Bibliotheca Manuscripta Ad S. Marci Venetiarum Digessit Et
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BIBLIOTHECA MANUSCRIPTA AI) S. MARCI VENETI ARUM DliiK.SSIT UT COMMENTARUM AD1UP1T J OS E I* II VALENT1NELLI PRAEFECTUS CODICES MSS. LATINI VENETIIS EX TYPOGRAPHIA COMMERCII MDCCCLXVIII. Digitized by Google Digitized by Google Digitized by Google Oigitized by Google I N 1) E X. Prooemium . Pag. i Cap. I. Bibliothecae initia. Munus Francisci Pe- trarchae anno 1362 » 2 Cap. II. Codices manuscripti a cardinale Bessa- rione dono dati anno 1468. A senatu instituta iis custodiendis .... 7> 10 Cap. III. Codices manuscripti perperam bibliothe- cao nostrae tributi » 55 Cap. IV. Accessiones saeculi decimisexti. Domi- nicus Grimani cardinalis anno 1523. — Melchior Gnilandinus anno 1589. — Aldus Manutiusnnno 1597. — Ty- cito Brah6 auno 1598 » 59 Cap. V. Donationes Fabricii ab Aquapendente / anno 1609; Jacobi Gallicii anno 1624 y> 64 Cap. VI. Bibliothecae ratio congruenter digesta . 66 Cap. VII. Jacobi Contareni bibliotheca in Marciam inlata anno 1713 68 Cap. VIII. Oblati codices a senatu veneto anno 1719; Nicolao Manutio anno 1722, Joanne Baptista Recanati anno 1734 . » 72 Cap. IX. Curae Nicolai Theupoli bibliothecae prae- sidis. — Catalogi editi codicum mss. graecor., latinor., italor. annis 1736- 1741 » 77 Cap. X. Codices mss. Justi Fontaninii a senatu anno 1743; a d. Marci procuratoribus anno 1748 dati; a Matthaeo Aloysio Canonici anno 1779 coempti . » 84 Digitized by Google VI Cap. XL Inlataex bibliothecis Canonicorum regu- larium s. Joannis in Viridario Patn- vii, s. Leonardi in Monte Donico Ve- ronae, s. Bartholomaei de Vicetia, s. Salvatoris Candianae, anno 1*784 . Pag-. 87 Cap. Xll. Nova a senatu studia conlata in biblio- thecam angendam. — Codices mss. n procuratoribus dc supra anno 1780, senatu anno 1709, consilio decemvi- rum annis 1785-1797 & 911 Cap. XIII. Codices mss. ex bibliotheca monasterii 88. Joannis et Pauli anno 1789; archi- gymnasii patavini annis 1791-1792. » 95 Cap. XIV. Codices mss. a Thoma Joscpho Farsetti bibliotheca legati anno 1792 ; ex A- maedei Svajer coempti anno 1794 . s LQ1 delata Cap. XV. Bibliothecae pretiosora Parisios ; quaedam a Municipio veneto dono data anno 1797 »107 Cap. XVI. Bibliotheca manuscripta a Jncobo Nani dono data anno 1797 , , . , . s LL4 Cap. XVII. Ludovici Arnaldi legatum a. 1800 — Catalogi auctio anno 1802 — Ab Au- striacis Vindobonam translata annis 1804-1805 » 1‘23 Cap. XVIII. Manuscripti codices anno 181 1 ex mona- steriis abrogatis; a tabulario generali veneto annis 1809, 1812, 1813; ab Hieronymo Ascanio Molin anno 1813 » 127 Cap. XIX. Rapta a Gallis anno 1797, nobis anno 1816 restituta , . , , , , » 130 Cap. XX, Aucti codices mss. legatis Joannis An- tonii Ruzzini et Francisci Dona annis 1816-1817 » 134 Cap. XXI. Jacobus Morellius bibliothecae praefe- ctus, eam codicum mss. suorum anno 1819 instituit haeredem .... a 130. Digitized by Google VII Cap. XXII. Codices iuss. matheseos, ex familia Filip- piui in Marciam invecti anno 1820? Pag. 143 Cap. XXIII. Bibliotheca ms. Apostoli Zeni et domus dei Geniati anno 1822 »145 Cap. XXIV. Accessiones annorum 1820-1836 . » 157 Cap. XXV. Simeonis Stratico codices mss. dono da- ti annis 1831-1841 » 158 Cap. XXVI. Bibliotheca universa Hieronymi Contareni Marciae anno 1843 testamento legata. » 163 Cap. XXVII. Joannes Rossi anno 1852, Carolus Ghega anno 1860, rem propriam manuscri- ptam nobis testamento relinquunt . » 160 Cap. XXV11I. Quae nequiora anno 1866 Marciae su- pervenerint » 174 Cap. XXIX. Studia in codices mss. Marcianos insti- tuta » 176 Cap. XXX. Methodus codicum mss. excutiendorum » 182 Digitized by Google Digitized by Google , BIBLIOTHECAE AIAM SCRIPTAE AD D MARCI VENETIARUM COMMENTARIUM PROOEMIUM. Codicum mauuscriptorum bibliothecae palatinae ad d. Mai'ci Venetiarum pretium nemo est qui, cum graviora litterarum, praesertim philologiae orientalis, grecae, lati- nae studia vel a limine salutaverit, ignoret. Testimonio lu- culentissimo sunt non tantum nostrates, sed ex Germania, Anglia, Gallia, Hollandia, qui seu Venetias accedentes, aut per epistolarum commercium, hanc spartam non in- termisso opere exornarunt, ac hodiedum quoque recolunt. Eapropter dimidio saeculo proxime exacto, Laurentius Theupolus, bibliothecae nostrae praeses, catalogum codi- cum mauuscriptorum, eorum praecipue quos cardinalis Bessarion reipublicae dono dedit , instruendum curavit opera adhibita Antonii Mariae Zanetti et Antonii Bongio- vanni (1). Veruntamen ex quo librorum mauuscriptorum seges, quarundam potissimum bibliothecarum accessione, in immensum crevit, amplioris catalogi editionem erudi- torum investigationi non tantum opportunam, sed neces- sariam existimo. In id cum ab annis quinque super vigin- (1) Graeca i. Marci bibliotheca codicum mauuscriptorum, per titulos di- gesta [curis Antonii M. Zanetti ot Antonii Bongiovanni] Venetiis, n40, p. XX, 323, f.° — Latina et Halica d. Marci bibliotheca codicum manuscripto- Zanetti]. f.°. rum [curis Antonii M. Venetiis, 1741 , p. 268, 1 Digitized by Google 2 ti, demandati muneris gratia, studia lubenti animo contu- lissem, adeo materiam sum penitus perscrutatus ut ma- gnam catalogi partem pararem. Cui rite praefari cum de- ceat, generalem codicum nostrorum historiam evolvendam aggredior. CAP. 1. Bibliothecae initia. Munus Francisci Petrarchae a. 1362. Quam fabellam Fulgentius Manfrcdi de bibliothecae nostrae rudimentis, Yenetiamm duci Andreae Dandulo tri- buendis, effutit (1) nullo aevi eius documento comprobat. Singularem hanc laudem Francisco Petrarchae, Immanio- rum litterarum in Italia instauratori (2), minime denegan- dam compertum est. Is enim summo quo in scientiam uni- versam ferebatur amore, magnam librorum copiam, eo- rumque pretiosorum, cum undequaque, incomparabili ad- hibita diligentia, sibi comparasset (3), nihil potius habuit, eo ut perpetuae eorum conservationi consuleret, simulquo studiis fovendis in posterum conferret, quam pio quodam loco, quasi in securitatis domicilio, publicae fidei creditos deponere quo facto familiarissimo quoque suo Joanni Boc- ; cacciq, quem idipsum facturum putabat (4), obsequutus est. (1) « Principiossi [la bibliotheca di s. Marco] con nna copia di libri sin- « gelari, cbesi misero insiemc per opera di Andrea Dandolo dopre c dottore.» Dignitet proruratoria di s. Mano di Venalia. Venetia, 1602, p. 32. (2) Vide do eo testimonia, ante eius opem Venetiis et Ilasileae edita. 2. — Boccaceiiis, Cum- (3; Petrareha, Senii. XI, 1 ; Famil. III, 18; IX, mento sopra Dante. Pirenae, 1714, I, 231. — Colucius Pierius, in Epistola Mattheo de Aureliano, quam leges In Petrarca. Canzonit/v. Modena, 1711, p. XIII. — Affb, Scrittori partuensi. 11, p. XLV. <• (4) In epistola Ioanni lloccaccio : Studiorum haec supellex nostra. » post nos, si votum meum T)eus adiuverit, ad aliquem nostri perpetuo Digitized by Google 3 Verum cum frequentius Vcnetias accederet (1), praesertim publicis negotiis agendis qua ducis Mediolani legatus (2), ac urbis felicitatem et sapientem regiminis formam esset nullibi nisi Venctiis et artium demiratus ; cum litterarum de- cultui sedem opportuniorem nancisceretur (3) ; cum nique praestantissimorum eruditione ac rei civilis peritia virorum, maxime Andreac Danduli ducis (4), et magni cancellarii Benintcndi de Ravagnanis (5) necessitudine fuisset allectus adhuc vivens, fato insperato, decrevit li- ; bros suos rcipublicae, quasi bibliothecae futurae funda- menta, dono offerre. Reapse anno 13G2 aperit senatui desi- derium beatum Marcum evangelistam heredem habere nescio quot libellorum quos nunc habet rei est forsi- tan habiturus, hac lege quod libri non vendantur nec quo- modo libet distrahantur, sed in loco aliquo ad hoc deputan- do, qui sit tutus ab incendiis atque imbribus Neque appetit hoc, quod libri vel valde multi, vel valde pretiosi sint, sed sub hac spe quod postea de tempore in tempus et illa gloriosa civitas alios superaddet e publico, et priratim nobiles atque amantes patriae cives, vel forte etiam alieni- geme sequuti exemplum, librorum suorum partem supremis suis relinquent, voluntatibus ecclesie Pm se in- teritu et pro dictis libris vellet non magnam sed honestam domum, in prosperum rei successum amicissimo Beninten- di do Ravagnanis advocato (G). Quibus desideriis sic liben- » memorem, pium ac devotum locum simul indecerpta perveniat a Se- ri nil. I, 4. (1) Senii. IV, 2, (2) Levati, Viaggi ii Franceseo Petrarca. Milano, 1820, 1. X, c. XI. II, III, (3) Senii. 3 ; 1. (4) Petrarca, Variarum, ep. 1-3. (5) Id. Variar. ep. 1-8, 10-14. (6) Ad Benintendi Venetiarum cancellarium, de instituenda ibi biblio- theca publica. Pctrarchae epist. in cod. s. Marci [L. XIII, 10, f. 31] inc : « Omnis, ut arbitror, inter nos gratiarum actio dcincep« » : ;, 4 tissimc occursum : « MCCCLXII, die III septcmbris. Con- » siderato quanto ad laudem Dei et beati Marci evange- » listae, ac honorem et famam civitatis nostrae fiiturum » sit illud quod offertur per dominum Franciscum Petrar- » cham, cuius fama hodie tanta est in toto orbe, quod » in memoria hominum non est, iamdiu inter Christianos » fuisse vel esse philosophum moralem et poetam qui pos- » sit eidem comparari ; acceptetur oblatio sua secundum » formam infrascriptao cedulae scriptae manu sua : et ex » nunc sit captum quod possit expendi de monte pro domo » et habitatione sua in vita eius, per modum affictus, si- » cut videbitur dominio, consiliariis et capitibus, vel ma- » iori parti cum procuratores ecclesiae s. Marci offerant ; » facere expensas necessarias pro loco ubi debuerint re- » poni et conservari libri sui. 'Et est capta per sex consi- » liarios, tria capita de XD, et ultra duas partes maioris » consilii