Domein Paul Van Nevel Zondag 18.12.11 Concertgebouw
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
donderdag 15.12.11 — Domein Paul Van Nevel zondag 18.12.11 Concertgebouw donderdag vrijdag zaterdag zondag 15.12.2011 16.12.2011 17.12.2011 18.12.2011 19.15 Inleiding door 19.15 Inleiding door 20.00 Het moeizame 12.30 Brunchen met Sofie Taes Sofie Taes huwelijk tussen Paul Van Nevel tekst en muziek / 20.00 Requiem – 20.00 Et Lux / Huelgas Lezing door Paul 14.15 Inleiding door Richafort / Ensemble Van Nevel Sofie Taes Huelgas & Minguet Ensemble Quartett 15.00 El Embrujo del Cigarro / Huelgas Ensemble DOMEIN PAUL VAN NEVEL Huelgas Ensemble 40 jaar gastronomie voor de ziel: Paul Van Nevel over het jarige Huelgas Ensemble De componist Georg Philipp Telemann zei: U heeft zich van bij het begin toegelegd heb ik me altijd proberen los te maken, zodat beginnen! Ik heb het geluk gehad om te ‘Singen ist das Fundament zur Music in allen op die periode waarin de Lage Landen het ik aan elke componist zijn eigen identiteit kon starten in een veld waar nog niets was. Je Dingen’. Met het Huelgas Ensemble hebt muzikale gezicht van Europa bepaalden – geven. Dat is overigens niet zo moeilijk als je had toen wel Safford Cape, David Munro ... ook u van bij het begin voluit de kaart van onze ‘Gouden Eeuw’. Wat trekt u zo aan in wat dieper ingaat op de composities: zo pakt maar verder? Een avontuurlijke tijd was dat, de vocale muziek getrokken. U bent het dus dit repertoire? Gombert bepaalde cadensen (harmonische waarin men nog nieuwe instrumenten en eens met de meester uit Magdeburg? Het heeft te maken met een fanatiek gevoel formules bij onder meer de slotpassages, red.) klankkleuren ontdekte – enorm fascinerend! Paul Van Nevel: Heel zeker. Kijk, de oorsprong van melancholie dat in die muziek zit. Voeg helemaal anders aan dan Manchicourt. Dat – zij het zonder echte bekommernis om een van onze westerse muziek – zowel op het daarbij nog de combinatie van drie, vier, zijn vaak kleine, avontuurlijke probeersels, historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk. vlak van de uitvoeringspraktijk, als van de vijf, zes of meer stemmen: die geeft een waarmee een componist iets nieuws probeert Maar nu beginnen, dat betekent opboksen notatie en de vorm – heeft alles te maken ongelooflijk gevoel van rust, meditatie en te vertellen in een bekende taal. Net die zaken tegen grote namen en ensembles die al met vocaliteit. Na zes eeuwen lang te zijn diepgang die ik graag vergelijk met de maken ook de grootsheid van de componist decennia lang bezig zijn. Dat betekent ook de doordrongen van het gregoriaans, heeft nieuwe trend van slow food. Dat is eigenlijk uit. Er zijn daarnaast uiteraard ook heel wat vraag stellen: waarom iets hernemen dat niets de natuurlijke wens, de behoefte van de hetzelfde: zich bezinnen rond wat men tweederangscomponisten, die misschien wel nieuws meer brengt? Voor jonge ensembles mens om daar iets meer mee te doen zich precies in zich opneemt en de emoties die goed contrapunt schrijven maar mij niets is het aartsmoeilijk om een eigen gezicht en dan ook gemanifesteerd op dat terrein. dat teweegbrengt. Dat zit in die polyfonie persoonlijks zeggen. En wat me steeds opvalt: bestaansreden te verwerven. Dan heb ik het Daarom zijn niet enkel de eerste vormen van van de Franco-Flamands ingebakken. Wat de componisten die het moeilijkst zijn, en die veel gemakkelijker gehad ... organum (compositiewijze uit de vroegste me verder boeit is hoe alles samenhangt: het blijkbaar ook een moeilijk karakter hebben eeuwen van de polyfonie, red.) – conductus, landschap waarin die componisten hebben gehad – zoals Brumel – die hebben steeds wat Hebt u in de 40 jaar die achter u liggen dan motet – maar ook alle latere types, vocaal geleefd en gewerkt, hun kinderervaringen, te vertellen! nooit zin gehad om een tweede ensemble te geconcipieerd. In de moderne tijd was het jeugdopleiding en vorming als volwassen stichten, bijvoorbeeld om andere repertoires gebruik van instrumenten aanvankelijk dan musici, en de manier waarop ze zich over heel Uw boek rond polyfonist Nicolas Gombert te verkennen? ook een gemakkelijkheidsoplossing om Europa verspreid hebben. Dat fascineert me kreeg de titel Nicolas Gombert en het Dat idee is er inderdaad ooit geweest, nog niet vocaal te moeten musiceren. Een zeer steeds meer. avontuur van de Vlaamse polyfonie (1992) niet zolang geleden zelfs: ik wilde met een zwak schaamlapje, vind ik. Want hoe je Wat ik ook belangrijk vind: als ik muziek van mee; is het dat voor u nog steeds: een nieuw ensemble beginnen waarmee ik naar het ook draait of keert: wat slagwerk, wat Pipelare uitvoer, of Gombert, of Perotinus, avontuur? Of zijn die emoties getemperd na hartenlust zou kunnen experimenteren. Maar instrumenten die kleuren, en het publiek zal dan moeten die uitvoeringen verschillen van al die jaren? daar heb ik uiteindelijk toch vanaf gezien: ten zelfs minder evidente muziek veel sneller elkaar, omdat we uiteindelijk toch steeds te Neen, helemaal niet, integendeel! Door eerste omdat ik in deze moeilijke tijden mezelf slikken – het hoeft dan immers minder na te maken hebben met historische individuen. Het ervaring wordt je begripsdomein enkel concurrentie zou aandoen. En ten tweede denken omdat er geen tekstueel aspect aan te is niet omdat in de 16e eeuw componisten nog groter. Ik heb nu dan ook veel meer te omdat ik met het Huelgas Ensemble eigenlijk pas komt ... eenzelfde streven naar tekstbeleving deelden, verwerken in de partituur dan 20 jaar geleden. alle mogelijkheden heb om nieuwe dingen te Daarmee wil ik niet gezegd hebben dat dat ze daarom op dezelfde manier hebben En het blijft een avontuur. Umberto Eco zegt: doen. En dus plan ik nu projecten waarvoor instrumenten uit den boze zijn voor de geschreven of gedacht. Op dat punt heb ik ‘De wijsheid begint met nieuwsgierigheid.’ Ik de noemer ‘Huelgas Ensemble’ behouden zal uitvoering van oude muziek – helemaal niet. Ik mij altijd afgezet tegen het hokjesdenken wil allerminst beweren dat ik wijs ben, maar ik blijven, maar waarbij ik wellicht wel soms een gebruik ze zelf ook, maar dan enkel wanneer van de muziekwetenschappers – vooral ben wel nieuwsgierig! En zelfs al zingen we 20 heel andere bezetting of repetitiemethode zal het vanuit de muziek zelf, vanuit een bepaalde de generatie waarmee ik ben opgegroeid. keer datzelfde motet van Manchicourt – het gebruiken. vorm of historische evolutie duidelijk is dat Anderzijds begrijp ik hen ook wel: als men een zal me steeds blijven verbazen, telkens op een voor dat specifieke repertoire instrumenten muziekgeschiedenis wil schrijven moet men andere manier. Betekent dit dat we in de toekomst meer gebruikt werden. Maar ik zal nooit in een nu eenmaal opdelen in schuifjes, periodes, dan ooit de rebel Paul Van Nevel te zien essentieel vocale traditie – zoals die van de generaties ... Het nadeel daarvan is dat, Uit uw enthousiaste discours leid ik af dat zullen krijgen? 16e-eeuwse Frans-Vlaamse componisten of wanneer men alle sokken in eenzelfde schuifje u – moest u vandaag opnieuw beginnen – Kijk, ik besef dat de hele wereld meent dat Franco-Flamands – d’office instrumenten steekt, men zou kunnen denken dat al die weer voor de oude muziek zou kiezen? ik rebels ben – maar dat vind ik zelf helemaal inzetten. sokken dezelfde kleur hebben – en dat is Moeilijke vraag ... Ik zou vandaag eigenlijk niet! Ik begrijp wel waarom men dat denkt, jammer genoeg ook gebeurd. Precies daarvan nooit meer met een nieuw ensemble maar als ik buiten de lijntjes kleur of een resultaat op de planken zet dat onverwacht 14e tot ver in de 19e eeuw. Voorts zijn er nog of ‘anders’ is, doe ik dat niet omdát ik enkele componisten waar ik absoluut iets rebels wil zijn of het per se anders wil doen. mee wil doen, onder meer de schromelijk Integendeel: dit is steevast het gevolg van onderschatte Philippe Caron -– een tijdgenoot een zeer consequente aanpak. Ik werk ergens van Du Fay. naartoe en we zien dan wel wat het resultaat Ik wil ook experimenteren – onder andere met is. Neem nu muziek uit de eerste helft van tekstplaatsing – en testen hoe een polyfone de 16e eeuw: daarbij streef ik naar een zo tekstweergave zou werken. Ik wil dit eens consequent mogelijke behandeling van de uitproberen, het publiek confronteren, maar ficta (het gebruik van halve tonen, red.), dan zonder te beweren dat het altijd zo is zonder in te grijpen wanneer het verticale geweest – hoewel dit stadium van uitvoeren (harmonische, red.) beeld ‘niet klopt’. Dat of repeteren historisch zeker bestaan moet beeld hadden die zangers toen immers ook hebben. Dat moment van de 16e-eeuwse niet: zij dachten en musiceerden lineair. Dus uitvoeringspraktijk wil ik graag eens waarom zou ik iets anders doen? Als dat dan ‘fotograferen’. rebels is, dan is dat maar zo. Ik ga mijn werkwijze niet veranderen: als Van het ensemble terug naar zijn boegbeeld alles moet klinken zoals men het verwacht, Paul van Nevel. Op zoek naar de man achter komt men uit bij een vlakke esthetiek – iets de musicus, wilde ik u vragen één componist Huelgas Ensemble waar Engelse ensembles zich wel eens aan te noemen waarmee u zich zou willen bezondigen. Aan die manier van muziek vereenzelvigen ... maken doe ik niet mee. Dat het resultaat dan Dan kies ik voor Antoine Brumel: hij is een af en toe ‘eigenaardig’ klinkt – so what? Ik wil wees in zijn omgeving geweest, werd nergens eigenlijk niet langer – en daarmee sluit ik me geaccepteerd. Een wees ook in zijn manier van volledig aan bij mijn vriend Roberto Festa – componeren: zijn muziek is zeer repetitief, zeer met mensen discussiëren die hierover nog niet eigenzinnig, zeer consequent polyfoon – daar de helft hebben gelezen van wat ik achter de kan ik me uitstekend in vinden. Een tweede kiezen heb. En dat klinkt zeer arrogant – maar persoon is natuurlijk Bach – maar dat is eigenlijk zo is het ook echt.