Grensverleggend Samenwerken Op De Heuvelrug
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
R Utrechtse Heuvelrug COLOFON Titel Contactadressen Grensverleggend samenwerken op de Heuvelrug Marleen Jansen Directoraat MKB Thema Rabobank Lokale economie Heuvelrug Postbus 17100 3500 HG Utrecht Datum Tel.: 030 - 216 79 46 April 2006 Peter Hagemans Samengesteld door MKB Midden-Nederland Rogier Aalders Kroonslag 6 Sergej Bulterman 3991 TW Houten Enrico Versteegh (eindredactie) Tel.: 06 - 11 35 17 49 Kennis en Economisch Onderzoek Rabobank Nederland In opdracht van MKB Nederland Rabobank Nederland Drukwerk en lay-out Grafiprint BV Postbus 9725 5602 LS Eindhoven Tel.: 040 - 297 64 64 De Rabobank Groep en de Koninklijke Vereniging MKB-Nederland hebben in 2000 een overeenkomst gesloten met als doel het verder professionaliseren van het ondernemerschap in Nederland door het delen van kennis. De samenwerking bestaat uit de projecten: Industriemonitor, Masterplan Vrijetijdsindustrie, MKB-stedenprogramma en Lokale Economie. Dit rapport is een onderdeel van het laatste project. Voor meer informatie over de projecten kunt u contact opnemen met de bovengenoemde contactadressen. 2 VOORWOORD Het begrip ‘Utrechtse Heuvelrug’ is onder Nederlanders De lokale overheden en het bedrijfsleven op de stevig gevestigd en is een sterk merk, dat zich duidelijk Utrechtse Heuvelrug staan voor de opdracht om onderscheidt van andere gemeenten. Sleutelbegrippen de sterke punten slim te gebruiken en de zwakke van het merk zijn ‘kwaliteit’, ‘maatwerk’, ‘betrouwbaar’ punten te verbeteren. Daarvoor is visie en durf van de en ‘professioneel’, ‘duurzaam’, ‘rust’, ‘groen’. gemeenten noodzakelijk en het bedrijfsleven zal zich gezamenlijk in moeten zetten voor de Heuvelrug. Wordt dit mooie profiel ook optimaal gebruikt of blijven er kansen liggen? De opstellers spreken de hoop uit dat dit In het voorliggende rapport - Grensverleggend rapport leidt tot door gemeente en ondernemers samenwerken op De Heuvelrug - wordt gezamenlijk gedragen toekomstgericht en hier concreet op ingegaan. grensverleggend beleid voor de verdere ontwikkeling van de lokale economie op de Heuvelrug. Het initiatief om de lokale economie voor mkb- bedrijven beter in kaart te brengen ligt bij Rabobank Tot slot gaat onze dank uit naar de initiatiefnemers en MKB-Nederland. Het resultaat, dat nu voor ligt, is van dit project. Verder danken wij de ondernemers, tot stand gekomen door de enthousiaste inbreng van die aan de totstandkoming van het rapport hebben aansprekende personen uit het regionale bedrijfsleven. meegewerkt, voor hun betrokkenheid, kennis en Deze unieke studie geeft op een heldere en zeer inzet. In het bijzonder gaat onze dank uit naar de toegankelijke wijze een weergave van wat er op leden van de onderzoeksbegeleidingscommissie, te sociaal-economisch gebied speelt op de Heuvelrug weten de heer H. Haaksman (BCB, De Bilt), de en welke weg moet worden ingeslagen om de heer L.P.J. van Oostrom (OKH, gemeente Utrechtse positie van de Heuvelrug te verbeteren. Heuvelrug) en de heer Th. Ruijs (ZZ, Zeist). Wil Steenhof Jan Berkhof Voorzitter Directeur Bedrijven MKB Midden Nederland Rabobank Utrechtse Heuvelrug 3 INHOUDSOPGAVE 5 Conclusies en aanbevelingen 11 1 De Utrechtse Heuvelrug als begrip 11 1.1 Op zoek naar eenheid, verscheidenheid en samenhang 12 1.2 Sociaal-economische samenhang 13 1.3 Sociaal-economisch profiel 15 1.4 Sociaal-culturele verwantschap 15 1.5 Positie van de Heuvelrug in breder verband 19 2 Naar een visie op de economie van de Heuvelrug 19 2.1 Gemeenschappelijke vraagstukken en complementaire gemeenschappen 23 2.2 Vervolg 25 3 Fysieke ruimte om te ondernemen 25 3.1 Natuur als economische basis 25 3.2 Waar wordt gewerkt? 27 3.3 In welk type werklocaties? 28 3.4 Waaraan is behoefte? 30 3.5 Aanbevelingen 31 4 Bereikbaarheid 31 4.1 Het gebruik van het wegennet 33 4.2 Waar liggen de knelpunten? 34 4.3 Waar liggen de oplossingen? 36 4.4 Aanbevelingen 39 5 Toerisme op de Heuvelrug 39 5.1 Positie van de Heuvelrug binnen het Nederlandse toerisme 40 5.2 Groeiperspectief voor recreatie en toerisme 41 5.3 Groei recreatieve markt rondom de Heuvelrug 42 5.4 Een toeristisch deelproduct in het geografische centrum van een groter geheel 42 5.5 Recreatie en toerisme passen bij het Heuvelrug-profiel 43 5.6 Mogelijkheden en beperkingen door de status van Nationaal Park 44 5.7 Toerisme op de kaart bij de gemeenten op de Heuvelrug 45 5.8 Toeristisch actieprogramma Utrechtse Heuvelrug 49 5.9 Aanbevelingen 51 Bijlage 1 Deelnemers interviews en workshops 53 Bijlage 2 Geraadpleegde bronnen 4 4 Conclusies en aanbevelingen Wie over de Heuvelrug wandelt, fietst of rijdt, ziet snel wat de regio kenmerkt. Een mooie, natuurlijke omgeving met een economie die zich daaraan heeft 21 aangepast, of beter gezegd, die daarop inspeelt. Zeist is het sociale en economische zwaartepunt van het gebied, De Bilt en Driebergen zijn subkernen. De overige kernen, gelegen in het zuidoosten van de fysieke ruimte voor ondernemers, ofwel hun huis- Heuvelrug, zijn in economisch opzicht klein en vesting(-smogelijkheden), de bereikbaarheid van en herbergen relatief weinig inwoners. Het zijn vooral binnen de regio en de sector toerisme en recreatie. woondorpen, maar wel met een eigen economie en De toeristische sector is er bij uitstek één die gelegen in een gebied met een belangrijke functie voor veel kansen heeft in de regio. Toerisme kan goed het meer stedelijke noordwesten van de Heuvelrug. gepaard gaan met de natuurlijke waarden en heeft Voor veel inwoners van gemeente De Bilt en zeer veel ontwikkelingsmogelijkheden, onder gemeente Zeist is het natuurgebied Utrechtse andere in combinatie met andere sectoren. De Heuvelrug belangrijk. Zonder deze achtertuin conclusies over de thema’s zijn samengevat in een verliezen die gemeenten een belangrijke kracht. aantal aanbevelingen. De onderbouwing daarvan vindt u in de betreffende hoofdstukken. Het Hetzelfde geldt voor het bedrijfsleven in de regio. betreft aanbevelingen die voornamelijk zijn gericht De economie van de Heuvelrug drijft voor een groot op de lokale overheden, maar die ook zeker de deel op natuurlijke waarden. Zij heeft zich in de loop ondernemers van de Heuvelrug aangaan. De eerste der tijd zodanig ontwikkeld dat zij de groene kant twee aanbevelingen zijn algemeen van aard, de overige van de Heuvelrug nauwelijks belast, maar deze zelfs hebben elk betrekking op een van de drie thema’s. nodig heeft en gebruikt. Dat is goed terug te zien in het type bedrijvigheid dat er de boventoon voert. Onderschrijf het belang van een regionaal vormgegeven Zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg in brede economisch beleid zin zijn de economische trekkers. Op de Heuvelrug De gedachte dat economische ontwikkeling van is weinig industrie, transport of andere ruimte- de Heuvelrug per definitie conflicteert met de intensieve en vervuilende bedrijvigheid te vinden. natuurlijke waarden van het gebied is onjuist. De We zien het ook terug in het ruimtegebruik van de combinatie van die natuurlijke waarden en een bedrijven: weinig grote kantoorlocaties, maar vooral bijzonder economisch profiel maakt economisch kleinschalige kantoorpanden in de woonwijken, tot beleid noodzakelijk. Om ondernemers te steunen, kantoren omgevormde buitenplaatsen en kantoren aan maar juist ook om de mooie omgeving te behouden. huis die het ‘mooi werken’ maken op de Heuvelrug. Dit besef is er nog onvoldoende bij de lokale In deze studie is veel gesproken over de verdere overheden, waardoor de afstand tussen overheid en ontwikkeling van de Heuvelrug-economie. Daarbij ondernemers te groot is. Het is dan ook te hopen hebben we ingezoomd op drie deelthema’s: de dat met de vorming van de gemeente Utrechtse 55 Heuvelrug en de gemeenteraadsverkiezingen in woningen. Waar het om gaat is dat continu de vraag De Bilt en Zeist een nieuwe start ontstaat waarin wordt gesteld waar op dat moment behoefte aan is. economisch beleid een belangrijke plaats krijgt. Onze aanbevelingen zijn dan ook hierop gericht. Werk, als lokale overheid en ondernemersorganisaties Heb aandacht voor bijzondere werklocaties gezamenlijk, het regionaal-economische beleid uit De drie meest typerende soorten werklocatie in de regio Naast samenwerking op bestuurlijk niveau, is nauwe zijn kantoren aan huis, kleinschalige kantoorpanden samenwerking tussen ondernemersverenigingen en de buitenplaatsen en villa’s die tot kantoren zijn van groot belang om te komen tot een door omgevormd. Dit komt voort uit het type bedrijf dat zijn overheid en bedrijfsleven gezamenlijk gedragen plek zoekt op de Heuvelrug, voornamelijk kleinschalige economisch beleid voor de regio. Samenwerking zakelijke dienstverleners. Voor die bedrijven moet de is hard nodig om als bedrijfsleven met één mond Heuvelrug een opvanggebied blijven. Aandacht voor richting de overheid op de Heuvelrug te kunnen dergelijke werklocaties is dan ook van groot belang. Dat spreken en zo haar vaste partner te worden. neemt echter niet weg dat de regio bedrijventerreinen nodig heeft. De gevestigde productiebedrijven zijn De onderlinge samenwerking tussen eveneens belangrijk voor de economie en ook in ondernemersverenigingen krijgt gelukkig steeds meer sociaal opzicht spelen zij een rol in de kleine kernen. vorm. Zakelijk Zeist en de in de gemeente Utrechtse Heuvelrug verbrede ondernemerskoepel werken al enige Overweeg constant de invulling van vrijgekomen ruimte tijd samen. De banden met ondernemersorganisaties Dat geldt voor grote kantoorpanden die leegstaan, in De Bilt en Soest worden aangehaald. Daarmee ruimte die vrijkomt door de uitplaatsing van wordt de basis gelegd voor een eenduidige visie van