DOCSLIB.ORG

DZIEJE GONIĄDZA W 450 Rocznicę Praw Miejskich Jarosław Kloza, Józef Maroszek

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
DZIEJE GONIĄDZA W 450 Rocznicę Praw Miejskich Jarosław Kloza, Józef Maroszek Jarosław Kloza, Józef Maroszek DZIEJE GONIĄDZA w 450 rocznicę praw miejskich Jarosław Kloza, Józef Maroszek DZIEJE GONIĄDZA w 450 rocznicę praw miejskich Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego nr 37 URZĄD MIASTA W GONIĄDZU GONIĄDZKI DOM KULTURY BIAŁOSTOCKIE TOWARZYSTWONAUKOWE REGIONALNY OŚRODEK STUDIÓW I OCHRONY ŚRODOWISKA KULTOROWEGO W BIAŁYMSTOKU Białystok - Goniądz 1997 NA OKŁADCE Plan sytuacyjno-wysokościowy miasta Goniądza z 1946 r. w skali 1 :5 OOO - ze zbiorów Archiwum Państwowego w Białymstoku. Ratusz w Goniądzu (ok. 1779-1927), rysował M. Wi śniewski . Zygmunt Gloger pisał: Do ciekawych, a rzadkich drewnianych ratuszów należy parowiekowy staruszek, o wysokim jak na kościele dachu, znajdujący się w obszernym czworobocznym rynku, rolniczego dziś miasteczka Goniądza, leżącego nad Biebrzą, dawniej w ziemi Bielskiej, województwa Podlaskiego. - Zygmunt Gloger, "Kłosy", t. XX, 1874, nr 502. Ganek dworu szlacheckiego we Wroceniu koło Goniądza, z 1782 r., rys. Zygmunt Gloger, w: Gloger Zygmunt, Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce, t. II Warszawa 1909, s. 39. ISBN 83-907455-2-6 Białostockie Towarzystwo Naukowe. Wydanie I. Nakład 1000 egz. Białystok - Goniądz 1997 Druk: Zakład Poligraficzny Offset-Print, Białystok, ul. Broniewskiego 14 DZIEJE GoNI„\DZA 5 Mazowiecki gród ziemi wiskiej Goniądz swą karier<; zapoczątkował we wczesnym średniowieczu jako mazowiecki gród ziemi wiskiej. Zadecydowało o tym korzystne położenie geograficzne i komunika­ cyjne - na skraju wyniosłej skarpy, na krawędzi Kotliny Biebrzańskiej, w niedalekim sąsiedztwie Osowca, jedynego miejsca, gdzie można było przeprawić si9 przez bagnistą dolinę rzeki Biebrzy. Biegły przez Goniądz aż dwa nadbiebrzańskie szlaki z Grodna do Wizny. Jeden, którego trasę ukazuje układ wczesnośredniowiecznych grodzisk wiódł wzdłuż wyżynnego, suchego brzegu Biebrzy - najpierw z Wizny brzegiem prawym, w okolicach Radziłowa przekraczał rzekę Wissę, dalej prowadząc przez późniejsze Mścichy, w Osowcu pokonywał dolinę rzeki, potem, od Goniądza podążał brzegiem le­ wym, południowym, mniej więcej podobnie jak dziś przebiega szosa Goniądz - Grodno. Na szlaku tym umiejsowione były: Dolistowo (w 1358 r. wzmiankowane jako Targowi­ sko), a także miejscowości, gdzie mieściły się grody dozorujące szlak: Grodzisk (gm. Suchowola) i Grodziszczany (gm. Dąbrowa Białostocka). Komunikacja miała od naj­ dawniejszych czasów kapitalne znaczenie dla rozwoju goniądzkiego ośrodka osadnicze­ go. Droga przez Osowiec w 1341 r. wzmiankowana była jako antiqua via, w 1439 zwa­ no ją gościńcem. Drogę tę wspominają też dokumenty z lat 1436 i 1439.1 Trakt z Wizny do Goniądza przez przeprawę biebrzai'iską w Osowcu biegł prawym brzegiem Biebrzy, posiadała odgałęzienie do Kamiennego Brodu na granicy Państwa Krzyżackiego (dalej prowadząc do Ełku). W odróżnieniu od analogicznego drugiego szlaku wiskiego, który biegł lewym brzegiem Biebrzy, w sąsiedztwie Tykocina, był od niego o wiele starszy, bo tamten powstał dopiero w l poi. XV w. Z racji na swoje znaczenie Goniądz był w czasach mazowieckich stolicą odrębnego powiatu. Miejscem lokalizacji wczesnośre­ dniowiecznego grodu był nąjprawdopodobniej teren skarpy nad Biebrzą, w bliskim są­ siedztwie Nowego Rynku, gdzie w późnym średniowieczu wzniesiono zamek. Dziś w miejscu tym znajduje się Zakład Wychowawczy. Wschodnią granicę władania mazowieckiego określili książęta mazowieccy Siemo­ wit i Trojden w liście do papieża z 1325 r., w którym pisali, iż granica mazowiecka się­ ga zaledwie dwie mile od Grodna.Z Litewski książę Gedymin rozciągnął swe panowanie na pograniczne tereny w latach1315 -J 324, przesuwając granicę swych posiadłości na zachód na linię rzek: Netty, Brzozówki, Czarnej (Sokołdki), Supraśli i Narwi. Po śmierci Bolesława, księcia ziemi płockiej i wiskiej, w13 51 r. król Kazimierz Wielki przyłączył te tereny do Królestwa Polskiego. 27 grudnia 1355 r. Ziemowit książę mazowiecki, czerski wziął w zastaw od Kazimierza Wielkiego króla polskiego ziemię zakroczymską i wiską na 3 lata.3 14 sierpnia 1358 r. w Grodnie zanotowano pierwszą wzmiankę pisaną o Goniądzu - stolicy powiatu należącego do ziemi wiskiej. Wówczas 1 AGAD, Kapicjana. nr 1. nr 290, s. 354: AGAD, Metryka Koronna, nr 335, k. 83v i nr 340, k. l 65v. 2 Oppidi quod dicitur Grodno ... , a terrarum nos/rorum limitibus ad duas lencas posil. - Codex diplomati­ cus Prus.1irns , wyd. J. Voigt., t. 3, Koenigsberg 1848, nr 134, s. 182. AGAD.3 Zbiór dokumentów pergaminowych (dalej cyt. Zb. dok. perg.), nr 20. 6 DZIEJE GONIĄDZA to Kiejstut książę litewskizatwierdzi! ugodę zawartą za zgodą swoich braci: Olgierda, najwyższego księcia litewskiego, Jawnuty, Koriata, Jerzego i innych, z Ziemowitem Trojdenowiczem, księciem mazowieckim. Porozumienie dotyczyło granicy między li­ tewską ziemią grodzieńską, a należącą do księcia mazowieckiego ziemią wiską i powia­ tem goniądzkim. Ustalona granica zaczynała się w miejscu zwanym Kamienny Bród, ciągnęła się do Rajgrodu, stąd szla rzeką Nettą do Biebrzy, do Targowiska (dziś Doli­ stowo Stare), w górę rzeki Biebrzy do ujścia Brzozówki, tą rzeką aż do jej źródlisk, póź­ niej wzdłuż dopływu Supraśli - rzeką Czarną, kolejno Supraślą aż do Popielowego Sie­ dliska (dziś Złotoria) do Narwi, Narwią do ujścia Niewodnicy (Niewotylica). Wytyczona limes stanowiła granicę powiatu goniądzkiego.4 Zachowało się świadectwo, zeznane pod przysięgą przed komisją biskupią w 1536 r., prze,-: ks. Marka ze Skrzeszewa, 70-letniego kapłana prepozytury św. Ducha w Go­ niądzu,15 od wówczas lat nią zarządzającego, który twierdził, że lokalna tradycja głosi, iż kościół w Goniądzu powstał jeszcze w czasach mazowieckich.s Musiało to więc być przed 1382 r., gdyż w tym roku powiat goniądzki znalazł się w zastawie krzyżackim. Twierdzenie, że kościółparafia lny założy! dopiero książę litewski Witold jest nieścisłe i gmatwa rzeczywistą historię kościoła katolickiego w tym mieście. Najdawniejszy kościól parafialny w Goniądzu usytuowany był niewątpliwie w naj­ starszej części miasta, przy Starym Rynku. Jeszcze dziś charakterystyczna lukiem bie­ gnąca linia pierzei poludniowej Starego Rynku dokumentuje istnienie w tym miejscu tej starożytnej świątyni. W 1571 r. w inwentarzu z tego roku zapisano przy Starym Rynku nieduży plac o powierzchni 2 pręta112 (ok. 60 m 2), należący do księdza Michala,6 zaś w inwentarzu z 1573 r. stwierdzono: Prętów rynkowych I 04 I 12. Pustych po księdzu Michale odmarlym - 2 112 pręta,. Zap!acono z prętów I 02.7 Gdyby na parceli tej istniał kościół, z pewnością by to odnotowano. Maleńki plac siedzibny był prywatną własno­ ścią duchownego, ewentualnie usytuowane było na nim probostwo, które najprawdopo­ dobniej sąsiadowało z cmentarzem przykościelnym, o którym inwentarze milczą, bo nie dawał dochodu skarbowi królewskiemu i nie interesował poborców podatkowych. Najstarszy kościół parafialny w Goniądzu nosił wezwanie św. Jana Chrzciciela, a ulica wybiegająca z naroża Starego Rynku nosiła dawniej nazwę: Świętojańskiej. 30 września 1675 r. wizytując parafię goniądzką ks. Ignacy Świętosławski stwierdził: Ko­ ścioly parafialne są dwa: większy pod wezwaneiem Najświętszej Maryi Panny i mniejszy ' Świętego Jana, oba glęboko starożytne ... w kościele s w. Jana dobry dach i nowe okna. Oltarz jeden. Stalle. Zakrystia. Nowy, maty przedsionek. Dzwon w sygnaturce.s W innej wizytacji z tego czasu (z lat 1674- 1 679) biskup Mikołaj Słupski odnotował: Goniądz. kościól drewniany, kolacja kólewska.proboszcz ks. Zygmunt Zalęski, zrestaurowa! ko­ ściół od dawna opuszczony.9 W 1716 r. kościół św. Jana już nie istniał, choć w uposaże- 4Jura Masoviae terrestria. opr. J. Sawicki , t. I, Warszawa 1972, nr 16, s. 19-20; AGAD, Kapicjana, nr 64, s. 87-95. 5 AP Białystok, Kamera Wojenna i Domen Prus Nowowschodnich w Białymstoku. nr 2855. 0 AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego (dalej cyt. ASK), dz. LVI, G-6, k. 7v 7 AGAD, ASK, dz. LVI, K 11, k. 48. 8 Ecclesiae parochia/es sunt duae: maioris fitu/i Beafae Virginis Mariae, minoris S. Joannis ambae post antiquos antecessores penifus ... In ecc/esia S. Joanis bene tecta ef fe nestrata novifer. Aifare 111/lls. Scamma. ·zacristia.Atrium minus nova, campana in copula. - AP Białystok, Kamera. „ nr 2588, k.13. 9 J. Kurczewski, Stan ko.1'ciolów parc(fia/nych w diece�ii wi/etiskiej po 11a/1'ciu niepr:yiacie/skim, „Litwa i Ruś'', lipiec 1912, t.111, z. l, s. 54. DZIEJE GONIĄDZA 7 niu parafii wymienia się plac położony na terenie miasta, który idzie od dzwonnicy, aż do cmentarza kościola św. Jana, 6 stadiów długi i szeroki na 2. Na placu tym znajdo­ wała się w pobliżu dzwonnicy karczma, należąca do plebana oraz dom organisty.IO W 1762 r. wzmiankowano,dwie karczmy w Rynku, po jednym placu z obydwóch stron starego cmentarza, na którym w jednym budynku mieszka chlop. 11 Jeszcze w 1739 r. gdy wymieniano place należące do kościoła parafialnego pisano: za św. Janem placów dwa.12 W 1765 r. karczmę plebańską przy cmentarzu nieistniejącego już wówczas ko­ ścioła św. Jana arendował Żyd Boruch Aronowicz. Własność kościelna przy Starym Rynku przetrwała do czasów nam współczesnych. O placu przy Starym Rynku wspomi­ na się jeszcze w 1934 r. Z wezwania, które nosił najdawniejszy kościół goniądzki - św. Jana Chrzciciela wnosić można, że była to placówka misyjna, prowadząca chrystianizację pogańskiej ludności. (Takież samo wezwanie - św. Jana Chrzciciela nosił kościół we Wiźnie). Trudno dociec jak dawną metrykę posiadał ten kościół, ale pewnie świątynia w tym miejscu mogła powstać w dobie chrystianizacji Mazowsza, jeszcze w XI w. Brak źródeł pisanych uniemożliwia poznanie średniowiecznych
Load more

Recommended publications
  • Tracing Human Networks In
    TRACING HUMAN NETWORKS IN PREHISTORIC BALTIC EUROPE : THE INFORMATIVE POTENTIAL OF KRZYZ 7 AND DABKI 9 (POLAND) PRELIMINARY RESULTS ON BONE AND ANTLER WORKED MATERIAL Eva David To cite this version: Eva David. TRACING HUMAN NETWORKS IN PREHISTORIC BALTIC EUROPE : THE IN- FORMATIVE POTENTIAL OF KRZYZ 7 AND DABKI 9 (POLAND) PRELIMINARY RESULTS ON BONE AND ANTLER WORKED MATERIAL. [Research Report] Polish Academy of Sciences. 2007. hal-03285349 HAL Id: hal-03285349 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-03285349 Submitted on 13 Jul 2021 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. SCIENTIFIC REPORT – PRELIMINARY RESULTS TRACING HUMAN NETWORKS IN PREHISTORIC BALTIC EUROPE : THE INFORMATIVE POTENTIAL OF KRZYZ 7 AND DABKI 9 (POLAND) PRELIMINARY RESULTS ON BONE AND ANTLER WORKED MATERIAL Eva DAVID* Recent archaeological investigations in Poland, at the Krzyz 7 and the Dabki 9 archaeological sites, open discussion about presence or extend of human networks in the Baltic Europe at the both 9th and 5th millenium BC. By networks, it is meant here transports or transferts of goods, ideas or technology that can possibly be highlighted by archaeological studies, by means of reconstructing human behaviours.
    [Show full text]
  • Documenta Praehistorica XLVI
    UNIVERSITY OF LJUBLJANA FACULTY OF ARTS DEPARTMENT OF ARCHAEOLOGY DocumentaDocumenta PraehistPraehistoricaorica XLVIXLVI Documenta Praehistorica XLVI EDITOR Mihael Budja ISSN 1408–967X (Print) ISSN 1854–2492 (Online) LJUBLJANA 2019 DOCUMENTA PRAEHISTORICA XLVI (2019) Urednika/Editors: Prof. Dr. Mihael Budja, urednik/editor, [email protected] Bojan Kambič, tehnični urednik/technical editor, [email protected] Uredniški odbor/Editorial board: Maja Andrič, Institute of Archaeology, ZRC SAZU, Ljubljana, Slovenia Mihael Budja, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia Canan Çakirlar, University of Groningen, Faculty of Arts, Netherlands Ekaterina Dolbunova, The State Hermitage Museum, The department of archaeology of Eastern Europe and Siberia, Saint-Petersburg, Russian Federation Ya-Mei Hou, Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropolgy, Chinese Academy of Sciences, Beijing, China Dimitrij Mlekuž Vrhovnik, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia; Institute for the protection of the cultural heritage of Slovenia, Ljubljana, Slovenia Simona Petru, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia Žiga Šmit, University of Ljubljana, Faculty of mathematics and physics, Slovenia Katherine Willis, University of Oxford, United Kingdom Andreja Žibrat Gašparič, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia To delo je ponujeno pod licenco Creative Commons Priznanje avtorstva-Deljenje pod enakimi pogoji 4.0 Mednarodna licenca/This work is licensed under a Creative Commons Attribution- ShareAlike 4.0 International License. Založila in izdala/Published by: Znanstvena založba Filozofske fakultete, Univerza v Ljubljani/ Ljubljana University Press, Faculty of Arts ([email protected]; www.ff.uni-lj.si) Za založbo/For the publisher: Prof. Dr. Roman Kuhar, dekan Filozofske fakultete Naslov uredništva/Address of Editorial Board: Oddelek za arheologijo, Filozofska fakulteta, Univerza v Ljubljani, Aškerčeva 2, 1001 Ljubljana, p.p.
    [Show full text]
  • Uchwala Nr XXXIV/261/17 Z Dnia 16 Sierpnia 2017 R
    UCHWAŁA NR XXXIV/261/17 RADY MIEJSKIEJ W GONIĄDZU z dnia 16 sierpnia 2017 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Gminy Goniądz. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, 1579 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 730 i 935) oraz art. 8 i art. 11 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023), Rada Miejskiej w Goniądzu, uchwala, co następuje: § 1. 1. Wyznacza się obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji Gminy Goniądz, w granicach określonych w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Potwierdzenie spełnienia przez obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji przesłanek ich wyznaczenia wskazanych w art. 4 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji określa „Diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Gminy Goniądz”, stanowiąca załącznik nr 2 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Goniądza. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego. Przewodniczący Rady Miejskiej Krzysztof Harasiuk Id: ABAD8818-1EBD-4121-9996-0BC2C543090F. Podpisany Strona 1 Załącznik do Uchwały Nr XXXIV/261/17 Rady Miejskiej w Goniądzu z dnia 16 sierpnia 2017 r. Id: ABAD8818-1EBD-4121-9996-0BC2C543090F. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 2 do uchwały Nr XXXIV/261/17 Rady Miejskiej w Goniądzu z dnia 16 sierpnia 2017 r. DIAGNOZA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY GONIĄDZ Urząd Miejski w Goniądzu Plac 11 Listopada 38 19-110 Goniądz Opracowujący: EkoExpert Doradztwo Ekologiczne i Gospodarcze Sp.
    [Show full text]
  • Middle and Late Holocene Hunter-Gatherers in East Central Europe> Changing Paradigms of the 'Non-Neolithic' Way of Life
    UDK 903'12\'15(4Ð191.2)''633\634''>314.04 Documenta Praehistorica XXXIV (2007) Middle and Late Holocene hunter-gatherers in East Central Europe> changing paradigms of the ‘non-Neolithic’ way of life Marek Nowak Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Kraków, Poland [email protected] ABSTRACT Ð According to traditional views, the main reason for ‘demesolithisation’ in East Central Europe was the spread of the Neolithic oecumene, particularly from c. 4000 BC. Simultaneously, the disintegrated Late Mesolithic world gradually underwent typological unification, and finally reached the stage that is sometimes described as pre-Neolithic. However, we definitely have to bear in mind that as a matter of fact we deal only with the ‘history’ of archaeological artefacts that are treated as typical attributes of hunter-gatherers. The analyses of chronological, technological, settlement, econo- mic, and social data referring to foragers of East Central Europe demonstrate that the quantitative decrease and changes of their archaeological attributes in the fifth, fourth, and third millennia were not connected with a profound reorientation of their spatial and ideological existence. It was rather a continuation of previous patterns, even though territories settled by farming societies were steadily growing in size. The final disappearance of Central European hunter-gatherers Ð but only in a strictly typological dimension Ð took place in the Late Neolithic and Early Bronze Age. IZVLE∞EK – Glede na tradicionalne poglede je bil glavni razlog ‘de-mezolitizacije’ v vzhodni srednji Evropi ¸iritev neolitske ekumene, predvsem od c. 4000 BC dalje. Isto­asno je mlaj¸i mezolitski svet postopoma doºivel tipolo¸ko zedinjenje in kon­no dosegel stopnjo, ki je v­asih opisana kot pred-neo- litska.
    [Show full text]
  • Studia Z Dziejów Kultury Piœmienniczej Na Śląsku
    Studia z dziejów kultury pimienniczej na Śląsku Cieszyńskim Studia z dziejów kultury pimienniczej na Śląsku Cieszyńskim Spis treci 5 Słowo od wydawcy (Krzysztof Szelong) Studia z dziejów kultury pimienniczej 12 Radim Jež: Korespondence posledních těšínských Piastovců (1524–1653) na Śląsku z archivních fondů České republiky a města Cieszyn Cieszyńskim (Úvod do problematiky, stav poznání a možnosti využití) 12 Úvod (poznámky ke stavu zpracování korespondence) 20 Nástin vývoje kanceláře posledních těšínských Piastovců 20 Organizační struktura a náplň práce v kanceláři 33 Pracovníci kanceláře a poslové (přehled) 36 Diplomatický rozbor korespondence 36 Vnější popis a vývoj podoby listů 42 Formulář listů 55 Deponování listů, obsahová analýza, možnosti využití 55 AP Katowice, oddział w Cieszynie 61 Książnica Cieszyńska w Cieszynie 63 Národní archiv v Praze 68 Moravský zemský archiv v Brně 70 Zemský archiv v Opavě 72 Zemský archiv v Opavě, pobočka v Olomouci 74 Státní oblastní archiv v Litoměřicích, pobočka v Žitenicích 81 Státní oblastní archiv v Třeboni 82 Státní oblastní archiv v Třeboni, pobočka v Jindřichově Hradci 83 Státní okresní archiv Karviná 83 Závěr 84 Přílohy 84 Soupis přijaté a odeslané korespondence těšínských Piastovců z let 1507–1625 113 Ukázky listů 124 Ediční zpracování ukázek listů 129 Resumé 132 Matyáš Franciszek Bajger: Knihy kostela frýdeckého. Geneze knižních sbírek a knižní kultura dnešní římskokatolické farnosti ve Frýdku 198 Resumé 201 Renata Czyż: Polonica z biblioteki przy ewangelickiej szkole elementarnej w Wile (1859–1876) 203 Ewangelicka szkoła ludowa w Wile 205 Biblioteka ewangelickiej szkoły w Wile 208 Wilańskie polonica 209 Podręczniki szkolne i literatura pedagogiczna 217 Literatura dziecięca i młodzieżowa 220 Literatura religijna 230 Literatura fachowa 234 Literatura popularno-ludowa 239 Literatura piękna 259 Silesiaca 262 Czasopisma 269 Pochodzenie poloniców 275 Losy wilańskich poloniców 279 Resumé 281 Autorzy Wydawca Studia z dziejów kultury pimienniczej na Śląsku Cieszyńskim Książnica Cieszyńska ul.
    [Show full text]
  • Porocilo XXXII.Qxd
    UDK 903'1(4-17)"633\634">330.342.11 Documenta Praehistorica XXXII (2005) Homo habitus> agency, structure and the transformation of tradition in the constitution of the TRB foraging-farming communities in the North European plain (ca 4500–2000 BC) Marek Zvelebil Department of Archaeology, University of Sheffield, UK [email protected] ABSTRACT – The current generally accepted view of the dispersal of farming into Europe is that farm- ing groups in the eastern Mediterranean colonised selectively optimal farming areas. The role of con- tact between indigenous hunter-gatherers and incoming farmers was very important to the operation of this process. This general view of the spread of farming at a broad inter-regional scale gives us our understanding of the origins of the Neolithic but merits closer examination at the local and regional level, as increasingly it is becoming apparent that the causes and motivations may have differed. In this paper, Mesolithic to Neolithic communities with evidence of the transition from hun- ter-gatherer to farmer will be examined at a regional scale, in the central part of the north European plain, focussing on Kujavia. Additionally, the theory of structuration will be applied in order to elucidate the transition process at this level. IZVLE∞EK – Trenutno splo∏no sprejet pogled na ∏iritev kmetovanja v Evropo je, da so poljedelske sku- pine v vzhodnem Sredozemlju selektivno poselile najbolj∏a podro≠ja za poljedelstvo. Stiki med lokal- nimi lovci in nabiralci ter priseljenimi poljedelci so igrali pomembno vlogo pri poteku tega procesa. Ta splo∏en pogled na ∏iritev kmetovanja v obse∫nem medregionalnem merilu nam omogo≠a razu- mevanje za≠etka neolitika, vendar ga je potrebno natan≠neje preu≠iti na lokalnem in regionalnem nivoju, saj postaja vedno bolj o≠itno, da so bili vzroki in motivacije tu druga≠ni.
    [Show full text]
  • Uchwala Nr XXXIV/261/17 Z Dnia 16 Sierpnia 2017 R
    DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Białystok, dnia 25 sierpnia 2017 r. Poz. 3226 UCHWAŁA NR XXXIV/261/17 RADY MIEJSKIEJ W GONIĄDZU z dnia 16 sierpnia 2017 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Gminy Goniądz Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, 1579 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 730 i 935) oraz art. 8 i art. 11 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023), Rada Miejskiej w Goniądzu, uchwala, co następuje: § 1. 1. Wyznacza się obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji Gminy Goniądz, w granicach określonych w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Potwierdzenie spełnienia przez obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji przesłanek ich wyznaczenia wskazanych w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji określa „Diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Gminy Goniądz”, stanowiąca załącznik nr 2 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Goniądza. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego. Przewodniczący Rady Miejskiej Krzysztof Harasiuk Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 2 – Poz. 3226 Załącznik do Uchwały Nr XXXIV/261/17 Rady Miejskiej w Goniądzu z dnia 16 sierpnia 2017 r. Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 3 – Poz. 3226 Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XXXIV/261/17 Rady Miejskiej w Goniądzu z dnia 16 sierpnia 2017 r. DIAGNOZA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY GONIĄDZ Urząd Miejski w Goniądzu Plac 11 Listopada 38 19-110 Goniądz Czerwiec 2017 Załączniki: Załącznik Nr 1 - Raport z konsultacji społecznych dotyczących projektu Uchwały Rady Gminy Goniądz w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji gminy Goniądz Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 4 – Poz.
    [Show full text]
  • Uchwała-Miejscowy Plan Zagospodarowani8a
    UCHWAŁA NR XIII/60/03 RADY MIEJSKIEJ W GONI ĄDZU z dnia 21 grudnia 2003 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Goni ądz. Na podstawie art. 18, ust. 2, pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568) oraz art. 20, ust. 1, w nawi ązaniu do art. 84 i 85 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) i art. 7 ust. 1. ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78, Nr 145, poz. 692, z 1997 r., Nr 60, poz. 370 Nr 80, poz. 505, Nr 160, poz. 1079, z 1998 r Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 81, poz. 875, Nr 100, poz. 1085, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568), Rada Miejska stanowi, co nast ępuje: § 1. Uchwala si ę miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Goni ądz składaj ący si ę z: 1) cz ęś ci tekstowej planu, stanowi ącej tre ść niniejszej uchwały; 2) rysunku planu w skali 1: 10 000, stanowi ącego zał ącznik do niniejszej uchwały. DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE § 2 .
    [Show full text]
  • Materia³y Do S³ownika Historyczno-Geograficznego Dóbr I Dochodów Dziesiêcinnych Benedyktyñskiego Opactwa œW
    Marek Derwich Materia³y do s³ownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesiêcinnych benedyktyñskiego opactwa w. Krzy¿a na £ysej Górze do 1819 r. Wroc³aw 2000 SPIS TRECI Wstêp . 7 Schemat uk³adu treci. 20, 40 Wykaz skrótów i symboli dokumentacyjnych . 21 Wykaz skrótów rzeczowych . 35 S³ownik . 39 Indeks nazw geograficznych i terenowych . 259 Mapy . na wk³adce 6 7 WSTÊP Klasztor redniowieczny i nowo¿ytny, a zw³aszcza opactwo mnisze, by³ przede wszyst- kim instytucj¹ religijn¹, kocieln¹, miejscem poszukiwania drogi do Boga, a wszystkie jego liczne inne aktywnoci by³y zawsze poboczne1. Jednak¿e przecie¿ w³anie te niechciane aktywnoci, ci¹gle i zawsze realizowane przez klasztory i zakonników, nadaj¹ ich dzia³alno- ci tak wielkie znaczenie. Jej skalê widaæ w pe³ni, gdy badaniami obejmiemy ca³y mikroko- smos klasztorny, wspólnotê zakonn¹ wraz z jej najbli¿szym otoczeniem, w jej mikroregionie spo³eczno-przyrodniczym2 oraz w jej longue durée3, oznaczaj¹cym w wypadku najstarszych, wielkich opactw mniszych i kanonickich nawet kilkaset lat funkcjonowania na tym samym miejscu. Niew¹tpliwie zatem wa¿nym zadaniem historiografii polskiej jest rozszerzenie horyzon- tu chronologicznego badañ na ca³e dzieje danego klasztoru oraz objêcie nimi tak¿e ca³ego regionu jego oddzia³ywañ4. Postulat ten wi¹¿e siê z koniecznoci¹ powiêkszenia dostêpnej podstawy ród³owej o ci¹gle bardzo s³abo wykorzystane ród³a pónoredniowieczne i no- wo¿ytne, a tak¿e najnowsze, z XIXXX w. Te ostatnie bêd¹ mia³y wielk¹ wagê nie tylko dla poznania dziejów i ewolucji klasztorów, które przetrwa³y owieceniow¹ i XIX-wieczn¹ bu- rzê sekularyzacyjn¹, ale tak¿e tych, które jej uleg³y.
    [Show full text]
  • Survey of Recent Field Research
    SURVEY OF RECENT FIELD RESEARCH Sprawozdania Archeologiczne, t. XXXIV, 1982 PL ISSN 0081-3834 KRZYSZTOF TUNIA MAJOR INVESTIGATIONS AND DISCOVERIES FROM THE STONE AND EARLY BRONZE AGES IN POLAND IN 1981 The Palaeolithic and the Mesolithic About 2000 flint artifacts, including over 200 tools, were discovered during the investigations at Klementowice-Kolonia (14), Lublin province, site 20 (S. Jastrzębski, Uniwersytet M. Curie- -Skłodowska, Lublin). The analysis of the materials indicates their close association with the Magda- lenian industries of Moravia and Central Germany. Excavations were continued of the site connected with the Magdalenian techno-complex at Sromowce Wyżnie-Kąty, (21), Nowy Sącz province (J. Ry- dlewski, P. Valde-Nowak, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Kraków). The hypothesis that this was a large-scale radiolarite workshop was confirmed. The excavations of a late Palaeolithic site at Lipnica Wielka (20), Nowy Sącz province, site 2 (J. Rydlewski, P. Valde-Nowak, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Kraków) revealed numerous finds of the Ahrensburg culture, similar to the assemblages of the Callenhardt type. The investigations continued of a flint workshop and camp at Łykowe (9), Sieradz province, site 1 (M. and K. Cyrek, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź) were part of the studies on the complex of late Palaeolithic sites located on the Warta. At Michałów (10), Piotrków Trybunalski province site 1 (E. Niesiołowska-Śreniowska, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź) investigations were continued of the Mesolithic camp of the Komornica culture; in addition to numerous flint artifacts, traces of probably two quadrangle dwel- ling structures, with a side 3 m long, came to light.
    [Show full text]
  • PDF Ogłoszony
    DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Białystok, dnia 20 marca 2020 r. Poz. 1626 POSTANOWIENIE NR 40/2020 KOMISARZA WYBORCZEGO W BIAŁYMSTOKU I z dnia 17 marca 2020 r. zmieniające postanowienie w sprawie podziału Gminy Goniądz na stałe obwody głosowania, ustalenia ich numerów, granic oraz siedzib obwodowych komisji wyborczych Na podstawie art. 12 § 2 i 11 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 684 i 1504) Komisarz Wyborczy w Białymstoku I postanawia, co następuje: § 1. W załączniku do postanowienia Komisarza Wyborczego w Białymstoku I z dnia 19 kwietnia 2018 r. w sprawie podziału Gminy Goniądz na stałe obwody głosowania, ustalenia ich numerów, granic oraz siedzib obwodowych komisji wyborczych (Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego z 2018 r. poz. 1904), w obwodzie nr 5 wyrazy „Budynek po Szkole Podstawowej we Wroceniu, Wroceń 86" zastępuje się wyrazami „Budynek prywatny w Smogorówce Dolistowskiej, Smogorówka Dolistowska nr 12/1”. § 2. Ustala się tekst jednolity załącznika do postanowienia, o którym mowa w § 1, uwzględniający zmianę dokonaną niniejszym postanowieniem, w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszego postanowienia. § 3. Postanowienie podlega przekazaniu Burmistrzowi Goniądza, Wojewodzie Podlaskiemu oraz Państwowej Komisji Wyborczej. § 4. Na postanowienie wyborcom w liczbie co najmniej 15 przysługuje prawo wniesienia skargi do Państwowej Komisji Wyborczej w terminie 3 dni od daty podania postanowienia do publicznej wiadomości przez Komisarza Wyborczego w Biuletynie Informacji Publicznej. § 5. Postanowienie wchodzi w życie z dniem podpisania i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego oraz podaniu do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej i w sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze Gminy Goniądz. Komisarz Wyborczy w Białymstoku I Jacek Malinowski Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 2 – Poz.
    [Show full text]
  • Kabeliai 2 Stone Age Site
    Kabeliai 2 Stone Age Site TOMAS OSTRAUSKAS Introduction Investigations of Lithuanian Mesolithic first of all are connected with the name of Rimute Rimantiene. She created scheme of Lithuanian Mesolithic on the basis of analysis of huge collections of stray finds and few excavated "sandy" sites in sixties and early seventies of the 20th century. According to this scheme Epipa- Ieolithic Culture left by the mixed population of different Late Palaeolithic cultures flourished in Preboreal. In early Boreal some groups of Maglemose Culture from N-W Europe reached territory of the country. Local mesolithic Nemunas Culture was formed on the basis of epipaleolithic heritage and Maglemosian groups under the influence of some microlithic traditions from the south in Boreal. A few stray finds of characteristic artifacts of bone and antler and distribution sites of neolithic Narva Culture in Northern Lithuania let the investigator to include this area into area of mesolithic Kunda culture (PMMaHTeHe 1 971 ; 1977; Rimantiene 1 984). The scheme created by R. Rimantiene was basic` scheme for investigators of Lithuania and the surrounding area for a long time. Excavations of some new mesolithic sites in Lithuania and neighbouring countries as well as revision of old collections during latter ten years revealed facts which do not correspond to the scheme of chronological and cultural periodisation of the Mesolithic in Lithuania made by R. Rimantiene. Some new conceptions were proposed by investigators of younger generation (Brazaitis 1998; OcTpaycKac 1993; Ostrauskas 1993; 1995; 1996; 1998a; 1998b; Satavi6ius 1994; 1997). And here the first Lithuanian multi-layer mesolithic peat bog site Kabeliai 2 takes a key position.
    [Show full text]