Uwaga: Niniejsza publikacja została opracowana według stanu na 2010 rok i nie jest aktualizowana. Zamieszczony na stronie internetowej Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granica- mi Rzeczypospolitej Polskiej plik PDF jest jedynie zapisem cyfrowym wydrukowanej publikacji. Wykaz zalecanych przez Komisję polskich nazw geograficznych świata (Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata), wraz z aktualizowaną na bieżąco listą zmian w tym wykazie, zamieszczo- ny jest na stronie internetowej pod adresem: http://ksng.gugik.gov.pl/wpngs.php. KOMISJA STANDARYZACJI NAZW GEOGRAFICZNYCH POZA GRANICAMI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ przy Głównym Geodecie Kraju NAZEWNICTWO GEOGRAFICZNE ŚWIATA Zeszyt 12 Europa Część II GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII Warszawa 2010 EEuropa2.indburopa2.indb 1 66/10/10/10/10 9:49:219:49:21 PPMM KOMISJA STANDARYZACJI NAZW GEOGRAFICZNYCH POZA GRANICAMI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ przy Głównym Geodecie Kraju Waldemar Rudnicki (przewodniczący), Andrzej Markowski (zastępca przewodniczącego), Maciej Zych (zastępca przewodniczącego), Katarzyna Przyszewska (sekretarz); członkowie: Stanisław Alexandrowicz, Andrzej Czerny, Janusz Danecki, Janusz Gołaski, Romuald Huszcza, Sabina Kacieszczenko, Dariusz Kalisiewicz, Artur Karp, Zbigniew Obidowski , Jerzy Ostrowski, Jarosław Pietrow, Jerzy Pietruszka, Andrzej Pisowicz, Bogumiła Więcław, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Bogusław R. Zagórski Opracowanie Elżbieta Chudorlińska (Belgia, Holandia, Irlandia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania), Andrzej Czerny (Austria, Niemcy), Jarosław Pietrow (Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja), Agnieszka Pietrzak (Hiszpania, Malta, Portugalia, Włochy), Maksymilian Skotnicki (Francja), Maciej Zych (Andora, Francja, Gibraltar, Guernsey, Holandia, Jan Mayen, Jersey, Liechtenstein, Luksemburg, Monako, San Marino, Svalbard, Watykan, Wyspa Man, Wyspy Owcze) Recenzenci Dariusz Kalisiewicz, Jerzy Ostrowski, Maciej Zych Komitet Redakcyjny Andrzej Czerny, Sabina Kacieszczenko, Dariusz Kalisiewicz, Jerzy Ostrowski, Jarosław Pietrow, Katarzyna Przyszewska, Waldemar Rudnicki, Maciej Zych Redaktor prowadzący Maciej Zych Projekt okładki Agnieszka Kijowska © Copyright by Główny Geodeta Kraju ISBN 978-83-254-0825-1 Skład komputerowy i druk MarciArt Marcin Morawski EEuropa2.indburopa2.indb 2 66/10/10/10/10 9:49:259:49:25 PPMM Spis treści Od Wydawcy . 5 Przedmowa . 7 Wprowadzenie . 11 Wielkie regiony, oceany . 15 ANDORA . 16 AUSTRIA . 20 BELGIA . 28 DANIA . 35 FINLANDIA . 43 FRANCJA . 54 GIBRALTAR . 72 GUERNSEY . 74 HISZPANIA . 77 HOLANDIA . 96 IRLANDIA . 106 ISLANDIA . 116 JAN MAYEN . 125 JERSEY . 126 LIECHTENSTEIN . 128 LUKSEMBURG . 130 MALTA . 134 MONAKO . 140 NIEMCY . 142 NORWEGIA . 160 PORTUGALIA . 174 SAN MARINO . 185 SVALBARD . 187 SZWAJCARIA . 192 SZWECJA . 204 WATYKAN . 217 WIELKA BRYTANIA . 219 WŁOCHY . 242 WYSPA MAN . 257 WYSPY OWCZE . 262 EEuropa2.indburopa2.indb 3 66/10/10/10/10 9:49:269:49:26 PPMM EEuropa2.indburopa2.indb 4 66/10/10/10/10 9:49:299:49:29 PPMM Od Wydawcy Jednym z zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej jest opracowywanie i publikowanie wykazów nazw geograficznych. Wykazy zawierają zestandaryzowane nazwy geograficzne z obszaru świata – zalecane do stosowania jako oficjalne i po- prawne pod względem językowym. Opracowywanie wykazów ma na celu zapewnienie jednoznaczności w posługiwaniu się nazewnictwem geograficznym. Publikowanie oficjalnych wykazów nazw geograficznych umożliwia zaintereso- wanym szeroki dostęp do poprawnego nazewnictwa geograficznego świata, ponadto jest realizacją postanowień rezolucji Organizacji Narodów Zjednoczonych, mających na celu ujednolicenie nazewnictwa geograficznego w obiegu międzynarodowym. Niniejsza publikacja pt. „Europa, Część II” stanowi zeszyt dwunasty NAZEW- NICTWA GEOGRAFICZNEGO ŚWIATA, które zostało opracowane przez Komisję Stan daryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju. Główny Geodeta Kraju 5 EEuropa2.indburopa2.indb 5 66/10/10/10/10 9:49:299:49:29 PPMM EEuropa2.indburopa2.indb 6 66/10/10/10/10 9:49:299:49:29 PPMM Przedmowa W 1951 roku ówczesna Komisja Nazw Geograficznych podjęła szeroko zakrojo- ne prace mające na celu ujednolicenie stosowania nazw geograficznych w Polsce oraz przygotowanie wykazu nazw uznanych za poprawne i zalecanych do stosowania. O tym, jak żmudna była realizacja tego zadania, świadczy fakt, że dopiero w 1959 roku, a więc po ośmiu latach, opublikowano Polskie nazewnictwo geograficzne świata, opracowane przez L. Ratajskiego, J. Szewczyk i P. Zwolińskiego, wydane w Państwowym Wydawnictwie Naukowym w Warszawie. Okazało się ono trudnym do przecenienia instrumentem w różnej, przede wszystkim wydawniczej, działalności geograficznej i kartograficznej. Późniejsze, równie cenne wykazy dotyczyły już tylko nazw spolszczonych, czyli egzonimów. Były to Polskie nazwy geograficzne świata, wydane przez Głównego Geodetę Kraju w kolejnych czterech częściach w latach 1994–1996. W pół wieku po rozpoczęciu prac nad tak ważnym dla wielu środowisk dziełem, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Pol- skiej rozpoczęła wydawanie Nazewnictwa geograficznego świata, opracowywanego przez liczne grono specjalistów: geografów, historyków, językoznawców, kartografów. Czas wydawał się być najwyższy, tak wiele wydarzyło się bowiem w latach, jakie dzielą nas od ukazania się pierwowzoru. O blisko jedną trzecią zwiększyła się liczba państw i tych terytoriów zależnych, które wymagają oddzielnego opracowania. Odpo- wiednio zwiększyła się liczba języków urzędowych, które oczywiście zawsze muszą być uwzględniane. Świat stał się znacznie bliższy – dochodzą do nas wiadomości z naj- odleglejszych, czasem nieznanych zakątków, do których też często sami docieramy. Warto więc, abyśmy je nazywali poprawnie. Choćby z tych powodów przygotowywa- ny obecnie wykaz jest znacznie obszerniejszy, przy czym obfitsze jest przede wszyst- kim nazewnictwo dotyczące obszarów, gdzie stosuje się niełacińskie systemy pisma. W trakcie postępu prac publikowane są robocze zeszyty wykazu. Dotychczas ukazało się ich jedenaście: 1. Ameryka, Australia i Oceania; 2. Bliski Wschód; 3. Afry- ka; 4. Azja Południowa; 5. Azja Środkowa i Zakaukazie; 6. Białoruś, Rosja, Ukraina; 7. Azja Południowo-Wschodnia; 8. Antarktyka; 9. Azja Wschodnia; 10. Morza i oceany; 11. Europa, Część I, a zeszyt bieżący zamyka całą serię. Zeszyty te w wersji elektronicznej, w postaci plików pdf, można pobrać z internetowej strony Komisji: http://www.gugik.gov.pl/komisja/. W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat zmieniały się zasady, którymi kierowano się przy ustalaniu zalecanego nazewnictwa. Chodzi przede wszystkim o poprawność stosowania egzonimów. Początkowo zalecano ich szerokie używanie, a nawet spol- szczanie nazw, które w Polsce nie były znane. Później okazywano znacznie większą w tym względzie ostrożność. Opinie, a zatem i podejmowane w tych sprawach decyzje, mogą być, i istotnie były, bardzo dyskusyjne. Kryteria ustalania nazw nie mogą być bowiem jednoznaczne – tym bardziej, że język jest żywy i zmienne są nasze doświadczenia. Równie dyskusyjny jest z pewnością dobór nazw obiektów 7 EEuropa2.indburopa2.indb 7 66/10/10/10/10 9:49:299:49:29 PPMM geograficznych ujętych w poszczególnych wykazach – choć starano się zawsze, aby zawierały one obiekty największe, najbardziej znaczące i charakterystyczne, najlepiej znane, najczęściej odwiedzane lub pojawiające się w literaturze. W wykazach uwzględniane są nazwy dwóch rodzajów – polskie egzonimy oraz endonimy. Egzonimami są tradycyjne polskie nazwy stosowane dla obiektów znajdujących się poza granicami naszego kraju (np. Paryż, Nowy Jork, Bangkok). Endonimami są natomiast nazwy obiektów geograficznych w językach używanych na obszarze, gdzie dany obiekt się znajduje (np. Paris, New York, Krung Thep). Należy podkreślić, że Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych standaryzuje wyłącznie polskie nazwy, nie zajmuje się zaś standaryzacją endonimów, a zawarte w wykazach egzonimy są jedynymi zalecanymi przez Komisję polskimi nazwami geograficznymi (brak egzonimu dla danego obiektu jest jednoznaczny ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dlań polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publi- kacjach, a zalecaną formą jest nazwa oryginalna). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie trybu i zakresu działania Państwowej Rady Geodezyjnej i Kartograficznej i Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasad wynagradzania ich członków (Dz. U. z 2000 r. Nr 26, poz. 316 oraz z 2009 r. Nr 107, poz. 897) podmioty wykonujące zadania publiczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązane są stosować polskie nazwy ustalone przez Komisję. W wykazach starano się podać oficjalne formy endonimów, pochodzące z narodowych wykazów nazewniczych, map topograficznych i innych oficjalnych źródeł. Kiedy okazywało się to niemożliwe, korzystano z najbardziej wiarygodnych publikacji międzynarodowych. Dlatego niekiedy formy nazw urzędowych mogą budzić wątpliwości, bo choć ich ustalanie odbywało się z dużą starannością, to jednak napotykano czasem trudne do pokonania przeszkody. Mogły one wynikać z braków w materiałach źródłowych, a nawet, bo i to się zdarzało, z różnych, sprzecznych wersji nazewnictwa podawanych w oficjalnych publikacjach instytucji rządowych lub organów ustawodawczych. W przypadku wykazów nazw dla obszarów, na których istnieje kilka języków urzędowych, Komisja kierowała się zasadą, że wszystkie urzędowe języki ogólno- państwowe