Image001.Pdf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Indeks 371939 PL ISSN 0238-9045 Ci.OD’ MNP POMEBANIA Nr 5 (326) Rok zał. 1963 Mój 2000 Od Redaktora Jan Lipuski Koniec Głodnicy 2 Co roku ginie na świecie 28 języków. Z Wojciechem Książkiem Jeśli będą odchodziły w takim tempie rozmawia Stanisław Jankę Widok ze szkolnego okna 7 jak dotąd, za sto lat ostanie się już tyl ko połowa z tych, które rozbrzmiewa Cze wört je üczec dzece pó kaszebskü 10 ją obecnie na naszej planecie. Wydawnictwa kaszubsko-pomorskie 13 „Za zagrożony uważa się niekiedy ka Cezary Obracht-Prondzyński Dziesięć lat samorządów. Sukcesy i zagrożenia 14 szubski, choć zdaniem językoznaw Ewa Kuniczuk I u nas też zaszły zmiany 18 ców akurat on przeżywa ostatnio rene sans, głównie dzięki wysiłkom osób, Teresa Lasowa Co z tą kulturą regionalną? 22 które świadomie używają kaszubskie Jerzy Dąbrowa Zjazd rodu Szutenbergów w Dębnicy Kaszubskiej 25 go, by ocalić go od zagłady” - oceniła Iwona Joć Wieczór wileńsko-kaszubski 28 (pisząc o znikaniu języków) stan na Maria Kowalewska Róża 29 szej rodnej mowy Agnieszka Siarkie- wicz w dzienniku „Życie”. Bardziej Dariusz Piasek Wędrówki po historii. Zamek w Tuchomiu 38 optymistycznie, niż delegaci na ostat Janusz Kowalski Kaszubskie zespoły artystyczne. Bławatki 42 nim zjeździe ZKP: „Postępujące Paweł Dzianisz Regał regionalny 43 zmniejszanie się zasięgu kaszubskiego Listy 45 języka-jako fundamentu naszej Klęka 45 etniczności - w codziennej potocznej Kow. Informacje regionalne 50 mowie, musi budzić najgłębsze zatros kanie”. Ratowanie języka grupy etnicznej, znajdującego się w cieniu i pod presją języka narodowego, wymaga nieustan W następnym numerze nych wysiłków. Zwłaszcza solidnej edukacji, dla której najlepszym miej • Kaszuby bez kolei scem jest szkoła. • Saga rodzinna Lerchenfeldów z Żychc Szczycimy się, że kaszebizna szerzej • Stare fotografie rodzinne niż kiedyś wkracza do sal lekcyjnych. • Pamiętnik Aleksandra Majkowskiego z czasów wojny Podajemy przykłady. Ale gdyby zesta • Tuiystyka w regionie wić szkoły, w których jest nauczana • Relacja z konferencji o „Gryfie Pomorskim” i te, w których słychać ją tylko na • Śladami historii przerwach, samopoczucie byłoby gor • Wanoga pomorańców z Gdańska do Kluk sze. Słuszne poglądy, że na obszarze • Kaszebscze pówióstczi Kaszub nauka języka regionu powinna • Sylwetki Stolemowców być obowiązkowa, uważane są za eks tremalne. Tym bardziej trzeba doce niać wysiłki szkolnych, którzy eduku Na okładkach fotografie: s. 1 - Stanisław Jankę, s. 2 - Robert Płaczkiewicz ją w rodnej mowie. 1 myśleć o posze rzaniu przyczółków. Znika właśnie szkoła w Głodnicy, je Numer wydano dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dyna, gdzie kaszubski był językiem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego i Urzędu Miejskiego w Gdańsku wykładowym, szkoła stworzona przez pasjonatów - małżeństwo Bobrow Wydawca: Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego skich. Władze gminy Linia tłumaczą Adres redakcji: Straganiarska 20-22, 80-837 Gdańsk, teł. 301-90-16, fax 346-26-13 Konto: BIG BG IV Oddz. Gdańsk 11601322-664390-132 likwidację brakiem pieniędzy. Ale czy e-mail: [email protected] Kaszub, powiatów i gmin kaszubskich Redakcja: Stanisław Jankę, Iwona Joć, Krystyna Puzdrowska (zastępca redaktora nie stać na utrzymanie unikatowej pla naczelnego), Edmund Szczesiak (redaktor naczelny), Jan Misiek (opracowanie graficzne), cówki, w której wykuwały się wzorce Ewa Judycka (korekta), Elżbieta Wasiluk (łamanie) przydatne dla innych? Kolegium: Józef Borzyszkowski, Cezary Obracht-Prondzyński, Stanisław Pestka, Dariusz Wasta ministrze Książku, drechne Piasek, Jerzy Samp, Brunon Synak, Donald Tusk, Tomasz Wicherkiewicz i drechowie ze Zrzeszenia Kaszubsko- Druk: Drukarnia Oruńska, Gdańsk ul. Świętokrzyska 47a Pomorskiego - na pewno zrobiliśmy Redakcja zastrzega sobie prawo skracania artykułów oraz zmiany tytułów wszystko, żeby uratować Głodnicę? Prosimy o przekazywanie materiałów na dyskietkach (preferowane *.txt) Edmund Szczesiak Samorząd piny Linia podjął decyzję o likwidacji szkoły na Głodmcy, pierwszej placówki oświatowej z nauką języka kaszubskiego. Pizedstawiamy ją w reportażu „Koniec Głodnicy”. 0 sytuację tej szkoły i o nauczanie kaszubskiego pytamy także wiceministra edukacji narodowej Wojciecha Książka 2 Spotykamy się w kuchni przy kawie i ostatkach wiel kanocnego ciasta. Przez otwarte drzwi widać sąsie dni pokój: od podłogi po sufit regały wypełnione książkami. Halina zabiera kilka podręczników i no tatki. Za chwilę ruszy samochodem do nieodległego Strzepcza na lekcje. W tamtejszej podstawówce i gimnazjum uczy chemii i fizyki. W Strzepczu ma pa rę godzin zajęć w tygodniu. Witold z sarkastycznym uśmiechem mówi, że nie bawem będzie musiał wręczyć wypowiedzenia z pra cy żonie Halinie, która uczy na Głodnicy matematy ki i wuefu, Jaromirze Labuddzie z Tłuczewa, szkol nej od kaszubskiego, Beacie Marcińskiej z Pobłocia, katechetce, i woźnej Marii Cirockiej z Głodnicy. Sam, jako dyrektor szkoły, wypowiedzenie dostanie od wójta gminy Linia Stanisława Adamczyka. Niedobry Niemiec wybudował szkołę Rada Gminy Linia postanowiła, że czteroodziałowa szkoła kaszubska na Głodnicy zostanie zlikwidowa na 31 sierpnia 2000 roku. Zgodnie z uchwałą sejmo wą o systemie oświaty, liński samorząd podjął tę de cyzję pół roku wcześniej - 18 lutego - i przed po Lekcje prowadzi Jaromira Labudda, szkolna od kaszubskiego wiadomieniem rodziców oraz uzyskaniem akcepta cji pomorskiego kuratora oświaty. Rada Gminy zaznaczyła, że „obwód szkoły przejmuje Szkoła Pod Prof. Brunon Synak stawowa w Miłoszewie”. prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Na kuchennym stole pojawiająsię dwie opasłe kro - Wystosowałem pismo do przewodniczącego niki szkoły na Głodnicy. Halina i Witold - młodzi Rady Gminy Linia Krzysztofa Krzewickiego, nauczyciele - zamieszkali w czerwonoceglastej opu w którym stwierdziłem, że jako Zrzeszenie z żalem szczonej szkole głodnickiej w 1987 roku. Budynek przyjęliśmy wiadomość o likwidacji szkoły został wzniesiony za czasów zaboru pruskiego w w Głodnicy. Ufam, że decyzja ta wynikała tylko ze 1901 roku. Wtedy uczono w szkole po niemiecku, po względów finansowych, niemniej szkoda, że ta odzyskaniu przez Pomorze niepodległości po polsku, prekursorska dla nauczania kaszubskiego w czasie wojny znowu po niemiecku. Pierwsza lek placówka oświatowa zostanie zamknięta. Szkoda cja polskiego po zakończeniu II wojny światowej też, że samorząd w Lini nie przyjął naszej propo rozpoczęła się 21 listopada 1945 roku. Trzydzieści zycji przekształcenia szkoły w Głodnicy w ośrodek lat później, gdy Gierek i jego ekipa wprowadzili re metodyczny dla nauczycieli regionalistów. formę systemu oświaty, szkoła została zlikwidowana. Były propozycje, by pieczę nad szkołą objęło -Niedobry Niemiec wybudował dla dzieci szkołę Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Jesteśmy jednak organizacją społeczną, nie mamy więc własnych - mówiono wtedy ironicznie we wsi - a Polska Lu środków finansowych. Moglibyśmy przejąć tę dowa ją zamknęła. szkołę, gdybyśmy uzyskali od władz powiatu Głodnica nigdy nie była sołectwem, takiej nazwy wejherowskiego gwarancje na kilka lat, że nie ma nawet w ewidencji ludności gminy Linia. Lu corocznie ten ośrodek byłby przez starostwo dziom stąd w dowodach osobistych wpisuje się miej finansowany. sce zamieszkania Strzepcz, bo właśnie tam jest sie Mamy nadal nadzieję, że jeszcze nie wszystko dziba sołectwa. Bobrowscy po zamieszkaniu na Gło zostało zaprzepaszczone, że władze gminy zrobią dnicy, chociaż uczyli w Miłoszewie, postanowili oży co w ich mocy, aby nie zmarnotrawić dorobku wić ducha starej szkoły, zrobić z niej miejsce przyjazne i doświadczenia tej unikatowej w zakresie mieszkańcom centrum prawdziwej, czyli swojskiej edukacji regionalno-etnicznej placówki. kultury. 3 nie, że wyrażają zgodę na naukę dziecka „w syste mie dwujęzycznym z uwzględnieniem języka kaszub skiego jako ojczystego”. Rok szkolny 1992/1993 Bobrowscy rozpoczęli wraz z nowąnauczycielkąJa- romirąLabuddą, poetką kaszubską, autorką tomików wierszy „Korba cechóte” i „Słowa óbsewajązemia”. W ubogim środowisku Na początku lat dziewięćdziesiątych kaszubszczyz na miała dobre notowania w gminie Linia. Radni podjęli nawet uchwałę, że językiem równorzędnym z polskim podczas spotkań sesyjnych będzie kaszub ski. Zainspirował ich do tego Witold Bobrowski, któ ry w tym czasie pełnił funkcję przewodniczącego Ra dy Gminy Linia. Współpraca między samorządem a dyrektorem głodnickiej szkoły urwała się całkowicie po strajku w szkole. Kiedy w 1995 roku Zarząd Gmi ny nie pozwolił na utworzenie w Głodnicy klasy czwartej, uznając, że nie ma na to warunków i jest to zbyt kosztowne dla samorządu, dyrektor z rodzica mi i dziećmi zorganizowali strajk. Rodzice uczniów z klasy czwartej podpisali się pod protestem, który rozesłali do władz, że nie poślą dzieci do szkoły w Miłoszewie, bo nie ma tam nauki kaszubskiego. Gdy Rada Gminy zdecydowanie pozostała przy swoim Z nastaniem wolności Jeszcze w listopadzie 1988 roku w dawnej sali lek cyjnej odbywała się mocno zakrapiana dyskoteka, zorganizowana przez koło ZSMP, a już w lutym 1989 działalność zainaugurowała, formalnie nieistniejąca, Akademijó Odpojątech Kunsztów (Akademia Sztuk Wyzwolonych). Jej twórcy organizowali spotkania z pisarzami kaszubskimi i twórcami ludowymi, zaczę li tworzyć zalążek izby regionalnej, urządzać wysta wy. Tutaj, w byłej szkole, odbyło się zebranie zało życielskie NSZZ „Solidarność” Rolników Indywi dualnych. Wraz z nastaniem wolności, młoda władza samo rządowa zgodziła się na reaktywowanie od września 1991