Prace poglądowe

measurement of the acute chase response. Eq. Vet. J. 1989, 29. Jacobsen S., Kjelgaard-Hansen M., Hagbard Petersen H., 31. Hillstrom A., Tvedten H., Lilliehöök I.: Evaluation of an 21, 106-109. Jensen A.L..: Evaluation of a commercially available hu- in-clinic serum amyloid A (SAA) assay and assessment of 27. Satoh M., Fujinaga T., Okumura M., Hagio M.: Sandwich man serum amyloid A (SAA) turbidimetric immunoas- the effects of storage on SAA samples. Acta Vet. Scand. enzyme-linked immunoabsorbent assay for quantitative say for determination of equine SAA concentration. Vet. 2010, 52, 8. measurement of serum amyloid A protein in horses. Am. J. 2006, 172, 315-319. J. Vet. Res. 1995, 56, 1286-1291. 28. Wakimoto Y.: Slide reversed passive latex agglutination 30. Jacobsen S, Kjelgaard-Hansen M.: Evaluation of a commer- test. A simple, rapid and practical method for equine se- cially available apparatus for measuring the acute phase rum amyloid A (SAA) protein determination. Japan. J. protein serum amyloid A in horses. Vet. Rec. 2008, 163, Vet. Res. 1996, 44, 43. 327-330. Lek. wet. Anna Turło, e-mail: [email protected]

Diagnostyka bakteriologiczna Bacteriological examination for gatunków Enterococcus spp. istotnych spp. important in poultry pathology Dolka B., Szeleszczuk P., Department of w patologii drobiu Pathology and Veterinary Diagnostics, Faculty of Veterinary Medicine, Warsaw University of Life Sciences – SGGW Beata Dolka, Piotr Szeleszczuk The aim of this article was to present some aspects z Katedry Patologii i Diagnostyki Weterynaryjnej Wydziału Medycyny Weterynaryjnej of bacteriological examination used for enterococci w Warszawie isolates from poultry. In recent years the role of ente- rococcal infections in birds has largely increased. The omimo postępu diagnostyki mikro- grupowo swoistego antygenu wielocukro- genus Enterococcus comprises of 45 different species. biologicznej i wypierania tradycyjnych wego C, enterokoki zaklasyfikowano do ro- Enterococci are commensal organisms in the intes- metodP technikami biologii molekularnej, dzaju Streptococcus grupy D. Według nie- tines of animals but they can also survive and grow nadal klasyczne badanie bakteriologiczne których danych około 80% szczepów ente- in soil, water, plants and food. However, enterococci jest powszechnie uważane za „złoty stan- rokokowych posiada antygen grupy D, nie have also been recognized as potentially pathogen- dard”, w oparciu o wyniki którego mogą ma go jednak m.in. E. avium, E. cecorum, ic and placed among the most common nosocomial być następnie wykonywane kolejne bada- E. columbae, E.dispar, E.saccharolyticus pathogens. They have become responsible for wild, nia diagnostyczne. Bez wątpienia badanie (3, 10). Badania te były zgodne z klasyfika- pet-birds infections and have emerged poultry indus- bakteriologiczne ma najistotniejsze zna- cją podaną przez Shermana w 1937 r., któ- try. In different bird species at least ten Enterococcus czenie w praktycznej diagnostyce zakażeń ry zaproponował podział paciorkowców spp. can be isolated from GI tract and some, namely wywołanych przez enterokoki u drobiu. na 4 grupy: ropotwórcze (pyogenic), kało- Enterococcus faecalis, E. faecium, E. hirae, E. cecorum we (enterococci), mlekowe (lactic) i ziele- and E. durans have been most frequently associated Etiologia i znaczenie kliniczne niejące (viridans), dające zielony kolor na with clinical avian diseases. Isolation and classifica- zakażeń enterokokowych u drobiu agarze z krwią; 1). Określenie paciorkow- tion of enterococci to genus and species are essen- ce kałowe, enterokoki i paciorkowce gru- tial for ultimate diagnosis, epidemiology and proper Enterokoki (grec. enteron – jelito, łac. coc- py D używano zamiennie. Ostatecznie na- treatment. Different media and commercially avail- cus, grec. kókkos – ziarnko, nasionko) to zwa rodzaju Enterococcus została oficjal- able biochemical diagnostic systems/protocols are bakterie z rodzaju Enterococcus należące nie ustanowiona w 1984 r. przez Schleifer used for routine enterococci identification. Despite do tzw. paciorkowców kałowych. Są one i Kilpper-Bälz, dla oddzielenia enteroko- the progress in diagnostic techniques, employing mo- składnikiem autochtonicznej (naturalnej) ków od rodzaju Streptococcus (2). lecular biology methods, conventional bacteriologi- mikroflory przewodu pokarmowego pta- cal examination is still regarded as the “gold stand- ków, ale także ludzi i różnych gatunków Enterokoki u drobiu ard” in microbiology and the most important in di- ssaków; są również składnikiem flory ukła- agnosis of enterococcal infections in birds. du rozrodczego oraz skóry. Powszechnie Spośród 45 znanych gatunków bakterii występują w środowisku, m.in. w wodzie, z rodzaju Enterococcus (tab. 1; 1, 2, 6, 10), Keywords: Enterococcus spp., poultry, bacteriological glebie, na roślinach i owadach. Kał zawie- od różnych gatunków ptaków najczęściej examination. rający te zarazki jest także częstą przyczyną izoluje się tylko kilka z nich, m.in. Entero- zanieczyszczeń paszy, żywności oraz wody coccus faecalis, E. faecium, E.hirae, E.ce- pitnej. Enterokoki pełnią rolę wskaźników corum, E. durans, E. avium, E. casselifla- środowiska) przez pory skorupy do zarod- sanitarnych czystości wód oraz w jako- vus, E. gallinarum, E. raffinosusoraz E. co- ka (11, 12). Potwierdzono, że Enterococcus ści higienicznej produktów mięsnych (1, lumbae (3, 4, 5). faecalis przejściowo zasiedla serce i płuca 2, 3, 4, 5, 6). W piśmiennictwie można znaleźć dane, piskląt kurzych w okresie okołolęgowym Terminu „enterococcus” po raz pierwszy że ptaki klują się z jałowym przewodem (4). Kolonizacja przewodu pokar­mowego użył Thiercelin (1899 r.) w celu wskazania pokarmowym. Według innych autorów przez enterokoki jest procesem stopnio- pochodzenia dwoinek wyizolowanych z je- enterokoki licznie zasiedlają jelito ślepe wym i wieloetapowym, a rozwój fizjolo- lit, natomiast nazwa nowego rodzaju Ente- i woreczek żółtkowy już w okresie inku- gicznej flory jelitowej najintensywniej za- rococcus została zaproponowana w 1903 r. bacji zarodków. Bakterie te mogą pocho- chodzi po wykluciu. Stan mikroflory za- przez Thiercelin i Jouhaud (7, 8). Wcześniej, dzić np. z jajowodu nioski czy z worków siedlającej przewód pokarmowy ptaka ma zgodnie z podziałem paciorkowców (Strep- powietrznych zlokalizowanych blisko jajni- istotny wpływ na zdrowie organizmu i pra- tococcus) opracowanym przez Rebekę Lan- ka. Należy również uwzględnić możliwość widłowe jego funkcjonowanie w przyszło- cefield (9), w oparciu o różnice w budowie przedostawania się bakterii (ze steku czy ści. Skład flory przewodu pokarmowego

Życie Weterynaryjne • 2013 • 88(9) 763 Prace poglądowe

pod względem enterokoków jest zdetermi- Enterokoki należą do drobnoustrojów szczepy wankomycynooporne (vancomy- nowany przez rodzaj szczepów występu- oportunistycznych, potencjalnie chorobo- cin-resistant enterococcus – VRE), bowiem jących w otaczającym środowisku w trak- twórczych, co oznacza, że mogą powodo- są one niewrażliwe na dostępne antybio- cie wykluwania piskląt. wać zakażenia (miejscowe lub uogólnione) tyki. Brak skutecznych metod zapobiega- W przypadku produkcji wielkotowaro- poza fizjologicznym miejscem bytowania, nia i zwalczania kolonizacji tymi szczepa- wej znaczenie mają środowisko podczas szczególnie przy obniżonej odporności mi (5, 13, 15, 16, 17). transportu i w wychowalni, pierwsza woda gospodarza (1, 13, 14). Do niedawna bar- W ostatnich latach na świecie obserwu- i pasza. W warunkach produkcji wielko- dzo rzadko diagnozowano kliniczny prze- je się wzrost znaczenia enterokoków w pa- towarowej proces zasiedlania przewodu bieg zakażenia enterokokami u ptaków, co tologii ptaków, zwłaszcza drobiu. Zagad- pokarmowego piskląt ulega znacznemu więcej, wiele stanów chorobowych w ogó- nienia związane z zakażeniem brojlerów opóźnieniu. Skutkiem tego pisklęta mogą le nie wiązano z tymi bakteriami. Głównie kurzych i kur niosek przez enterokoki nie być bardziej podatne na kolonizację pa- ze względu na fakt, że przez długi czas były są do końca poznane i budzą kontrower- togennymi bakteriami. Najbardziej natu- uważane za komensale, drobnoustroje bez- sje. W patologii ptaków najważniejsze zna- ralnym sposobem przyspieszenia rozwo- pieczne, co więcej, wykazano pozytywny czenie ma Enterococcus faecalis, następnie ju flory jelitowej jest podanie paszy. Wy- wpływ enterokoków jako probiotyków za- E. faecium, E.hirae, E.cecorum i E. durans. kazano, że karmienie nowo wyklutych lecanych m.in. w leczeniu biegunek; znala- Pozostałe gatunki mają mniejsze, aczkol- piskląt przyspiesza proces ustanowienia zły one również zastosowanie w przemyśle wiek nie do końca określone znaczenie. Sta- własnej flory jelitowej, bowiem do kolo- mleczarskim. W medycynie enterokoki są ny patologiczne powodowane przez zaka- nizacji dochodzi już po 1–3 godzinach. jednymi z głównych patogenów odpowie- żenie Enterococcus spp. u różnych gatun- U zdrowych ptaków najwyższą koncen- dzialnych za zakażenia szpitalne. Mogą one ków ptaków zamieszczono w tabeli 3 (14, 15, trację enterokoków stwierdza się w jelicie być przyczyną bakteriemii, zapalenia wsier- 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, grubym. Skład flory bakteryjnej przewo- dzia, zakażeń dróg moczowych i ran. Nie- 30, 31, 32). Zakażenia kur i indyków po- du pokarmowego kurcząt pod względem bezpieczeństwo związane z enterokokami wodowane przez enterokoki są często nie zasiedlenia przez enterokoki się zmienia. wynika także z ich szczególnej zdolności do do końca uwzględnianą przyczyną strat Z wiekiem liczba enterokoków w prze- wymieniania się genami w obrębie szcze- w przemyśle drobiarskim. wodzie pokarmowym kurczęcia wzrasta pów tego samego gatunku, ale także mię- Z uwagi na rosnące znaczenie entero- szybko i regularnie, ale zmienia się nie dzy różnymi gatunkami, a nawet rodzajami. koków w patologii drobiu istnieje potrze- tylko ich liczba, ale także skład gatunko- Dzięki temu mogą same nabywać i przeka- ba ukierunkowanych badań bakteriolo- wy (3, 11, 12). W ­tabeli 2 opisano gatunki zywać czynniki patogenności i oporności gicznych, które mają pierwszorzędne zna- enterokoków dominujące w poszczegól- na antybiotyki. Wykazano, że dzikie ptaki czenie w diagnostyce zakażeń przez nie nych odcinkach przewodu pokarmowe- często są przenosicielami szczepów wielo- wywoływanych. go w zależności od wieku (3). lekoopornych. Największe zagrożenie niosą Materiał do badań Tabela 1. Systematyka bakterii z rodzaju Enterococcus Domena (dominium, regio) (bakterie) Materiał do badań bakteriologicznych po- winny stanowić próbki pobrane pośmiert- Typ (phylum) (B XIII) (typ pospolitych Gram-dodatnich bakterii) nie ze zmienionych chorobowo narządów Klasa (classis) (III) lub wymazy z nich. Na podstawie lokali- Rząd (ordo) (II) Lactobacillales (bakterie kwasu mlekowego) zacji zmian w narządach wewnętrznych można jedynie domniemywać, jaki gatu- Rodzina (familia) (IV) nek Enterococcus mógł być przyczyną pro- Rodzaj (genus) (I) Enterococcus blemu, jednakże konieczne jest szczegóło- tab. 4 Gatunek (species) we badanie ( ). Próbki (fragmenty tka- nek) pobiera się na jałową płytkę Petriego E. aquimarinus E. columbae E. haemoperoxidus E. phoeniculicola E. seriolicida lub do jałowych jednorazowych pojemni- E. asini E. devriesei E. hermanniensis E. plantarum E. silesiacus ków. W przypadku wymazów zaleca się, E. avium E. dispar E. hirae E. porcinus E. solitarius aby używać wymazówek z wacikiem wi- skozowym i podłożem transportowym E. caccae E. durans E. italicus E. pseudoavium E. sulfureus Amies. Podczas pobierania wymazu z na- E. camelliae E. faecalis E. lactis E. quebecensis E. termitis rządu należy jałową wymazówką przebić

E. canintestini E. faecium E. malodoratus E. raffinosus E. thailandicus jego miąższ. Przyżyciowo materiał stano- wią próbki krwi i wymazy ze steku. Próbki E. canis E. flavescens E. moraviensis E. ratti E. ureasiticus powinny być dostarczone do laboratorium E. casseliflavus E. gallinarum E. mundtii E. saccharolyticus E. viikkiensis niezwłocznie po pobraniu. Podłoże trans- E. cecorum E. gilvus E. pallens E. saccharominimus E. villorum portowe w wymazówce może zapewnić prawidłową żywotność mikroorganizmom

Tabela 2. Skład gatunkowy bakterii Enterococcus spp. w przewodzie pokarmowym kury

Odcinek przewodu pokarmowego Wiek kurcząt wole jelito cienkie Jelito ślepe 1 dzień E. faecium i E. faecalis > E. durans E. faecalis > E. faecium E. faecalis > E. faecium

3–4 tyg. E. cecorum > E. faecium > E. faecalis E. faecium > E. hirae > E. durans >E. cecorum > E. faecalis E. faecium > E. durans >E. cecorum

12 tyg. E. cecorum > E. faecium i E. faecalis E. cecorum > E. faecium > E. faecalis E. cecorum > E. faecium > E. faecalis

764 Życie Weterynaryjne • 2013 • 88(9) Prace poglądowe do 72 godz., aczkolwiek najlepsze rezultaty występujące pojedynczo, podwójnie (dwo- 2,3,5-trifenylotetrazoliowy), zawartego dla namnażania kultur bakteryjnych uzy- inki) lub układające się w krótkie łańcusz- w pożywce. Powstały czerwony barwnik skuje się w pierwszych 24 godzinach od ki („paciorki”) lub nieregularne skupiska – formazan jest absorbowany przez bak- pobrania próbki do badania mikrobiolo- (ryc. 1H; 2, 13, 35, 36). terie. Niektóre gatunki, np. E. faecalis, gicznego. W skierowaniu do badania na- Skład podłoża determinuje wzrost E. durans i E. hirae, rosną w postaci czer- leży podać oprócz podstawowych infor- różnych gatunków enterokoków (35). wonobrunatnych kolonii z metalicznym macji dotyczących właściciela, gatunku Pożywki wybiórcze do izolacji entero- połyskiem, w odróżnieniu od E. faecium, zwierzęcia, rodzaju i miejsca pobranego koków zwykle zawierają 0,02% azyd- którego kolonie są różowoczerwone (5, materiału, datę jego pobrania. Dodatko- ku sodu, który hamuje wzrost Gram- 34). Według innych danych piśmiennic- wo należy sprecyzować żądany kierunek -ujemnej flory towarzyszącej, jednakże twa wzrost E. cecorum i E. sulfureus jest badania oraz informacje o ewentualnym przy wyższym stężeniu (0,04%) hamo- na tym podłożu hamowany (10, 35). En- ostatnim stosowaniu chemioterapeuty- wany jest wzrost niektórych enteroko- terokoki wykazują oporność na wysokie ków. W większości przypadków ze zmie- ków (E. cecorum, E.columbae, E dispar; stężenie soli. Większość gatunków (z wy- nionych patologicznie narządów od cho- 37). Podłoże Slanetza-Bartleya pozwa- jątkiem E. cecorum, E. columbae i E. asi- rych ptaków izoluje się czyste kultury en- la na różnicowanie enterokoków, dzięki ni) rośnie po inkubacji w podłożu płyn- terokoków. ich zdolności do redukcji TTC (chlorek nym zawierającym 6,5% NaCl (ryc. 1D).

Hodowla i różnicowanie biochemiczne Tabela 3. Stany patologiczne powodowane przez zakażenie Enterococcus spp. u ptaków Gatunek Choroba/objawy/zmiany Enterokoki nie mają wysokich wymagań odżywczych, dobrze rosną na podłożach E. faecalis artropatia amyloidowa artropatie u niosek bakteriologicznych, które są powszechnie jatrogenna artropatia amyloidowa używane w diagnostyce bakteriologicz- nej oraz na podłożach wybiórczo‑izola- zespół nadciśnienia płucnego u brojlerów (pulmonary hypertension syndrome – PHS) cyjnych, selektywnych (tab. 5; 5, 33, 34). u niosek: first-week mortality (FWM) Enterokoki to bakterie mezofilne, rosną posocznica w zakresie 10–45°C (1). Chociaż zdarzają się wyjątki, np. E. dispar i E. sulfureus nie zapalenie wsierdzia (endocarditis) rosną w temp. 45°C, a E. cecorum i E. co- zapalenie stawów u kaczek, posocznica u kacząt lumbae w 10°C (10). Najwyższą wrażli- ziarniniak wątroby u indyków wość na temperaturę wykazuje E. durans, zapalenie tchawicy u kanarków także E. faecalis i E. casseliflaus (35). En- terokoki są względnie beztlenowe (mikro- E. faecium posocznica i upadki kacząt aerofilne), do swojego wzrostu wymaga- E. hirae zapalenie wsierdzia (endocarditis) ją w trakcie inkubacji obniżonego ciśnie- osteomyelitis kości udowej (zapalenie kości i szpiku) u kurcząt nia parcjalnego tlenu. Inkubację prowadzi się w temp. 35±2°C przez 18–72 godz. rozmiękanie mózgu (encephalomalatio) u kurcząt w atmosferze wzbogaconej dwutlenkiem zahamowanie wzrostu, upadki

­węgla (5% CO2). Pierwszego odczytu pły- posocznica u papug tek (ocena stopnia wzrostu, wielkości, E. cecorum enterokokowa choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa u kur (enterococal vertebral kształtu i zabarwienia kolonii) należy do- osteoarthritis – EVOA) konać po 18 do 24 godz., w razie potrze- by inkubować ponownie, wykonać kolej- zapalenie stawów kręgosłupa (spondylitis) ny odczyt po upływie od 42 do 48 godzin. martwica głowy kości udowej (femoral head necrosis – FHN) u kur i indyków Na agarze z krwią enterokoki rosną w po- spondylolisteza (spondylolisthesis, ześlizgnięcie kręgów, kręgozmyk) staci drobnych, okrągłych (Ø ok. 2 mm), szarawych, przejrzystych kolonii. Róż- osteomyelitis kręgosłupa (zapaleniem kości i szpiku kostnego) ne gatunki ­Enterococcus tworzą podob- zapalenie stawów (arthritis) ne do siebie kolonie, wywołują hemolizę posocznica u gołębi pocztowych typu α (rzadko β), w postaci zazielenie- nia wokół kolonii (ryc. 1 A) są katalazo- E. durans rozmiękanie mózgu (encephalomalatio) kurcząt i oksydazo-ujemne (ryc. 1 B i C). W bada- posocznica niu mikroskopowym, morfologicznie en- E. raffinosus śluzowa biegunka u strusiąt terokoki to Gram-dodatnie ziarenkowce,

Tabela 4. Lokalizacja zmian przy zakażeniu enterokokami u drobiu

Odcinek Th Stawy, Bakteria Stan patologiczny/objawy Serce Wątroba Śledziona Nerki Płuca Mózg kręgosłupa kości E. faecalis artropatia amyloidowa X X X X E. faecalis zespół nadciśnienia płucnego u brojlerów (pulmonary X X X hypertension syndrome – PHS) E.cecorum enterokokowa choroba zwyrodnieniowa stawów kręgo- X X X X słupa u kur (enterococal vertebral osteoarthritis – EVOA) E. hirae zapalenie wsierdzia (endocarditis) X X X X X X

Życie Weterynaryjne • 2013 • 88(9) 765 Prace poglądowe

Tabela 5. Przegląd wybranych podłoży bakteriologicznych (pożywek) do hodowli bakterii z rodzaju Enterococcus

Nazwa podłoża Postać Wybrane składniki Agar z 5% krwią owczą stałe – agar odżywczy Columbia Agar with 5% Sheep Blood – krew barania bez włóknika 5% pH 7,3 ± 0,2 Podłoże agarowe CNA z 5% krwią owczą (Columbia CNA Agar with 5% Sheep Blood) stałe – kolastyna – kwas nalidyksowy – krew owcza pozbawiona włóknika 5% pH 7,3 ±0,2 Agar z żółcią, eskuliną i azydkiem (Bile Esculin Azide Agar) stałe – azydek sodu – eskulina – żółć wołowa – sole żelaza pH 7,1 ± 0,2 Agar D-Coccosel (DCO) stałe – agar z żółcią, eskuliną i azydkiem sodu Bile Esculin Agar stałe – eskulina, żółć KAA agar (Kanamycin aesculin azide agar) stałe – siarczan kanamycyny – eskulina – azydek sodu – agar Slanetz -Bartley Agar (SB, M-enterococcus agar) stałe – azydek sodu TTC – wodorofosforan dipotasowy – glukoza – tryptoza, ekstrakt drożdżowy, agar Edwards LAB-AGAR stałe – eskulina – fiolet krystaliczny – siarczan talu EVA Broth (Ethyl violet azide, Litsky) płynne – azydek sodu – fiolet etylowy Azide Dextrose Broth płynne – dekstroza – azydek sodu – pepton, ekstrakt wołowy

Wykazują one wzrost w podłożu bulio- Enterokoki przeżywają ogrzewanie w 60°C zdolności hydrolizy eskuliny w obecności nowym o pH 9,6 (alkalifilne, optimum przez 30 min, a najbardziej oporne E. fa- wysokiego (40%) stężenia soli żółci, które pH 8–11; 1); w mleku zawierającym 0,1% ecalis i E. faecium – 1 godzinę (1, 2, 37). hamuje wzrost większości drobnoustro- błękit metylenowy, na podłożu zawierają- Identyfikacja przynależności enteroko- jów (składnik selektywny podłoża). W wy- cym 0,04% teluryn (najlepiej E. faecalis). ków do rodzaju opiera się na określeniu niku rozwoju bakterii dochodzi do rozkła- du eskuliny (czynnik różnicujący podłoża) do glukozy oraz eskuletyny, która reagu- je z obecnymi w podłożu jonami żelaza, tworząc ciemnobrązowy lub czarny kom- pleks, co jest widoczne w postaci charakte- rystycznego zaciemnienia podłoża (czarny strąt wokół wyrosłych kolonii; ryc. 1F,G; 33, 37). Cechą umożliwiającą wstępne rozpo- znanie enterokoków jest stwierdzenie ak- tywności PYR-azy (peptydazy pirolidonylo- wej) – enzymu wytwarzanego przez ente- rokoki. Pod wpływem enzymu dochodzi do hydrolizy L-pyrrolidonyl-β-naphthylamidu (PYR). Uwolniony β-naftylamid z barwni- kiem diazowym tworzą kompleks o różo- wofioletowej (purpurowej) barwie. Reak- cja jest swoista dla enterokoków i Strepto- coccus pyogenes (grupa A wg Lancefield). Wynik ujemny dają E. cecorum, E. colum- bae i E. saccharolyticus (37, 38). Identyfikacja gatunków enterokoków opiera się na określeniu ich cech bio- chemicznych (tab. 6; 3, 13, 36). Meta- Ryc. 1. Wybrane cechy enterokoków: A – hemoliza α, B – katalazo-ujemne, C – oksydazo-ujemne, bolizm enterokoków opiera się na pro- D – wzrost w podłożu płynnym zawierającym 6,5% NaCl, E – wytwarzanie żółtego pigmentu (E. casseliflavus), cesie fermentacji, w przebiegu którego F, G – hydroliza eskuliny (zaczernienie podłoża), H – Gram-dodatnie (fioletowe) ziarenkowce z glukozy powstaje kwas mlekowy (a nie

766 Życie Weterynaryjne • 2013 • 88(9) Prace poglądowe

Tabela 6. Właściwości biochemiczne gatunków Enterococcus

Rodzaj reakcji E. faecalis E. faecium E. cecorum E. hirae E. durans E. avium E. casseliflavus E. gallinarum E. raffinosus N-acetyloglukoza- + + + + + + + + + mina L-arabinoza − + − − − + + + + D-arabitol − − d − − + − − + D-fruktoza + + + + + + + + ND Galaktoza + + + + + + + + ND D-glukoza + + + + + + + + ND Glikogen − − − − − − − d − Laktoza + + + + + + + + + Maltoza + + + + + + + + ND Mannitol + + d − − + + + + D-mannoza + + + + + + + + + Melibioza − (+) + + d d + + + Melezytoza (+) − d − − + d d + Metyl-α- (−) − d − − + + + + ‑D-glukopyranozyd Metylo-α- (−) − − − − V V (−) ND ‑­D-mannopiranozyd­ D-raffinoza − d + + − − d + − Ryboza + + + + + + + + + Sorbitol + − d − − + d d + D-tagatoza + − − (−) − + − + + Voges-proskauer + + d + + d d d d Fosfataza alkaliczna­ d (−) + − − − ND − − Dihydrolaza + + − + + − d + − argininy­ Hydroliza eskuliny + + + + + + + + + Α-galaktozydaza − d d + − − + + d Β-galaktozydaza d + d (+) d d + + − Β-glukuronidaza − − + − − − − d − Hydroliza hipuratu d d d d V d − d d Aminopeptydaza­ pirolidonylowa + + − + + + + + + (PYR)

Objaśnienia: +: 90% i więcej izolatów dało wynik dodatni (+): 75–89% izolatów dało wynik dodatni V: 26–74% dało wynik dodatni (−): 11–25% dało wynik dodatni − : 10 lub mniej izolatów dało wynik dodatni ND: brak danych d: rozbieżne dane piśmiennictwa gaz). Do charakterystycznych cech po- Aktualnie badanie biochemiczne prze- się na analizie metabolizmu bakterii w od- szczególnych gatunków należą m.in.: fer- prowadza się za pomocą dostępnych na niesieniu do zróżnicowanych źródeł wę- mentacja: mannitolu, sorbitolu, arabino- rynku testów, np. API 20 STREP, rapid ID gla, znajdujących się na 96-dołkowej płyt- zy, rafinozy, hydroliza argininy, produk- 32 STREP (bioMérieux), ­EN-COCCUStest ce (GenIII). Badany mikroorganizm, wy- cja acetonu (reakcja Voges-Proskauera). i ­STREPTOtest 24 (Erba Lachema), korzystując specyficzne dla siebie źródła Wszystkie enterokoki rozkładają amino- ­MICROGEN® STREP ID (Microgen Bio- węgla, tworzy jedyny i unikatowy meta- peptydazę leucytową (test LAP). Pomoc- products), automatycznych systemów, po- boliczny wzór, tzw. odcisk palca mikro- na może być obserwacja ruchu (zdolność zwalających na jednoczesne oznaczenie le- organizmu, który jest zapisywany i po- taką mają tylko E. casseliflavus, E. galli- kowrażliwości, np. VITEK® (bioMérieux). równywany z setkami profili znajdujący- naru i E. flavescens), wytwarzanie żółtego Nowoczesną metodą umożliwiającą iden- mi się w bazie danych. Możliwa jest też barwnika (ryc. 1E; tylko E. casseliflavus, tyfikację gatunków jest system Biolog analiza częstotliwości jego występowania E. mundtii, E. sulfureus i E. flavescens), (­MICROSTATION™ ID System, OMNI- oraz zmian. W wielu przypadkach trud- czy siarkowodoru (E. malodoratus; 5, 36). LOG® SYSTEM). Technologia ta opiera ności może stanowić np. identyfikacja

Życie Weterynaryjne • 2013 • 88(9) 767 Prace poglądowe

gatunków blisko spokrewnionych czy 12. Borzemska W.: Opóźnienie resorpcji woreczka żółtko- 27. Chadfield M. S., Christensen J. P., Juhl-Hansen J., Chri- wego. W: Mazurkiewicz M. (red.): Choroby drobiu. F. P. stensen H., Bisgaard M.: Characterization of Enterococ- szczepów atypowych, które nie mają ty- H. ELMA. Wrocław 2011, s. 115‑120. cus hirae outbreaks in broiler flocks demonstrating in- powych cech biochemicznych, wówczas 13. Murray B. E.: The life and times of the Enterococcus. Clin creased mortality because of septicemia and endocar- pomocne będą metody genotypowe opar- Microbiol Rev. 1990, 3, 46‑65. ditis and/or altered production parameters. Avian Dis. 14. Robbins K., Borst L., Martin M. P., Jay P., Suyemoto M., 2005, 49, 16‑23. te na analizie materiału genetycznego en- Barnes H. J.: Phenotypic analysis of Enterococcus ceco- 28. Tankson J. D., Thaxton J. P., Vizzier‑Thaxton Y.: Pulmo- terokoków, co bardziej szczegółowo au- rum field isolates associated with vertebral osteoarthri- nary hypertension syndrome in broilers caused by Ente- torzy opisali we wcześniejszym opraco- tis. AAAP Scientific Program – AVMA Annual Conven- rococcus faecalis. IAI. 2001, 69, 6318-6322. tion. Atlanta, GA. 2010. http://www.cvm.ncsu.edu/dphp/ 29. Brash M., Joyce M., Slavic D.: First report of Enterococ- waniu (39). phm/documents/Robbinsaaap2010 cus cecorum infection in meat turkeys in Ontario. AHL 15. Devriese L. A., Cauwerts K., Hermans K., Wood A. M.: Newsletter. 2011, 15, 5. Piśmiennictwo Enterococcus cecorum septicaemia as a cause of bone and 30. Brash M., Slavic D.: An unusual case of Enterococcus ceco- joint lesions resulting in lameness in broiler chickens. Fle- rum septicemia in a racing pigeon. AHL Newsletter. 2011, mish Vet. J. 2002, 71, 219‑221. 15, 30. 16. Marrow J., Whittington J. K., Mitchell M., Hoyer L. L., Mad- 31. Olsen R. H., Frantzen C., Christensen H., Bisgaard M.: An 1. Sherman J. M.: The streptococci. Bacteriol. Rev. 1937, 1, Investigation on First-Week Mortality in Layers. Avian 3‑97. dox C.: Prevalence and antibiotic-resistance characteristics Dis. 2012, 56, 51‑57. 2. Schleifer K. H., Kilpper-Balz R.: Transfer of Streptococ- of Enterococcus spp. Isolated from free-living and captive raptors in Central Illinois. J. Wildl Dis. 2009, 45, 302‑313. 32. Salehi T. Z., Badouei M. A., Ghaffari M. M., Khormali M.: cus faecalis and Streptococcus faecium to the genus En- Isolation of Enterococcus raffinosus from an ostrich chick terococcus nom. rev. as Enterococcus faecalis comb. nov. 17. Franz C. M. A. P., Huch M., Abriouel H., Holzapfel W., with diarrhoea. Comp. Clin. Pathol. 2012, 21, 209–211. and Enterococcus faecium comb. nov. Int. J. Syst. Bacte- Gálvez A.: Enterococci as probiotics and their implications in food safety. Int. J. Food Microbiol. 2011, 151, 125‑140. 33. Facklam R. R., Moody M.: Presumptive identification of riol. 1984, 34, 31‑34. group D streptococci: the bile-esculin test. Appl. Micro- 3. Devriese L. A., Hommez J., Wijfels R., Haesebrouck F.: 18. Jortner B. S., Helmboldt C. F: Streptococcal bacterial en- docarditis in chickens associated lesions of the central ne- biol. 1970, 20, 245‑250. Composition of the enterococcal and streptococcal inte- 34. Reuter G.: Culture media for enterococci and group stinal flora of poultry. J. Appl. Bacteriol. 1991, 71, 46‑50. rvous system. Vet. Pathol. 1971, 8, 54‑62. 19. Hernandez D. J., Roberts E. D., Adams L. G., Vera T.: Pa- D‑streptococci. Int J Food Microbiol. 1992, 17, 101‑111. 4. Tankson J. D., Thaxton J. P., Vizzier-Thaxton Y.: Bacteria 35. Jackson C. R., Fedorka-Cray P. J, Jackson-Hall M.C, Hiott in heart and lungs of young chicks. J. Appl. Microbiol. thogenesis of hepatic granulomas in turkeys infected with Streptococcus faecalis var. liquefaciens. Avian Dis. 1972, L. M.: Effect of media, temperature and culture condi- 2002, 92, 443‑450. tions on the species population and antibiotic resistance 5. Klein G.: , ecology and antibiotic resistance of 15, 201‑216. 20. Bisgaard M.: Arthritis in ducks. Etiology and public he- of enterococci from broiler chickens. Lett. Appl. Micro- enterococci from food and the gastro-intestinal tract. Int. biol. 2005, 262‑268. alth aspects. Avian Pathol. 1981, 10, 11‑21. 41, J. Food Microbiol. 2003, 88, 123‑131. 36. Manero A., Blanch A. R.: Identification ofEnterococcus 21. Sandhu T. S.: Fecal streptococcal infection of commer- 6. Euzéby J. P.: List of Prokaryotic names with standing in spp. with a biochemical key. Appl Environ Microbiol. 1999, cial white pekin ducklings. Avian Dis. 1988, 32, 570‑573. nomenclature. LPSN 2012. http://www.bacterio.cict.fr/ , 4425‑4430. 22. Devriese L. A., Uyttebroek E., Ducatelle R., Viaene N., 65 index.html 37. Domig K.J., Mayer H. K., Kneifel W.: Methods used for Derijcke J., Gevaert D.: Tracheitis due to Enterococcus 7. Thiercelin M. E.: Sur UN diplocoque saprophyte de l’inte- the isolation, enumeration, characterisation and identi- faecalis infection in canaries. J. Assoc. Avian. Vet. 1990, stin susceptible de devenir pathogène. C.R. Séances Soc. fication of Enterococcus spp.: 1. Media for isolation and Biol. 1899, 269‑271. 4, 113‑116. 5, enumeration. Int J Food Microbiol. 2003, 88, 147‑164. 23. Devriese L. A., Cruz Colque J. I., Haesebrouck F., Desmidt 8. Thiercelin M. E, Jouhaud L.: Reproduction de l’entéroco- 38. Godsey J. R., Schulman R., Eriquez L.: The hydrolysyisof M., Uyttebroek E., Ducatelle R.: Enterococcus hirae in sep- que; taches centrales; granulations péripheriques et mi- L-pyrrolidonyl-b-naphtylamide as an aid in the rapid iden- ticaemia of psittacine birds. Vet. Rec. 1992, 130, 558‑559. croblastes. C.R. Séances Soc. Biol. 1903, 55, 686‑688. tification of Streptococcus pyogenes, S. avium and gro- 24. Cardona C. J., Bickford A. A., Charlton B. R., Cooper G. 9. Lancefield R. C.: A serological differentiation of human up D enterococci. Abstracts of the Annual Meeting of the L.: Enterococcus durans infection in young chickens as- and other groups of hemolytic streptococci. J Exp Med. ASM 1981; abstract C-84. sociated with bacteremia and encephalomalacia. Avian 1933, 57, 571‑595. 39. Dolka B., Szeleszczuk P.: Zastosowanie technik biologii Dis. 1993, 234‑239. 10. Devriese L. A., Pot B., Collins, M. D.: Phenotypic identi- 37, molekularnej w diagnostyce zakażeń Enterococcus ceco- fication of the genus Enterococcus and differentiation of 25. Randall C. J., Wood A. M., MacKenzie G.: Encephaloma- rum u kur. Życie Wet. 2012, 87, 594‑597. phylogenetically distinct enterococcal species and spe- lacia in first-week chicks. Vet. Rec. 1993, 132, 418. cies groups. J. Appl. Bacteriol. 1993, 75, 399‑408. 26. Landman, W. J. M., Gruys E., Dwars R. M.: A syndrome 11. Kizerwetter–Świda M., Binek M.: Bacterial microflora of associated with growth depression and amyloid arthro- the chicken embryos and newly hatched chicken. J. Anim. pathy in layers: a preliminary report. Avian Pathol. 1994, Feed. Sci. 2008, 17, 224‑232. 23, 461‑470. Dr Beata Dolka, e-mail: [email protected]

w początkowym odcinku jelita cienkie- Rola wielonienasyconych kwasów go (75% przypadków), możliwe jest jed- nak zajęcie całego przewodu pokarmo- tłuszczowych n-3 w leczeniu wego od początku dwunastnicy do koń- ca jelita grubego. nieswoistego zapalenia jelita u psów Jako czynniki wywołujące nieswoiste zapalenie jelita wymienia się najczęściej czynniki środowiskowe, bakteryjne, aler- Dariusz Kamola, Adam Prostek, Hanna Kosińska, Jacek Wilczak geny oraz efekty niepożądane stosowania leków (1, 4, 5, 6). Część badaczy donosi z Katedry Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej w Warszawie także o możliwym genetycznym podłożu tej choroby (7, 8, 9). Dokładna etiologia ieswoiste zapalenie jelita i nietoleran- komórkowe w obszarze blaszki właściwej choroby nie jest jednak znana. Za najbar- cja pokarmowa są najczęściej wystę- jelita. Dominujący typ komórek nacieka- dziej prawdopodobną uznaje się hipote- pującymiN zaburzeniami funkcjonowania jących jest podstawą do klasyfikacji ro- zę autoagresji immunologicznej wywoła- przewodu pokarmowego u psów (1). Nie- dzaju nieswoistych zapaleń jelita (3). Naj- nej zmniejszoną tolerancją w stosunku do swoiste zapalenie jelita jest grupą przewle- częściej spotykanymi postaciami tego za- rodzimej mikroflory jelitowej. Świadczy kłych enteropatii o nawracającym i długo- palenia są: limfocytarno-plazmocytarrne o tym pojawienie się we krwi przeciwciał falowym charakterze. Zazwyczaj objawia zapalenie jelita cienkiego, limfocytarno- przeciwko Saccharomyces cerevisiae, któ- się ono dolegliwościami z obszaru ukła- -plazmocytarne zapalenie jelita cienkie- rych oznaczenie u ludzi jest jednym z do- du pokarmowego, takimi jak: biegunki, go i okrężnicy, limfocytarno-plazmocytar- datkowych badań diagnostycznych w kie- wymioty oraz zaburzenia łaknienia, połą- ne zapalenie okrężnicy oraz eozynofilowe runku nieswoistego zapalenia jelita (10). czonymi ze zmianami histopatologicznymi zapalenie okrężnicy (4). U psów nieswo- Za możliwe przyczyny wystąpienia nad- błony śluzowej jelita (2). Występują nacieki iste zapalenie jelita najczęściej występuje miernej reakcji układu odpornościowego

768 Życie Weterynaryjne • 2013 • 88(9)