ZITTING 1962—1963 — 6611

Gemeentelijke herindeling van de en wijzi- ging van de grenzen van enkele nabij deze streek gelegen gemeenten

MEMORIE VAN ANTWOORD (Ingezonden 21 februari 1963)

Nr. 6

Algemeen Indien uit de omstandigheid, dat de Utrechtse Vechtstreek haar geheel eigen karakter (tot nu toe) vrijwel ongeschonden heeft weten te bewaren zou worden afgeleid, dat — om die reden — voor handhaving van de bestaande gemeentelijke indeling aanleiding bestaat, zou zowel naar het inzicht van gedeputeerde staten van als van de ondergetekende van een misverstand moeten worden gesproken. Zoals in het begin van de memorie van toelichting is uiteengezet, heeft de streek tot dusverre in betrekkelijk geringe mate de invloed van de nabije stedelijke omgeving ondergaan, doch „is de verwachting gerechtvaardigd, dat de Vechtstreek aan het begin staat van een ontwikkeling, welke — wanneer zij straks goed op gang zal zijn gekomen — een wezenlijke bedreiging voor dit open gebied zal vormen". Hieruit moge blijken, dat het niet de vroegere of tegenwoordige situatie, doch de toekomstige ontwikkeling is, welke een gemeentelijke herindeling wenselijk doet zijn. Overigens is het louter de afstand van de hier in het geding zijnde gemeenten tot de Amsterdamse, Gooise en Utrechtse agglomeratie, die tot nu toe immigratie heeft be- lemmerd. De toeneming van het gemotoriseerde verkeer maakt de streek evenwel voor de dagforensen uit deze agglomeraties bereikbaar. De als gevolg hiervan op handen zijnde, reeds in bescheiden omvang aangevangen, ontwikkeling vergt een krachtig en doeltreffend optreden op gemeentelijk niveau. Dit optreden is naar het oordeel van de ondergetekende slechts zeer ten dele afhankelijk van de economische positie van de agrariërs. Het gaat namelijk niet zo zeer om, wat in het verslag wordt genoemd, een „interne afweer" als wel om het in goede banen leiden van die ontwikkeling; om een in bestuurlijk en planologisch opzicht verantwoord gemeentelijk beleid ten aanzien onder meer van bestemming en uitgifte van gronden, zomede de temporisering daarvan; om een administratieve en technische verzorging en begeleiding van de komende struc- tuurverandering. Het is een belangrijke zaak, dat krachtige gemeenten aanwezig zijn, die te dezen het initiatief in handen houden, die leiding geven en die niet, uit gebrek aan inzicht, het regionaal beleid doorkruisen dan wel, uit onmacht, van de activiteit van het provinciaal bestuur afhankelijk zijn. Evenals het provinciaal bestuur ontbreekt het de ondergete- kende aan het vertrouwen, dat de bestaande gemeentelijke indeling in voldoende mate op deze eisen zal blijken te zijn afgestemd. Hij moge er in dit verband aan herinneren, dat de gemeentelijke indeling, zoals in de memorie van toelichting is vermeld, op verschillende punten hoogst ondoelmatig moet worden genoemd en dat vijf van de acht gemeenten met haar inwonertal beneden de 2000 blijven. De uitstraling van de Utrechtse en Amsterdamse agg!o- meratie in dit gebied, blijkt uit een combinatie van factoren. Daar is allereerst de geleidelijke stijging van het inmiddels tot boven de 20 000 opgelopen inwonertal, der bij deze her- indeling betrokken gemeenten. In de jaren 1946/1956 ver- toonde het totale bevolkingscijfer een gemiddelde jaarlijkse toeneming van rond 300; in de jaren 1956/1960 bewoog het accres zich tussen de 300 en 400; inmiddels is de 700 over-

II 6611 6—7 (2 vel) schreden, terwijl verwacht wordt, dat de gestadig oplopende lijn Uit dit alles blijkt, dat de trek naar de Vechtstreek zich haar hoogtepunt nog lang niet heeft bereikt. duidelijk begint af te tekenen en niet meer zal zijn tegen te De bevolkingsaanwas moet bepaaldelijk aan het toenemende houden. Dit laatste is trouwens ook niet de bedoeling. Het forensisme worden toegeschreven. Het volgende overzicht geeft gaat er slechts om, dat de trek in geordende banen wordt geleid daarvan een duidelijk beeld. en dat een aantasting van het landschap zo veel mogelijk wordt voorkomen. Tot dat doel is een gemeentelijke herindeling onontkoombaar, omdat alleen langs deze weg gemeenten % forensen van de mannelijke kunnen worden verkregen, die, dank zij het getal harer gemeente beroepsbevolking t.t.v. de inwoners en een doelmatige begrenzing van haar grondgebied, volkstelling in over de kracht en de mogelijkheden zullen kunnen beschikken, om op verantwoorde wijze regelend op te treden. 1947 1960 De vraag, of een streekplan te dezen niet voldoende waar- borgen kan bieden, moet ontkennend worden beantwoord. Abcoude .. 27.5 52.7 Veelal zal, om in een streek tot een bevredigende oplossing . 21.1 38.5 van de problematiek te komen, zowel aan een streekplan als 20.4 43.7 aan een herindeling behoefte bestaan. Een streekplan biedt . . . 36.3 48.2 slechts beperkte juridische mogelijkheden en heeft een 36.5 51.0 regionale, in vele gevallen zelfs provinciale, functie. In de Nigtevecht 29.8 48.0 Vechtstreek gaat het evenwel primair om de gemeentelijke Ruwiel 26.5 48.9 functie. Het betreft hier niet een uitsluitend stedebouwkundige/ . . 24.2 43.0 ruimtelijke problematiek, waartoe een streekplan zich zou moeten beperken. Veel meer staat op de voorgrond het belang Ook al worden in de bij het ontwerp betrokken gemeenten van het scheppen van een voor de komende structuurwijziging nog uitgestrekte landelijke gebieden aangetroffen, zo mag de gunstig klimaat; het bevorderen van samenspel, overleg en Vechtstreek in haar geheel, wat de structuur van de bevolking coördinatie, het op de ene plaats afremmen en op de andere betreft, toch niet meer agrarisch worden genoemd. In alle plaats stimuleren van de expansie; het — bepaald niet alleen gemeenten vormen zij, die in het agrarische bedrijf hun be- op het terrein van de ruimtelijke ordening — ontwerpen van staan vinden, een allengs slinkende minderheid. Ook te dezen en gestalte geven aan plannen, welke op harmonische wijze spreken de vergelijkende percentages van de tellingen in 1947 de streek „een ander gezicht" zullen geven. Daarvoor zijn en 1960 duidelijke taal:

Gemeente Volkstelling 1947; Volkstelling 1960; % van de mannelijke beroeps- % van de mannelijke beroeps- bevolking, werkzaam in l) bevolking, werkzaam in x) Nijv. L. en V. H. en V. Overig Nijv. L. en V. H. en V. Overig Abcoude . . 33.5 33.6 22.3 10.6 39.8 19.7 26.1 14.4 Breukelen . 46.8 18.1 21.1 14.0 51.0 9.2 20.3 19.5 Kockengen 29.0 42.7 21.1 7.2 39.1 30.8 20.4 9.7 Loenen . . . 33.6 26.7 22.4 17.3 38.6 15.5 22.3 23.6 Loenersloot 26.5 49.7 17.1 6.7 41.1 33.2 17.8 7.9 Nigtevecht 38.1 28.4 21.4 12.1 50.5 16.1 20.9 12.5 Ruwiel 34.2 51.5 9.7 4.6 36.2 36.7 18.6 8.5 Vreeland . . 48.7 29.2 13.4 8.7 43.0 18.8 21.1 17.1

Tot nu toe is de uitstraling van de stedelijke omgeving nog bestuurlijke eenheid van bijeenbehorende gebiedsdelen en vol- het duidelijkst merkbaar aan de zuidelijke en noordelijke rand doende krachtige gemeenten onmisbaar. Het beleid en de van de Vechtstreek. Zo is in Breukelen een beperkte industri- besluitvaardigheid op gemeentelijk bestuurlijk niveau zijn met alisatie waarneembaar en neemt voorts de centrumfunctie in name van deze factoren afhankelijk. Een streekplan biedt in betekenis toe. Het is echter van belang, dat het agrarische dit opzicht geen waarborg. Het zal, ten aanzien van een element in deze, naar bodemgebruik, immers nog in belang- problematiek als hier aanwezig is, in wezen slechts de grond- rijke mate landelijke gemeente, niet al te zeer in de minderheid slag kunnen vormen voor door gedeputeerde staten aan de raakt. Zoals uit bovenstaand overzicht blijkt, is het percentage gemeentebesturen te geven aanwijzingen omtrent de inhoud van de mannelijke beroepsbevolking, dat in de landbouw (en van bestemmingsplannen; in beginsel kan het niet meer dan in mindere mate in de visserij) werkzaam is, na 1947 reeds richting geven aan het gemeentelijk planologisch beleid, zonder tot ongeveer de helft gedaald. In het noorden, in Abcoude, daarbij overigens de verwezenlijking van dit beleid te kunnen vertoonde de bevolkingsaanwas in de jaren 1950/1960 een garanderen. De voorgestelde herindeling strekt er toe te komen gemiddelde van 93 per jaar, terwijl het bevolkingscijfer hier tot gemeenten, die in staat zijn het beleid uit te stippelen en in de jaren 1960 en 1961 in totaal met 820 steeg. Ook het te realiseren. middengebied ontkomt evenwel niet aan de toenemende ten- Van de beschouwingen, welke in de linkerkolom van blz. 2 dens tot buiten wonen. van het verslag, aanvangende met de derde volle alinea, zijn In de kern Nieuwer Ter Aa, die tot voor kort uit 60 wo- gegeven, heeft de ondergetekende met belangstelling kennis ningen bestond, biedt het in januari 1962 door gedeputeerde genomen. Voor zover hij daaruit waardering voor het inge- staten goedgekeurde plan van uitbreiding in onderdelen ruimte diende ontwerp meent te kunnen lezen, is hij daarvoor voor de bouw van ongeveer 68 woningen. Thans zijn reeds 30 erkentelijk. Met de ter plaatse aan het woord zijnde leden woningen in aanbouw respectievelijk gereed gekomen. Weldra hecht hij veel waarde aan de constructieve bijdragen, welke zal met de nog resterende capaciteit van 38 woningen niet meer door de betreffende gemeentebesturen zijn geleverd. Zoals in aan de vraag tot vestiging kunnen worden voldaan. de memorie van toelichting reeds is uiteengezet, verdient

1 evenwel naar zijn oordeel het ingediende, van het provinciaal ) Nijv. = nijverheid bestuur afkomstige, voorstel de voorkeur boven de tegen- L. en V. = landbouw en visserij H. en V. = handel en verkeer voorstellen van de gemeentebesturen. Niet geheel duidelijk is 3

hem de opmerking (slotzin derde alinea), dat de ontworpen indeling op de wijze als in de vraag gesuggereerd, geen logisch grenzen geen oplossing kunnen betekenen voor het gehele aaneensluitend geheel zou opleveren. gebied van de Vechtstreek, c.q. de incidentele belangen van cl. Bij samenvoeging van Kockengen en delen van Ruwiel andere bij deze gezamenlijke opzet betrokken gemeenten. Het met westelijk Breukelen, moet voor een mogelijke oostgrens voorstel brengt namelijk wèl een oplossing voor de gehele voor een zodanig samen te stellen gemeente niet alleen aan het Vechtstreek, zij het met voorbehoud ten aanzien van de positie kanaal en de spoorlijn worden gedacht, doch bepaaldelijk ook van Nigtevecht, waarop hierna nader wordt ingegaan. Indien aan de snelvcrkecrsvveg. Een grens langs deze weg zou naar zou worden bedoeld, dat de herindeling zich ook had moeten het de ondergetekende voorkomt boven een grens langs het uitstrekken tot andere dr.-: de bij het wetsontwerp betrokken kanaal of de spoorbaan zijn te verkiezen, omdat in dat geval gemeenten, zij er op gewezen, dat de Utrechtse Vechtstreek nieuw-Kockengen niet door een autosnelweg en c.q. bovendien een afgerond geheel vormt en dat het daarom niet wenselijk nog door een spoorbaan zou worden doorsneden en omdat leek, het ontwerp een nog groter gebied te doen beslaan. voorts, ingeval van een grensafbakening langs de weg, de ge- Met betrekking tot het gestelde bij de punten a—g zij het meente Breukelen niet van haar (tussen kanaal en spoorbaan volgende vermeld. gelegen) industrieterrein en spoorwegstation zou worden be- a. Zoals in de memorie van toelichting (blz. 11, rechter- roofd. Ter wille van de overzichtelijkheid is aan dit punt hierna kolom, ad c) is opgemerkt, zijn de voorgestelde grenscorrec- verder aandacht geschonken onder het opschrift ,,Verd:ling ties, waarbij de in artikel 5 van het ontwerp genoemde ge- van het grondgebied van Ruwiel en Loenersloot over Kocken- meenten zijn betrokken, van weinig importantie. De inwoner- gen en Breukelen". tallen der gemeenten ondergaan daardoor praktisch geen e. Het in het verslag gestelde komt neer op de vorming van verandering. Alleen in de gemeenten Breukelen en Kockcngen twee gemeenten, de ene, Breukelen, oostelijk van het kanaal is dat wel het geval. Het inwonertal van Breukelen zal na de (eventueel de spoorbaan of de weg) en de andere, Kockengen, grenswijziging tussen de 7300 en 7400 liggen. Het inwonertal westelijk daarvan. Ogenschijnlijk heeft deze oplossing, die bij van Kockengen zal ten gevolge van de grenswijziging tot de voorbereiding van het voorstel uiteraard is overwogen, voor- ongeveer 2100 stijgen. De overige in artikel 5 van het ontwerp delen. Er zijn evenwel ernstige nadelen. Breukelen, Loenen en (en niet op blz. 1 van de memorie van toelichting) genoemde Vreeland, in één gemeente bijeengebracht, leveren stellig geen gemeenten hadden op 1 januari 1962 de volgende inwoner- eenheid op. Dat is anderzijds met de kernen Kockengen, Nieu- tallen: Harmeien 4142; Kamerik 2693; 12 034; wer Ter Aa, Oukoop en Loenersloot evenmin het geval. De in Utrecht 258 255; Vinkevcen en Waverveen 5837; Vlcuten- het ontwerp voorgestelde indeling is in overeenstemming met De Meern 9137 en Wilnis 3224. de oriëntatie en de voorkeur van de bevolking. De grote af- b. In verband met het gestelde bij a wordt er van uitgegaan, stand naar Kockengen nog buiten beschouwing gelaten, hoort dat het in het verslag bij b bedoelde inzicht tot de gemeenten het dorD Loenersloot in de gemeente Kockengen niet thuis. De potentiële forensenkern Loenersloot is namelijk sterk met Vree- Breukelen en Kockengen kan worden beperkt. De financiële ; positie van Breukelen, beoordeeld aan de hand van de becro- land en Loenen verwant. Een soortgelijke situatie doet z ch ting 1962, is vrij gunstig te noemen. Voor zover kan worden voor ten aanzien van de kern Nieuwer Ter Aa ten opzichte van nagegaan, zal de voorgestelde grenswijziging daarin geen ver- Breukelen. Nieuwer ïer Aa heeft (krijgt) een ander karakter andering brengen. Hierbij dient evenwel te worden aangetekend, dan het dorp Kockengen. Evenals Loenersloot oefent ook Nieu- dat Breukelen een zogenaamde garantiegemeentc is van f33 wer Ter Aa aantrekkingskracht op forensen uit. Breukelen zal per inwoner. Een bevestigend antwoord op de vraag, of en in in staat zijn, deze kern het karakter, de omvang en de allure hoeverre de gemeente Kockengen (garantiegemeente van f 32 te geven, welke voor haar in het verschiet liggen. De goede per inwoner) ook de komende jaren in staat zal zijn het verbindingen met Breukelen zullen daartoe mede kunnen bij- budgettaire evenwicht te bewaren, is minder gemakkelijk te draden. geven. In elk geval lijkt de verwachting gerechtvaardigd, dat Als nadeel van de in het verslag bedoelde mogelijkheid mag de voorgestelde herindeling de begrotingspositie van Kockengen niet onvermeld blijven, dat een herindeling in de gesuggereerde zal verstevigen. De gemeente beschikt (stand ultimo 1962) zin wel zeer verstrekkend zou zijn. Zij zou gemeenten van een over een algemene reserve van f 46 600; een saldi-reserve van bepaald niet gunstig en doelmatig formaat doen ontstaan. De f 11 500 en een conjunctuur reserve van f 42 500. bevolking van in het noorden en zuiden, respectievelijk de kernen Vreeland en Breukelen enerzijds en Loenersloot en c. De inwoners van de buurtschap Oukoop en van de kern Kockengen anderzijds, zou zowel weeens de geografische af- Nieuwer Ter Aa zijn geheel georiënteerd op Breukelen en be- stand als wegens niet met de kilometerteller te meten factoren, paald niet op Loenen en Vreeland. De afstand van Nieuwer welke mede de afstand bepalen, vreemd tegenover elkaar staan Ter Aar naar Breukelen is betrekkelijk gering; het openbaar in zodanige mate, dat het ontstaan van een eenheid daardoor vervoer (bus) maakt gebruik van de brug bij Breukelen over zou worden verhinderd. Waarom zou bovendien een zo ri<*o- het Amsterdam—Rijnkanaal. Een directe busverbinding tussen reuze ingreep moeten worden tot stand gebracht, indien het Nieuwer Ter Aa en Vreeland of Loenen ontbreekt; voor het gestelde — in het vorenstaande omschreven — doel daartoe bereiken van deze dorpen zijn de bewoners in het algemeen op niet noodzaakt? Gedeputeerde Staten hebben zich, met dce een pontveer over het Amsterdam—Rijnkanaal aangewezen. vraag als uitgangspunt, op het standpunt gesteld, dat een meer Niet alleen de oriëntatie van de bewoners, doch ook de over- beperkte herindeling (als voorgesteld) alleszins toereikend is en weging, dat een versterking van het agrarische element in daarom — hetgeen huns inziens met een verder gaande ingreep Breukelen van belang is, pleit er voor — in overeenstemming niet het geval is — verantwoord moet worden geacht. De on- met de door de bevolking kenbaar gemaakte voorkeur •— dergetekende deelt deze zienswijze. Oukoop en Nieuwe Ter Aa met omgeving (te weten het over- grote deel van het grondgebied van de gemeente Loenersloot ƒ. Een gemeente ten oosten van de rijksweg zou ongeveer en het noordoostelijke deel van het territoir van de gemeente 11 350 inwoners tellen; een gemeente ten westen van de weg Ruwiel) bij de gemeente Breukelen in te delen. De in het wets- rond 3500. De oppervlakte van de gemeente ten oosten van ontwerp voorgestelde combinatie van de gemeenten Loenen, de weg zou ruim 3800 ha en van die ten westen van de weg Vreeland, het dorp Loenersloot en een klein gebiedsdeel van bijna 4000 ha zijn. Abcoude, zal een gemeente met ruim 5100 inwoners doen ont- g. De mogelijkheid van een samenvoeging van Kamerik staan. Toevoeging van het restant van Loenersloot ten koste en Kockengen is inderdaad overwogen. Wat betreft de beroeps- van Breukelen zou het inwonertal met rond 303 verh~gm. structuur en de kerkelijke oriëntatie van de bevolking tonen Wanneer evenwel wordt bedacht, dat de gebrekkige verbin- de beide gemeenten vrij veel overeenkomst. Kamerik richt dingsmogelijkheden in het gebied van Oukoop en omgeving in zich evenwel op het verzorgend centrum Woerden; Kockengen sterke mate een stempel op het relatiepatroon van de streek op Breukelen en Utrecht. De enige verbinding tussen Kamerik hebben gedrukt, zal het geen nader betoog behoeven, dat een en Kockengen wordt gevormd door een (ten dele) nauwelijks 4 verharde landweg met tol via Teckop. Hoewel de aan de gang is van Nigtevecht op korte afstand (4,7 km) bereik- zijnde ruilverkavelingen in deze streek een verbetering van de baar via een weg langs het kanaal. Het openbaar vervoer wordt verbindingen met zich zullen brengen, bestaan geen aanwij- onderhouden door een busdienst (om de 2 uur). zingen voor het vermoeden, dat als gevolg daarvan nauw Nederhorst den Berg is slechts via een voetveer over het contact tussen de beide dorpen zal ontstaan. Het relatief ge- kanaal (2,8 km) rechtstreeks bereikbaar. De oriëntatie van de ringc inwonertal van Kamerik en Kockengen (na de grens- bevolking van Nigtevcgt richt zich op Weesp. wijziging pl.m. 2250) geeft op zichzelf niet voldoende aanlei- Samenvoeging van Nigtevecht en Vreeland zou een gemeente ding tot samenvoeging van deze beide gemeenten. met bijna 2400 inwoners opleveren. Gelet op de bestaande per- De ondergetekende is erkentelijk voor de waardering voor sonele unie en de gemeenschappelijke secretarie, zou deze com- het ontwerp en het begrip voor de uitgangspunten, op blad- binatie geen wezenlijke verandering in de bestaande situatie zijde 2, eerste helft van de rechterkolom van het verslag, brengen; nog minder een doeltreffende oplossing. Zij zou onder woorden gebracht. bovendien geen rekening houden met de verbondenheid van Ten antwoord op de vraag (zesde alinea, slotzin) of er op Vreeland met Loenen enerzijds en van Nigtevecht met Weesp vertrouwd mag worden, dat ook de gemeenten, welker grenzen anderzijds. Gedeputeerde Staten hebben deze mogelijkheid naar thans niet ingrijpende correcties ondergaan, in de verdere toe- de mening van de ondergetekende dan ook terecht verworpen. komst niet verder bij grenswijzigingen zullen worden betrok- De suggestie, evenals Nigtevecht, ook Vreeland buiten het ken, zij medegedeeld, dat de voorgestelde wijzigingen beogen, ontwerp te houden, zou slechts dan zinvol kunnen zijn, indien voor een reeks van jaren een doeltreffende voorziening tot zou kunnen worden verwacht, dat de beide gemeenten in een stand te brengen. Er moet echter rekening mede worden ge- later stadium óf zouden moeten worden samengevoegd óf te houden, dat de voorgenomen wijziging van de provinciale grens zamen met (een) andere gemeente(n) zouden moeten worden zal leiden tot het op een enkel punt ..bijschaven" van de grens gecombineerd. Het één noch het ander is evenwel het geval. van sommige bij het ontwerp belrokken gemeenten. Samenvoeging van Nigtevecht en Vreeland brengt, als gezegd, Overeenkomstig zijn toezegging, bij het mondelinge overleg geen oplossing en is bovendien ongewenst. Voorts hoort ener- met de vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken uit de Ka- zijds Vreeland, met Loenersloot, thuis in een groter verband mer omtrent het ontwerp van wet lot herziening van de ge- met Loenen, terwijl het, voor wat Nigtevecht betreft, voor de meentelijke indeling van het gebied var. een aantal gemeenten hand ligt, te denken aan een combinatie, waarin ook Weesp is in het oostelijke deel der provincie Zuid-Holland (6512, stuk opgenomen; bij dit laatste buiten beschouwing latende, of nr. 12, bladzijde 2, slot van het gestelde onder ,,Stolwijker- met een samenvoeging van Nigtevecht en Weesp zou kunnen sluis"), door de ondergetekende gedaan, heeft hij omtrenl het worden volstaan en in welk provinciaal verband een eventuele algemene vraagstuk, of voor gemeenten, die ten gevolge van combinatie zou moeten worden ondergebracht. In deze om- grenswijziging in inkomsten achteruitgaan, speciale voorzienin- standigheden zou het losmaken van Vreeland uit de voorge- gen kunnen en moeten worden getroffen, de Raad voor de stelde combinatie Vreeland-Loenersloot-Loenen, en (wat in het gemeenlefinanciën advies gevraagd. Hij moge volstaan met verslag wordt genoemd) de mogelijkheid van het in reserve de mededeling, dat de in het ontwerp voorgestelde correcties houden van de samenvoeging van Nigtevecht en Vreeland, naar van zo geringe betekenis zijn, dat daaruit geen wezenlijk gel- het oordeel van de ondergetekende minder juist zijn. Gedepu- delijk nadeel voor enige gemeente zal voortvloeien. teerde Staten hebben hem met klem ontraden, aan de hier- bedoelde suggestie uit het verslag gevolg te geven. De onder- Nigtevecht, Vreeland en Loenen. Uit de bespreking in het getekende heeft daar begrip voor. Niet alleen hebben, gelijk verslag van de verschillende mogelijkheden heeft de onderge- opgemerkt, Nigtevecht en Vreeland in tegenovergestelde rich- tekende niet kunnen opmaken, aan welke oplossing met be- ting gaande bindingen en bestaat alleen reeds om die reden trekking tot de positie van Nigtevecht de meerderheid van de later voor een combinatie c.q. een gezamenlijke opneming in commissie de voorkeur geeft. Hij moge daarom, mede ter een groter geheel en daarom nu voor het terzijde laten van deze tegemoetkoming aan de door de commissie uitgesproken gemeenten geen aanleiding, doch bovendien zou daardoor voor wenselijkheid, zijn beschouwingen voegen bij die, welke in een reeks van jaren en wellicht zelfs voor altijd, de kans wor- het verslag zijn gegeven. Daarbij moge hij er allereerst op den gemist, Vreeland met Loenersloot en Loenen een gemeente wijzen, dat de in het wetsontwerp omschreven oplossing, na te doen vormen, die de komende structuurwijziging kan op- rijp beraad, is gekozen als, naar het het provinciaal bestuur en vangen. de ondergetekende voorkwam, de in de gegeven omstandig- heden minst slechte. Daargelaten, dat daardoor een eventuele toekomstige bestuur- lijke binding van Nigtevecht in noordelijke richting zou worden Nigtevecht telde op 1 januari 1962 1009 inwoners. De af- verhinderd, ziet het provinciaal bestuur, gegeven de oriëntatie standen, welke bij het vormen van een oordeel omtrent een van de bewoners, ook in een samenvoeging van Nigtevecht met eventuele opneming van Nigtevecht in een groter bestuurlijk Vreeland, Loenen en Loenersloot geen heil. Uit de memorie geheel van belang zijn, zijn de volgende: van toelichting moge blijken, dat de ondergetekende dit inzicht Vreeland—Nigtevecht 71 a 8 km; deelt. Indien het voorlopig zelfstandig laten van Nigtevecht in Loenen—Vreeland (langs de ) 3! km; de Kamer op onoverkomelijke bezwaren zou stuiten, zou hij Loenen—Nigtevecht 8 km; evenwel, evenals Gedeputeerde Staten, de voorkeur geven aan Loenen—Vreeland (via Slootdijk) 4 km; de combinatie van Nigtevecht met Vreeland, Loenen en Loe- Loenen—Loenersloot 31 km; nersloot boven de samenvoeging van Nigtevecht en Vreeland Nigtevecht—Weesp (langs het kanaal) 4,7 km; en zeer bepaald ook boven de mogelijkheid van een voor- Nigtevecht—Nederhorst den Berg (voetveer) 2,8 km. lopig (?) buiten beschouwing laten van de gemeenten Nigte- Naast de afstanden spelen ook de verbindingsmogelijkheden vecht en Vreeland. Zoals het buiten het ontwerp laten van een belangrijke rol. Zoals uit de memorie van toelichting reeds alleen Nigtevecht de minst kwade oplossing zou kunnen wor- blijkt, zijn de verbindingen van Nigtevecht met het Utrechtse den genoemd, zo zou het terzijde laten van óók Vreeland als achterland beperkt en primitief. De enige voor auto's bruik- de minst goede kunnen worden aangemerkt, al ware het slechts, bare verbindingsweg in zuidelijke richting loopt langs het Am- omdat een dergelijke oplossing nu en in de toekomst voor Nig- sterdam—Rijnkanaal; deze weg vormt de rechtstreekse ver- tevecht geen voordeel en voor Vreeland c.q. het gebied van binding met Vreeland en Loenen. De weg zuidwaarts langs Vreeland, Loenen en Loenersloot, uitsluitend nadeel zou be- de Vecht is niet voor snelverkeer geschikt; zij vormt wegens tekenen. het bochtige tracé bovendien een omweg (Nigtevecht—Loe- Wat zal dan de oplossing voor Nigtevecht moeten zijn? In nen 11 km). Een directe busverbinding ontbreekt. Het ligt het verslag wordt erop gewezen, dat deze gemeente er recht voor de hand, dat de banden van Nigtevoet met het gebied op heeft, te vernemen, welke maatregelen ten aanzien van haar in de richting van de stad Utrecht in de gegeven omstandig- lot in overweging c.q. in voorbereiding zijn. In beginsel stemt heden bepaald niet hecht kunnen worden genoemd. de ondergetekende met deze zienswijze in. Thans zijn echter 5 nog geen maatregelen in overweging of in voorbereiding; Ge- Verdeling van het grondgebied van Ruwiel en deputeerde Staten van Utrecht hebben ter zake nog geen con- Loenersloot over Kockengen en Breukelen creet uitgewerkte plannen. De gemeente Nigtevecht kan der- halve nog geen opening van zaken worden gegeven. De onder- Met betrekking tot het toekomstige karakter van Breukelen getekende acht het echter van belang, dat omtrent de toekom- zij opgemerkt, dat niet moet worden verwacht, dat Breukelen stige positie van Nigtevecht zo spoedig mogelijk zekerheid tot een sterk industrieel centrum zal uitgroeien. Het inwoner- wordt verkregen. Er vanuit gaande, dat Nigtevecht naar alle tal neemt weliswaar vrij snel toe, doch de mogelijkheden voor waarschijnlijkheid bezwaarlijk als zelfstandige gemeente zal industriële uitbreiding zijn gering. Het tussen het Amsterdam— kunnen worden gehandhaafd en dat bij de vorming van een Rijnkanaal en de spoorbaan, ten noorden van het station, ge- groter bestuurlijk geheel naar het zich laat aanzien zal moeten legen industrieterrein biedt nog slechts beperkte ruimte. Het worden gedacht aan (een) gemeente(n), die tot de provincie ten zuiden van het station gelegen terrein komt in de toekomst Noord-Holland behoort (behoren), stelt de ondergetekende zich evenzeer voor industrievestiging in aanmerking. Ook hier moet voor, zodra het onderhavige ontwerp tot wet zal zijn verheven, evenwel een bescheiden industriële ontwikkeling worden ver- en dus omtrent de gemeentelijke indeling van het Utrechtse wacht. In Breukelen staat voornamelijk de functie van ver- Vechtgebied klaarheid zal bestaan, zich tot de beide provinciale zorgend streekcentrum op de voorgrond en naar het zich laat besturen te wenden met de uitnodiging, ter zake het overleg te aanzien, zal deze gemeente dit karakter ook in de toekomst openen en hem op zo kort mogelijke termijn voorstellen te behouden. Het is bepaald de bedoeling, dat het fraaie land- doen. schap oostelijk van het Amsterdam—Rijnkanaal van industrie- Hierbij aansluitende zij, naar aanleiding van een desbetref- vestiging gevrijwaard zal blijven. fende vraag in het verslag, medegedeeld, dat de voorbereiding Anders dan in het verslag wordt gesteld, is Kortrijk thans van het plan tot herziening van de provinciale grens tussen niet in één gemeentelijk en waterstaatkundig verband onder- Utrecht en Zuid-Holland thans zo ver is gevorderd, dat spoedig gebracht. De buurtschap behoort tot het territoir van drie met de in de artikelen 157—166 der gemeentewet voorde- gemeenten, te weten Breukelen, Ruwiel en Kockengen. Hoewel schreven procedure een aanvang kan worden gemaakt. Gegeven het uit waterstaatkundig oogpunt, althans binnen de grenzen de in deze procedure gestelde termijnen zal het nog geruime van één provincie, van minder betekenis is, of tussen het tijd vergen, vooraleer een ontwerp van wet aan de Kamer zal grensbeloop van gemeente en waterschap al dan niet over- kunnen worden aangeboden. Voor zover hij daarop invloed eenstemming bestaat, zij er op gewezen, dat het aan het Am- kan uitoefenen zal hij evenwel bevorderen, dat met de voort- sterdam—Rijnkanaal grenzende waterschap Kortrijk, waartoe gang van dit reeds zo lang slepende ontwerp de nodige voort- de gehele buurtschap van die naam behoort, ook bij een wijzi- var»»ndheid wordt betracht. ging van het voorstel in de in het verslag bedoelde zin, tot De financiële positie van Nigtevecht is niet rooskleurig. Het meer dan één gemeente zal behoren, te weten Breukelen en tekort van de begroting 1962 bedraagt rond f4,50 per inwoner. Kockengen. Bovendien betreft het hier een zogenaamde garantiegemeente In de memorie van toelichting is uiteengezet, om welke van f 20 per inwoner. Door het geringe inwonertal is het finan- redenen de in het ontwerp voorgestelde oplossing ten aanzien ciële draagvlak van deze gemeente dermate beperkt, dat vrijwel van Kortrijk is gekozen. De ondergetekende kan ter versterking elke uitgaaf van enige importantie op het budget een verstoren- van zijn motivering geen nieuwe argumenten aandragen. Wel de uitwerking heeft. Ook voor de nabije toekomst lijkt een op- wil hij er, opdat omtrent de constellatie van de streek een timistisch geluid niet gerechtvaardigd. Het zal geen betoog be- juist oordeel besta, op wijzen, dat niet mag worden veronder- hoeven, dat de ondergetekende, na aanvaarding van het ont- steld, dat het kanaal, de spoorbaan en de weg scheidingslijnen werp, in overleg met Gedeputeerde Staten van Utrecht, aan de zijn of zullen gaan vormen in die zin, dat het gebied ten oosten financiële positie van Nigtevecht bijzondere aandacht zal daarvan een industriële toekomst tegemoet gaat, terwijl het ge- schenken. bied ten westen daarvan agrarisch zal blijven. In de gehele De motieven, welke er toe hebben geleid, niet een uitbrei- Vechtstreek moet een structuurverandering worden verwacht, ding van de gemeente Loenen, doch een opheffing van deze welke aan weerszijden van de genoemde barrières zal optreden gemeente en de vorming van een nieuwe gemeente Loenen en welke zich, ten gevolge van de vestiging van forensen, in voor te stellen, zijn reeds in de memorie van toelichting uiteen- een toenemende woningbouw en een sterke vermindering van gezet. De gevolgde gedragslijn is gebruikelijk. Uit het gestelde het aantal agrariërs zal uiten. De in deze memorie opgenomen in de memorie van toelichting blijkt, dat het bevolkingsaantal overzichten stellen deze tendens reeds duidelijk in het licht. van de bestaande gemeente Loenen minder dan de helft (47 Voorts zij er de aandacht op gevestigd, dat een indeling van pet.) van dat van de nieuwe gemeente Loenen bedraagt. In geheel Kortrijk bij Kockengen, de geografische vorm van de deze omstandigheden, nu dus de inwoners van de bestaande gemeente Breukelen niet ten goede komt. De kernen Nieuwer gemeente Loenen de minderheid zullen gaan vormen, kan be- Ter Aa en Oukoop, welker indeling bij Breukelen, op grond zwaarlijk van een uitbreiding van de gemeente worden ge- van de in deze memorie en in de memorie van toelichting sproken. Het is niet zo, dat Loenen wordt versterkt, doch uit genoemde redenen, van belang moet worden geacht, zouden Loenen, Vreeland en Loenersloot wordt een nieuwe gemeente een uitloper van het grondgebied van Breukelen gaan vormen. gevormd. Evenals ten aanzien van Vreeland en Loenersloot, Erkend moet worden, dat aan dit bezwaar geen overheersende moet zulks uiteraard voor Loenen met een opheffing van de betekenis kan worden toegekend, doch het komt de onder- bestaande gemeente gepaard gaan. Te dezen hebben niet zo getekende van voldoende belang voor, om het te memoreren. zeer — zoals in het verslag wordt verondersteld — psycholo- De ondergetekende heeft te dezen overleg gepleegd met gische redenen en reverentie voor de gemeente Vreeland, als gedeputeerde staten van Utrecht. Het college heeft, de voor- wel de feitelijke omstandigheden aanleiding gegeven tot het en nadelen van de beide oplossingen ten aanzien van Kortrijk voorstel, de gemeente Loenen, welker wezen bij aanvaarding opnieuw ampel overwegende, een wijziging van het voorstel van het ontwerp zal ophouden te bestaan, op te heffen en in in de in het verslag bedoelde zin met nadruk van de hand een nieuwe gemeente op te nemen. De omstandigheid, dat ook gewezen. De motieven, welke het provinciaal bestuur tot dit de uit Loenen, Vreeland en Loenersloot te vormen nieuwe oordeel hebben gebracht zijn de Kamer uit de memorie van gemeente de naam Loenen zal dragen, doet naar de mening toelichting bekend. De ondergetekende heeft voor de ziens- van de ondergetekende aan het gevolgde principe geen af- wijze van gedeputeerde staten alle begrip. Met name acht breuk. De in het verslag uitgesproken gedachte, dat de ge- ook hij een versterking van het agrarische element in Breuke- meente Kockengen, die volgens het voorstel niet wordt op- len van grote betekenis. Het is bijzonder moeilijk, de waarde geheven, in verhouding niet minder ingrijpend wordt gewijzigd, daarvan af te wegen tegen het belang van een versterking moet op een misverstand berusten. Het inwonertal van deze van de positie van Kockengen, welke met een uitbreiding van gemeente zal als gevolg van de voorgestelde grenswijzigingen deze gemeente ten koste van Breukelen zou worden bereikt. met rond 21 pet. toenemen. De bevolking van de bestaande De keuze, welke de ondergetekende bij het opstellen van het gemeente zal hier dus een grote meerderheid vormen. ontwerp van wet heeft gedaan en waaraan hij ook bij nadere 6 overweging de voorkeur blijft geven, doet blijken, dat zijn van het inwonertal voor de gemeente financiële consequenties voorkeur uitgaat naar een versteviging van de agrarische posi- kan hebben. tie in Breukelen. Volledigheidshalve zij vermeld, dat de raad Het gemeentebestuur van Harmeien heeft doen weten, dat van Breukelen in de gelegenheid is gesteld, te dezen zijn zicns- de raad dier gemeente tegen de door het gemeentebestuur wijze kenbaar te maken. De raad zowel als burgemeester en van Kamerik voorgestelde herziening op grond van de vol- wethouders stellen zich tegen de in het verslag verlangde wij- gende motieven bezwaar maakt: ziging van het ontwerp van wet teweer. De ondergetekende „1. De in het bij de grenswijziging betrokken gebied wo- meent er goed aan te doen, hieibij afschriften over te leggen nende bewoners zijn zowel maatschappelijk als kerkelijk geheel van a de notulen van de raadsvergadering van 6 november georiënteerd op de gemeente Harmeien. Zij hebben meerma- 1962; b een brief van burgemeester en wethouders aan de len de wens te kennen gegeven inwoner van Harmeien te bewoners van de buurtschap Kortrijk van 5 november 1962, willen worden. met bijlage; c brieven van burgemeester en wethouders aan gedeputeerde staten van Utrecht van 7 en 9 november 1962 l). 2. De buurtschap Gerverscop is thans uitsluitend bereik- Ten antwoord op de door een iid (bladzijde 3, rechterkolom baar via een weg liggend binnen het grondgebied van de ge- van het verslag) bij a, h en c gestelde vragen, zij het volgende meente Kamerik. Deze weg is de enige toegangsweg tot vermeld. Gerverscop. Het is logisch het gebied waarbinnen dit gedeelte van deze weg is gelegen bij de gemeente Harmeien te voegen. a. Volgens het ontwerp, zoals het na de bij nota van wij- zigingen aangebrachte herziening luidt, zullen twee van de 3. Beziging van de Gerverscopse Wetering als grens beoogt drie afzonderlijke delen van Ruwiel bij Kockengen worden een natuurlijk grensbeloop; het gebied dat bij de gemeente ingedeeld. Het derde, noordoostelijke, deel van Ruwiel is op Harmeien zou worden gevoegd vormt een geografisch beter korte afstand van de kom van Breukelen gelegen, is daarmede geheel met Harmeien dan door enig ander grensbeloop moge- sterk verweven en vormt de verbinding tussen Nieuwer Ter lijk is.". Aa en Oukcop enerzijds en Breukelen anderzijds. b. Abcoude-Vinkeveen en Waverveen. In overleg met b. De noodwestelijke hoek van de voormalige polder Haar- gedeputeerde staten heeft de ondergetekende, in overeenstem- rijn gaat volgens het voorstel van Kockengen naar Vleuten- ming met de in het verslag gedane suggestie, terzake bij nota De Meern over. De boerderij van de gebroeders Mulder ligt van wijzigingen een correctie in het voorgestelde grensbeloop juist ten zuiden van deze hoek in de gemeente Vleuten-De aangebracht, zulks naar aanleiding van de in het verslag ver- Meern. Met de voorgestelde correctie zullen boerderij en melde motieven. De raad der gemeente Abcoude heeft tegen daarbij behorend land binnen de grenzen van één gemeente de voorgestelde gebiedsafstand geen bezwaar. (Vleuten-De Meern) worden gebracht, hetgeen in het belang van de bewoners van de boerderij kan worden geacht. Artikelen c. Volgens het ontwerp wordt in zijn geheel bij Kockengen gevoegd. Artikel 1. De datum 1 januari 1963 kan uiteraard niet wor- den gehandhaafd. Thans is de oplossing gekozen, welke ook is gevolgd in wetsontwerp 6512 (herziening gemeentelijke inde- Grenscorrecties van minder ingrijpende aard. ling van het gebied van een aantal gemeenten in het oostelijke deel der provincie Zuid-Holland). Bij nota van wijzigingen zijn a. Kamerik-Harmelen. Met de in het ontwerp voorgestel- de daaruit voortvloeiende wijzigingen in het ontwerp aange- de correctie van het grensbeloop nabij de Putkop wordt in bracht. landschappelijk opzicht en ook gelet op het wegenbeeld ter plaatse de meest eenvoudige en duidelijke begrenzing tussen Artikel 24. Van de gelegenheid is gebruik gemaakt, aan het Kamerik en Harmeien verkregen. Zou de suggestie van burge- artikel een nieuw derde lid toe te voegen, dat er toe strekt, ge- meester en wethouders van Kamerik worden overgenomen, deputeerden staten, overeenkomstig artikel 5 van de gemeente- dan blijven de Gerverskopse weg en de Breudijker Molenvliet wet, het aantal leden van de nieuw te kiezen raden te doen be- in verschillende gemeenten liggen. In het huidige onoverzich- palen. telijke grensbeloop ter plaatse zou dan geen wezenlijke ver- betering worden verkregen. Gedeputeerde staten, die de onder- Artikel 31. Wijziging van dit artikel is noodzakelijk in ver- getekende aldus hebben voorgelicht, voegen daar nog aan toe, band met het in werking treden van het nieuwe Verplaatsings- dat zij zich niet geheel aan de indruk kunnen onttrekken, kostenbesluit 1962. dat het voorstel van Kamerik verband zou kunnen houden met de gedachte, dat elke — ook geringe — vermindering De Minister van Binnenlandse Zaken,

') Nedergelegd ter griffie, ter inzage van de leden. E. H. TOXOPEUS.