Fuad Novruzov. Turizm Sektörünün Ekonomideki Yeri: Azerbaycan Örneği
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
AZERBAYCAN DEVLET İKTİSAT ÜNİVERSİTESİ TÜRK DÜNYASI İŞLETME FAKÜLTESİ TURİZM VE OTELCİLİK BÖLÜMÜ LİSANS BİTİRME TEZİ Turizm sektörünün ekonomideki yeri: Azerbaycan örneği Hazırlayan Fuad Novruzov 1417.03.006 BAKÜ 2018 AZERBAYCAN DEVLET İKTİSAT ÜNİVERSİTESİ TÜRK DÜNYASI İŞLETME FAKÜLTESİ TURİZM VE OTELCİLİK BÖLÜMÜ LİSANS TEZİ TURİZM SEKTÖRÜNÜN EKONOMİDEKİ YERİ: AZERBAYCAN ÖRNEĞİ Hazırlayan Fuad NOVRUZOV 1417.03006 Danışman Öğr. Gör. Gülnar MİRZEYEVA BAKÜ 2018 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ __________________________________________________________ Kafedra “İqtisadiyyat və İşlətmə” TƏSDİQ EDİRƏM “___” _________ 2018 BURAXILIŞ İŞİ ÜZRƏ VERİLMİŞ TAPŞIRIQ “Türk Dünyası İşlətmə” fakültəsinin Turizm və Otelçilik (Turizm ve Otelcilik) ixtisası üzrə təhsil alan tələbəsi Fuad Novruzov Veli (adı, soyadı, atasının adı) Diplom işinin rəhbəri m. Gülnar Mirzəyeva İsmayıl (adı, soyadı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi) i 1. İşin mövzusu Turizmin Ekonomideki Yeri: Azerbaycan Örneği Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti tərəfindən təsdiqlənsin “____” __________________ 2018 il No 2. Tələbənin sona yetirdiyi işin kafedraya təhvil müddəti: 8 ay 3. İşin məzmunu və həcmi (izahı, hesabı və eksperimental hissəsi, yeni təhlilə ehtiyacı olan müəssisələr) Özet, Giriş, Birinci bölüm, İkinci bölüm, Üçüncü bölüm, Sonuç, Kaynakça 4. Buraxılış işi üçün lazımi materiallar HÜSEYNOV, İ. EFENDİYEVA, N. (2007), Turizmin Esasları. Azerbaycan Resğublikası Tehsil Nazirliyi Azerbaycan Devlet Medeniyyet ve İncesenet Universitesi. Derslik. Bakı. EGELİ, H. A. (2003), Kalkınma Ekonomisi. İlkem Ofset, İzmir AHUNDOV, Ş. AHUNDOV, M. (2001) Bazar İktisadiyyatın Esasları. Ebilov, Zeynalov ve oğulları, Bakü FERMANI, Maviş, SUAVI, Alipashaoglu, NAZMI Kozak, (2002), Genel Turizm AHUNDOV. F, ALİYEV, F. T, AGARUNOV. M. (1995) "World War- II and Azerbaijan: 50th Anniversay of the Allied Victory". Azerbaijan International Magazine ii KOZAK, Nazmi, (2000), Genel Turizm, Turhan Kitabevi, 4. Baskı, Ankara, SEFEROV, Rehman (2000), Azerbaycan’ın Turizm Potansiyeli Ve Turizm Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi 5. Qrafik materiallarının siyahısı dəqiq göstəricilərlə (vacib cədvəl, çertyojlar, yaxud qrafiklər, nümunələr və s.) 6. Buraxılış işi üzrə məsləhətçinin soyadı, adı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi (diplom işinin ona aid olan hissəsini göstərməklə) 7. Buraxılış işinin təqdimi üzrə təqvim planı: __________________________________________________________ Sıra No İşin hissələrinin adı Qurtarma faizi İşin yerinə yetirilməsi (yerinə yetirilmə) müddəti ________________________ plan faktiki üzrə 1. Bölüm (Ekim 2017 – Ocak 2018) 2. Bölüm (Şubat 2018 – Mart 2018) 3. Bölüm (Nisan – Mayıs 2018) iii Buraxılış işinin rəhbəri _____________________________________ imza Məsləhətçi _______________________________________________ imza Tapşırığı imza üçün qəbul etdim _____________________________ (tələbənin imzası) Tapşırığın qaytarılması tarixi “____” _______________ 2018-ci il Qeyd 1. Buraxılış işi üzrə verilmiş tapşırıq 2 nüsxədən ibarətdir. Nüsxənin biri tələbəyə verilir, ikincisi kafedrada qalır. 2. Hazırlanmış buraxılış işini tapşırıqla birlikdə tələbə DAK təqdim edir. iv BURAXILIŞ İŞİNİN PLANI TUTANAK ÖZET İÇİNDEKİLER TABLOLAR LİSTESİ BİRİNCİ BÖLÜM TURİZM VE EKONOMİK ETKİLERİ 1.1. TURİZM KAVRAMI 1.2. TURİZM ÇEŞİTLERİ 1.3. TURİZMİN EKONOMİK ETKİLERİ İKİNCİ BÖLÜM DÜNYA EKONOMİSİNDE TURİZM 2.1. DÜNYADA TURİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ 2.2. DÜNYADA TURİZMİN MEVCUT DURUMU 2.3. TURİZMİN GELECEK POTANSİYELİ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AZERBAYCAN`DA TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ 3.1. AZERBAYCAN`DA TURİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE MEVCUT DURUMU 3.2. AZERBAYCAN`DA TURİZM ÇEŞİTLERİ 3.3. STRATEJİ YOL HARİTASI KAPSAMINDA TURİZMİN DEĞERLENDİRİLMESİ 3.4. TURİZMİN AZERBAYCAN EKONOMİSİNDEKİ YERİ SONUÇ KAYNAKÇA v ÖZET Turizm hareketleri ikinci dünya savaşından sonraki yıllarda çok hızlı bir biçimde gelişmiştir. Bunun başlıca sebebi savaşın bitmesi ve dünya ekonomisinde canlanma yaşanması ile birlikte insanların boş zamanlarının ve ekonomik refahında artışın yaşanmasıdır. Son yıllarda, küresel finansal kriz boyunca turizm sektöründe istikrarlı bir artış yaşanmıştır ve yıllık ortalama% 4-6'lık bir küresel büyüme oranı vardır. 2014 yılında genel iç ürünün% 10, dünya tüketim harcamalarının% 11 'i, her 11 iş yerinden biri, yatırımların% 12'si, dünya ihracatının% 6'sı (1,4 trln. ABD doları), vergi gelirlerinin% 10.7'si turizm sektörü oluşturmaktadır. Petrol dışı sektörün, özellikle de turizm sektörünün hızlı ve çok yönlü gelişimi, ekonominin Azerbaycan'da da rekabetçi ve sürdürülebilir bir kalkınma potansiyeli ile şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Turizm sektörünün ülke ekonomisi üzerindeki çarpımsal etkisi, istihdam, yaşam standartları, ödemeler dengesinin olumlu dinamiklerine ulaşılması gibi makroekonomik göstergeler ile birlikte, bu sektörle doğrudan ilişkili olan hizmet, tarım, ulaştırma ve haberleşmenin gelişimini olumlu yönde etkilemektedir. Aynı zamanda, turizmin gelişimi, kültür, spor, sağlık ve diğer sosyal alanların gelirlerini arttırmak için muazzam fırsatlar yaratmaktadır. Bu açıdan turizm, herhangi bir ülkedeki sosyo- ekonomik, yasama, güvenlik ve diğer alanlardaki devlet politikasının, gelişim düzeyine bağlı olarak bir gösterge haline gelmiştir. Anahtar Kelimeler: turizmin ekonomideki yeri, turizmin ekonomik etkileri, dünya turizmi, Azerbaycan turizmi vi İÇİNDEKİLER TUTANAK................................................................................................i ÖZET........................................................................................................vi İÇİNDEKİLER......................................................................................viii KISALTMALAR VE SİMGELER ………………………………...…..x TABLOLAR LİSTESİ.............................................................................xi GİRİŞ........................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM TURİZM VE EKONOMİK ETKİLERİ 1.1.TURİZMİN TANIMI..........................................................................2 1.2. TURİZM ÇEŞİTLERİ........................................................................3 1.3. TURİZMİN EKONOMİK ETKİLERİ...............................................7 1.3.1. Turizmin Olumlu Ekonomik Etkileri....................................8 1.3.1.1.Gelir Yaratıcı Etkisi............................................................8 1.3.1.2.Bölgelerarası Etkisi.............................................................9 1.3.1.3. İstihdam Yaratıcı Etkisi....................................................10 1.3.1.4.Ödemeler Dengesine Etkisi...............................................11 1.3.1.5.Diğer Sektörler Üzerindeki Etkisi.....................................12 1.3.2.Turizmin Olumsuz Ekonomik Etkileri.................................13 1.3.2.1.Enflasyon Etkisi................................................................13 1.3.2.2. Mevsimsellik Etkisi..........................................................14 1.3.2.3. İthalat Etkisi.....................................................................15 vii 1.3.2.4. Fırsat Maliyeti Etkisi........................................................16 İKİNCİ BÖLÜM DÜNYA EKONOMİSİNDE TURİZM 2.1. DÜNYADA TURİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ..........................17 2.2. DÜNYADA TURİZMİN MEVCUT DURUMU............................24 2.3. TURİZMİN GELECEK POTANSİYELİ........................................28 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AZERBAYCAN`DA TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ 3.1. AZERBAYCAN`DA TURİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE MEVCUT DURUMU......................................................................31 3.2. AZERBAYCAN`DA TURİZM ÇEŞİTLERİ..................................39 3.3. STRATEJİ YOL HARİTASI KAPSAMINDA TURİZM`İN DEĞERLENDİRİLMESİ.................................................................50 3.4. TURİZMİN AZERBAYCAN EKONOMİSİNDEKİ YERİ…........59 SONUÇ...................................................................................................69 KAYNAKÇA..........................................................................................72 viii KISATMALAR LİSTESİ AB : Avrupa Birliği ABD: Amerka Birleşik Devletleri S: Sayfa SSCB: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği AİEST: Uluslararası Bilimsel Turizm Uzmanlar Birliği UNWTO: Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü DTO : Dünya Turizm Örgütü ix TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: 2020’de En Çok Turist Çekecek İlk 10 Ülke ………………...29 Tablo 2: 2020’de yurtdışına en çok turist gönderecek ilk 10 ülke ……….30 Tablo 3: Turizm amacıyla ülkeye gelen yabancı vatandaşların sayısı…39 Tablo 4. Sağlık Turizmin Payı…………………………………………43 Tablo 5:Otel sayısı, otel tipi işletmeler ……………………………………………….64 Tablo 6 :Otel ve otel tipli işletmelerinden elde edilen gelir ………...…64 Tablo 7: Ülkeye gelen yabancılar ve vatandaşlığı olmayan kişilerin ve yabancı ülkelere giden Azerbaycan vatandaşlarının ziyaretlerin amaçları üzere dağılımı…………………………………………………………65 Tablo 8 : Ulaştırma türlerine göre hizmet gösterilmiş turistlerin Azerbaycan ve yabancı vatandaşlar üzere sayı………………………...67 x GİRİŞ Turizmin ekonomik kalkınmak açısından önemi danılmazdır. Ülkeler açısından turizmin geliştirilmesi yaşam kalitesinin yükseltilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu tez Azerbaycanda turizmin ekonomik yerinin saptanmasını amaçlamaktadır. Birinci bölümde turizm ve ekonomik etkilerinden söz edilmiştir. Geniş araştırma yapılmış ve önemli kaynaklar kullanılmıştır. Turizmin ekonomi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri ayrı başlıklar altında incelenmiştir.