamy w obszarze własnych granic, nawrót kseno- W rewelacyjnym Luce Juliusa Onaha mał- ufowi zdarza się tracić nad sobą kontrolę Fze względu na nazwisko twórcy, tylko na Reżyser sukcesywnie pracuje na pozycję, jaką Marię Linde, żydowską poetkę, która przed fobii i rasizmu, nie mogą już budzić jedynie żeństwo odgrywane przez Naomi Watts w miejscach publicznych. jakość. To najlepsze dzieło w filmografii dziś ma na Sundance Jacek Borcuch, którego laty wyjechała z Polski, jej córkę (świetna naszego wewnętrznego sprzeciwu, tylko i Tima Rotha musi odpowiedzieć sobie na Jego przeciwieństwo stanowią sze- reżysera, zaangażowane, reagujące na rze- nikomu przedstawiać nie trzeba było. Jego Kasia Smutniak) i dwójkę wnucząt – dziew- muszą nas popchnąć do fizycznego dzia- pytanie, co wie o dziecku, które przed laty roko komentowane dokumenty (bardzo czywistość, z kapitalną rolą Krystyny Jandy, wcześniejsze filmy stanowiły punkt odnie- czynkę babcia uczy, jak przeklinać po pol- łania” – dodawała. zaadoptowało z Afryki. Kiedy nauczycielka ważne na festiwalu) Untouchable i Leaving za którą zdobyła ona główną nagrodę aktor- sienia dla selekcjonerów i krytyków. Zwra- sku. Zaznacza, że mała musi wiedzieć, jak Film nie jest jednak polityczną agitką ani znajduje w jego szafce materiały wybu- Neverland. W pierwszym oglądamy relacje ską. Nie było na festiwalu lepszej kreacji. cano uwagę na połączenia i różnice między wyrażać bunt także słownie. Borcuch two- tanią próbą ruszenia sumień Europejczy- chowe, na idealnym rodzinnym obrazku ofiar Harveya Weinsteina, dziś wroga Nie było też gwiazdy, która powróciłaby nimi – wskazywano na polityczne tło, które rzy nienachalny pean na cześć kobiet, na ków. Borcuch stworzył wyrafinowany inte- pojawia się pęknięcie. „Nigdy nie chciałem, publicznego numer jeden w Hollywood, w takiej glorii jak Janda. Dla młodej gene- wypełniało Wszystko, co kocham, a które który składają się portrety przedstawicielek lektualnie obraz wzajemnego kuszenia się żeby moje życie było pieprzoną deklaracją w drugim – Michaela Jacksona. Do wspom- racji krytyków (a tacy na imprezie domi- w Słodkim końcu dnia napędza relacje mię- trzech generacji, ujmujące wiarygodnością Orientu i Okcydentu. Maria jest przycią- polityczną” – wykrzyczy ojciec, komentując nień o gwieździe pop powracają dorośli nują, czemu trudno się dziwić ze względu dzy bohaterami, a także na pojawiającą się i złożonością, co podkreślali obecni w Park gana nie tylko przez młode ciało Nezaara decyzję o adopcji czarnego dziecka przez mężczyźni, których skrzywdził w dziecińst- na trudne warunki – nie każdy jest gotów u twórcy po raz kolejny silną postać kobiecą. City dziennikarze. Twórca nie ukrywa, że (wyrazisty Lorenzo de Moor), co przede białych rodziców. Na seansie, w którym wie. To były zdecydowanie najbardziej oble- z miłości do kina czekać w niekończących Słodki koniec dnia doskonale pasował do idei do napisanego przez niego scenariusza (na wszystkim przez jego umysł i dziedzic- uczestniczyłem, w tym momencie rozległy gane seanse na imprezie, a ich premiera się kolejkach, gdy temperatura wynosi -17 Sundance, które walczy o wyeksponowanie początku w prace zaangażowany był także two kultury, którą reprezentuje. Chociaż się brawa. Trudno nie czytać tej sceny jako dawała poczucie, że dokumentaliści zrywają stopni) Krystyna Janda była objawieniem, mniejszości tak w tematyce dzieł, jak wśród Szczepan Twardoch) prywatne doświad- kobieta dostała Nobla, nie zna klasyków wyrazu bezsilności wobec coraz większego zasłonę milczenia, obnażają to, co dotąd ale starsi doskonale pamiętali ją z filmów twórców – prawie połowę pokazywanych czenie wniosła Kasia Smutniak. „Od 20 lat z arabskiego świata. Borcuch wytyka nam zawłaszczania życia prywatnego przez poli- skrzętnie przed opinią publiczną ukrywano. Wajdy i Kieślowskiego. Miło było usłyszeć, tu filmów podpisały kobiety, potężną część mieszkam we Włoszech, gdzie czuję się ignorancję, ale nie po to, by nas zawstydzić tykę. Motywacja bohaterów byłaby przecież Warto oczekiwać ich premier (w Polsce te że kojarzą polskie kino z czymś więcej niż nakręcili niebiali reżyserzy, co z dumą anon- jak Polka za granicą, ale tak samo czuję czy ośmieszyć, lecz pokazać, że tak działa zupełnie inna, gdyby dziecko było białe. i inne najciekawsze filmy zobaczymy na oscarowym szałem na Zimną wojnę. sowano na każdym kroku. Obrazowi Polaka się w Polsce. Od mojego wyjazdu bardzo nasz świat, co skrzętnie wykorzystują poli- Onah porwał widzów, za to zupełnie nie kanale Sundance TV), bo dyskusja, którą Zwłaszcza że Polacy od lat budują swoją po drodze z tymi ideami, czym wyróżnia się dużo się zmieniło, wiele z tych rzeczy nie tycy. Takich postaci, które na ignorancji poradził sobie Shia LaBeouf, który napi- wywołały, pokazuje, że kino wciąż może pozycję w Park City, narciarskim kurorcie, w krajobrazie nadwiślańskiego kina. Bor- jestem w stanie zaakceptować” – mówiła mi chcą zbić polityczny kapitał, w otoczeniu sał scenariusz do wyreżyserowanego przez być przyczynkiem do rozmowy. Z obra- do którego tematycznie świetnie pasował cuch akcję osadza w Volterze we włoskiej aktorka. „Chciałam, żeby grana przez Kry- Marii nie brakuje. Almę Har’el obrazu Honey Boy, jednego zem Jacka Borcucha (premiera w Polsce krótki metraż Marcina Polara Harda (prod. Toskanii, której daleko do sielsko-anielskiej stynę Jandę bohaterka też nie godziła się na Jeśli wskazać jeden temat, który powra- z najbardziej oczekiwanych filmów imprezy. w maju) może być podobnie. Studio Munka-SFP – przyp. red.), opowiada- krainy, znanej z miłych komedyjek. Jest tu rzeczywistość w takim kształcie, w jakim ją cał w festiwalowych filmach, to właśnie Aktor rozlicza się w nim z trudnym dzie- jący o jaskini w Tatrach. Poza nim do Utah ciasno, wręcz klaustrofobicznie, słońce czę- zastała, żeby był w niej wobec niej sprze- ignorancja i niewiedza. Twórcy wskazy- ciństwem spędzonym u boku apodyktycz- Artur Zaborski Fot. Next Film

52 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 53 FESTIWALE ZA GRANICĄ GENEWA ROTTERDAM

nalną formę i wizualny przekaz. Stąd nie dziwił udział w programie wysmakowa- nej kazachsko-polsko-norweskiej Rzeki (kazachskiego scenarzysty i reżysera Emira WOLNOŚĆ Baigazina), filipińskiego giganta (blisko 4 godziny projekcji) – Season of the Devil, w którym wszystkie kwestie są śpiewane, ale to wcale nie wesoła śpiewogra, tylko odnoszący się do realnych wydarzeń zapis – KOCHAM I ROZUMIEM szczytowego okresu prezydentury Ferdy- nanda Markosa, czy rosyjskiego filmu Head. Two Ears pokazującego, że niemal każdy, Wolność – to chyba pierwsze ze słów, jakie nawet skromny pastuch z końca świata, kojarzą się z MFF w Rotterdamie. Rzadko która O ojcach i synach, może spełnić swe marzenie o choćby kil- reż. Talal Derki kudniowym luksusie. W programie festiwalu nie zabrakło starannie zrealizowanych impreza do takiego stopnia realizuje dzisiaj misję wycieczek w przeszłość (początki narko- biznesu w kolumbijsko-meksykańskich poszerzania horyzontów, będąc w pełni otwartą Les oiseaux de passage), postkomunistycz- nych reminiscencji (kazachska Aurora) na płynące z całego świata różnorodne głosy. czy potyczek artysty z władzą (chilijsko- POWAŻNIE ‑argentyński Neruda). Ale też na ekranie pojawiały się obrazy wprost i „na zimno” odnoszące się do aktualiów, a więc fali imigracyjnej zale- wającej Europę (niemiecko-brazylijski dokument Central Airport THF i duńsko- NAD RODANEM ‑somalijski Lost Warrior), zachwiania relacji wewnątrzrodzinnych z drastycznym finałem (belgijski Dom), czy wciąż dale- Pod koniec stycznia odbyła się kiej od normalności sytuacji środowisk LGBT, szczególnie na Wschodzie naszego 20. edycja MFF Black Movie w Genewie. kontynentu (gruziński Prisoner of Society Acid Rain, reż. Tomek Popakul i rumuński Several Conversations About Wbrew pozorom to nie wyłącznie a Very Tall Girl). programie Międzynarodo- to, które padło od publiczności: „Czy wol- o tradycji, stąd sekcje retrospektywne czy Obrazem, który odpowiadał na wiele wego Festiwalu Filmowego ność potrafi być niebezpieczna?”. tematyczne. W jednej z nich odbył się pokaz ponure dramaty lub mroczne kryminały pytań dotyczących sytuacji na Bliskim w Rotterdamie (IFFR) wiele To w ogóle jeden z tematów przewod- Rewizyty Krzysztofa Zanussiego z 2009 roku. wypełniają program szwajcarskiej imprezy. Wschodzie i źródeł wojowniczej ekspiacji jest kinematografii niema- nich pokazywanych w tym roku w Rotter- Z nagrodą, choć jeszcze nie za gotowy film, islamskich radykałów był nagrodzony przez Wjących w innych miejscach swojej repre- damie filmów. Także tych z Polski, których wyjechała z Holandii Olga Chajdas (doce- jury młodych oraz krytyków – syryjsko- zentacji. O wolności, nie tylko tej twórczej, w programie znalazło się kilka. W cenio- niona tu zresztą w przeszłości za Ninę). Jej asło „Black Movie” w prak- Festiwal, od początku kreowany przez ‑libański film O ojcach i synach (zwycięzca mówiła zresztą podczas tegorocznej, 48. nej sekcji Voices prezentowany był Jeszcze nowy projekt Stale niestała (ang. Stillborn) tyce oznacza na tym festiwalu dwie nie tylko poszukujące w kinie wartości konkursu dokumentalnego ubiegłorocz- edycji festiwalu polska reżyserka Agnieszka dzień życia Damiana Nenowa i Raúla de la otrzymał Eurimages Co-Production Deve- kino poważne, problemowe, dodatkowych, ale i ogromnie sympatyczne nego, 58. Krakowskiego Festiwalu Filmo- Holland. Jak sama żartowała: „Agnieszka Fuente oraz Monument Jagody Szelc. Warto lopment Award na towarzyszących holen- dalekie od kolorowych pocz- panie – Kate Reidy i Marię Watzlawick wego, nominowany w tym roku do Oscara Holland from Poland”. wspomnieć, że pierwszy z nich znalazł się derskiej imprezie targach CineMart. Htówkowych obrazków, a przy tym zawsze (córka czeskich emigrantów) – zaska- w kategorii Najlepszy Pełnometrażowy Film Holland była jednym z gości specjalnych w najlepszej dziesiątce filmów w plebiscy- Sercem większości festiwali, i tak właśnie dobrane z dbałością o wysoki poziom arty- kuje wysokim poziomem i różnorodno- Dokumentalny, a od 1 marca dystrybu- imprezy, biorąc udział w wydarzeniu, które cie publiczności. W ramach tej samej sek- mamy w Rotterdamie, jest Konkurs Główny, styczny. I takie filmy – fabuły i dokumenty ścią gatunkową. Nie ma tu, nawet z oka- owany w polskich kinach przez Krakowską odbywa się tu cyklicznie, a kryje pod nazwą cji, tyle że wśród krótkich metraży, poka- który w powszechnej opinii uchodzi za naj- pokazujące współczesność przez pryzmat zji tegorocznego jubileuszu, czerwonego Fundację Filmową – przyp. red.). W pół- Freedom Lecture. W swoim odczycie zaty- zano bardzo interesującą animację Tomka bardziej hermetyczną część IFFR. W tym spraw i dramatów, z jakimi boryka się dzi- dywanu i wielkich gwiazd, ale jest dobra nocnej Syrii, w prowincji kontrolowanej tułowanym „O niebezpieczeństwach auto- Popakula Acid Rain (notabene film niemal roku wśród ośmiu rywalizujących tytu- siejszy świat – zgromadzono w Konkursie frekwencja, interesujące pofilmowe spotka- przez lokalną gałąź Al-Kaidy, Abu Osama rytaryzmu dla Europy”, przy wypełnionej w tym samym czasie prezentowany był na łów jury za najlepszy uznało film Present. Głównym oraz na pokazach dodatkowych. nia z twórcami i panele dyskusyjne (choćby wychowuje swoich ośmiu synów, aby uczy- do ostatniego miejsca sali, mówiła zarówno Sundance Film Festival). W sekcji Bright Perfect. chińskiej reżyserki Shengze Zhu. Nawet sekcja dziecięca oceniana przez tym razem z Siergiejem Łoźnicą na temat nić ich dżihadystami. Reżyser Talal Derki, o przeszłości, jak i teraźniejszości, wska- Future, skupiającej się na nowych, inte- W swoim uzasadnieniu przekonywało, że młodych widzów miała raczej przekonać jego Dnia Zwycięstwa). Do Genewy zapra- z narażeniem własnego życia, staje się na zując też pewne niebezpieczne korelacje resujących nazwiskach, na kinematogra- ten odważny obraz przenosi ich w miej- do tego, że animacja niekoniecznie służy sza się twórców, jak niedawno naszego dwa lata świadkiem codziennego funk- pomiędzy tymi dwoma porządkami. Poja- ficznej mapie pojawiła się Jaśmina Wójcik sca, w których nigdy nie byli. Te słowa to dobranockowej zabawie, ale może dawać Kubę Czekaja (w bloku jubileuszowym cjonowania rodziny fundamentalistów, wił się temat odpowiedzialności artysty, ze swoim dokumentem Symfonia Fabryki chyba najlepsze lapidarne podsumowanie dziesięciolatkom do myślenia, inspiro- przypomniano jego Baby Bumb, a w poza- oferując rzadki wgląd w to, co to znaczy konieczności zwracania przez niego uwagi Ursus, opowiadającym o jednym z naj- rotterdamskiego festiwalu, który w tym wać do pozytywnego, np. proekologicz- konkursowej sekcji Historia i Kino zna- dorastać w islamskim kalifacie. na niepokojące społeczne trendy, ale rów- większych zakładów produkcji ciągników roku przebiegał pod hasłem „feel IFFR”. nego działania, choć oczywiście nie musi lazła się Pamięć Kazimierza Karabasza), nież szereg uniwersalnych pytań związa- w Europie. Festiwal w Rotterdamie odważnie Fot. Materiały prasowe/IFFR (x2) Fot. Krakowska Fundacja Filmowa Fundacja Fot. Krakowska przestać bawić. proponujących inne spojrzenie, orygi- Janusz Kołodziej nych z tymi zagadnieniami. Jak chociażby zwraca się ku przyszłości, ale nie zapomina Kuba Armata

54 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 55 FESTIWALEPOLONICA ZA GRANICĄ

Sukcesy, nagrody, promocja polskiego POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE kina za granicą SUKCES KRYSTYNY swojego wystąpienia. W filmie Development Award. Taką lepszego pełnometrażowego Zimna wojna, reż. Paweł JANDY NA Krystynie Jandzie partnerują nagrodę co roku otrzymuje filmu animowanego na 33. Pawlikowski SUNDANCE m.in. Kasia Smutniak i wło- jeden z projektów biorących gali rozdania nagród Hiszpań- Na tegorocznym Festiwalu Fil- ski aktor Lorenzo de Moor. udział w CineMart (w tym skiej Akademii Sztuki Filmo- mowym Sundance (24 stycz- Nagroda dla Jandy to pierwszy roku było ich 16), targach wej. To najważniejsze hiszpań- nia – 3 lutego) Krystyna Janda polski sukces aktorski w histo- koprodukcyjnych organizo- skie nagrody związane otrzymała nagrodę aktorską rii festiwalu Sundance, a dla wanych przez festiwal. Jury z X Muzą przyznawane od 1987 za swoją główną rolę w filmie samej aktorki kolejna presti- w uzasadnieniu napisało, roku. Warto przypomnieć, że Jacka Borcucha Słodki koniec żowa nagroda w jej dorobku. że „wizualny styl reżyserki, w 2015 poprzedni obraz Pawła dnia. Obraz był prezentowany Sundance jest jednym z naj- jej determinacja i podejście Pawlikowskiego – Ida – rów- w konkursie World Cinema. ważniejszych na świecie do najnowszej historii kraju nież zwyciężył w Hiszpanii Bohaterka grana przez Jandę – festiwali kina niezależnego. sprawia, że jury jest pewne, w tej samej kategorii. ŁUKASZ ŻAL Maria Linde – jest poetką, Impreza wymyślona przez iż ten film przekroczy wiele NAJLEPSZY WEDŁUG polską Żydówką, która przed aktora Roberta Redforda granic”. Holenderska nagroda AMERYKAŃSKICH laty wyjechała z Polski, laure- odbywa się w miejscowo- wynosi 20 tys. euro i przy- OVER THE LIMIT OPERATORÓW atką Nagrody Nobla, autoryte- ści Park City w stanie Utah znawana jest koprodukcjom ZWYCIĘŻA olak otrzymał nagrodę ASC tem moralnym. Jej życie toczy w USA. Film Jacka Borcucha europejskim. Polską produ- W BUDAPESZCIE P(Amerykańskie Stowa się w rytmie włoskiej prowin- wejdzie do polskich kin 10 centką tego obrazu jest Iza- Polski dokument Marty Prus rzyszenie Autorów Zdjęć Fil cji, jednak zostaje wywrócone maja (dystrybucja Next Film). bela Wójcik z Apple Film. otrzymał główną nagrodę mowych) za najlepsze zdjęcia do góry nogami, gdy otrzy- w konkursie Naked Hope na w filmieZimna wojna Pawła muje wiadomość o pewnym zakończonym 3 lutego Buda- NAGRODA GAUDI DLA ZIMNEJ WOJNY Pawlikowskiego. Dotychczas tragicznym wydarzeniu. Pod NOWY PROJEKT OLGI ZIMNA WOJNA pest International Documen- ajnowsze dzieło Pawła Pawlikowskiego zostało wybrane najlepszym filmem europejskim żaden z naszych rodaków nie wpływem emocji, podczas CHAJDAS I JESZCZE DZIEŃ tary Festival. To już kolejna Nprzez Katalońską Akademię Filmową. Na stronie KAF można przeczytać: „Rewelacja festi zdobył tego trofeum. Łukasz uroczystości nadania tytułu NAGRODZONY ŻYCIA Z NAGRODAMI zagraniczna nagroda dla Over wali międzynarodowych, polska Zimna wojna Pawła Pawlikowskiego, została dostrzeżona przez Żal rywalizował z Alfonso Cua honorowego obywatela mia- NA CINEMART GOYA the Limit. Film jest niezwy- Akademię, która przyznała jej nagrodę dla najlepszego filmu europejskiego”.Zimna wojna po rónem (reżyserem, autorem sta, zamiast kurtuazyjnych Projekt filmu fabularnego Zimna wojna Pawła Pawli- kłym portretem rosyjskiej konała: Tamte dni, tamte noce Luci Guadagnino, Twarze, plaże Agnès Vardy i Nić widmo Paula scenariusza, a także autorem podziękowań Maria wygła- Olgi Chajdas Stale niestała kowskiego zdobyła nagrodę gimnastyczki artystycznej Thomasa Andersona. W tej samej kategorii nominowana była w 2015 rokuIda Pawlikowskiego, zdjęć do filmu Roma), Mat sza szokująco niepoprawną (ang. Stillborn) na 48. MFF Goya dla najlepszego filmu Margarity Mamun, ukazują- którą z kolei pokonało wówczas Wielkie piękno Paola Sorrentino. thew Libatiquem (Narodziny politycznie mowę. Od tego w Rotterdamie (23 stycznia – europejskiego, a Jeszcze dzień cym intymny dramat brutal- gwiazdy), Robbiem Ryanem momentu będzie doświad- 3 lutego) został wyróżniony życia Damiana Nenowa nych relacji, które prowadzą do (Faworyta) i Linusem Sandgre czać dotkliwych konsekwencji Eurimages Co-Production i Raúla de la Fuente dla naj- sukcesu. Węgierski festiwal co roku zaprasza do swoich sekcji pasującą do tego dobrego DRŻENIA NAJLEPSZE nem (Pierwszy człowiek). Na konkursowych najbardziej kre- filmu, a także za zaskakujące W PRADZE groda ASC to jedno z najbar RETROSPEKTYWA JERZEGO SKOLIMOWSKIEGO WE FRANCJI atywne i doceniane na świecie połączenie designu i oświetle- Kolejną zagraniczną nagrodę dziej prestiżowych wyróżnień eden z najwybitniejszych i najbardziej cenionych w świe filmy dokumentalne. nia uzupełniającego delikatny zdobyła etiuda ze Szkoły operatorskich na świecie. Jest Jcie polskich reżyserów – Jerzy Skolimowski – będzie miał ruch kamery”. Filmowej w Łodzi – Drże- przyznawana od 1987 roku. przegląd swojej filmowej twórczości w dwóch francuskich nia Dawida Bodzaka. Tym W poprzednich latach otrzy miastach. Od 14 marca publiczność obejrzy jego polskie, TEŻ COŚ DLA CIEBIE razem polska krótka fabuła mywali ją m.in. Roger Deakins jak i międzynarodowe dzieła w Cinémathèque Française MAM Z NAGRODĄ PROCH DOCENIONY wygrała na 14. Prague Short (Blade Runner. 2049, Skyfall), w Paryżu, w tym m.in. Barierę, Walkower, Start, Na samym W SERBII W BERLINIE Film Festival (23-27 stycznia), Emmanuel Lubezki (Zjawa, dnie, Ferdydurke, Cztery noce z Anną czy 11 minut, jak rów Na 12. Kustendorf Film & Na 17. Internationales Festival otrzymując Nagrodę Główną Birdman, Grawitacja, Drzewo nież jego szkolne etiudy, m.in. Hamlesia, Oko wykol, Pienią- Music Festival w Belgra- Zeichen der Nacht w Berlinie Konkursu Międzynarodowego życia) i Wally Pfister (Incepcja). dze albo życie i Erotyk. Do końca retrospektywy (24 marca) dzie (11-16 stycznia) wśród (18-21 stycznia) krótkometra- (w tym roku w Konkursie Dotychczas wśród Polaków twórca będzie uczestniczył w spotkaniach z widzami, nagrodzonych filmów znalazła żowy dokument Proch Jakuba pokazano 20 filmów z 17 kra- szansę na zdobycie tego wyróż a 17 marca poprowadzi specjalne master class. Z kolei się krótkometrażowa fabuła Radeja otrzymał Signs Award jów). Jury doceniło 21-minu- nienia mieli (bez powodzenia) 19 marca w Cinéma Lumière w Lyonie odbędą się pokazy fil Też coś dla ciebie mam dla filmu „w zaskakująco tak- towe Drżenia za „mocną Janusz Kamiński (sześciokrot mów Fucha i Latarniowiec. Warto dodać, że w październiku Iwa Kondefera. Ta etiuda towny sposób prezentującego i oryginalną wizję oraz głę- nie: Most szpiegów, Lincoln, ubiegłego roku Jerzy Skolimowski był gościem w Lyonie, pod z Wydziału Radia i Telewi- niepokojące aspekty rzeczywi- boko poetycką wrażliwość na Motyl i skafander, Szeregowiec czas 10. edycji Festiwalu Lumière, gdzie zaprezentowano jego zji UŚ w Katowicach otrzy- stości”. Ta etiuda z Wydziału młodzieńczą niestabilność Ryan, Amistad, Lista Schindle- dwa inne tytuły – Walkower oraz Start. Polski twórca jest we mała nagrodę Vilko Filača za Radia i Telewizji UŚ w Katowi- i zmienność”. ra), Paweł Edelman (dwukrot Francji dobrze znany, nie tylko w związku z częstą obecnością najlepsze zdjęcia, która trafiła cach, przez ostatnie dwa lata, nie: Ray, Pianista) i Dariusz na festiwalu w Cannes, ale szerzej, wśród kinomanów, niezwy do operatorki Natalii Pietsch. zdobyła blisko 30 rozmaitych Wolski (Karmazynowy przy- Jerzy Skolimowski kle doceniających jego artystyczny dorobek. Jury doceniło jej zdjęcia „za laurów na festiwalach w Polsce Oprac. Julia pływ). Fot. Jim Ruymen/Newscom/PAP, Łukasz Bąk/Kino Świat Fot. Jim Ruymen/Newscom/PAP, Fot. Borys Skrzyński/SFP nastrój i atmosferę idealnie i za granicą. Michałowska

56 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 57 RYNEK FILMOWY AJITH KRISHNAMOORTHY NAIR

nęła demokratyzacja rynku. W pew- że tuż po zakończeniu zdjęć producenci pomaga kolorystom w pracy, ale rzadko nie ludzkich emocji, a na ile nym momencie Resolve stał się na tyle mieli solidny materiał do pokazywania z niego korzystam, wolę myśleć i reago- to kwestia technicznej popularny, że więcej firm zaczęło go na festiwalach i spotkaniach branżo- wać po swojemu, a nie w odgórnie narzu- sprawności? kupować, oferując klientom połącze- wych, nie musieli czekać kilku tygodni cony sposób. Chciałbym, by moje projekty Wiele zależy od indywidualnego nie korekcji barwnej z przykładowo – na korekcję barwną w studiu. wyróżniały się spośród innych kreatyw- doświadczenia kolorysty, od tego, jak efektami specjalnymi. Musiałem ustą- nym podejściem, innym spojrzeniem. traktuje kolory i jak patrzy na świat. pić, przeprowadziłem się na dwa i pół Myślisz, że robienie korekcji barwnej Pochodzę z Indii, gdzie zupełnie inaczej Ja np. lubię w czasie wolnym malo- roku do Poznania, ale nie szło mi tak, w czasie rzeczywistym na planie to podchodzi się do kolorów i próbuję prze- wać i eksperymentować z mieszaniem jakbym sobie tego życzył, więc wró- przyszłość? kuć to na swoją korzyść w pracy kolorysty. kolorów. To mi bardzo pomaga, gdy ciłem do Warszawy. W międzyczasie Jestem o tym przekonany, ale musi jesz- siadam przed ekranem i zaczynam rynek znowu się zmienił, pojawiło się cze minąć trochę czasu, zanim takie A jaki kolor jest dla kolorysty naj- pracować. Staram się także oglądać jak wiele zleceń dla freelancerów. Szybko stanowiska pojawią się na szerszą skalę. trudniejszy? najwięcej filmów i seriali, wyciągać zacząłem zdobywać nowych klientów, To dodatkowy wydatek, należy inaczej Czerń i biel. Ludziom wydaje się, że czar- z nich to, co mnie interesuje, co zwró- a w trakcie pracy nad reklamą Żywca rozplanować miejsce na planie, więc no-białe filmy są proste, ale prawda jest ciło moją uwagę. Dzięki temu jestem poznałem operatora Tomka Naumiuka. nie wszyscy będą chcieli w to inwesto- zupełnie inna. Nie tylko z perspektywy także w stanie zaoferować coś operato- Dobrze nam się razem pracowało, wać, ale uważam, że wszystkie plusy kolorysty. Chodzi o uzyskanie odpowied- rowi, z którym pracuję, pokazać jakąś zaprzyjaźniliśmy się, więc polecił mnie przesłonią finansowe minusy. Zamie- nich kontrastów, żeby czarny wyglądał na ciekawą referencję wizualną. do serialu Diagnoza. Sprawdziłem się, rzam wprowadzać różne udoskonalenia, czarny, a nie mocny szary, a biały na biały, Ajith Krishnamoorthy Nair więc kiedy Tomek dostał pracę przy które mam nadzieję przekonają innych i żeby nie rozmywał nieco ciemniejszych Kolorysta i autor zdjęć powinni 1983 Netflixa, poszedłem za nim. do mojego pomysłu. Jednym z nich barw. To też kwestia tego, jak materiał mieć dobry kontakt? jest wielkość i waga systemu. Na planie został nagrany na planie. Jeśli operator nie Zdecydowanie. Tomka Naumiuka W tej branży znajomości to najlep- Obywatela Jonesa ważył dobre 40 kg, ale zarejestrował dobrze obrazu, nie wycza- znam, więc dobrze się rozumiemy sza waluta. Pełna zgoda, ale w pełni zapracowa- łem na zdobyte zaufanie. Przekonałem Tomka i produkcję Netflixa, żeby zain- KOLOR JEST stalować na planie system do korekcji barwnej mojego pomysłu. Nigdy wcześniej w Polsce koloryści nie pracowali na żywo, zawsze w studiach, w kontrolowanych warunkach. Efekty przeszły nasze najśmielsze oczekiwa- EMOCJĄ nia. W związku z tym, że trafiał do mnie sygnał prosto z kamery, mogłem od razu robić wstępną korekcję i wysy- Rozmowa z Ajithem łać efekty do wglądu Tomkowi, reży- serkom, aktorom. Mogli błyskawicznie Krishnamoorthy Nair, kolorystą skorygować ujęcie, zmienić światło itd. W ten sposób trafiłem na plan Obywa- filmów Obywatel Jones i Miszmasz, tela Jonesa pani Agnieszki Holland, któ- rej spodobały się te nowe możliwości. czyli Kogel Mogel 3 oraz serialu 1983 Tomek również kręcił ten film. Byłem James Norton w filmie przez cały czas na planie, w Polsce, na Obywatel Jones, o cię przywiodło do Polski? DaVinci Resolve, wszystko się zmie- Ukrainie, a niedawno zakończyłem reż. Agnieszka Holland Moja żona jest Polką. Pozna- niło, bo każdy mógł się na nim uczyć. finalną korekcję barwną projektu. liśmy się w Indiach i razem tu Wydałem wszystkie oszczędności, ale teraz jest już znacznie lżejszy i mieści ruję cudów. Chciałbym natomiast podej- i wymieniamy uwagami, ale jeśli przy- przyjechaliśmy. Mieszkam już dokonałem zakupu i niedługo później Obywatel Jones powstawał w trudnych się w torbie na laptopa. mować się różnych wyzwań. Niedawno chodzi mi pracować z nowym opera- Ctutaj od jedenastu lat. otworzyłem jednoosobowe studio do warunkach pogodowych. Jak twój sys- zakończyłem finalną korekcję barwną do torem, uważam, że moim zadaniem korekcji barwnej. Wydaje mi się, że tem sprawdził się w takiej sytuacji? Czym w takim razie jest dla ciebie komedii Miszmasz, czyli Kogel Mogel 3 jest wyjść mu naprzeciw, zrozumieć W Indiach również pracowałeś byłem jednym z pierwszych w Polsce. Bardzo dobrze, pracowaliśmy i w desz- kolor? Narzędziem? Emocją? Możli- Kordiana Piwowarskiego. To było zupeł- go, przyswoić jego styl, podejście, spo- w zawodzie kolorysty? czu, i w mrozie, i w śniegu. Byłem w nie- wością? nie inne doświadczenie niż przy 1983 czy sób pracy. W tej branży wiele zależy od Szkoliłem się w animacji i efektach Nikt inny nie pracował w pojedynkę? ustannym kontakcie z Tomkiem, nawet Emocją, zdecydowanie. Korekcja barwna Obywatelu Jonesie, ale równie satysfak- relacji z ludźmi, z którymi pracujesz. specjalnych, ale zawsze chciałem Korekcja barwna była domeną wiel- gdy odchodził daleko od monitora. polega na manipulowaniu emocjami, cjonujące. Film jest pełen ciepłych barw, Jestem gotowy chodzić na różne kom- zostać kolorystą. Tyle że marzenie to kich firm – The Chimney Pot, Alver- Przesyłałem mu zdjęcia Messengerem dodawaniu ich do ekranowych wydarzeń jaskrawych kolorów, pozytywnych emo- promisy, żeby mieć dobre kontakty ze urzeczywistniłem dopiero w Polsce. nii itd., ale przez jakiś czas szło mi na komórkę, a on mógł reagować. Albo lub ujmowaniu. Kolorem można to samo cji, swojskich klimatów. Cieszę się na taką współpracownikami. Nie wszystko ma W tamtych czasach do pracy w tym dobrze, świetnie się wyszkoliłem, m.in. odpisywał, że ma być chłodniej, cieplej ujęcie zrobić tak, że będzie straszne albo różnorodność w przyszłości. się w głowie. zawodzie trzeba było mieć dobre zna- w ICE International Colorist Academy itp. Wszystko zostało oczywiście wcze- nużące. Czerwień może oznaczać seks, jomości, ale gdy na przełomie dekad w Londynie, miałem sporo klientów. śniej poparte rozmowami o stylu wizu- grozę, niebezpieczeństwo, ale także ciepło Na ile ważna jest w tym zawodzie Rozmawiał

Fot. Sunil Nair Blackmagic wypuścił na rynek system Paradoksalnie, na przeszkodzie sta- alnym filmu. Plusem było również to, lub miłość. Istnieje specjalny wykres, który wrażliwość na kolory i różne odcie- Darek Kuźma Produkcja Pałka/Film Fot. Robert

58 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 59 RYNEK FILMOWY BREXIT A KINO

Wśród beneficjentów znaleźli wym wyzwaniem dla sektora po około 1500 funtów na osobę. filmowców w trakcie panelu się m.in. producenci filmu Ja, są ograniczenia w swobodnym Nie jest to koszt, który chcesz „The Creative Industries Bey- Daniel Blake Kena Loacha (100 przemieszczaniu się, pobycie ponosić” – dodaje. Uważa, że ond Brexit” w 2018, że to szansa OPUSZCZĄ UNIĘ tys. funtów dotacji) oraz studio i pracy. Brytyjske film i telewi- kraj przez ćwierć wieku praco- na współpracę Brytyjczyków Aardman Animations. Bez Kre- zja bazują w znacznej mierze wał na swoją silną pozycję lidera z resztą świata – Chinami, atywnej Europy ucierpi rów- na zagranicznych talentach – doskonałości. „Teraz to wszystko Ameryką Północną i Łacińską nież dystrybucja filmów bry- w niektórych sektorach nawet wyrzucamy” – stwierdza. oraz Indiami. Zdaniem lorda tyjskich w UE i na odwrót. 40 proc. pracowników to osoby Brexit to też inne uciążliwo- Davida Puttnama, prezesa Bry- Dla przykładu, sieć Curzon spoza Wielkiej Brytanii (głów- ści, np. związane z transpor- tyjskiego Stowarzyszenia Dys- EUROPEJSKĄ, w październiku 2018 – razem nie w postprodukcji, efektach tem sprzętu. Problem przy- trybutorów (FDA), to szansa na z 3 innymi dystrybutorami – wizualnych i animacji). To też bliża w „Guardianie” producent to, żeby rozwinąć „własny bry- uzyskała od Kreatywnej Europy freelancerzy zatrudniani do Jeremy Thomas (Ostatni cesarz, tyjski głos”. Tylko czy Brytania wsparcie w wysokości 551 200 konkretnych projektów. Pro- Dogman). – „Przed przystąpie- już go nie posiada? I czy Chiny euro na dystrybucję 10 euro- ponowane do tej pory przez rząd niem Wielkiej Brytanii do UE i Indie czekają na jej produkcje ALE NIE pejskich filmów (Curzon ma Theresy May rozwiązania branży miałeś ciężarówkę z 1000 róż- i twórców? prawa do 6 z nich). Co teraz? nie satysfakcjonują (wizy, ogra- nych elementów sprzętu filmo- Problemy i pytania się pię- Firma prowadzi też kina i plat- niczenia czasowe i limity zarob- wego. Wszystko musiało zostać trzą, rozwiązania są życzeniowe formę VOD, w obu miejscach kowe). „W naszej londyńskiej wyjęte, sprawdzone i z powro- lub częściowe (np. w kwestii szeroko obecne są europejskie siedzibie pracuje 1100 osób, tem zapakowane. Trwało to praw autorskich i licencji TV). produkcje. Obie te aktywności około 30 proc. z nich to oby- dniami. (…) Teraz wszystko to Ameryka z Wielkiej Brytanii nie EUROPĘ? uzyskiwały dotacje. „Staramy watele UE, w większości absol- działa w wyrafinowany sposób. zrezygnuje, chyba że… Może to się uzyskać jak najwięcej infor- wenci” – przybliża w „Guardia- Ale może już niedługo?”. czas, żeby w Hollywood gło- macji, ale w tej chwili sytuacja nie” William Sargent, dyrektor Rzadko w branży pojawiają śno mówić o polskich zachę- przypomina karuzelę, na któ- i współzałożyciel Framestore się pozytywne oceny brexitu. tach podatkowych? rej wszystko wiruje. Nie wia- (Grawitacja, Blade Runner Munira Mirza, doradczyni rexit dla brytyjskiej domo, co się stanie” – komen- 2048). „Ich utrzymanie (po rządu do spraw sztuki i filan- Dagmara kinematografii, całego Najpierw szok i niedowierzanie, potem próba tuje w „Screen Daily” Philip brexicie) wymagałoby inwestycji tropii, próbowała przekonać Romanowska tamtejszego sektora Mordecai, kierownik projek- audiowizualnego, chłodnej oceny szans i strat, wreszcie typowa tów cyfrowych Curzon. Firma Bto niepokojące wieści i duże miała rozszerzać swoją działal- wyzwania. Gdy politycy nie brytyjska rezerwa i powtarzanie, że cokolwiek ność na inne kraje UE. Na razie mogą dojść do porozumienia te plany wstrzymuje. Brexit najbardziej i nie został wykluczony naj- się wydarzy „zaadaptujemy się do zmian”. Wsparcie dla brytyjskiego czarniejszy scenariusz wyjścia sektora audiowizualnego to dotknie nie wielkie Wielkiej Brytanii z Unii Euro- może opuszczamy UE, ale nie ale mam nadzieję, że ludzie przejściowy do grudnia 2020 również, co BFI podkreśla od pejskiej – bez umowy, twardy Europę” – przekonywała w roz- spróbują zrekompensować tę roku. Późniejszy akces miał początku, dotacje w ramach brytyjskie studia, ale kino brexit – niepewność wśród mowie z „Deadline Hollywood” straszną pustkę, którą stworzyli być negocjowany (przy zain- Europejskiego Funduszu Roz- tamtejszych filmowców nara- Harriet Finney, dyrektor spraw politycy”. teresowaniu obu stron). Dziś woju Regionalnego oraz Euro- artystyczne sta, a nastroje zdają się coraz zewnętrznych w BFI, oznajmia- Bez wątpienia brexit naj- BFI informuje, że w przypadku pejskich Funduszy Struktural- bardziej morowe. Z roku na rok, jąc jednocześnie, że rząd brytyj- bardziej dotknie nie wiel- twardego brexitu, bez dodatko- nych i Inwestycyjnych. Zyskują po referendum, atmosfera na ski podpisał w lutym Konwen- kie brytyjskie studia, takie wych uzgodnień, możliwe jest na nich regionalne fundusze panelach poświęconych skut- cję Rady Europy o Koprodukcji jak Pinewood i Shepper- natychmiastowe zakończenie i klastry filmowe. Przykładem kom brexitu dla brytyjskiej Filmowej. „Przywiązujemy ton, rezerwowane na długo uczestnictwa Wielkiej Bryta- może być Yorkshire Content kinematografii (m.in. na Lon- ogromną wagę do kreatywnych do przodu przez Hollywood nii w Kreatywnej Europie, już Fund, który w 2012 roku otrzy- dyńskim Festiwalu Filmowym) i biznesowych relacji Wielkiej (w mocy pozostaną wprowa- 29 marca 2019. Nie wiadomo, mał 14,4 mln funtów dotacji. gęstniała. Ostatnio Brytyjski Brytanii z naszymi europej- dzone w 2006 programy zachęt czy brytyjskiemu rządowi uda Pieniądze te wsparły reali- Instytut Filmowy (BFI), który skimi i międzynarodowymi podatkowych), ale kino arty- się taką stratę zrekompenso- zację 38 filmów i produkcji od pierwszych tygodni po wyni- przyjaciółmi i partnerami” – styczne, europejskie, dys- wać, chociaż poczyniono obiet- TV (w tym m.in. popular- kach głosowania z 2016 roku dodawał Ben Roberts, zastępca trybucję i promocję, a także nice – przynajmniej wobec tych nego serialu Peaky Blinders). podjął starania mające zabez- dyrektora generalnego BFI. We regionalny rozwój. Wszystkie podmiotów, których wnioski W regionie powstało studio pieczyć interesy brytyjskich fil- wrześniu 2018 w „Guardianie” uzależnione od programów zostały ostatnio zaakcepto- filmowe i znacznie wzrosły mowców, wysłał silną delegację Danny Boyle, który w kopro- UE. Jeszcze w październiku, wane. Słyszy się, że niektórzy inwestycje (150 mln funtów), na Berlinale. Zamiast corocz- dukcji z Włochami zrealizo- na Londyńskim Festiwalu producenci przenoszą się ze a także wpływy (GVA, wartość nych nieformalnych brunchy wał serial Trust, nawoływał: Filmowym, przedstawiciele swoją działalnością do Irlandii. dodana brutto, wzrosła o 45 zorganizowano zamknięte spo- „Liczę, że filmowcy, scenarzyści brytyjskiego oddziału Kre- Od 2007 do 2017 roku Kre- mln funtów). Ten sam fundusz tkania brytyjskich producen- i dziennikarze będą próbowali atywnej Europy zachęcali do atywna Europa (wcześniej umożliwił też budowę Titanic tów i dystrybutorów z przed- obejść brexit. (…) W tej chwili składania wniosków na kolejną MEDIA) wsparła brytyjskich Studios w Belfaście, gdzie reali- stawicielami największych wydaje się, że coś zostało prze- sesję. Sądzono, że partnerstwo filmowców, twórców gier i tele- zowana jest m.in. Gra o tron. Fot. Chris Lawton/Unsplash

Fot. Sara Kurfeß/Unsplash kontynentalnych firm. „Być rwane, a my jesteśmy zagubieni, utrzymane zostanie przez okres wizji na kwotę 300 mln funtów. Największym postbrexito-

60 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 61 RYNEK FILMOWY LIGHTCRAFT

Diablo. Wyścig o wszystko, reż. Michał Otłowski, Diablo. Wyścig o wszystko, Daniel Markowicz reż. Michał Otłowski, Daniel Markowicz

ałożony w 1997 roku przez stacji benzynowej, pościg helikopterowy, mogę zdradzić szczegółów” – ekscytuje się Daniela Markowicza, ambit- dynamiczne wyścigi, tricki kamerowe, Markowicz. „Pierwszy to angielskojęzyczna nego studenta Akademii Sztuk ujęcia z dronów i wiele innych atrakcji”. Firma nawiązała produkcja we współpracy z Netflixem, Pięknych, Lightcraft stał się przez Markowicz przyznaje, że nie mógłby przeznaczona od razu na rynek międzyna- Zostatnie dwie dekady jednym z filarów EFEKTOWNIE wziąć na siebie tylu obowiązków, gdyby nie współpracę rodowy, drugi – animacja komputerowa dla rodzimej branży postprodukcyjnej, spe- doświadczenie zdobyte przez dwie dekady dzieci i młodzieży, największy taki projekt cjalizując się w ujęciach efektowych dla rozwijania renomy Lightcraftu. „Pierw- w historii Polski, również przeznaczony wszelkiej maści projektów audiowizual- szym przełomem dla firmy była współ- z zagranicznymi do globalnej dystrybucji. Produkujemy nych. Choć w portfolio firmy można zna- praca z The Chimney Pot we wczesnych go razem z Amerykanami, w dubbingu leźć tysiące spotów reklamowych i setki latach dwutysięcznych, później związali- gigantami wystąpią A-klasowe gwiazdy” – kontynuuje wideoklipów, Markowicz i jego współpra- I EFEKTYWNIE śmy się m.in. z WFDiF i panem Włodzi- założyciel i siła napędowa Lightcraftu. – „To cownicy dążyli w zasadzie od początku do mierzem Niderhausem. Zrobiliśmy razem – 20th Century gigantyczny potencjał, z początku ta świa- zaistnienia w świecie kina. Cel został osią- wiele ciekawych projektów, w tym łączącą domość trochę nas przytłoczyła. Musieli- gnięty już jakiś czas temu, Lightcraft reali- Dla Lightcraftu – jednej z najstarszych historię sztuki z technologią cyfrową Pol- Fox i Netflixem śmy zrobić rachunek sumienia, przemyśleć zował efekty do kilkudziesięciu produkcji skę Niepodległą z cyklu »Historia w oży- nasze możliwości oraz zasoby ludzkie, ale filmowych, od Róży Wojciecha Smarzow- i najbardziej zasłużonych polskich wionych obrazach«. Od każdego partnera zmieniliśmy przy okazji również sposób skiego i Jezioraka Michała Otłowskiego po uczyliśmy się czegoś nowego, co pozwalało myślenia o branży i naszym w niej miejscu. Ostatnią Rodzinę Jana P. Matuszyńskiego firm zajmujących się postprodukcją, nam rozwijać się organicznie” – wspomina obsługujemy na wyłączność, a dzięki temu, Porównałbym to do podejścia CD Projekt i nieukończoną jeszcze Dolinę Bogów Lecha założyciel firmy Lightcraft. – „Przyglą- że nie mamy takiego kotła reklamowego, do Wiedźmina. Chcemy pokazać się z jak Majewskiego. Firma nawiązała także współ- animacją i efektami wizualnymi damy się też uważnie temu, co dzieje się na możemy dobrze obsłużyć wszystkich zle- najlepszej strony, zrobiliśmy kilka minut pracę z zagranicznymi gigantami, wśród świecie. Kiedyś byliśmy zdeterminowani, ceniodawców. Tak według naszej opinii animacji, które spotkały się z olbrzymim nich studiem 20th Century Fox i Netflixem, – rok 2019 może okazać się przełomowy. by naszą siłą był ogrom pracowników, ale działają dziś najlepsi na świecie. Można odzewem na świecie, a teraz przygotowu- a Markowicz zaczął coraz odważniej dzia- w pewnym momencie zrozumieliśmy, że to wtedy myśleć poważniej o innych projek- jemy grunt pod produkcję, która wystar- łać jako producent. polską firmą postprodukcyjną – Platige dostrzegli w nim potencjał na uniwersalne błąd. Zrobiliśmy restrukturyzację i obecnie tach, pracować z pełną zapału, kreatywną tuje na przełomie pierwszego i drugiego W tej roli założyciel Lightcraftu jest Image. kino i zakupili licencję. Tyle że film zdu- Lightcraft to core team oraz pracownicy ekipą, której się po prostu i naprawdę chce”. kwartału 2019 roku. Wiem, że tworzymy obecnie znany głównie z eksperymental- Pierwszym krokiem na tej drodze ma być bbingują i pokażą jako anglojęzyczny”. projektowi, zatrudniani na określony czas”. Co prowadzi do drugiego spodziewanego historię”. nego Photonu Normana Leto, który ukazał Diablo. Wyścig o wszystko Michała Otłow- Co ciekawe, projektem Diablo nikt Długoterminowa strategia firmy zakłada przełomu w dziejach firmy? „Pracujemy w szalenie złożonej formie humanistyczne skiego i Daniela Markowicza, pionierski z początku nie był zainteresowany. „Cho- też wchodzenie w więcej projektów mię- nad dwoma dużymi projektami, ale nie Darek Kuźma piękno wielkiej nauki. Z kolei tworząca na na polskim gruncie film sensacyjny o nie- dziłem po różnych firmach, rozmawiałem dzynarodowych. Markowicz wyraźnie ogół niewidzialne efekty wizualne ekipa legalnych wyścigach samochodowych, z producentami, scenarzystami, kierowni- podkreśla, że w przeciwieństwie do innych Lightcraftu pozostaje zazwyczaj w cie- czerpiący garściami z zachodniego kina kami produkcji, ale nikt nie wierzył, że to polskich firm działających na obszarze niu sukcesów filmów, do których doło- gatunkowego, lecz osadzony w rodzimych się może udać. Albo sugerowano mi, że taki postprodukcji, animacji i efektów wizual- żyła swoje kilka cegiełek. Istnieją jednak realiach. „To nie kopia Szybkich i wście- film będzie miał absurdalny budżet rzędu nych, Lightcraft nie był nigdy zaintereso- wyjątki od tej reguły, choćby Ostatnia kłych, ale rozrywka z wysokiej półki, nawią- 20 mln złotych” – wspomina z uśmiechem wany wyłącznie tworzeniem gier, a rynku Rodzina. Po opublikowaniu materiału zująca do popularności kina samocho- Markowicz. – „Podziałało to na mnie jak reklamy nie traktował jako jedynego celu. uświadamiającego ilość i jakość efektów dowego, również klasyków jak Znikający płachta na byka, zawziąłem się, stworzy- „Na całym świecie to zupełnie normalne, wizualnych w filmie, cały kraj zachwycił punkt” – wyjaśnia Markowicz. Na ekranie liśmy z reżyserem Michałem Otłowskim ale w Polsce panuje jakieś dziwne przeko- się możliwościami firmy. „Mimo upływu hardzi mężczyźni, piękne kobiety, luksu- scenariusz, znalazłem inwestorów i pilo- nanie, że jak ktoś robi reklamy, to musi lat, w duszach gra nam wciąż młodzieńczy sowe auta, niebezpieczna prędkość i około towałem projekt do samego końca, do robić reklamy, a jak ktoś siedzi w filmach, bunt, wspomnienie odkrywania piękna 300 ujęć efektowych, z czego kilkadziesiąt ostatnich prób i szlifów dźwiękowych”. to powinien siedzieć tylko w filmach. My kina w filmach autorskich. Zawsze mieli- zrealizowały firmy amerykańskie. „Wierzę, Pilotowanie oznacza w tym przypadku stoimy z punktu widzenia rodzimych firm śmy słabość do projektów artystycznych” – że jest w Polsce miejsce na takie filmy, że współpracę reżyserską, kierownictwo pro- trochę w rozkroku, podchodzimy do reali- tłumaczy Markowicz. Lightcraft zdaje się nie musimy zachwycać się tylko pomy- dukcji, przyjęcie na siebie producenckiego zacji reklam z wielkim szacunkiem, ale jednakże wkraczać w nową fazę działal- słami innych” – kontynuuje Markowicz. – brzemienia oraz, co oczywiste, nadzoro- pociągają nas dłuższe formy” – objaśnia ności, która może sprawić, że zacznie być „Jeszcze przed ukończeniem postprodukcji wanie realizacji efektów wizualnych. – Markowicz. „W trakcie rozwijania firmy Photon, reż. Norman Leto Fot. Kino Świat (x3) kojarzony na równi z najbardziej znaną pokazaliśmy Diablo Amerykanom, którzy „Mamy kraksy samochodowe, wybuch znaleźliśmy świetnych partnerów, których Fot. Alter Ego Pictures

62 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 63 RYNEK FILMOWY VLADEK JUSZKIEWICZ

Co masz konkretnie na Co to znaczy? Imałem się różnych zajęć, myśli? Tutejsi widzowie lubią wyjść przez chwilę organizowa- Ceny licencji. Nie rozumiem, z kina z poczuciem, że jest łem tzw. imprezy polonijne, dlaczego te kwoty są narzu- nadzieja na lepszą przyszłość. jak również koncerty pol- cane indywidualnie. Jeżeli Wielokrotnie spotykałem się – skich artystów dla szerokiej FESTIWAL już muszą być, to powinna w trakcie trwania festiwalu – publiczności – nie tylko polo- byś jakaś stała stawka od z opiniami typu: ,,Obejrzałem nijnej – m.in. koncert Ewy filmu czy pokazu. Produ- już dwa filmy i więcej nie dam Demarczyk. A festiwal naro- cenci czy dystrybutorzy rzu- rady. Za dużo zła i smutku”. dził się z potrzeby zrobienia cają często ceny z kosmosu, Jako dyrektor mogę jedy- czegoś uniwersalnego, czegoś żądając np. tysiąca dola- nie tłumaczyć i zapewniać, że dla wszystkich. TO FORMA rów za jednorazowe poka- poziom wszystkich obrazów zanie filmu. Zamiast wydać jest niezwykle wysoki. Pamiętasz początki festi- te pieniądze na promocję walu? polskiego filmu na miejscu, Hit? Tak, patrzyli na mnie jak musimy je przeznaczyć na Przez 19 lat pokazaliśmy na wariata. Pytali z niedo- PROMOCJI opłacenie licencji. ponad 800 filmów, w tym wierzaniem: po co mi festi- ponad 300 fabuł – nie potra- wal polskiego kina w Holly- Rozmowa z Vladkiem Juszkiewiczem, Jakie polskie filmy cieszą fiłbym wyłonić jednego wood? Urządziłem urodziny się największym uznaniem tytułu, który z perspektywy i poprosiłem, żeby zamiast założycielem i dyrektorem Festiwalu Polskich amerykańskich widzów? tych wielu lat byłby najważ- prezentów goście zrobili Branża, ludzie związani ze niejszy... Każdego roku co donacje na festiwal. Zebra- Filmów w Los Angeles sztuką i kulturą, chodzą innego jest w grze, inne toczą łem wówczas 800 dolarów i oglądają międzynarodowe się dyskusje. i tak się zaczęło. Teraz na obisz festiwal produkcje z potrzeby serca, takich imprezach zbieram w Los Angeles, ale regularny widz jest roz- Jak finansujesz swój festi- dużo więcej. Czas pokazał, czyli w mieście, kapryszony. Przebić się tutaj wal? że to było potrzebne i ważne które „stoi” fil- z obrazem obcojęzycznym Kombinuję. W USA to norma. także dla Polonii – poma- Rmem. Czy to nie zbyt... jest naprawdę ciężko. Jak (śmiech) W dużej mierze gamy współtworzyć kultu- ...ryzykowne? Myślę, że pol- pokazują badania, Ameryka- opieramy się na datkach ludzi Naszym celem jest próba rową i tożsamościową wspól- ska kinematografia ma wiele nie nie za bardzo lubią czytać prywatnych. Jedyną instytu- notę, solidaryzujemy się za do zaoferowania tej amery- napisy. Najczęściej wybierają cją, która nas tu na miejscu sprawą kina. kańskiej. Dla mnie festiwal kino ze względów rozryw- wspiera, jest Polam – polsko- dialogu z amerykańskimi to forma promocji. Poza tym kowych. Nasza publiczność -amerykańska unia kredy- To są najważniejsze cele? naszym celem nie jest inicjo- jest mieszana, ale ta, która towa. Oni od początku wie- odbiorcami, w tym z Polonią Tak. Jeśli chodzi o Polonię – wanie rywalizacji, tylko próba do nas przychodzi ceni filmy rzyli w ideę festiwalu i byli szczególnie to młode poko- dialogu z amerykańskimi przede wszystkim lekkie. naszym pierwszym spon- lenie – tutaj w grę wchodzą odbiorcami, w tym z Polonią. Wśród widzów amerykań- sorem. Jest też oczywiście łeś zauważyć jakąś różnicę nauki pracowałem już jako również kwestie językowe. skich popularne są komedie, wsparcie z Polski, bez którego w podejściu Amerykanów menadżer chóru. Po „wymu- Znajomość języka polskiego Los Angeles to z pewnością Polonia wybiera seanse doty- nie mielibyśmy dziś takiej i Polaków do tego typu szonej” przeprowadzce do wśród przedstawicieli naj- wyjątkowe miejsce. czące historii i przeszłości, pozycji. Możemy liczyć na wydarzenia. Warszawy zostałem menadże- młodszego pokolenia Pola- Jest rozległe, poza tym nie ma z kolei młodzież – tak polo- Senat RP i SFP. Jeżeli chodzi W Polsce praktycznie nie ist- rem Maryli Rodowicz. ków w USA jest bardzo tutaj polskiej prasy. Rokrocz- nijna, jak i amerykańska – o PISF, to już tutaj nie jest tak nieje pojęcie filantropii – przy różna. Od poziomu zero do nie robiąc festiwal, musimy szuka filmów traktujących dobrze, a przecież Instytut czym mówimy o festiwalu fil- Nie zostałeś inżynierem? płynnej, literackiej polsz- starać się, by zainteresować o współczesnym życiu w Pol- ma w swoim statucie promo- mowym, więc chodzi o filan- Mam dyplom i to wszystko. czyzny. Dzięki napisom nie naszym festiwalem amery- Vladek Juszkiewicz sce. Ale nawet dzieła histo- cję polskiego kina za granicą. tropię na dużą skalę. W USA Kultura wciągnęła mnie na ma bariery językowej, ale też kańską prasę. To nie jest takie ryczne mogą być zrozumiałe, Nigdy do końca nie wiemy, ile to podstawa egzystencji dla dobre. Prócz promowania dzięki temu, że te filmy są po oczywiste, że jak napiszą raz, to o ile twórcy zdadzą sobie pieniędzy dostaniemy. W tym wielu ludzi i ich inicjatyw. gwiazd działałem również polsku, można sobie przyjść będą pisać zawsze. Na wyda- tu kosztuje. Koszt banerów to pozycję wśród festiwali sprawę, że nie wszyscy muszą roku decyzja o dofinansowa- W Stanach biznes inwestuje w Radzie Naczelnej Zrze- i posłuchać, jak ta mowa rzenie związane z filmem wielka suma. Jesteśmy jedy- obcojęzycznych w Los znać polską historię. Zawsze niu została ogłoszona pod w kulturę. szenia Studentów Polskich brzmi w rzeczywistości. Kul- trzeba mieć pomysł, bo łącznie nym narodowościowym festi- Angeles, czujemy wsparcie ze przytaczam recenzję kry- koniec roku, na ponad dwa na Wydziale Zagranicznym. tura narodowa to też język. w Los Angeles odbywa się 300 walem, który taką reklamę tu strony miejscowych władz. tyka filmowego z USA, który miesiące od zakończenia festi- Jak to się stało, że tu przy- Zajmowałem się wymianą A na tęsknotę za krajem festiwali rocznie. Są to imprezy stosuje. Gorzej ze wsparciem, które napisał o Ogniem i mieczem walu. Została nam przyznana jechałeś? kulturalną zespołów i szkół nakłada się często tęsknota za różnego rodzaju, od lokalnych mogłoby płynąć ze strony w samych suprelatywach, tyle dotacja w wysokości 4 proc. Podczas studiów na Poli- artystycznych. Stan wojenny językiem. Dzięki festiwalowi po światowe o zasięgu między- Robisz swój festiwal już krajowych producentów. To że zakończył swój materiał zaplanowanego budżetu – 16 technice Szczecińskiej nale- to wszystko oczywiście prze- można kultywować swoją narodowym. I dobrze – wspa- prawie 20 lat. dziwne, ale nikt nie traktuje zdaniem: „Gdybyśmy jeszcze tys. złotych. żałem do chóru tej uczelni. rwał, a mnie po raz kolejny miłość do kraju. niale żyć w mieście, które ma I cieszę się, że znaleźliśmy nas jako formy czy platformy tylko wiedzieli, o co chodzi”. Śpiewanie stało się szybko „zmusił” do wyjazdu. Do bogatą ofertę kulturalną. Tyle swoje stałe miejsce i jesteśmy do promocji polskiego kina na Poza tym, polskie filmy cza- Organizując rokrocz- moją pasją, zresztą nie tylko Ameryki przyjechałem Rozmawiała

Fot. Clinton Wallace/Zuma Press/Splash News/East News Press/Splash Fot. Clinton Wallace/Zuma że reklama naprawdę sporo rozpoznawalni. Mamy wysoką Zachodzie. Szkoda. sami są zbyt mroczne. nie duży festiwal, musia- śpiewanie – pod koniec jako turysta w 1982 roku. Anna Serdiukow Fot. Neil Soni/Unsplash

64 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 65 RYNEK FILMOWY SPORTOWCY NA EKRANIE

Jakub Gierszał w filmie Najlepszy, reż. Łukasz Palkowski Z kolei w Bokserze małą rólkę zagrał Marian Łącz, były piłkarz i reprezentant Polski, który w trakcie występów na boisku pojawiał się równocześnie na deskach teatrów. Zapamiętany głównie z produkcji Stanisława Barei (zagrał choćby w Misiu i Alternatywach 4) oraz roli zbój- nika Słowaka z Janosika, Łącz miał naj- dłuższą i najbardziej eklektyczną karierę ze wszystkich polskich sportowców. Wśród kilkudziesięciu tytułów, w których zagrał, znaleźć można takie klasyki, jak Gorączka Agnieszki Holland czy Kochaj albo rzuć Sylwestra Chęcińskiego (kultowa postać Jerzy Kulej i Jan Szczepański organizatora pogrzebu Johna Pawlaka). w filmiePrzepraszam, czy tu biją?, Interesująco potoczyła się też kariera Pio- reż. Marek Piwowski tra Pręgowskiego. Niegdysiejszy mistrz Warszawy juniorów i wicemistrz senio- rów w zapasach klasycznych zrezygnował tach Romana Polańskiego, Borysie Godu- Agnieszka Rylik (Superprodukcja) itp. Lista ze sportu na rzecz aktorstwa. Zadebiuto- nowie Siergieja Bondarczuka czy Aniele jest długa. Zdarza się, że taki epizod staje wał u Krzysztofa Zanussiego w Barwach śmierci Boba Misiorowskiego (jako goryl się kultowy, jak w przypadku pięściarza MISTRZOWIE SPORTU ochronnych, ale miejsce dla siebie znalazł postaci Rutgera Hauera). Jako ciekawostkę i medalisty olimpijskiego Krzysztofa Kose- w świecie seriali, od Zmienników po Pit- należy traktować natomiast występ Kazi- dowskiego w Chłopaki nie płaczą („Pan bulla i Ranczo. mierza Deyny w Ucieczce do zwycięstwa daje piątaka, a cwaniak trzydzieści”), lub Johna Hustona. Polski piłkarz zagrał pol- występu słynnych piłkarzy – Radosława RZUT TAŚMĄ skiego piłkarza, więźnia nazistowskiego Majdana i Jana Tomaszewskiego – w rolach W FILMACH Wymieniając profesjonalnych sportow- obozu, który wraz z innymi – granymi ekspertów rozmawiających w jednym ców, których filmowe występy zapisały zarówno przez aktorskie gwiazdy – Sylve- z odcinków Barw szczęścia o homofobii medialnego. I zdecydowanie w rolach się na dłużej w historii polskiego filmu, stra Stallone’a oraz Michaela Caine’a, jak w piłce nożnej. Przeważnie są to jednak Lista zawodowych polskich sportowców, pobocznych. Ewentualnie zadowalali się nie wolno naturalnie zapominać o wie- i słynnych piłkarzy – Pelégo czy Bobby’ego mało znaczące rólki. Zapewniają rzecz epizodami-ciekawostkami, jak Jerzy Gór- lokrotnym medaliście mistrzostw świata Moore’a – bierze udział w meczu z dru- jasna odrobinę ekscytacji fanom oraz którzy próbowali sił przed kamerami, ski, który w opowiadającym o jego doko- i Europy w judo Rafale Kubackim oraz żyną niemiecką. samym zainteresowanym, którzy zyskują naniach Najlepszym pojawił się na chwilę utytułowanym dyskobolu Dariuszu Juzy- nowe doświadczenie, lecz szybko zostają nie jest tak długa jak w przypadku w roli sędziego zawodów. szynie. Panowie spotkali się na planie Quo WYSTĘP KARNY zapomniane. vadis Jerzego Kawalerowicza, imponując I właśnie na ciekawostkach kończą się na Trudno się dziwić, że filmowcy wykorzy- Amerykanów czy Brytyjczyków, jednak KULĄ W FILM tężyzną fizyczną. Pierwszy zagrał Ursusa, ogół występy polskich sportowców, którzy stują sławę sportowców do puszczania oka Do najbardziej pamiętnych dokonań pol- sługę Ligii, drugi gladiatora Krotona. O ile nierzadko grają siebie lub alternatywne do widza. Albo że obsadzają ich w rolach zawiera sporo pamiętnych ról. skich sportowców należy zaliczyć role olim- jednak Kubacki nie rozwinął nigdy aktor- wersje siebie. Piłkarz Władysław Żmuda stricte fizycznych, to w końcu wymarzeni pijczyków – Jerzego Kuleja i Jana Szcze- skiego flirtu, tak Juzyszyn do dziś konty- (Chłopaki nie płaczą Olafa Lubaszenki), ochroniarze (grywał ich bokser/kickboxer d premiery Underdoga Macieja pływakiem i mało zabrakło, by reprezento- pańskiego – w gatunkowym Przepraszam, nuuje romans z kinem i telewizją. Choć bramkarz Jerzy Dudek (serial Barwy szczę- Przemysław Saleta), trenerzy (Krzysztof Kawulskiego, pierwszego pol- wał Wielką Brytanię na Igrzyskach Olimpij- czy tu biją? Marka Piwowskiego. Bokserzy grywa przeważnie fizjonomią – gangsterów ścia), siatkarz Łukasz Kadziewicz (serial Włodarczyk w serialu M jak miłość) czy skiego filmu o MMA, upłynęło skich w konkursie skoków do wody. wcielili się w inspektorów milicji w starciu (Superprodukcja Juliusza Machulskiego), Niania w wielkim mieście), kickboxerka nauczyciele WF-u (zapaśnik Andrzej Supron już na tyle dużo czasu, że o dru- Amerykanie i Brytyjczycy mają rzecz z pewną złodziejską szajką, a ich obecność wikingów (Stara Baśń Jerzego Hoffmana), w Klasie na obcasach). Skoro jednak Grze- Ogoplanowej roli mistrza mieszanych sztuk jasna znacznie bardziej chlubne tradycje była jednym z elementów wielowarstwo- goryli (Kariera Nikosia Dyzmy Jacka Brom- gorz Królikiewicz mógł obsadzić w Sąsia- walki Mameda Khalidova nikt już nie pisze pod względem celuloidowego bądź cyfro- wej struktury filmu. Szczepański zaliczył skiego), ochroniarzy (Volta Machulskiego) dach strongmana Mariusza Pudzianow- w kategoriach wydarzenia medialnego. Stała wego unieśmiertelniania sportowców w fil- kilka innych uznanych fabuł, wliczając w to czy policjantów (serial Pierwsza miłość) – skiego w kontrowersyjnej roli księdza, jest się faktem. Słynny zawodnik został zarazem mach. Od medalisty olimpijskiego i rekor- Powrót Filipa Bajona, gdzie wystąpił też zdarzają mu się nieco odmienne role, jak to znak, że może warto zacząć próbować dopisany do relatywnie krótkiej listy spor- dzisty w pływaniu Johnny’ego Weissmullera, inny mistrz boksu, Zbigniew Pietrzykowski. chociażby brat Czereśnia w Jasminum Jana nowych rozwiązań. Jak w przygotowywa- towców, którzy postanowili zakosztować fil- którego świat pokochał w roli Tarzana, po W kontekście tego sportu należy wspomnieć Jakuba Kolskiego. nym filmie Serce do walki Kacpra Anuszew- mowego bądź serialowego doświadczenia. mistrza sztuk walki Chucka Norrisa, który także o kolejnym olimpijczyku, Leszku Dro- Z kolei najbardziej znanym rodzimym skiego, w którym główną rolę wracającego Czas pokaże, czy będzie to dla niego wyłącz- stał się ikoną amerykańskiego kina akcji. goszu, który miał na swoim koncie i małe sportowcem w produkcjach zagranicznych na szczyt kickboxera zagra prawdziwy kick- nie jednorazowa przygoda, tak jak w przy- Od autoironicznego występu legendarnego rólki u Andrzeja Wajdy w Polowaniu na był Władysław Komar, mistrz olimpijski boxer – Łukasz Wabnic. Kwestię jakości padku wielu jego kolegów i koleżanek, czy koszykarza Michaela Jordana w Kosmicz- muchy oraz Krajobrazie po bitwie, i epi- w pchnięciu kulą, który po zakończeniu tej produkcji będzie można zweryfikować może jednak Khalidov zasmakuje w wystę- nym meczu po zakończoną sensacją karierę zody bokserów w filmach, w których boks kariery odkrył w sobie żyłkę showmana. dopiero w ciągu najbliższych kilkunastu powaniu przed kamerami. A może okaże filmową byłego futbolisty O.J. Simpsona. grał ważną rolę – przełomowym Bokserze Wielu widzom kojarzy się dzisiaj z kulto- miesięcy, ale już teraz brawa za odwagę! się, że za kilkanaście lat będzie postrzegany W Polsce sportowcy nigdy nie mieli w tym Juliana Dziedziny oraz Mojej krwi Marcina wym epizodem Uszata, więźnia szydzą- I w sporcie, i w kinie nie da się wygrać bez głównie przez dokonania filmowe. W końcu kontekście większej siły przebicia, na prze- Wrony. W tym ostatnim wystąpili także Jan cego z protagonisty Kilera Juliusza Machul- podejmowania ryzyka. dzisiaj niewielu pamięta, że etatowy twar- strzeni dekad byli zatrudniani głównie dla Szczepański, Krzysztof „Diablo” Włodar- skiego („To jest Kiler? To jakaś popierdółka, Dariusz Juzyszyn na planie filmu Fot. Cezary Jaworski/SF Kadr, Zenon Zyburtowicz/East News Fot. Cezary Jaworski/SF Kadr, Fot. Robert Pałka/Materiały prasowe/Dystrybucja Mówi Serwis Pałka/Materiały Fot. Robert dziel kina akcji Jason Statham był świetnym warunków fizycznych bądź potencjału czyk i inni pięściarze. a nie Kiler!”), ale zagrał również w Pira- Stara Baśń, reż. Jerzy Hoffman Darek Kuźma

66 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 67 NA POCZĄTKU BYŁ DOKUMENT SIŁA KAMERY część II Co jest najważniejsze w produkcji dokumentu? Jak postępować z materią, którą stanowi rzeczywistość? Na jakie pytania powinien odpowiedzieć sobie twórca, nim przystąpi do pracy na filmem? Wszystko może się przytrafić, Krzysztof Wierzbicki reż. Marcel Łoziński

rążąc dalej temat „film a rze- filmowego dokumentalisty”). Czyli temat wiem (o dyrektorze pewnej fabryki, który cja filmu pada na bruk. Poza tym ta metoda Wanda Gościmińska, czywistość”, warto prześledzić powstaje przy biurku, zaczyna się od jakiejś walczy z mafią partyjną) i Murarz (o robot- jest – poza wybitnymi wyjątkami – łatwizną. włókniarka, reż. Wojciech wszystkie etapy realizacji filmu myśli ogólnej, problemu, który chciałoby się niku, który wierzy w komunizm, ale coraz I tu pozwolę sobie na dygresję i polemikę Wiszniewski dokumentalnego. Od czego poruszyć, a potem szuka się takich ludzi i/ bardziej tę wiarę traci). Taka jest też geneza z fragmentem artykułu Jadwigi Hučkovej Dzaczyna się cały proces, w jakich warian- lub sytuacji, które tę ideę urealniają, egzem- jednego z najlepszych filmów dokumental- w „Magazynie Filmowym” (nr 10 / paździer- tach może przebiegać, na co trzeba być plifikują. Tak powstały filmy Kieślowskiego nych na świecie Wszystko może się przytrafić nik 2018). Autorka twierdzi, że ostatnimi gotowym i jak się przygotowywać? A zatem: Z punktu widzenia nocnego portiera (trzeba Marcela Łozińskiego. Znał bohatera, bo to czasy powstają w większości dokumen- jak powstaje dokument? było znaleźć bohatera) i Siedem kobiet w róż- był jego kilkuletni synek, który lubił pytać talne filmy artystyczne. Znam kilka chwa- nym wieku (opowiedzieć życie jednej balet- dorosłych o bardzo ważne sprawy. Więc lebnych wyjątków, ale co do większości – POMYSŁ nicy poprzez osiem odpowiednio dobranych Marcel postanowił obserwować go, gdy jestem przeciwnego zdania. Przeważnie te To oczywiste. Najpierw trzeba wymyślić, kobiet na różnych etapach ich życia), a także niefrasobliwie bawi się w pięknym parku, filmy – polskie i zagraniczne – opowiadają o czym w ogóle będzie ten nasz film. Może Szkoła podstawowa Tomasza Zygadły (był a przy okazji zaczepia różnych ludzi siedzą- historie ludzi, które łatwo znaleźć w inter- być o konkretnym człowieku (to najczęst- pomysł na film o indoktrynacji młodzieży, cych na ławkach i zadaje im niby naiwne, necie. Autor scenariusza (i na ogół reży- szy temat), o jakimś zdarzeniu (tu jest bliżej trzeba było znaleźć odpowiednią szkołę). ale przecież niezwykle głębokie pytania. ser) czyta różne blogi i znajduje chwytliwy reportażu), o sprawie, o idei, o zjawisku (tu Ale nie wystarczy hasło, np. „Zrobię Moje „głębokie” pytanie teraz brzmi: temat, który – według niego – zainteresuje trzeba pomyśleć, czy będziemy mieli boha- film o wybitnym szachiście, albo o urzęd- pierwszy czy drugi sposób na film dokumen- widza swoją nietypowością, będzie sensacją tera indywidualnego czy też zbiorowość). niku, który decyduje o losach ludzi, albo talny jest bliższy rzeczywistości? Wydaje się, obyczajową, rozrywkową, polityczną lub – Może też być o niczym: ustawiamy kamerę o Wawelu”. Dobrze, ale co ma być sensem że drugi, bo mamy do czynienia z autentycz- co gorsze – medyczną. Niektóre produkcje w jednym miejscu i „niech się kręci” – tak tego filmu? Gdy zaproponowałem Kie- nym bohaterem, którego życie i przypadki pastwią się nad bohaterem zamiast oddać zrobił Andy Warhol i na ekranie mamy tłum ślowskiemu, że chcę zrobić o nim film, opisujemy, a więc dajemy samą prawdę! Ale go na leczenie, bo jeśli ktoś np. uważa się za na stację), by zaszokować lub zaciekawić innego, bo nie ma w nim tego, co chciałbym ludzi przechodzących na rogu dwóch ulic powiedział: „No dobrze, Krzysiu, o mnie, ten bohater może nas zwodzić, przeinaczać Napoleona, tygrysa, ducha ojca Hamleta, widza. Współczesne dokumenty tyle mają powiedzieć od siebie”. I to jest – według na Manhattanie. Przez kilka godzin, bez ale o czym?”. I to jest podstawowe pytanie. fakty, (ukazywać się z lepszej strony niż jest albo kobietę, gdy jest mężczyzną, to przy- wspólnego z dziełami sztuki, ile ten obraz mnie – właściwe podejście do tematu: robię montażu. „Rewelo!” – chce się powiedzieć O czym ma być film, poza tym, że o czymś to naprawdę). Tak było z filmem Nie wiem. kro, gdy ktoś robi o nim film. To jest kwestia Warhola z rogu ulic na Manhattanie. Są jed- film o tym, co będzie moją własną interpre- ironicznie. Ale pomysł rodzi się w różny konkretnym? Do tej pory nie wiem, czy bohater nie kon- medyczna, psychiatryczna, a nie domena nak niewątpliwie i zdecydowanie odbiciem tacją rzeczywistości, dostrzegę coś, czego sposób. Kieślowski określił to tak: „Bar- Druga możliwość (przepraszam, dziś fabulował, albo przynajmniej nie wyolbrzy- sztuki. Autorzy takich obrazów nie szukają rzeczywistości. I tak ten paradoks kręci się inni nie zauważają, choć przechodzą obok. dzo często się to zaczyna od tematu jakie- mówi się „opcja”), to: „Poznaję człowieka. miał swoich zasług. Opowiedziana przez prawdy w sobie, nie próbują ocenić i opisać w kółko. Isaak Bashevis Singer uważał, że dzieło goś niezwykle ogólnego i drogą kolejnych I nagle wiem, że o nim powinienem zro- niego historia była absolutnie typowa dla rzeczywistości według własnej, autorskiej Często bywa, że reżyserowi ktoś pod- literackie powinno mieć piętno autora: uściśleń, kombinacji – nagle się okazuje, że bić film. Teraz on jest nosicielem tematu, ówczesnego sposobu sprawowania władzy wizji, tylko pędzą za sensacją, ciekawostką rzuca pomysł: „Wiesz, poznałem ciekawych tylko ja, jeden jedyny na świecie, mogłem chodzi o rzecz szalenie wąziutką, bardzo na który nigdy bym nie wpadł, gdybym go i czerpania korzyści z wysokich stanowisk i szokującą historią. W ten sposób wracamy ludzi, warto o nich zrobić film”. I opowiada napisać to opowiadanie lub powieść. To konkretną” (rozmowa z Kieślowskim w: nie poznał” – mówi Kieślowski Karabaszowi (z czym walczył), ale jeśli w jego przypadku do początków kina, gdy wystarczyło zare- fascynującą historię. Ale reżyser mówi: samo dotyczy filmu. Kieślowski nazywał Fot. Rawpixel.com/Freepik Kazimierz Karabasz, „Bez fikcji – z notatek (op. cit.). Tak powstały filmy Krzysztofa Nie nie wszystko było prawdą, to cała konstruk- jestrować rzeczywistość (wjazd pociągu „Tak, to dobry temat, tyle że dla kogoś ten proces „przepuszczeniem przez siebie” Wytwórnia Filmów Oświatowych Fot. SF Kalejdoskop,

68 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 69 NA POCZĄTKU BYŁ DOKUMENT każdej opowieści, anegdoty, żartu, noweli, speszeni, widząc wokół znanych aktorów Wielu twórców dokumentalnych poświęcało książki i filmu. Dlatego bohater Amatora, i reżyserów. W pewnym momencie zauwa- się takiej obserwacji nawet dłużej. Kieślowski zniechęcony obiektywnym rejestrowaniem żyliśmy, że pod stolikiem w kawiarni WFD Pierwsza miłość, reż. Krzysztof przez rok towarzyszył z kamerą parze mło- rzeczywistości (co może być ostatecznie złapali się za ręce, jakby chcieli dodać sobie Kieślowski dych ludzi, którzy spodziewali się dziecka zmanipulowane bez jego udziału), w ostat- odwagi w tej niecodziennej sytuacji. I Kie- (Pierwsza miłość), a potem chciał obserwo- niej scenie filmu odwraca kamerę na sie- ślowski od razu podjął decyzję: „Nieważne, wać (wraz ze mną) nowonarodzoną dziew- bie, by nikt mu nie odebrał jego własnego jaki miałem początkowy zamysł. Robimy czynkę przez 20 lat! Po paru latach pomysł spojrzenia na rzeczywistość. Własnego, ale o obojgu”. Rzeczywistość przebiła pierwotny zarzuciliśmy, ale zostało nakręcone sporo jednocześnie wspólnego dla wielu widzów, pomysł na samotną dziewczynę. I film udał materiału, do którego już sam, po 20 latach, którzy powiedzą: „ja tak samo myślę, ale się znakomicie. Zasada, że w filmie doku- dokręciłem zdjęcia z tą rodziną na emi- nie umiałem tego sformułować, tak wni- mentalnym trzeba iść za rzeczywistością, gracji w Kanadzie i w ten sposób powstał kliwie dostrzec otaczającej mnie realności”. a nie trzymać się własnej tezy, zawsze się niejako na raty film Horoskop, opowiada- To jest też siła kamery, bez której pośred- sprawdza. jący o losach Ewuni, która po 20 latach od nictwa nasze obserwacje nikomu na nic Ostatecznym efektem dokumentacji jest własnych urodzin, zarejestrowanych naszą by się nadały. Inny jest bowiem przekaz scenariusz. I w nim zawarta jest koncepcja kamerą, sama rodzi dziecko. No, a Michał- literacki (papier wszystko zniesie), a co filmu, czyli jak dany temat zostanie opo- kow obserwował dojrzewanie swojej córki innego prawdziwe obrazy, które ta kamera wiedziany i sfilmowany. Konsekwencją przez całe dzieciństwo i młodość dziecka. zarejestrowała, a których wiarygodności tych postanowień są decyzje co do cha- Czasem jednak chce się zrobić film krócej, trudno zaprzeczyć, bo są zapisem auten- rakteru i organizacji zdjęć. powiedzmy w miesiąc, więc nie ma czasu, tycznych sytuacji, samego życia. żeby czekać, aż zdarzą się (prędzej czy póź- ZDJĘCIA niej) sceny, które silnie określą bohatera DOKUMENTACJA André Bazin w swoich rozprawach wyróż- i będą ważne dla naszej opowieści. Wobec To wgryzanie się w temat. Karabasz nazywa nia „reżyserów, którzy wierzą w obraz i tych, tego zagęszczamy rzeczywistość, sami pro- ten proces inkubacją, Kieślowski – doku- którzy wierzą w rzeczywistość”. Z tym, że wokujemy te sceny, umieszczamy bohatera mentacją, i ja też wolę to określenie. Na tym obraz według niego to: „wszystko, co do w jakiejś sytuacji, która na pewno by się mu etapie następuje weryfikacja wymyślonego przedstawionego obiektu dodaje sposób przydarzyła, ale za rok lub dwa. Taka insce- lub poznanego tematu. Często zakładamy przedstawienia go na ekranie. Wkład ten nizacja, czy też prowokacja, jest dopusz- z góry jakąś tezę, ale ona nagle, w pewnych jest złożony, ale można go sprowadzić do czalna, gdy sytuacja jest typowa dla życia szczegółach, nie zgadza się z rzeczywistością. dwóch podstawowych grup zjawisk: pla- i działań bohatera, a nie wymyślona przez Tak było z filmem Kieślowskiego Pierwsza styki zdjęć i montażu”. Dodałbym jeszcze reżysera na przekór prawdzie. Znane było miłość. Krzysztof chciał opowiedzieć o mło- opracowanie dźwiękowe i muzykę, bo to zagęszczenie rzeczywistości w filmie Ewy dej, siedemnasto- lub osiemnastoletniej jest interpretacyjne dopowiedzenie obrazu. Borzęckiej Arizona, gdy swoim bohaterom dziewuszce, która jest w ciąży i decyduje się Odnosząc to do polskiego filmu doku- pani reżyser zafundowała dużą ilość taniego urodzić dziecko, ale ojciec dziecka opuścił mentalnego, w grupie wierzących w rze- wina i kręciła ich zachowania po spożyciu ją. Dziewczyna przeżywa trudne chwile: jest czywistość umieściłbym Kazimierza Kara- alkoholu. Spadły na nią gromy oburzenia, napiętnowana przez swoje środowisko jako basza, Krzysztofa Kieślowskiego, Marcela nabierają znaczeń symbolicznych. Reży- że cynicznie wykorzystała biednych ludzi, „panna z dzieckiem”, ma problemy w szkole, Łozińskiego, Bohdana Kosińskiego, Pawła ser ilustruje poszczególne litery abecadła ale ja uważam, że miała do tego prawo, bo bo „najpierw trzeba było odebrać wykształ- Kędzierskiego, a do tych drugich Wojciecha wyimaginowanymi mikroscenkami, np. ta sytuacja była dla tych ludzi zdecydowa- cenie, świat zwiedzać, a potem pomyśleć Wiszniewskiego, Piotra Szulkina, Grzego- kobieta – wieśniaczka chodzi po jakimś nie typowa. Gdy Borzęcka była na doku- o dziecku”, rodzice krzywo na nią patrzą, rza Królikiewicza (ten reżyser i teoretyk zaniedbanym podwórku i pogania stadko mentacji, widziała jak piją dzień w dzień ma kłopoty finansowe, nie kina sformułował nawet kur, wołając: „ce, ce, ce, ce…”, w jakiejś rude- „do imentu”, bo akurat mieli jakieś pienią- wie, jak dalej żyć, jak utrzy- zasadę „rzeczywistości poza rze stary obleśnik kopuluje ze staruchą, która dze. Mogła oczywiście czekać na kolejny mać tę niepełną rodzinę. Kie- kadrem”). Tomasz Zygadło stęka: „be, be, be…”, a bohaterka drugiego przypływ gotówki, ale lepiej było przyspie- ślowski dał mi zadanie: „Idź Ważne, tworzył w obu tych grupach, filmu stoi za stołem i wielkim nożem kraje szyć te zdarzenia, które prędzej czy póź- i przyprowadź mi taką młodą by włączyć bo w pierwszej zrobił takie pajdy chleba dla swojej sztucznie upozo- niej i tak miałyby miejsce. Inna rzecz, czy kobitkę z brzuchem”. Zna- filmy, jak Szkoła podsta- wanej rodziny. Wiszniewski metaforyzuje wolno nam wdzierać się w tak intymne ludz- lazłem świetną dziewczynę, i wyłączyć wowa, Olimpijczycy, Ziemia, rzeczywistość, składa swoje obrazy z rzeczy- kie sprawy, jak choćby rejestrować miłość ale szukałem dalej, bo zawsze kamerę a w drugiej W tym miej- wistych elementów, ale w całości nie mają fizyczną dwojga ludzi, ich najskrytsze marze- się liczy na to, że może być w odpowiednim scu… (o „śmierci” domu) one odzwierciedlenia w realnym świecie. nia (fantazje) lub – z drugiej strony – stan ktoś lepszy. Po rozmowach momencie i Miłość (o uczuciu, jakim Reżyserzy-realiści skupiają się na obser- zezwierzęcenia po kompletnym upiciu się, z około 50 pannami posta- darzą instrument muzycy). wacji życia tak, jak ono się toczy. To zaję- wybuchy nienawiści, ataki szału, stan w cięż- nowiłem pokazać „Kiślowi” Ci drudzy, to według cie żmudne, czasochłonne, wymagające kiej chorobie, czy wreszcie śmierć. „Czy tamtą Jadzię. I nagle oka- Bazina tacy autorzy, któ- dobrego poznania swoich bohaterów, nawet można w filmie dokumentalnym pokazać zało się, że „sprawca ciąży” wrócił i chce rzy w wykreowanym przez siebie obrazie, zaprzyjaźnienia się z nimi, no i wielkiej cier- prawdziwą śmierć, jak człowiek naprawdę się żenić z matką swojego dziecka. Już nie a nie w samej rzeczywistości, szukają tre- pliwości. „Cierpliwe oko” zatytułował Kazi- umiera? Czy nie ma wtedy prawa do intym- jest samotna. Jednak przyprowadziłem oboje ści swoich dzieł. Wiszniewski np., w fil- mierz Karabasz swoją książkę o tej metodzie. ności, do przeżycia tego na swój własny do Wytwórni Filmów Dokumentalnych, mach Elementarz i Wanda Gościmińska, Sam przez cały rok obserwował chłopaka Rok Franka W., sposób?” – zadaje Kieślowski retoryczne żeby przedstawić ich Kieślowskiemu. Pod- włókniarka, inscenizuje sytuacje możliwe ze wsi, który trafił do hufca pracy w dużym reż. Kazimierz Karabasz pytanie w filmie Krzysztof Kieślowski: I’m czas rozmowy młodzi ludzie byli bardzo w rzeczywistości, ale przetworzone tak, że mieście – tak powstał słynny Rok Franka W. so-so… Odpowiedź na takie pytania daje Fot. Inplus/East News (x2)

70 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 71 NA POCZĄTKU BYŁ DOKUMENT SHORT MIESIĄCA STORY

Gustaw Herling-Grudziński w opowiadaniu „Błogosławiona, święta”: „Od dawna jestem zdania (coraz bardziej lekceważo- nego, a nawet wyszydzanego na świecie zarówno w gazetach, pismach, literaturze, ŻYCIE (ODBITE) telewizji, jak i w literaturze), że istnieje pewna nieprzekraczalna granica tego, co wolno ludziom powiedzieć o ludziach”. Było też tak, że bohaterka Pierwszej miło- ści opowiadała nam, jak dowiedziała się W EKRANACH u lekarza, że jest w ciąży. Przydałaby się Story, reż. Jola Bańkowska taka scena w filmie, więc odtworzyliśmy tę rozmowę, z tym samym lekarzem, w iden- Rozmowa z Jolą Bańkowską, tyczny sposób i w tym samym miejscu, jak się odbyła wtedy. Czy to dopuszczalne w fil- reżyserką animacji Story, której mie dokumentalnym? No… nie wiem… Ale się sprawdziło, bo autentyzm innych scen światowa premiera odbyła się na i szczerość, jaka biła z tej zainscenizowanej sytuacji tworzyły formalną jedność. 69. MFF w Berlinie, w konkursie Inny sposób zagęszczania rzeczywistości Z punktu widzenia nocnego portiera, polega na sugerowaniu bohaterowi jakiegoś reż. Krzysztof Kieślowski Generation 14plus konkretnego sformułowania myśli. Zdarza się, że podczas wstępnych rozmów (doku- zy w twoim życiu jest wiele O własnym filmie myślałam już od się wszystkim – taką ambicję wynio- mentacji) nasz „pan Czesio” powiedział ale mało agresywny. Mówimy: „Odcinaj się Teraz słyszę operatora telewizyjnego, ekranów? chwili, gdy rozpoczęłam studia na ASP słam z ASP. Bardzo wiele mnie ta praca jakieś celne zdanie, którego podczas zdjęć za im, atakuj!”, a on dalej swoje. I to, co nam który mówi: „Naciskam pryszcza i łoję Dziś wszyscy musimy posiadać w Warszawie. Chciałam jednak, żeby nauczyła. Boga nie umie powtórzyć tak dobitnie, jak się wydawało mało atrakcyjne dla filmu, równo!” (czyli „wciskam przycisk kamery różne narzędzia cyfrowe – są była to profesjonalna produkcja. Regu- wtedy. Prosimy, naprowadzamy: „A jak to okazało się siłą tej obrony. Komisja dener- i kręcę bez przerwy”). Albo robi się Ckonieczne do komunikacji, chociaż sama larnie wkradałam się na premiery do Film wykonałaś w technice animacji jeszcze można powiedzieć krócej, mocniej?". wowała się, a on spokojnie kontrował. wszystko, co jest dookoła, a niekoniecznie staram się je trochę ograniczać. Staram Studia Munka, żeby obejrzeć animacje, 2D. Na komputerze? Nie daje rady. Więc każemy mu powtórzyć Jest jeszcze bardzo ważna rzecz podczas wiąże się z tematem, bo „może się przyda”, się nie spędzać zbyt wiele czasu na serwi- które tam powstają. W końcu uznałam, Tak jest o wiele wygodniej, chociaż ciągle słowo w słowo! Czy to nadużycie? Chyba nie. zdjęć: dyscyplina. Kiedyś była niezbędnym „na wszelki wypadek”, „jest takie ładne”. sach takich jak Facebook czy Instagram. że jak się postaram, to sama zrobię coś wiele rzeczy robię ręcznie. Pierwsze trzy W filmie Gadające głowy tak „rzeźbili- warunkiem wykonania zdjęć, bo droga Opowiadał mi Andrzej Fidyk, że robił Pozornie mogą wydawać się źródłem na poziomie. Mój wniosek został przy- lata studiów na ASP spędziłam przy szta- śmy” odpowiedzi naszych bohaterów na taśma filmowa ograniczała hasanie z kamerą dla BBC film o pasterzach w egzotycznym inspiracji, ale w praktyce rozpraszają. jęty, a potem… zrealizowałam zupeł- ludze, i gdy zajęłam się animacją, w natu- pytania: „Kim jesteś? Czego byś chciał? i fotografowanie „wszystkiego, co się rusza”. kraju. W pewnym momencie zobaczył nie- Sprawiają, że projekt nie posuwa się do nie inny film. Gdy mogłam usiąść do ralny sposób starałam się nadać tym pra- Co jest dla ciebie najważniejsze?”, aż Teraz to się nie liczy, można nagrywać nie- samowity zachód słońca i choć takie uję- przodu. Najgorsze jest porównywanie pracy, bardzo rozwinęłam się na studiach com ruch. Myślę, że coś z tego podejścia osiągaliśmy zwięzłą, mocną i – co ważne! – skończone ilości materiału na superpojemny cia nie pasowały do surowej struktury for- swojej pracy z tym, co robią inni, a także pozostało w Story. Zależy mi na tym, żeby krótką kwestię. Jednocześnie pilnowaliśmy, dysk, licząc, że „ilość przejdzie w jakość”. malnej dokumentu, poprosił operatora, uleganie pewnej iluzji. W mediach spo- tworzyć filmy, w których nie ma wyraź- by rozmówcy nie przemycali banalnych To złudne mniemanie. W czasach celulo- żeby to nakręcił. A jak już miał, to posta- łecznościowych wszyscy są tacy szczę- nego podziału na tło i ruchomy front, zwrotów, liczmanów, nowomowy. Gdy więc idowej taśmy filmowej trzeba było się trzy nowił wkleić do filmu. Na przeglądzie pro- śliwi, co niekoniecznie jest odbiciem które nie do końca digitalowo wyglądają. ktoś ładnie powiedział swoje dwa zdania, razy zastanowić, zanim nacisnęło się spust ducent zwrócił uwagę, że te ujęcia kom- rzeczywistości. Granicę wyznaczyć jest ale użył zwrotu „społeczeństwo”, Krzysiek kamery. Robienie kilku dubli wiązało się pletnie odbiegają od charakteru całości, trudno i nie każdy to potrafi. Masz już plany na po Berlinie? prosił: „Powiedz jeszcze raz, ale nie mów z ryzykiem, że nie starczy taśmy na dalsze, na co autor powiedział: „Ale to się temu Cieszę się, że Story zaczęła swoje życie »społeczeństwo«, tylko »ludzie«”. I ludzie ważne ujęcia. Scenę rozmowy kręciło się pasterzowi śni”. „To niech pan da napis, że Story to przestroga? festiwalowe właśnie tam. Spędziłam się nie peszyli, bo rozumieli nasze inten- małymi fragmentami, trzeba było sporej to mu się śni” – rzucił producent. To był Nie chciałam, żeby to była moraliza- w Berlinie tydzień, który wypełniłam Story, reż. Jola Bańkowska cje, a wdzięk, z jakim Krzysiek zwracał im intuicji, żeby włączać przycisk kamery (to oczywiście żart, ale potwierdzający zasadę torska opowieść! Nie zmienię świata spotkaniami z innymi reżyserami ani- uwagę, robił swoje. Z drugiej strony, nie robił reżyser) we właściwym momencie, ale dyscypliny: nie odbiegamy od tematu. No filmem, ale jeżeli uda mi się zachę- macji i oglądaniem ich filmów. Planów wolno się upierać. Chcemy, by jakaś scena i szybko wyłączać, gdy nic się nie działo. i bardzo ważne: skupiamy się na bohate- cić do dyskusji czy refleksji… Jeżeli i uważałam, że ten pomysł byłby kro- dalszych niż na rok do przodu nie robię, wyglądała tak, jak ją widzieliśmy w innym Kieślowski tak uczył studentów refleksu rze. Gdy robiłem film Krzysztof Kieślow- ktoś odnajdzie tu samego siebie – będę kiem wstecz, a ja muszę wierzyć w to, ponieważ z doświadczenia wiem, że po kontekście i bardzo nam się spodobała. na zdjęciach: „Wiecie, jak ważne jest włą- ski: I’m so-so…, miałem zamiar przeplatać usatysfakcjonowana. Bardzo zresztą co robię. Inaczej nie ma to sensu. Byłam drodze pojawiają się propozycje, któ- A tym czasem nasz bohater, choć bardzo czenie i wyłączenie kamery w odpo- rozmowy z Krzysztofem wypowiedziami ciekawi mnie, jak na Story reagują skłonna nawet zrezygnować, ale Rada rych nie można przewidzieć. Od roku się stara, nie może zachować się tak, jak wiednim momencie. Trenujcie to sobie innych ludzi: współpracowników, przyja- widzowie. Czy utożsamiają się z tym, Artystyczna Studia Munka zaakcepto- mieszkam i pracuję w Londynie, w stu- sugeruje reżyser. I trzeba odpuścić, zdać w codziennych sytuacjach: w rozmowie ciół, znawców człowieka (lekarza, psycho- co pokazuję? Tworzyłam tę animację wała moją nową wizję. Bardzo dużego diu, które pozwala mi realizować własne się na autentyzm, bo „sytuacja ma rację”. z kolegami, z dziewczyną, w dyskusji loga, grafologa, księdza itp.). W pewnym przez pryzmat swojej osoby i własnych wsparcia udzielił mi Przemek Adamski pomysły w komercyjnych projektach, W filmieŻyciorys robotnik Antoni Gra- z rodzicami. Trzymajcie palce tak, jak na momencie zorientowaliśmy się, że Kieślow- doświadczeń. To wspaniałe, że później z Pracowni Animacji w ASP. Story nie a po godzinach pracować nad autorskimi lak stawał przed komisją kontroli partyj- włączniku i naciskajcie. Zorientujecie się, ski swoją osobowością i charyzmą wypełnia okazuje się, że ten świat jest ważny rów- powstałoby też bez Studia Letko, które filmami. W czerwcu bronię dyplomu na nej. Musiał się bronić przed poważnymi kiedy trafiacie, a kiedy nie.” Potem mówił cały ekran, że zbędne są wszelkie podpórki nież dla innych. zajęło się produkcją wykonawczą. Piotr ASP. Niedługo również umieszczę na zarzutami, m.in. o to, że wywołał strajk na już o czymś innym, gdy zauważył, że jakiś i ozdobniki, że od momentu pojawienia się Szczepanowicz zachęcił mnie, żebym Vimeo swoją nową krótką animację. swoim wydziale. Inkwizytorzy z PZPR byli student patrzy na niego, słucha, i w pew- Krzysztofa na ekranie, nikogo więcej nie Film zrealizowałaś w Studiu Mun- zaangażowała Annę Chrzanowską do bezwzględni, a nasz bohater słabo odpierał nych momentach zaciska palce, „włącza- chcemy oglądać i słuchać. ka-SFP. Jak to się zaczęło i poto- współpracy przy wykonywaniu anima- Rozmawiała Fot. Inplus/East News ataki, sam nie podnosił głosu, był rzeczowy, jąc” i „wyłączając” wykładowcę. CDN. czyło? cji. Początkowo chciałam sama zająć Dagmara Romanowska Fot. Studio Munka-SFP

72 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 PRZEZ SUBIEKTYW CZEGO NIE WIDAĆ ZIMNA WOJNA I CIEPŁE KLUCHY

jeszcze kina. Kino polskie po dekadach sce, także tą, która odnosi się do kina. snu grającej główną rolę Joanny Kulig. posuchy znowu zaczęło odnosić sukcesy Inna sprawa, że nie jest to wyłącznie moja W atmosferze zbiorowej egzaltacji kry- ekonomiczne i prestiżowe. To rzecz jasna porażka. To porażka całego krytycznego, tyk – czy w ogóle osoba, która chciałaby wywołuje różnego rodzaju wzruszenia, może nawet całego filmowego, środowiska. przyłożyć do dzieła narzędzia intelektu- egzaltacje, także pyskówki… Trudno mi Poprzedni film Pawła Pawlikowskiego, alne – staje się nie tylko niepotrzebna, ale się w to wszystko zaangażować co najmniej Ida – po zwycięstwie w Gdyni, a jeszcze wręcz niepożądana. Psuje bowiem nastrój z dwóch powodów. Po pierwsze, dorasta- przed swymi największymi sukcesami euforii, zakłóca narodową fiestę. Można łem w przekonaniu, że kino jest językiem międzynarodowymi – doczekał się kilku więc jedynie, skoro już o emocjach mowa, ponadnarodowym, nieważne więc, skąd polemik i nieszablonowych interpreta- uronić łzę za niegdysiejszymi polemikami pochodzi twórca. Ważne jest to, co ma cji. Potem, gdy w grę zaczęły wchodzić Marii Kornatowskiej czy Zygmunta Kału- do pokazania i co mogą, niemal w tym oscarowe ekscytacje, dyskusja ta uległa żyńskiego, idącymi nierzadko pod prąd samym czasie, obejrzeć ludzie żyjący pod zwyrodnieniu, zaczął ją przenikać anty- stadnym emocjom i słusznym opiniom. różnymi szerokościami geograficznymi. semicki smrodek i oburzenie na „anty- Jedynym polskim filmem, który w ostat- Pod drugie zaś statuetki, splendory, Palmy polską” wymową dzieła. nich miesiącach wywołał ożywioną dys- i Niedźwiedzie przyznaje się konkretnym Tymczasem Zimna wojna nawet tego typu kusję był Kler Wojciecha Smarzowskiego. osobom. Arbitrzy nagradzają ich pracę „dyskursu” nie zaznała. Ponieważ jest fil- I ona jednak sterowana była przez emocje, i talent, a honoraria związane z niektórymi mem, w którym trudno dopatrzeć się kon- wynikające z przynależności dyskutantów nagrodami spływają wyłącznie na konta trowersyjnych treści, została u nas sprowa- do takiego czy innego obozu polityczno- laureatów. Owszem, jako podatnik mogę się dzona do „wyrazów zachwytu” i celebryckich -światopoglądowego. Tadeusz Sobolewski cieszyć, że dołożyłem swój grosz do takiej newsów o spełnianiu się amerykańskiego na łamach „Kina” zganił tych krytyków, któ- czy innej produkcji, ale przecież, najtry- rzy wystawili Klerowi – „moralnie obojętne wialniej rzecz ujmując, ewentualny Oscar czwórki”. Temu filmowi, zdaniem Sobolew- dla Zimnej wojny nie zlikwiduje debetu na skiego, należą się albo szóstki, albo jedynki. moim rachunku bankowym. Mnie natomiast wydaje się, że właśnie owe Prawdę zresztą powiedziawszy, jestem „moralnie obojętne czwórki” były próbą przeciwny traktowaniu kina, czy sztuki zachowania równowagi i choćby odrobiny w ogóle, w kategoriach rywalizacji, wyścigu, niezależności. Lichym, ale zawsze jakimś walki o puchary… Gdybym dysponował Joanna Kulig i Tomasz Kot sposobem na to, by nie ulec wszechobec- w filmieZimna wojna, omnipotencją superbohaterów, natychmiast nemu amokowi. reż. Paweł Pawlikowski zlikwidowałbym wszystkie Oscary, Globy, Amok ten ogarnia coraz to nowe prze- Orły i igrzyska w Cannes. Że jednak – jako strzenie, także medialne. Na merytoryczne rzekł Prospero – „moje słowa nic nie zna- rozmowy miejsca jest z każdym miesiącem wać, nawet za cenę zbiorowej paranoi. Gdy czą / a mój koniec jest rozpaczą” muszę mniej, zwłaszcza odkąd obecna władza Polacy nie są narodem, który umie polscy piłkarze dostają łupnia w mistrzo- się mierzyć z tendencją wprost przeciwną. zamknęła „Dwutygodnik” (dwutygodnik. stwach, wrzeszczymy, ile sił w płucach: Współzawodnictwo na polu szeroko poję- com) – jedyny utrzymywany z publicznych wygrywać i przegrywać. Nie jesteśmy „Polacy nic się nie stało!”. To zresztą aku- tego show-biznesu nakręca publikę w coraz środków portal kulturalny, który trzymał Joanna Kulig w filmieZimna rat dość niewinna przypadłość. Gorzej, gdy większym stopniu. Choć przecież liczba jeszcze poziom dyskusji. Zimna wojna zgar- wojna, reż. Paweł Pawlikowski zresztą akurat w tym względzie żadnym oficjalna, państwowa narracja za wszelką wszelkiego rodzaju rankingów, konkur- nia na świecie kolejne nagrody, ale w Polsce cenę stara się przekształcić nasze, tragiczne sów, nagród i tytułów stała się tak mon- daliśmy jej wyłącznie ciepłe kluchy: tanie wyjątkiem, nie znam bowiem narodu, nieraz, klęski w triumfy – jak to się dzieje strualna, że na dobrą sprawę każdy, prędzej zachwyty, furę frazesów, chmarę lajków. chociażby z powstaniem warszawskim – czy później, jakiś medal dostanie. A jak nie, Oczywiście, że film Pawlikowskiego który wygrywać i przegrywać potrafi. i wmówić społeczeństwu, że – pozwolę sobie to sam go sobie przyzna. Sztuczki marke- Coraz mniej poradzi sobie i bez rodzimych mądrości, zacytować popularny ostatnio mem: „świat tingowe skutecznie unieważniły kryteria krytycy z innych krajów wypełniają zresztą Bartosz Żurawiecki zazdrości nam… (tu pojawia się niecen- merytoryczne. jest miejsca nasze intelektualne luki. Bo tak naprawdę zuralne słowo) wszystkiego”. Długofalowe Tymczasem mnie o to meritum wciąż nie chodzi tutaj o Zimną wojną, a o czarną awsze i wszędzie wydzielają się Mówię tutaj o wiktoriach i porażkach skutki takiego samooszukiwania się mogą chodzi. I pewnie już tylko mnie. Uwa- w przestrzeni dziurę, która w zastraszającym tempie wtedy skrajne emocje, rozdyma w skali makro – takich, które trafiają potem być dla nas wszystkich (no, już są) naprawdę żam bowiem, że krytyk powinien – w obli- powiększa się w Polsce. O intelektualną się narodowe ego albo rośnie do szkolnych podręczników historii. W Pol- poważne. czu czy to zimnej, czy jakiekolwiek innej medialnej na pustkę ochoczo wypełnianą trocinami gwałtownie pragnienie rewanżu. sce na zaburzenia percepcji wpływa dodat- Ale zostawmy mgliście tu zarysowaną wojny – zachować zimną krew. Powinien banału i grafomańskim pustosłowiem. ZJedynie nieliczne jednostki spośród zbioro- kowo specyfika naszych dziejów. Wygry- sferę społeczno-polityczną i przenieśmy próbować przesunąć dyskusję z płaszczyzny merytoryczne Myślę, a nawet jestem przekonany, że to wości potrafią trzeźwo i rozsądnie wycią- waliśmy rzadko, przegrywaliśmy znacznie się tam, gdzie makro styka się z mikro, emocjonalnej na płaszczyznę intelektualną. tym zjawiskom należałoby dzisiaj wypowie- gnąć ze zwycięstw bądź klęsk swoich „ple- częściej, próbujemy więc i naszą historię, a „fakty obiektywne” z perspektywą subiek- Przyznaję się jednak do całkowitej porażki. dzieć zimną wojną. Ale kto zechce ruszyć Fot. Łukasz Bąk/Kino Świat mion” konstruktywne wnioski. i naszą teraźniejszość retuszować, oszuki- tywną. Czyli na grunt sztuki, a konkretniej Emocje zawładnęły debatą publiczną w Pol- rozmowy o kinie ze mną w bój? Fot. Łukasz Bąk/Kino Świat

74 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 75 PRZEZ SUBIEKTYW WYOBRAŹ SOBIE PERFORMANS BEZ GRANIC

istoria jej życia nakarmiłaby Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku niejedną fabułę, która szuka- Z okładki książki patrzy na mnie piękna zaprasza publiczność do tego, by usia- łaby odpowiedzi na pytanie: dła naprzeciwko niej i popatrzyła w jej czym jest sztuka i jakie są jej kobieta. Jej wzrok jest przeszywający, oczy. To niezwykły moment zatrzymania Hgranice? To opowieść o pasji, która momen- i przesyłu energii. Wielu uczestników tego tami stoi niepokojąco blisko szaleństwa. Po podobnie jak jej historia. Wspomnienia spotkania zaczyna płakać. Przez muzeum lekturze książki „Pokonać mur” w pamięci przetacza się ponad 750 tys. osób. To od zostają najgłośniejsze akcje artystyczne Mariny Abramović wchodzą pod skórę. widzów zależy, ile czasu spędzą z artystką. Abramović, ale przede wszystkim jej bole- Jedni przysiadają przed nią na chwilę, sne dzieciństwo i skomplikowane relacje Ta kobieta jednocześnie szokuje inni spędzają w muzeum siedem godzin. damsko-męskie. Nie ma przerw na jedzenie, czy rozpro- Gdyby miał powstać film fabularny bazu- i fascynuje. Podczas swoich występów stowanie kości, jest stuprocentowe zanu- jący na życiu tej jugosłowiańskiej perfor- rzenie w człowieku i rozmowa bez słów. merki, widowiskowa byłaby scena jej 50. wielokrotnie wykorzystywała nagość, Ludzie nocują w śpiworach przed budyn- urodzin. Impreza odbywa się w Miejskim kiem, by wziąć udział w tym spotkaniu. Muzeum Sztuki Współczesnej w Ganda- ale dużo bardziej poruszające jest Dużo o tym wydarzeniu mówią zdjęcia, wie. Najpierw na salę wjeżdża tort marce- które wykonał Włoch Marco Anelli. Był panowy przedstawiający artystkę naturalnej obnażenie emocjonalne. Opowiada w muzeum przez ponad 700 godzin trwa- wielkości. Wyraźnie widać czekoladowe nia performansu. Twarze odwiedzających, wzory, które wiernie oddają cięcia na brzu- o sobie bez znieczulenia. które utrwalił na portretach są opowieścią chu pozostałe na ciele Mariny po jednej o człowieku, który zrzuca maskę i odsłania z artystycznych akcji. Goście próbują mar- prawdziwe emocje. W głowie zostaje cepanowych piersi, stóp, dłoni. Potem, tuż Weronika Wawrzkowicz-Nasternak wzruszająca scena, kiedy przed Mariną przed północą, kelnerzy wnoszą na salę ubraną w piękną czerwoną suknię zasiada ogromną tacę, na której leży Jan Hoet – dziecka o matce. Łóżko, które kojarzy się z tych rzeczy w stosunku do niej. Wie- Ulay, jej były partner, z którym przez lata dyrektor muzeum. Co istotne, włodarz z miejscem odpoczynku i spokoju, dla tej lokrotnie podkreśla, że istota jej wystę- tworzyli wspólne projekty. Oboje zaczy- tej instytucji jest nagi, na szyi ma jedynie młodej dziewczyny staje się miejscem pów to współtworzenie wydarzeń przez nają płakać. Ta stopklatka to jednak nie- wytworną muszkę. Ta scena to jedynie nieustannej czujności, a nawet zagroże- publiczność i artystę. Po tym eksperymen- pełny obraz sytuacji. Pierwsze rozdziały barwna ekstrawagancja, po której poja- nia. W domu Mariny dochodzi do bójek cie na jej ciele zostaje blizna po nacięciu wspólnej historii tych dwojga to wzajemna wiają się znacznie mocniejsze momenty. pomiędzy rodzicami, podczas których na szyi, kiedy jeden z mężczyzn sięga po fascynacja i ten rodzaj porozumienia, Czas na retrospekcje. Mała Marina jej matka wyrywa ją z pościeli i stawia nóż. Tego dnia Marina sama siebie spro- który nie potrzebuje słów. Kolejne etapy znajduje się pod opieką babci. Rodzice przed sobą jako żywą tarczę przed rozju- wadza do roli przedmiotu. Ludzie kłują związku wiążą się już niestety z bólem. wpadają jedynie z krótkimi wizytami szonym ojcem. ją szpilkami, ktoś rozcina nożyczkami Abramović spędziła z niemieckiem arty- w weekendy. „Traktowałam ich jak dwoje Przyszła artystka przez lata żyje w świe- jej bluzkę, publiczność nosi ją po gale- stą 12 lat, z czego jak sama twierdzi, cier- nieznajomych” – wspomina Abramo- cie pozorów, w którym rodzice potrafią rii jak lalkę. Kiedy po sześciu godzinach piała przez połowę tego czasu. vić. Wraca do ich mieszkania dopiero hucznie obchodzić rocznicę swojego mał- performans się kończy, widownia szybko Kobieta, która trzykrotnie dokonuje jako sześciolatka, kiedy na świecie poja- żeństwa, by wkrótce po wyjściu gości rozbi- opuszcza galerię, zawstydzona tym, w czym aborcji, bo nie wyobraża sobie siebie wia się jej młodszy brat. Matka, która jać szkło w kuchni. Być może dlatego przez wzięła udział. Abramović twierdzi, że tego w roli matki, powołuje do życia interak- powinna kojarzyć się z ciepłem i miłością, całe późniejsze życie Abramović nie ma dnia chciała zbadać, jak daleko posuną cje z widzami. Przekracza kolejne gra- przywodzi na myśl wspomnienie bicia. nic do ukrycia. Bardzo często staje przed się widzowie w przypadku braku jakiej- nice. W ciekawy sposób pracuje ze swo- Marina chodzi posiniaczona, nie wiem, widzami naga, bezbronna jak dziecko. kolwiek reakcji z jej strony. Przekraczanie imi kursantami. Na początku zajęć daje co boli ją bardziej – fizyczne uderzenia Jako dorosła kobieta sprawdza, do czego granic stoi w tym momencie niebezpiecz- im stos czystych kartek. Studenci siedzą czy rany emocjonalne, których nieustan- jest w stanie posunąć się drugi człowiek. nie blisko szaleństwa. To oczywiście tylko i spisują swoje pomysły na artystyczne nie doznaje. W opowieści o dzieciństwie Porażający jest opis jej akcji zatytułowanej mój odbiór sytuacji. Marina przez całe akcje. Jedne odkładają, inne wyrzucają do trafiam na fragment, który powoduje, „Rytm 0” z 1974 roku. W neapolitańskim życie szuka różnych sposobów odczyty- kosza. Tego jednak nigdy się nie opróż- że rozpadam się na kawałki. „Budziła Studiu Morra pozwala, by publiczność wania rzeczywistości. Spędza sporo czasu nia. Powód? Po upływie trzech miesięcy mnie w środku nocy, jeśli uznała, że leżę zadecydowała o jej losie. Przychodzi do wśród Aborygenów, ma też za sobą spo- wspólnie przeglądają tylko te zapiski, które niechlujnie, kłębiąc pościel” – wspomina galerii w czarnych spodniach i koszulce, tkania z szamanami z Brazylii i ekspe- zostały odrzucone. Według Mariny Abra- Abramović. – „Do dziś śpię całkowicie siada za stołem, na którym leżą różne rymenty z hipnozą. Na wiele sposobów mović to właśnie one są skarbnicą pomy- nieruchomo, (...) gdy rano wstaję, wystar- przedmioty, m.in. młotek, igła, flakon wyostrza zmysły. słów, które wzbudzają w nas strach. A temu czy jedynie lekko wygładzić łóżko. Gdy perfum, nóż, wieczne pióro, szminka. Jeden z głośniejszych performansów należy przeciwstawić odwagę. Po tej lek- nocuję w hotelach, nikt by się nawet nie Widowni zostawia instrukcję, z której Abramović to ten zatytułowany „Artystka turze sprawdziłam, co mam w koszu pod domyślił mojej obecności”. To opowieść wynika, że widzowie mogą użyć każdej obecna”. Przez trzy miesiące w Muzeum swoim biurkiem. Fot. Dom Wydawniczy Rebis

76 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 77 PRZEZ SUBIEKTYW KRÓTKOMETRAŻOWCY SZKIEŁKO I OKO POSTE RESTANTE WIEDZIEĆ JAK…

inaczej, pozostaje pierwszorzędnie ważna en „odpowiedni” poziom to może Korespondencja to bardzo szerokie kwestia dotrzymania umowy (opłacona być zarówno umiejętność urucho- przesyłka). Niedokładny adres niczego mienia funkcji nagrywania w smart- i wieloznaczne zjawisko. Najlepiej wie nie usprawiedliwia i nadawca ma prawo Tfonie, jak też kilkadziesiąt lat praktyki oczekiwać, że zostaną podjęte wszelkie sta- z kamerą oraz szeroka i głęboka wiedza teo- o tym poczta. Nadawcy wysyłają listy rania, by mimo wszystko odnaleźć adre- retyczna i techniczna z dziedziny mediów sata widniejącego na kopercie. audiowizualnych. Trzeba ją zdobyć i stale do Pana Boga i do Świętego Mikołaja, W trakcie pracy nad zbieraniem mate- aktualizować. Adept sztuki operatorskiej ma riałów okazało się, że nasza poczta jako w Polsce duży wybór. Łódzka „Filmówka” a Poczta Polska ma urzędowy godny i cieszący się społecznym zaufa- po 70 latach działalności należy do świa- niem urząd od dawna zna problem nie- towej czołówki uczelni filmowych. Ale już obowiązek dostarczyć je do adresata… doręczonej korespondencji i rozwią- od lat 70. ma konkurencję. Wtedy powstał zuje go w sposób systemowy w samym Wydział Radia i Telewizji na Uniwersyte- sercu Polski. Jej gromadzeniem zajmuje cie Śląskim w Katowicach. Szybko zaczął Marek Hendrykowski się specjalnie do tego powołane Biuro kształcić „prawdziwych” operatorów i reży- Przesyłek Niedoręczalnych z siedzibą serów, a nie dziennikarzy dla PRiTV. Są omysł nakręcenia takiego dokumentu Niezwykle inspirującą fazę pracy nad w Urzędzie Pocztowym nr 2 w Kolusz- też uczelnie filmowe w Gdyni (ta uczelnia podrzucił kilkanaście lat temu Mar- krótkometrażówką Poste restante stano- kach. To tam trafiają z całego kraju listy kształci wyłącznie reżyserów – przyp. red.) celowi Łozińskiemu Andrzej Wajda wiła dokumentacja. Nie wiemy przecież, co opatrzone niedokładnym adresem i tam i Warszawie. Każdy zmotywowany młody Pz przewrotnym osobistym komentarzem, się dzieje z takimi nadanymi przez kogoś, zespół urzędniczek biura czyni żmudne człowiek może odbyć studia operatorskie. że jeśli to nie jest temat na film, to on nie z pełnym zaufaniem drogą pocztową i nie- starania i wysiłki, próbując ustalić, czy Bez względu na płeć. Bardzo wiele zdolnych Warsztaty Sony jest reżyserem. doręczonymi adresatowi, listami. Tak czy może da się coś więcej zrobić, zanim spra- i pracowitych pań uczy się sztuki operator- z operatorem Toddem Bellem sowane paki z mnóstwem kopert ulegną skiej, idąc w ślady nielicznych koleżanek zniszczeniu, trafiając pod całkiem inny od z poprzednich pokoleń. Tylko starszy aktor zakładanego przez nadawców adres: na może się zdziwić, że „kobieta mnie kręci”. To przemiał do młyna papierniczego w Kon- teraz całkiem normalne! Ci, którzy w daw- ...i chcieć. O ile dla każdego z pozostałych stancinie-Jeziornie. nych czasach rzucili się w wir pracy i nie Realizator zderza ze sobą dwie równole- znaleźli czasu na zrobienie dyplomu – nie twórców filmu niezależnego silna głe akcje. Z jednej strony bezduszny obrót mogą pracować jako wykładowcy na pol- maszyn papierniczych, z drugiej – pracę skich uczelniach, bez względu na osiągnięcia motywacja, by pokazać światu swoją urzędu pocztowego. Asystujemy w codzien- zawodowe i wrodzony talent pedagogiczny. nej pracy otwierania niedoręczonych listów, Z tym formalnym problemem zetknął się opowieść jest najważniejsza, to osoba które dopiero od tego momentu staną się Sławomir Idziak, ale znalazł sposób, by go Poste restante, reż. Marcel Łoziński liczoną w tysiące korespondencją niedo- ominąć. Wykłada w innych krajach, a wio- obsługująca urządzenie rejestrujące obraz ręczalną. sną i latem – prowadzi warsztaty filmowe, Większość takich kłopotliwych dla na które tłumnie zgłaszają się młodzi fil- i dźwięk musi również mieć odpowiedni poczty przesyłek stanowią oczywiście mowcy z kraju i ze świata. To bardzo inten- wysyłane przez najmłodszych świąteczne sywne i stymulujące doświadczenie oraz poziom kompetencji. życzenia i choinkowe zamówienia na adres praktyczna nauka w zmotywowanej gru- Świętego Mikołaja. Dzięki dokumentowi pie. Dzięki bogato wyposażonemu w sprzęt Andrzej M. Bogusz Poste restante poznajemy zawartość i poru- i rozkładany pawilon autobusowi nazwa- szającą treść niektórych wybranych próśb. nemu Cinebus, warsztaty oraz intensywne nowości sprzętowych. To możliwość spotka- alnych dla cyfrowych mediów XXI wieku. Najbardziej niezwykłą z nich okazuje się kursy wędrują po Polsce i innych krajach. nia i rozmowy z najwybitniejszymi operato- Koncepcja „expanded cinematography” ta do Pana Boga na adres: Niebo. Nie- Więcej informacji można znaleźć na stro- rami, to także seminaria, dyskusje panelowe była tematem ciekawej prezentacji multi- wprawnym odręcznym pismem młoda nie Film Spring Open (www.filmspringo- i warsztaty sponsorowane przez czołowych medialnej. Ich strona to: www.globalcine- osoba próbuje uzyskać od Najwyższego pen.eu/pl). producentów kamer i sprzętu filmowego. matography.com. odpowiedź zwrotną w postaci widomego Kolejna coroczna możliwość szybkiej Prawie 20 proc. uczestników ostatniego festi- A nasza „staroświecka” łódzka „Fil- znaku jego istnienia. Urzędniczka, która nauki, nowych doświadczeń i poznania walu to studenci To też okazja, by zachęcić do mówka”? Od kilkunastu lat interesujące natrafiła na ten niezwykły list, wyraźnie nowości sprzętowych to festiwal Cameri- studiów na swojej uczelni. To właśnie robił produkcje młodszych kolegów można nim poruszona, pokazuje go swoim kole- mage. Te „osiem dni w raju operatorów”, jak Yuri Neyman – dyrektor Global Cinema- było obejrzeć na wiosennym przeglądzie żankom. Moment i urzędowy obowiązek to określił jeden z zachwyconych uczestni- tography Institute z Los Angeles. To szkoła „Łodzią po Wiśle”. W tym roku – być może poczty przemienia się na naszych oczach ków, to nie tylko projekcje wspaniałych fil- dla twórców i współtwórców obrazów syn- jesienią… Więc – aby do jesieni (może się Fot. Arkana Studio (x3)

w coś wzruszająco ludzkiego. mowych obrazów z całego świata i wystawa tetyzowanych z elementów realnych i wirtu- odmieni?). Fot. Sarah Schrimpf/Camerimage

78 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 79 PRZEZ SUBIEKTYW MOJA (FILMOWA) MUZYKA FILMOWY PEN CLUB CZASEM MNIEJ ZNACZY WIĘCEJ LUNAPARK CZY ŚWIĄTYNIA?

kowa, ekranizacji słynnego poematu Andrzeja Bursy czy nagrodzonego Złotym Ekranem Tomasz Piotr Czupurka (1986) Barbary Borys-Damięc- kiej, błyskotliwej inscenizacji popularnej bajki Raczek Gierałtowski Benedykta Herza, a także ze Studiem Opraco- wań Filmów, gdzie nadzorował nagrania piosenek, m.in. słynnej „Pszczółki Mai” – przez Piotrze, Tomku, Zbigniewa Wodeckiego. pięknie zaprojektowałeś naj- dziękuję Ci za bardzo miłe Jako kompozytor filmowy zadebiutował nowocześniejsze kino w Pol- słowa o naszej ostatniej kino- muzyką do serialu Grzegorza Warchoła sce, czyli warszawski mul- wej realizacji. To co można Gazda z Diabelnej (1979), telewizyjnej ada- tipleks Heliosa, zbudowany w najnowszym Heliosie w War- ptacji powieści Cezarego Chlebowskiego pod kopułą galerii handlo- szawie zobaczyć jest efek- skierowanej do młodego widza. Spośród fil- wej Blue City. Jednak nad tem mieszanki mojej osobi- mów i seriali, które opatrzył swoją muzyką, drzwiami do poszczególnych stej miłości do kina, Warszawy warto jeszcze wspomnieć: Spokojne lata sal umieściłeś nazwy sta- i Nowego Jorku. Moich wspo- (1981) Andrzeja Kotkowskiego, efektowną rych warszawskich kin: Relax, mnień z Warszawskich Festi- opowieść z życia krakowskiej bohemy arty- Skarpa, Bajka, Moskwa czy Femina. W środku skórzane fotele wali Filmowych, które mnie wychowały i wagarów spędzanych stycznej początku XX wieku, Królewskie sny rozkładają się automatycznie, pozwalając widzom oglądać filmy w tych nieistniejących już kinach. Była to także oczywiście bardzo (1988) Warchoła, frapującą historię ostat- w pozycji półleżącej, podobnej do tej, w której starożytni Grecy ciężka praca całego naszego zespołu i doświadczenie ponad 50 nich lat panowania Władysława Jagiełły, czy i Rzymianie zwykli podziwiać występy pięknych tancerek, a na zaprojektowanych w Polsce i na świecie kin. wypełnioną piosenkami Miłość z listy prze- korytarzach wiodących na widownię widnieją czarno-białe Pytasz mnie, co dziś w kinie jest stare, a co nowoczesne? W tym Wojciech Staroń w serialu Gazda z Diabelnej, bojów (1984) Marka Nowickiego. zdjęcia prezentujące nieistniejące już kina z czasów PRL-u. wyjątkowym projekcie łączymy historię, moment w jakim znaj- reż. Grzegorz Warchoł Ale najciekawszą muzykę skompono- Wielkie ledowe ekrany z wyświetlanymi fragmentami filmów duje się obecnie kino na świecie, ale sięgamy także w przyszłość. wał Głuch do Życia Kamila Kuranta (1982) w holu przypominają atmosferę nowojorskiego Times Square, Historia to Nowy Jork. Miasto-scenografia, które zna każdy wła- Warchoła, adaptacji tryptyku powieściowego a obok graffiti na ścianach niczym te na słynnym ogrodzeniu śnie z filmów. Wszechobecna cegła, zaułki przy Broadwayu za Warto przypomnieć dorobek Wojciecha Zbigniewa Uniłowskiego („Wspólny pokój”, warszawskiego Toru Wyścigów Konnych na Służewcu; maszyny rogiem rozświetlonego Times Square, noszące na ścianach uliczną „Dwadzieścia lat życia”, „Dzień rekruta”), do popcornu obok wysmakowanych wnętrz jak z obrazów sztukę graffiti, której tworzenie jest z kolei częścią mojej osobi- Głucha, polskiego kompozytora od lat poświęconego dojrzewaniu młodego chłopaka Hoppera i tajemniczo brzmiące hasło: „kino butikowe”. Zasta- stej historii. Atmosfera nowojorskiej ulicy, z charakterystycznymi marzącego o karierze pisarskiej. Osadzając nawiam się, co dzisiaj w kinie jest stare, a co nowoczesne? Na jej elementami, które wyszukałem w antykwariatach i na pchlich mieszkającego w Szwecji, którego muzyka muzykę w klimatach pierwszych dekad ubie- czym polega „butikowość”? I czym w ogóle jest teraz kino? targach Manhattanu. Wejścia z ulicy do tradycyjnych, coraz rza- głego wieku (kiedy toczy się akcja filmowej Jeszcze niedawno, w XX wieku, często widzieliśmy w nim dziej spotykanych już kin. Wreszcie same kina. Tu pojawia się rozbrzmiewa w wielu naszych produkcjach opowieści), przywołując popularne wów- świątynię sztuki, w której mieszkała X Muza. Działo się tak moje rodzinne miasto i kultowe nazwy, które pamiętam z dzieciń- czas rytmy tanga czy fokstrota, jednocześnie niezależnie od tego, czy wchodziliśmy do wspaniałego kino- stwa. To sposób Heliosa na przypomnienie tych miejsc, których filmowych z lat 80. swymi kompozycjami ją uniwersalizuje i czyni wego pałacu, pełnego światła, eleganckich foteli obitych już nie ma. To szacunek dla historii, ale także dla widzów, którzy ponadczasową. Nie atakuje kaskadą dźwię- czerwonym pluszem, złoceń, a nawet kunsztownych dekora- pamiętają tamte kina z czasów swojej młodości, pierwszych ran- Jerzy Armata ków, a raczej „cedzi” te najistotniejsze. Jak cji na ścianach i sufitach – jak w wielkich i sławnych amery- dek, seansów dla dzieci, kupowania biletów od „koników” i wycze- trafnie ujął to Michał Wilczyński, wydawca kańskich Odeonach, czy też do małej, adaptowanej z grub- kiwanych premier z mitycznego Hollywood. Tamte kina były oprawdy nie do przecenienia są Głucha, kompozytora nieco zapomnianego, płyty – „czasem mniej znaczy o wiele wię- sza salki konferencyjnej, a czasem wręcz remizy strażackiej prawdziwym, dla wielu jedynym, oknem na kolorowy świat. Mam zasługi sosnowieckiej oficyny pły- choć niezwykle interesującego. Zapomnia- cej”. Piękna muzyka i znakomicie wykonana w czasach PRL-u. To była świątynia i już: tu mieliśmy doznać nadzieję, że wchodząc ponownie do Moskwy, Skarpy czy Bajki, towej GAD Records w odkrywa- nego, gdyż od kilkunastu lat mieszka i pra- przez orkiestrę pod dyrekcją kompozytora, uszlachetnienia duszy, nazywanego przez niektórych obce- i przypominając je sobie dzięki wielkoformatowym zdjęciom, niu i propagowaniu wartościowej cuje w Göteborgu. Przeprowadzka wiązała się w której prym wiodą Adam Zemła (akor- sowo „odchamieniem”; tu czekała na nas bajkowa ucieczka ludzie obudzą w sobie ciepłe wspomnienia i pozytywne emocje, Dmuzyki. Obok jazzu i rocka sprzed lat firma z wygraniem konkursu na pianistę tamtejszej deon), Henryk Miśkiewicz (klarnet), Marek z nieczułego świata; tu rozwiązywano zagadki naszych lęków bo budzenie emocji to jeden z elementów magii kina i filmu. prowadzona przez Michała Wilczyńskiego Akademii Baletowej. Bliziński (gitara), Paweł Perliński oraz sam i nadziei; tu działa się magia. Świat zmienia się coraz szybciej i faktycznie wszystko dziś duży nacisk kładzie na rodzimą muzykę fil- Głuch jest absolwentem warszawskiej Aka- Głuch (fortepiany). A dzisiaj? Czy nowoczesne kino to nadal świątynia, czy raczej pędzi, miga i często oszałamia. Jedno wszakże pozostaje bez mową. demii Muzycznej (1972), gdzie kształcił się „Z moim nazwiskiem nie mogłem zostać lunapark? Wszystko tu miga, pędzi, oszałamia – dźwięk jest nie- zmian: ludzka potrzeba rozrywki. Dążenie, aby czasem, cho- Po rarytasach m.in. Andrzeja Korzyńskiego, w zakresie pedagogiki muzycznej i dyrygen- nikim innym” – wyznaje kompozytor na naturalnie czysty, a obraz nienaturalnie kontrastowy. Wszystko ciaż na dwie godziny, zapomnieć o troskach dnia codziennego, Tadeusza Nalepy, Włodzimierza Nahornego, tury chóralnej. Przez pewien czas kierował łamach portalu Szwecja.net. Większość jego tak doskonałe jak to tylko możliwe, ale w repertuarze prawie nie wejść w magiczny świat filmu, przeżyć emocje, śmiać się, płakać, Zbigniewa Górnego, Włodzimierza Korcza, muzycznie Teatrem Satyryków STS, połączo- rodziny to muzycy, brat Aleksander śpie- ma nowych idei, myśli, rozwiązań, inspiracji. Oglądamy najczę- bać albo mieć powód do rozmyślań. Kino to wyjątkowa atmos- muzyce ilustrującej kolejne wydania Polskiej nym w 1972 roku z Teatrem Rozmaitości, gdzie wał kiedyś w słynnej grupie Novi Singers, ściej to, co już dobrze znamy, w kolejnej wersji – 2,3,4,5! fera, magia, nastrój, które pogłębiają percepcję filmów. Wierzę, że Kroniki Filmowej czy telewizyjnego pro- także pełnił funkcję kierownika muzycznego. a syn Marcin Dominik – pianista i dyrygent Projektując najnowocześniejsze obecnie polskie kino, udało nam się zaprojektować miejsce, gdzie ludzie przynajmniej gramu Sonda przyszła kolej – za sprawą płyty Współpracował blisko z Telewizją Polską, – współpracuje obecnie z Operą i Baletem musiałeś zadawać sobie takie pytania. Napisz mi proszę, do przez jakiś czas będą szczęśliwi, bo w życiu przecież o to chodzi. z soundtrackiem serialu Życie Kamila Kuranta komponując muzykę do spektakli telewizyj- w Monte Carlo. Ale to już temat na inne opo- jakich wniosków doszedłeś, jak to czujesz? Aby być szczęśliwym. Fot. Jolanta Suszko-Adamczewska, archiwum Piotra Gierałtowskiego Fot. Jolanta Suszko-Adamczewska, archiwum Piotra Fot. Inplus/East News (1982) Grzegorza Warchoła – na Wojciecha nych, m.in. Ogrodu Luizy (1972) Andrzeja Tit- wiadanie. Tomek Piotrek

80 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 81 STUDIO MUNKA SZTANGISTA WYGRYWA PREMIERES PLANS! To już kolejna nagroda dla Sztangisty. Dotychczas otrzy- mał m.in. Nagrodę Główną w Konkursie Filmów Krótko- metrażowych podczas War- szawskiego Festiwalu Filmo- wego, Nagrodę dla Najlepszego Filmu w Konkursie Krajowym MFF Molodist w Kijowie, czy trzy nagrody w tym Grand Prix Sztangista, reż. Dmytro MFF „żubrOFFka” – festiwalu Sukholytkyy-Sobchuk odbywającego się w Białym- stoku. Dmytro Sukholytkyy- ‑Sobchuk, twórca filmów krót- Krótkometrażowy film fabularny Sztangista kometrażowych, urodził się w 1983 roku w Humaniu na w reżyserii Dmytro Sukholytkyy-Sobchuk Ukrainie. Jest absolwentem Czerniowieckiego Uniwersy- wygrał 31. MFF Premiers Plans we Francji. tetu Narodowego oraz Kijow- skiego Narodowego Uniwersy- rzydziestka ta zdo- przygotowuje się do ważnych głównych występują Olek- tetu Teatru, Filmu i Telewizji była Grand Prix zawodów w podnoszeniu cięża- sandr Łoj, Waleria Chilko, im. I.K. Karpenko-Kary, gdzie w Konkursie Euro- rów. Tuż przed nimi otrzymuje Jurij Szczerbyna oraz Maksym ukończył studia reżyserskie. pejskim. Jury nagro- tragiczną wiadomość. Berezniuk. Za zdjęcia odpo- Obecnie przygotowuje się do Tdziło Sztangistę za przestawie- Obraz, który powstał w ra- wiadał Michał Rytel-Przeło- pełnometrażowego debiut fa- nie fascynującego świata spor- mach programu 30 Minut, miec, a producentem wyko- bularnego. tu oraz niesamowitą reżyserię. został w całości zrealizowa- nawczym filmu był Konrad Film to historia Petro, który ny na Ukrainie. W rolach Stefaniak. Anna Kot NAGRODY NA ZOOM-ZBLIŻENIACH! Fabuła Users Jakuba Piątka otrzymała nagrodę cjalną Karolowi Lindholmowi za Wnętrze lwa. Opowiada on dla najlepszego filmu, a dokument Wnętrze lwa o tym, jak w każde niedzielne popołudnie w duńskim zoo na Karola Lindholma nagrodę specjalną podczas rodziców i dzieci czeka niety- 22. MFF Zoom-Zbliżenia! powa atrakcja… Pracownicy zoo przygotowują niezwykłe ury Konkursu Filmu Fabu- padkowego spotkania kobiety Kate McCullough jest autorką misterium związane z ciałem larnego w składzie: Krzysz- i mężczyzny w internecie. W zdjęć, a Kuba Razowski produ- młodego lwa. Autorką zdjęć do J tof Majchrzak, Daniel An- rolach głównych występują Ma- centem wykonawczym. dokumentu jest Martyna Jaki- tosik i Kuba Czekaj spośród 51 ja Pankiewicz i Dobromir Dy- Z kolei w Konkursie Filmu mowska, producentem wyko- krótkich metraży z całej Europy mecki, który wraz z Łukaszem Dokumentalnego Paweł Łoziń- nawczym i koproducentem fil- za najlepszy uznało Users Ja- Czapskim i Jakubem Piątkiem ski, Adam Olba i Tomasz Droz- mu jest Zjednoczenie Artystów

Fot. Studio Munka-SFP kuba Piątka. To historia przy- są współautorami scenariusza. dowicz wręczyli nagrodę spe- i Rzemieślników. A.K.

82 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 10 PYTAŃ DO MARII DĘBSKIEJ

aktorów. Ja wychodzę z założenia, że trzeba Na początku nie jest to łatwe, zawsze jest po prostu dobrze grać i próbować nowych jakaś bariera, ale chyba najwięcej zależy od rzeczy, bo to rozwija. Staram się dobrze drugiej osoby. To znaczy, jeśli ktoś chce być wybierać, tak jak czuję, ale cieszy mnie dla mnie cały czas profesorem, niewiele różnorodność propozycji. Nie chciałabym mogę z tym zrobić. Relacja mistrz-uczeń dać się zaszufladkować, więc takie „myle- na pewno na planie nie pomaga, zamyka nie tropów” sprawia mi dużą przyjemność. zamiast otwierać. Ale mam w większości Poza tym, skończyłam szkołę dopiero dwa pozytywne doświadczenia. Także akto- lata temu, mam 27 lat, i myślę sobie, że to rzy, którzy mnie nie uczyli, ale są dla mnie jest właśnie czas na próbowanie. Interesuje legendami – Jerzy Trela czy Marian Dzię- mnie wszystko, co jest związane z moim dziel, kiedy pracowaliśmy razem, od razu zawodem, ale nie mam zamiaru brać skracali dystans, traktowali mnie jak part- udziału w komercyjnych projektach nieak- nera i to bardzo mnie otwierało. Ostatnio torskich. graliśmy z moim byłym profesorem Krzyś- kiem Czeczotem parę w Pech to nie grzech, Jaka będzie Kalina Jędrusik co było dosyć zabawne, mimo że trochę w pani wykonaniu w Jesiennej początkowo krępujące. 5.dziewczynie ? Wygrałam casting do tej roli, a to był długi Jak radzi sobie pani z kwestią i bardzo wymagający proces. Cieszy mnie prywatności w internecie, bardzo, że mamy dużo czasu na przygo- 9.szczególnie w mediach towania, że nie musimy robić wszystkiego społecznościowych? w pędzie. Umówiłam się natomiast z pro- Dla mnie to, że ktoś interesuje się moim dukcją oraz z reżyserką, Kasią Klimkie- życiem prywatnym jest skutkiem ubocz- wicz, że nie będziemy zapeszać i opowia- nym wykonywanego zawodu. Nie czerpię dać o projekcie, dopóki film nie powstanie. z tego większej przyjemności, ale też nie próbuję się od tego izolować. Mam konto Bliższy jest pani jazz, rock, na Instagramie i co jakiś czas coś tam muzyka klasyczna, czy może coś wrzucam, ponieważ to dla mnie bardzo 6.zupełnie innego? ważny kanał komunikacji z fanami, któ- Uczyłam się przez całe życie gry na for- rzy dają mi duże wsparcie. Z drugiej strony tepianie, dlatego muzyka klasyczna w internecie można napisać dosłownie wciąż tkwi głęboko we mnie i słucham wszystko, udawać kogoś, kim się nie jest, jej w wolnym czasie. Z drugiej strony więc podchodzę do mediów społeczno- to nie jest tak, że ludzie, którzy zaj- ściowych z dużym dystansem. Dlatego mują się muzyką klasyczną, nie znają wolę skupiać się na pracy, internet nigdy Maria Dębska w filmie niczego innego. Słuchałam w życiu mnó- nie będzie dla mnie priorytetową sprawą. Pech to nie grzech, stwo popu i rocka, bardzo lubię muzykę reż. Ryszard Zatorski włoską, nawet stary włoski pop. Również Czy spośród pani ról współczesnych polskich wykonawców – teatralnych jest jakaś, którą Nosowską, Krzyśka Zalewskiego, 10.chciałaby pani powtórzyć w serialu Magda z filmu Zabawa zabawa ludzie z AA, że często alkoholizm bierze wieka. A zresztą, granie pijanej osoby to konkretne zadania aktorskie. Napisała Dawida Podsiadło. Ale jeśli chcę odpo- lub filmie? jest studentką, ale już ma poważne się z potrzeby zapełniania jakiejś dziury jedno, a zupełnie co innego ukazywanie jej taki, a nie inny scenariusz i pracowała ze cząć, włączam raczej klasykę. Gram obecnie w „Królu” na podstawie 1.problemy z alkoholem. To musiała być w sobie. Na początku filmu Magda dostaje, ruchów i gestykulacji na kacu, podenerwo- mną tak, że zawsze wiedziałam, co gram, książki Szczepana Twardocha, w reży- trudna rola dla młodej aktorki. jak to mówią, patelnią w łeb. Dzieje się coś wanej, powolnej. Tu było jedno i drugie. zawsze miałam oparcie. Kręcenie filmów składa się w dużej serii Moniki Strzępki. Uwielbiam tę To najmłodsza z bohaterek filmu i muszę bardzo dramatycznego, co daje jej szansę mierze z czekania. Jak zabija pani książkę i bardzo bym chciała zagrać przyznać, że miałam na początku problem, na wyjście z życiowego dołka, ale tylko od Reżyserowanie przez rodzica Podejmuje się pani bardzo 7.czas w przerwach na planie? w ekranizacji, na którą są podobno już żeby uwierzyć w jej alkoholizm. Alkoho- niej zależy, czy uda jej się podnieść. jest łatwiejsze czy trudniejsze od różnych projektów, od Staram się go nie marnować, o co na pla- jakieś plany. Myślę, że moją najważniej- lizm to było dla mnie duże słowo. Gdy 3.pracy z osobą nieznajomą? 4.ambitnych dramatów po komedie nie jest bardzo łatwo. Wszystko zależy od szą rolą teatralną, taką, która na zawsze zaczęłam przygotowywać się do roli, oka- Jak podeszła pani do grania Tak naprawdę i to, i to. Praca z mamą była romantyczne. Ten eklektyzm jest projektu. Na planie Zabawy, zabawy byłam pozostanie w moim sercu, była ta dyplo- zało się, że to częstsze niż mi się wyda- fizycznej strony alkoholizmu? dla mnie trudna, ponieważ bardzo dobrze wynikiem poszukiwania aktorskiej np. odludkiem, nie integrowałam się, ale mowa, czyli Maria Stuart. Wiem, że wało. Chodziłam na spotkania AA, na 2.Muszę przyznać, że przesadnie tego nie się znamy i potrafimy szybko się przej- tożsamości po wyjściu ze szkoły, czy ogólnie bardzo lubię rozmawiać z ludźmi. powstało już o tej postaci sporo filmów których spotkałam wiele takich dziewczyn analizowałam. Wydaje mi się, że Magdę rzeć, dostrzec uniki, podstępy czy patenty, to świadomy pomysł na karierę? Poza tym: dobra książka, załatwianie spraw i seriali, bo to wielka historia i fascynu- jak Magda, ogólnie młodych ludzi z pro- budowałam najpierw w głowie i sercu, na które inni się nabierają. Wiedziałam, Tym razem ani to, ani to. Nie próbuję kal- organizacyjno-życiowych, czasem ogląda- jąca osobowość, ale gdybym dostała problemem z piciem. Ale nie traktuję ani tej a potem ciało poszło za tym. Scen mocno że na planie Zabawy… będzie ciężko, bo kulować, ale to nie jest też tak, że można nie filmów i korzystanie z Netflixa. pozycję zagrania jej przed kamerami, postaci, ani samego filmu przez pryzmat fizycznych wolałam nie planować, chcia- mama jest mocną osobą, która wie, czego sobie przebierać w rolach, wybierać z kil- raczej bym się nie wahała. alkoholu. Zabawa zabawa to opowieść łam dać się zaskoczyć przez swoje ciało. To chce, i nigdy nie odpuszcza. Ale właśnie kudziesięciu propozycji. Nie ma co uda- Jak pracuje się pani z ludźmi, o samotności, o próbie zapełniania tkwią- nie jest natomiast żadna przesada, gdy się dlatego ta praca była efektywna, bo ona wać, że tak jest. Dotyczy to wszystkich którzy niedawno uczyli panią Pytania zadawał cej w człowieku pustki. Tak tłumaczyli mi mówi, że trudno jest zagrać pijanego czło- jest po prostu dobrą reżyserką, która daje w tym zawodzie, ale zwłaszcza młodych 8.w szkole? Fot. Katarzyna Kubiak/Figaro Film Darek Kuźma

84 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 85 MIEJSCA KINA LUKSUSOWE W POLSCE

Silver Screen: „Będę tam chodził nieje chociażby w Katowicach na pewno, o takim kinie marzy- i Gdańsku, gdzie w Galerii łem od dawna. O kinie dającym Forum znajduje się kino uznane Helios Blue City szansę na pogłębienie przeży- przez zagraniczny serwis „Cel- w Warszawie cia, jakim jest oglądanie filmu. luloid Junkie” za jedno z najbar- I to we wszystkich aspektach: dziej komfortowych na świecie. intelektualnym, estetycznym Chwalone są wygodne fotele, i gastronomicznym”. W Silver świetnie zaprojektowana wykła- Screenie, który w 2009 został dzina, a także kawiarnia z dese- „zrebrandingowany” na Mul- rami, w której można poczekać tikino, można było skorzystać na seans. Natomiast Cinema z ofert platinum, wprawdzie City Bonarka (w Krakowie) dwa razy droższych od stan- i Wroclavia mają odrębne dardowych biletów, ale przy strefy VIP z trzema salami kino- wejściu witał concierge oferu- wymi oraz ofertą all inclusive. jący fachową opiekę, choćby W cenę biletu wliczone są w celu zabrania naszych płasz- zimne i gorące dania przygoto- czy do szatni. A gdy już zasie- wywane na miejscu przez profe- dliśmy do wygodnego, skórza- sjonalnych szefów kuchni, a do Sala Helios Dream nego fotela – kelnerzy przynosili tego sałatki, desery, przekąski, kartę napojów i dań. Popcorn napoje ciepłe i zimne. oraz słodkie bomby węglowoda- Sale multipleksów są wciąż kłym, rozciągniętym przeście- w Warszawie czarnych kaw do samego końca ustroju docie- nowe w postaci coli wymienione przestrzenią, w której spoty- radłem. Najgorszy był jednak i dużym wyborem słodyczy, czy- rać na srebrne ekrany z opóź- zostały na szampana i chwalone kają się widzowie reprezentujący przepływ powietrza – takie sale ści, schludnie ubrani w mundury nieniem, powstawały kolejne ówcześnie w Warszawie sushi, różne środowiska, oczekiwania POMIĘDZY pozwalały na co najwyżej kil- bileterzy, a także bezpłatna szat- kina choćby w rumowisku lewo- ponoć jedno z najlepszych. i potrzeby. Poczucie komfortu kudziesięciominutowe skupie- nia. Chwalono szerokie fotele brzeżnej Warszawy, jak np. Polo- Artur, miłośnik dobrego filmu to sprawa indywidualna. Czy nie, a męczarnią było wytrzy- i wrażenie elegancji oraz kom- nia. Niebawem odżyło też, już i japońskiej kuchni, wspomina, zatem ekskluzywne kina są przy- manie na filmach trwających fortu, który sprawiał, że klien- mniej luksusowe niż kiedyś że wyjście z rodzicami na taką szłością multipleksów? Trudno dwie godziny. Powstałe niedługo tela utożsamiana była z elitą kul- Palladium, w kamienicy przy projekcję do końca życia będzie jednoznacznie ocenić. Patrząc przed wybuchem wojny kina turalną Warszawy. Podobnie Złotej 5/9. We wrześniu 1945 mu się kojarzyć z tą pierwszo- historycznie, choćby na przed- EGALITARYZMEM Palladium i Napoleon zosta- pisano o wyłożonych alabastrem spróbowano przywrócić świet- rzędną potrawą, która naprawdę wojenne luksusowe przybytki wiły w tyle Palace na Chmiel- holach Palladium, w którym bar- ność czasów przedwojennych nej (który cieszył się renomą dzo często organizowano wyjąt- na Chmielnej, a w otwarciu Kino Palladium eleganckiego miejsca w mod- kowe projekcje i poczęstunek Atlanticu uczestniczyły tłumy. w Warszawie, 1956 rok nej dzielnicy), Stylowy, Capitol z szampanem (zdjęcia sprzed Wprawdzie odbywały się nie- A ELITARYZMEM na Marszałkowskiej czy Holly- wojny ukazują bogate, pięk- kiedy wyjątkowe spotkania fil- wood na Hożej – chwalące się nie ubrane damy wysiadające mowe w jednym z trzech kin choćby takim udogodnieniem z samochodów). Chwalono tam ulokowanych we wnętrzu Pałacu Co oznacza komfort seansu filmowego jak własny zespół muzyczny. przewietrzone sale, długo utrzy- Kultury i Nauki, ale seanse nie Jednak wraz z pojawieniem mujący się zapach świeżości oraz miały już tego posmaku luksusu, w kinie? Srebrne ekrany od początków istnienia się Palladium oraz Napoleona dbałość obsługi o to, żeby klienci a jeśli miały – ofertę kierowano przyszła era kin luksusowych, czuli, że uczestniczą w ważnym nie tyle do elit intelektualnych, X Muzy z powodzeniem funkcjonowały które musiały się wyróżniać na wydarzeniu kulturalnym. Oglą- co partyjnych. Mało tego, w cza- tle pozostałych iluzjonów „sły- danie fotografii z czasów świet- sach PRL-u kina wielokrotnie w obiektach skromnych, jak i ekskluzywnych. nących” nie tylko z różnorodnej ności kina przywołuje nostalgię kojarzono z ciemniejszą stroną (można rzec – szemranej) klien- graniczącą wręcz ze smutkiem, życia. Bilety sprzedawane były yrzućmy na chwilę mas, zautomatyzowaną maszyną susu. Tradycja takich projek- teli, ale także częstego zrywania gdyż nad zamrożonym w czasie przez tzw. koników, więc zda- modna stała się u nas dopiero X Muzy w Warszawie, wydaje się, z głowy przepeł- wpuszczającą widzów jednymi tów sięga jednak o wiele dalej się taśm filmowych. pięknem tych obrazów unosiło rzało się, że na seanse wpadali kilka lat po powstaniu tej wyjąt- że to nieodzowny element pej- nione sale, w któ- drzwiami, a wypuszczającą niż wspomniany Helios Dream. Dziennikarze „Świata” tak się widmo wielkiego, światowego chuligani, niekoniecznie zainte- kowej oferty. Restauracje japoń- zażu kulturalnego dużego mia- rych wyczekuje drugimi. Nie wszędzie jednak Zapomnijmy więc o masówce, opisywali wyższość Napole- konfliktu. Luksus miał stać się resowani kinematografią. Widz skie i kina pojawiały się oraz sta. Kino jest sztuką egalitarną, Wsię kolejnego letniego przeboju. tak jest i nie zawsze tak było, a przypomnijmy sobie historię ona nad ówczesnymi kinami: wkrótce sprawą drugorzędną. wymagający i lubiący wygodę umierały, ale zespolenie prze- co wcale nie stoi w sprzeczności Zapomnijmy o statusie jarmarcz- o czym przypomni Warszawa luksusowych kin. „rzadko spotykana faktura ścian W powojennej Polsce nie w sali kinowej musiał poczekać żyć kulinarnych wraz z wizu- z potrzebą na rynku elitarnych nej rozrywki, coli z dystrybutora wraz z otwarciem nowego mul- Wszystko zaczęło się, jak to w salach, światła zręcznie ujęte było już miejsca na elegancję na dobre czasy aż do początku alnymi (Artur oglądał wtedy ofert premium. Różni ludzie, i popcornie. Zresztą chrupiąca, tipleksu Heliosa w galerii Blue zwykle bywa, od udoskona- w ramy nowoczesnych arma- w kinach, gdyż ich celem było lat dwutysięcznych. Drużynę Pierścienia) stało się różne potrzeby i na szczęście – solona potrawa o maślanym City. Chwali się on m.in. trzema lenia oferty. W przedwojen- tur, stonowane barwy w pocze- przypomnienie o tym, że pol- W 2000 roku Tomasz Raczek jednym z najważniejszych wspo- wspólny wachlarz filmów do posmaku symbolizowała pewien salami premium o nazwie Helios nej stolicy trudno było o salę kalniach”. Dodawali również, ska kultura filmowa nie wszy- z rozmarzeniem pisał we mnień kinomana. wyboru. trend w rozwoju kin, czyniąc Dream, a oferta skierowana jest kinową, której nie cechowałaby że wrażenie robi świetny bufet stek umarła. I choć zagraniczne „Wprost” o powstałym wtedy Również wspomniany we

Fot. Materiały prasowe/Helios S.A (x2) Fot. Materiały prasowe/Helios S.A je coraz bardziej rozrywką dla dla pragnących zaznać nieco luk- duszność, a ekran nie był zwy- z jedną z najdoskonalszych filmy w czasach PRL-u miały aż w miejscu kina Moskwa obiekcie wstępie Helios Dream ist- Jakub Koisz Fot. Stanisław Czarnogórski/PAP

86 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 87 SWOICH NIE ZNACIE AGNIESZKA MATYSIAK W PODWÓJNEJ ROLI Aktorstwo i reżyseria dubbingu to dwa bieguny tatorskich. „U schyłku komuny konkursy te dały młodym życia zawodowego Agnieszki Matysiak. Ostatnio ludziom szansę poznania zabro- nionej literatury i wykrzycze- nia tego, co ich bolało” – wspo- oglądaliśmy ją jako siostrę Jukundę w Klerze, mina. Dla siebie odkryła wiersze Jacquesa Préverta, scenarzysty zaś w Jeszcze dzień życia słuchaliśmy słynnych filmów Marcela Carné, takich jak Ludzie za mgłą czy wyreżyserowanej przez nią polskiej wersji językowej. Komedianci. Z gronem entuzja- stów poezji jeździła z jednego konkursu na drugi. Połowę licealnego życia spędziła na dworcu w Koluszkach, gdzie po przyjeździe z Tomaszowa Mazowieckiego miała przesiadkę do Warszawy. W stolicy chłonęła gościnne występy Teatru Cricot 2 Tadeusza Kantora, Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzie- nice” oraz innych scen krajowych i zagranicznych, a przede Harry Potter i więzień Azkabanu, wszystkim spektakle stołecznego reż. Alfonso Cuarón Teatru Studio Józefa Szajny. „Dostałam fioła na punkcie teatru, zwłaszcza przedstawień FAMIE. Młodzieńcze zauro- historii o miłości Arkadiusza wspaniale dubbingować, choć dubbingu uważa film animowany, Szajny. Jakiś czas przed maturą, czenie poezją Préverta utoro- Jakubika czy Małych stłuczkach nie wszyscy to lubią. Dobieram dla dzieci – Sekrety morza. „Nie na którymś z konkursów recy- wało jej drogę do piosenki fran- Aleksandry Gowin i Ireneusza aktorów zbliżonych barwą głosu zmieniłabym w nim ani jednej tatorskich poznałam aktorkę tej cuskiej: songów Georgesa Bras- Grzyba. i wiekiem do ich kolegów z wersji sylaby” – mówi z dumą. Jeszcze sceny, Irenę Jun. Po moim wystę- sensa i Jacquesa Brela, do Grand oryginalnej. Czasem zatrud- dzień życia Damiana Nenowa pie powiedziała mi: »Do zoba- Prix na Europejskim Festiwalu SEKRETY niam gwiazdy, ale sięgam też i Raúla de la Fuente to przypa- czenia na scenie«” – wspomina Piosenki Aktorskiej w Châ DUBBINGU po aktorów trochę zapomnia- dek szczególny: animacja dla Agnieszka Matysiak. Postano- teauroux (1992), w końcu zaś Propozycję reżyserską Agnieszka nych i młody narybek. Bo z dub- dorosłych. Nenow pozwolił pani wiła zdawać na studia aktor- do roli tytułowej w musicalu Matysiak otrzymała ze stu- bingiem jest jak z modą: trzeba Agnieszce nie wzorować się na Agnieszka Matysiak skie. Żeby grać u Szajny! Dostała „Piaf” w Teatrze Muzycznym dia dubbingowego, w którym dobrać coś starego, coś nowego dubbingu angielskim. „Sądzę, się za czwartym razem. Kiedy (dziś: Capitolu) we Wrocławiu, kierowniczką produkcji była i coś markowego, a wyjdzie udana że nasz, polski, dobrze się fil- ani Agnieszka żartuje, (i telewizją) – poprzez dubbing. abym poświęciła się w życiu wreszcie odebrała indeks stu- którą grała także w warszaw- aktorka Beata Kawka. Rozpo- całość” – uważa pani Agnieszka. mowi przysłużył” – mówi jego że z racji nazwiska nie Wielokrotnie użyczyła głosu, tylko jednemu zajęciu” – mó- dentki Wydziału Aktorskiego skiej Romie. Wespół z zespołem częta w ten sposób współpraca Woli dubbingować filmy aktor- reżyserka. powinna wychodzić głównie jednak reżyseruje pol- wi Agnieszka Matysiak. wrocławskiej filii PWST w Kra- muzycznym Janusza Bogackiego obu pań trwa do dziś. Z czasem skie, które nazywa „ludzkimi”, Wprawdzie przywiązuje dużą z radia, które zresztą skie wersje językowe filmów kowie, Szajna przeniósł się do występowała też z recitalem przeniosła się do własnej firmy takie jak Harry Potter, Złoty wagę do staranności dubbingu Puwielbia. Z mężem, aktorem anglojęzycznych. W dorobku DO ZOBACZENIA Rzeszowa. Pani Agnieszka bar- „Piaf”. Na ekranie Agnieszka Beaty Kawki – Film Factory Stu- kompas czy Fantastyczne zwie- (kłapy!), ale z drugiej strony nad Arkadiuszem Jakubikiem, wy- ma m.in. kolejne części Har- NA SCENIE dzo polubiła atmosferę Wrocła- Matysiak zadebiutowała w 1994 dio. „Przez dubbing rozumiem rzęta i jak je znaleźć, niż animo- perfekcję przedkłada auten- stąpiła w wielu świetnych audy- ry’ego Pottera, począwszy od Marzeniem pani Agnieszki wia. „Dla mnie jest to miejsce roku w Polskiej śmierci Walde- odwzorowanie w grze aktorów wane, choć te drugie dają więk- tyzm emocji aktorów podkła- cjach Radia Wrocław. Jest jed- trzeciej – Więźnia Azkabanu. od dzieciństwa była muzyka. magiczne. Byłam tam na ostat- mara Krzystka. „Z moich ról polskich tego, co zostało zagrane szy margines swobody, podczas dających polskie dialogi. „Jeśli nak przede wszystkim aktor- „Dzięki temu, że jestem aktor- W wieku siedmiu lat rozpo- nich przed stanem wojennym filmowych wyróżniłabym sio- w języku obcym, z jak najwięk- gdy pierwsze wymagają podą- widz odczuje te emocje, zapo- ką teatralną i to aktorką śpie- ką, łatwiej porozumiewam się częła naukę w szkole muzycz- warsztatach Teatru Laborato- strę Jukundę z Kleru Wojciecha szą dbałością o oddanie inten- żania głoska w głoskę za orygi- mni o tym, że ogląda film z dub- wającą. „Na scenie mogę być w dubbingu z innymi aktorami nej, uczyła się gry na fortepianie rium Jerzego Grotowskiego. Smarzowskiego, paradoksalnie cji twórców” – definiuje Maty- nałem. Reżyser dubbingu powi- bingiem. Taki »niezauważalny«, codziennie. Na ekranie wolę i zyskuję odskocznię od niego. i wiolonczeli. Niestety, w Toma- Żeby się na nie dostać, podro- dlatego, że nie mogłam znaleźć siak. „Pracę reżysera dubbingu nien bowiem pilnować zgodności transparentny dubbing jest naj- pojawiać się raz na jakiś czas. Bo dubbing wiąże się z prze- szowie Mazowieckim, z którego biłam zgodę rodziców” – przy- nic na obronę tej postaci, co zaczynam od obejrzenia filmu tekstu polskiego z ruchem warg lepszy” – konkluduje Agnieszka Seriale mnie nie kręcą. Gene- bywaniem wiele godzin w za- pochodzi, nie było wtedy szkoły znaje, śmiejąc się. Śpiewać było wyzwaniem aktorskim” – i zapoznania się z polskim prze- bohaterów filmu, czyli – jak mówi Matysiak. ralnie plan filmowy to nie mój mkniętym pomieszczeniu, co muzycznej II stopnia. Agnieszka odważyła się w Świnoujściu, wyznaje. Godne odnotowania kładem dialogów. Potem nastę- się w dubbingowym żargonie – żywioł” – przyznaje. Mimo to na dłuższą metę staje się mę- zainteresowała się więc poezją, na warsztatach Zbigniewa są też występy aktorki w Weselu puje moment kluczowy: ustalenie kłapów. A jednak za swoje naj- Andrzej Fot. Agnieszka Marszałek jest silnie związana z kinem czące. Nie wyobrażam sobie, brała udział w konkursach recy- Łapińskiego towarzyszących tego samego reżysera, Prostej obsady. Aktorzy polscy potrafią większe osiągnięcie w reżyserii Bukowiecki Murray/Album/East News Bros. Pictures/Close, Fot. Warner

88 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 89 RECENZJE

ARI HILTUNEN „ARYSTOTELES W HOLLYWOOD” UNIWERSUM WYDAWNICTWO MYŚLIŃSKI, 2018 KOREPETYCJE licha! już przeszło 40 lat mówię prozą, nic o tym nie wiedząc” – dziwił się Molierowski pan Jour- dain podczas lekcji filozofii. Po U ARYSTOTELESA Ulekturze książki „Arystoteles w Hollywood” „OŚWIATÓWKI” Ariego Hiltunena możemy czuć się rów- Ari Hiltunen wyjaśnia, na czym polega nie zaskoczeni: niemal od zarania życia oglądamy kreskówki, seriale, filmy nisko- geniusz autora „Poetyki” i jakie korzyści Adres Kilińskiego 210 w Łodzi dobrze i wysokobudżetowe i nie przychodzi nam do głowy, że wszystkie naśladują wzorzec z jego nauki mogą dziś czerpać twórcy jest znany miłośnikom polskiego opisany po raz pierwszy przez greckiego filozofa około 2,5 tys. lat p.n.e. kultury popularnej. filmu popularnonaukowego. To tu, Wszystko zaczęło się w czasach prehisto- rycznych – twierdzi Hiltunen – pierwsze anonimowych autorów nieprzerwanie od 1945 roku, działa opowieści powstawały prawdopodobnie 40 w mitach i baśniach, sta- tys. lat temu w jaskiniach znanych dziś pod nowią idealny przepis na Wytwórnia Filmów Oświatowych. nazwami Chauveta, Altamira, El Castillo udany (czyt. kasowy) czy Lascaux. Utrudzeni myśliwi przywo- film. Swoje odkrycia spi- MICHAŁ DONDZIK, KRZYSZTOF JAJKO dokumentacji produkcyjnej do filmów. części ułożonych w porządku chronolo- ływali w nich wieczorami przy nikłym sał następnie w popular- I EMIL SOWIŃSKI Owocem ich pracy jest obszerna publi- gicznym. Opisana została struktura organi- blasku palenisk trudy tropienia, budzące nym w Hollywood pod- „ELEMENTARZ WYTWÓRNI FILMÓW kacja licząca ponad 450 stron, w której zacyjna Wytwórni, warunki produkcji fil- grozę starcia z ogromnymi mamutami, ręczniku „Podróż autora. OŚWIATOWYCH” dopełnieniem tekstów i analiz są niezmier- mów oświatowych w Polsce, podjęto próbę łosiami czy żubrami, wreszcie radość, gdy Struktury mityczne dla WYTWÓRNIA FILMÓW OŚWIATOWYCH, 2018 nie interesujące materiały ikonograficzne prześledzenia ekranowej drogi zrealizo- udało się zdobyć pożywienie. Opowieści scenarzystów i pisarzy”. i zdjęcia (ponad 100). Całość jest bardzo wanych obrazów, a na przykładach zapre- te, z czasem coraz bardziej ubarwiane, od Jest się o co bić. Z ame- dobrze opracowana graficznie i typogra- zentowano podgatunki filmu oświatowego. początku zawierały wszystkie składowe rykańskich statystyk u pracowali mistrzowie pol- ficznie przez Monikę Rawską. Każdy rozdział kończy się omówieniem elementy tragedii zdefiniowane potem wynika, że w 2009 roku skiego kina: Wojciech Jerzy Naukowcy oddali hołd Wytwórni oraz wybranych tytułów, reprezentatywnych przez Arystotelesa, czyli litość, trwogę tamtejsze stacje telewi- Has, Krzysztof Zanussi, Grzegorz jej dziełom, obdarzając uwagą nie tylko dla omawianego okresu, z uwzględnie- i następujące po nich katharsis. Do dziś, zyjne emitowały 209 Królikiewicz, Andrzej Barański, uznane arcydzieła i cykle oświatowe, ale niem kontekstu instytucjonalnego, spo- przynajmniej w dziedzinie filmu i sztuk seriali opartych na ory- TJuliusz Machulski, Jan Jakub Kolski, Janusz także filmy-ciekawostki, eksperymenty łecznego i politycznego. pokrewnych, nic się nie zmieniło, co udo- ginalnych scenariuszach, Nasfeter, Antoni Krauze. Tu powstały perły i kurioza. Wśród obrazów odkrytych są Trzy ostatnie rozdziały książki prowadzą wadnia Hiltunen, analizując fabuły (m.in. a w 2017 liczba ta wzro- krótkiego metrażu. takie rarytasy, jak Taki jest świat, Gabrielo nas, pod znamiennymi tytułami – „Reak- Ściganego Andrew Davisa), literaturę sen- sła do 487. Na naszym Zadania opisania historii legendarnej (real. Janusz Star, Manfred Gussmann, tywacja”, „Readaptacja” i „Reanimacja” – sacyjną („Firmę” Johna Grishama) seriale rynku także daje się „Oświatówki” podjęli się trzej filmoznawcy 1962), List (real. Andrzej Brzozowski, od końca lat 80. do czasów współczesnych. (Ostry dyżur), a nawet gry wideo (Doom). odczuć duże ożywienie związani z Uniwersytetem Łódzkim. Prace 1969) czy W wannie (real. Bogdan Gór- Obecnie kilku ostatnich pracowników Szczególny nacisk kładzie przy tym na i coraz większe ambicje. nad publikacją trwały dwa lata. Autorzy ski, 1981). WFO zajmuje się głównie – liczącym 5 tys. arystotelesowskie pojęcie „właściwej przy- Z kolei Ari Hiltunen kon- spędzili niezliczone godziny na studiowa- Realizowane w Wytwórni filmy miały tytułów archiwum, koncentrując się na jemności”, której dostarczają odpowiednio kludując, że idee i spo- niu dokumentów i artykułów prasowych, służyć edukacji społeczeństwa, traktowano zabezpieczaniu i digitalizowaniu kolej- skonstruowane opowieści – jej istnienia strzeżenia Arystotelesa przeprowadzili liczne rozmowy z twórcami je głównie jako materiały użytkowe. I choć nych obrazów. dowodzą wyniki licznych eksperymentów są dziś aktualne tak samo i pracownikami WFO, obejrzeli kilkaset w „Oświatówce” powstały dzieła wybitne, Wydany w ograniczonym nakładzie psychologicznych, a także fizjologiczne jak ponad 2 tys. lat temu, filmów, w tym część obrazów zapomnia- to zdarzało się, że twórcy nie mieli wpływu 380 egzemplarzy „Elementarz Wytwórni właściwości naszego mózgu. podkreśla, że mogą być nych, czy wygrzebanych z przepastnych na ostateczny kształt obrazu, o którym Filmów Oświatowych” jest imponują- Hiltunen nie jest jedynym badaczem, przydatne także osobom archiwów Wytwórni. W kwerendach archi- decydowali zleceniodawcy czy konsultanci. cym kompendium wiedzy o instytucji, który postanowił poszukać reguł rządzących studiującym i pracują- walnych nie ograniczyli się do studiowania Tym słuszniejsza jest koncentracja auto- a dzięki szerokiemu tłu historycznemu dobrze napisaną historią. Wcześniej Chri- rzy” i pracami rosyjskiego literaturoznawcy cym w dziedzinach komunikacji i mediów. scenariuszy i scenopisów, sięgnęli także po rów książki na wymiarze produkcyjnym daje światło na całą powojenną kinema- stopher Vogler, amerykański wykładowca Władimira Proppa badającego strukturę I rzeczywiście – storytelling to metoda, inne materiały, w tym opracowania kon- i dystrybucyjnym poszczególnych tytułów. tografię polską. struktur narracji, doradca w wytwórni baśni ludowych, doszedł do wniosku, że która dziś podbija świat marketingu. sultantów, recenzje, kolaudacje. Korzystali Książka opowiada o wszystkich etapach Disneya, zainspirowany dziełem mitografa pokrewne Arystotelesowi strategie nar-

Fot. Wytwórnia Filmów Oświatowych z zachowanej w Wytwórni kompletnej istnienia WFO, dzieląc się na jedenaście Anna Michalska Josepha Campbella „Bohater o tysiącu twa- racyjne stosowane spontanicznie przez Hanna Adamkowska Fot. Wydawnictwo Myśliński

90 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 91 RECENZJE

„ZAWRÓT GŁOWY. ANTOLOGIA POLSKICH WIERSZY FILMOWYCH” POD RED. DARKA FOKSA EC1 ŁÓDŹ – MIASTO KULTURY ORAZ FILM W POEZJI NARODOWE CENTRUM KULTURY FILMOWEJ MUSICA PARADISO W ŁODZI, 2018 Słonimski, Barańczak, Tuwim, Owacją na stojąco, zgotowaną przez kilkanaście tysięcy Różewicz, Herbert – to poeci kina. twory ich, a także 116 innych auto- tematycznych, zestawił 266 utworów, z których z kina” pisze: „Migotały sny na białym tle / Dwie melomanów, zakończył się ubiegłoroczny koncert rów, poświęcone X Muzie, znaj- najstarszy – „Baśń o kinematografie” Wacława godziny księżycowej łuski / Była miłość na tęskną dziemy w nowej antologii polskich Wolskiego – pochodzi z 1909, zaś najnowsze melodię / Był szczęśliwy powrót z wędrówki”. w krakowskiej Tauron Arenie, podczas którego Ennio wierszy filmowych. „Zawrót głowy” zostały napisane w ostatnich latach. Rozdziały Konstanty Ildefons Gałczyński pochyla się nad Uto zbiór wyjątkowy. Dotyczy jednego z najcie- noszą znamienite tytuły, bliskie każdemu kino- miejscami, gdzie filmy są wyświetlane: „najlep- Morricone obchodził 90. urodziny. kawszych wątków w historii poezji – filmu – manowi. Wśród nich „Złoty wiek”, „Człowiek sze te małe kina / gdzie wszystko się zapomina; i obejmuje niemal cały okres jego istnienia. z kamerą”, „Słodkie życie”, „Cinema Paradiso”, że to gospoda ubogich, / którym dzień spłynął ENNIO MORRICONE bodzić się z ewentualnych wpływów nie- utwory o szczególnym znaczeniu” – pisze Redaktorem publikacji jest poeta, prozaik i „Gabinet doktora Caligari” czy „Powiększenie”. źle”, zaś Adam Zagajewski wspomina z senty- „MOJE ŻYCIE, MOJA MUZYKA. mających powiązania z muzyką i unie- wydawca. scenarzysta Darek Foks. Temat był mu bliski od Poeci chętnie dają się kinu uwodzić. Zachwy- mentem czasy, które już minęły: „W kinach AUTOBIOGRAFIA” zależnić się od innych gałęzi sztuki, przy A komponował dla najlepszych reżyse- lat. Już w 2001 zebrał wiersze filmowe w publi- cają się twórczością filmową, gwiazdami ekranu, upajająco terkotał projektor”. ROZMAWIAŁ ALESSANDRO DE ROSA zachowaniu jednak pewnych odniesień” – rów, m.in. Piera Paola Pasoliniego, Marca kacji „Niewinni kaznodzieje”, wydanej przez atmosferą seansu, przekładają ruchome obrazy WYDAWNICTWO WAM, 2018 wyznaje. I podsumowuje: „Muzyka abso- Bellochio, Elia Petriego, Paola i Vittoria PFDKF. W „Zawrocie głowy”, w 9 sekcjach na język poezji. Wisława Szymborska w „Wyjściu Anna Michalska lutna jest koncepcją, która dotyczy mnie Tavianich, Bernarda Bertolucciego, Giu- absolutnie, natomiast muzyka użytkowa seppe Tornatore, Don Siegela, Johna Boor- tej okazji prezydent miasta poda- dotyczy innych dzieł”. Z zamieszczonych mana, Briana De Palmy, Terrence’a Malicka, rował słynnemu kompozytorowi w książce wykazów wynika, że skompono- Williama Friedkina, Romana Polańskiego, pozłacaną ćmielowską filiżankę, wał blisko 150 utworów muzyki absolutnej Quentina Tarantino. Jego wielka popular- firma Wawel – kosz ze słodyczami, oraz zilustrował ponad 500 filmów! I nie ność zaczęła się od spaghetti westernów Ser- Za krakowskie wydawnictwo WAM – polską jest to liczba ostateczna. „Sporządzenie gia Leone, od tego czasu zaczął być postrze- wersję jego włoskiej autobiografii. „Bez cie- kompletnej listy dzieł, w których wyko- gany jako spec od opowieści z Dzikiego nia wątpliwości to najlepsza z powstałych rzystano muzykę lub fragmenty kompozy- Zachodu, choć prawdę mówiąc, muzyka na mój temat książek, najbardziej auten- cji Ennia Morricone, okazało się fizycznie westernowa stanowi zaledwie osiem pro- tyczna i szczegółowa, najlepiej dopraco- niemożliwe. Postanowiliśmy więc wskazać cent jego filmowej twórczości. Podczas swej wana. I najbliższa prawdzie” – oświadczył kompozytorskiej kariery, która trwa już Maestro. Jej autorem jest Alessandro De ponad sześć dekad, udowodnił, że potrafi Rosa, młody włoski kompozytor zachęcony wszystko. Ma na swym koncie blisko pół przed laty przez Morricone do podjęcia setki prestiżowych nagród, z Oscarem za muzycznych studiów. Trzon książki stanowi muzykę do Nienawistnej ósemki na czele. Jej obszerny, ponad trzystustronicowy wywiad reżyser, Quentin Tarantino, powiedział: „Jest ze słynnym kompozytorem, uzupełniony moim ulubionym kompozytorem. Kiedy wypowiedziami jego przyjaciół i współ- mówię »kompozytorem«, chcę go posta- pracowników, m.in. Carla Verdone, Giu- wić obok Mozarta, Beethovena, Schuberta”. liana Montaldo, Bernarda Bertolucciego, „Ennio nie jest zainteresowany analizą, Giuseppe Tornatore, a także szczegółową ale podąża za swym muzycznym instynk- dokumentacją jego twórczości, indeksami tem i osiąga zamierzony rezultat” – twier- oraz – niestety bardzo skromnym – ser- dzi Sergio Miceli, jego przyjaciel, muzyko- wisem zdjęciowym (to jedyny mankament log. „Posiadł umiejętność wplatania swojej tego znakomitego wydawnictwa). osobowości i wizji muzyki w muzyczno-in- Morricone dzieli swój kompozytorski telektualno-kulturową tożsamość danego dorobek na dwie części – na muzykę abso- reżysera” – dodaje autor Cinema Paradiso lutną i użytkową. „Mam wrażenie, że dzięki (Giuseppe Tornatore), pozostając przy tym temu mogę lepiej oddzielić muzykę filmową „niezależny i wolny”. Można rzec: „Musica (użytkową, służącą drugiemu dziełu z innej Paradiso”. gałęzi sztuki) od tej absolutnej, która rodzi

Fot. Wydawnictwo WAM się z pragnienia kompozytora, by wyswo- Jerzy Armata

92 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 93 IN MEMORIAM

stycznia w Warsza- lutego zmarł Tade- basady PRL i był dyrek- w tym wiele o tematyce 31 wie zmarł Adam Ho- 23 usz Kraśko (78 l.), torem Instytutu Kultu- historycznej i artystycznej. roszczak (83 l.), dzienni- dziennikarz telewizyj- ry Polskiej w Sztokhol- Był dwukrotnie wyróż- Goście festiwalu wspominają karz oraz krytyk filmo- ny, scenarzysta i reży- mie. Realizator wielu pro- niany przez Zakopiań- Danutę Szaflarską wy. Był absolwentem Stu- ser filmów dokumental- gramów telewizyjnych, ski Festiwal Filmów dium Teorii i Historii Fil- nych, reportażysta, publi- reportaży zagranicz- o Sztuce – w 1972 za film mu w PWSFTviT (1964). cysta i dyplomata. Był ab- nych, m.in. z Włoch, Ku- Wyprawa do kresu foto- Przez wiele lat publikował solwentem Wydziału Pra- by, Litwy, Rosji, USA, grafii i w 1974 za Zbignie- w takich periodykach, jak wa Uniwersytetu War- Szwecji, Niemiec i Chor- wa Makowskiego pejzaże „Kino”, „Film” „Ekran” czy szawskiego. W czasach wacji. Autor kilkudzie- niedostępne. W 1986 „Film na Świecie”, ciesząc PRL pracował dla Telewi- sięciu tytułów literatu- otrzymał Złoty Ekran, się opinią cenionego re- zji Polskiej, był zastępcą ry faktu, m.in. rozmów przyznawany przez czaso- cenzenta. Uważany za wy- redaktora naczelnego Re- z Jerzym Turowiczem, pismo „Ekran”, w kategorii bitnego specjalistę w dzie- dakcji Publicystyki Kultu- Arturem Międzyrzec- „Cykl programów publicy- dzinie kina węgierskiego. ralnej TVP1, szefem Re- kim, Andrzejem Szczy- stycznych”. Był wieloletnim członkiem dakcji Reportażu i Filmu piorskim i prof. Adamem Koła Piśmiennictwa Fil- Dokumentalnego TVP2. Zielińskim. Jego filmogra- mowego Stowarzyszenia Na przełomie lat 70. i 80. fia obejmuje kilkadziesiąt Oprac. Julia Filmowców Polskich. pełnił funkcję radcy am- pozycji dokumentalnych, Michałowska

VARIA Nabór na Doc Lab i wstępnego developmentu. nie na historycznych ziemiach do 31 sierpnia. Ogłoszenie Nabór potrwa do 15 kwiet- polskich. Czternaście fina- wyników konkursu odbę- Poland nia. Przy wyborze oceniana łowych prac na temat takich dzie się w październiku 2019. środę 29 maja podczas będzie wartość artystyczna społeczności, żyjących obec- Każdy z czternastu finalistów W59. Krakowskiego Festi- i potencjał międzynarodowy nie w Ameryce Południowej, otrzyma nagrodę wartości do walu Filmowego odbędzie się projektu oraz doświadczenie Ameryce Północnej, Austra- 56 tys. złotych na realizację Pierwszy Festiwal „Śleboda/Danutka” w Lublinie Doc Lab Poland Co-Produc- producenta. Udział w wyda- lii, Europie, Izraelu, Polsce filmu. Ostateczna kwota jest tion Market. Organizowane rzeniu jest bezpłatny. Organi- oraz Republice Południowej uzależniona od budżetu zgło- anuta Szaflarska to legenda pol- ważne w jej przekonaniu. A także, szym laureatem nagrody festiwa- już po raz piąty międzynaro- zatorem Doc Lab Poland jest Afryki zostanie włączonych szonego projektu. Kontakt: Dskiego kina i teatru. Teatr Stary jakim człowiekiem warto dziś być, lowej – Gongu Danutki (projektu dowe spotkania dla produ- Fundacja Filmowa im. Wła- do ostatniej galerii multi- [email protected]. w Lublinie uhonorował aktorkę festi- o co walczyć, o co prowadzić spór? Jarosława Koziary). Wybitny aktor centów filmów dokumental- dysława Ślesickiego, a partne- medialnej wystawy stałej walem jej imienia. Dyrektor teatru, Danutka mówiła, że najważniejsza wspominał z wielkim sentymen- nych są szansą na znalezienie rem strategicznym Krakowski Muzeum POLIN, prezentu- Karolina Rozwód, przyznała, że ten w życiu jest śleboda, czyli wolność”. tem i szacunkiem patronkę nagrody, partnerów do koprodukcji Festiwal Filmowy. Program jest jącej tysiącletnią historię pol- 11. Short Waves festiwal powstał z wdzięczności. Sza- W dniach 19-24 lutego odbył się a w wieczór zamykający festiwal ode- i finansowania projektów. wspierany przez DOK Leipzig, skich Żydów. Prace w formie flarska kibicowała teatrowi w cza- zatem pierwszy Festiwal „Śleboda/ grał na deskach Teatru Starego swój W tym roku KFF poświęci EDN – European Documen- wideo powinny skupiać się na Festival w Poznaniu sie remontu jego budynku (drugi Danutka”. W Teatrze Starym zapre- słynny monodram według powie- szczególną uwagę kinu fiń- tary Network, czeski Institute związkach wyżej wspomnia- dniach 19-24 marca odbę- najstarszy budynek teatralny w Pol- zentowano takie filmy, jak: Dia- ści Andrzeja Szczypiorskiego „Msza skiemu, dlatego w markecie of Documentary Film oraz nych społeczności z ich pol- Wdzie się kolejna edycja Short sce), a podczas uroczystego otwarcia bły, diabły oraz Inny świat Doroty za miasto Arras” (jubileuszowy, 150. uczestniczyć będzie większa Warszawski Festiwal Filmowy. sko-żydowskim dziedzictwem. Waves Festival w Poznaniu. stwierdziła, że w teatrze z taką historią Kędzierzawskiej, Żółty szalik Janusza spektakl!), dowodząc kunsztu aktor- niż zwykle reprezentacja pro- Więcej informacji można zna- Projekty mogą opowiadać powinien być gong. Jej życzenie speł- Morgensterna, Zakazane piosenki skiego godnego przyznanej nagrody. ducentów z Finlandii. W dwu- leźć na www.doclab.pl. historie osób indywidualnych, niono, a pierwszy seans filmowy, który Leonarda Buczkowskiego, spekta- W końcu to o Danucie Szaflarskiej stronnych spotkaniach weźmie rodzin, organizacji, społecz- pojawił się w teatrze, Szaflarska otwo- kle Teatru Telewizji: Damy i Huzary Erwin Axer powiedział: „Każda jej udział kilkudziesięciu produ- ności, wspólnot, wydarzeń lub rzyła właśnie gongiem. Pomysł festi- w reżyserii Olgi Lipińskiej, Tango rola błyszczy jak kryształ. Praca z nią centów z Polski i z innych kra- Międzynarodowy przedmiotów o szczególnym walu narodził się w lutym 2018 roku, Macieja Englerta, Courage mojej należy do największych przyjemno- jów, m.in. z Niemiec, Holandii, znaczeniu. Filmy o długo- w pierwszą rocznicę śmierci znako- matki Magdaleny Łazarkiewicz, czy ści reżysera. Ona jest tym kamerto- Francji, Rosji, Wielkiej Bry- konkurs na krótkie ści maksymalnie do 5 minut mitej aktorki, na spotkaniu z jej cór- rejestrację spektaklu TR Warszawa nem, który pozwala oceniać czystość tanii, Danii, Czech i Szwajca- metraże w POLIN można zgłaszać w dowolnej kami i Michałem Merczyńskim, który Między nami dobrze jest Grzego- gry całej orkiestry”. Ostatniego dnia rii. Gośćmi marketu będą też formie: wywiad, film doku- został dyrektorem programowym rza Jarzyny. W spotkaniach z publicz- festiwalu zapowiedziano również przedstawiciele funduszy fil- uzeum Historii Żydów mentalny, materiał archiwalny, wydarzenia, i który tak opisał jego nością udział wzięli: Dorota Kędzie- lipcową premierę książki Katarzyny mowych, telewizji oraz agenci MPolskich POLIN ogłosiło film domowy, animacja, mate- ideę: „Prezentując wspaniałe role rzawska i Arthur Reinhart, Grażyna Kubisiowskiej „Szaflarska. Grać, aby sprzedaży. Projekty średnio- międzynarodowy konkurs na riały z pogranicza sztuki video Danuty Szaflarskiej, chcemy mówić Torbicka, Magdalena Kuta, Lech żyć”, której fragmenty przeczytał Jan i pełnometrażowe kreatyw- filmy krótkometrażowe opo- lub inne. Finalistów wybie- o tym, czym jest dziś sztuka aktor- Łotocki, Maria Maj, Magdalena Łazar- Peszek, a sama autorka podzieliła się nych filmów dokumentalnych wiadające o społecznościach rze międzynarodowe jury. ska, czy etos twórcy nadal istnieje, kiewicz, Jan Peszek i Maciej Englert z widownią doświadczeniami z pracy mogą być zgłaszane zarówno żydowskich rozproszonych Zgłoszenia (logline, synopsis czym jest rzemiosło artystyczne tak oraz Janusz Gajos, który został pierw- biografa. Fot. Julia Michałowska Fot. Materiały prasowe/Short Waves Festival Fot. Materiały prasowe/Short Waves na etapie zaawansowanego, jak po świecie i mających korze- i treatment) należy dostarczyć

94 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 95 VARIA

Jubileusz Sławomira Polska Światłoczuła Książki o polskiej Grünberga z dokumentem szkole filmowej pierwszą w tym roku trasę z Polską Światłoczułą – akładem poznańskiego Wydaw- warszawskim Teatrze stiżowej nagrody Emmy Wprojektem autorstwa Doroty Kędzierzawskiej Nnictwa UAM ukazały się WPolskim, 8 kwietnia, za film Modlitwa szkolna, i Arthura Reinharta – wyruszył film, będący dwie niezwykle ciekawe pozycje odbędzie się Gala Jubile- laureatem nagrody Funda- debiutem dokumentalnym Rafała Łysaka, poświęcone polskiej szkole fil- uszowa 40-lecia pracy twór- cji Guggenheima (Guggen- czyli Miłość bezwarunkowa. Obraz ten w bardzo mowej. Pierwsza z nich – „Polska czej Sławomira Grünberga heim Fellowship), nagrody ciepły i tolerancyjny sposób opowiada o trudnym szkoła filmowa” autorstwa prof. połączona z koncertem Soros Justice Media, laure- społecznie temacie, jakim jest międzypokoleniowa Marka Hendrykowskiego – jest muzyki filmowej. Bohater atem konkursu im. Jana Kar- akceptacja odmienności seksualnej. Film dostrzegli pionierską w literaturze przed- tego wydarzenia to wielo- skiego, który nagradza filmy jurorzy ubiegłorocznego Krakowskiego Festiwalu miotu monografią poświęconą krotnie nagradzany reży- wykazujące się „odwagą Filmowego, nagradzając jego twórcę Złotym w całości prezentacji tego unika- ser, producent i operator moralną”, zdobywcą Dream Lajkonikiem, oraz łódzkiego Festiwalu Mediów towego fenomenu ideowo-arty- filmów dokumentalnych. Catcher Award za poświę- Człowiek w Zagrożeniu, przyznając Nagrodę im. stycznego. Marek Hendrykowski Będąc absolwentem Szkoły cenie i zaangażowanie Aleksandra Kamińskiego „za subtelność w pokazywaniu przedstawia oryginalne, współcze- Filmowej w Łodzi, wyemi- w tworzenie filmów doku- różnic, za autentyzm w ich przezwyciężaniu”. sne ujęcie zjawiska, które przed grował w 1981 roku do Sta- mentalnych, laureatem Zło- Na spotkania z filmem i jego reżyserem dostali tym laty uczyniło nasze kino znanym nów Zjednoczonych, gdzie tego Glana oraz prestiżowej razem szansę mieszkańcy takich miejscowości, jak na całym świecie. Książka zawiera wyreżyserował i wyprodu- nagrody przyznanej przez Rozprza, Miłosław, Mniszki i Babimost. Wszystkie obszerną bibliografię przedmiotu, Festiwal Docboat dla mię- spotkania po projekcjach wypełnione były długimi, indeksy nazwisk i filmów oraz dzynarodowej sławy doku- szczerymi rozmowami. Ważny i niełatwy temat specjalnie sporządzone kalenda- mentalisty o polskich korze- dokumentu oraz otwarty na dyskusje jego reżyser rium dziejów tytułowego zjawiska. Swego rodzaju niach. Dwa ostatnie obrazy zachęcili licznie przybyłych mieszkańców uzupełnieniem monografii Marka Hendrykowskiego tego reżysera to: częściowo z gościnnych miasteczek do podzielenia się swoimi jest z kolei książka „Polska szkoła filmowa. Reinter- animowany dokument Kar- refleksjami i przemyśleniami. Po raz kolejny Polska pretacje i nawiązania” pod redakcją prof. Wojciecha ski i władcy ludzkości o emi- Światłoczuła dowiodła, że warto z wartościowym kinem Otto, dedykowana prof. Hendrykowskiemu. Na tom sariuszu Janie Karskim i jego docierać tam, gdzie srebrnego ekranu na co dzień składają się artykuły przyjaciół, współpracowników misji oraz Nie płacz, kiedy brakuje. i wychowanków profesora, w tym m.in. profesorów: odjadę o Wandzie Sieradz- Małgorzaty Hendrykowskiej, Tadeusza Lubelskiego, kiej, autorce tekstów zna- Tadeusza Szczepańskiego, Grażyny Stachówny, Miko- nych przebojów. Podczas Do stolicy Wielkopolski jest Fundacja Edukacji Kultu- KALENDARZ IMPREZ – marzec 2019 łaja Jazdona czy Katarzyny Mąki-Malatyńskiej. Auto- Gali Jubileuszowej widzo- zawita kino krótkometra- ralnej Ad Arte. rzy swoje teksty poświęcili najważniejszym doko- wie zobaczą dokument żowe z całego świata. W tym 7. Ogólnopolski Festiwal Polskiej Animacji O!PLA naniom polskiej szkoły, takim jak: Pokolenie oraz biograficzny Opowieści fil- roku 6 festiwalowych dni to KILKADZIESIĄT MIEJSCOWOŚCI W POLSCE Popiół i diament Andrzeja Wajdy, Eroica i Pasażerka mowe Sławka Grünberga prawie 70 wydarzeń, 300 fil- Marcowi jubilaci w SFP 1 MARCA – 27 KWIETNIA + 1 MAJA Andrzeja Munka, Matka Joanna od Aniołów Jerzego Fot. Wydawnictwo UAM (x2) w reżyserii Krzysztofa Tusie- mów i około 7000 miłośni- www.polskaanimacja.pl Kawalerowicza czy Pętla Wojciecha Jerzego Hasa. wicza. Po projekcji odbędzie ków krótkich form filmowych pierwszym miesiącu wio- 24. Międzynarodowe Dni Filmu Religijnego Sacrofilm się rozmowa z bohaterem uczestniczących w pokazach. Wsny wielu członków Stowa- ZAMOŚĆ, 9-14 MARCA Oprac. Julia Michałowska wieczoru, którą popro- Festiwal to przede wszyst- rzyszenia Filmowców Polskich www.sacrofilm.pl kował ponad 45 dokumen- wadzi Grażyna Torbicka. kim różnorodność: gatun- obchodzi swoje okrągłe uro- 19. Tydzień Kina Hiszpańskiego tów oraz szereg wieloodcin- Zwieńczeniem wydarze- kowa, stylistyczna, estetyczna dziny. W tym gronie znaleźli kowych serii telewizyjnych nia będzie wyjątkowy kon- i tematyczna. Pokazy kon- się: Agnieszka Traczewska, Rafał WARSZAWA, KRAKÓW, POZNAŃ, WROCŁAW, KATOWICE, o tematyce społeczno- cert, który wprowadzi gości kursowe klasycznie oglądane Kalinowski, Anna Wojdat, Michał GDAŃSK, GDYNIA, ŁÓDŹ, BIAŁYSTOK 14 MARCA – 14 KWIETNIA www.manana.pl -politycznej, o tolerancji, w niezapomnianą atmosferę będą w kinie, teledyski w klu- Góral, Jan Strękowski, Leszek rasizmie, uchodźcach, eko- ponadczasowych przebo- bie festiwalowym, a na sekret- Komorowski, Anna Wunder- 12. Praski Festiwal Filmów Młodzieżowych logii, problemach niepeł- jów muzyki filmowej i musi- nych domówkach i w ramach lich, Tadeusz Wilkosz, Jacek WARSZAWA, 18-20 MARCA nosprawności oraz o rela- calowej. Podczas wieczoru Kino Formy czeka na widzów Korcelli, Anna Bohdanowicz, www.ffm.org.pl cjach polsko-żydowskich. odbędzie się również jubi- dodatkowa oprawa muzyczna Małgorzata Kopernik-Krzystek, 11. Short Waves Festival Jego imponująca filmogra- leuszowa premiera książki i performatywna. Różno- Bożena Garus-Hockuba, Danuta POZNAŃ, 19-24 MARCA fia obejmuje również pracę biograficznej autorstwa rodna jest publiczność festi- Kępczyńska, Andrzej Skoczylas, www.shortwaves.pl autora zdjęć przy ponad 80 Barbary Grünberg o nie- walowa, dlatego w progra- Halina Prugar-Ketling, Hanna produkcjach. Swoje życie zwykłym życiu i twórczo- mie znajdą się także filmy dla Kłoskowska, Igor Mołodecki, 8. Festiwal dla Scenarzystów Script Fiesta i działalność zawodową ści wybitnego filmowca pt. dzieci, seniorów i osób z nie- Ryszard Wierzbicki oraz Mariola WARSZAWA, 26-31 MARCA dzieli między USA oraz Pol- „Sławomir Grünberg. Czło- pełnosprawnościami. Organi- Pawełek. Wszystkim Jubilatom www.scriptfiesta.pl skę. Jest zdobywcą m.in. pre- wiek z kamerą”. zatorem Short Waves Festival składamy najlepsze życzenia! Rys. Zbigniew Stanisławski Fot. Fundacja LOGTV Films Polska, Bartłomiej Szura Films Polska, LOGTV Fot. Fundacja Oprac. Marcin Radomski

96 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 97 BOX OFFICE DOBRY POCZĄTEK ROKU Dobrze rozpoczął się 2019 rok w polskich kinach. Sprzedaż biletów była większa o blisko 400 tys. od tej z roku poprzedniego,

a rodzime filmy Małgorzata Rożniatowska i Paweł Nowisz w filmieMiszmasz, czyli Kogel Mogel 3, przyciągają tłumy. reż. Kordian Piwowarski

a początku roku bardzo do- Styczeń 2017 – 4,847 mln miery ponad 400 tys. W zestawieniu jest bre wyniki osiągnęły polskie (top 10 polskich filmów: 1,640 mln) jeszcze Diablo. Wyścig o wszystko Michała tytuły. Najpierw Under- Otłowskiego i Daniela Markowicza, który dog Mariusza Kuczewskie- Styczeń 2016 – 4,993 mln zainteresował 138 tys. kinomanów, co po- Ngo, a potem Miszmasz, czyli Kogel Mo- (top 10 polskich filmów: 1,925 mln) zwoliło mu zająć 12. miejsce. gel 3 Kordiana Piwowarskiego ściągnęły Niewiele brakowało, aby do czołowej tłumy. Ten pierwszy obraz przez trzy ty- Styczeń 2015 – 4,951 mln dwudziestki najpopularniejszych filmów godnie stycznia przyniósł 780 tys. sprze- (top 10 polskich filmów: 1,131 mln) stycznia 2019 trafiła Zimna wojna Pawła danych biletów. Ten drugi potrzebował Pawlikowskiego. Mimo premiery VOD, niecałego tygodnia, aby zgromadzić bli- Styczeń 2014 – 4,744 mln DVD, Blu-ray, obraz ten świetnie radził sko milionową widownię (934 tys.), a pod (top 10 polskich filmów: 1,368 mln) sobie w rodzimych kinach, a styczniowe koniec lutego wynik ten wynosił już po- trzy nominacje do Oscarów znacząco nad 2,2 mln widzów. Zgodnie z oczeki- Sukces polskiego kina widać jeszcze wpłynęły na ponowne zainteresowanie waniami na świetny wynik zapracowała lepiej, kiedy przyjrzymy się drugiej z pre- tym tytułem. Tylko w styczniu Zimna też animacja Disneya Ralph Demolka zentowanych w tym zestawieniu liczb. To wojna ściągnęła do kin blisko 44 tys. wi- w internecie, którą obejrzało ponad 715 zsumowane wyniki dziesięciu najpopular- dzów i niedługo potem przekroczyła gra- tys. osób. Tylko te trzy filmy przyciągnęły niejszych filmów w naszych kinach w stycz- nicę miliona sprzedanych biletów. Gigan- przed srebrne ekrany w styczniu blisko niu, na przestrzeni kilku ostatnich lat. tyczny sukces czarno-białego polskiego połowę wszystkich polskich kinomanów. W czołowej dwudziestce tytułów o naj- filmu! W styczniu w kinach ciągle oglą- W sumie podczas pierwszego miesiąca większej widowni, w pierwszym miesią- dany był Kler Wojciecha Smarzowskie- 2019 roku sprzedano 5,162 mln biletów. cu 2019 roku, jest sklasyfikowanych pięć go (najpopularniejszy tytuł 2018 roku), Wynik ponad 5 mln robi wrażenie, polskich obrazów. Na wysokim czwartym ale sprzedaż biletów sięgnęła już tylko szczególnie gdy spojrzymy na stycz- miejscu znalazło się najnowsze dzieło 11 tys. Nieco mniej widzów przyciągnę- niowe osiągnięcia polskich kin z ostat- Kingi Dębskiej Zabawa zabawa, które ła w styczniu Fuga, którą w sumie w na- nich lat. przyciągnęło 391 tys. widzów. Do osią- szych kinach zobaczyło jedynie 60 tys. gnięcia Moich córek krów daleko, ale jest osób. Zdecydowanie obraz Agnieszki Styczeń 2019 – 5,162 mln to wynik lepszy od Planu B tej reżyserki. Smoczyńskiej, ze scenariuszem i wybit- (top 10 polskich filmów: 2,480 mln) Na 10. miejscu znalazła się komedia ro- ną rolą Gabrieli Muskały, zasługiwał na mantyczna z końca 2018, czyli Pech to nie większe zainteresowanie. Styczeń 2018 – 4,767 mln grzech Ryszarda Zatorskiego, którą obej-

Fot. Marta Gostkiewicz/Next Film (top 10 polskich filmów: 1,906 mln) rzało w styczniu 160 tys. osób, a od pre- Krzysztof Spór

MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019 99 BOX OFFICE STYCZEŃ 2019 WSZYSTKIE FILMY

LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY DATA OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY

1 MISZMASZ, CZYLI KOGEL MISZMASZ, CZYLI KOGEL NEXT FILM/ POLSKA 18 546 756 934 445 18 546 756 934 445 451 25.01.2019 MOGEL 3 MOGEL 3 INTERFILM

2 UNDERDOG UNDERDOG NEXT FILM POLSKA 16 220 433 780 673 16 220 433 780 673 330 11.01.2019

3 RALPH DEMOLKA W RALPH BREAKS THE DISNEY USA 13 573 405 715 508 13 573 405 715 508 273 11.01.2019 INTERNECIE INTERNET: WRECK-IT RALPH 2

4 ZABAWA ZABAWA ZABAWA ZABAWA KINO ŚWIAT POLSKA 7 578 655 391 351 7 578 655 391 351 252 04.01.2019

5 BUMBLEBEE BUMBLEBEE UIP USA 5 006 292 243 897 5 006 292 243 897 171 04.01.2019

6 AQUAMAN AQUAMAN WARNER USA/AUSTRALIA 4 696 773 223 086 16 081 786 744 253 276 19.12.2018

7 O PSIE, KTÓRY WRÓCIŁ A DOG'S WAY HOME UIP USA 4 306 264 217 610 4 306 264 217 610 140 25.01.2019 DO DOMU

8 ASTERIKS I OBELIKS. ASTERIX: LE SECRET DE KINO ŚWIAT FRANCJA 4 155 883 225 535 4 155 883 225 535 208 18.01.2019 TAJEMNICA LA POTION MAGIQUE MAGICZNEGO WYWARU

9 GLASS GLASS DISNEY USA 3 478 245 168 322 3 478 245 168 322 135 18.01.2019

10 PECH TO NIE GRZECH PECH TO NIE GRZECH KINO ŚWIAT POLSKA 3 214 439 160 756 8 238 489 404 735 271 25.12.2018

80 777 145 4 061 183

11 BOHEMIAN RHAPSODY BOHEMIAN RHAPSODY IMPERIAL WLK. BRYTANIA/USA 2 998 863 142 768 27 596 190 1 369 975 208 02.11.2018 CINEPIX

12 DIABLO. WYŚCIG O DIABLO. WYŚCIG O KINO ŚWIAT POLSKA 2 913 354 138 029 2 913 354 138 029 211 18.01.2019 WSZYSTKO WSZYSTKO

13 NARODZINY GWIAZDY A STAR IS BORN WARNER USA 2 907 649 139 920 12 753 879 663 982 183 30.11.2018

14 SEKRETNY ŚWIAT CATS AND PEACHTOPIA MONOLITH CHINY 2 759 235 156 987 2 759 235 156 987 142 04.01.2019 KOTÓW

15 SPIDER-MAN SPIDER-MAN: INTO THE UIP USA 2 715 243 138 763 6 885 183 341 446 146 28.12.2018 UNIWERSUM SPIDER-VERSE

16 MÓJ PIĘKNY SYN BEAUTIFUL BOY M2 FILMS USA 1 846 162 103 572 1 846 162 103 572 75 04.01.2019

17 CHŁOPIEC Z BURZY STORM BOY MONOLITH AUSTRALIA 1 554 451 100 688 1 554 451 100 688 149 18.01.2019

18 TERAZ ALBO NIGDY SECOND ACT MONOLITH USA 1 239 177 65 319 3 000 521 153 214 125 28.12.2018

19 GRINCH THE GRINCH UIP FRANCJA/CHINY/USA/ 1 123 279 60 927 22 476 705 1 358 615 264 30.11.2018 JAPONIA

20 VICE VICE FORUM FILM USA 1 032 257 54 007 1 032 257 54 007 76 11.01.2019

21 089 670 1 100 980 TOP 20: 101 866 815 5 162 163

FILMY POLSKIE WPŁYWY WIDZOWIE DATA LP. TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE OD PREMIERY OD PREMIERY EKRANY PREMIERY NEXT FILM/ 1 MISZMASZ, CZYLI KOGEL MOGEL 3 18 546 756 934 445 18 546 756 934 445 451 25.01.2019 INTERFILM 2 UNDERDOG NEXT FILM 16 220 433 780 673 16 220 433 780 673 330 11.01.2019

3 ZABAWA ZABAWA KINO ŚWIAT 7 578 655 391 351 7 578 655 391 351 252 04.01.2019

4 PECH TO NIE GRZECH KINO ŚWIAT 3 214 439 160 756 8 238 489 404 735 271 25.12.2018

5 DIABLO. WYŚCIG O WSZYSTKO KINO ŚWIAT 2 913 354 138 029 2 913 354 138 029 211 18.01.2019

6 ZIMNA WOJNA KINO ŚWIAT 638 903 44 019 17 976 911 975 358 265 08.06.2018

7 KLER KINO ŚWIAT 221 359 11 513 105 493 857 5 194 593 478 28.09.2018

8 FUGA KINO ŚWIAT 149 706 10 106 970 098 60 021 123 07.12.2018

9 PLANETA SINGLI 2 KINO ŚWIAT 142 055 6 079 33 038 106 1 691 943 503 09.11.2018

10 MIŁOŚĆ JEST WSZYSTKIM KINO ŚWIAT 60 039 3 241 11 127 049 620 393 396 23.11.2018 TOP 10: 49 685 699 2 480 212

100 MAGAZYN FILMOWY nr 91/marzec 2019