ILMO. CONCELLO DE VILARIÑO DE CONSO OURENSE -
Plan Xeral de Ordenación Municipal
Catálogo do Patrimonio Arqueolóxico
Xaneiro 2016
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
MEMORIA
“PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA DE DELIMITACIÓN PLANIMÉTRICA DOS XACEMENTOS ARQUEOLÓXICOS DO CONCELLO DE VILARIÑO DE CONSO (OURENSE)” CD 102A 2009/268-0 ______
CONSELLERÍA DE CULTURA E DEPORTE Dirección Xeral de Patrimonio Cultural Servizos Técnicos de Arqueoloxía. XUNTA DE GALICIA
LUIS CORDEIRO MAAÑÓN Arqueólogo tfno : 607 980. 061 REVVE ARQUEOLOXÍA S.C. R/ Hernán Cortés 47 3º Ourense
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
MEMORIA:
PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA DE DELIMITACIÓN PLANIMÉTRICA DOS XACEMENTOS ARQUEOLÓXICOS DO CONCELLO DE VILARIÑO DE CONSO. (OURENSE).
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
2.1.- FICHA TÉCNICA.
AAARRRQQQUUUEEEÓÓÓLLLOOOGGGOOO:::
LLLUUUIIISSS CCCOOORRRDDDEEEIIIRRROOO MMMAAAAAAÑÑÑÓÓÓNNN RRREEEVVVVVVEEE AAARRRQQQUUUEEEOOOLLLOOOXXXÍÍÍAAA EEEnnndddeeerrreeezzzooo::: RRRúúúaaa HHHeeerrrnnnááánnn CCCooorrrtttééésss nnnººº 444777 333ººº OOOuuurrreeennnssseee... TTTeeellléééfffooonnnooo::: 666000777999888000000666111
MMMEEEMMMOOORRRIIIAAA:::
PPPRRROOOSSSPPPEEECCCCCCIIIÓÓÓNNN AAARRRQQQUUUEEEOOOLLLÓÓÓXXXIIICCCAAA DDDEEE DDDEEELLLIIIMMMIIITTTAAACCCIIIÓÓÓNNN PPPLLLAAANNNIIIMMMÉÉÉTTTRRRIIICCCAAA DDDOOOSSS XXXAAACCCEEEMMMEEENNNTTTOOOSSS AAARRRQQQUUUEEEOOOLLLÓÓÓXXXIIICCCOOOSSS DDDOOO CCCOOONNNCCCEEELLLLLLOOO DDDEEE VVVIIILLLAAARRRIIIÑÑÑOOO DDDEEE CCCOOONNNSSSOOO (((OOOUUURRREEENNNSSSEEE)))... CCCooonnnccceeelllllooo::: VVViiilllaaarrriiiñññooo dddeee CCCooonnnsssooo...
AAACCCTTTIIIVVVIIIDDDAAADDDEEE:::
PPPrrrooossspppeeecccccciiióóónnn aaarrrqqquuueeeooolllóóóxxxiiicccaaa sssuuupppeeerrrfffiiiccciiiaaalll eee eeexxxttteeennnsssiiivvvaaa
PPPRRROOOMMMOOOTTTOOORRR
CCCAAATTTOOOUUURRREEE ccc/// NNNooorrriiieeegggaaa VVVaaarrreeelllaaa,,, nnnººº 666... 333222000000444 OOOuuurrreeennnssseee
FFFIIINNNAAALLLIIIDDDAAADDDEEE
EEEssstttaaabbbllleeeccceeemmmeeennntttooo dddaaasss ááárrreeeaaasss dddeee cccaaauuuttteeelllaaa eee rrreeedddaaacccccciiióóónnn dddaaasss nnnooorrrmmmaaasss dddeee ppprrrooottteeecccccciiióóónnn dddooosss xxxaaaccceeemmmeeennntttooosss aaarrrqqquuueeeooolllóóóxxxiiicccooosss lllooocccaaallliiizzzaaadddooosss,,, dddeee cccaaarrraaa aaa ssseeerrr iiinnncccllluuuiiidddooosss nnnooo PPP...XXX...OOO...MMM... dddeee VVViiilllaaarrriiiñññooo dddeee CCCooonnnsssooo...
CCCÓÓÓDDDIIIGGGOOO DDDAAA AAACCCTTTUUUAAACCCIIIÓÓÓNNN:::
CCCDDD 111000222AAA 222000000999///222666888---000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
ORDEANZAS REGULADORAS PARA A PROTECCIÓN DO PATRIMONIO ARQUEOLÓXICO DO CONCELLO DE VILARIÑO DE CONSO (OURENSE).
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
Índice
1.- Definición do patrimonio arqueolóxico
2.- Ámbito de aplicación
3.-Mecanismos de altas e baixas no catálogo
4.- Regulación da protección a aplicar
5.- Achádegos non previsibles.
6.- Infraccións á presente normativa
7.- Listado do patrimonio arqueolóxico do concello de Vilariño de Conso e os seus grados de protección.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
1.- DEFINICIÓN DE PATRIMONIO ARQUEOLÓXICO
Definimos o patrimonio arqueolóxico como o conxunto de bens moble e inmobles, de carácter histórico, susceptibles de ser estudados cunha metodoloxía arqueolóxica, foran ou non extraídos, e tanto si se atopan en superficie, subsolo ou na auga.
Asimesmo, forman parte deste patrimonio, aqueles elementos xeolóxicos e paleontolóxicos relacionados coa historia humana, seus orixes, antecedentes e o seu desenrolo.
(Art. 55 da Lei 8/1995 do 30 de outubro da Lei de Patrimonio Cultural de Galicia)
2.- ÁMBITO DE APLICACIÓN
Esta ordeanza afecta a todos os xacementos e achádegos de carácter arqueolóxico identificados e delimitados nos planos de ordeación.
Os xacementos están catalogados pola Dirección Xeral de Patrimonio Cultural, de acordo coas Leis 16/85 de Patrimonio Histórico Español, 8/95 do Patrimonio Cultural de Galicia e a Lei 15/2004 do 29 de decembro, de modificación da Lei 9/2002 do 30 de decembro de ordeación e protección do medio rural de Galicia.
O ámbito se circunscribe ao definido como protección de xacementos arqueolóxicos incluidos no catálogo coa clave de identificación normativa da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural
3.- MECANISMOS DE ALTAS E BAIXAS NO CATÁLOGO
O catálogo de bens arqueolóxicos se asenta nun carácter de PROVISIONALIDADE PERMANENTE, polo que o concello de oficio ou a instancia de parte, poderá ampliar de maneira inmediata calquer novo ben arqueolóxico descuberto e especificar o seu ámbito de protección.
Será obrigatorio a incorporación de novos xacementos (ou no seu caso a exclusión) no catálogo, cando a solicitude se produza a instancia da Consellería de Cultura, como consecuencia de altas ou baixas causada no inventario de xacementos arqueolóxicos de Galicia.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
4.- REGULACIÓN DA PROTECCIÓN A APLICAR
Os grados de protección establecidos son os seguintes:
4.1. GRADO I
É o máximo grado de protección e se aplicará a todos aqueles xacementos declarados como Ben de Interese Cultural (BIC) que forman parte do patrimonio histórico.
Segundo o artigo 40 da Lei 16/85 do Patrimonio Histórico Español, quedan declarados BIC por parte do Ministerio, as covas, abrigo e lugares que conteñan manifestacións de arte rupestre e según o seu Artigo 20.1, establécese a obriga de redactar un Plan Especial de Protección para os lugares declarados con este grado.
Mentras non se redacta este plan, a categoría de protección para estes xacementos, será a que fai referencia este apartado, complementada sempre co grado de protección II.2 (que describimos máis adiante) para o seu entorno.
O seu ámbito de aplicación aparece sinalado coa clave G.I
4.1.2 USOS AUTORIZADOS
Están autorizados aqueles traballos que teñan como finalidade mellorar, consolidar ou investigar o ben catalogado con este grado. Os usos estarán restrinxidos polo decreto 199/1997, do 10 de xullo, que regula a actividade arqueolóxica na Comunidade Autónoma de Galicia.
Asimesmo, nesta zona, non se poderán realizar construccións, tendidos, conduccións ou instalación aéreas ou subterráneas. Non se permiten excavación, recheos, movementos de terras, plantación e arranque de árbores, cultivos que requiran labores profundas, nin apertura de pozos e minas.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
4.2. GRADO II
Aplicarase a todo o solo rústico de protección arqueolóxica que ven delimitado nos planos de ordeación e no catálogo de bens patrimoniais como xacementos arqueolóxicos. Dentro deste grado distinguiremos:
4.2.1. GRADO II-1 (ZONA DE PROTECCIÓN INTEGRAL)
O seu límite ven definido polas estruturas evidentes do xacemento, nas que os elementos arquitectónicos ou arqueolóxicos testemuñan a existencia dun xacemento arqueolóxico.
O seu ámbito de protección aparece reflexado na cartografía adxunta coa clave GII-1.
4.2.1.1. USOS AUTORIZADOS
Están autorizados aqueles traballos que teñan como finalidade evidente a mellora, conservación, consolidación ou investigación. Estos usos restrinxidos estarán rexidos polo decreto 199/1997 do 10 de xullo, que regula a actividade arqueolóxica na Comunidade Autónoma de Galicia.
Asimesmo, nesta zona non se poderán facer construccións, tendidos, conducións ou instalación aéreas ou subterráneas, escavacións, recheos, movementos de terras, plantación e arranque de árbores, cultivos que requiran labores profundas, nin apertura de pozos e minas.
4.2.2. GRADO II-2 (ZONA DE RESPETO)
Comprende a área definida arredor do perímetro máis exterior do ben, basándose no artigo regulador nº 30 das Normas Complementarias e Subsidiarias de Planeamento Provincial da COTOP, adaptado ao contexto en cada caso.
Cando varios elementos singulares se articulen nun conxunto, a área de protección trazarase a partir dos elementos máis exteriores do mesmo e abarcará a súa totalidade.
O ámbito de aplicación a aparece representado na cartografía adxunta coa clave GII.2.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
4.2.2.1 USOS AUTORIZADOS.
Permítense o usos agrícolas, sempre que se realicen de forma tradicional, quedando prohibidas as roturacións que poidan deteriorar os estratos arqeuolóxicos. Prohíbense remocións e traslados de terras e, excepto informe previo favorable do organismo competnte da Consellería de Cultura, os tendidos aéreos ou subterráneo de liñas de infraestructura eléctrica, gas, abastecemento de auga, etc.
4.2.2.2. CONDICIÓN DE EDIFICACIÓN Non se permiten edificacións de nova planta. De modo excepcional e mentras non se perxudique o entorno do xacemento (ou cando este se atope moi detriorado), sempre previo informe vinculante do organismo competente da Consellería de Cultura, se admite a edificación de vivendas unifamiliares, debendo éstas armonizar co entorno no que se inscribe.
A tramitación da licencia para a realización de calquer tipo de obra nesta zona, deberá ser informada previamente pola Comisión Territorial de Patrimonio, sendo o seu informe vinculante.
4.3. GRADO III (PROTECCIÓN NON INTEGRAL) Aplícase este grado de protección os xacementos que posúen un deficiente estado de conservación. Igualmente se aplicará a aquelas zonas nas que exitan indicios suficientes que fagan pensar na posible existencia de restos arqueolóxicos e aquelas nas que se rexistraron materiais arqueolóxicos.
O seu ámbito de protección aparece reflexado na cartografía adxunta coa clave G.III.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
4.3.1. USOS AUTORIZADOS.
Dado que os xacemento suxeitos a este grado de protección concurren a unha serie de circunstancias especiais, poderse efectuar nel certo tipo de obras, sempre e cando s realice unha actuación arqueolóxica previa. Para elo deberase remitir á Comisión Territorial de Patrimonio Histórico un Proxecto detallado de calquer obra ou modificación que se pretenda realizar. A Comisión resolverá sobre a pertinencia de dita obra, aínda que, en todo caso, sempre levará consigo unha intervención arqueolóxica previa, que garantice a correcta documentación e investigación dos restos arqueolóxicos existentes.
5.- ACHÁDEGOS NON PREVISIBLES
Segundo o Artigo 44 da Lei 16/85 do Patrimonio Histórico Español, son considerados bens de dominio público todos os obxectos e restos materiais que posúan os valores propios do Patrimonio Histórico Español, xa sexan descubertos como consecuencia de escavacións, remocións de terras u obras de calquer índole ou por azar. No caso da aparición de restos, vestixios, elementos ou particularidades que deran a unha razonable sospeita do seu carácter arqueolóxico, procederáse á paralización cautelar do traballos e se informará do achádego e circunstancias do mesmo á Comisión Provincial de Patrimonio e a Autoridade Municipal nun prazo máximo de 30 días, e inmediatamente si se trata de achádegos casuais, para que as autoridades competentes teñan coñecemento e consideración e consideración respecto os prazos de execución das obras e
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
demais condicións que poidan estar contidas na licencia e que, fortuitamente, teñan que incumplirse pola paralización das obras. A ocultación de achádegos, vestixios, pezas ou elementos que se presupoñan constituíntes do patrimonio histórico, artístico e cultural dos pobos de España, responsabilizará os que así procedan, con arranxo ás leis vixentes, en concordancia do Artigo 46 da Constitución.
6. INFRACCIÓNS Á PRESENTE ORDEANZA
Será considerada coma infracción urbanística grave toda acción u omisión que vulnere as prescripcións contidas na presente ordeanza, sen prexuízo de outras que estén tipificadas e sancionadas pola lexislación.
As infraccións contra a presente ordeanza non serán en ningún caso tipìficadas como anexas con outras infraccións cometidas.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
LISTADO DE XACEMENTOS DO CONCELLO DE VILARIÑO DE CONSO (OURENSE).
1.- DESCIPCIÓN DO ÁMBITO DE TRABALLO
Vilariño de Conso é un concello de tamaño grande situado na zona surleste da provincia de Ourense. Ten unha superficie de 200,9 quilómetros cadrados, cunha poboación de 936 habitantes (1991), sendo un dos menos poboados de Galicia, debido a súa natureza montañosa. Pertence á comarca de O Bolo, integrada polos concellos de Viana do Bolo, A Gudiña e A Mezquita. Limita cos concellos de Viana do Bolo ao leste, A Gudiña e Viana polo sur, polo oeste cos de Laza e Chandrexa e polo norte có de Manzaneda.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
O topónimo Vilariño de Conso significa “pobo mínimo situado entre peñascos”. Os restos arqueolóxicos deste concello se basan fundamentalmente en asentamentos castrexos e medievais situados principalmente en zonas altas. De época máis recente está o Pazo de Conso que pertenceu o Conde de Lemos, o que parece confirmar á pertenza deste territorio á casa de Lemos. Dentro dos monumentos existentes podemos destacar o Castelo de Cerveira, pontón romano de Pradoalvar, castros en Pradoalvar, Sabuguido e Entrecinsa e pazos en Conso, Mormentelos e Entrecinsa. En arquitectura relixiosa destaca a igrexa de Santa María de Sabuguido. O concello, xa nos anos 50, sufre un forte despoboamento. Os habitantes están concentrados, principalmente na ribeira do Conso. As principais actividades desenroladas neste concello son a gandeiria e agricultura de autoconsumo. Destaca a gran masa forestal que chega ata os 11.000 ha. Xeográficamente está situado na parte oriental das serras de Manzaneda e Queixa e dos montes do Invernadeiro. A altitude media do concello é duns 900 metros. Podemos diferenciar, a grandes rasgos dous ámbitos ben diferenciados: por unha parte as terras altas que superan os 1000 metros e por outra, unha zona de vales situados a unha altitude duns 600 metros. A presenza de dous ámbitos diferentes, fai que o clima sexa nas zoas altas con invernos duros e estacións intermedias frescas, e nos vales con temperaturas máis agradables e invernos máis curtos. Está regado polos ríos Conso e Camba, ambos afluentes do Bibei.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
Situación do concello de Vilariño Conso.
As parroquias de Vilariño son San Martiño de Vilariño, cabeza de concello, San Lourenzo de Castiñeira, Santiago de Conso, San Bernabé de Chaguazoso, Nosa Señora de Mormentelos, San Andrés de Pradoalbar, Santa María de Sabuguido, San Mamede de Edrada e San Martiño de Veigas de Camba.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
2.- METODOLOXÍA
Para a realización destes traballos recurrimos a un esquema metodolóxico estructurado en tres fases; as dúas primeiras teñen como obxectivo a consecución dos elementos de análise, e a terceira, sería a resultante da elaboración e interpretación dos datos obtidos nas fases anteriores.
FASE 1ª.
Estos traballos de documentación previa van a supor un achegamento e posta en contacto coa zona de estudo, a través do análise, non só, dos recursos que nos levan ó coñecemento propiamente arqueolóxico, senón tamén do marco físico, entendéndose este, como condicionante da presenza arqueolóxica na zona. Neste sentido, estructuramos esta fase nos seguintes apartados:
a) Recopilación de datos bibliográficos: coa finalidade de recoller todas as citas referidas a xacementos ou restos arqueolóxicos da área de estudo. Así mesmo faráse unha revisión da documentación existente na Dirección Xeral de Patrimonio.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
b) Revisión da cartografía topográfica, edafolóxica e xeolóxica, a partir da cal se pretende localizar as áreas que presentan un potencial para a localización dos distintos tipos de asentamentos / restos arqueolóxicos. Na análise de cartografía topográfica empregaráse como planimetría base, por un lado, as follas do M.T.N. e follas do mapa 1:10.000 editadas pola Consellería de Ordenación do Territorio da Xunta de Galicia correspondentes as antes citadas do 1:50.000. Así mesmo, tamén utilizaráse outra cartografía a escala 1:5.000, proporcionada pola empresa CATOURE. En canto os estudos da cartografía edafolóxica, utilizaremos os xa clásicos para este tipo de estudo, como son os pertencentes as obras: Solos naturais da provincia de Ourense, e Capacidade productiva dos solos de Galicia a escalas 1:250.000 y 1:200.000 respectivamente. Para finalizar e referíndose o estudo da estructura zonal e da xeoloxía, revísarase o Mapa petrográfico estructural de Galicia, escala 1:500.000 do I.G.M.E. e o Mapa xeolóxico de Macizo Hespérico, escala 1:50.000. c) Revisión de fotografía aérea. Fai poucas décadas, procedeuse á consulta dos fotogramas aéreos do Instituto Xeográfico e Catastral pertencentes o voo realizado nos anos 1956-57 –a unha escala aproximada de 1:33.000- así como a fotografía que nos proporcionaba a revisión do Catastro de Rústica da Delegación de Facenda de Ourense –hoxe existen algúns concellos coas súas propias copias-. Estos últimos fotogramas, ó ter outra escala son útiles para obter croquis dos xacementos. Para noso estudo cóntase con fotografía aérea –a diferentes escalas- proporcionada pola empresa redactora do Plan Xeral. d) Revisión de toponimia / microtoponimia: consulta da documentación do Real de Legos do Catastro de Ensenada pertencente á xurisdicción que
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
estudamos, así como os datos procedentes do Amillaramiento da Propiedade Rústica do Concello de Vilariño de Conso. Estos datos tamén se poden contrastar cós ofrecidos na cartografía e sobre todo, os que nos poden proporcionar a consulta con os do Catastro Topográfico Parcelario ou de Rústica da Delagación de Facenda de Ourense.
e) Revisión e vaciado das Fichas de Inventario de Patrimonio: este será un dos principais referentes de inicio dos traballos, posto que a intervención está encamiñada primordialmente á delimitación dos elementos arqueolóxicos xa catalogados, polo que fai necesario o acopio de tódolos seus datos, para proceder á contrastación dos mesmos coa realidade presente na actualidade. f) Elaboración das estratexias de campo: Unha vez reunidos tanto os referentes históricos como xeográficos presentes na área de intervención e, por conseguinte, con boa parte do material de traballo necesario para dar comezo á segunda fase, é necesario confeccionar e deseñar unha líña de actuación a seguir, a cal quedará plasmada nas Fichas de Traballo de Campo específicas.
FASE 2ª
O traballo de campo está basado na prospección directa da superficie do terreo cun dobre obxectivo: por un lado a comprobación in situ da información obtida no transcurso da fase anterior, e polo outro a captación de novos xacementos que soamente aparezan dunha maneira clara e evidente, como así facíamos referencia no apartado de obxectivos.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
Estos traballos se complementarán coa realización de croquis para elabora- la delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos e da súa correspondente fotografía.
Aqueles xacementos arqueolóxicos novos (sen catalogar) que aparezan, o seu proceso de rexistro se realizarán mediante Fichas de Inventario de xacementos arqueolóxicos, para o cal empregaremos as fichas normativas da Dirección Xeral de Patrimonio.
Esta intervención proponse en base os seguintes procedementos:
- Delimitación de xacementos: a técnica de campo consistirá na descripción do elemento en cuestión, non só tendo en conta os aspectos patrimoniais (definición, adscripción, estruturas, dimensións, etc.) senón fixándonos tamén nas características do emprazamento e do seu entorno paisaxístico inmediato. Igualmente, faráse un primeiro croquis na cartografía da súa extensión total, así como o rexistro topográfico de todos aqueles aspectos considerados de interese. Todo elo quedará recollido nas Fichas de Traballo, xa mencionadas.
- Comprobación de topónimos e referencias: tanto para os xa recollidos nas correspondentes Fichas de Inventario, como para os novos que poidan evidenciarse ó longo do traballo, a táctica a seguir será semellante: búsqueda de elementos definitorios (estruturas, cultura material, emprazamento, etc.) que permitan o correcto esclarecemento das dúbidas que poidan ter. En todos aqueles casos que sexa posible, serán empregadas as Fichas de Traballo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
- Recollida e rexistro dos restos de cultura material: aínda que a intervención prioritaria a desenrolar será unha prospección de tipo extensivo, a búsqueda deste tipo de elementos será efectuada sobre todo nos puntos que ofrezan dúbidas, ben sexa en canto a súa adscripción ou ben no caso de comprobación de topónimos ou referencias. O proceso comprende dúas modalidades de actuación xa que o rexistro de materiais que poidan aparecer levarase a cabo sempre e en todas as circunstancias, mentras que a recollida só se efectuará en aqueles casos no que as singulares características dos elementos localizados así o recomenden. Tal actuación será posta en práctica, polo tanto, no momento no que se considere que os materiais poidan proporciona-la información complementaria sobre un xacemento (cronoloxías, caracterización tipolóxica, indicativos de actividades artesanais ou comerciais, etc.). A táctica de recollida conleva igualmente o cumplimento da correspondente Ficha de Traballo. FASE 3ª
Traballo de gabinete.- Esta fase supón a última de todo o proceso e implica os seguintes obxectivos:
1) Redacción dun INFORME VALORATIVO no cal se presentará unha vez rematada a actuación arqueolóxica, sendo o seu plazo de non máis de dez días. Neste Informe Valorativo se realizará un avance dos resultados obtidos incluíndo a descripción dos traballos e a documentación gráfica relativa á delimitación cartográfica.
2) Elaboraránse Fichas de catalogación dos xacementos
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
3) Creación dunha cartografía coa delimitación da área ocupada polos xacementos, así como, a proposta do área exterior ou entorno que deba ser sometida a protección, a escala 1:5.000 segundo a disponibilidade.
4) No concerniente no establecido no art. 11 do Decreto 199/97, que regula a actividade arqueolóxica en Galicia, faráse unha MEMORIA TÉCNICA dos traballos nos que se incluirá para cada xacemento a xustificación arqueolóxica da delimitación
3.-LISTADO DE XACEMENTOS ARQUEOLÓXICOS
NOME Nº CÓDIGO XACEMENTO PROTECC. Torre do Castelo A01 GA32092001 Castro GII(1-2) A Torre/T. das Hortas A02 GA32092002 Castro/Medieval GII(1-2) A Mourinalla A03 GA32092003 Castro GII(1-2) Chairiña do Castro A04 GA32092004 Indeterminado GIII A Mourela/Gatón A05 GA32092005 Indet./medieval GII(1-2) A Croa/A Coroa A06 GA32092006 Castro GII(1-2) Castelo de Cerveira A07 GA32029001 Ferro/Medieval GII(1-2)
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
FICHAS DE XACEMENTOS
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092001 A.001 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción
TORRE DO CASTELO UTM: X: 650.739 Y: 4.672009 Cultural: Idade do Ferro/ Altitude: 866 m.s.n.m. romano Tipolóxica: Asentamento. Localización Usos permitidos Clasificación do solo Ver grado de protección -Lugar: San Cristobo -Parroquia: San Cristobo Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso E 1/5000: 228-81 -Provincia: Ourense Privada.
Descripción do xacemento Descripción do entorno
Situado na orientación sur do núcleo de San Cristobo, este castro está emprazado Núcleo de población, cultivos, pastos, sobre un espolón orientado hacia o río Bao, ben visible á dereita da estrada Conso-San castiñeiros, fentos. Cristobo. Trátase dun castro de forma ovalada con muralla bastante afectada polos camiños que o atravesan. Hai testemuñas de expolio. O acceso pódese realizar dende o lugar de San Cristobo ou dende a estrada Conso- San Cristovo (á dereita)
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092001 A.001 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción
TORRE DO CASTELO UTM: X: 650.739 Y: 4.672009 Cultural: Idade do Ferro/ Altitude: 866 m.s.n.m. romano Tipolóxica: Asentamento.
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092002 A.002 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: Idade do Ferro / A TORRE/TORRE DAS UTM: X:643.530 Y: 4.679.890 romano/medieval Altitude: 1090 m.s.n.m. Tipolóxica: Asentamento HORTAS Localización Usos permitidos Clasificación do solo Ver Grados de Protección. -Lugar: Pradoalvar. -Parroquia: San Andrés de Pradoalvar. Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso. E 1/10.000:14 ; E 1/50.000: 265; E1/5000: -Provincia: Ourense Privada
Descripción del yacimiento Descripción del entorno
Dende a estrada Edrada-Pradoalvar, á esquerda da pista a un quilómetro de Monte baixo e carballos. Pradoalvar, atópase este xacemento sinalado como O Castro. Trátase dun xacemento emprazado nun espolón; situado á esquerda da pista; formado polos ríos que o rodean en tres das súas orientacións. Na parte central do asentamento hai una estrutura cuadrangular de pizarra, rodeada por outras estruturas que parecen forman unha construcción aínda maior. Por referencias de vecinos se dí que a torre estaba relacionada có Castelo de Cerveira, así como, hai referencias de mouros.
Observaciones
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092002 A.002 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: Idade do Ferro / A TORRE/TORRE DAS UTM: X:643.530 Y: 4.679.890 romano/medieval Altitude: 1090 m.s.n.m. Tipolóxica: Asentamento HORTAS
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092003 A.003 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: Idade do Ferro A MOURINALLA UTM: X: 648.134 Y:4.666.608 Tipolóxica: Asentamento Altitude: 820 m.s.n.m.
Localización Usos permitidos Clasificación do solo Ver Grados de Protección -Lugar: Entrecinsa/Sabuguido. -Parroquia: Santa María de Sabuguido Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso E 1/5000: 265-28 -Provincia: Ourense Privada
Descripción do xacemento Descripción do entorno
Situado nunha ladeira , preto do lugar de Entrecinsa, na parte baixa do xacemento do Prado, xestas, Castiñeiros castro de A Croa, A Mourinalla se atopa en bo estado de conservación. Trátase dun recinto circular rodeado por unha muralla, ben identificable nalgunhas das súas orientacións. Pódese percibir, na orientación norte, un foxo que debeu rodear perimetralmente todo o xacemento. A muralla é de uns 2 metros de alto con 3-4 metros de ancho.
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092003 A.003 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: Idade do Ferro A MOURINALLA UTM: X: 648.134 Y:4.666.608 Tipolóxica: Asentamento Altitude: 820 m.s.n.m.
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092004 A.004 G. III
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: CHAIRIÑA DO CASTRO UTM: X: 648.320 Y: 4.667.200 Indeterminado/medieval Altitude: 870 m.s.n.m. Tipolóxica: Indeterminado.
Localización Usos permitidos Clasificación do solo
-Lugar: Sabuguido. -Parroquia: Santa Maria de Sabuguido Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso E 1/10.000: 1-3; E 1/50.000: 187 -Provincia: Ourense Privada
Descripción do xacemento Descripción do entorno Nun rechán situado a media ladeira por encima do lugar de Sabuguido atópase este xacemento. A pesar do topónimo, non puidemos localizar ningún tipo de estrutura que Plantación de castiñeiros nos indique a existencia de un asentamento castrexo, aínda que as intensas labores forestais e agrícolas do lugar puideron arrasar o xacemento. Ricardo Viñas Cue, autor da ficha do xacemento, menciona a existencia de abundantes restos cerámicos de posible adscripción medieval.
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092004 A.004 G. III
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: CHAIRIÑA DO CASTRO UTM: X: 648.320 Y: 4.667.200 Indeterminado/medieval Altitude: 870 m.s.n.m. Tipolóxica: Indeterminado.
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092005 A.005 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: A MOURELA/GATÓN. UTM: X: 647.986 Y: 4.666.349 Indeterminado/Medieval Altitude: 857 m.s.n.m. Tipolóxica: Indeterminado
Localización Usos permitidos Clasificación del suelo Ver Grados de Protección. -Lugar: Entrecinsa -Parroquia: Santa María de Sabuguido Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso E 1/5000: 265-28 Privada -Provincia: Ourense
Descripción do xacemento Descripción do entorno Nunha elevación ;na que se sitúa un vértice xeodésico; con forma de espolón situado Rochedo con vexetación queimada. por encima do lugar de Entrecinsa se atopa este xacemento. Segundo o autor da ficha Castiñeiros e fentos. e da bibliografía apareceu abundante material cerámico homoxéneo. Na prospección non rexistramos ningún material cerámico, así como, non se aprecian restos de estruturas. O emprazamento do xacemento é estratéxicamente idóneo, xa que hai un amplo dominio visual do entorno.
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092005 A.005 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: A MOURELA/GATÓN. UTM: X: 647.986 Y: 4.666.349 Indeterminado/Medieval Altitude: 857 m.s.n.m. Tipolóxica: Indeterminado
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092006 A.006 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: Idade do Ferro A CROA/A COROA UTM: X: 647.966 Y: 4.667.031 Tipolóxica: Asentamento Altitud: 961 m.s.n.m.
Localización Usos permitidos Clasificación do solo Ver Grados de Protección -Lugar: Sabuguido -Parroquia: Santa María de Sabuguido Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso E 1/5000:265-28 -Provincia: Ourense Privada
Descripción do xacemento Descripción do entorno Castro de espolón (etá sinalizado) que goza dun amplo dominio visual do entorno. A estrada que trascurre pola súa orientación norte puido alterar algunas das súas Monte baixo, afloramentos graníticos defensas. Trátase dun asentamento cun gran parapeto ou muralla situada na orientación norte cun gran derrumbe de elementos de granito. Posúe tamén un foxo na mesma orientación. Por outra parte, na zona norte, antes de acceder ao recinto hai unhas posibles pedras fincadas coñecidas como Cemiterio dos Mouros.
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32092006 A.006 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción Cultural: Idade do Ferro A CROA/A COROA UTM: X: 647.966 Y: 4.667.031 Tipolóxica: Asentamento Altitud: 961 m.s.n.m.
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32029001 A.007 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción
CASTELO DE CERVEIRA UTM: X: 584.340 Y: 4.704.660 Cultural: Idade do Altitude: 585 m.s.n.m. Ferro/Medieval Tipolóxica: Asentamento fortificado Localización Usos permitidos Clasificación do solo Ver Grados de Protección -Lugar: Pradoalbar/Forcados -Parroquia: San Andrés de Pradoalbar Nº de plano Propiedade -Concello: Vilariño de Conso/Chandrexa E 1/10.000: 1-3; E 1/50.000: 187 de Queixa -Provincia: Ourense
Descripción do xacemento Descripción do entorno Situado no límite entre os concellos de Chandrexa de Queixa e Vilariño de Conso, para Monte baixo. chegar ata este xacemento debemos coller un camiño que sáe dende Pradoalbar hacia o norte (está indicado como ruta de sendeirismo) e vai paralelo ó río Conso. O acceso ó recinto non é doado. Nun rechán situado na parte alta do monte se identifica unha estrutura circular que rodea nas orientacións norte, sur e oeste a parte máis alta do monte. Esta construcción a identificamos como nunha posible muralla, a cal parece ter ata dúas entradas. A esta construcción se lle adosan unha serie de estruturas rectangulares. Todas as construccións están feitas con lousa da zona e presentan importantes derrumbes.
Observacións Non se rexistrou material cerámico na uperficie
Bibliografía
RODRÍGUEZ CRUZ, J.: “Vilariño de Conso: Breve percorrido histórico a traveso dos seus castros”. Revista A Nosa Bisbarra pp 30-55. Ano 2006. Viana do Bolo.
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.
CÓDIGO DO XACEMENTO Nº DE CATÁLOGO GRADO DE PROTECCIÓN GA 32029001 A.007 G. II (1-2)
Denominación Coordenadas e altitude Adscripción
CASTELO DE CERVEIRA UTM: X: 584.340 Y: 4.704.660 Cultural: Idade do Altitude: 585 m.s.n.m. Ferro/Medieval Tipolóxica: Asentamento fortificado
Escala: 1/5000
MEMORIA DE PROSPECCIÓN ARQUEOLÓXICA:
“Prospección arqueolóxica de delimitación planimétrica dos xacementos arqueolóxicos
Vilariño de Conso (Ourense)”.