Polskie Nazwy Geograficzne ~ Swiata
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
POLSKIE NAZWY GEOGRAFICZNE ~ SWIATA Część I EUROPA (BEZ EUROPY WSCHODNIEJ) KOMISJA STANDARYZACJI NAZW GEOGRAFICZNYCH POZA GRANICAMI POLSKI przy MINISTERSTWIE EDUKACJI NARODOWEJ POLSKIE NAZWY GEOGRAFICZNE ~ SWIATA Część I EUROPA (BEZ EUROPY WSCHODNIEJ) PAŃSTWOWA SŁUŻBA GEODEZYJNA I KARTOGRAFICZNA GŁÓWNY GEODETA KRAJU Warszawa 1994 Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski Jerzy Kondraclci (przewodniczący), Władysław Lubaś (zastępca przewodniczącego), Izabella Krauze-Tomczyk (sekretarz), członkowie: Stanisław Bijak: (do1991 r.), Andrzej Czemy (od 1993 r.), Zbigniew Dobosiewicz, Marian Jurkowski, Sabina Kacieszczenko, Dariusz Kalisiewicz, Tadeusz Lankamer, Andrzej Marcinkiewicz (do1992 r.), Jerzy Ostrowski, Kazimierz Rozalicz (od 1992 r.), Elżbieta Rychter, Kazimierz Rymut, Andrzej Trysła(od 1992 r.), Stanisław Urbańczyk, Bogodar Winid Opracowanie redakcyjne Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Kondracki Konsultacja merytoryczna Jerzy Ostrowski © Copyright by Główny Geodeta Kraju ISBN 83-86339-50-0 Skład komputerowy i druk: Instytut Geodezji i Kartografii Warszawa, ul. Jasna 2/4 Spis treści Od Wydawcy. ....................................... .. V Wprowadzenie. ...................................... .. VII Objaśnienia skr6t6w ................................... .. IX l. Nazwy państw, jednostek politycznych i administracyjnych, krain historycznych oraz miejscowości , 1 n. Nazwy obiekt6w fizjograficznych , 24 1. Hydronimy. .............................. .. 24 Zatoki, cieśniny , 24 Jeziora, rzeki, kanały. ......................... 27 2. Oronimy. ................................ .. 35 Europa P6łnocna , 35 Europa Zachodnia , 36 Europa Południowa. .......................... 48 m. Nazwy szczeg6lne 53 N. Nazwy na czeskim Śląsku Cieszyńskim , 55 1. Ojkonimy , 55 2. Hydronimy , 57 3. Oronimy , 58 V. Nazwy w p6łnocnej Słowacji , 58 1. Orawa 58 2. Spisz , 59 3. Okręg Czadecki .............................. 60 4. Tatry. ................................... .. 61 Hydronimy , 61 Oronimy , 62 VI. Svalbard (Norwegia) 67 1. Hydronimy , 67 2. Oronimy. ................................ .. 67 Indeks nazw polskich , 69 Od Wydawcy Polskie nazwy geograficzne świata - Część I Europa (bez Europy Wschodniej) zostały opracowane przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski działającą przy Ministerstwie Edukacji Narodowej. Komisja pracowała pod przewodnictwem pro! Jerzego Kondrackiego. W dalszej kolejności zostaną wydane: Część II Europa Wschodnia i Azja; Część III Afryka, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Australia i Oceania, Antarktyka; Część IV Oceany i morza. Publikowanie wykazów tzw. egzonimów wynika z postanowień Organizacji Narodów Zjednoczonych, mających na celu ujednolicenie nazewnictwa geograficznego używanego w poszczególnych państwach w wydawnictwach kartograficznych, podręcznikach, prasie i innych środkach masowego przekazu. Podane nazwy są zalecane do powszechnego użytku przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Żywimy nadzieję, że niniejsza publikacja przyczyni się do rozstrzygnięcia wielu wątpliwości i zapobiegnie licznym niekonsekwencjom w stosowaniu polskiego tradycyjnego nazewnictwa dla obiektów geograficznych poza granicami Polski. Główny Geodeta Kraju v Wprowadzenie Polskie nazwy w Europie (bez państw, powstałych w wyniku rozpadu ZSRR), ustalone przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski (w składzie podanym na stronie redakcyjnej), zostały opracowane na podstawie kilkudziesięciu źródeł: atlasów, podręczników, encyklopedii, literatury naukowej, popularno-naukowej, turystycznej i podróżniczej przez zespół, wyłoniony spośród członków Komisji w następującym składzie: Tadeusz Lankamer (PPWK) - przewodniczący, Sabina Kacieszczenko (PPWK), Dariusz Kalisiewicz (PWN), Jerzy Ostrowski (IGiPZ PAN). Nazwy zestawiono według układu regionalno-rzeczowego oraz w porządku alfabetycznym. Wydzielono 6' działów: I. Nazwy państw, jednostek politycznych i administracyjnych, krain historycznych oraz miejscowości, ułożone w kolejności alfabetycznej według skróconej (popularnej) polskiej nazwy państwa. Nazwy wszystkich uznanych międzynarodowo państw zostały podane w czterech postaciach: l) skrócona nazwa polska w mianowniku, dopełniaczu i miejscowniku; 2) skrócona nazwa w języku oficjalnym; 3) pełna nazwa polska; 4) pełna nazwa oficjalna. W przypadku alfabetów niełacińskich podano nazwy w obowiązującej transliteracji (trl) i transkrypcji (trb) w alfabecie polskim. Po nazwie państwa wymieniono w porządku alfabetycznym istniejące polskie nazwy jednostek administracyjnych, krain historycznych i miejscowości oraz ich odpowiedniki w języku oficjalnym lub językach danego państwa. II. Nazwy obiektów fizjograficznych: 1) hydronimy; 2) oronimy. Hydronimy podzielono na dwie grupy: l) zatoki i cieśniny; 2) jeziora, rzeki i kanały. Oronimy uporządkowano według regionów geograficznych: 1) Europa Północna z podziałem na wyspy północnego Atlantyku, Półwysep Skandynawski i wyspy przyległe; 2) Europa Zachodnia z podziałem na Wyspy Brytyjskie, pozaalpejską część lądu, Alpy z otaczającymi zapadliskami i Karpaty z otaczającymi zapadliskami; 3) Europa Południowa z podziałem na Półwysep Iberyjski i wyspy przyległe, Półwysep Apeniński i wyspy przyległe, Półwysep Bałkański i wyspy przyległe. m. Nazwy szczególne, obejmujące niektóre powszechnie znane obiekty (np. dzielnice, place, wzgórza) głównie w miastach, mające tradycyjne nazwy polskie, z podaniem rodzaju obiektu, położenia i nazwy oficjalnej. VII IV. Polskie nazwy na czeskim Śląsku Cieszyńskim z podziałem na ojkonimy (nazwy miejscowości), hydronimy i oronimy. V. Polskie nazwy w północnej Słowacji: 1. Orawa; 2. Spisz; 3. Okręg Czadecki; 4. Tatry (hydronimy i oronimy). VI.Polskie nazwy w norweskim archipelagu Svalbardu. Na końcu zamieszczono indeks nazw polskich. Przy każdej nazwie polskiej podano skrótem określenie rodzaju obiektu i państwa, w którym dany obiekt znajduje się oraz jego nazwę w języku oficjalnym. W przypadku położenia w kilku państwach podano wszystkie nazwy oficjalne danego obiektu. Nie uwzględniono nazw, których forma oficjalna jest identyczna z polską (np. Berlin) oraz nazw obiektów położonych na granicy Polski, gdyż zostały zamieszczone w publikacji "Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej" (1991). Nie uwzględniono także nazw historycznych. W przypadku nazw dwuwyrazowych przyjęto jednolity system zapisu: na pierwszym miejscu określnik wyróżniający w postaci przymiotnikowej lub rzeczownik (np. nazwisko) w dopełniaczu, na drugim miejscu po przecinku termin oznaczający rodzaj obiektu. Przymiotnikowe człony nazw: Północny, Południowy, Wschodni, Zachodni podano po nazwie podstawowej; również Dolny, Górny, Stary, Nowy w większości przypadków dano po nazwie podstawowej, rozdzielając je przecinkiem, ale w tych przypadkach na mapie i w tekście szyk wyrazów jest odwrócony. Nazwy oboczne, po średniku, podano w szyku właściwym, natomiast w indeksie nazw w szyku odwróconym. Niektóre polskie nazwy fizjograficzne, wprowadzone przez geografów lub kartografów, nie mają odpowiedników w językach oficjalnych danych krajów. W przypadku państw, gdzie istnieją dwa (lub więcej) języki oficjane, np. Belgii lub Szwajcarii, podano istniejące warianty nazw: Antwerpia m., j. adm. Antwerpen (flam.) Anvers (fe.) Berno m., j.adm. Bem (niem.) Beme (fe.) Bema (wł.) Istniejące w danym języku nazwy równorzędne (oboczne) rozdzielone są średnikiem. Przy nazwach państw oboczność nazw oficjalnie równorzędnych rozdzielono znakiem II . Przewodniczący Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski Jerzy Kondracki VIII Objaśnienienia skrótów Alb. - Albania j.adm. - jednostka alb. - albański administracyjna And. - Andora jask. - jaskinia ang. - angielski Jez. - jezioro Aus. - Austria jez..,a - jeziora bask. - baskijski j.polit. - jednostka polityczna Bel. - Belgia Jug. - Jugosławia B. i H. - Bośnia i kan. - kanał Hercegowina katal. - kataloński Bułg. - Bułgaria kotl. - kotlina bułg. - bułgarski kr. - kraina Chor. - Chorwacja kr.hist. - kraina historyczna cieśn. - cieśnina Liech. - Liechtenstein Cz. - Czechy lod. - lodowiec czes. - czeski Luks. - Luksemburg cz. m. - część miejscowości luks. - luksemburski Dan. - Dania łac. - łaciński dol. - dolina łużyc. - łużycki dun. - duński m. - miejscowość dziel. - dzielnica Maced. - Macedonia far. - farerski maced. - macedoński Fin. - Finlandia maIl. - maltański fin. - fiński ndm. - nieodmienny flam. - flamandzki nider. - niderlandzki Fr. - Francja Niem. - Niemcy fr. - francuski niem. - niemiecki g. - góra niz. - nizina Gr. - Grecja Nor. - Norwegia gr. - grecki nor. - norweski g-y - góry obniż. - obniżenie Hiszp. - Hiszpania płw. - półwysep hiszp. - hiszpański pojez. - pojezierze Hol. - Holandia Pol. - Polska Irl. - Irlandia Port. - Portugalia irl. - irlandzki port. - portugalski Isl. - Islandia przeł. - przełęcz IX przyl. - przylądek trb. - transkrypcja r. - ruiny trI. transliteracja reg. - region Tur. Turcja rez. - rezerwat ul. - ulica Rum. - Rumunia w. - wyspa rum. - rumuński Wlk.Bryt. - Wielka Brytania rz. - rzeka Węg· - Węgry serbch. - serbsko-chorwacki węg· - węgierski Słc. - Słowacja Wł. - Włochy słowo - słowacki wł. - włoski Słowo - Słowenia w-y - wyspy słowen. - słoweński wybrz. - wybrzeże Szw. Szwecja wyż. - wyżyna szw. - szwedzki wzg. - wzgórze Szwajc. - Szwajcańa zat. - zatoka x I. NAZWY PAŃSTW, JEDNOSTEK POLITYCZNYCH I ADMINISTRACYJNYCH, KRAIN mSTORYCZNYCH ORAZ MIEJSCOWOŚCI ALBANIA l. Albania, -nii, -nii 2. Shqiperia 3. RepublikaAlbanii 4. Republika e Shqiperise nazwa polska nazwa oryginalna Korcza m., j.adm. Kon;a,