Türkiye'de Otomobil Dergiciliği Ve Otomobil Dergilerinin Otomobil
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Türkiye’de Otomobil Dergicili ği ve Otomobil Dergilerinin Otomobil Satın Alma Üzerine Etkisi Sinem B İROL 2501060584 Tez Danı şmanı Doç. Dr. Aslı YAPAR GÖNENÇ İstanbul 2009 ÖZET Türkiye’de Otomobil Dergicili ği ve Otomobil Dergilerinin Otomobil Satın Alma Üzerine Etkisi Sinem B İROL Bu çalı şmanın konusu, Türkiye’de Otomobil Dergicili ğinin geli şimi ve otomobil dergilerinin satın alma tercihleri üzerindeki etkileridir. Çalı şmanın ilk bölümünde, otomobil sanayinin dünyadaki ve ülkemizdeki geli şimi tarihsel olarak özetlenmi ş ve buna paralel olarak ülkemizdeki otomobil dergicili ğinin geli şimi incelenmi ştir. Ülkemize otomobilin geç gelmesi ve otomotiv sanayinin daha çok montaj ve yan sanayi olarak 1960’lı yıllardan itibaren geli şim göstermesiyle ba ğlantılı olarak otomobil dergicili ğinin geli şimi de son yirmi yılda gerçekle şmi ştir. Türkiye’de otomobil dergilerinin geli şiminin de bu do ğrultuda özellikle 1980’li yıllardan itibaren hız kazandı ğı görülmü ştür. Ancak ülkemizde otomobil dergicili ğinin mevcut durumu, otomotiv sanayinin çok daha geli şmi ş oldu ğu ülkelerle kar şıla ştırıldı ğında, oldukça gerilerde oldu ğu gözlenmektedir. Çalı şmanın ikinci bölümünde ise ülkemizde bireylerin otomobil satın alırken karar verme süreçlerinde otomobil dergilerinin etkisi üzerine yapılan bir alan çalı şmasının sonuçları de ğerlendirilmi ştir. Bu alan çalı şması, ülkemizde en çok satılan otomobil markalarının mü şterileri arasından 256 ki şiye uygulanmı ştır. Bu ki şiler arasında otomobil dergisi alan ki şi sayısı toplam örneklemin %31’ini (79 ki şi) olu şturmaktadır. Otomobil satın alma sürecinde otomobil dergisi alanların karar vermelerinde otomobil dergilerinin 1. öncelikli oldu ğu tespit edilmi ştir. i Anahtar Kelimeler: Otomobil, Otomobil Dergisi, Otomobil Dergilerinin Satın Alma Tercihleri Üzerinde Etkisi ii ABSTRACT Automobile Magazines and Their Influence on Purchasing Preferences of Buyers in Turkish Market Sinem B İROL In the first chapter of this study historical development of the automotive industry in the world and in Turkey is briefly examined along with ascension of automobile magazines and development of their reader base. Coupled with delayed and limited deffusion of automobile into Turkish market and to the “assembly only” character of the ensuing automotive industry endeavours in Turkey. Interest in and emergence of automobile magazines is also mostly confered to past 20 years. In line with this observation, development in automobile magazines in media is seen to gain pace following 1980’s. However, when compared to their peers in countries with more advanced auto industry, the Turkish auto magazines seem to be somewhat laching in their naturity and finesse. In the second segment of this work the results of a field study pertaining to degree of influence of automobile magazines on purchasing decisions of individuals in Turkish market is examined. The field study applied to 256 samples who are the customers of the most prefered automobile brands in Turkey. 31% of the sample group (79 persons) is composed of people who buy automobile Magazines. It is revealed that automobile magazines has a first degree of influence on purchasing decisions of their readers. iii Key Words: Automobile, Automobile Magazines, the influence of car magazines on purchasing preferences of buyers iv ÖNSÖZ Ülkemizde çe şitli dergicilik türleriyle ilgili olarak bazı ara ştırmalar yapılmı ş olsa da içeri ğini otomobillerin olu şturdu ğu otomobil dergileriyle ilgili olarak yapılan bir çalı şma bulunmamaktadır. İcat edildi ği ilk yıllarda zengin bir kesime hitap eden lüks nesneleri olan; ancak zaman içinde ça ğımızın ko şullarına uyarak bir ihtiyaç halini alan otomobiller, günümüzde ise salt bir ihtiyacı gidermekten öte zevk nesneleri halini almı ştır. Hayatımıza katkıları yadsınamayacak olan otomobillerin hayatımızdaki konumlarının de ğişmesiyle birlikte konusunu otomobillerin olu şturdu ğu dergilerin incelenmesi gerektiği inancındayım. Bu görü şten hareketle “Türkiye’de Otomobil Dergicili ği ve Otomobil Dergilerinin Otomobil Satın Alma Üzerine Etkisi” adlı bu çalı şmada otomobilin tarihçesi, insanlık tarihi üzerindeki etkileri, Türkiye’de ve dünyada otomotiv sanayinin gelişimi de göz önünde bulundurularak ülkemizde otomobil dergicili ğinin geli şiminin ve ula ştı ğı noktanın ara ştırılması amaçlanmı ştır. Bununla birlikte otomobil dergileriyle ilgili bir alan çalı şması yapılarak, otomobil dergilerinin otomobil satın alma sürecindeki etkilerinin tespitine çalı şılmı ştır. Otomobil dergileriyle ilgili olarak daha önce yapılmı ş bir çalı şma bulunmadı ğından bu ara ştırma orijinal bir nitelik ta şımaktadır. Ancak daha önce ara ştırılmamı ş bir konu olması nedeniyle de ara ştırma esnasında kayak eksikli ğinin sıkıntıları ya şanmı ştır. Bu ara ştırmanın ortaya çıkması ve geli şip olgunla şmasında pek çok kimsenin de ğerli katkıları olmu ştur. Öncelikle yüksek lisans tez konumun seçiminden tezimin sonuçlanmasına kadar olan süreçte yardımlarını gördü ğüm tez danı şmanım Doç. Dr. Aslı YAPAR GÖNENÇ’e te şekkürlerimi sunarım. v Çalı şmalarım esnasında bilgi ve deneyimlerini benimle payla şarak tezimin şekillenmesinde çok büyük katkıları olan Ay şe Elif ÖZMEN’e, otomobil dergicili ğine yıllarını veren Ahmet ÇEL İK’e ve Hırant KASAPO ĞLU’na, Türk Medya Magazin Genel Müdürü Ömer ERDEM’e, alan çalı şmam esnasında yardımlarını gördü ğüm fakültemiz ö ğretim görevlilerinden Doç. Dr. Veli POLAT’a, Do ğuş Otomotiv Volkswagen Ticari Araç Genel Müdürü Kerem GÜVEN’e , Renault Yetkili Bayi Kemal Tepreto ğulları A. Ş. Servis Müdürü Aziz YAV İÇ’e ve tüm çalı şmam boyunca destek olan ve çalı şmalarıma katkıda bulunan e şim Tarkan BİROL’a da ayrıca te şekkür ederim. İstanbul, Eylül 2009 Sinem B İROL vi İÇİNDEK İLER Sayfa ÖZET ………………………………………………………………………. i ABSTRACT ……………………………………………………………... iii ÖNSÖZ …………………………………………………………………….. v İÇİNDEK İLER ………………………………………………………….. vii TABLOLAR ……………………………………………………………….. viii KISALTMALAR ………………………………………………………….. xiii GİRİŞ ………………………………………………………………………. 1 BÖLÜM 1: OTOMOB İL VE OTOMOB İLİN ÜLKEM İZDEK İ 5 GEL İŞİ Mİ …………………………………………………………………. 1.1. Otomobilin İcadı ve Geli şimi ……………………………………… 5 1.2. Türkiye’de Otomotiv Sanayinin Geli şimi ve Otomobil Sahipli ği … 7 1.3. Otomobilin Hayatımıza Giri şi ve Hayatımız Üzerindeki Etkileri … 21 BÖLÜM 2: TÜRK İYE’DE OTOMOB İL DERG İCİLİĞİ ……………... 25 2.1.Otomobil Dergicili ğinin Geli şimi …………………………………. 25 2.2.Türkiye’de Otomobil Dergicili ğinin Geli şimi …………………….. 29 2.3.Türkiye’deki Otomobil Dergilerinin Türleri ………………………. 43 2.3.1. Yayın Periyotlarına Göre Otomobil Dergi Türleri ………… 44 2.3.2. Da ğıtım / Satı ş Kanallarına Göre Dergi Türleri …………… 46 2.3.2.1.Da ğıtım Kanalı Yayıncılı ğı Otomobil Dergileri ……….. 46 2.3.2.2.Bayilerde Satılan Otomobil Dergileri ………………….. 47 2.3.2.2.1. Otomobil Keyif Dergileri ……………………… 48 2.3.2.2.2. Motorsporları Dergileri …………………………. 49 2.3.2.2.3. Modifiyeli Otomobil Dergileri …………………. 49 2.3.2.2.4. Otomobil İlan Dergileri ………………………… 50 2.3.2.3. İnternet Üzerinden Yayımlanan Otomobil Dergileri ….. 51 2.3.3. Lisanslarına Göre Otomobil Dergileri ……………………… 53 2.3.3.1.Lisanslı Otomobil Dergileri ……………………………. 54 2.3.3.2.Lisanssız Otomobil Dergileri …………………………... 55 2.3.4. Yayıncısına Göre Otomobil Dergileri ……………………… 56 2.3.4.1.Medya Gruplarına Ba ğlı Olarak Yayımlanan Otomobil 57 Dergileri ………………………………………………… 2.3.4.2.Bireysel Olarak Yayımlanan Otomobil Dergileri ………. 58 2.4. Türkiye’de Yayımlanan Otomobil Dergilerinin Ya şadı ğı Sorunlar .. 60 BÖLÜM 3: OTOMOB İL DERG İLER İ’N İN OTOMOB İL SATIN ALMA TERC İHLER İ ÜZER İNDEKİ ETK İLER İ KONULU ALAN 67 ÇALI ŞMASI………………………………………………………………... 3.1. Ara ştırmanın Amacı …………………………………………………… 67 3.2. Ara ştırma Yöntemi …………………………………………………….. 67 3.3. Ölçek …………………………………………………………………... 68 3.4. Tablolar ve Bulgular …………………………………………………... 69 3.5. Ara ştırmanın Sonuçları ………………………………………………... 164 3.6. Sınırlılıklar …………………………………………………………….. 167 SONUÇ …………………………………………………………………….. 169 KAYNAKÇA…….. ………………………………………..……………… 173 EKLER …………………………………………………………………….. 178 vii TABLOLAR Sayfa BÖLÜM 1: OTOMOB İL VE OTOMOB İLİN ÜLKEM İZDEK İ GEL İŞİ Mİ Tablo 1 – 2000 Yılı Türkiye’de Üretim Yapan Firmaların Üretim Kapasiteleri …...17 Tablo 2 – 2009 Ocak – Haziran Döneminde Ülkemizdeki Binek Araç Satı şları …..18 Tablo 3 – 2009 Ocak – Haziran Döneminde Ülkemizdeki Hafif Ticari Araç Satı şları …………………………….………………………..19 Tablo 4 – 1992 ve 2008 Yılları Arasında Türkiye’de Trafikteki Toplam Araç Sayısı ve Araç Sayılarının Artı ş Oranı ……………………20 BÖLÜM 2: TÜRK İYE’DE OTOMOB İL DERG İCİLİĞİ Tablo 1 – 1923 – 1963 Yılları Arasında Dergilerin Konularına Göre Da ğılımı ……31 Tablo 2 – 1973 Yılında Yayımlanan Dergilerin Basın – Yayın Genel Müdürlü ğü’nün Konu Ayrımına Göre Da ğılımı …………………………32 Tablo 3 – Türkiye’deki Otomobil Dergilerinin Türleri …………………………….43 Tablo 4 – Autoshow ve Otohaber Dergilerinin Haftalık Ortalama Satı şları ……….65 Tablo 5 – 2006 Yılından 2009 Yılına Gelindi ğinde Auto Motor & Sport, Autocar ve Tuning Türkiye Dergilerinin Aylık Ortalama Satı şlarının kar şıla ştırılması ……………………………………………..66 BÖLÜM 3: OTOMOB İL DERG İLER İ’N İN OTOMOB İL SATIN ALMA TERC İHLER İ ÜZER İNDEKİ ETK İLER İ KONULU ALAN ÇALI ŞMASI Tablo 1 – Çalı şma Grubunun Cinsiyeti …………………………………………….69 Tablo 2 – Çalı şma Grubunun Ya ş Da ğılımı ………………………………………..70 Tablo 3 – Çalı şma Grubunun Mesleki Bilgileri …………………………………….71 Tablo 4 – Çalı şma Grubunun Mesleki