DOCSLIB.ORG

Materia³y Do S³ownika Historyczno-Geograficznego Dóbr I Dochodów Dziesiêcinnych Benedyktyñskiego Opactwa œW

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Materia³y Do S³ownika Historyczno-Geograficznego Dóbr I Dochodów Dziesiêcinnych Benedyktyñskiego Opactwa œW Marek Derwich Materia³y do s³ownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesiêcinnych benedyktyñskiego opactwa w. Krzy¿a na £ysej Górze do 1819 r. Wroc³aw 2000 SPIS TRECI Wstêp . 7 Schemat uk³adu treci. 20, 40 Wykaz skrótów i symboli dokumentacyjnych . 21 Wykaz skrótów rzeczowych . 35 S³ownik . 39 Indeks nazw geograficznych i terenowych . 259 Mapy . na wk³adce 6 7 WSTÊP Klasztor redniowieczny i nowo¿ytny, a zw³aszcza opactwo mnisze, by³ przede wszyst- kim instytucj¹ religijn¹, kocieln¹, miejscem poszukiwania drogi do Boga, a wszystkie jego liczne inne aktywnoci by³y zawsze poboczne1. Jednak¿e przecie¿ w³anie te niechciane aktywnoci, ci¹gle i zawsze realizowane przez klasztory i zakonników, nadaj¹ ich dzia³alno- ci tak wielkie znaczenie. Jej skalê widaæ w pe³ni, gdy badaniami obejmiemy ca³y mikroko- smos klasztorny, wspólnotê zakonn¹ wraz z jej najbli¿szym otoczeniem, w jej mikroregionie spo³eczno-przyrodniczym2 oraz w jej longue durée3, oznaczaj¹cym w wypadku najstarszych, wielkich opactw mniszych i kanonickich nawet kilkaset lat funkcjonowania na tym samym miejscu. Niew¹tpliwie zatem wa¿nym zadaniem historiografii polskiej jest rozszerzenie horyzon- tu chronologicznego badañ na ca³e dzieje danego klasztoru oraz objêcie nimi tak¿e ca³ego regionu jego oddzia³ywañ4. Postulat ten wi¹¿e siê z koniecznoci¹ powiêkszenia dostêpnej podstawy ród³owej o ci¹gle bardzo s³abo wykorzystane ród³a pónoredniowieczne i no- wo¿ytne, a tak¿e najnowsze, z XIXXX w. Te ostatnie bêd¹ mia³y wielk¹ wagê nie tylko dla poznania dziejów i ewolucji klasztorów, które przetrwa³y owieceniow¹ i XIX-wieczn¹ bu- rzê sekularyzacyjn¹, ale tak¿e tych, które jej uleg³y. Bardzo istotne informacje, w tym do- k³adny opis stanu likwidowanego opactwa, przynosz¹ materia³y kasacyjne. Wiele wiadomo- ci uzyskujemy te¿ z licznych opisów klasztorów pozostawionych przez XIX-wiecznych zbieraczy staro¿ytnoci i zwyk³ych podró¿ników-turystów, jak równie¿ z dokumentacji do- tycz¹cej prób restauracji w nich ¿ycia zakonnego5. 1 Por. np. L. MILIS, Anielscy mnisi i ziemscy ludzie. Monastycyzm i jego znaczenie w spo³eczeñstwie red- niowiecznym, przek³ad J. Pi¹tkowska (Dziedzictwo redniowiecza), Kr. 1995 (wydanie oryginalne w 1992 r.); K. KACZMAREK, Czy w roku 1309 mieszkañcy Moch naprawdê zabili mnichów z klasztoru w Wieleniu?, [w:] Klasztor w spo³eczeñstwie redniowiecznym i nowo¿ytnym, red. M. DERWICH, A. PO- BÓG-LENARTOWICZ (Opera ad historiam monasticam spectantia, Ser. I., Colloquia, 2), OpoleWroc³aw 1996, s. 425426. 2 M. DERWICH, Monastycyzm w kulturze Polski redniowiecznej. Uwagi problemowe, [w:] Klasztor w kul- turze redniowiecznej Polski, red. A. POBÓG-LENARTOWICZ, M. DERWICH (Sympozja 9), Opole 1995, s. 1728; IDEM, Monastycyzm w dawnych spo³eczeñstwach europejskich. Zarys problematyki, [w:] Kla- sztor w spo³eczeñstwie..., s. 4352. 3 M. DERWICH, Monastycyzm benedyktyñski w redniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy (Acta Universitatis Wratislaviensis, 2019, Historia, 135), Wroc³aw 1998, s. 2834. 4 Szeroko o tym M. DERWICH, Stan i potrzeba badañ nad wspólnotami monastycznymi w Polsce rednio- wiecznej, NP 89, 1998, szczególnie s. 57n. 5 Ich znaczenie dobrze pokaza³y prace nad monografi¹ opactwa wiêtokrzyskiego, por. Derwich 1992. 8 Dobrze rozpoznane ród³a z XIXIV w. nie pozwalaj¹ wyjæ poza sferê zagadnieñ go- spodarczych danych klasztorów, a i j¹ ukazuj¹ nies³ychanie jednostronnie, niemal wy³¹cznie poprzez pryzmat w³oci ziemskiej. Jednym z wa¿nych postulatów badawczych jest pozna- nie jej rzeczywistej wielkoci i dochodowoci (czynszów, danin, dzier¿aw, wyderkafów, dzie- siêcin czy regaliów)6. Wszak sama wielkoæ w³oci, mierzona liczb¹ poddanych czy ³anów uprawnych, nie odda jej rzeczywistych walorów gospodarczych, wynikaj¹cych np. z lokali- zacji, gospodarki wodnej, lenej czy rzemielniczo-przemys³owej. Wa¿ne jest te¿ poznanie organizacji zarz¹du domen¹ oraz relacji zachodz¹cych w ramach danej osady miêdzy kla- sztorem a innymi jej w³acicielami. Realizacja tak szeroko zakrojonego projektu badawczego napotka liczne trudnoci, z któ- rych jedn¹ z wa¿niejszych bêdzie stan rozpoznania zasobów ród³owych oraz zasiêg kwe- rend archiwalnych i bibliotecznych, jak równie¿ brak materia³u porównawczego. Sposobem na choæby czêciowe ominiêcie tych przeszkód, a tym samym na szybszy postêp badañ, jest publikowanie materia³ów cz¹stkowych. Monograficzne opracowanie wybranego okresu dziejów danego klasztoru wi¹¿e siê prze- cie¿ ze zgromadzeniem bardzo obszernej bazy ród³owej, zazwyczaj wybiegaj¹cej daleko poza przyjête ramy tematyczne i chronologiczne. Opracowywanie na w³asny u¿ytek kata- logów posiad³oci badanej instytucji jest praktyk¹ powszechn¹ i niezbêdn¹. Przyjmuj¹c od pocz¹tku odpowiednie za³o¿enia, mo¿na, stosunkowo niewielkim dodatkowym wysi³kiem, doprowadziæ do przygotowania s³ownika posiad³oci tego klasztoru. W wypadku objêcia nim d³u¿szego okresu chronologicznego oraz tak¿e innych podmio- tów gospodaruj¹cych w danych miejscowociach równolegle (a tak¿e przed i po) ze wspól- not¹ zakonn¹, bêd¹ to raczej materia³y do takiego s³ownika. Zdo³aj¹ one bowiem uwzglê- dniæ pe³ny (lub prawie pe³ny) zasób róde³ klasztornych i klasztoru dotycz¹cych, trudno jednak¿e bêdzie wykorzystaæ wszystkie przekazy dotycz¹ce danej osady. Wobec ogromu ró- de³ pojawiaj¹cych siê ju¿ od XV w., a zw³aszcza w czasach nowo¿ytnych, dotarcie do wszy- stkich przekazów ród³owych, zw³aszcza tych pozaklasztornych, jest, szczególnie przy obe- cnym stanie ich rozpoznania, opracowania i publikacji, prawie niewykonalne. Tym bardziej ¿e nasza kwerenda dotyczy wszak zawsze tylko wybranych miejscowoci, a nie ca³ego du- ¿ego regionu historycznego. Nie mo¿emy te¿ liczyæ na pomoc odpowiednich s³owników hi- storyczno-geograficznych, te bowiem s¹ opracowywane bardzo powoli i, na razie, tylko dla niektórych regionów, a na dodatek koñcz¹ siê na latach 30-tych XVI w. Masowe ród³a no- wo¿ytne i XIX-wieczne, w tym podatkowe, demograficzne i kocielne, nadal czekaj¹ na swoje zbadanie, usystematyzowanie i udostêpnienie. Wydaje siê, ¿e w tej sytuacji nie nale¿y d¹¿yæ do wyczerpania za wszelk¹ cenê podstawy ród³owej, bowiem d¹¿enie to z definicji bêdzie nierealne i w efekcie doprowadzi do zarzu- cenia myli o wydaniu zebranych materia³ów. Tymczasem mog¹ one mieæ, przy spe³nieniu podstawowych postulatów rzetelnoci naukowej, ogromne znaczenie dla dalszych badañ, nie tylko zreszt¹ nad klasztorami. £atwiej jest uzupe³niæ co, co istnieje i wytycza pewne kie- runki dociekañ, ni¿ zaczynaæ kwerendê od niczego. To przekonanie leg³o u podstaw decyzji o opublikowaniu niniejszych Materia³ów. 6 Por. M. DERWICH, Stan..., s. 2227. 9 Ich opracowanie zwi¹zane jest z prowadzonymi przeze mnie od wielu lat badaniami nad rozwojem uposa¿enia i gospodark¹ opactwa wiêtokrzyskiego, najpierw w redniowieczu, a nastêpnie w okresie nowo¿ytnym. Bardzo szczup³a podstawa ród³owa, zw³aszcza do naj- starszych dziejów klasztoru, oraz jej rozproszenie od pocz¹tku sk³ania³y do znacznego roz- szerzenia kwerendy w celu zestawienia mo¿liwie wszystkich informacji na temat danej miej- scowoci, zarówno ze róde³ redniowiecznych, jak i nowo¿ytnych7. Szybko okaza³o siê, ¿e dla uzyskania niezbêdnego w wielu wypadkach pe³nego kontek- stu historycznego i osadniczego dociekañ wypadnie rozszerzyæ dotychczas funkcjonuj¹ce w literaturze wzorce podobnych opracowañ8. Celem sta³o siê zebranie i usystematyzowanie materia³u ród³owego, pe³nego dla redniowiecza oraz co najmniej reprezentatywnego dla okresu nowo¿ytnego, dotycz¹cego w³oci ziemskich i dziesiêcinnych opactwa. Zw³aszcza uwzglêdnienie czasów nowo¿ytnych okaza³o siê mimo wielkich trudnoci zwi¹zanych choæ- by z ogromem róde³ pojawiaj¹cych siê w tym okresie bardzo owocne. W ten oto sposób powoli zosta³a zgromadzona podstawa pod niniejsze Materia³y, stano- wi¹ce w literaturze przedmiotu nie tylko polskiej pierwsz¹ tego typu próbê zebrania pod- stawowego materia³u ród³owego dotycz¹cego rozwoju i funkcjonowania posiad³oci ziem- skich i dziesiêcinnych danej instytucji kocielnej, w tym wypadku opactwa mniszego, w ca³ym okresie jej istnienia. Chodzi³o w nich o opracowanie ca³ych dziejów danej osady, zatem nie tylko w okresie, gdy jej w³acicielem by³ klasztor, i nie tylko tych jej czêci, które on posiada³, ale tak¿e dzie- jów przedklasztornych, poklasztornych, a tak¿e gdy w³oci lub dziesiêciny nale¿a³y równoczenie do innego w³aciciela równoleg³ych z klasztornymi. Czasami dzieje te by³y ju¿, przynajmniej w czêci, opracowane wówczas tylko uzupe³niano brakuj¹ce informa- cje, przede wszystkim w kwestiach dotycz¹cych w³oci i dziesiêcin nale¿¹cych do opactwa. Dotyczy to zw³aszcza osad po³o¿onych na Lubelszczynie (o czym dalej). Dziêki takiemu ujêciu tematu, Materia³y przedstawiaj¹ rozwój i funkcjonowanie w³oci klasztornej w jej relacjach z innymi typami w³asnoci w danych osadach. Za zebrane w nich przekazy s³u¿yæ mog¹ nie tylko historykowi dziejów Kocio³a lub ¿ycia zakonnego, ale i ró¿- norodnym szczegó³owym dociekaniom, w tym zw³aszcza osadniczym i genealogicznym. Opracowanie tego typu Materia³ów wydawa³o siê tym potrzebniejsze i u¿yteczniejsze dla szerokiego grona badaczy, ¿e wydawany aktualnie S³ownik historyczno-geograficzny ziem Polskich w redniowieczu nie obejmuje i, jak wiadomo, d³ugo jeszcze nie obejmie, dawnego województwa sandomierskiego9, na którego terenie znajdowa³a siê wiêkszoæ dóbr Bene- dyktynów z £yca. 7 Zosta³a ona przeprowadzona w ramach projektu badawczego KBN nr 1 P108 067 07 pt. Dzieje monasty- cyzmu benedyktyñskiego na ziemiach polskich. Grupa tyniecka i l¹sk, a udzia³ w niej wzi¹³ tak¿e Pan dr Przemys³aw Wiszewski.
Load more

Recommended publications
  • Tracing Human Networks In
    TRACING HUMAN NETWORKS IN PREHISTORIC BALTIC EUROPE : THE INFORMATIVE POTENTIAL OF KRZYZ 7 AND DABKI 9 (POLAND) PRELIMINARY RESULTS ON BONE AND ANTLER WORKED MATERIAL Eva David To cite this version: Eva David. TRACING HUMAN NETWORKS IN PREHISTORIC BALTIC EUROPE : THE IN- FORMATIVE POTENTIAL OF KRZYZ 7 AND DABKI 9 (POLAND) PRELIMINARY RESULTS ON BONE AND ANTLER WORKED MATERIAL. [Research Report] Polish Academy of Sciences. 2007. hal-03285349 HAL Id: hal-03285349 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-03285349 Submitted on 13 Jul 2021 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. SCIENTIFIC REPORT – PRELIMINARY RESULTS TRACING HUMAN NETWORKS IN PREHISTORIC BALTIC EUROPE : THE INFORMATIVE POTENTIAL OF KRZYZ 7 AND DABKI 9 (POLAND) PRELIMINARY RESULTS ON BONE AND ANTLER WORKED MATERIAL Eva DAVID* Recent archaeological investigations in Poland, at the Krzyz 7 and the Dabki 9 archaeological sites, open discussion about presence or extend of human networks in the Baltic Europe at the both 9th and 5th millenium BC. By networks, it is meant here transports or transferts of goods, ideas or technology that can possibly be highlighted by archaeological studies, by means of reconstructing human behaviours.
    [Show full text]
  • Documenta Praehistorica XLVI
    UNIVERSITY OF LJUBLJANA FACULTY OF ARTS DEPARTMENT OF ARCHAEOLOGY DocumentaDocumenta PraehistPraehistoricaorica XLVIXLVI Documenta Praehistorica XLVI EDITOR Mihael Budja ISSN 1408–967X (Print) ISSN 1854–2492 (Online) LJUBLJANA 2019 DOCUMENTA PRAEHISTORICA XLVI (2019) Urednika/Editors: Prof. Dr. Mihael Budja, urednik/editor, [email protected] Bojan Kambič, tehnični urednik/technical editor, [email protected] Uredniški odbor/Editorial board: Maja Andrič, Institute of Archaeology, ZRC SAZU, Ljubljana, Slovenia Mihael Budja, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia Canan Çakirlar, University of Groningen, Faculty of Arts, Netherlands Ekaterina Dolbunova, The State Hermitage Museum, The department of archaeology of Eastern Europe and Siberia, Saint-Petersburg, Russian Federation Ya-Mei Hou, Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropolgy, Chinese Academy of Sciences, Beijing, China Dimitrij Mlekuž Vrhovnik, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia; Institute for the protection of the cultural heritage of Slovenia, Ljubljana, Slovenia Simona Petru, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia Žiga Šmit, University of Ljubljana, Faculty of mathematics and physics, Slovenia Katherine Willis, University of Oxford, United Kingdom Andreja Žibrat Gašparič, University of Ljubljana, Faculty of Arts, Slovenia To delo je ponujeno pod licenco Creative Commons Priznanje avtorstva-Deljenje pod enakimi pogoji 4.0 Mednarodna licenca/This work is licensed under a Creative Commons Attribution- ShareAlike 4.0 International License. Založila in izdala/Published by: Znanstvena založba Filozofske fakultete, Univerza v Ljubljani/ Ljubljana University Press, Faculty of Arts ([email protected]; www.ff.uni-lj.si) Za založbo/For the publisher: Prof. Dr. Roman Kuhar, dekan Filozofske fakultete Naslov uredništva/Address of Editorial Board: Oddelek za arheologijo, Filozofska fakulteta, Univerza v Ljubljani, Aškerčeva 2, 1001 Ljubljana, p.p.
    [Show full text]
  • Uchwała Nr 1106/05 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego Z Dnia 27 Lipca 2005 Roku
    Uchwała Nr 1106/05 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 27 lipca 2005 roku w sprawie wyrażenia opinii do 24 projektów planów aglomeracji o RLM powyżej 2000, przedłożonych przez Wojewodę Świętokrzyskiego. Na podstawie art.14 ust.1 pkt 8 oraz art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) oraz art. 4 ust.2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. Nr 283, poz. 2841) uchwala się, co następuje: § 1 Opiniuje się pozytywnie 24 projekty planów aglomeracji, których wykaz zawiera załącznik Nr 1. § 2 Wykonanie uchwały powierza się Marszałkowi Województwa Świętokrzyskiego. §4 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Marszałek Województwa Franciszek Wołodźko Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 1106/05 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 27 lipca 2005 r. L.p. Aglomeracja Gmina Miejscowości RLM 1. Barcza Zagnańsk Barcza, Jaworze, Kajetanów, Siodła, Lekomin, Gruszka, 2333 Zabłocie 2. Bliżyn Bliżyn Bliżyn, Brzeście, Bugaj, Drożdżów, Gilów, Gostków, 8810 Górki, Jastrzębia, Kopcie, Kucębów, Mroczków, Nowki, Nowy Odrowążek, Odrowążek, Płaczków, Sobótka, Sorbin, Ubyszów, Wojtyniów, Wołów, Zagórze, Zbrojów 3. Chęciny Chęciny Starochęciny, Chęciny, Lipowica, Przymiarki, Korzecko, 12914 Siedlce, Ostrów, Łukowa, Wojkowiec, Gościniec, Polichno, Podpolichno, Miedzianka, Bolmin, Tokarnia, Radkowie 4. Chmielnik Chmielnik Chmielnik, Przededworze, Suchowola, Śladków Mały, 6534 Śladków Duży 5. Działoszyce Działoszyce Działoszyce, Chmielów, Dziekanowice, Jakubowice, 5980 Pierocice, Szczotkowice, Biedrzykowice, Bronocice, Bronów, Dębiany, Dębowiec, Dzierążnia, Dziewięczyce, Gaik, Iżykowice, Januszowice, Jastrzębniki, Ksawerów, Kujawki, Kwaszyn, Lipówka, Mirianów, Niewiatrowice, Opatkowice, Podrózie, Sancygniów, Sudół, Sypów, Szczotkowice, Szyszczyce, Świerczyna, Teodorów, Wola Knyszyńska, Wolica, Wymysłów, Zagaje Dębiańskie, Zagórze 6.
    [Show full text]
  • Middle and Late Holocene Hunter-Gatherers in East Central Europe> Changing Paradigms of the 'Non-Neolithic' Way of Life
    UDK 903'12\'15(4Ð191.2)''633\634''>314.04 Documenta Praehistorica XXXIV (2007) Middle and Late Holocene hunter-gatherers in East Central Europe> changing paradigms of the ‘non-Neolithic’ way of life Marek Nowak Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Kraków, Poland [email protected] ABSTRACT Ð According to traditional views, the main reason for ‘demesolithisation’ in East Central Europe was the spread of the Neolithic oecumene, particularly from c. 4000 BC. Simultaneously, the disintegrated Late Mesolithic world gradually underwent typological unification, and finally reached the stage that is sometimes described as pre-Neolithic. However, we definitely have to bear in mind that as a matter of fact we deal only with the ‘history’ of archaeological artefacts that are treated as typical attributes of hunter-gatherers. The analyses of chronological, technological, settlement, econo- mic, and social data referring to foragers of East Central Europe demonstrate that the quantitative decrease and changes of their archaeological attributes in the fifth, fourth, and third millennia were not connected with a profound reorientation of their spatial and ideological existence. It was rather a continuation of previous patterns, even though territories settled by farming societies were steadily growing in size. The final disappearance of Central European hunter-gatherers Ð but only in a strictly typological dimension Ð took place in the Late Neolithic and Early Bronze Age. IZVLE∞EK – Glede na tradicionalne poglede je bil glavni razlog ‘de-mezolitizacije’ v vzhodni srednji Evropi ¸iritev neolitske ekumene, predvsem od c. 4000 BC dalje. Isto­asno je mlaj¸i mezolitski svet postopoma doºivel tipolo¸ko zedinjenje in kon­no dosegel stopnjo, ki je v­asih opisana kot pred-neo- litska.
    [Show full text]
  • Studia Z Dziejów Kultury Piœmienniczej Na Śląsku
    Studia z dziejów kultury pimienniczej na Śląsku Cieszyńskim Studia z dziejów kultury pimienniczej na Śląsku Cieszyńskim Spis treci 5 Słowo od wydawcy (Krzysztof Szelong) Studia z dziejów kultury pimienniczej 12 Radim Jež: Korespondence posledních těšínských Piastovců (1524–1653) na Śląsku z archivních fondů České republiky a města Cieszyn Cieszyńskim (Úvod do problematiky, stav poznání a možnosti využití) 12 Úvod (poznámky ke stavu zpracování korespondence) 20 Nástin vývoje kanceláře posledních těšínských Piastovců 20 Organizační struktura a náplň práce v kanceláři 33 Pracovníci kanceláře a poslové (přehled) 36 Diplomatický rozbor korespondence 36 Vnější popis a vývoj podoby listů 42 Formulář listů 55 Deponování listů, obsahová analýza, možnosti využití 55 AP Katowice, oddział w Cieszynie 61 Książnica Cieszyńska w Cieszynie 63 Národní archiv v Praze 68 Moravský zemský archiv v Brně 70 Zemský archiv v Opavě 72 Zemský archiv v Opavě, pobočka v Olomouci 74 Státní oblastní archiv v Litoměřicích, pobočka v Žitenicích 81 Státní oblastní archiv v Třeboni 82 Státní oblastní archiv v Třeboni, pobočka v Jindřichově Hradci 83 Státní okresní archiv Karviná 83 Závěr 84 Přílohy 84 Soupis přijaté a odeslané korespondence těšínských Piastovců z let 1507–1625 113 Ukázky listů 124 Ediční zpracování ukázek listů 129 Resumé 132 Matyáš Franciszek Bajger: Knihy kostela frýdeckého. Geneze knižních sbírek a knižní kultura dnešní římskokatolické farnosti ve Frýdku 198 Resumé 201 Renata Czyż: Polonica z biblioteki przy ewangelickiej szkole elementarnej w Wile (1859–1876) 203 Ewangelicka szkoła ludowa w Wile 205 Biblioteka ewangelickiej szkoły w Wile 208 Wilańskie polonica 209 Podręczniki szkolne i literatura pedagogiczna 217 Literatura dziecięca i młodzieżowa 220 Literatura religijna 230 Literatura fachowa 234 Literatura popularno-ludowa 239 Literatura piękna 259 Silesiaca 262 Czasopisma 269 Pochodzenie poloniców 275 Losy wilańskich poloniców 279 Resumé 281 Autorzy Wydawca Studia z dziejów kultury pimienniczej na Śląsku Cieszyńskim Książnica Cieszyńska ul.
    [Show full text]
  • Porocilo XXXII.Qxd
    UDK 903'1(4-17)"633\634">330.342.11 Documenta Praehistorica XXXII (2005) Homo habitus> agency, structure and the transformation of tradition in the constitution of the TRB foraging-farming communities in the North European plain (ca 4500–2000 BC) Marek Zvelebil Department of Archaeology, University of Sheffield, UK [email protected] ABSTRACT – The current generally accepted view of the dispersal of farming into Europe is that farm- ing groups in the eastern Mediterranean colonised selectively optimal farming areas. The role of con- tact between indigenous hunter-gatherers and incoming farmers was very important to the operation of this process. This general view of the spread of farming at a broad inter-regional scale gives us our understanding of the origins of the Neolithic but merits closer examination at the local and regional level, as increasingly it is becoming apparent that the causes and motivations may have differed. In this paper, Mesolithic to Neolithic communities with evidence of the transition from hun- ter-gatherer to farmer will be examined at a regional scale, in the central part of the north European plain, focussing on Kujavia. Additionally, the theory of structuration will be applied in order to elucidate the transition process at this level. IZVLE∞EK – Trenutno splo∏no sprejet pogled na ∏iritev kmetovanja v Evropo je, da so poljedelske sku- pine v vzhodnem Sredozemlju selektivno poselile najbolj∏a podro≠ja za poljedelstvo. Stiki med lokal- nimi lovci in nabiralci ter priseljenimi poljedelci so igrali pomembno vlogo pri poteku tega procesa. Ta splo∏en pogled na ∏iritev kmetovanja v obse∫nem medregionalnem merilu nam omogo≠a razu- mevanje za≠etka neolitika, vendar ga je potrebno natan≠neje preu≠iti na lokalnem in regionalnem nivoju, saj postaja vedno bolj o≠itno, da so bili vzroki in motivacije tu druga≠ni.
    [Show full text]
  • Survey of Recent Field Research
    SURVEY OF RECENT FIELD RESEARCH Sprawozdania Archeologiczne, t. XXXIV, 1982 PL ISSN 0081-3834 KRZYSZTOF TUNIA MAJOR INVESTIGATIONS AND DISCOVERIES FROM THE STONE AND EARLY BRONZE AGES IN POLAND IN 1981 The Palaeolithic and the Mesolithic About 2000 flint artifacts, including over 200 tools, were discovered during the investigations at Klementowice-Kolonia (14), Lublin province, site 20 (S. Jastrzębski, Uniwersytet M. Curie- -Skłodowska, Lublin). The analysis of the materials indicates their close association with the Magda- lenian industries of Moravia and Central Germany. Excavations were continued of the site connected with the Magdalenian techno-complex at Sromowce Wyżnie-Kąty, (21), Nowy Sącz province (J. Ry- dlewski, P. Valde-Nowak, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Kraków). The hypothesis that this was a large-scale radiolarite workshop was confirmed. The excavations of a late Palaeolithic site at Lipnica Wielka (20), Nowy Sącz province, site 2 (J. Rydlewski, P. Valde-Nowak, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Kraków) revealed numerous finds of the Ahrensburg culture, similar to the assemblages of the Callenhardt type. The investigations continued of a flint workshop and camp at Łykowe (9), Sieradz province, site 1 (M. and K. Cyrek, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź) were part of the studies on the complex of late Palaeolithic sites located on the Warta. At Michałów (10), Piotrków Trybunalski province site 1 (E. Niesiołowska-Śreniowska, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź) investigations were continued of the Mesolithic camp of the Komornica culture; in addition to numerous flint artifacts, traces of probably two quadrangle dwel- ling structures, with a side 3 m long, came to light.
    [Show full text]
  • Powiat Starachowicki
    Powiat Starachowicki Przewodnik turystyczny Wydział Kultury, Promocji i Rozwoju Powiatu Starachowickiego Starachowice 2011 Zdjęcia na okładce: • Opactwo Cysterskie w Wąchocku • Sanktuarium MBB w Kalkowie-Godowie • Widok na Wielki Piec • Zalew Pasternik w Starachowicach Opracowanie graficzne: Mateusz Beźnic Druk: P.U. COMPUS ul. Kopalniana 27, 27-200 Starachowice POWIAT STARACHOWICKI - PRZEWODNIK TU RY STYCZ NY 3 3 Serdecznie witamy w Powiecie Starachowickim Powiat Starachowicki usytuowany w północnej części Województwa Święto- krzyskiego, zajmuje obszar południowej części Przedgórza Iłżeckiego i wschod- niej części Płaskowyżu Suchedniowskiego. Południowe granice powiatu dzieli zaledwie 10 km od najwyższego pasma Gór Świętokrzyskich - Łysogór. Oś ko- munikacyjną całego powiatu stanowi dolina rzeki Kamiennej, wzdłuż której biegnie linia kolejowa: Skarżysko Kamienna - Starachowice - Ostrowiec Świę- tokrzyski - Sandomierz oraz droga krajowa nr 42: Skarżysko-Kamienna - Sta- rachowice - Rudnik, która łączy się z ważną drogą krajową E-9: Radom - Rze- szów, wiodącą przez wschodnie tereny powiatu - gminę Brody. Dzięki swym walorom krajobrazowym, przyrodniczym i historycznym - bo gato dokumentowanymi zabytkami, Powiat Starachowicki należy do najcie- kawszych obszarów pod względem turystycznym w Województwie Święto- krzyskim. Przez najpiękniejsze okolice powiatu wiodą oznakowane szlaki -tu rystyczne piesze i rowerowe. Wędrowanie tymi szlakami, obcowanie z piękną przyrodą, licznymi zabytkami i historią tej ziemi, jest wspaniałą, wartą- prze życia przygodą, której nie sposób zapomnieć. Zapraszamy na szlaki turystyczne Powiatu Starachowickiego Południowa część Starachowic i Zalew Lubianka (UM St-ce) 4 4 POWIAT STARACHOWICKI - SZLAKI TURYSTYCZNE Szlak niebieski im. E. Wołoszyna Wąchock - Cedzyna (45,5 km) (0,0 km) Wąchock PKP - w okolicy ruiny zabytkowego zespołu przemy- słowego z XIX w., resztki kanału wodnego, pałac Schoenberga (w remoncie) i odbudowany przepust na rz.
    [Show full text]
  • Kabeliai 2 Stone Age Site
    Kabeliai 2 Stone Age Site TOMAS OSTRAUSKAS Introduction Investigations of Lithuanian Mesolithic first of all are connected with the name of Rimute Rimantiene. She created scheme of Lithuanian Mesolithic on the basis of analysis of huge collections of stray finds and few excavated "sandy" sites in sixties and early seventies of the 20th century. According to this scheme Epipa- Ieolithic Culture left by the mixed population of different Late Palaeolithic cultures flourished in Preboreal. In early Boreal some groups of Maglemose Culture from N-W Europe reached territory of the country. Local mesolithic Nemunas Culture was formed on the basis of epipaleolithic heritage and Maglemosian groups under the influence of some microlithic traditions from the south in Boreal. A few stray finds of characteristic artifacts of bone and antler and distribution sites of neolithic Narva Culture in Northern Lithuania let the investigator to include this area into area of mesolithic Kunda culture (PMMaHTeHe 1 971 ; 1977; Rimantiene 1 984). The scheme created by R. Rimantiene was basic` scheme for investigators of Lithuania and the surrounding area for a long time. Excavations of some new mesolithic sites in Lithuania and neighbouring countries as well as revision of old collections during latter ten years revealed facts which do not correspond to the scheme of chronological and cultural periodisation of the Mesolithic in Lithuania made by R. Rimantiene. Some new conceptions were proposed by investigators of younger generation (Brazaitis 1998; OcTpaycKac 1993; Ostrauskas 1993; 1995; 1996; 1998a; 1998b; Satavi6ius 1994; 1997). And here the first Lithuanian multi-layer mesolithic peat bog site Kabeliai 2 takes a key position.
    [Show full text]
  • 1662-1910 Rok
    autor : Bożena Krajewska Świętokrzyskie Towarzystwo Genealogiczne małżeństwa : 1662-1910 www.genealodzy-kielce.pl rok akt 1 imię oblubieńca imiona nazwisko nazwisko oblubieńca vel 1 imię oblubienicy imiona2 nazwisko oblubienicy nazwisko3 vel4 miejscowość plik uwagi data imię ojca oblubieńca imię matki oblubieńca nazwisko matki oblubieńca imię ojca oblubienicy imię matki oblubienicy nazwisko matki oblubienicy 1707 Jan ...bek Jadwiga Chadalanka Łomno 181.jpg 1707.03.06 1714 Jacenty ? Katarzyna Boczkowa Jadowniki 131.jpg 1714.01.21 1810 Stanisław ? Magdalena Basionka Basa Krajków 038-039.jpg 1810.01.29 1663 Maciej Adamczyk Regina Cyganówna 028.jpg 1663.01.20 1704 Kazimierz Adamczyk Apolonia Wróblówka Łomno 181.jpg 1704.11.09 1884 37 Andrzej Adamczyk Marianna Krakowiak Brzezie __493126.jpg 1884.11.24 Marcin Petronela Kidoń Jan Marianna Janikowska 1779 Franciszek Adamski Rozalia Czaplińska Świętomarz 117.jpg 1779.02.07 1707 Łukasz Ambrosczyk Regina Cyganówka Bostów 181.jpg 1707.02.18 1762 Jan Ambroży Katarzyna Snachielowa Modrzewie 096.jpg 1762.06.27 1728 Marek Antosowski Teofila Wisanka Grabków 146.jpg 1728.02.08 1863 15 Józef Arczewski Marianna Zelazny Brzyzie __491645.jpg 1863.02.17 Andrzej Apolonia Abram Franciszek Katarzyna Dobrucka 1896 25 Karol Arczewski Anna Latała Brzezie __494186.jpg 1896.11.10 Józef Marianna Żelazny Jakub Marianna Kaczmarczyk 1785 Jan Arwulski Armulski? Agnieszka Kołodziej Grabków 124.jpg 1785.02.06 1803 Franciszek Armuła Zofia Klamczynsczonka Klamczyńska Dąbrowa 016-017.jpg 1803.01.23 1809 Franciszek Armuła Tekla
    [Show full text]
  • Osobliwości Przyrodnicze I Geologiczne Regionu Świętokrzyskiego
    WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE OSOBLIWOŚCI PRZYRODNICZE I GEOLOGICZNE REGIONU ŚWIĘTOKRZYSKIEGO 2017 Spis treści Osobliwości przyrodnicze i geologiczne regionu świętokrzyskiego 3 Spis treści Trasa 1. Kieleckie osobliwości geologiczne s. 6 Trasa 2. Przez podziemny Raj do Piekła s. 11 Trasa 3. Szlakiem cennych kruszców, s. 17 marmurów i śladów pradawnych zwierząt Trasa 4. Wokół Łysogór s. 24 Trasa 5. Tropem dinozaurów s. 32 Trasa 6. Przez sandomierskie wąwozy s. 37 w Góry Pieprzowe Trasa 7. Świętokrzyski step i gipsowy kras s. 40 Trasa 8. Od piaskowcowych skał do tajemniczego s. 45 torfowiska Wstęp Osobliwości przyrodnicze i geologiczne regionu świętokrzyskiego 4 5 Świętokrzyskie – gołoborza i torfowiska, wąwozy Świętokrzyskich, poprzez rozległe lasy Puszczy one przede wszystkim dawne kopalnie i kamie- narodowych i krajobrazowych, rezerwatach i na in- lessowe i stepowe równiny, dzikie ostępy pusz- Świętokrzyskiej, kompleksy Lasów Iłżeckich oraz niołomy z odsłonięciami ciekawych geologicznie nych obszarach chronionych czy przy pomnikach czańskie i rozległe pola – mało jest w Polsce regio- Koneckich, po mniej rozległe, lecz i tak interesujące formacji skalnych. Niezwykle cenne są również przyrody. Wszędzie dbajmy o to, by pozostawić po nów tak niezwykle zróżnicowanych przyrodniczo bory i lasy na południe od pasm Świętokrzyskich rezerwaty roślinności stepowej i słonoroślowej na sobie odwiedzane miejsca w takim stanie, w jakim i krajobrazowo. Bogactwo przyrody, choć od wie- – lasy stanowią ponad 27% powierzchni woje- Ponidziu. Ogromne znaczenie mają też tereny pod- chcielibyśmy je zastać: wszelkie śmieci zabieramy ków czerpał z niego pełnymi garściami człowiek, wództwa i są domem dla wielkiej liczby zwierząt. mokłe i wodne, objęte ochroną rezerwatową, m.in. ze sobą, nie niszczymy roślinności oraz elementów wciąż jest zdumiewające.
    [Show full text]
  • Acdsee PDF Image
    Lietuvos istorijos institutas • L I E T u v o s • • • UDK 902/904(474.5) Li227 • Redakcine kolegija: Algirdas Girininkas (ats. redaktorius) (Lieluvos istorijos iIlSlilL/las) Vytautas Kazakevicius (Lieluvos istorijos institulas) Mykolas Michelbertas (Vilniaus universitetas) - Evalds Mugurevics (Lalvijos universileto Latvijos istorijos instilLilas) Vytautas Urbanavicius (PiliL{ tyrimo centras "Lieluvos pi(vs") Gintautas Zabiela (Lietuvos istorijos institulas) ISSN 02-07-8694 © Lietuvos istorijos institutas ISBN 9986-23-083-7 © Straipsni4 autoriai - THE ACHIE MENTS D TOPICS WORTH DISCUSSING THE P OLITHIC D THE MESOLITHIC OF THE SOUTH-EASTERN SUBB ZOFIA SULGOSTOWSKA INTRODUCTION Researches on the area of the Stone Age in th e iouth-Eastern Baltic Basin shows significant achie­ \ ments thanks to the field and postfield activity and ;xlblica, tions of Belarusian, Estonian, Latvian, Lithua- man, Polish and Russian archaeologists as well as :Jatura l science researchers. In spite of the results ootained, they are still inconclusive questions for th e IOlutio n and reconstruction of the earliest prehistory ofthe region. Our expectations increased: the descrip­ oonand affiliations of artifacts to the taxons (cultures), Vi(al T(bl K(a.• bl ron ideration of potential chronology based on artifact . " • D (a cl -'"'" morphology and deliberations about the direction of L (a ~b l . Mi(b l mfluences are not sufficient. Only excavating the sites .KS (a;..l ~~ 10 the most complex way with high quality records and by publishing them in a most exhaustive way will nelp us to solve the problems. STATE OF THE RESEARCH AND TOPICS TO BE Fig. 1. Location of the si tes discussed in the text and it DISCUSSED chronology: Palaeolithic (a); Mesolithic (b) and Neolithic (c) periods.
    [Show full text]