DOCSLIB.ORG

Dyfodol Y Ddarpariaeth O Doiledau Cyhoeddus Ar Ynys Môn

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Dyfodol Y Ddarpariaeth O Doiledau Cyhoeddus Ar Ynys Môn SGRIWTINI DYFODOL Y DDARPARIAETH O DOILEDAU CYHOEDDUS AR YNYS MÔN ADRODDIAD DRAFFT Gan Y Pwyllgor Sgriwtini Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol RHAGFYR 2011 CYNNWYS Rhagair gan y Cadeirydd Tud. 2 Crynodeb Gweithredol Tud. 3 Cyflwyniad Tud. 4 Panel Adolygiad Sgriwtini Tud 11 Gwariant Cyfredol Arolwg o’r Toiledau Cyhoeddus Cynllun Grant Toiledau Cyhoeddus Meini Prawf Sgorio Rhestr Fer Opsiynau sydd ar gael Contract Glanhau Ymgynghoriad Methodoleg a Chanfyddiadau Tud. 12 Casgliadau Cryno Tud. 24 Argymhellion Tud. 27 1 Rhagair gan Gadeirydd y Pwyllgor Sgriwtini - Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol (Mai 2011 – Mai 2012) Cadeirydd y Panel Adolygiad Sgriwtini (Cyng. Keith Evans) Mae’r ddarpariaeth o doiledau cyhoeddus yn un o’r swyddogaethau trefol hynaf sy’n dal i fodoli heddiw, fodd bynnag, rhaid i ni gofio nad oes dyletswydd statudol ar yr awdurdod lleol i ddarparu’r gwasanaeth hwn. Mae Cyngor Sir Ynys Môn yn cynnal stoc fawr o doiledau cyhoeddus ar gost flynyddol sylweddol oddeutu £340,000. Yn anffodus, ar hyn o bryd rydym yn byw mewn cyfnod o gyni gyda rhagolygon ariannol llwm yn y dyfodol agos. Mae cynnal dyletswyddau anstatudol felly yn rhoi pwysau mawr ar yr awdurdod ac oherwydd bod angen gwneud arbedion flwyddyn ar ôl blwyddyn, nid yw’n syndod o gwbl y bu’n rhaid adolygu’r ddarpariaeth o doiledau cyhoeddus. Fel Cadeirydd y Pwyllgor Sgriwtini Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol rwyf wedi ymrwymo i sicrhau bod penderfyniadau cadarn yn cael eu gwneud gan gymryd i ystyriaeth yr holl ffactorau h.y. penderfyniadau strategol, rhwymedigaethau ariannol ac ati. Cyn i unrhyw benderfyniadau o bwys gael eu gwneud, yr wyf i, fel Cadeirydd y Pwyllgor, angen bod yn 100% siŵr bod yr holl opsiynau wedi eu harchwilio’n drwyadl. Fel cynrychiolydd y cyhoedd, rwyf yn awyddus i sicrhau bod y defnydd gorau’n cael ei wneud o unrhyw arian cyhoeddus. Nid Cyngor Sir Ynys Môn yw'r awdurdod lleol cyntaf i adolygu ei ddarpariaeth o gyfleusterau cyhoeddus ac rwy'n siŵr na fydd yr olaf; fodd bynnag fel ynys sy'n dibynnu'n drwm ar dwristiaeth mae’n hanfodol bod y penderfyniadau cywir yn cael eu gwneud am y rhesymau iawn. Yn wir, er mwyn i'r ddarpariaeth gael effaith ar dwristiaeth rhaid i safon y cyfleusterau sydd ar gael fod o lefel ddisgwyliedig benodol. Mae toiledau cyhoeddus sydd wedi'u cynllunio'n wael, eu cynnal yn wael, ac wedi eu lleoli yn wael yn creu ymdeimlad o esgeulustod, yn denu fandaliaeth, ymddygiad gwrthgymdeithasol ac anhrefn cymdeithasol. Mae'r materion hyn, os na ellir mynd i'r afael yn effeithiol â nhw, yn gallu creu cylch o ddirywiad, gan arwain at broblemau cymdeithasol mwy, ac amharu’n ddifrifol ar ansawdd bywyd pobl leol. Mae'r adroddiad hwn wedi'i baratoi gan y Pwyllgor Sgriwtini Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol ond na ellid bod wedi'i ysgrifennu heb gymorth swyddogion o Adain Rheoli Gwastraff yr awdurdod. Hoffwn estyn fy niolch iddynt am eu cymorth a'u hymroddiad wrth werthuso'r holl ddewisiadau posibl er mwyn sicrhau yr amherir cyn lleied â phosib ar bobl sy'n byw, yn gweithio ac yn ymweld ag Ynys Môn. 2 1. Crynodeb Gweithredol 1.1 Yn dilyn eitem ar raglen y Pwyllgor Amgylchedd a Gwasanaethau Technegol yn ymwneud â dyfodol y ddarpariaeth o doiledau cyhoeddus ar Ynys Môn yn eu cyfarfod ar 14 Mehefin, 2011, cytunodd y Pwyllgor i gynnull Panel Adolygiad Sgriwtini i gynnal ymchwiliad manwl i'r dewisiadau sydd ar gael i'r Awdurdod i gyflawni'r targed a osodwyd i arbed £30,000 yn flynyddol o’r gyllideb cyfleusterau cyhoeddus heb gael effaith andwyol ar fywydau'r cyhoedd. 1.2 Nod y Panel oedd cynorthwyo gyda'r broses o gynnal gwerthusiad o'r ddarpariaeth bresennol gan sicrhau ei bod yn addas i’r pwrpas ac yn y mannau angenrheidiol. Yn wir, nod yr ymchwiliad oedd canfod a oes gormod o ddarpariaeth mewn rhai lleoliadau. 1.3 Mae'n amlwg bod y ddarpariaeth o doiledau cyhoeddus yn un sy'n gallu achosi pryder i rai o'r cyhoedd h.y. yr henoed, yr anabl ac ati. Gyda hyn mewn cof yr oedd angen i’r Panel adolygu'r holl dystiolaeth sydd ar gael am y defnydd a wneir o’r toiledau cyhoeddus, a’i chroesgyfeirio yn erbyn y ddarpariaeth arall sydd ar gael yn lleol. Er ei fod yn bwnc sensitif ac yn un sydd yn sicr o achosi pryder ymysg y cyhoedd os gwneir argymhelliad i gau rhai blociau toiled, mae’n dasg a bennwyd dan Raglen Blaenoriaethau Fforddiadwy'r Awdurdod ac mae'n rhaid mynd i'r afael arni yn unol â hynny. 1.4 Mae ymddangos bod gan bob bloc toiled unigol ei nodweddion unigol ei hun. Fel y gellir gwneud argymhellion cadarn, mae angen cael gwybodaeth berthnasol gan gynnwys manylion am leoliad, costau rhedeg blynyddol, lefelau defnydd, data troseddau ac ati. Gan gymryd popeth i ystyriaeth, mae’n bosibl wedyn i lunio rhestr fer o flociau toiledau sy'n agored i nifer o opsiynau eraill. Mae'r adroddiad hwn yn ei dro yn anelu at nodi a thynnu sylw at yr opsiynau hyn fel ffordd o symleiddio'r ddarpariaeth gan wneud yn sicr nad yw’n cael effaith niweidiol ar fywydau pobl. 1.5 Drwy ddefnyddio gwybodaeth gyfunol y Panel a’i gyfranwyr mae wedi bod yn bosibl gwneud cyfres o argymhellion a fydd yn nodi arbediad blynyddol posibl o tua £60,381.03 tra hefyd yn darparu argymhellion ar ddewisiadau eraill sydd ar gael i'r awdurdod. 3 2. Cyflwyniad 2.1 Yr hen fyd 2.1.1 Mae toiledau yn mynd yn ôl yn bell - dywedir i'r toiled hynaf sy’n gweithio gyda rhuthr dwr fod yng nghastell Knossos, Creta a chredir ei fod yn 4,000 o flynyddoedd oed. Mae tystiolaeth o systemau carthffosiaeth a thoiledau yn India yn dyddio o 2500CC, a hefyd yn Tsieina o tua 206CC a 24OC. Yr oedd gan y rhan fwyaf o ddinasoedd mawr yr hen fyd doiledau cyhoeddus, ond er eu bod yn cael eu defnyddio gan deithwyr, roeddynt yn darparu cyfleusterau cymunedol yn bennaf oherwydd nad oedd llawer o rai preifat. 2.1.2 Roedd y Rhufeiniaid yn arbennig o frwd ynghylch cyfleusterau cyhoeddus; adeiladodd yr Ymerawdwr Vespasian droethfeydd ar y stryd (yn 315OC dywedir bod yna 144 gyfleusterau cyhoeddus yn Rhufain yn unig) a chasglwyd yr wrin a’i werthu i bobl oedd yn lliwio brethyn. Fel cymaint o elfennau eraill o fywyd Rhufeinig, daeth oes y toiledau cyhoeddus i ben pan ddirywiodd yr ymerodraeth. 2.1.3 Ar ôl i'r Rhufeiniaid adael, roedd cyfleusterau yn amrywio o ddim o gwbl i domenni tail. Roedd awduron yn cwyno’n aml am gyflwr strydoedd ac adeiladau lle gallai fod wrin a gwastraff ym mhob man. Awgrymodd Leonardo Da Vinci y dylai adeiladau cyhoeddus bob amser gael grisiau troellog i'w gwneud yn fwy anodd ei defnyddio fel toiledau. Yn 1358 dywedir fod yna ddim ond pedwar toiled cyhoeddus yn Llundain gyfan gyda'r un a leolir ar Bont Llundain yn cael ei wagio’n syth i mewn i'r afon Tafwys. 2.2 Y Fictoriaid 2.2.1 Dim ond yn ystod Oes Fictoria yr ymddangosodd toiledau cyhoeddus mewn unrhyw niferoedd mawr. Yn dilyn cyhoeddi adroddiad iechydol Edwin Chadwick 'The Sanitary Conditions of the Labouring Population‟ yn 1842, pasiodd y Senedd Ddeddf Iechyd Cyhoeddus 1848 oedd yn galw am Gyfleusterau Cyhoeddus i wella glanweithdra. 2.2.2 Arweiniodd dyfeisio’r toiled at yr ymdrechion mawr cyntaf i osod toiledau cyhoeddus yn y 15fed a'r 16eg ganrif gyda thoiledau rhuthr dwr yn cael eu dyfeisio o gwmpas 1820 ym Mhrydain gan Albert Giblin. Yr oedd gan yr Arddangosfa Fawr yn y Palas Grisial ym 1851 doiledau ar gyfer ymwelwyr. Cafodd y rhain eu gosod gan George Jennings, plymiwr o Brighton, a oedd yn teimlo'n gryf y dylai fod yno gyfleusterau cyhoeddus gweddus. Er mwyn gwrthbwyso’r gost o’u gosod ,codwyd 1d ar ymwelwyr am ddefnyddio'r toiledau, 4 gyda 827,280 yn cytuno i wneud hynny - rhoddodd hyn elw net o £1,790 dros gyfnod o ddim ond 23 wythnos. 2.2.3 Y cyfleuster cyhoeddus cyntaf ar y stryd oedd un i "ddynion” ar 95 Fleet Street, Llundain, nesaf at y Gymdeithas Celf ac a agorwyd ar 2 Chwefror 1852. Agorwyd un arall i "ferched” 9 diwrnod yn ddiweddarach ar 11 Chwefror 1852 yn 51 Stryd Bedford, Y Strand, Llundain. Y ddau brif berson a oedd yn gyfrifol am y cynllun oedd Syr Samuel Morton Peto, contractwr adeiladu a oedd wedi bod yn gyfrifol am godi Colofn Nelson yn Sgwâr Trafalgar, a Syr Henry Cole, un o brif hyrwyddwyr yr Arddangosfa Fawr. Yn ogystal â bod yn wasanaeth cyhoeddus, roeddent yn credu y byddai'r cyfleusterau newydd yn broffidiol. Roedd gan yr "Ystafelloedd Aros Cyhoeddus” hyn doiledau wedi eu hamgylchu â phren. Y pris mynediad oedd 2d ac ychwaneg ar gyfer golchi neu frwsys dillad. Hysbysebwyd y cyfleusterau yn y Times a dosbarthwyd taflenni. Ond yn anffodus dim ond ychydig oedd yn eu defnyddio ac felly cawsant eu gadael. 2.2.4 Dechreuodd William Haywood (1821-1894), Peiriannydd Corfforaeth Dinas Llundain y toiledau cyhoeddus trefol cyntaf a’r toiledau cyhoeddus tanddaearol cyntaf yn 1855. Roedd y rhain y tu allan i'r Gyfnewidfa Frenhinol. Y contractwyr oedd George Jennings o Brighton. Roedd y toiledau hyn yn codi pris mynediad o 1d, pris a barhaodd yn safonol ar gyfer bron pob cyfleuster cyhoeddus hyd nes y cyflwynwyd arian degol yn 1971. 2.2.5 Yn y lle cyntaf, roedd yn ei chael yn anodd argyhoeddi awdurdodau i'w mabwysiadu. Ystyriwyd ei fod yn bwnc na ddylid ei grybwyll.
Load more

Recommended publications
  • Prichard Jones Institute
    This document is a snapshot of content from a discontinued BBC website, originally published between 2002-2011. It has been made available for archival & research purposes only. Please see the foot of this document for Archive Terms of Use. 9 March 2012 Accessibility help Text only BBC Homepage Wales Home Prichard Jones Institute Last updated: 10 August 2009 This Neo-Tudor building in the centre of Newborough was more from this section featured on BBC Two's Restoration Village. BBC Local Anglesey Watch video of the Anglesey life in 1965 North West Wales BBC Wales Here For You Prichard Jones Institute Things to do Building on the Past Five Days on Anglesey People & Places Meet Gwenda Parry Nature & Outdoors Latest: Restored institute takes it bow My time on the isle History New Music For Wales Religion & Ethics The Prichard Jones Institute dates from 1905 and was Our Anglesey Prichard Jones Institute Arts & Culture donated by Sir John Prichard Jones of Dickins & Jones, along Prichard Jones Institute, Newborough Music with six cottages, as a gift to the people of Newborough for Tale of two saints TV & Radio their use. Uncovering the past Amlwch Local BBC Sites Sir John was a native of Newborough from a very simple News Beaumaris background and began working as an apprentice in the retail Benllech Sport trade in Caernarfon and eventually worked his way up Holyhead Weather through the ranks of the fashion industry until he started to Llanfairpwll & Menai Bridge Travel Llangefni own shops and develop partnerships and eventually became Newborough Neighbouring Sites managing director of Dickins and Jones in Regent Street, Radio stories Mid Wales London.
    [Show full text]
  • 1 the Area Down to the End of the 13Th Century1 Tree-Berries
    the sea and rivers, only occasionally satisfying themselves with roots and 1 The area down to the end of the 13th century1 tree-berries. Some twenty years ago, between Bryn Llwyd and Llanddwyn Island, on either side of the ridge of rocks, were to be seen the remains of a flint-working area, a The area down to the end of the 13th century; its original names; the area in the place where tool-blades were manufactured by chipping the edges of the stone. There earliest times; the region under the Welsh princes (down to 1282). were many stones of this kind, including a number of flakes useful for scraping skin and making it flexible after it had dried, in order to make clothes, together with It is appropriate to begin with a list of the names given to the area, from time to scores of red earthenware pottery sherds and a few fossil bones. time, with a view to ascertaining what we can of their history. Possibily its earliest These flakes were found on the surface, but it is more than likely that there are 6 name was Rhosyr2 and, again perhaps, the reason for this was the long ridge of thousands more hidden beneath the sand. Samples were sent to experts at the British moorland, stretching ten miles from Newborough to Mynydd Llwydiarth; but this Museum, in whose opinion the stones belong to a period about 5000 B.C., and the 7 explanation will not hold good if Rhosyr and not Rhos-hir is the true form of the earthenware, beaker fragments, to a later period, about 2000 B.C.
    [Show full text]
  • Hopewell and Edwards
    Early Medieval Settlement and Field Systems at Rhuddgaer, Anglesey ANGOR UNIVERSITY Hopewell, David; Edwards, Nancy Archaeologia Cambrensis PRIFYSGOL BANGOR / B Published: 01/12/2017 Peer reviewed version Cyswllt i'r cyhoeddiad / Link to publication Dyfyniad o'r fersiwn a gyhoeddwyd / Citation for published version (APA): Hopewell, D., & Edwards, N. (2017). Early Medieval Settlement and Field Systems at Rhuddgaer, Anglesey. Archaeologia Cambrensis, 166. Hawliau Cyffredinol / General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. 06. Oct. 2021 Peer reviewed manuscript accepted for publication in Archaeologia Cambrensis 166 (2017) Early medieval settlement and field systems at Rhuddgaer, Anglesey DAVID HOPEWELL1 and NANCY EDWARDS2 INTRODUCTION Settlements dating to the period c. AD 400–1100 in Wales are still comparatively rare discoveries, although the number is gradually increasing. Apart from elite sites, notably hillforts in the earlier part of the period, they are often only recognized as a result of radiocarbon dating as diagnostic artefacts are usually rare.
    [Show full text]
  • Princes of Gwynedd Guidebook
    Princes of Gwynedd Guidebook Discover the legends of the mighty princes of Gwynedd in the awe-inspiring landscape of North Wales PRINCES OF GWYNEDD GUIDEBOOK Front Cover: Criccieth Castle2 © Princes of Gwynedd 2013 of © Princes © Cadw, Welsh Government (Crown Copyright) This page: Dolwyddelan Castle © Conwy County Borough Council PRINCES OF GWYNEDD GUIDEBOOK 3 Dolwyddelan Castle Inside this book Step into the dramatic, historic landscapes of Wales and discover the story of the princes of Gwynedd, Wales’ most successful medieval dynasty. These remarkable leaders were formidable warriors, shrewd politicians and generous patrons of literature and architecture. Their lives and times, spanning over 900 years, have shaped the country that we know today and left an enduring mark on the modern landscape. This guidebook will show you where to find striking castles, lost palaces and peaceful churches from the age of the princes. www.snowdoniaheritage.info/princes 4 THE PRINCES OF GWYNEDD TOUR © Sarah McCarthy © Sarah Castell y Bere The princes of Gwynedd, at a glance Here are some of our top recommendations: PRINCES OF GWYNEDD GUIDEBOOK 5 Why not start your journey at the ruins of Deganwy Castle? It is poised on the twin rocky hilltops overlooking the mouth of the River Conwy, where the powerful 6th-century ruler of Gwynedd, Maelgwn ‘the Tall’, once held court. For more information, see page 15 © Princes of Gwynedd of © Princes If it’s a photo opportunity you’re after, then Criccieth Castle, a much contested fortress located high on a headland above Tremadog Bay, is a must. For more information, see page 15 © Princes of Gwynedd of © Princes If you prefer a remote, more contemplative landscape, make your way to Cymer Abbey, the Cistercian monastery where monks bred fine horses for Llywelyn ap Iorwerth, known as Llywelyn ‘the Great’.
    [Show full text]
  • Clystyrau Gwledig
    Cyngor Sir Ynys Môn z The Isle of Anglesey County Council Ynys Môn Anglesey Polisi Cynllunio Dros Dro Drafft: Tai mewn Clystyrau Gwledig Mabwysiadwyd gan Cyngor Sir Ynys Môn Rhagfyr 2011 Rhagair Commissioner Alex Aldridge Councillor John Chorlton OBE Deilydd Portffolio Cynllunio Cyflwynir y polisi interim hwn i sicrhau fod y Cyngor yn cynnal cyflenwad digonol o dir am 5 mlynedd ar yr Ynys, yn unol â chanllawiau cenedlaethol. Roedd y polisi yn destun ymarfer ymgynghori cyhoeddus dros gyfnod o 6 wythnos, rhwng 14 Gorffennaf a 8 Medi 2011, gyda rhybudd cyhoeddus yn y wasg leol a chopïau ar gael yn y llyfrgelloedd cyhoeddus ar yr Ynys. Anfonwyd copïau i wasanaethau perthnasol o fewn y Cyngor, Aelodau’r Cyngor, Cynghorau Cymuned ac Ymgyngoreion Statudol. Mabwysiadwyd y polisi gan y Cyngor Llawn yn ei gyfarfod ar 8 Rhagfyr, 2011 a bydd yn parhau mewn grym hyd nes mabwysiadir Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd sydd i’w baratoi gyda Chyngor Gwynedd. Ar hyn o bryd, rhagwelir y bydd hwn yn barod i’w weithredu erbyn 2016. Yn ogystal â’r polisi, ceir Arfarniad Cynaliadwyedd (AC) sy’n ymgorffori Asesiad Amgylcheddol Strategol (AAS) ac Asesiad Rheoliadau Cynefinoedd Adroddiad Sgrinio oedd hefyd yn destun i’r ymarfer ymgynghori cyhoeddus a gynhaliwyd dros gyfnod o 6 wythnos. Y polisi hwn ynghyd a Polisi Dros Dro Safleoedd Mawr yw ymateb y Cyngor i’r angen o fewn paragraff 5.1 o Nodyn Cyngor Technegol (NCT 1): Cyd-astudiaethau Argaeledd Tir ar gyfer Tai (Mehefin 2006) i awdurdodau cynllunio lleol gymryd camau i gynyddu’r cyflenwad o dir ar gyfer tai pan fo’r cyflenwad o dir yn disgyn yn is na hynny sy’n ddigonol am 5 mlynedd, fel y rhagwelwyd yn Astudiaeth Argaeledd Tir 2010.
    [Show full text]
  • Adroddiad Yr Arolygwr (Rhan 2)
    Pennod 14 – Amgylchedd 241 Pennod 14 : Amgylchedd Y Bennod Gyfan Gwrthwynebiad 80/1251 – Y Cyng Robert Llewelyn Jones 1.0 Crynodeb o’r Gwrthwynebiad 1.1 Mae angen polisi ar barciau a gerddi am nad ymddengys fod planhigion i’w gweld o amgylch trefi ac atyniadau ymwelwyr. 2.0 Ymateb y Cyngor 2.1 Nid oes a wnelo’r mater hwn â defnydd tir y gellir mynd i’r afael ag ef yn y cynllun. 3.0 Casgliad yr Arolygydd 3.1 Nid yw darparu gwaith planhigion amwynder yn fater i’r cynllun. 4.0 Argymhelliad 4.1 Na ddylid diwygio Pennod 14 y cynllun a adneuwyd mewn ymateb i’r gwrthwynebiad hwn. Nodyn: Ystyrir gwrthwynebiadau 35/1312 a 36/321 ar Dudalennau 55 i 57 yr adroddiad hwn. Y Bennod Gyfan Gwrthwynebiadau 36/327 – Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru 14/730 – Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar 35/1314 ac 1315 – Cyngor Cefn Gwlad Cymru 1.0 Crynodeb o’r Gwrthwynebiadau 1.1 Mae 36/327 yn gofyn am bolisi Cadwraeth Ynni a Dðr ym Mhennod 14. Dylai cynigion datblygu, hyd y gellir, ymgorffori mesurau i gadw ynni a dðr trwy: i. lleoli a chynllunio adeiladau unigol sy’n cynnwys nodweddion arbed dðr a chynlluniau safleoedd; ii. lleihau’r angen am deithiau gan gerbydau modur preifat a; iii. defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus. 1.2 Yn lle paragraffau 14.1 i 14.5, mae 14/730 yn mynnu y dylid gosod cyflwyniad sy’n darparu fframwaith ar gyfer y Bennod trwy nodi cynefinoedd nodedig, prin neu ddiamddiffyn Ynys Môn, yn ogystal â’r adnoddau a’r systemau naturiol allweddol.
    [Show full text]
  • Strategaeth Tirwedd Ynys Môn Diweddariad 2011
    Cyngor Sir Ynys Môn The Isle of Anglesey County Council Ynys Môn The Isle of Anglesey Strategaeth Tirwedd Ynys Môn Diweddariad 2011 CYNGOR SIR YNYS MÔN DIWEDDARIAD AR YR ARDALOEDD CYMERIAD TIRWEDD 2011 TACP 10 Park Grove Caerdydd CF10 3BN Cynnwys 1.0 Rhagymadrodd................................................................................................. 5 2.0 Ardaloedd Cymeriad Tirwedd........................................................................... 7 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 1: MYNYDD TWR.................................................... 8 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 2: YNYS GYBI ....................................................... 11 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 3: Y LAS INWEN ................................................... 15 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 4: ARFORDIR Y GOGLEDDORLLEWIN.............. 19 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 5: GOGLEDDORLLEWIN YNYS MÔN................. 23 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 6: AMLWCH A’R CYFFINIAU................................ 28 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 7: MYNYDD PARYS.............................................. 32 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 8: CEFNWLAD BAE DULAS ................................. 36 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 9: Y TRAETH COCH ............................................. 40 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 10: PENMON AC YNYS SEIRIOL......................... 44 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 11: DWYRAIN AFON MENAI ................................ 48 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 12: DWYRAIN CANOL YNYS MÔN ...................... 53 ARDAL CYMERIAD TIRWEDD 13: GORLLEWIN AFON MENAI............................ 58 ARDAL CYMERIAD
    [Show full text]
  • Cymdeithas Hynafiaethwyr a Naturiaethwyr Môn YN DATHLU
    H A N E S Y R H Y N A F I A E T H W Y R Cymdeithas Hynafiaethwyr a Naturiaethwyr Môn YN DATHLU CAN MLYNEDD A N T I Q U A R I A N A N G L E S E Y CELEBRATING ONE HUNDRED YEARS OF The Anglesey Antiquarian Society & Field Club H A N E S Y R H Y N A F I A E T H W Y R A N T I Q U A R I A N A N G L E S E Y Y dyddiau cynnar Early days ymhell cyn sefydlu Cymdeithas hynafiaeth - Tad archaeoleg fodern ym Môn oedd Yr Anrhyd - Long before the foundation of the Anglesey wyr Môn cyfeiriai haneswyr at yr ynys wrth eddus WILLIAM OWEN STANLEY , Penrhos Antiquarian Society the island held a no - ysgrifennu am y cyfnod cynhanesyddol ym (1802-84). Er ei fod yn dirfeddiannwr gweithgar table place in people’s appreciation of Brit - Mhryd ain. adroddwyd hanes concwest yr iawn ac yn AS dros yr ynys am nifer o flynyddoedd, ish prehistory. The Roman historian Tacit us ynys yn O.C.60 gan Tacitus, yr hanesydd rhuf - neilltuodd amser i astudio, cloddio a chyhoeddi had provided a dramatic account of its con - erthyglau o’r safon uchaf. Gyda nifer o gyfeillion einig, ac yn sgil hyn fe ddaeth ynys Môn neu quest in AD60, so every educated person oedd yn archaeolegwyr blaenllaw ym Mhrydain, ‘Mona Insula’, fel y cyfeirid ati yn Lladin, yn llwyddodd i ddwyn sylw cenedlaethol i’w waith knew of ‘Mona Insula’, as the Isle of Anglesey gyfarwydd i bob person dysgedig.
    [Show full text]
  • Papur NG: Adroddiad
    CYNGOR SIR YNYS MÔN PWYLLGOR: Cyngor Sir DYDDIAD: 14 MEDI 2010 TEITL YR ADRODDIAD: Adrodd ar gyhoeddi’r adroddiad terfynol gan Y Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol ar gyfer Trefniadau Etholiadol Cyngor Sir Ynys Môn. ADRODDIAD GAN: Rheolwr-gyfarwyddwr Dros Dro fel y Swyddog Cofrestru Etholiadol (SCE) PWRPAS YR ADRODDIAD: Cyflwynwyd Cynigion Terfynol y Comisiwn i Lywodraeth Cynulliad Cymru i’w hystyried ar 31 Awst 2010. GWEITHREDU: Efallai y bydd y Cyngor Sir yn dymuno gwneud sylwadau pellach ynghylch y materion yn yr adroddiad a dylid cyflwyno’r rhain i Lywodraeth Cynulliad Cymru cyn 12 Hydref 2010. Cefndir: Mae gan y Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol i Gymru (y Comisiwn) ddyletswydd dan Adran 57 Deddf Llywodraeth Leol 1972 i adolygu trefniadau etholiadol ar gyfer pob prif gyngor yng Nghymru o leiaf bob 15 mlynedd a dim amlach na phob 10 mlynedd i bwrpas ystyried a ddylid gwneud cynigion ai peidio i Lywodraeth Cynulliad Cymru am newid yn y trefniadau hynny. Rhoddwyd cyfarwyddiadau i’r Comisiwn gynnal yr adolygiad cyfnodol hwn yn Ionawr 2009 a darparwyd canllawiau gan y Gweinidog. Rhoddodd y Comisiwn gyflwyniad i Gynghorau Sir a Chymuned ym Mai 2009 a gwahoddwyd cynigion. Cyhoeddwyd cynigion drafft ar 25 Ionawr 2010 gyda gwahoddiad i gyflwyno sylwadau. Rhoddodd y Cyngor, ac eraill, sylw i’r cynigion drafft a chyflwynodd sylwadau yn gynharach eleni. Adroddiad – Adrodd ar gyhoeddi adroddiad terfynol (Canolog) Mae’r Cynigion Terfynol bellach yn nwylo Llywodraeth Cynulliad Cymru i’w hystyried ac mae cyfle olaf i gyflwyno sylwadau cyn y dyddiad cau, sef 12 Hydref 2010. Ar ôl y dyddiad hwn gall Llywodraeth Cynulliad Cymru wneud gorchymyn i weithredu’r cynigion a gyflwynwyd iddo gan y Comisiwn, gall eu gweithredu un ai fel y cyflwynwyd nhw neu gyda diwygiadau.
    [Show full text]
  • Isle of Anglesey Landscape Strategy (Update, 2011)
    Cyngor Sir Ynys Môn The Isle of Anglesey County Council Ynys Môn The Isle of Anglesey Anglesey Landscape Strategy Update 2011 ISLE OF ANGLESEY COUNCIL LANDSCAPE CHARACTER AREA UPDATE 2011 TACP 10 Park Grove Cardiff CF10 3BN 2 Contents 1.0 Introduction ...................................................................................................... 5 2.0 Landscape Character Areas............................................................................. 7 LANDSCAPE CHARACTER AREA 1: HOLYHEAD MOUNTAIN .............................. 8 LANDSCAPE CHARACTER AREA 2: HOLY ISLAND............................................. 11 LANDSCAPE CHARACTER AREA 3: INLAND SEA............................................... 15 LANDSCAPE CHARACTER AREA 4: NORTH WEST COAST............................... 19 LANDSCAPE CHARACTER AREA 5: NORTH WEST ANGLESEY........................ 23 LANDSCAPE CHARACTER AREA 6: AMLWCH AND ENVIRONS ........................ 28 LANDSCAPE CHARACTER AREA 7: PARYS MOUNTAIN .................................... 32 LANDSCAPE CHARACTER AREA 8: DULAS BAY HINTERLAND ........................ 35 LANDSCAPE CHARACTER AREA 9: RED WHARF BAY ...................................... 39 LANDSCAPE CHARACTER AREA 10: PENMON AND PUFFIN ISLAND .............. 43 LANDSCAPE CHARACTER AREA 11: EASTERN MENAI STRAIT ....................... 47 LANDSCAPE CHARACTER AREA 12: EAST CENTRAL ANGLESEY................... 52 LANDSCAPE CHARACTER AREA 13: WESTERN MENAI STRAIT ...................... 57 LANDSCAPE CHARACTER AREA 14: NEWBOROUGH ......................................
    [Show full text]
  • Council Meeting 14/09/10
    ISLE OF ANGLESEY COUNTY COUNCIL COMMITTEE : County Council DATE: 14 MEDI 2010 14 SEPTEMBER 2010 TITLE OF THE REPORT : To report on the publication of the Local Government Boundary Commission's final report for the Isle of Anglesey County Council Electoral Arrangements. REPORT BY: The Interim Managing Director as Electoral Registration Officer (ERO) PURPOSE OF REPORT : The Final Proposals of the Commission have been presented to the Welsh Assembly Government for consideration on 31 August 2010. ACTION : The County Council may wish to make further representations concerning the matters in the report and these should be submitted to the Welsh Assembly Government before the 12 October 2010. Background: The Local Government Boundary Commission for Wales (LGBCW) have a duty under section 57 of the Local Government Act 1972 to review the electoral arrangements for every principal council in Wales at intervals of not less than 10 and not more than 15 years for the purpose of considering whether or not to make proposals to the Welsh Assembly Government for a change in those arrangements. The LGBCW were directed to undertake this periodic review in January 2009 and guidance was provided by the Minister. The Commission gave a presentation to the County and Community Councils during May 2009 and invited proposals. Draft Proposals were published on 25 January 2010 with an invitation to comment. The Council, and others, subsequently considered the Draft Proposals and made observations earlier this year. The Final Proposals are now with the Welsh Assembly Government for consideration and there is a final opportunity to comment before the deadline of 5 October 2010.
    [Show full text]
  • Appendix a Antiquitates Parochiales by Rev
    Appendix A Antiquitates Parochiales by Rev. Henry Rowlands’ MS circa 1710 Parish of Llanbedr cum Newborough This parish was anciently a demesne of the manor of Rhosir, which was situate here. Formerly, it was not called a township, but a manor, where the regulus or prince of the tribe fixed his residence and abode; wherefore formerly, under the government of the Welsh princes, this parish was divided into two portions, one of which I find to have been assigned for the more immediate duties of the court, according to the custom of the nation; the other, in a manner, held by free tenants, though bound to their lord by a praedial covenant. The former of these again appears to have been laid out in two ways, and accordingly maintained two orders of domestic servants; that is to say, first, those domestic stewards who were wont to call themselves Maerdrevs, having for their possession twelve gavels (the British [Welsh] nation gave the name of gavel to certain portions of land which were allotted to tenants in right of homage); secondly those fellows of the meanest sort, called Gardenmanni (Garddwyr), who occupied twelve small gardens; these people were very much engaged in drudgeries. The second portion of the manor, which was designed for works, reckoned only eight gavels for its possessors, and from the circumstance of that possession it gave them the name of free natives, whose posterity even to this day have occupied their possessions, with appurtenances, by hereditary right. With these hands, indeed, were the works of the manor performed; with these ties were the hands bound to perform the works.
    [Show full text]