advocatenblad nr. 10 | november 2013

Typisch Teeven Wat drijft de staatssecretaris?

» Ook kleinere kantoren gaan internationaal » Advocatuur drukte enorm stempel op tweehonderd jaar politiek » Hoogleraar toezichtrecht Bart Joosen: 'Banken willen alleen nog maar ervaren advocaten' MAOV DÉ ARBEIDSONGESCHIKTHEIDS VERZEKERING VOOR U!

Arbeidsongeschiktheid heeft een grote impact op uw leven en carrière. Weet u wat er gebeurt met uw inkomen als u door omstandigheden niet meer kunt werken? Een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) kan uw wegvallende inkomen (deels)opvangen. Mutsaerts helpt met persoonlijk en onafh ankelijk advies afgestemd op u en de specifi eke karakteristi eken van uw beroepsgroep. Voor iedere advocaat die het goed wil regelen!

Naast het geven van advies ontwikkelt Mutsaerts voor advocaten speciale verzekeringen. Onze adviseurs weten wat er in uw branche speelt en nemen geen genoegen met standaardoplossingen. Met onze M-AOV bieden wij een AOV met uitgebreide voorwaarden en met verreweg de scherpste premiestelling. Afh ankelijk van de aanvangsleeft ijd, scheelt u dit 25 tot 70% over de gehele loopti jd.

Onze M-AOV is een collecti eve verzekering specifi ek voor de advocatuur en notariaat en is exclusief verkrijgbaar bij Mutsaerts. De belangrijkste voordelen:

• Beroepsarbeidsongeschiktheid gedurende de hele loopti jd. • Ongekend scherpe premies. • Mogelijkheid tot meeverzekeren van vaste lasten. • Zowel individueel mogelijk als op collecti eve basis voor alle partners. • Hoge verzekerde bedragen mogelijk (maximaal 350.000 euro op jaarbasis). • Mogelijkheid eindleeft ijd tot 67 jaar.

Natuurlijk staan onze medewerkers alti jd voor u klaar om uw vragen te beantwoorden. Om uw specifi eke situati e goed te bekijken. Neem gerust contact met ons op.

MVERZEKERINGEN EXCLUSIEF VOOR ADVOCATEN, NOTARISSEN, GERECHTSDEURWAARDERS EN ACCOUNTANTS

M-verzekeringen is een product van Mutsaerts Ringbaan West 240 • Tilburg • T 013 594 28 28 • [email protected] • www.mutsaerts.nl Inhoud

Rechtsbijstand In beeld Jaarcongres

16 24 40 Justitie verdeelt De advocaat-politicus Hendriksen maakt

en heerst Advocaten zijn sterk vertegenwoor­ zijn entree De voorgenomen bezuinigingen digd in de politiek, als Tweede of Toezicht op de advocatuur, bezui­ op gefinancierde rechtsbijstand Eerste Kamerlid, staatssecretaris of ni­gingen op gefinancierde rechts­ zijn niet mis: 91 miljoen euro. Toch minister. Dat blijkt uit onderzoek bijstand, verhoging van de griffie­ blijft massaal protest van advocaten naar het aantal advocaten actief in rechten. In zijn openingsspeech tot nu toe uit. Zijn ze moe gestre­ politiek Den Haag gedurende het tijdens het jaarcongres van de Orde den? Of dreigt een gebrek aan tweehonderdjarig bestaan van het van Advocaten, hekelde de nieuwe lan­ solidariteit? Koninkrijk. delijke deken deze politieke plannen.

Actualiteiten Reportage Achtergrond Mediation Transfers 3 Van de deken: 18 Op komst: 34 Zaken over de dijken 47 ‘Praatstok’ beslecht ruzie 53 Wie, wat, waar? Blij met zorgvuldigheid digitale revolutie 4 Intussen op het Binnenhof Analyse Reactie Uitspraken 5 Column Matthijs Kaaks Interview 13 Cassatieberoep: 48 Controleer kwaliteit tolken 57 Van de Geschillen­ 7 ‘Mijn hart en ziel 20 ‘Banken willen beperkingen aan commissie liggen bij mijn werk alleen nog maar de beperking Even opfrissen 59 Van de tuchtrechter als advocaat’ ervaren advocaten’ 43 Zó werkt bewijsbeslag 49 Gezag van gewijsde, 8 Kijk op recht hoe zat het ook alweer? 11 Fricties tussen de fracties Cover HRM 28 Typsich Teeven 44 Advocaat gaat de boer op Historie 45 Column Dolph Stuyling 51 Gedreven grondlegger de Lange

Hoofdredacteur Vormgeving van Keken, Peter Kos, Peter Advertenties Adreswijzigingen Colofon Robert Stiphout Dimdim, Den Haag Louwerse, Juriaan Mensch, Kim Fenneke Rosier en Sdu Uitgevers klantenservice, van der Meulen, Joost Nan, Angela Bruins (media 070-378 98 80, Postbus 20014, 93e jaargang Journalistieke redactie Correctie Sabine Droogleever Fortuyn, Sandra Braakmann Gerhard van Roon, Robert adviseurs) 070-378 05 62 2500 EA Den Haag, www.sdu. Sanders, Tatiana Scheltema, www.sduadverteren.nl, nl/service; adreswijzigingen Hedy Jak en Mark Maathuis Druk Dolph Stuyling de Lange en [email protected], van advocaten: adres@ Senefelder Misset, Doetinchem Het Advocatenblad, het Redactie Marian Verburgh. Inzendtermijn: advocatenorde.nl Omslagfoto: mr. K.A. Boshouwers Citeerwijze nr. 11, 13 november 2013 officiële orgaan van de Redactionele bijdragen Bureau van de Orde Evert Jan Daniels / mr. A. Groenewoud Adv.bl. 2013-10, p. nr. 12/1, 4 december 2013 Nederlandse Orde van Bijdragen kunnen naar Neuhuyskade 94, 2596 XM Hollandse Hoogte Advocaten, verschijnt 12 mr. M.R. Maathuis Aan dit nummer werkten mee [email protected]. Abonnementen Den Haag Postbus 30851, keer per jaar (elke laatste mr. R. Malewicz Maarten Bakker, Hugo Per 500 woorden leveren Per jaar: 222,50 euro (incl. 2500 GW Den Haag info@ donderdag van de maand) mr. C.C. Oberman Bijleveld, Erik Jan Bolsius, deze 1 opleidingspunt op. verzend- en admini­s­ advocatenorde.nl en wordt uitgegeven door mr. M.A.R.C. Padberg Paula Boshouwers, Dimitry De redactie heeft het recht tratiekosten). Studenten: 070-335 35 35 Sdu Uitgevers. De van de Orde mr. L.H. Rammeloo de Bruin, Dineke van Dal, bijdragen in te korten. 111,25 euro. Jaarbanden: 39,95 Helpdesk: helpdesk@ onafhankelijke redactie stelt mr. drs. Th.C. van Schagen Olga van Ditzhuijzen, Farid euro (excl. verzendkosten). advocatenorde.nl de inhoud samen, behalve mr. B.J.R. Van Tongeren Sdu Uitgevers Haerinejad, Luuk Hamer, Losse nummers: 30 euro (excl. 070-335 35 54 Van de deken, Van de Orde en Gert Jan Schinkel (uitgever) Beeldredactie Walter Hendriksen, Emilie verzendkosten). Alle bedragen Tuchtrecht. Sandra Kroon (directeur Legal, Charlotte Helmer Hudig, Matthijs Kaaks, Kim ISSN 0165-1331 Tax & Regulatory) zijn excl. btw. Actualiteiten Kritisch advies Van de redactie Foto: ANP Stempels

Het is bijna feest. Op 30 november 2013 begint de viering van het tweehonderdja­ rig bestaan van het Koninkrijk. Op die dag in 1813 zette de prins van Oranje voet op Nederlandse bodem na een jarenlange bal­ lingschap in Engeland. Eindelijk waren de jaren van Franse overheersing voorbij. Een ecent stelde de Raad van State dat ministerie het niet bonter dan sommige wel heel orangistische dichter schreef die Rhet wetsvoorstel voor elektronische andere ministeries. In 2011 was veertig dagen dat het volk bij de landing zo hard zou detentie slecht was onderbouwd. Toch procent van de adviezen aan het minis­ hebben gejuicht dat in Delft de grendels van hield verantwoordelijk staatssecretaris terie van Algemene Zaken kritisch. Maar de tombe van vader des vaderlands Willem Fred Teeven (VVD) vast aan het plan om aan dat departement werden dat jaar ook van Oranje ervan opensprongen. gevangenen met een enkelband naar huis slechts vijf adviezen verleend. Binnen­ De gekozen datum van 30 november om te sturen. Zijn kritische adviezen over landse Zaken en Koninkrijksrelaties (15,5 de festiviteiten te openen is ook wat oran­ de voorstellen van het ministerie regel procent), Economische Zaken, Landbouw gistisch, want waarom niet begonnen met of uitzondering? En stuit Veiligheid en en Innovatie (15,2 procent) en Volksge­ de proclamatie waarmee het zogeheten drie­ Justitie meer dan andere departementen zondheid, Welzijn en Sport (15,0 procent) manschap onder aanvoering van Gijsbert op weerstand van het adviesorgaan? sleepten in 2011 procentueel ook meer Karel van Hogendorp de onafhankelijkheid Op adviesaanvragen van het minis­ kritische adviezen binnen dan Veiligheid uitriep? Dat was op 17 november. En waarom terie van Veiligheid en Justitie geeft de en Justitie. niet 29 november genomen? Op die dag in Raad van State met enige regelmaat een Ook in 2012 oogstte Veiligheid en 1813 werd onze Grondwet, bijna de oudste kritisch advies (dictum 4, 5 en 6). Deze Justitie in absolute aantallen de meeste ter wereld, aangenomen. adviezen gaan onder meer over wetsvoor­ kritische adviezen (zeven). En ook in dat Gelukkig duurt het feest twee jaar (tot stellen, verdragen, nota’s van wijziging jaar hoorde het ministerie van Veiligheid 26 september 2015) en zijn er genoeg andere en ontwerpbesluiten. In 2011 bracht de en Justitie procentueel gezien niet tot de momenten te gedenken dan alleen de oranje­ Raad van State in totaal negentig advie­ ‘zware jongens’. Vergeleken met Defen­ getinte. Zo ontstond tweehonderd jaar gele­ zen uit aan het ministerie van Veiligheid sie (16,7 procent), Onderwijs, Cultuur en den ook het huidige politieke stelsel met een en Justitie, blijkt uit het Jaarverslag 2011 Wetenschap (11,4 procent), Economische Eerste en een Tweede Kamer. Voor het Advo- van de Raad van State. Daarvan waren er Zaken, Landbouw en Innovatie (10,3 pro­ catenblad is dit aanleiding om te onderzoeken acht met dictum 4 (‘niet dan nadat’), twee cent), Sociale Zaken en Werkgelegenheid welk stempel de advocatuur op tweehonderd met dictum 5 (‘niet aldus’) en één met dic­ (10,0 procent), Binnenlandse Zaken en jaar politieke geschiedenis drukte. Dat is tum 6 (‘niet’). In totaal kreeg 12,2 procent Koninkrijksrelaties (9,1 procent), Volks­ niet mis. Liefst een kwart van alle ministers van de aanvragen een ‘zwaar’ advies (dicta gezondheid, Welzijn en Sport (8,9 pro­ sinds 1813 blijkt advocaat te zijn geweest (zie 4-6). In absolute aantallen (elf) scoorde cent) kwam Veiligheid en Justitie er met pagina 24). Veiligheid en Justitie het hoogst aantal 8,1 procent redelijk vanaf. Van het aantal De canon van de advocatuur gaat deze kritische adviezen van alle ministeries. ‘zware’ adviezen over 2013 heeft de Raad maand ook terug naar de wortels van het Relatief gezien daarentegen maakte het van State nog geen overzicht. huidig staatsbestel. De voornaamste minis­ ter onder koning Willem I, Cornelis Felix van Maanen van Justitie, botste geregeld met de Citaat advocatuur. Hij lijkt daarmee een beetje op Fred Teeven (VVD) nu. Redacteur Kim van Keken onderzocht wat deze staatssecretaris ‘Je vijzelt het aanzien van de van Veiligheid en Justitie drijft (zie Typisch Teeven op pagina 28). Een ding is zeker: rechtsstaat aanzienlijk op als je de Teeven wil altijd winnen. En zo lijkt hij een groter stempel op de advocatuur te gaan rechterlijke macht democratiseert.’ drukken dan vele advocaat-politici die hem sinds 1813 voorgingen. Oud-vicepresident van de Amsterdamse rechtbank Wouter van den Bergh herhaalt zijn pleidooi Robert Stiphout voor lekenrechtspraak (Trouw, 22 oktober).

2 | november 2013 advocatenblad Actualiteiten

SJBN-voorzitter Annemarie Roukema wordt de nieuwe voor­ zitter van de Stichting Jonge Balie Neder­ land (SJBN). Tijdens het Jonge Balie Congres 2013 op 7 en 8 november in de Van Nelle Van de deken Ontwerpfabriek in Rotterdam neemt ze het stokje over van de huidige voorzitter Eline Schiebroek (BarentsKrans N.V.). Roukema is Blij met sinds 2010 werkzaam als advocaat bij Boekel De Nerée. Momenteel is ze werkzaam in zorgvuldigheid de praktijkgroep Arbeidsrecht waar ze zich richt op reorganisaties en medezeggenschap. Walter Hendriksen De nieuwe voorzitter gaat zich richten op de uitwerking van de nieuwe beroepsopleiding. Daarnaast wil ze met het bestuur nieuwe mogelijkheden creëren om de jonge balie op de kaart te zetten. ‘We willen meer activitei­ ten organiseren voor jonge advocaten opdat ze elkaar beter weten te vinden.’ Internationaal netwerk DBLA

Het idee om in het buitenland werkzame at dreigde in het toezichtdebat? Professor. mr. Ernst Hirsch Ballin Nederlandse advocaten in een netwerk WHet toezichtmodel vervat in de nam vorige week het woord: ‘Laat de samen te brengen, ontstond al in 2007. Dat derde nota van wijziging (staatsbenoe­ politieke meerderheid van gisteren het toch nog bijna zes jaar duurde voor­ ming; rechtstreeks toegang tot indivi­ over belangrijke thema’s voorzichtig dat de vereniging Dutch Business Lawyers duele dossiers) bestrijden wij al jaren. zijn met de politieke minderheid (van Abroad (DBLA) officieel gelanceerd werd, Ook hebben wij direct de vraag gesteld gisteren en) van vandaag. Wees waak­ was dan ook meer te wijten aan de hoe­ waarom het ministerie van Veiligheid zaam en drijf niet op de golven van veelheid tijd die ermee gemoeid was, aldus en Justitie dit nieuwe model wenst. vandaag.’ advocaat Jan Willem de Haan, drijvende De Nederlandse Orde van Advocaten Dat geldt niet alleen voor de toe­ kracht achter het initiatief. ‘Ik was toen­ heeft de kwaliteit van het toezicht vol­ zichtdiscussie, maar ook voor het tertijd bezig met de marketing en bedacht gens het bestaande model willen laten komende debat omtrent de gefinan­ dat alles zelf doen lastig zou worden. Maar beoordelen door de onafhankelijk rap­ cierde rechtshulp met de verregaande in andere landen zouden vast net zulke porteur mr. Rein-Jan Hoekstra. Zijn bezuinigingsvoorstellen. Ik herlas het mensen als ik zitten, dus waarom niet die eindrapportage volgt eind dit jaar. De Zwarte Ars Aequi-nummer De Balie: Een krachten bundelen?’ En met succes. DBLA is coalitiepartijen in de Tweede Kamer leemte in de rechtshulp (juni 1970). Na inmiddels vertegenwoordigd in België, Bra­ dreigden de rapportage niet te willen invoering van de nu gepresenteerde zilië, Canada, Duitsland, Frankrijk, Italië, afwachten en wensten eenvoudigweg plannen zal over vijf jaar een ver­ China, Polen, Rusland, Singapore, het Ver­ vóór het door ons bestreden model te gelijkbaar Ars Aequi-nummer ver­ enigd Koninkrijk, Amerika en Zwitserland; stemmen. schijnen. Wij hebben er veertig jaar zelf emigreerde De Haan in 1992 richting Na een hoorzitting op 9 oktober met over gedaan om dat te voorkomen. Spanje (inmiddels ook officieel DBLA-lid) en mr. Hoekstra, waarin hij zich in zijn Ik roep op er alles aan te doen om dat naar verwachting treden Hongkong, Indo­ algemeenheid positief heeft uitgela­ wat ten behoeve van onze huidige en nesië en Luxemburg ook nog toe. ten over de toenemende kwaliteit van toekomstige cliënten die afhankelijk De Haan: ‘Wij zijn ervan overtuigd dat het huidige toezicht, is alsnog beslo­ zijn van gefinancierde rechtshulp is advocaten en juristen met kennis en erva­ ten (ook door de coalitiepartijen) dat opgebouwd te behouden. Dat verbe­ ring zowel in Nederland als in het land gewacht wordt op zijn eindrapportage. tering voor hen er nu niet inzit, is in van vestiging beter kunnen adviseren. Zo Aan de minimale eisen van zorgvuldig­ het huidig tijdsgewricht niet alleen kunnen ze een grotere toegevoegde waarde heid lijkt door de coalitie alsnog te wor­ invoelbaar maar ook aanvaardbaar. hebben voor Nederlandse bedrijven en par­ den voldaan (op initiatief overigens van Afbraak geeft echter blijk van gebrek ticulieren die rechtshulp zoeken in het bui­ de oppositie). Met welke kleinigheid aan compassie en gebrek aan histo­ tenland dan andere advocaten en juristen.’ ben je in dit tijdsgewricht tevreden? risch besef.

advocatenblad november 2013 | 3 Actualiteiten

Intussen Contante betalingen aan advocaten op het Binnenhof wetgeving vestiging van Nederlanders van Aruba, Curaçao en Sint ingeperkt Maarten in Nederland. De vestigingseisen zijn zo veel Status Besluit college van afgevaardigden. mogelijk gelijkgesteld met de voorwaarden die gelden Inhoud Het college van afgevaardigden van de Voor advocaten relevante voor EU-onderdanen. Nederlandse Orde van Advocaten heeft in september Haagse voornemens en nieuwe wetten. Na het verslag van de Tweede Kamer is Bosman weer besloten dat advocaten voortaan nog maar maximaal Marian Verburgh aan het woord. 5.000 euro (was 15.000 euro) aan contant geld mogen In werking Beoogd in 2014. ontvangen van hun cliënt. Betalingen boven 5.000 • verhoging eigen bijdragen rechtzoekenden; euro zijn slechts mogelijk na overleg met de deken. Dit • extra verhoging eigen bijdragen bij scheidings- en Civielrechtelijk Bestuursverbod besluit betekent wijziging van artikel 10 Verordening op daaraan verwante zaken; Status Internetconsultatie in mei gesloten. Indiening de administratie en financiële integriteit (VAFI), dat een • opnieuw eigen bijdrage bij opvolgend deskundi- wetsvoorstel eind dit jaar. belangrijke rol speelde in de tuchtzaken die leidden genoordeel; Inhoud Invoering in de Faillissementswet van tot de schrapping van Bram Moszkowicz. • opnieuw eigen bijdrage bij toestemming voor het zogeheten civielrechtelijk bestuursverbod. Een In werking 1 januari 2014. bestede extra uren; bestuurder met een bestuursverbod mag maximaal • afschaffing anticumulatiebepaling; vijf jaar geen rechtspersoon besturen. Dat moet Uitbreiding gronden voorlopige hechtenis • tweede verlaging van het basisbedrag, nu tot voorkomen dat frauduleuze bestuurders na een fail- Status Voorlopig verslag Eerste Kamer verwacht 15 104,85 euro; lissement hun activiteiten via omwegen en met oktober 2013. • lagere vergoeding bij onder meer kennelijk onge- nieuwe rechtspersonen voortzetten. Het is één van Inhoud Wetsvoorstel 33 360 voegt aan het Wetboek gronde zaken. de op 26 november 2012 aangekondigde maatrege- van Strafvordering gronden voor voorlopige hechte- In werking 1 oktober 2013. len om faillissementsfraude effectiever te bestrijden nis toe: bij verdenking van openlijke geweldpleging, (Kamerstukken II 2012-13, 29 911, nr. 74). De officier brandstichting, bedreiging, (zware) mishandeling of van justitie of de curator kan de rechter vragen een vernieling in de publieke ruimte of tegen personen Verhoging griffierechten met gemiddeld bestuursverbod uit te spreken. met een publieke taak. Denk aan uitgaansgeweld, vijftien procent In werking Beoogd in 2015. misdrijven tijdens evenementen zoals voetbalwedstrij- Status Ingediend 17 september, verslag Tweede Kamer den, concerten, dansfeesten en oudejaarsvieringen, in verwacht 31 oktober. Verlies Nederlanderschap bij het openbaar vervoer, op stations, dicht bij winkels Inhoud Wetsvoorstel 33 757 verhoogt de griffierechten terroristische activiteiten of uitgaansgelegenheden. Berechting van het misdrijf met gemiddeld vijftien procent. Dit ondanks eerdere Status Voorontwerp sinds 30 augustus bij Adviescom- moet via snelrecht binnen zeventien dagen en vijf- kritiek uit het veld en van de Raad van State. De Raad missie Vreemdelingenzaken. tien uren plaatsvinden. signaleerde in zijn advies van 30 augustus 2013 onder Inhoud Wijziging van de Rijkswet op het Nederlan- In werking Beoogd 1 januari 2014. meer dat de griffierechten in hoger beroep en cassatie derschap. Deelname aan een terroristische organisatie met wel dertig tot honderd procent worden verhoogd. leidt automatisch tot verlies van het Nederlander- Toevoegingsvergoedingen omlaag, In werking Beoogd in 2014. schap. Dit ter uitvoering van de motie-Dijkhoff (VVD) eigen bijdragen omhoog (Kamerstukken II 29 754, nr. 224). Er moet wel een Status AMvB van 10 september 2013. Beperking vestiging Antillianen onherroepelijke strafrechtelijke veroordeling zijn. Nu Inhoud Het Besluit aanpassingen eigen bijdrage recht- in Nederland is verlies van rechtswege alleen mogelijk als iemand zoekenden en vergoeding rechtsbijstand­verleners (Stb. Status Verslag Tweede Kamer van 10 september. vrijwillig dienst neemt in het leger van een vijandige 19-9-2013, 345) bevat nieuwe besparingen op toe- Inhoud Dit initiatief-wetsvoorstel (33 325) van het staat. voegingen: Tweede Kamerlid André Bosman (VVD) beperkt de In werking Onbekend.

(advertentie) In de jurisprudentie zie je onze naam steeds vaker. En bijna altijd in relatie tot de partij die in het gelijk is gesteld.

Grant Thornton Forensic & Investigation Services B.V. is ervaren specialist in forensic accounting en forensic IT. Wij maken actief gebruik van de kennis en expertise van collega’s uit ruim 120 landen van het Grant Thornton International-netwerk. Wilt u meer weten? Kijk op onze site: www.gt.nl/fi s

Neem contact op met één van onze partners: Peter Schimmel: T 020 - 547 57 57 Mark Hoekstra: T 010 - 270 51 51 E gtfi [email protected]

4 | november 2013 advocatenblad Actualiteiten

Agenda

Gerbrandydebat Column Gesubsidieerde rechtsbijstand en toe­ zicht op advocaten. Deze onderwerpen staan centraal tijdens het Gerbrandyde­ Algemeen bat van de Nederlandse Orde van Advoca­ ten (NOvA) op woensdag 13 november in wereldtijdschrift So­ciëteit De Witte (Plein 24 in Den Haag). voor juristen Ard van der Steur (Tweede Kamerlid VVD), Jeroen Recourt (Tweede Kamerlid PvdA), Cees Korvinus (advocaat Korvinus Van Matthijs Kaaks Roy & Zandt Advocaten) en Peter Plasman (advocaat Plasman Advocaten) gaan met elkaar over deze onderwerpen in debat. Het debat begint om 18.30 uur en zal ruim een uur duren. De inloop is vanaf 17.30 uur en achteraf is er een borrel. Toegang is gratis. Het debat bijwonen? Stuur een mail met uw gegevens aan Alexie Rolf von den Baumen: a.rolfvondenbaumenA r belde maandagochtend een jonge samengesteld, wat makkelijk kan leiden advocatenorde.nl. Eredacteur van Mr. magazine. Mon­ tot onzorgvuldigheden. ter viel hij met de deur in huis. ‘Meneer ‘Uitstekend,’ zei ik. ‘Ik heb daar Nacht van de Rechtsstaat Kaaks, klopt het dat u specialist bent op natuurlijk geen bezwaar tegen.’ De Nederlandse Grondwet staat centraal het gebied van mediarecht? ‘Mooi,’ zei Boorman. ‘Dan zal ik u een tijdens de vierde editie van de Nacht van Wij kregen uw naam door van diverse voorstel toesturen.’ de Rechtsstaat op 22 november 2013 in collega’s onder wie mr. Laarmans. Zij ‘Een voorstel?’ vroeg ik enigszins ver­ Felix Meritis (Keizersgracht 324 in Amster­ noemden expliciet uw naam.’ wonderd. dam). In alle zalen van het Europees cen­ ‘Ja ja,’ haastte ik mij te zeggen. ‘Dat ‘Ik mail het u wel,’ zei Boorman ach­ trum voor kunst, cultuur en wetenschap klopt.’ teloos, ‘en dan hoor ik wel wat u ervan gaan politici, wetenschappers en betrok­ ‘Wij begrepen dat u tot de top 10 van vindt.’ ken burgers in gesprek over de betekenis media-advocaten behoort.’ Hij liet hier Hij bedoelt de tekst, peinsde ik, toen en huidige staat van de Grondwet. Is die een korte pauze vallen. ik de telefoon had neergelegd. wel klaar voor de 21ste eeuw? Mijn hoofd vulde zich onmiddellijk De volgende ochtend ontving ik de Het debat begint om 20.00 uur. Toegang met een warme gloed. Erkenning. Dus aangekondigde e-mail. De inleiding luid­ is 10 euro. Kaarten bestellen kan op http:// toch, dacht ik. Daarvoor hoef je geen cur­ de als volgt. www.felix.meritis.nl/nl/agenda/nacht- sussen te geven of academische stukjes ‘Mr. magazine bereikt 27.000 advocaten van-de-rechtsstaat-2013/. te schrijven. Als iemand van Kluwer dat en juristen. De top 500 + het mkb.’ zegt, dan is het niet zomaar uit de lucht Ik scrolde omlaag: ‘Uit elke regio Schots avontuur gegrepen. Attent ook van mr. Laarmans. selecteren we enkele specialisten exclu­ Het European Lawyers’ Programme heeft ‘Nou nou, dat is wat te veel eer,’ zei ik sief voor het specialistenoverzicht. De plaats van 7 april 2014 t/m 27 juni 2014) in enige bescheidenheid veinzend. ‘Maar ik specialistenuiting full colour plus online Edinburgh, Schotland. Samen met twaalf hoor het u graag zeggen, dank. Hoe was pakket kost nu netto slechts H 550 i.p.v. Europese advocaten volgen deelnemers uw naam ook alweer?’ H 1.550! aan de Universiteit van Edinburgh een ‘Bouke Boorman,’ antwoordde de man. Ik zie met belangstelling uit naar uw negendaagse introductiecursus, met aan­ ‘Van het blad Mr. dus.’ reactie, et cetera.’ sluitend tien weken praktijkstage. Ze En hij vervolgde: ‘Nu is het zo dat wij in Ontgoocheld staarde ik naar de offerte lopen mee met één van de Court of Session het komende nummer van Mr. een katern voor de aanschaf van een specialistensta­ Judges en met een Schotse advocaat. Solli­ opnemen over mediarechtspecialisten. tus. Met korting, dat wel. Toen Boorman citeer vóór 15 december 2013 naar één van Daarin komt een lijst met advocaten die woensdag opnieuw belde, bedankte ik de plaatsen. Na afloop zijn deelnemers lid zich onderscheiden op dat rechtsgebied. vriendelijk voor het aanbod. Hij vroeg of van alumnivereniging European Lawyers Wij zouden u daar graag in opnemen, met ik dan misschien iemand kon aanbevelen. Association met jaarlijks een buitenlands foto en een korte beschrijving. Wat vindt Ik heb hem meteen een lijstje gemaild. congres. Inlichtingen zijn te verkrijgen u daarvan?’ Allemaal toppers. bij cornélie.arnoutsAboekel.com of ram­ Een zeer correcte benadering, dacht ik. Ben vooral benieuwd wie nu die adver­ melooAvandoorne.com. Doorgaans worden die lijstjes ongevraagd tentieruimte heeft gekocht.

advocatenblad november 2013 | 5 ZOU ER ÉCHT GEEN VERHAAL MOGELIJK ZIJN?

Bent u op zoek naar verhaalsmogelijkheden bij een debiteur? Dan bent u bij Regres Info BV aan het juiste adres. Ons bureau geldt al vele jaren als specialist in verhaalsonderzoek naar natuurlijke- en rechtspersonen.*

Binnen de kortst mogelijke termijn weet u of conservatoir of executoriaal beslag mogelijk is.

Vraag vrijblijvend documentatie aan en informeer naar onze (kennismakings)tarieven onder nummer: 079 - 342 72 72 of kijk op onze website.

* Strikt conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens

Verhaalsrapportages - Kredietwaardigheidsrapportages - Speciale onderzoeken

Regres Info BV, Algengroen 6, Postbus 7028, 2701 AA Zoetermeer, Telefoon 079 - 3427272, Telefax 079 - 3421843, E-mail [email protected], Website www.regresinfo.nl Actualiteiten

L4L ‘Mijn hart en ziel liggen bij mijn werk als advocaat’

Iraanse mensenrechtenadvocate Nasrin Sotoudeh werd vorige maand onverwachts vrij­ gelaten. President Rohani loste daarmee een verkiezingsbelofte in, en won vertrouwen in het westen. 'Aandacht uit het buitenland helpt álle gevangenen in Iran.' Foto: ANP Tatiana Scheltema/Farid Haerinejad tieke acties worden beschuldigd volgens artikel 168 van de Grondwet bij openbare inds haar thuiskomst is haar zoontje rechtszitting moeten worden berecht. SMehraveh niet bij haar weg te slaan. Advocaten hameren daar al jaren op, maar Toen ze de gevangenis in ging was hij het gebeurt nog steeds niet.’ drie, nu is hij zes. Mehraveh is het er duidelijk niet mee eens dat zijn moeder Handelen de Revolutionaire recht­ haar aandacht verdeelt tussen hem en banken naar uw oordeel in overeen­ iemand aan de andere kant van de wereld. Nasrin Sotoudeh stemming met de mensenrechten? Met haar zachte, melodieuze stem legt ze ‘Die vraag beantwoord ik liever niet. Maar hem uit dat ze een telefoongesprek moet Maar toen ik belde met het ministerie ik hoop werkelijk dat meneer Rohani ook voeren. ‘Holland,’ is verstaanbaar. van Justitie vertelden ze dat ik gratie had zijn andere verkiezingsbeloftes nakomt: Haar vrijlating op 18 september, vlak gekregen. Opmerkelijk, want ik had er de eerbiediging van mensenrechten, een voor de jaarvergadering van de Verenigde niet om gevraagd, en gratie krijg je nor­ einde aan de huisarresten en vrijlating Naties, werd beschouwd als onderdeel maliter alleen na het indienen van een van andere politieke gevangenen. Maar van het charmeoffensief van president schriftelijk verzoek. Ik weet ook niet wie we kunnen er natuurlijk niet zomaar Hassan Rohani om de verhoudingen met die brief dan wel heeft geschreven. Maar op vertrouwen dat meneer Rohani zijn het westen vlot te trekken en de westerse het lijkt wettig – zolang ik niet opnieuw verkiezingsbeloften nakomt. Het is aan sancties, die vooral de bevolking treffen, word aangeklaagd. Tot nu toe is dat niet maatschappelijke en non-gouvernemen­ op te heffen. gebeurd.’ tele organisaties om hem eraan te herin­ Het nieuws ging de hele wereld over. neren.’ Toch is Nasrin Sotoudeh terughoudend Bij uw veroordeling hoorde u ook met het geven van interviews. Dat ze het dat u uw beroep tien jaar niet mag Uw principiële houding maakt u een Advocatenblad/Lawyers for Lawyers (via uitoefenen. Is die bepaling ook geduchte tegenstander van het Iraan­ Skype) wél uitgebreid te woord staat, herroepen? se bewind; de Britse krant the Guar- heeft alles te maken met de onvermoei­ ‘Niet dat ik weet. Maar ik zal het aan­ dian vergeleek u al met de Birmese bare inzet van de Nederlandse advocaten vechten. Het vonnis was onwettig omdat activiste Aung San Suu Kyi. Als u niet voor haar zaak. ‘Ik ben L4L zeer dankbaar, in Iran niet de rechter, maar de Orde van meer als advocaat zou mogen werken, en ik weet zeker dat alle aandacht uit het Advocaten bepaalt wie mag werken als zou u dan de politiek ingaan? buitenland heeft geholpen om mij vrij te advocaat. Dus de rechter kón mij hele­ ‘Mijn hart en ziel liggen bij mijn werk krijgen. Men is gevoelig voor druk van maal geen beroepsverbod opleggen. als advocaat, en dat werk doe ik het liefst buitenaf. Aandacht vanuit het buitenland Het probleem is dat de rechters onder zonder de angst voor een nieuwe arres­ helpt niet alleen mij, maar álle gevange­ invloed staan van de regering, en dat ze tatie. Als ik niet meer als advocaat kan nen in Iran, zeker als je ín de gevangenis advocaten wel in de gevangenis kunnen werken, is het zeker een optie. Maar ik dingen gedaan wilt krijgen.’ stoppen. Daarom zitten mijn collega’s heb nog niks besloten.’ Abdolfattah Soltani en Mohammad Sayf­ Advocatenblad: Zag u uw vrijlating zadeh nog steeds vast. Zij zijn door de aankomen? Revolutionaire rechtbank veroordeeld Nasrin Sotoudeh: ‘Absoluut niet. Ik vanwege hun “politiek activisme”. Maar vertrouwde het aanvankelijk ook niet. dat is onjuist omdat mensen die van poli­

advocatenblad november 2013 | 7 Actualiteiten

IDFA heeft plaats van 20 november tot en met 1 december in Amsterdam. Op 11 november begint de online kaart­ verkoop. Het gehele programma is te zien Kijk op recht op www.idfa.nl.

Of het nu gaat om brute gruweldaden, gewiekste fraude of dapper verzet: de grens van het recht blijft ook voor filmmakers een inspirerend thema. Op documentairefestival IDFA worden eind november geëngageerde films vertoond. Zes tips.

Olga van Ditzhuijzen

In God We Trust Master of the Universe Pussy versus Putin (Victor Kubicek en Derek Anderson, (Marc Bauder, Duitsland) (Gogol’s Wives Productions, Rusland) Verenigde Staten) Tijdens de gloriedagen van internationale banken De jonge vrouwen van de Russische protestband Eleanor Squillari werkte 25 jaar lang als persoonlijk in de jaren tachtig van de vorige eeuw verdiende Pussy Riot zijn na ludieke protesten veroordeeld tot secretaresse voor Bernard L. Madoff: de man die in voormalig investment banker Rainer Voss soms het strafkamp. De arrestatie van het drietal wekt 2008 werd ontmaskerd als grootste wittenboorden- miljoenen dollars per dag – tot de luchtbel uit- wereldwijde verontwaardiging, en wereldsterren crimineel tot nu toe. In al die jaren had Squillari eenspatte. Op een leegstaande verdieping van een als Madonna betuigen publiekelijk steun tijdens nooit iets gemerkt van ‘Bernies’ oplichtingsprak- bank in Frankfurt vertelt de Duitser nu openhartig hun optredens. Uniek beeldmateriaal, opgenomen tijken. Sterker nog: zelf investeerde ze ook in zijn over het ontstaan van de financiële crisis en zijn door nauw betrokkenen bij de groep, toont het schijnbaar lucratieve handel. Na zijn veroordeling eigen rol daarin; als de gewezen Wall Streets ontstaan van de actiegroep tot en met de uitein- besluit ze het heft in eigen hand te nemen. Ze richt Gordon Gekko die terugkeert op de plaats delict. delijke strafzaak. Eens te meer werpt deze film in haar appartement een ‘crisiscentrum’ in en recon- Een uniek, maar ontmoedigend inkijkje in de een verontrustend licht op de gebrekkige staat van strueert het ware gezicht van haar voormalige baas. ongereguleerde wereld van het bankwezen. uitingsvrijheid binnen Poetins Rusland.

Judgement in Hungary The Life and Crimes Killing Time (Eszter Hajdú, Hongarije) of Doris Payne (Jaap van Hoewijk, Nederland) (Matthew Pond en Kirk Marcolina, In een geruchtmakend proces staat een groep van Iedereen in het stadje Huntsville in Texas is er aan Verenigde Staten) vier neonazi’s in Boedapest terecht voor racis- gewend: de straten rond de gevangenis worden tische moorden op Roma’s. In deze klassieke Ietwat ‘onschuldiger’ van aard is deze film over de weer eens afgezet. Het is dan ook maar voor een rechtbankfilm verklaren nabestaanden over de zwarte, alleenstaande moeder Doris Payne die sinds uurtje, tot de ter dood veroordeelde Elroy Chester gruweldaden, en ontstaan pittige confrontaties de jaren dertig actief is als notoire juwelendief. In in naam van de staat wordt omgebracht. De met de vier verdachten. De rechtbank heeft een de tijd dat discriminatie van de zwarte bevolking filmmakers tonen de alledaagsheid terwijl de tijd harde dobber aan het schiften van bewijsmateriaal aan de orde van de dag was, slaagde deze vrouw voor de veroordeelde onherroepelijk verstrijkt. en het weerspreken van beschuldigingen van par- erin om keer op keer haar slachtoffers op gewiekste Ze volgen de familie van de slachtoffers en die tijdigheid. De zaak geeft een verontrustend beeld wijze om de tuin te leiden. Nu, als tachtigjarige, van de veroordeelde, de bewakers, dominees, van het optreden van de plaatselijke autoriteiten toont Payne nog altijd geen spoortje berouw en is journalisten en het handjevol demonstranten in en de verheerlijking van fascisme. ze haar kunstgrepen niet verleerd. de aanloop naar de executie.

8 | november 2013 advocatenblad Uren zoeken

Wordt weer uren schrijven

Digitaliseren is aan de orde van de dag. Ook binnen de rechtspraak: Winst op vele vlakken naar verwachting zullen in 2016 alle rechtbanken en advocaten- Met de kennisdatabank Meesterwerk kunt u digitaal gaan werken. kantoren volledig digitaal werken. De eerste stappen naar het Dit biedt veel voordelen: digitaliseren van de werkomgeving zijn verrassend eenvoudig. • Werk digitaal en u werkt effi ciënter. Met één druk op de knop zijn binnen Meesterwerk tal van documenten (bijvoorbeeld dossiers, Pak het stap voor stap aan e-mails, bijlages of faxen) terug te vinden. Het omzetten van een analoge naar een digitale werkwijze kost tijd. • Digitale stukken zijn veel sneller op te vragen. Onderzoek wijst Met een stappenplan kan de overstap naar digitaal werkensoepel verlopen. namelijk uit dat een advocaat 1,5 uur per dag zoekt in en naar Stap 1: Beslis waar digitaliseren start. Bij de nieuwe dossiers? documenten. Deze zoektijd kunt u nu aan cliënten besteden en Of worden eerst alle aanwezige dossiers gedigitaliseerd? declarabel maken. Dit kan zo’n 45 duizend euro extra omzet per Stap 2: Scan documenten en maak deze direct digitaal beschikbaar. jaar opleveren. Zo wordt iedereen geïnformeerd over binnengekomen stukken • Alle kennis is direct beschikbaar. Het combineren van informatie- en kunnen vertrouwelijke documenten op de juiste wijze bronnen voorkomt steeds opnieuw het wiel uitvinden. worden behandeld. • Samenwerken aan een dossier verloopt makkelijker: binnen Stap 3: Zorg ervoor dat iedere werknemer een training krijgt en Meesterwerk is direct inzichtelijk wie waar wanneer wat toegevoegt blijf communiceren met elkaar. of verwijdert. Ook kan de cliënt eventueel inzage krijgen in het Stap 4: Zet digitaal taken uit en ga hier slim mee om: agendeer dossier. wanneer taken volbracht moeten zijn en vraag elkaar om advies. • Procesdossiers zijn digitaal goed ingericht - en dus in de rechtbank Stap 5: Evalueer! Het geeft de mogelijkheid procedures en werkwijzen door advocaten op te vragen - de rechtspraak verloopt daardoor aan te scherpen. Op die manier wordt digitaal werken terug- sneller. verdiend: medewerkers en cliënten zijn tevreden en prestaties • Taken zijn digitaal te beheren en worden op tijd afgerond. gaan omhoog. Meer weten? Ga naar www.ricoh.nl/meesterwerk of neem direct contact op via 073 – 645 2600 Unqualifi ed adoption will serve to discharge the executive directors for their management and the supervisory directors for their supervision thereof, in so far as such management is evidenced by the fi nancial statements And now in Dutch*

Het Juridisch-Economisch Lexicon Uw instrument voor een accurate vertaling van juridische en economische teksten Nu ook Engels-Nederlands!

Het Juridisch-Economisch Lexicon is een woordenboek voor de professional. Het is voor • Online product velen een onmisbaar instrument bij het schrijven en vertalen van teksten op juridisch, economisch en fi nancieel gebied in goed Engels of Nederlands. • Altijd actueel

Het Juridisch-Economisch Lexicon is nu, naast de welbekende versie Nederlands-Engels, • 60.000 lemmata ook verkrijgbaar in de versie Engels-Nederlands. Uit de praktijk klonk al lang de roep van • Ruim 100.000 professionals om het complete Lexicon ook in het Engels-Nederlands te kunnen raadplegen. voorbeeldzinnen Met deze nieuwe online variant van het Lexicon wordt aan die vraag tegemoetgekomen.

* Vaststelling zonder voorbehoud strekt bestuurders tot decharge voor het beheer en commissarissen Samensteller: voor het toezicht daarop, een en ander voor zover van dat beheer uit de jaarrekening blijkt Aart van den End, Gateway Woordenboeken

Meer informatie of bestellen? Ga naar www.kluwer.nl/lexicon Actualiteiten Fricties tussen de fracties

De Tweede Kamer behandelt op 19, 20 en 21 november de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Justitiewoordvoerders van vijf politieke partijen waren bereid alvast hun visie geven. Waar zitten de pijnpunten?

Maarten Bakker burgers serieus te nemen, en geschillen geleden dat er een hoop mis was. Ze steun­ niet te laten aankomen op een rechtszaak. den massaal het “Manifest van Leeuwar­ Het voorstel voor de zogeheten dade­ den”. De VVD-minister stuurde de Raad lijke tenuitvoerlegging van een celstraf van voor de rechtspraak op tournee, maar ging één jaar of meer, had voor Recourt niet per zelf niet met rechters praten. Daar spat de se gehoeven, maar hij heeft er wel voor liefde voor het rechtsbedrijf niet vanaf!’ getekend. ‘Een principieel punt voor mij is In het akkoord dat D66-voorman dat het hof altijd de voorlopige hechtenis Alexander Pechtold sloot met de rege­ kan schorsen.’ ringscoalitie over de begroting voor 2014 Foto's: ANP Foto's: is nog geen extra geld uitgetrokken voor de rechtsstaat. In de jaren daarna moet er vol­ ‘Pijn bij de gens de democraten wel 0,4 miljard euro advocatuur’ bijkomen voor dit doel. Dat aanvullende budget wil D66 inzetten om het OM te ont­ Jeroen Recourt (PvdA) zien en de toegankelijkheid van de recht­ spraak te garanderen. Volgens Schouw eroen Recourt van de PvdA vindt de aan­ leiden de aangekondigde bezuiniging op Jgekondigde bezuiniging op de rechts­ de rechtsbijstand en de verhoging van de bijstand te verdedigen. ‘De maatregel zal griffierechten ertoe dat vooral de midden­ vooral pijn doen bij de advocatuur, die klasse afhaakt. ‘Die spannen geen hoger minder vergoeding krijgt voor de bewer­ ‘Liefde voor beroep meer aan, of stappen helemaal niet kelijke zaken. Ik zou het erger vinden als meer naar de rechter. Ze kunnen het niet de drempel tot de rechter te hoog wordt rechtsbedrijf spat meer opbrengen.’ voor rechtzoekenden.’ Recourt heeft ook er niet vanaf’ gezien dat in de begroting de bezuiniging op de gesubsidieerde rechtsbijstand is Gerard Schouw (D66) opgehoogd met nog eens zes miljoen, tot 91 miljoen euro. ‘Hier gaan we nog vragen 66 wil tijdens het begrotingsdebat over stellen. Ik ga uit van een bezuiniging Dtwee hoofdthema’s aan de orde stel­ van 85 miljoen tot en met 2018.’ len: de gebrekkig functionerende straf­ De aangekondigde verhoging van rechtketen en de toegankelijkheid van de griffierechten met gemiddeld vijf­ de rechtspraak die gevaar loopt. Volgens tien procent ligt Recourt minder zwaar woordvoerder Gerard Schouw is de straf­ op de maag. ‘Deze verhoging is ook van rechtketen duidelijk overbelast. ‘Het ‘De rek is uit een geheel andere orde dan het plan van duurt alleen al negen maanden voordat de begroting’ het vorige kabinet voor kostendekkende het Openbaar Ministerie beslist of een ver­ griffierechten.’ De PvdA’er is er al langer dachte verder wordt vervolgd. De minis­ Peter Oskam (CDA) voorstander van dat de hoogte van de grif­ ter moet ervoor zorgen dat de politie met fierechten wordt gekoppeld aan het belang goede dossiers komt, maar twintig tot der­ e rek is helemaal uit de begroting van een zaak. ‘Als er een geschil is met een tig procent daarvan is eigenlijk onder de ‘Dvan Veiligheid en Justitie’, zegt miljoeneninzet, kunnen er ook meer grif­ maat. Op het OM wordt dan nog eens een Tweede Kamerlid Peter Oskam. Zijn par­ fierechten betaald worden.’ kwart bezuinigd tot 2018. Ze krijgt boven­ tij wil dat er in 2014 al veertig miljoen Recourt kondigt wel een amendement dien te maken met een opeenstapeling van euro extra gereserveerd wordt ter verster­ aan op het kabinetsvoorstel. Bestuursor­ prioriteiten.’ king van de strafrechtketen. ganen zouden een hoger griffierecht moe­ Schouw verwijt minister Ivo Opstelten Oskam is benieuwd hoe de afspraken ten betalen als ze een bestuursrechtszaak ‘een gebrek aan passie’ voor het rechtsbe­ uit het herfstakkoord, waar het CDA niet verliezen. Dat leert ze om bezwaren van drijf. ‘De rechters constateerden een jaar aan meedeed, uitpakken voor de begro­

advocatenblad november 2013 | 11 Actualiteiten

ting van Veiligheid en Justitie. ‘De tbs- Steur. ‘Maar het kan geen kwaad als er instelling Veldzicht mag open blijven. een drempel wordt opgeworpen in de Goed nieuws, maar wij vragen ons af of rechtsbijstand. Het geeft een stimulans er dan niet elders bij Justitie geld vanaf aan de alternatieve vormen van geschil­ gaat.’ lenbeslechting, zoals buurtbemidde­ De bezuiniging op de rechtsbijstand is ling of mediation. Ik wil wel dat er nog voor het CDA ook een heikel onderwerp. onderzoek gedaan wordt naar de effecten ‘Wat er in de brief van juli stond met de van de ingreep van staatssecretaris Fred bezuiniging van 85 miljoen euro vond Teeven.’ ik al fors. Maar als dat bedrag nog hoger Ook de aangekondigde verhoging ‘Strafzaken niet uitvalt, wordt het wel heel krap.’ van de griffierechten stuit op weinig buiten rechter om Vragen heeft Oskam tevens over de problemen bij de VVD. ‘Het is een fractie landelijk uitrol van de ZSM-aanpak, van de verhoging die het vorige kabi­ afraffelen’ waarbij het OM zelf straffen oplegt. ‘Het net in petto had met haar voorstel voor moet niet ten koste gaan van de zorg­ kostendekkende griffierechten.’ Van Liesbeth van Tongeren vuldigheid. Ik heb begrepen dat er nog der Steur heeft wel bedenkingen bij de (GroenLinks) weleens een parketsecretaris van het OM honderd procent verhoging bij som­ met een zwakke zaak op een verdachte mige beroepszaken. ‘Daarvan moeten de roenLinks maakt zich grote zor­ wordt afgestuurd, om hem een voorstel effecten ook nog eens bekeken worden.’ Ggen over de toegankelijkheid van te doen. Als zo’n zaak voorkomt, zou het Als de advocatuur zich zorgen maakt over de rechtspraak. ‘Je zult maar als zwan­ wegens gebrek aan bewijs uitdraaien op de toegankelijkheid van de rechtspraak, gere vrouw ontslagen worden vanwege je een vrijspraak.’ Oskam wil ook weten wat zou ze volgens Van der Steur ook naar zwangerschap,’ zegt fractiewoordvoerster voor effect ZSM heeft op de rechtspraak. zichzelf moeten kijken. ‘Wanneer komt Liesbeth van Tongeren. ‘Wat heb je dan ‘Die blijft zitten met de ingewikkelde ze nu eens zelf met een voorstel voor de aan een wettelijk ontslagverbod, als je de zaken en die kosten weer meer tijd en verlaging van haar tarieven?’ toegangsprijs tot de rechtbank niet kunt geld.’ Van der Steur: ‘De toegankelijkheid betalen? Wie verzeild raakt in een bezwaar­ Het CDA gaat niet akkoord met het van de rechtspraak zou er ook op vooruit­ procedure tegen het stopzetten van een voorstel voor dadelijke tenuitvoerleg­ gaan als de Nederlandse Orde van Advo­ uitkering, betaalt een maandinkomen aan ging. De maatregel is volgens Oskam caten meewerkt aan uitbreiding van het griffierechten en advocatenkosten.’ overbodig, want een officier van justitie “no cure, no pay”-principe. Dat zou niet Kamerlid Van Tongeren wil dat er kri­ kan op een terechtzitting al gevangen­ alleen op letselschadezaken van toepas­ tisch wordt gekeken naar de ‘grootver­ neming vorderen. ‘Als de rechter toch niet sing moeten zijn. Jammer dat de Orde dit bruikers’ van het recht, de organen van daartoe overgaat, is het niet aan ambtena­ niet verder uitrolt.’ de Nederlandse overheid. ‘Wie het oneens ren van Justitie om dat alsnog te doen.’ Van der Steur vindt dat de advoca­ is met een beslissing van een overheidsin­ tuur haar zaakjes nog steeds niet op orde stantie wordt vrijwel automatisch gedwon­ heeft. De kwaliteit laat volgens hem te gen tot het voeren van een procedure. Van wensen over. ‘Ik vind echt dat advocaten overheden mag worden verwacht dat zij zich moeten specialiseren. We zouden het proberen tot een vergelijk te komen.’ van een chirurg niet accepteren als hij in GroenLinks is, net als de PvdA, voor een ziekenhuis kankergevallen behandelt hogere griffierechten voor overheden. ‘Ook en daarnaast ook longziekten en hart­ grote bedrijven, energieleveranciers of kwalen. Maar van een advocaat vinden verzekeraars, zouden verhoudingsgewijs we het goed dat hij als specialismen het meer kunnen betalen voor de rechtsple­ strafrecht, het civiel recht, en ook nog het ging’, zegt Van Tongeren. bestuursrecht heeft.’ De landelijke uitrol van ZSM in 2014 ‘Kom zelf met De afwijzing van de Orde van het laat­ wordt zeker niet gesteund door Groen­ voorstel tot ste toezichtvoorstel van de staatssecreta­ Links. ‘Voortvarendheid valt toe te juichen, ris heeft Van der Steur ‘hooglijk verbaasd’. maar strafzaken mogen niet buiten de rech­ lagere tarieven’ De VVD’er verwerpt de gedachte dat er ter om worden afgeraffeld. Iedereen heeft staatscontrole komt op de advocatuur. er recht op dat een onafhankelijke straf­ Ard van der Steur (VVD) ‘De staatssecretaris wil nota bene dat de rechter, op basis van integer en transparant Orde zelf de leden van het nieuwe college onderzoek, een oordeel velt. De verdachte e VVD vindt toegang tot het van toezicht aanwijst. Het lijkt wel alsof en zijn advocaat moeten zich inhoudelijk ‘Drecht voor iedereen belangrijk’, de Orde zichzelf niet in staat acht om met en procedureel kunnen verweren. Die zegt fractiewoordvoerder Ard van der geschikte leden te komen.’ garanties zie ik niet in de ZSM-aanpak.’

12 | november 2013 advocatenblad Analyse

Cassatieberoep: beperkingen aan de beperking

In een belangrijk arrest van 31 mei 2013 heeft de Hoge Raad nader uiteengezet hoe het beroep in cassatie wel – en vooral hoe niet – beperkt kan worden en welk gevolg een ontoelaatbare beperking heeft.1 De strafadvocatuur kan met een goed beperkt cassatie­ beroep zijn voordeel doen.

Joost Nan 2 akte als bedoeld in art. 451 Sv laten opne­ opnieuw recht kan doen op het bestaande men (r.o. 2.2). Dat kan volgens mij ook als hoger beroep (r.o. 2.3). Als voorbeeld geeft rt. 429 Sv bepaalt dat ook tegen een een strafverzwarende omstandigheid in hij aan dat als een verdachte tot straf is Agedeelte van de uitspraak beroep in de tenlastelegging is opgenomen, zodat veroordeeld, het beroep niet beperkt kan cassatie kan worden ingesteld. Hetzelfde impliciet meerdere varianten ten laste worden tot de bewezenverklaring. De kan worden bereikt door een partiële zijn gelegd. Te denken valt aan een basis­ opgelegde straf zou dan bij de feiten­ intrekking van het beroep (volgens de delict zoals diefstal, waaraan in één adem rechter al vaststaan, terwijl deze over het regels van de artt. 453-455 Sv). Dergelijke door een strafverzwarend bestanddeel als feit zelf nog een bewijsbeslissing moet beperkingen en intrekkingen bieden, ‘door twee of meer verenigde personen’ nemen. Bij een vrijspraak zou dat tot anders dan het voor hoger beroep toepas­ (art. 311 lid 1 sub 4 Sr) of geweld (art. 312 een onoverkomelijke tegenstrijdigheid selijke art. 407 Sv, verregaande mogelijk­ lid 1 Sr) is toegevoegd. Wordt de verdachte leiden. En bij een samenstel van straffen heden om gunstige beslissingen buiten voor de ‘kale’ diefstal veroordeeld, dan kan het beroep niet worden beperkt tot de verdere rechtsstrijd te houden. Maar kunnen vrijspraken voor strafverzwaren­ een gedeelte van de opgelegde straffen. let op, niet elke beperking is toegestaan. de onderdelen buiten het cassatieberoep De Hoge Raad oordeelt uiteindelijk De Hoge Raad zet eerst de eigen juris­ worden gehouden. over art. 429 Sv dat (r.o. 2.4): prudentie over dit onderwerp nog eens op Niet mogelijk is deelvrijspraken bin­ ‘(i)  in geval van een samengestelde ten­ een rijtje en bevestigt deze. In geval van nen één ten laste gelegd zelfstandig straf­ lastelegging het cassatieberoep kan cumulatief ten laste gelegde feiten wordt baar verwijt veilig te stellen voor zover worden beperkt tot de beslissingen een onbeperkt ingesteld cassatieberoep het rechtens niet-relevante keuzes betreft over (cumulatieve, alternatieve en/ sowieso niet geacht te zijn gericht tegen aangaande niet-relevante alternatieven of primaire) onderdelen van de ten­ de feiten waarvan de verdachte integraal (r.o. 2.3). Stel bijvoorbeeld dat aan de lastelegging waarin een zelfstandig is vrijgesproken. Mijns inziens zou dat verdachte diefstal ‘van een of meerdere strafrechtelijk verwijt is omschre­ ook voor een variant in een alternatieve blikjes bier en een pak kauwgom (merk ven, en tenlastelegging moeten gelden, omdat Sportlife)’ te Zoeterwoude wordt verwe­ (ii) het cassatieberoep kan worden dit een zelfstandig strafbaar verwijt ten en ‘slechts’ een veroordeling volgt beperkt tot een der in de art. 348-350 betreft en de verdachte geen rechtens te voor een enkel blikje gerstenat, dan vol­ Sv genoemde beslissingen, mits de respecteren belang heeft zijn pijlen te gen de overige blikjes en de kauwgum ingevolge die bepalingen daarop kunnen of willen richten tegen een posi­ de zaak na een geslaagd cassatieberoep voortbouwende of daarmee tieve beslissing. Gaat het om één strafbaar en zou daarvoor alsnog een veroorde­ onlosmakelijk verbonden beslissin­ feit dat in een primaire, subsidiaire of ling kunnen volgen. Hetzelfde geldt bij gen niet zijn uitgezonderd.’ verdere variant ten laste is gelegd, dan meerdere geweldshandelingen die als één Ik merk nog op dat het cassatieberoep kan de partiële vrijspraak voor de zwaar­ mishandeling worden vervolgd. ook moet kunnen worden beperkt tot de ste variant(en) buiten het cassatieberoep bijkomende beslissingen, zoals die op het worden gehouden, maar dat moet men Nieuw beslag (art. 353 Sv) en de vordering van de van de Hoge Raad nog wel steeds in de Nieuw is dat de Hoge Raad aangeeft dat benadeelde partij (art. 361 Sv). Gunstige een beperking ontoelaatbaar is als deze bijkomende beslissingen kunnen ook bui- het de feitenrechter na terug- of verwij­ ten het cassatieberoep worden gehouden. 1 HR 31 mei 2013, LJN: CA1610. zing onmogelijk zouden kunnen maken In beide gevallen moeten wel de regels 2 Joost Nan is advocaat bij Gilhuis Advocaten te Dordrecht en lid van de Vereniging van Cassatiead- het schema van de art. 348 en 350 Sv nog van de Hoge Raad in acht worden geno­ vocaten in Strafzaken (www.vcas.nl). te volgen of anderszins niet naar behoren men. Wie bijvoorbeeld zijn pijlen wil rich­

advocatenblad november 2013 | 13 Analyse

ten op de verwerping van een beroep op na een eventuele terug- of verwijzing noodweer, kan vervolgens niet de beslis­ De Hoge Raad weer geheel aan de orde. Dan kan ook sing over de toewijzing van ‘slechts’ een heeft zijn verant­ een hoger bedrag worden toegewezen. bescheiden deel van de vordering van de Reformatio in peius dus! benadeelde partij voor dat feit uitzonde­ woordelijkheid ren. Die bijkomende beslissing is immers genomen Conclusie onlosmakelijk verbonden met een veroor­ Ik kom tot twee vuistregels. De eerste deling van de verdachte. Een dergelijke is dat het cassatieberoep kan worden combinatie kan leiden tot een onwerkbare beperkt tot elk opzichzelfstaand straf­ situatie tijdens een nieuwe behandeling. baar feit (lees: in de strafwet opgenomen Zou het verweer namelijk alsnog door de verwijt) en de beslissingen daaromtrent. feitenrechter worden gehonoreerd dan overeenstemming gebracht met de onder­ De tweede vuistregel is dat een beperking wordt de verdachte vrijgesproken of ont­ havige regels. Lukt dat niet, dan wordt het met betrekking tot de vragen van art. slagen van alle rechtsvervolging. Door de beroep geacht te zijn ingesteld zonder die 348 en art. 350 Sv is toegelaten zolang ingestelde beperking dient hij nog wel ontoelaatbare beperking (r.o. 2.6). de daarin opgenomen keten niet verder steeds schadevergoeding te betalen aan Hierin schuilt wel een gevaar, omdat wordt onderbroken. Anders gezegd, het het ‘slachtoffer’ omdat die beslissing door dit voor degene die in cassatie is gegaan cassatieberoep moet dan in elk geval zijn de beperking is blijven staan. Die toeken­ onverwachte en wellicht onwelkome gericht tegen één van die acht beslis­ ning is wettelijk echter niet mogelijk, nu gevolgen kan hebben. Wie meent het in singen en noodzakelijkerwijs tegen alle art. 361 Sv daarvoor onder meer de opleg­ cassatie nog eens onbekommerd te kun­ daaropvolgende beslissingen op die ging van enige straf of maatregel vereist nen proberen op basis van een niet toe­ vragen. Alleen de beslissingen die aan (dan wel toepassing van het rechterlijk gestane beperking, kan het deksel alsnog de beslissing a quo voorafgaan, kunnen pardon als bedoeld in art. 9a Sr) en in dit op de neus krijgen. Wordt de beperking worden uitgezonderd van het cassatiebe­ geval sanctionering uitblijft. ongedaan gemaakt, dan wordt de rechts­ roep. Wie dus bijvoorbeeld de beslissing strijd voortgezet zonder die beperking van het hof over de ontvankelijkheid van Gevolgen en kan een nieuwe beslissing op dat punt het Openbaar Ministerie in cassatie wil Iets langer geleden leidde een ontoe­ ook slechter uitpakken. Er bestaat geen aanvechten, moet vervolgens de vragen laatbare beperking van het ingestelde rechtsregel die het de verwijzingsrechter meenemen omtrent de schorsing van de rechtsmiddel nog wel tot de niet-ont­ verbiedt een voor de partij die cassatie vervolging (de resterende vraag van art. vankelijkheid van die procespartij in heeft ingesteld nadeligere beslissing te 348 Sv) en omtrent de bewezenverklaring, het (cassatie)beroep. De Hoge Raad stelt nemen.� In het laatste voorbeeld uit de de strafbaarheid van het feit, de strafbaar­ de rechtspraktijk nog maar eens gerust vorige paragraaf zal de Hoge Raad de heid van de verdachte en de op te leggen en komt de procespartijen tegemoet. In zaak dus zonder de beperking ten aanzien straf of maatregel (de vragen van art. 350 geval van een ontoelaatbare beperking van de vordering van de benadeelde par­ Sv). Die keten van beslissingen kan dan wordt het cassatieberoep zo mogelijk in tij in behandeling nemen en komt deze niet nog eens onderbroken worden.� «

(advertenties)

Tripels advocaten s e d e r t 1 8 6 8 Op korte termijn zoeken wij voor ons kantoor een ADVOCAAT-MEDEWERKER OF Kwaliteit met oog voor detailetail VERGEVORDERD ADVOCAAT-STAGIAIRE (M/V) voor de personen- en familierechtpraktijk Sollicitaties, voorzien van een cv, kunt u richten aan: Tripels Advocaten mr. Georges J.J.A. van Zeijl, InduIndustrieweg 51 Postbus 1960, 6201 BZ Maastricht ϯϬϰϰϯϬϰϰ^ZŽƩĞƌĚĂŵ www.toga-atelierschout.nl [email protected] / 043 350 61 12 Tel.:Tel.: 010 245 07 66 www.tripels.nl [email protected] ĚŝƚͬĚŝƚͬŵǀƌϵ͗ϬϬͲϭϳ͗ϯϬ Sollicitaties worden uiteraard vertrouwelijk behandeld.

14 | november 2013 advocatenblad Voor je het weet...

Korting tot € 580,- op het gehele najaars- Voordelig uw laatste aanbod* PO-punten halen? PO pakket: PO+ pakket: 10 punten: voor € 815,- Bespaar € 145,- 10 punten: voor € 980,- Bespaar € 175,- 15 punten: voor € 1.150,- Bespaar € 290,- 15 punten: voor € 1.385,- Bespaar € 350,- 20 punten: voor € 1.445,- Bespaar € 480,- 20 punten: voor € 1.735,- Bespaar € 580,-

De voordeligste keuze wanneer u dit De voordeligste keuze wanneer u naast een jaar nog één of meerdere PO-cursussen PO-cursus ook een training of een van onze wilt volgen. exclusieve leertrajecten wilt volgen.

OSR.NL/PO MET RECHT MEER WAARDE

*Start 1 oktober 2013, op = op

OSR-ZP131045 AdvNajaarsactieAdvocatenbladDEF.indd 1 26-09-13 11:56 Actualiteiten

Justitie verdeelt en heerst

Bezuinigingsplannen op gefinancierde rechtsbijstand zijn drastischer dan ooit, maar advocaten betwijfelen of er nog massaal protest komt. Dreigt een gebrek aan solidariteit?

Tatiana Scheltema per se betekent dat de zaak eenvoudig of halen,’ zegt Hein Vogel, strafadvocaat Illustratie: Matthijs Sluiter het beroep zinloos was, schreef Wijngaar­ en voorzitter van de Vereniging Sociale den. ‘Gevolg van deze bezuinigingen is Advocatuur Nederland (VSAN). ‘Alleen e kunt veel zeggen over staatssecre­ dat wij voor asielzoekers en voor andere zorgt niet de advocaat, maar Justitie zelf Jtaris van Veiligheid en Justitie Fred vreemdelingen die van gesubsidieerde voor feitelijke en juridische complexiteit, Teeven (VVD). Maar op zijn agendama­ rechtshulp afhankelijk zijn, niet meer in omdat ze steeds vaker enorme dozen dos­ nagement, vooral bij de invoering van hoger beroep kunnen gaan. Wij kunnen siers aflevert.’ maatregelen die de advocatuur raken, valt ons dat als kantoor niet permitteren.’ Voorheen, toen bij de Directie Rechts­ weinig aan te merken. Terwijl advoca­ Ook Moons klom in de pen. Ze begon bijstand nog oud-rechtswinkeliers werk­ ten zich warmliepen voor de komende een LinkedIn-discussie onder de kop: ten, werd er volgens de Rotterdamse bezuinigingsronde werd op 1 oktober het ‘Schandalige verhoging van de eigen bij­ vreemdelingenadvocaat en oud-rechts­ ‘Besluit aanpassingen eigen bijdrage en drage.’ De eerste die reageerde was Patrick winkelier Julien Luscuere door het minis­ vergoeding rechtsbijstandverleners’ min Bobeck, advocaat in Haarlem. Bobeck terie vrij voorzichtig gemanoeuvreerd bij of meer geruisloos ingevoerd. vindt de verhoogde eigen bijdrage alles­ bezuinigingen. ‘Men koos voor generieke Door de uitgekiende timing werd behalve schandalig. ‘Voor drie keer 193 maatregelen waarmee de hele groep met mogelijk protest vakkundig gesmoord. euro kunt u procederen tot en met de een paar procent werd getroffen. Ook de ‘Het was heel handig van Teeven en Hoge Raad. Dat is bijna voor niks,’ schrijft verhogingen waren generiek. Nu is er de Opstelten om deze AMvB bijna per hij. Van de afschaffing van de anticumu­ dossierbenadering. Ze pakken er steeds direct in te voeren,’ zegt Hanneke Moons, latieregeling ligt hij ook niet wakker. ‘Die een onderwerp uit, bijvoorbeeld straf, of familierechtadvocate in Ede. ‘Tien dagen zou je juist moeten verdubbelen! Kleine vreemdelingen, of extra uren-zaken. En nadat de Raad voor Rechtsbijstand het ondernemers en mensen die net boven dan zie je dat andere advocaten, bijvoor­ bericht rondstuurde, en ik er dus van de toevoegingsgrens zitten betalen zich beeld in het verbintenissenrecht, familie­ hoorde, werd de maatregel van kracht. helemaal blauw, terwijl werknemers op recht of arbeidsrecht, zich stilhouden.’ Dat geeft mij het gevoel: er is toch niets toevoeging de ene na de andere procedure Er wordt door het ministerie een meer aan te doen.’ aanspannen tegen de werkgever, niet wil­ verdeel- en heerstactiek gevolgd, denkt De 1 oktober-maatregelen (die al door len schikken en maar dóórgaan want er is Luscuere, en dat is zorgelijk. ‘De Orde zit Rutte-I werden bedacht) zijn behoorlijk geen enkele reden om níét te procederen.’ ook in een lastige positie, want naast de ingrijpend: haast een verdubbeling van bezuinigingen speelt ook het toezicht­ de eigen bijdrage voor de laagste inko­ Schouders ophalen dossier. En ik heb sterk de indruk dat mens, extra verhoging voor mensen die Dat de commerciële advocatuur de daar de focus en aandacht van de Orde willen scheiden, verlaging van de advo­ schouders ophaalt voor de financiële liggen. Het is ook ingewikkeld, want je catenvergoeding voor extra bewerkelijke sores van toegevoegde advocaten, dan wilt beide niet: geen bezuinigingen, en zaken, afschaffing van de anticumulatie­ wel de subsidiesores vanuit een zekere geen staatstoezicht. Maar het staatstoe­ regeling, nieuwe eigen bijdrage voor een mate van broodnijd observeert, is weinig zicht gaat over alle advocaten, ook de tweede deskundigenoordeel en bij toe­ verrassend. Maar ook binnen de gele­ commerciële. En misschien moet er uit­ kenning van extra uren, verlaging van het deren lijkt gelatenheid de overhand te geruild worden, en gaat de onafhanke­ tarief per punt. Plus: een driekwart lagere nemen. Tegen het plan van Teeven om de lijkheid van de advocatuur ten koste van vergoeding bij een kennelijke afdoening vergoeding in extra bewerkelijke zaken de gefinancierde rechtsbijstand. Dat zou van een zaak. met een derde te verlagen, van 107 naar treurig zijn, want het zijn twee kanten Het protest bleef beperkt tot een paar 70 euro per uur, fulmineerden vooral van dezelfde medaille.’ verbolgen reacties van advocaten uit de strafrechtadvocaten. Met die maatregel Toch zit de Orde van Advocaten getroffen rechtsgebieden. Vreemdelinge­ wordt de strafadvocatuur dan ook het bepaald niet stil. Recht is een recht,'zei nadvocaat Marq Wijngaarden stuurde op hardst getroffen want een groot deel de algemeen deken op het jaarcongres van 25 september een ingezonden brief naar van de extra uren – ruim veertig pro­ de Orde in september. Begin februari liet NRC Handelsblad, die overigens niet werd cent – komt daar terecht. ‘Die kosten de Orde weten ‘geschrokken’ te zijn van geplaatst. De staatssecretaris miskent het zijn de laatste jaren enorm opgelopen, de plannen. Een maand later werd www. feit dat een kennelijke afdoening niet dus de gedachte is dat daar veel valt te rechtsbijstandjuistnu.nl gelanceerd. Ook

16 | november 2013 advocatenblad Actualiteiten

enorme boetes opleggen. Maar omdat diezelfde bestuursorganen hun syste­ men vaak niet op orde hebben, worden soms onterecht enorme boetes opgelegd, waartegen mensen wel móéten procede­ ren.’ Van de plannen van Teeven vindt De Leest het idee van een poortwachter overigens zo gek nog niet. ‘Zelf ben ik een voorstander van peer review, profes­ sionals beoordelen elkaars dossiers dan inhoudelijk en geven elkaar feedback. Dat geeft een kwaliteitsimpuls en zorgt er tevens voor dat kantoren hun zaken goed op orde hebben.’ Huurrechtadvocaat Harmen Meije­ rink, tevens portefeuillehouder gefinan­ cierde rechtsbijstand bij de Amsterdamse Orde, zou naar een systeem willen waarin je ook knowhow eist over het toevoegsys­ teem zélf. ‘Laat maar zien dat je weet waaróm het er is. De toegang mag dus wel wat strenger, van de zevenduizend hou je er dan misschien drieduizend over. Bij vreemdelingen, asiel, straf en psychiatrische patiënten gelden nu al kwaliteits­eisen, dat zou je voor het hele systeem moeten doen. Dan krijg je echt specialisten die weten hoe ze deze doel­ groep moeten bedienen.’ Heeft de sociale advocatuur über­ haupt nog een toekomst? En wie gaat lukte het om bij het Algemeen Overleg cent van de familierechtadvocaten stopt daarvoor vechten? De VSAN heeft aan­ op 14 maart de publieke tribune vol te met het verlenen van gesubsidieerde gekondigd een kort geding tegen Teeven krijgen met advocaten. Door te lobbyen rechtsbijstand als de plannen worden te zullen voeren mocht hij de plannen bij de PvdA hoeft er minder dan de oor­ doorgevoerd. ‘Het ministerie voert op dit in de huidige vorm doorzetten. Op 31 spronkelijke honderd miljoen te worden moment gesprekken met alle betrokken oktober houdt de Commissie van Vei­ bezuinigd. Toch slaan acties, vergeleken partijen,’ vertelt vFAS-voorzitter Rob van ligheid en Justitie een hoorzitting over met vorige campagnes, minder aan. Geen Coolwijk. Ook de vFAS praat mee en voert de gefinancierde rechtshulp en de vFAS uit prominente advocaten samengesteld een eigen lobby achter de schermen. roept haar leden op in groten getale naar Comité Red de Rechtshulp, geen pagina­ ‘Samen staan we sterk. Dus we moeten de hoorzitting en het algemene overleg grote advertentie in landelijke dagbladen ons niet tegen elkaar laten uitspelen,’ op 14 november te komen. (betaald door de grote kantoren) en het zegt Bernard de Leest, oud-wetswinke­ Ter voorbereiding op de hoorzitting logo van de website, zo blijkt uit Google lier en tegenwoordig portefeuillehouder van 31 oktober stelde de Orde een posi- image search op 23 oktober, is door één Toegang tot het recht in de Algemene tion paper op, met casussen die aantonen kantoor overgenomen en het staat overi­ Raad van de Orde. ‘Gebrek aan solida­ hoe desastreus bezuinigingen uitpak­ gens ook niet op de homepage van de Orde riteit is niet goed voor de advocatuur, ken. Of het helpt? Meijerink: ‘Men is zelf. terwijl de behoefte aan goede rechtshulp moedeloos. Als de overheid de gefinan­ Helemaal stil houden de familie­ alleen maar toeneemt.’ De Leest ziet het cierde rechtshulp op rechtsgebieden als advocaten zich ook niet. Begin maart, toen dagelijks in zijn sociale zekerheidsrecht­ huur- en consumentenrecht onmogelijk de omvang van de bezuinigingsplannen praktijk. Door de verschuiving van straf- maakt, ontstaat weer een leemte in de bekend werd, publiceerde de Vereniging naar bestuursrecht (de Wet aanscherping rechtshulp. Moet die dan pro Deo worden van Familierechtadvocaten Scheidingsme­ handhaving die geldt bij alle sociale­ opgelost, door kapitaalkrachtige kanto­ diators (vFAS) een persbericht met daarin zekerheidswetten) kunnen bestuurs­ ren die het “erbij doen” net als vroeger? de alarmerende mededeling dat 82 pro­ organen zoals het UWV tegenwoordig Dat systeem werkte juist niet.’ «

advocatenblad november 2013 | 17 Reportage

Op komst: digitale revolutie

Als PLEIT2013, de kennisdag over ICT voor de juridische praktijk, één ding duidelijk maak­ te, dan is het wel dat ook de advocatuur door de digitale revolutie drastisch gaat veran­ deren. En dat geldt met name voor advocaten die denken dat het wel los zal lopen.

Mark Maathuis ’s ochtends of ’s avonds is. En of het lekker idee. Dat is zo kinderachtig. Aan een klein Fotografie: Peter Kos/DejaVu Fotografie weer is of regent en of je haast hebt of alle kind dat zegt niet van olijven te houden, tijd.’ Wat volgens Van der Klein het dage­ vragen we toch ook eerst: “Heb je ze ooit o’n 350 partners, ICT-verantwoorde­ lijkse bestaan ook op de kop zal zetten, is geproefd?” Los daarvan, zo’n houding Zlijken en zelfstandig specialisten uit de komst van de zogenoemde ‘wearables’. is niet aan cliënten te verkopen. Er zijn de advocatuur, het notariaat en de deur­ De bekendste hiervan zijn de Google glasses nieuwe technologieën en die probeer je waarderij trokken dinsdag 8 oktober naar waarmee nu al in ziekenhuizen geëxpe­ niet uit als advocaat? Als dokters dat doen, De Fabrique in Maarssen om deel te nemen rimenteerd wordt en de smart watch van dan pikken we dat toch ook niet?’ aan het symposium PLEIT. Daar werden zij Samsung waarmee de gebruiker ook kan Maar met het vervangen van oude syste­ getrakteerd op een mix van inspirerende bellen en fotograferen, maar wat te denken men door digitale technieken is de beroeps­ vergezichten, praktische sessies en de soms van de diensten van IBeacons, een vorm van groep er nog niet. ‘Er zijn fundamentele stroperige realiteit van vandaag. contactloze communicatie die bijvoorbeeld veranderingen vereist. We moeten er achter Een trend die ook voor juridische pro­ bezoekers al bij de voordeur van kantoor komen hoe we meer juridische diensten fessionals grote gevolgen zal hebben, aldus een bericht stuurt? Of de headset van Emo­ tegen lagere kosten kunnen aanbieden.’ En spreker Raimo van der Klein, is dat het tiv, een soort buitenboordbeugel die op deze ‘more for less challenge’ behelst meer dan bedrijfsleven meer zijn eigen apps zal gaan gedachten reageert? ‘Ik weet niet of jullie kostenreductie en harder werken alleen. ontwikkelen. ‘Zo komen de apps die jij het aankunnen,’ aldus Van der Klein, ‘maar ‘Geciviliseerder is het zoeken naar samen­ als werkgever goed vindt op de mobiele de toekomst wordt nog veel gekker.’ werkingsverbanden. Cliënten verwachten telefoons van al je werknemers terecht.’ dat die geboden worden als het nodig is Van der Klein houdt zich al zo’n veertien ‘Irrational rejectionism’ en zijn dan zelfs bereid met concurren­ jaar bezig met mobiel internet en is de Dichter bij huis voor advocaten was het ten samen te werken.’ Als voorbeeld wijst man achter Layar, een app waarmee men verhaal van Richard Susskind, auteur van Susskind op het recente nieuws dat de informatie over de omgeving kan krijgen onder andere Tomorrow’s Lawyers. Maar ook investeringsbanken JPMorgan, Barclays, door die met een mobieltje te scannen. zijn boodschap was helder: cliënten veran­ Goldman Sachs en Credit Suisse een deel Maar ondanks de miljoenen keren dat deze deren, technologie verandert, juridische van hun cliënteninformatie gezamenlijk dienst gedownload werd, heeft die vol­ vraagstukken veranderen en de omvang gaan outsourcen om zo hun compliance costs gens Van der Klein de langste tijd gehad. van dataproductie verandert; en wie dat terug te dringen. ‘Het kernthema is de waardecreatie van niet onder ogen wil of kan zien, maakt Een andere ‘game changer’, aldus Suss­ media door het toevoegen van context. Als zich schuldig aan ‘irrational rejectionism’, kind, is de invloed van ‘Big Data’ op advoca­ je op de Dam in Amsterdam staat en je wilt aldus Susskind. ‘Als ik mensen vraag die tenwerk. ‘In 2020 zal de processing power van weten waar je in de buurt wat kunt eten, Twitter onzin vinden, wat het eigenlijk is de gemiddelde computer net zo snel zijn dan maakt het nogal wat uit of het elf uur en wat je ermee kunt, dan hebben ze geen als het menselijk brein. In 2050 verwerkt

Raimo van der Klein Hans Schuurman Richard Susskind

18 | november 2013 advocatenblad Reportage

Luisteren naar de toekomst in de grote zaal in De Fabrique.

één computer informatie sneller dan het ‘Dat komt omdat onder andere door de Alle toekomstvisies ten spijt, hoe advo­ gezamenlijke brein van de gehele mens­ vele mogelijkheden tot het gebruik van caten vandaag de dag al middels technolo­ heid. Dit vermogen gaat de manier waar­ videoconferences.’ gie meer met minder kunnen doen, bleek op advocaten hun documenten opstellen Dompeling, werkzaam bij de Recht­ onder meer tijdens de presentatie van Hans wezenlijk veranderen. En wat te denken spraak, behandelde in vogelvlucht het Schuurman. In zijn bijdrage Effectief inves- van het doen van onderzoek?’ Het is dan programma Kwaliteit en Innovatie (KEI) teren in ‘de nieuwe realiteit’ ging de financieel volgens Susskind ook niet onwaarschijn­ dat ervoor moet zorgen dat in 2018 ‘de expert in op ‘slimme manieren’ om verspil­ lijk dat burgers in de toekomst hun pro­ gehele procedure, van begin tot eind digi­ ling binnen kantoor inzichtelijk te maken. bleem aan een computer voorleggen die taal verloopt. Dat doen we deels omdat we ‘Uren zijn duur. Teken de werkzaamheden hen vervolgens een advies geeft. vaak van advocatenkantoren horen dat ze eens uit en zet in groene blokken waar Dat de juridische dienstensector in alleen nog maar een fax hebben omdat dat de cliënt om vraagt en in rode waar hij Nederland nog lang niet zo ver is, bleek nodig is om met de rechtspraak te com­ niet om vraagt. Gebruik daarvoor ook de wel uit de presentatie Digitalisering van municeren. Maar we doen het zeker ook informatie uit de rapportagetools in het de rechterlijke macht van Ronald van den voor de rechtzoekenden. Die kan straks urensysteem. Blijkt dat mensen veel tijd Hoogen en Tanja Dompeling. Tot hila­ via zijn DigiD vierentwintig uur per dag kwijt zijn met bepaalde dingen opzoe­ riteit van de zaal begon eerstgenoemde, een zaak indienen, op de hoogte gehou­ ken, investeer dan in een kennismanage­ werkzaam bij het ministerie van Veilig­ den worden via de berichtennotificatie mentsysteem. Dat gaat veel sneller dan heid en Justitie, zijn verhaal met het tonen en via een zittingsprikker datavoorkeuren zelf dikke stapels doorwerken. Denk ook van een persbericht dat eind september aangeven.’ aan projectmanagement, want wat is een op de site van de Rechtspraak stond: ‘De advocatendossier anders dan een project? technische problemen met de faxverbin­ Dikke stapels Ik ken kantoren waar men routinematige ding waardoor bij locatie Almelo sinds Tijdens de vraag-en-antwoordronde en zaken in standaardstukjes ophakt en die afgelopen donderdag geen in- en uitgaand ook na afloop was van de aanvankelijke vervolgens in matrixen onderbrengt. Zo faxverkeer mogelijk was, zijn opgelost. Al hilariteit bij sommige aanwezigen wei­ worden activiteiten inzichtelijker en kan het inkomende en uitgaande faxverkeer nig meer te merken. ‘Volgend jaar zaken het proces efficiënter en dus goedkoper werkt weer naar behoren.’ Ondanks die indienen bij de e-kantonrechter? Dat zeg­ worden aangeboden. En dat is in een tijd anno 2013 verplicht archaïsche manier van gen ze al jaren,’ aldus een deurwaarder. Of waarin de winstgevendheid van advocaten­ communiceren met de gerechten is de de berichtennotificatie wel via e-mail zou kantoren niet langer een gegeven is geen Nederlandse rechtspraak binnen Europa gaan verlopen, wilde een advocaat weten. overbodige luxe,’ zegt Schuurman, ‘dus voorloper op gebied van het aanbieden van En DigiD, was dat eigenlijk alweer veilig, zorg dat de apparatuur voor jou werkt in digitale diensten, aldus Van den Hoogen. wilde een kantoordirecteur weten. plaats van andersom.’ «

advocatenblad november 2013 | 19 Interview

Bart Joosen Geboren in 1963 in Breda 1987 Universitair docent Universiteit Tilburg 1989-1992 Bedrijfsjurist Philips Electronics 1992-2002 Advocaat/legal counsel bij achtereenvolgens Andersen legal, PWC, Steins Bisschop Meijburg en Co 2002-2006 Partner Faasen & Partners 2005-2011 Partner DLA Piper 2011-2012 Partner FMLA Financial Markets Lawyers 2012-heden Of counsel CMS Amsterdam 2013-heden Hoogleraar prudentieel toezichtrecht, Centrum voor Financieel recht, faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit van Amsterdam

Joosen publiceert regelmatig in Nederlandse en buitenlandse vaktijdschriften over het prudentieel toezicht, waaronder Basel II & III en de Europese CRD-regelgeving.

20 | november 2013 advocatenblad Interview

‘Banken willen alleen nog maar ervaren advocaten’

Bart Joosen werkt en doceert op het snijvlak van recht en financiën, als hoogleraar prudentieel toezichtrecht aan de Universiteit van Amsterdam en als advocaat ‘Financial Services’ bij CMS Derks Star Busmann. Sinds de kredietcrisis ziet hij de aandacht voor zijn vakgebied groeien. Medeverantwoordelijk voor die crisis zijn advocaten volgens Joosen niet, maar de crisis heeft wel gevolgen voor de opleiding van nieuwe generaties financieel-juridisch specialisten. ‘Het opleidingsmodel van kantoren moet op de schop.’

Erik Jan Bolsius ‘Ja, niemand had verwacht dat het faillis­ Fotograaf: Chris van Houts ‘Voor het omvallen sement van Lehman Brothers zulke grote van een bank effecten zou hebben. Vergeet niet dat de art Joosen merkt aan de aantallen financiële crisis bijzondere problemen Bstudenten dat zijn vakgebied in de bestond echt geen met zich meebracht. Dit stond allemaal lift zit. Financieel recht aan de Univer­ draaiboek’ niet in de boeken. Voor het omvallen van siteit van Amsterdam (UvA) telde bij de een bank bestond echt geen draaiboek. start vier jaar geleden aan de UvA der­ Nu weten we hoeveel impact het heeft tig studenten. Dit jaar zijn het er hon­ als zoiets gebeurt bij een wereldwijd ope­ derdtwintig. Joosen is dan ook hard bezig rerende bank. Alle Nederlandse banken zijn hoorcolleges uit te breiden. hadden zaken via Lehman lopen. Bij de Prudentieel toezicht is al lang niet crisis werd plotseling de vraag relevant meer het domein van gespecialiseerde financieel toezicht. Dat bestond toen nog hoe banken gefinancierd worden. In de accountants, meent hij. ‘Het gaat over weinig. De leerstoel die ik nu bekleed financiële sector kwamen veel discussies vragen als de soliditeit van een bank, het aan de UvA is ook de eerste in zijn soort, over de afdwingbaarheid van contracten. effect van het falen van een bank, het het vak prudentieel toezichtrecht bestond En als zaken onder hoogspanning komen systeemrisico, maar ook de macro-eco­ helemaal niet. Bij Philips werkte ik veel te staan, schuiven de juristen aan tafel.’ nomische kant krijgt veel aandacht. Er in de financiële markten: herfinancierin­ zit al veel economisch onderzoek in dit gen, de beurs, andere juridische vragen Voelt u zich als advocaat van finan­ vakgebied, maar je ziet tegelijkertijd een die raakten aan de financieringskant van ciële instellingen aangesproken voor juridisering in dit vak. Die gaat gelijk op de onderneming. Wat mij er nog altijd de uitwassen die hebben geleid tot met een trend in de samenleving.’ Delen aan boeit, is de multidisciplinaire kant de crisis? advocaten volgens hem nu ook in de ver­ ervan. Je hebt te maken met fiscalisten, ‘Nee, en dat is ook niet aan de orde. Een antwoordelijkheid voor het ontstaan van accountants, bedrijfsjuristen. De vraag is jurist moet weten wat de grenzen van zijn de crisis en zit er volgens de hoogleraar na steeds hoe je als jurist mee kunt werken vak zijn. Je moet nooit op de stoel van de de crisis nog wel toekomst in het finan­ aan een totaaloplossing en hoe je dus over ondernemer gaan zitten. Een goede advo­ cieel recht? de grenzen van je eigen vakgebied heen caat is het verlengstuk van zijn cliënt. kunt kijken. Je moet affiniteit hebben met De advocaat past afstand. Als je dat uit Advocatenblad: Ook voor de crisis economische vraagstukken, een balans het oog verliest, oefen je je vak niet goed was u al intensief bezig met recht kunnen lezen en weten wat er in een uit. Wat je je ook moet realiseren: soms en financieel toezicht. Wat trok u jaarrekening staat. Een beetje begrip van is voor de banken niet te overzien hoe de daarin aan? econometrie en wiskunde is essentieel.’ dingen naderhand gaan spoken als je een Bart Joosen: ‘Vanaf mijn eerste functie nieuw product hebt gelanceerd. Achteraf in de praktijk, eind jaren tachtig als Na uw overstap naar de advocatuur hebben toezichthouders en politiek kri­ bedrijfsjurist bij Philips, had ik inten­ adviseerde u jarenlang financiële tiek, maar er wordt op het moment van sief te maken met de financiële sector instellingen. Heeft de impact van marktintroductie van een nieuw product en met de voorlopers van de regels rond een failliete bank u verrast? echt wel nagedacht. De banken moesten

advocatenblad november 2013 | 21 Interview

‘Ik krijg kromme tenen als ik zie met leuke dingen voor de mensen komen, dat kleinere het kennismanagement. Je laat een her­ en dat pakte soms anders uit. Natuurlijk senchirurg toch ook geen gynaecologi­ moet je wel wijzen op de risico’s, maar de kantoren financiële sche ingreep doen?’ cliënt neemt uiteindelijk een beslissing. dienstverlening er wel Het zou een gruwelijke overschatting zijn Wat moet er veranderen in de oplei­ van je mogelijkheden als je denkt dat het bij doen’ ding voor advocaten die voor de anders is.’ financiële sector willen werken? ‘Nu het in de financiële praktijken van de Toch waren juristen ook betrokken nig reden toe. De financiële markt-jurist advocatenkantoren lastig is geworden om bij het vastleggen van complexe werkt natuurlijk ook altijd in opdracht mensen op te leiden, zouden universitei­ financiële producten, zoals securiti­ van topjuristen die bij de onderneming ten er meer aan moeten doen. Ik wil er saties. Die hebben voor veel ellende in dienst zijn, dat zorgt ook wel voor enig als hoogleraar aan bijdragen de opleidin­ gezorgd. reinigend vermogen.’ gen nog verder te verbeteren. Daarnaast ‘De Nederlandse advocatuur heeft zich in moet dit aspect in de nieuwe inrichting het algemeen buitengewoon professio­ De bank die het niet redde is de DSB, van de beroepsopleiding worden mee­ neel gedragen in haar dienstverlening aan heeft u dat van dichtbij zien gebeu­ genomen. Het nieuwe model is nog niet de banken. Ze levert een hoge kwaliteit en ren? bedacht, niet in Nederland, noch in het draagt op een duidelijke manier bij aan ‘Ja, dat is de enige Nederlandse bank die buitenland. Je ziet dat er in Londen veel behoorlijk risicomanagement. Er zijn wel over de kop is gegaan. Dat was een nieuw­ jonge juristen ontslagen zijn. Zij konden een paar stekeligheden geweest en ook komer die op een erg niet-conventionele ook geen uren meer schrijven op klanten hier heeft een enkele bank het niet gered. manier te werk ging. Ik heb ze zelf nooit uit de financiële markten. Deze verloren Maar de echte cowboys in de financiële geadviseerd, maar er weleens lesgegeven. generatie wordt nu in een ander soort sector kwamen allemaal uit het buiten­ Ze wilden het echt zelf doen. Hun CEO praktijken opgeleid, waar nog wel genoeg land en zijn ook weer weg. De rotte appels had moeite om te luisteren naar goede te doen is voor ze, zoals de insolventie-, zijn er wel uitgefilterd. Je moet overigens adviezen. Die vielen als zaad op de rot­ ondernemings-, en arbeidsrechtpraktijk. een duidelijk onderscheid maken tussen sige bodem. Van een dergelijk geval kun­ Nederlandse kantoren kunnen ook wat er in Europa gebeurd is en de situatie nen alle andere banken leren dat ook de nadenken over uitwisseling binnen kan­ in de Verenigde Staten. De risico’s die de juridische discipline goed georganiseerd toor, tussen de verschillende secties. Het Amerikaanse banken hebben genomen moet worden.’ meester-gezelmodel waarin een stagiaire waren echt heel groot. Europese banken in drie jaar wordt opgeleid is veel te kort. zijn aanzienlijk voorzichtiger geweest. Welk effect heeft de bankencrisis op Het is volstrekt onverantwoord om na Het voorbeeld van de securitisaties de dienstverlening door de advoca­ drie jaar in het diepe gegooid te worden gaat niet op, want de Nederlandse secu­ tuur aan banken? in de financiële sector. Een superspecialist ritisaties presteren het allerbest in de ‘Er werkten voor de crisis grote teams heeft zeker vijf tot zes jaar nodig om erin wereld. Daar heeft de Nederlandse advo­ voor de financiële markten, maar cliënten te groeien.’ catuur nu juist een heel goede bijdrage willen sindsdien alleen nog maar worden aan geleverd. Zo’n securitisatie werkt vol­ geadviseerd door ervaren advocaten, dus In hoeverre moeten studenten ook gens het principe van een gouden ketting, die teams zijn een stuk kleiner nu. Van­ zelf investeren in hun toekomst als alle schakels moeten bijdragen aan het uit de onzekerheid die er heerst, willen expert financieel recht? sterke geheel. Een belangrijke schakel is financiële instellingen alleen nog advies Studenten kunnen er zelf niet zo vrijblij­ de complexe juridische documentatie, die op het allerhoogste niveau. Dat verandert vend meer mee omgaan. Wat mij betreft vaak bestaat uit vele tientallen ordners. voorlopig niet. Daarom moet het oplei­ investeren ze een deel van de opleiding Onze juristen leveren goed werk om te dingsmodel van kantoren op de schop, zelf. Spaar ervoor, in plaats van je geld zorgen dat dat allemaal tot in de details want minder ervaren medewerkers kun­ uit te geven aan een jaartje buitenland. klopt. Misschien is het beste bewijs voor nen geen declarabele uren meer schrijven Vergelijk het met een piloot of de arts de kwaliteit die Nederland hierin levert, op cliënten. Dit specialisme zit vooral bij die zijn coschappen loopt. Zij investeren dat een van de eerste publieke securiti­ de grote kantoren, die kunnen zo’n dure ook in hun carrière door de eerste jaren saties die weer werd uitgebracht na het opleiding betalen. En dat is overigens praktijkervaring op te doen voor eigen wereldwijde stilvallen van de markt, maar goed ook, want ik krijg kromme rekening, om daarna pas een betaalde hier vandaan kwam. In het strafrecht tenen als ik zie dat kleinere kantoren de baan te krijgen. Zo zou een stage van een kijken advocaten nog weleens kritisch financiële dienstverlening er wel bij doen. advocaat bijvoorbeeld kunnen bestaan uit naar elkaar, maar in dit vak is daar wei­ Daarvoor ontbreken de infrastructuur en een twee- tot driejarige periode voor reke­

22 | november 2013 advocatenblad Interview

ning van de stagiaire en aansluitend zo’n ‘Het stoort me dat de wetgeving? In mijn vakgebied, het zelfde periode voor rekening van het kan­ advocaten altijd zo Financieel Recht, is Engels inmiddels toor. Met name voor super­specialismen echt de voertaal. geeft dat de benodigde tijd om diepgang romantisch doen over Ik zou als advocaat zeker ook eens een in de opleiding te ontwikkelen. In het hoe hard ze werken’ rol als bedrijfsjurist overwegen. Bij de buitenland zie je dat wel vaker. Bijvoor­ grote multinationals zijn er gespeciali­ beeld een Belgische advocaat, die heeft seerde functies die niet onderdoen voor een langere opleiding aan de universiteit het niveau van de advocatuur. Ik ben zelf en betaalt de eerste twee jaar praktijkop­ opgeleid door een bedrijfsjurist, Guido leiding ook nog zelf.’ internationale carrière overwegen. Als je Dierick bij Philips. Die liet als doorgewin­ goed thuis bent in het European Single terd bedrijfsjurist advocaten alle hoeken Welk advies geeft u advocaten die Rulebook, de regels rondom gemeen­ van de kamer zien. Ik weet dat advocaten zich in financieel recht willen spe­ schappelijk Europees toezicht, kun je soms wat neerbuigend doen over bedrijfs­ cialiseren? overal aan de slag. We spreken elkaars juristen, maar dat is echt onterecht. Het ‘Toch aan de slag gaan bij een groot taal in Europa. Al vind ik dat er nog wel stoort me dat advocaten altijd zo roman­ kantoor, want daar zijn nog wel kansen. wat te verbeteren valt. Waarom brengen tisch doen over hoe hard ze werken. Ik Doordat het toezicht steeds meer vanuit uitgevers niet alle vakliteratuur in het heb nergens zo hard gewerkt als in mijn Europa plaatsvindt, kunnen ze ook een Engels uit, inclusief het commentaar op tijd bij Philips.’

advocatenblad november 2013 | 23 In beeld

Homo advocatus politicus

Vanaf 30 november viert Nederland het tweehonderdjarig bestaan van het Koninkrijk en het huidige politieke stelsel. In tweehonderd jaar nationale politiek blijkt geen enkele beroeps­groep zo dominant als de advocatuur. Een kwart van alle ministers heeft een verleden als advocaat. De advocaat-politicus in cijfers.

Peter Louwerse Infographics: Dimitry de Bruin Nicolaas Pieneman/Rijksmuseum Nicolaas

24 | november 2013 advocatenblad In beeld

raag iemand hoeveel notarissen hij Vkent in de politiek, en het blijft lang stil. Artsen in de politiek? Een paar mis­ schien. Dan advocaten. Als er één beroeps­ groep goed vertegenwoordigd is in de Nederlandse politieke arena, is het de advocatuur. Van VVD’er Frits Korthals Altes tot PvdA’er Eberhard van der Laan, van de liberaal Johan Rudolf Thorbecke tot CDA’er Dries van Agt: (ex-)advocaten hebben door de eeuwen heen een groot stempel gedrukt op onze politieke besluitvorming. Ons huidige parlementaire stelsel dateert van 1813. Uit de cijfers van het Par­ lementair Documentatie Centrum (PDC) in Den Haag blijkt dat advocaten de laatste tweehonderd jaar zwaar oververtegenwoor­ digd zijn in het landsbestuur. Maar liefst 25 procent van alle ministers sinds 1813 is afkomstig uit de balie. Dit terwijl slechts een op de duizend Nederlanders advocaat is. Ook in het parlement waren (ex‑)advo­ caten ruim vertegenwoordigd, ze omvatten een vijfde van alle Eerste en Tweede Kamer­ leden. Een verklaring? Parlementair historicus Bert van den Braak van het PDC zegt dat de rechtenstudie de bestuurlijke opleiding bij uitstek was in de Republiek der Verenigde Nederlanden (de voorloper van het huidige Koninkrijk) en lang daarna. ‘Veel juristen begonnen hun loopbaan als advocaat, om vervolgens rechter of ambtenaar/bestuur­ der te worden. Ook de politieke besluitvor­ ming in de negentiende eeuw had een sterk juridische inslag. Daarvoor waren juristen in het algemeen en advocaten in het bij­ zonder goed toegerust. Advocaten waren bijvoorbeeld getraind om een pleidooi te houden en dat is voor functies waarbij veel gedebatteerd wordt uiteraard een pre. De advocatuur is een logische leerschool voor politieke functies.’

Rechterflank De Nederlandse advocaat blijkt zich thuis te voelen op de rechterflank in de politiek. De advocaat is vooral liberaal, confessioneel en (vóór 1848) koningsgezind en conserva­ tief dan wel ultraconservatief. Zo’n tachtig procent van de advocaten behoort tot één van deze stromingen. Inhuldiging Koning Willem II in De Nieuwe De sociaaldemocratische advocaten sco­ Kerk in Amsterdam (1840). In de tweede ren slechts vijf procent (senatoren), twee helft van de negentiende eeuw nam het procent (Tweede Kamer) en vier procent aantal advocaat-politici fors toe. (ministers). ‘De sociaaldemocraten kwa­

advocatenblad november 2013 | 25 In beeld

2 Flink aandeel 17 10 Aantal advocaten in de politiek sinds 1813 groningen 18 11 481 leeuwarden Tweede Kamerlid 2543 246 Eerste Kamerlid 1170 66 13 145 168 Minister 574 Advocaat-politici overig nederland 14 Totaal politici Staatssecretaris 207 9 15 8

arnhem

4 14 7 11 5 13 breda den bosch 5 8 6 37 73 55 haarlem 5 amsterdam 14 6 maastricht

4 4 9 8 26 13 40 leiden Veelal uit 84 32 utrecht ’s-gravenhage Randstad Plaatsen waar meeste advocaat­politici woonden of wonen

16 11 25 Advocaat-politici Advocaat-politici Advocaat-politici rotterdam in de Tweede Kamer in de Eerste Kamer onder ministers

men pas aan het slot van de negentiende den beschouwd, zegt Van den Braak. volgens Van den Braak wel dat de factor eeuw in de Tweede Kamer, en in de Eer­ ‘In normale omstandigheden – in vre­ advocatuur in een politieke loopbaan ste Kamer zelfs pas in 1913,’ zegt Van destijd – zou dat waarschijnlijk nooit niet bij iedereen even sterk meespeelde. den Braak. Ze hebben dus veel minder zijn gebeurd.’ Van Agt was de laatste Van den Braak: ‘Bij Thorbecke, Cort van Kamerleden kunnen afvaardigen en dus van de zestien (ex‑)advocaten, die het der Linden, Gerbrandy en Van Agt is het ook minder advocaten. In de twintigste tot premier schopten. In de jaren zes­ hoogleraarschap van meer betekenis. eeuw rukten de sociaal geëngageerde tig van de vorige eeuw maakten econo­ Voor de liberale premier Kappeyne van advocaten op. Van den Braak noemt de men een opmars, en die ging deels ten de Coppello was de advocatuur juist wel sociaaldemocraat Pieter Jelles Troelstra, koste van juristen. Het ligt volgens Van een belangrijke factor.’ en de SP’er Jan de Wit. Ook advocaten den Braak nu meer voor hand dat een van christelijken huize streden voor politicus met financieel-economische Boerenkees sociale rechtvaardigheid. Pieter Sjoerds expertise premier wordt. Joop den Uyl Uit de cijfers van het PDC blijkt dat de Gerbrandy van de Anti-Revolutionaire (PvdA), Ruud Lubbers (CDA) en Wim advocaten in de tweede helft van de Partij stond bijvoorbeeld bekend als Kok (PvdA) zijn daar voorbeelden van. negentiende eeuw hun finest hour ken­ ‘rode’ advocaat. Vergelijk dat eens met de negentiende den in de Nederlandse politiek. Van alle Dat diezelfde Gerbrandy in 1940 pre­ eeuw toen de ene na de andere advocaat advocaat-politici waren de meesten actief mier werd, moet vooral als toeval wor­ de ministerraad voorzat. Overigens geldt in deze periode: bij de ministers 40 pro­

26 | november 2013 advocatenblad InRubriek beeld Thuis bij rechts Piek voorbij Politieke kleur advocaat-politici in procenten Aandeel advocaten onder politici 3 14 18 3 5 35 3 28 21 35 9 9 37 42 38 eerste kamer tweede kamer ministers

Indeling Confessionelen: Algemeene Bond, Rooms-Katholieken, conservatief-katholieken, conservatief-protestanten, RKSP, RKVP, Onafh. C.H., antirevolutionairen, Bahlmannianen, 1813-1850 1850-1900 1900-1950 1950-2013 Schaepmannianen, CHU, KVP, ARP, CDA. Percentage advocaten onder Eerste Kamerleden Liberalen: Liberale Unie, liberalen, Club Pyttersen, conservatief-liberalen, Vrijheidsbond, Thorbeckianen, Kappeynianen, Vrijheidsbond, VDB, VVD. Percentage advocaten onder Tweede Kamerleden Percentage advocaten onder ministers Conservatieven: ultra-conservatieven vóór 1848, conservatieven, regeringsgezinden ten tijde van Willem II. Sociaaldemocraten: SDAP, PvdA. Overigen: CPN/GroenLinks, D66, PVV, Liberaal/Katholiek, LPF, DS’70, Boerenpartij, NBTMP, SP.

1. Th. Heemskerk (antirevolutionair) 1888-1932 Nestors van het parlement 2. W.H. de Beaufort (liberaal) 1877-1918 Welke advocaat-politici zaten het langst in de Tweede Kamer? 3. M.J.C.M. Kolkman (katholiek) 1884-1924 4. G.M. van der Linden (liberaal) 1849-1888 5. J.J. van Kerkwijk (liberaal) 1863-1901

6. L.G. Kortenhorst (katholiek) 1925-1963 (Nationaal Eck Van 7. W. Wintgens (conservatief) 1849-1885 1 16.111 8. D. van Eck (liberaal) 1849-1884 2 14.952 9. P.J.M. Aalberse (katholiek) 1903-1937 14.531 3 10. R.J. graaf Schimmelpenninck van Nijenhuis 4 14.286 (conservatief) 1857-1891 5 13.956 6 13.633 7 13.177 8 13.023 9 12.676 10 12.410 Van Eck (Nationaal Archief); 8. Rijksbureau voor voor Rijksbureau 8. Archief); (Nationaal Eck Van

1849 1857 1863 1877 1884 1885 1888 1891 1901 1903 1918 1924 1925 1932 1937 1963 Archief) (Nationaal Eck Van

cent, onder de Tweede Kamerleden zelfs ex‑advocaten in de Eerste Kamer komt op Altes (VVD), Leonardus Kortenhorst, 42 procent. Van den Braak: ‘Na 1897 was er acht. Staatssecretaris van Financiën Frans Karel van Rijckevorsel en Theo van Schaik sprake van een verdere democratisering, Weekers (VVD) is de enige voormalige (KVP), George Cammelbeeck, Jaap Burger waardoor er bijvoorbeeld meer onder­ advocaat in het kabinet. en Edward Brongersma (SDAP en PvdA), wijzers, lagere ambtenaren, vakbonds­ Waren advocaten ook succesvolle poli­ Anneke Goudsmit (D66) en Hans van den bestuurders en onderofficieren onder de tici? Aan het aantal dienstjaren valt dit Broek en Vincent van der Burg (CDA). afgevaardigden waren te vinden. Daar­ volgens Van den Braak niet af te meten. De cijfers leren dat vooral de grote ste­ door nam het aandeel advocaten af.’ ‘Bij de combinatie advocaat-politicus den in het westen veel advocaten hebben Het aantal Tweede Kamerleden met is de lengte van de loopbaan niet zo geleverd aan ‘Den Haag’. Logisch, volgens een verleden in de advocatuur komt relevant. Veel meer kun je zeggen dat Van den Braak, daar wonen de meeste momenteel op niet meer dan zeven: advocaten vaak voor velen herkenbare mensen. ‘Bovendien hangt de grootste­ Foort van Oosten en Ard van der Steur politici waren.’ Hij noemt VVD-Kamerlid delijke dominantie deels samen met het van de VVD, Jan de Wit van de SP, Lilian van 1956 tot 1984 Cees Berkhouwer die overwicht van de liberalen in de steden,’ Helder van de PVV, Kees Verhoeven van reclame maakte voor melk en bekend­ zegt Van den Braak. ‘Misschien speelt ook D66 en Mona Keijzer en Madeleine van stond als boerenkees. Maar tot de advo­ mee dat handelsbelangen eerder in grote Toorenburg van het CDA. Overigens was caat-politici van naam behoorden volgens steden zijn te vinden en dat grotere advo­ - Collectie 7. Archief; Nationaal 6. Beeldbank Afgevaardigden; Onze 5. Archief); - Collectie 10. Spaarnestad; Fotoarchief 9. Documentatie; Kunsthistorische de laatste advocaat-stagiaire. Het aantal hem ook Aart Geurtsen en Frits Korthals catenkantoren zich daar vestigden.’ - 4. Collectie Haag; Den Gemeentearchief 3. Kamer; Eerste 2 Fotoarchief Amsterdam; Stadsarchief 1. portretten: Bron

advocatenblad november 2013 | 27 28 Cover

Foto: Truus van Gog / HH

| november 2013

advocatenblad Cover

Typisch Teeven

Een keiharde aanpak van criminaliteit, streng toezicht op de advocatuur en flinke bezuinigingen op de rechtsstaat. Zijn plannen maken staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven onderhand tot de meest gevreesde man door advocaten. Wat drijft de voormalige officier van justitie die furore maakte als straatvechter?

Kim van Keken de advocatuur staat niet in het regeerak­ Teeven weet als geen ander dat je zo koord, hij bespaart er niets mee en het is een spoeddebat aan je broek hebt. Als lak na zijn aantreden als staatssecre­ een onacceptabele inmenging in de advo­ Kamerlid riep hij zijn voorgangster Neba­ Vtaris van Veiligheid en Justitie in 2010 catuur en de vertrouwelijke relatie tussen hat Albayrak (PvdA) zelf geregeld op het maakte Fred Teeven (55) een toer langs cliënten en advocaten.’ matje wegens een incident met een tbs’er. de gevangenissen van Nederland. Daar Boze tongen beweren dat de oud- Het debat over Dolmatov – de Russische kwam hij ‘oude bekenden’ tegen, ‘zware officier van justitie zijn gram probeert te asielzoeker die onterecht in vreemdelin­ jongens’ uit zijn vorige leven als officier halen. Maar Leliveld heeft geen idee wat gendetentie zat en zelfmoord pleegde – van justitie. Soms riepen ze: ‘Door jou zit de motivatie van Teeven is. ‘Het is me een was een belangrijke les voor Teeven. Bijna ik hier!’ Daarop liep de bewindsman op ze raadsel waarom hij hier zo principieel aan was hij staatssecretaris af na een motie af en vroeg ze om ‘iets aardiger te doen’. vasthoudt en waarom hij deze strijd zo van wantrouwen. Als er nu weer een Het is Teeven ten voeten uit. Niet op graag met de beroepsgroep aan wil gaan.’ vreemdeling in het nieuws komt, pakt de zijn mondje gevallen, niet bang en behept staatssecretaris meteen de telefoon en belt met een lichtelijke neiging tot provoce­ naar de oppositie. ‘Met Fred’, zegt ie dan. ren. De boevenvanger die beleidsmaker Gerard Spong: ‘Ik heb het tot op de bodem uitgezocht en werd, bestiert samen met Ivo Opstelten het klopt niet.’ sinds 2010 het ministerie van Veiligheid ‘Teeven is en Justitie. En de twee VVD’ers voeren Intimiderend sinds hun aantreden een onverbiddelijke een markante ‘Hij wil altijd winnen’, zegt Tweede law-and-order-agenda uit. In duidelijke, doorzetter’ Kamerlid Gerard Schouw (D66). ‘En hij no-nonsensetaal bepleiten ze een harde wil alles weten, hij zit overal bovenop.’ aanpak van alle soorten criminaliteit. Er ontgaat hem, althans die indruk wekt Voor nuance is weinig ruimte. Repressie hij graag, niets. Het is soms tot op het is het motto. Het is de vraag of Teeven persoonlijk benauwende af, ervoer SP-Kamerlid Sha­ Hun aanpak resulteerde de afgelopen zoveel opheeft met extra en extern toe­ ron Gesthuizen. Ze kreeg in vertrouwen drie jaar in een stortvloed aan ideeën en zicht op de advocatuur. De wens lijkt toch een brief van personeel dat zich zorgen plannen. Een inbreker mag je gewoon vooral te passen in de maatschappelijke maakte over de veiligheid in een gevange­ slaan als je jezelf terecht verdedigt, vindt trend om overheidstoezicht als wonder­ nis waar er op een afdeling werd bezui­ de staatssecretaris. Plegers van ernstige middel in te zetten tegen problemen in nigd. Ze belde naar een paar contacten gewelds- en zedenmisdrijven kunnen de zorg, het onderwijs, de bankensector in de sector. En toen nam Teeven haar levenslang onder toezicht komen. Er en straks dus mogelijk ook de advocatuur. even apart na een debat in het parlement. komt adolescentenstrafrecht. Er moet Zeker is wel dat Teeven graag controle ‘Hij vertelde me dat hij álles weet wat toezicht op de advocatuur komen. Ille­ houdt, ook waar het advocaten betreft. er gebeurt in het gevangeniswezen. Zo galiteit wordt strafbaar. Gedetineerden Meten is weten per slot van rekening. Met van: ik weet waar jij mee bezig bent. Dat moeten straks een eigen bijdrage betalen. de rode pen, waarmee bewindspersonen was eigenlijk best intimiderend bedoeld, Het is slechts een kleine greep. van justitie sinds 1807 schrijven, tekent geloof ik. Niet dat ik me daar iets van Zijn plannen worden door de advoca­ hij de grote lijnen van zijn beleid, maar aantrek, maar het is wel typisch Teeven.’ tuur opgevat als een rechtstreekse aan­ intussen houdt hij ook de kleine lijnen De staatssecretaris houdt ervan om de val op alles waar advocaten voor staan. scherp en nauwlettend in de gaten. De regie te houden, maar tegelijkertijd vindt ‘Het wordt allemaal niet begrepen bin­ staatssecretaris toont zich een geboren hij het niet fijn om zelf op zijn vingers te nen de advocatuur’, zegt Jan Leliveld, tot micromanager die bijvoorbeeld geen worden gekeken. Waar zijn voorgangers 1 november lid van de Algemene Raad incident wil missen met een tbs’er of op justitie een advies even een week of van de Nederlandse Orde van Advocaten. vreemdeling (sinds 2012 ook in zijn taken­ twee op zich lieten inwerken, legt Teeven ‘De invoering van overheidstoezicht op pakket). deze dikwijls al binnen een dag naast zich

advocatenblad november 2013 | 29 Cover

Congres Leefbaar Nederland kiest Teeven als lijsttrekker.

neer en gaat er in de media met gestrekt been in. Neem de kritiek van de Raad van State op plannen voor de enkelband. Teeven trok zich er niets van aan en ging door met zijn plannen. Ook kreeg de staatssecretaris het meer dan eens aan de stok met de Nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer. Een voorbeeld was diens kritische rap­ port vorig jaar over de behandeling van slachtoffers door politie en justitie. ‘Het rapport staat vol open deuren en geeft een eenzijdig beeld’, zei Teeven in De Tele- graaf. Kinderombudsman Marc Dullaert op zijn beurt was verbijsterd toen Teeven diens conclusies over het asielbeleid begin september in een rechte beweging aan de kant schoof. Volgens de kinderom­ budsman moeten vierduizend aanvragen van asielkinderen opnieuw worden beke­ ken. Maar Teeven stelde dat zijn diensten zorgvuldig handelen en dat nieuwe con­ troles niet nodig zijn. Punt. Strafpleiter Gerard Spong noemt de wijze waarop de staatssecretaris handelt zeer herkenbaar. ‘Teeven is een markante doorzetter die de juridische nuance niet erg hoog in het vaandel heeft staan.’ De advocaat prijst hem voor zijn doorzet­ tingsvermogen. ‘Hij is niet van de valse achterkamertjes en recht voor zijn raap. Hij gaat tot het gaatje en dat vind ik op zich geen slechte eigenschap voor een officier van justitie. Maar met het proces tegen de Hakkelaar was het wel een dub­ beltje op zijn kant.’ De strafpleiter stond eind jaren negentig van de vorige eeuw tegenover hem tijdens de zogenoemde Octopus-zaak. Daarin werd drugsbaron Johan V. (alias de Hakkelaar) veroordeeld Foto: Werry Crone / HH Crone Werry Foto:

30 | november 2013 advocatenblad Cover Foto's: ANP

Als officier van justitie met Koos Plooij in zaak tegen Willem Holleeder. VVD juicht na bekendmaking verkiezingsuitslag in 2010.

gen is anno 2013 een niet weg te denken hij zich als een crimefighter die onortho­ middel dat het Openbaar Ministerie (OM) doxe middelen niet schuwt. Zo besloot hij Fredrik Teeven hanteert. in 1998 te onderhandelen met crimineel Mink K. , maar zette daarover niets op Geboren op 5 augustus 1958 in Haarlem Slechte ogen papier. 1977-1980 Controleursopleiding Het was niet bepaald vanzelfsprekend Johan de Wijkerslooth, voorzitter Rijksbelasting, Utrecht dat scholier Fredrik het zou schoppen van het college van procureurs-generaal, 1980-1990 Fiscaal rechercheur bij de FIOD tot staatssecretaris. Het enig kind van moest niets hebben van de onconventio­ 1987-1990 Avondstudie Nederlands een Haarlemse meubelmaker en later nele methodes om te vervolgen. Hij had en Notarieel Recht, Vrije bankbiljettencontroleur bij de firma Joh. het niet op met ‘straatvechters’ als Teeven. Universiteit Enschedé blonk niet uit. Het stille jonge­ De twee kwamen meerdere malen met 1990-1993 Teamleider douanerecherche tje dat opgroeide in de volkse Haarlemse elkaar in aanvaring. Teeven zocht uitein­ bij de FIOD rozenbuurt en zeven jaar over de havo delijk zelf ‘de luwte’ op en ging zich als 1993-2002 Officier van justitie bij het deed, droomde van een carrière als lucht­ teamleider op het Amsterdamse parket parket Amsterdam, onder meer verkeersleider. Maar wegens zijn slechte met ‘de gewone misdaad’ bezighouden belast met oorlogsmisdrijven ogen moest hij die droom vaarwel zeggen. in het stadsdeel Amsterdam-Zuidoost, tot 1999-2001 Avondstudie public Teeven meldde zich bij de Belasting­ zijn verrassende overstap. management, Universiteit van dienst: werken daar betekende een goed Fred Teeven ging in maart 2002 de Twente salaris en voldoende opleidingsmogelijk­ politiek in, met de ondankbare taak 2002-2003 Lijsttrekker, Kamerlid voor heden. Hij kwam in een klasje met Henk om de charismatische lijsttrekker Pim Leefbaar Nederland Kamp, nu minister van Economische Fortuyn van Leefbaar Nederland op te 2003-2006 Officier van justitie, landelijk Zaken voor de VVD. Teeven werkte van volgen. Het campagne voeren viel hem parket 1980 tot 1990 als fiscaal rechercheur bij zichtbaar zwaar. Hij verloor zeven kilo in 2006-2010 Kamerlid voor de VVD de Fiscale Inlichtingen- en Opsporings­ een paar weken tijd en haalde nauwelijks 2010-heden Staatssecretaris van Veiligheid dienst (FIOD) en werd later teamleider twee zetels binnen. Ook in zijn nieuwe en Justitie van de douanerecherche van dezelfde roeping toonde hij zich een vechter. Tij­ Fred Teeven woont samen en heeft twee dienst in Rotterdam en Haarlem. dens de algemene beschouwingen in 2002 volwassen kinderen. Wegens die rol moest hij zich begin hengelde hij met zijn minifractie extra jaren negentig verantwoorden voor de geld binnen voor de politie. tot vijfenhalf jaar cel. Spong stond des­ parlementaire enquêtecommissie opspo­ In 2003 kwam de politieke doodsteek tijds medeverdachte Koos R. bij. ringsmethoden (het onderzoek naar de van Emile Ratelband. De tsjakka-goe­ Teeven introduceerde tijdens dat pro­ IRT-affaire). Hij zei tijdens de verhoren roe werd door de leefbaren naar voren ces de methode ‘boeven vang je met boe­ niets te weten van doorgelaten drugs­ geschoven in de hoop op een eclatant ven’. De officier van justitie sloot een deal transporten. Maar hij memoreerde wel succes. Teeven koos eieren voor zijn geld met Ad Karman, ‘de chef laden en lossen dat hij dacht dat het gebruik van kroon­ en keerde terug naar het Openbaar Minis­ van de Hakkelaar’. Hij werd kroongetuige getuigen effectief zou kunnen zijn. Niet terie. Hij kreeg de opdracht om oorlogs­ tegen Johan V. en hoefde in ruil daarvoor veel later zou hij dat zelf in de praktijk misdadigers te vervolgen. Dat werd in niet te brommen. De Hoge Raad stelde brengen. In 1993 werd hij na een avond­ justitiële kringen gezien als een demotie dat ‘het wettelijke systeem in de kern studie rechten van tweeënhalf jaar aan de – maar al snel behaalde hij grote succes­ was geraakt’ door de deal. Het pleit was Vrije Universiteit in Amsterdam officier sen. ‘Hij sprong erin en liet niet meer los’, al beslecht, het werken met kroongetui­ van justitie in Amsterdam en ontpopte zegt advocaat Liesbeth Zegveld. Ze trok­

advocatenblad november 2013 | 31 Cover

ken samen op in de zaak tegen Frans van Liesbeth Zegveld: zijn onderzoek naar het dekenaal toezicht Anraat – die tot vijftien jaar cel werd ver­ heeft afgerond. oordeeld wegens het leveren van grond­ ‘Teeven wil winnen Gerard Spong noemt Teeven als staats­ stoffen voor chemische wapens aan de secretaris ‘een olifant in een porseleinkast Iraakse dictator Saddam Hoessein. Teeven en windt er geen of zoals de Belgen dat zeggen: als een was de internationale misdaadbestrijder, doekjes om’ hond in een kegelspel. De manier waarop Zegveld kwam op voor de belangen van hij doordramt, de Raad van State terzijde de slachtoffers van het Iraakse regime. schuift. Het gemak waarmee hij zwaar­ Zegveld: ‘Teeven schuwde onconven­ wichtige adviezen negeert uit democra­ tionele maatregelen niet. Hij wilde de tisch oogpunt is zorgwekkend’. slachtoffers een belangrijke rol geven in in het kabinet-Rutte I, het VVD-/CDA- SP-Kamerlid Gesthuizen: ‘Hij veegt het proces.’ En dus belde hij rond en regel­ kabinet met gedoger PVV. Daar maakte alles van tafel. Het lijkt er in dit kabinet de hij bezoeken aan Iran. Op eigen houtje. hij zich in VVD-kringen al snel populair te zijn ingeslopen om onafhankelijke ‘Daar was Buitenlandse Zaken niet blij met een reeks aan plannen om ‘het land instanties weg te zetten als softies met een mee’, zegt Zegveld. ‘Fred heeft niets met veiliger te maken’. andere politieke kleur.’ Volgens haar heeft hiërarchie. Hij belde me laatst nog vanuit Veel moeilijker heeft Teeven het in het Teeven door alle signalen vooraf te nege­ zijn dienstauto om me te feliciteren met nieuwe kabinet van Rutte waar het CDA ren onnodig veel problemen gekregen de civiele Van Anraat-zaak. Hij is heel en de PVV zijn ingeruild voor de PvdA. De rond de Russische asielzoeker Dolmatov. benaderbaar. Hij komt uit het veld, heeft staatssecretaris heeft er het hoofdpijndos­ ‘Het woord “humaan” voor asielbeleid met zijn poten in de modder gestaan. Hij sier asielzoekers bij gekregen en moet kwam pas op 18 april over zijn lippen wil winnen en windt er geen doekjes om.’ fors bezuinigen op de gevangenissen. De toen het door een meerderheid van de In die zin ziet ze geen verschil tussen de VVD’er, fel gekant tegen welk pardon dan Tweede Kamer werd afgedwongen’, zegt officier van justitie en de politicus. ook, moet het kinderpardon uitvoeren. Gerard Schouw (D66). ‘Hij heeft een heel ‘Maar een deal is een deal’, zegt PvdA- duidelijke rol: de VVD-kiezers in de buurt Comeback Kamerlid Jeroen Recourt. ‘Hij voert het houden en ze niet laten wegstromen naar In 2006 volgde opnieuw een opmerkelijke voorstel uit, al doet hij dat niet enthou­ de PVV.’ stap, net toen hij zijn ultieme comeback siast. Hij moet namens de VVD de rech­ Het asieldossier zit hem bij die als misdaadbestrijder beleefde als officier terflank bedienen. Ik bewaak het linkse opdracht behoorlijk in de weg. Het van justitie in het Holleeder-proces. Het geluid.’ hoofdpijndossier vreemdelingen en asiel nieuws werd bekend toen hij ‘ergens ter ‘Teeven vertegenwoordigt de partij is sinds Dolmatov zelfs uitgegroeid tot wereld’ op een vliegveld stond vanwege prima,’ zegt VVD-prominent Hans van Teevens achilleshiel. De PvdA zal de ‘een spannende zaak’. Teeven zou terug­ Baalen die straks als lijsttrekker voor de staatssecretaris nauwlettend in de gaten keren in de politiek, dit keer voor de VVD. Europese Verkiezingen de boer op gaat. houden en voortdurend de vraag stellen: Zijn oude vriend van het FIOD-klasje, ‘Hij wil winnen, is geen salonjurist en is er nu wel sprake van ‘humaan’ beleid? Henk Kamp, had hem gevraagd op de staat voor de gewone man. Bij Fred is what De VVD’er laat zich echter niet verleiden kandidatenlijst te komen. Teeven kreeg you see is what you get. Hij zegt gewoon wat tot een soft imago. Ja, het kinderpardon een topplek: nummer 6 – een garantie ie vindt, maar blijft wel loyaal aan het voert hij uit zoals is afgesproken in het voor een plekje in het parlement. kabinet. Hij vindt de bezuinigingen op regeerakkoord. Maar hij steekt niet onder Teeven bleek een hard werkend en de gevangenissen vervelend, maar voert stoelen of banken dat hij het tegen zijn loyaal Kamerlid. Hij was fan van Rita ze wel uit.’ Zo verdedigt de man die falie­ zin doet en dat dit toch echt een PvdA- Verdonk, maar ging niet met haar mee kant tegen huisarrest was (‘dan zitten plan is. toen ze door VVD-leider Mark Rutte in criminelen thuis voor de televisie met Vooralsnog zit Teeven nog stevig in het september 2007 uit de fractie werd gezet. een biertje in de hand’), nu de enkelband. zadel als staatssecretaris en heeft de advo­ Hij vond dat ze niet netjes was behandeld, Het tekent de koppige staatssecretaris die catuur een geduchte tegenstander in de maar berustte wel in haar vertrek. Zijn ook koste wat kost toezicht op de advo­ doorzetter met zijn winnaarsmentaliteit. loyaliteit werd beloond toen de VVD tij­ catuur wil invoeren. Liefst snel. Hij wil VVD’er Van Baalen heeft alle vertrouwen dens de verkiezingen van 2010 de grootste niet wachten tot oud-informateur en oud- in een goede afloop: ‘Fred is de crimefighter werd. Fred Teeven werd staatssecretaris staatsraad Rein Jan Hoekstra in december die de VVD nodig heeft.’ «

32 | november 2013 advocatenblad (advertenties)

Advertorial Herkent u de volgende situatie?

Vandaag een zitting op de rechtbank, morgen afspraken met cliënten, uw agenda is vol. Processtukken moeten nog gekopieerd en naar de rechtbank worden verzonden. U moet nog een pleidooi schrijven en op kantoor wachten nog vele zaken die ook geregeld moeten worden. U overweegt een secretaresse in dienst te nemen. Maar kunnen deze Met Europark zet u vaste kosten om kosten er wel uit? Want een secretaresse op de loonlijst naar variabele kosten betekent maandelijks terugkerende vaste kosten. En wanneer er een rustige periode aanbreekt? Dan gaan de En wie wil dat niet? Geen vaste kosten, maar variabele loonkosten gewoon door! Wat is wijsheid? kosten! Wanneer u Europark inschakelt voor uw secretariële Maak gebruik van een juridisch secretaresse van Europark werkzaamheden op momenten dat het op uw kantoor druk is, zet u vaste kosten om naar variabele kosten en houdt u Overweegt u eens gebruik te maken van een juridisch daarmee uw kantoorkosten laag. Uiterst kostenbesparend! secretaresse van Europark! Geen loonkosten, professioneel, U bepaalt zelf hoeveel uren uw kantoor aan secretariële fl exibel en een uitstekende kwaliteit! uren nodig heeft. Europark beschikt over ervaren juridisch secretaresses die ruime ervaring hebben bij advocatenkantoren. Even erg veel “De fl exibiliteit van Europark bij tijdelijke inhuur van een werk op uw kantoor? Europark helpt u graag om effi ciënt, juridische secretaresse, is echt een meerwaarde. professioneel en met kwaliteit uw kantoor te ondersteunen. Prijs/kwaliteit gewoon goed”. Zonder loonkosten. Mr. E.J. (Ernest) Loor, Justus Advocaten

Met Europark gaat u voor kostenbesparing! Zet vaste kosten om naar variabele kosten Europark Hanny Posthuma | Lange Amerikaweg 67 | 7332 BP Apeldoorn Tel: 055 – 599 78 99 | www.europark.nl | [email protected] VU Law Academy Betrokken op úw competentie leergangen voorjaar 2014 Wordt dé beste in uw praktijk! • Leergang Aanbestedingsrecht voor inkopers • Leergang Aanbestedingsrecht voor juristen • Leergang Arbeidsrecht VERNIEUWD • Leergang Energierecht VERNIEUWD • Leergang Fiscaal Pensioenrecht • Leergang Pensioenrecht • Leergang Strafrechtelijk Bewijsrecht • Leergang Samenwerkingsverbanden tussen decentrale overheden • Collegecyclus Pensioenrecht

Voor het gehele programma en inschrijving zie: www.vula.nl

advocatenblad november 2013 | 33 Achtergrond

‘Arbeids­cultuur hier is gezonder’

Li Wee Toh (35) Huidig kantoor: Stibbe Amsterdam Land van herkomst: Singapore Voormalige werkgevers: Herbert Smith Freehills Londen, Rajah & Tann Singapore, Shell (legal counsel)

e Singaporese Li Wee legt Li Wee uit. Zij kan bij DToh is, na een uit de onderhandelingen de brug hand gelopen secondment van slaan tussen die Aziatische vijf jaar via het Londense nuance en de Nederlandse kantoor van Herbert Smith directheid. ‘Want er gaat veel Freehills, sinds juli senior nuance verloren bij onder­ medewerker op de sectie handelingen,’ zegt ze. ‘Ik kan Energy en Industry bij Stib­ beide partijen precies laten be. begrijpen waar de ander het Ze heeft net een appartement over heeft.’ in de hoofdstad gekocht en De Nederlandse arbeidscul­ zit momenteel midden in tuur ervaart ze als een voor­ een verbouwing. ‘Een van de uitgang ten opzichte van de meest stressvolle dingen die Aziatische en die in Londen. je kunt meemaken,’ zegt ze ‘Een face-time cultuur zoals lachend. Maar het aanpas­ in Azië, heb je hier niet. sen aan het leven in Neder­ Partners vertrouwen er hier land verliep wel vlot, mede op dat je het werk doet dat je vanwege de relatief grote moet doen. Als het af is, kun en levendige gemeenschap je naar huis. Bij menig Sin­ expats die de stad kent. ‘En gaporees en ander Aziatisch omdat Nederlanders zo goed kantoor viel degene die de het Engels beheersen.’ lichten uit deed een bepaalde Haar kantoor wordt steeds eer ten deel.’ In tegenstelling meer een afspiegeling van tot in Londen, is hier work- de cliënten en waar die heen life balance geen probleem, trekken en dat is steeds vindt ze. ‘Omdat die hier vaker Azië. Een belangrijke bestaat. In Azië of Londen waarde die Li Wee meebrengt is daar geen sprake van: dat voor Stibbe is kennis van de is gewoon work life. Dit is nuances en subtiliteit van gezonder en respectvoller enkele Aziatische culturen. naar de mensen toe.’ Nederlanders zijn zoals Wat is een typisch Neder­ bekend direct, Chinezen landse eigenaardigheid eerder conflictvermijdend en volgens haar? ‘Wat ik niet subtiel in de communicatie. begrijp is dat op verjaarda­ ‘Een open conflict betekent gen, waar ik als gast kom, ik voor hen gezichtsverlies, en ook word gefeliciteerd. Wat dat is sociaal onacceptabel,’ heeft dat met mij te maken?’

34 | november 2013 advocatenblad Achtergrond

In zaken over de dijken

Nederlandse advocatenkantoren worden steeds actiever over de grens. De wereld is niet langer het exclusieve speelterrein van de grote kantoren. Ook kleinere, regionale advocaten halen een steeds groter deel van hun omzet uit andere werelddelen. Bijkomend effect: in kantoren verschijnen steeds meer expats.

Juriaan Mensch het een ondergeschikte rol. En dat aan­ daar meteen aan toe te voegen: ‘Maar Fotograaf: Emilie Hudig deel blijft groeien, verwacht De Brauw. ja, wie had verwacht dat Jones Day naar NautaDutilh, met vier buitenlandse Nederland zou komen. Het zou volgende ederland is van oudsher een open vestigingen, waarvan twee (Londen en maand zomaar anders kunnen zijn.’ Nmarkt met een sterk internationaal New York) buiten de Benelux, zegt dat de karakter. De Vereenigde Oostindische helft van de omzet komt van cliënten bui­ Regio Compagnie (VOC), opgericht in 1602 en ten de Benelux, en verwacht een verdere De Zuidas-kantoren worden ook wel alom erkend als de eerste multinational groei. Die groei zit hem naar verwachting gezien als ‘dé internationale kantoren’. ter wereld, is daartoe het bewijs. En ja, vooral in fusies en overnames van buiten­ Maar ook in andere regio’s, vooral in de ook toen was er al juridisch advies nodig. landse partijen op de Nederlandse markt grensstreek, bedienen advocaten onder­ Tobias de Coene, die in Leiden rechten en in werk op het terrein van gereguleer­ nemers over de grens. Na jaren actief te studeerde, werd in 1612 aangesteld als de markten en corporate investigations. Een zijn in België en Duitsland, opereren zij raadsheer bij de VOC, en werd in 1614, de nieuwe vestiging openen, is overigens bovendien steeds vaker wereldwijd. Het eerste advocaat van de VOC. Hij behan­ niet iets waar NautaDutilh nu de toege­ ambitieuze kantoor Boels Zanders (67 delde de post en stelde resoluties op na voegde waarde van inziet. advocaten) bijvoorbeeld, dat vooral in vergaderingen van de Heren XVII, het Loyens & Loeff voorziet wel verdere Limburg actief is, maar ook een Eind­ bestuur van de compagnie. expansie van het netwerk van momenteel hovense vestiging heeft, meldt een ver­ Advocatenkantoren van nu zetten de dertien kantoren buiten Nederland: ‘In zesvoudiging van het werkvolume van traditie voort die de VOC en De Coene, de laatste vijf jaar hebben we kantoren hun German desk in de laatste vijf jaar. een expat uit Londen overigens, ooit geopend in Dubai en Hongkong. We heb­ Ongeveer tien tot vijftien procent van begonnen. Meer dan ooit zijn Neder­ ben geen aanwezigheid in Zuid-Amerika, hun omzet is afkomstig uit werk met een landse juristen actief over de grenzen maar er komt veel werk vandaan, dus buitenlandse component. en steeds vaker wordt een steeds sub­ daar kijken we al enige tijd met warme Dirkzwager (93 advocaten), met twee stantiëler deel van de omzet uit het bui­ belangstelling naar,’ zegt hoofd marke­ vestigingen in Arnhem en Nijmegen, laat tenland gehaald. Een rondgang langs ting Gerard Bornebroek. Ook bij Loyens weten nog te weinig internationaal geori­ een twintigtal commerciële kantoren groeit het aandeel van werk over de grens: ënteerd te zijn om een zinvolle bijdrage (zie ‘Onderzoek’ op pagina 39) naar de ‘Van oudsher komt het meeste uit Noord- aan dit artikel te kunnen leveren. Wel is ontwikkeling van zaken over de grens, Amerika en Groot-Brittannië, maar nu het kantoor bezig met de ontwikkeling en de daaruit vloeiende omzet over de steeds meer uit Azië. Dat zal doorzetten.’ van een buitenlandstrategie. Dirkzwa­ afgelopen vijf jaar, levert een beeld op Andersom geldt natuurlijk hetzelfde. gers buurman, van gelijkbare omvang, van verdere internationale­ expansie en De internationalisering leidt ook tot de Nysingh met kantoren in Apeldoorn, wel voorbij de Benelux en Duitsland. komst van buitenlandse kantoren op de Arnhem en Zwolle, daarentegen heeft Dat is ongeacht grootte, geografische Nederlandse markt. Zo gaat al een poos zojuist een overname in Nieuw-Zeeland ligging, strategie en focus van de kan­ het gerucht dat het Amerikaanse Latham afgerond, meldt hoofd marketing Roel toren. & Watkins in Amsterdam zal neerstrijken. Laumans. Een kantoor als De Brauw Blackstone Bornebroek, voorheen marketinghoofd De omzet uit internationaal werk ver­ Westbroek schat dat bij een vijfde van de bij het Britse Clifford Chance en directeur dubbelt bij Nysingh elke drie tot vier jaar, eigen internationale zaken voor cliënten business development Europe bij Latham vooral door investeringen in de banden in Nederland er geen Nederlands recht & Watkins schat in dat Latham niet op binnen TAGLaw, een wereldwijd netwerk meer aan te pas komt. Hoogstens speelt korte termijn naar Nederland komt. Om van kantoren waarvan Nysingh deel uit­ »

advocatenblad november 2013 | 35 Achtergrond

‘Nederlandse advocaten de afdeling internationale beschouwd, en ook Kems­ Litigation en Arbitrage. haw opvalt, is de afwezig­ zijn meer teamspelers’ Kemshaw: ‘Deze interna­ heid van het benadrukken Amanda Kemshaw (37) tionale functie bij De Brauw van hiërarchie. ‘Die is er Huidig kantoor: Senior Associate, De Brauw Blackstone Westbroek is een lot uit de loterij. Mijn wel, maar ik merk er minder Land van Herkomst: Canada achtergrond in common law van dan in Canada. Bij het Voormalige werkgevers: Lawson Lundell LLP, Torys LLP, Calgary Police Service komt me nu juist goed van bespreken van zaken telt pas. Ik ben actief in zaken ieders input, van partner tot manda Kemshaw gaf Nederlandse les bij een pri­ die de hele wereld betreffen: stagiaire. Alles is meer een Ahaar Canadese leven op véleraar. Nigeria, Thailand, Austra­ team effort hier.’ De organi­ na een ‘leap of faith’ voor de Maar het begin was zeker lië, de Verenigde Staten, tot satie ervaart ze daarom als liefde. Momenteel woont schrikken, haar ervaring als Noorwegen en Zwitserland. plat. Een groot pluspunt ze samen in Werkendam, jurist moest even een nieuwe Ook nu doe ik weer onder­ daarvan vindt ze dat jonge tussen Utrecht en Breda. De plek vinden. De Nederlandse zoek en ondervragingen.’ advocaten veel eerder bij verhuizing van de wereld­ taal moest geleerd worden. Die laatste vaardigheden alles betrokken worden. ‘Iets stad Vancouver naar een Ze was geschoold in common leerde ze eerst als burgerana­ waar men in het buitenland Brabants dorpje droeg flink law terwijl hier civil law van list bij de Calgary Police nog van kan leren.’ bij aan de cultuurshock. toepassing is. Getuigenver­ Service, waar ze tijdens haar Opmerkelijk aan Nederland? Voor een onafhankelijk horen, zoals ze gewend was studie in de Major Crimes Ik vind het voedsel hier ‘inte- en autonoom ingesteld te doen in Canada, zijn hier unit werkte aan moord- en resting’, en de lunchgewoon­ persoon, zoals ze zichzelf zeldzamer en dus had ze zedenzaken en kindermis­ ten. Je zult karnemelk op de omschrijft, was het wennen weinig te zoeken in de recht­ handeling. Zij besefte daar, drankenkaart in een Noord- om de taal niet machtig te banken. De zorgen bleken toen ze de officieren van Amerikaanse boardroom zijn. ‘Ik was weleens zenuw­ overbodig, haar ervaring justitie aan het werk zag, dat niet snel aantreffen. En achtig, zelfs als ik naar de woog zwaarder. Zij is nu een zij degene wilde zijn die het broodjes kroket. Dat zie je supermarkt moest.’ Nu is van negen buitenlandse asso­ bewijs presenteerde. echt niet in de zakenwereld het geen probleem meer, ciates bij De Brauw Black­ Iets wat veelal als typisch waar ik vandaan kom. Hila­ twee keer per week heeft ze stone Westbroek en werkt op Nederlands wordt risch.’

36 | november 2013 advocatenblad Achtergrond

» maakt. ‘Het vertrouwen binnen het net­ Kantoren Bornebroek voorziet in het kader van werk is groot,’ zegt Laumans. ‘Daarom de regeldruk een versterkte vraag naar verwijzen we zonder bedenkingen onze moeten zich adviezen rond corporate governance, risk klanten door, andersom doet men dat niet gek laten management, compliance en corporate inves- ook naar ons. Gewoon mensenwerk dus. tigations. Daarnaast noemen enkele kan­ Naar conferenties gaan en er netwerken maken toren arbeidsrecht als een veelbelovend en vertrouwen kweken.’ Daarnaast komt rechtsgebied dat internationaal meer internationale groei bij Nysingh voort werk op gaat leveren. Dit omdat de bin­ uit klanten die steeds vaker over de grens nenlandse klant vaker mensen over de ondernemen. Het kantoor is inmiddels maatstaf. AKD, het vijfde kantoor van grens op de loonlijst heeft. actief in Rusland, China en Australië. Nederland met 186 advocaten, zegt zich Vooral Duitsland blijkt steeds belang­ Het Haagse BarentsKrans (58 advoca­ juist te richten op de nationale markt en rijker te worden voor de Nederlandse ten) is ook een kantoor dat internationaal wil zich ook zo positioneren. advocatuur. Veel Nederlandse onderne­ scoort. Omzet uit werk met een inter­ mers zijn toeleverancier voor de Duitse nationale component is in vijf jaar tijd Kansen industrie. Een topkantoor aan de Zuidas gegroeid met vijftien procent naar bijna Wat veroorzaakt nu de expansie van het laat weten dat voor het eerst het aantal de helft van de totale omzet. Advocaten internationale werk? Wie denkt dat de doorverwijzingen tussen Duitsland en van BarentsKrans staan bekend als goede crisis, en een krimpende binnenlandse Nederland die van het Verenigd Konink­ litigators op het gebied van financiële markt de reden is, heeft het mis. Vrijwel rijk en de VS overstijgt in volume. En een class actions, massaschades. Het kantoor alle ondervraagde kantoren, van klein kantoor in de regio dat evenmin bij naam denkt in de toekomst weer meer zaken bij tot groot, voorzien juist een groeiende wil worden genoemd, denkt serieus na de Ondernemingskamer aan te dragen. binnenlandse markt; niet wegens opti­ over een nieuwe vestiging in Duitsland. Nederland groeit als internationale haven misme over snel herstel van de econo­ Verder zijn BRIC en MIST (Mexico, voor behandeling van buitenlandse mas­ mische groei, maar doordat Nederland Indonesië, Zuid-Korea en Turkije) de saschadezaken. een aantrekkelijk vestigingsland is, een acroniemen voor regio’s die kantoren Alle ondervraagde kantoren zeggen een poort tot Europa bovendien en wegens zeggen te volgen. Maar ook Afrika is nu uitrol van de internationale strategie op de toenemende regeldruk. De wildgroei onmiskenbaar in opkomst, melden som­ de agenda te hebben staan, en zijn bezig aan (internationale) toezichthouders legt migen. de banden met buitenlandse partners de advocatuur geen windeieren. Markten Bornebroek waarschuwt wel dat kan­ te verstevigen, of nieuwe netwerken te als de financiële, energie-, telecom- en life toren zich niet ‘te snel gek’ moeten laten vormen. Grootte, of een vestiging aan sciences raken in rap tempo gereguleerd. maken als er iets in de markt gebeurt. de Zuidas blijkt daarbij overigens geen Andere zullen naar verwachting volgen. ‘Een goede culturele match maken tus­ »

Zo doet u succesvol 3. Men wordt zich vaak bewust van belangrijk. Men voelt zich door culturele barrières als het al te de Nederlanders dan niet serieus zaken over de grens laat is. Onderhandelingen zijn genomen. Maarten Bremer van het Konink- naam aan te laten spreken, dan dan al gestrand en de loopgra- 5. Beslissingen worden niet overal lijke Instituut voor de Tropen (KIT) kan dat ten koste gaan van je ven betrokken. Men heeft vaak op de Nederlandse wijze geno- is directeur Intercultural Profes- aanzien bij de tegenpartij. een naïeve, te positieve opvat- men: met z’n allen om de tafel, sionals en geeft cursussen culturele 2. Men denkt vaak een universele ting over wat voor moois een iedereen geeft zijn input en sensitiviteit in veranderprocessen, taal te hebben, waarmee men fusie of overname zal opleveren. dan een besluit nemen. Elders bijvoorbeeld in een M&A-context. overal uit de voeten kan: de Bekijk van tevoren goed wat neemt de baas de besluiten en De interesse vanuit de advocatuur juridische. Dat geeft onterecht enkele culturele struikelblokken vertelt dat vervolgens aan de voor culturele verschillen noemt soms het gevoel dat we elkaar kunnen zijn. ondergeschikten. Besef goed wie Bremer nog beperkt. Waar moeten begrijpen. Dat hangt samen met 4. We zijn een open land en we het mandaat heeft om beslissin- Nederlanders zich volgens hem een nauwe taakopvatting van zijn bereid te investeren in an- gen te nemen. Die zit misschien bewust van zijn bij internationaal juristen: de deal rondkrijgen. dere ziens- en handelwijzen, niet aan tafel. zakendoen? Waarde wordt ook op de lange maar uiteindelijk vinden we het 6. Maak niet de denkfout bij het on- 1. Begrijp de plaats van hiërarchie termijn gecreëerd, bij de integra- wel fijn als het toch op z’n Hol- derhandelen met andere westerse in het denken van buitenlandse tie speelt kennis van de cultuur lands gaat: snel ter zake kunnen partijen dat we hetzelfde zijn. partijen goed. Als Nederlandse een belangrijke rol. Advocaten komen. Direct zijn in de commu- Praat tijdens de smalltalk met leidinggevenden aangeven dat kunnen hun klant daar op wij- nicatie. Gefocust op de inhoud. Amerikanen bijvoorbeeld nooit het oké is om je met je voor- zen. In andere landen is de vorm ook over religie of politiek.

advocatenblad november 2013 | 37 Achtergrond

‘Iedereen en tolerante samenleving, is voor Singh en zijn partner de geeft hier reden waarom Nederland als ‘home’ voelt. Samen voeden zij eerlijk zijn hun twee kinderen van negen­ tien en zeven maanden oud mening’ op. ‘We hebben in Nederland geen last van de bijkomende Pravesh Singh (35) stigma’s waar een same-sex Huidig kantoor: NautaDutilh couple in andere delen van de Amsterdam wereld tegenaan zou lopen.’ Land van herkomst: Zuid-Afrika De geroemde tolerantie Voormalige werkgevers: Clifford bestaat naast het cliché dat Chance LLP, Werkmans Attorneys de directheid van de Neder­ (voorheen Jan S. De Villers Attorneys) landers als onbeschoft wordt ervaren door buitenlanders. Dat geldt ook voor Singh. ravesh Singh heeft veel Inmiddels ziet hij directheid Pvan de wereld gezien. niet langer als een belediging, Zijn keuze om uiteindelijk in maar waardeert hij deze stijl Amsterdam neer te strijken bij van interactie juist. ‘Iedereen NautaDutilh is ‘een mix tus­ geeft hier eerlijk zijn mening sen persoonlijke en professio­ zonder terughoudend te zijn.’ nele elementen geweest’. Hij Een pre boven andere gebie­ leerde Amsterdam voor het den waarin hij heeft gewerkt: eerst kennen na de verhuizing ‘Omdat iedereen hier gehoord vanuit Zuid-Afrika naar de wordt en zich gewaardeerd vestiging van Clifford Chance, voelt, ongeacht welk besluit je waar hij werkte in de sectie neemt,’ legt hij uit. Corporate en M&A, Private Een groot voordeel is zijn Equity en Project Finance. Die kennis van twee rechtssyste­ laatste specialisatie is waar men: common law en civil law. professioneel zijn hart ligt; ‘Ik zie direct wanneer iets uit financiering van infrastructu­ een bepaald systeem afkom­ rele projecten. stig is en niet toepasbaar is in Amsterdam werd nog een ander. Financiers waar­ even verruild voor Auckland, deren het enorm dat ik deze Nieuw-Zeeland toen zijn kennis in huis heb en begrip partner, een Amerikaans heb voor hun standpunten en diplomaat, daar werd gestati­ werkwijzen. oneerd. Singh behaalde daar NautaDutilh is een inter­ zijn Executive MBA en ver­ nationaal kantoor en opent de huisde vervolgens mee terug deuren vaker voor expats en toen zijn partner tot consul- andere buitenlandse juristen, general in Amsterdam werd zegt Singh. ‘Dat ik een native benoemd. Singh is nu een Engels speaker ben, is een jaar werkzaam bij NautaDu­ voordeel voor Nauta en mij. tilh. Hij is momenteel senior Voor een advocatenkantoor medewerker, maar zijn doel is is dit een mooie tijd om na te partner worden. denken over je internationale Wat Nederlanders soms als strategie en hoe je de juiste vanzelfsprekend zien, de open mensen in je team zet.’

38 | november 2013 advocatenblad (advertentie) Achtergrond

Nieuwe standaard in mobiel dicteren: De revolutionaire » sen kantoren is bij internationale gie. Kantoren worden steeds meer Philips Pocket Memo 8000 samenwerking belangrijk,’ zegt hij. een afspiegeling van de jurisdicties ‘Je ziet ook dat kantoren in hun waarin het onderneemt (zie de por­ expansiedrift kwetsbaarder wor­ tretten). den. Snel dure laterals van andere Neem eerdergenoemd NautaDu­ kantoren binnenhalen kan zomaar tilh: het heeft met het oog op cultu­ mislukken als de financiële beloften rele fit advocaten uit Duitsland, India niet worden waargemaakt. Kijk naar en Brazilië aan boord gehaald. Het Dewey & LeBoeuf, of Howrey.’ team in de Luxemburgse vestiging Aansturing van advocatenkanto­ telt tien verschillende nationaliteiten, ren gebeurt steeds bedrijfsmatiger, zowel van binnen als buiten de Euro­ volgens Bornebroek. ‘Er wordt een pese Unie. Daarnaast heeft het twee strategie ontwikkeld, en men houdt Chinese advocaten bij de China Desk zich daar aan vast. Dat is juist denk gevoegd om de kennis van lokale cul­ ik.’ ‘Zijn’ Loyens & Loeff bijvoorbeeld turen en gewoonten te versterken. Zo biedt alleen Nederlands, Belgisch en kan de dienstverlening over het recht Luxemburgs recht en fiscaal advies in de Benelux worden toegesneden op aan, en blijft dat doen. Concurreren cliënten uit dat land. met de grote jongens als de Magic ‘Er is nog een aspect wat de inter­ Circle kantoren, die lokaal recht nationalisering met zich meebrengt,’ beoefenen in andere dan de thuis­ merkt Bornebroek op. ‘In Nederland markt, zal Loyens niet doen. moeten we nog veel meer cliëntgericht gaan werken. De Engelsen hebben die Europees voetbal slag al gemaakt; echt begrijpen wat De expansie heeft gevolgen voor een cliënt wil en de juridische dienst­ de samenstelling van de kantoren. verlening daar gericht op afstemmen. Een vergelijking met het topvoetbal Daar zijn ze ontzettend goed in. Daar­ dringt zich op: waar Nederlandse om kunnen we hier niet achterblijven clubs vroeger Europees voetbal bij modernisering van de advisering. speelden met elf Hollanders in de We moeten nog beter vanuit de klant basis, spelen ze nu met een groot nadenken over de positionering en aantal buitenlanders in de ploeg. het productaanbod. Die slag moeten Het HR-beleid van de kantoren is we nog maken in Nederland: stoppen niet meer los te zien van business dus met inside-out denken, maar meer development en buitenlandstrate­ outside-in.’ « Ontdek de nieuwe standaard nu zelf.

De Philips Pocket Memo serie 8000 doorbreekt barrières. Innovatieve 3D Mic technologie resulteert in top Audio kwaliteit. Het elegante design past perfect in de hand. Schuifschakelaar, ultradunne roestvrijstalen Onderzoek behuizing en groot kleuren display. Schoonheid made in Kantoren die meewerkten aan dit artikel Austria. Docking station en SpeechExec Pro software voor ultrasnelle transfer. Test deze moderne Pocket AKD Westbroek Lexence Memo nu zelf: www.ateq.nl/juridisch Banning Deterink Loyens & Loeff BarentsKrans Dirkzwager Nysingh Boels Zanders DVDW Advocaten Stibbe CMS Derks Star Busmann JPR Advocaten Van Benthem & Keulen Damsté KienhuisHoving Van Doorne De Brauw Blackstone Kneppelhout Korthals VMW Taxand

Ateq International BV Tel.: +31 40 235 00 77 Email: [email protected]

advocatenblad november 2013 | 13.05.13 39 12:43 94602_Ateq.indd 1 5/15/2013 10:58:24 AM Reportage

Actie op jaarcongres

Veel is nieuw tijdens het Jaarcongres van de Orde van Advocaten op 27 september in Bussum. Zo ontpopt de Orde zich als actiegroep, aangevoerd door deken Hendriksen.

Erik Jan Bolsius zaken en te streven naar een oplossing.’ andering komen online ter consultatie, Fotograaf: Gerhard van Roon In de wandelgangen van het congres blijkt met een uitdrukkelijk verzoek of ook de dat, alle actie ten spijt, veel hetzelfde is advocatuur wil reageren. andelijk deken Walter Hendriksen is als elk jaar. Oude rot Wybe Taekema (71) De stap van deze nogal technische Lvast van plan om actie te gaan voeren, heeft het zichtbaar naar zijn zin tijdens deelsessie naar de presentatie van de want er moet een aantal politieke plannen zijn veertigste congres. Hij begroet een vereniging van Familierechtadvocaten van tafel. Ze bedreigen volgens hem de dispuutsgenoot hier, een oude confrère Scheidingsmediators (vFAS) kan niet kwaliteit van de rechtspraak. Dus opent daar en neemt en passant ook de laatste groter zijn. De vooral grijze hoofden hij tijdens het jaarcongres van de Neder­ benodigde opleidingspunten mee. Een en dito pakken bij KEI spreken over de landse Orde van Advocaten de aanval op clubje leden van de Utrechtse Jonge Balie dagvaarding en het verzoekschrift in de het staatstoezicht, de verhoging van de wil maar weinig loslaten over hoe zij het digitale procedure. De jonge, in meer­ griffierechten en de bezuinigingen op congres ervaren. ‘Ons eigen jaarcongres derheid vrouwelijke bezoekers van de de gefinancierde rechtsbijstand. ‘Recht wordt een stuk drukker bezocht’, is hun vFAS-sessie krijgen een emotionele les in is een recht’, stelt de advocatenvoorman. enige kritiekpunt. Over het thema B the rekening houden met kinderen tijdens Hendriksen over het verfoeide staats­ Best wordt gezegd: ‘Misschien moet er een scheidingsprocedure. Die les wordt toezicht: ‘Het controledenken walst over volgend jaar een lid van de jonge balie gegeven door Villa Pinedo, de vereniging het individu heen. We moeten onbe­ meedenken.’ voor kinderen met gescheiden ouders. vreesd, onvervaard en onafhankelijk Leerzaam is het congres ook, dank­ Het klemmende beroep van deze jonge­ tegen de overheid kunnen optreden.’ zij de verschillende deelsessies die elk ren om echt rekening te houden met hun Over de financiële maatregelen van de goed zijn voor een paar studiepunten. belangen, is volgens sommige advocaten overheid gaf Hendriksen aan dat de toe­ Het ministerie van Veiligheid en Justitie aan de verkeerde partij gericht. Anderen gang tot het recht in gevaar is. ‘Het kabi­ licht het programma Kwaliteit en Inno­ zien duidelijk wel heil in dit verzoek. net klapt de paraplu dicht als het regent. vatie Rechtspraak (KEI) toe, over digi­ De vraag: ‘Zijn jullie bereid mee te wer­ Recht wordt een luxe.’ Hij kijkt daarbij taal procederen. Het doel is om te komen ken aan deze wake-upcall voor gescheiden ook naar de rol van zijn vakgenoten. ‘Ook tot een digitale, flexibele en eenvoudige ouders?’ krijgt bijval. advocaten moeten een steentje bijdragen basisprocedure in het civiele recht. De Na de inhoudelijke deelsessies, het door niet op de rechter in te zetten in benodigde wetsvoorstellen voor deze ver­ afvinken van de aanwezigheidslijst en

40 | november 2013 advocatenblad Reportage

Deelnemers aan het congres.

Met de klok mee: algemeen deken Walter Hendriksen reikt keurmerken aan specialisatieverenigingen uit.

Deelsessies werden goed bezocht.

Discussie met (van links naar rechts) Wim Anker, Margo Trappenburg en Frank de Grave. Thema van het congres: B the Best.

een snel drankje, volgt het klapstuk van caten volgens haar iets te makkelijk alle vogelei kunnen leggen.’ De gebroeders het congres, de plenaire discussie. Dis­ betrokkenheid bij de kredietcrisis van Anker evalueren hun mediaoptredens cussieleider Paul van Liempt stelt dat zich af praten. De zelfkritiek is te mager, ook altijd. ‘Daarom doe ik televisie en advocaten er niet best vanaf komen in de zegt ze. Snel voegt ze eraan toe dat advo­ mijn broer radio.’ Hun kwaliteit probe­ publieke opinie. ‘Jullie kennis en vaar­ caten wel zichtbaar werken aan beter toe­ ren de Friese advocaten te waarborgen digheden zitten wel goed, maar er is een zicht. Frank de Grave, uitgenodigd als door onder andere wekelijks uitgebreide beeld van zelfverrijking ontstaan. Dat voorzitter van de vereniging van medisch jurisprudentiebesprekingen te houden. beeld komt niet alleen uit de media naar specialisten, maar aangesproken op zijn ‘En ik loop een paar keer per jaar een dag voren, maar ontstaat ook door ervaringen lidmaatschap van de Eerste Kamer, kan mee met een ander kantoor, om in hun van consumenten met hoge facturen en zich voorstellen dat overheidstoezicht keuken te kijken en van collega’s te leren.’ onbegrepen kantoorkosten.’ Strafpleiter lastig ligt. ‘Maar geef dan goede argu­ Deken Hendriksen beaamt na afloop Wim Anker herkent dit en doet al 32 jaar menten tegen dit voorstel, laat zien welke de opmerkingen van politicus De Grave. zijn best om het imago van zijn beroep bij kwaliteit je biedt. Net als de medisch ‘We moeten laten zien wat we doen, maar te stellen. ‘We zijn lezingen gaan geven specialisten moeten jullie misschien een daar zijn we in Den Haag al volop mee in het hele land, twee keer per week. Ik buitenstaander als voorzitter aanstellen. bezig.’ Of er volgend jaar weer een kort denk dat we er al zo’n kleine vierduizend En zoek je bondgenoten. Een advocaat middagcongres komt, inclusief innova­ hebben gegeven. Overdag verdedig ik dus die praat over zijn eigen omzet is niet zo tief thema, laat hij afhangen van de evalu­ cliënten, en ’s avonds mezelf.’ geloofwaardig.’ atie van ‘de consument’. De verzuchting Advocaat Wim Anker verklaart mor­ van congrestijger Wybe Taekema zal Struisvogelei dicus tegen het staatstoezicht te zijn. de insteek niet veranderen. Tijdens het Margo Trappenburg, lid van de Raad van ‘De arm van de overheid is lang genoeg, afsluitende walking dinner denkt hij wee­ Advies van de Orde, krijgt veel protest daar moet een stuk af.’ Bij het laten zien moedig aan de lange ordevergaderingen uit de zaal. Dit omdat ze stelt dat toe­ van zijn werk, in zijn toelichtingen op van vroeger. ‘De avond ervoor hielden we zicht van buiten best voorstelbaar is. Dat spraakmakende rechtszaken, kiest Anker een groots feestmaal. Toen liepen we ook baseert ze mede op een drie jaar oud ver­ altijd programma’s waar hij ruimte krijgt tijdens het diner, maar dan in polonaise haal uit het Advocatenblad, waarin advo­ voor wat nuance. ‘Ik moet een struis­ over de tafels.’ «

advocatenblad november 2013 | 41 Blijf op de hoogte via e-mail èn ontvang gratis de unieke T&C toga-poncho!

> Meld u aan via onze site

Tekst & Commentaar is basisgereedschap voor de jurist. Onmisbaar. Of u nou werkzaam bent in de advocatuur, de rechterlijke macht, de wetenschap, het bedrijfsleven of bij de overheid: Tekst & Commentaar helpt u sneller wet- en regelgeving te interpreteren. Met beknopt maar altijd volledig en gedegen commentaar. Tekst & Commentaar is er in boekvorm, online, als e-book en app. Wilt u zich als een vis in het water voelen? Kijk voor het complete aanbod op www.kluwer.nl/tekstencommentaar.

Kunt u zonder?

klu13100_T&C_vis_poncho_220x290_55.indd 1 14/08/2013 09:31 Analyse

Zó werkt bewijsbeslag

De Hoge Raad vult de beslagsyllabus aan. Het hoogste rechtsorgaan heeft een belangrijke prejudiciële vraag beantwoord: conservatoir bewijsbeslag is ook in niet-IE-zaken mogelijk.

Hugo Bijleveld1 grondslag voor een beslag uit hoofde van • De Hoge Raad verklaart enkele bepalin­ art. 730 Rv, omdat art. 843a Rv immers gen uit de regeling van het IE-bewijs­ e Hoge Raad heeft op 13 september geen vorderingsrecht tot afgifte of leve­ beslag analoog van toepassing. Zo kan D2013 een voor de praktijk belangrij­ ring toekent, maar (slechts) een recht op het verlof ex parte worden gegeven (art. ke prejudiciële vraag van de Amsterdam­ inzage, afschrift of uittreksel. Daarnaast 1019b, lid 3 BW) en dient de vertrouwe­ se voorzieningenrechter beantwoord: is betoogd dat het bewijsbeslag een der­ lijkheid te zijn gewaarborgd (art. 1019b, conservatoir bewijsbeslag is volgens de mate ingrijpend middel is dat dit bij wet lid 4 BW). Hoge Raad ook in niet-IE-zaken mogelijk dient te worden geregeld. De voorstan­ Naar aanleiding van specifieke vragen van (ECLI:NL:HR:2013:BZ9958). ders menen dat art. 730 Rv in combinatie de Amsterdamse voorzieningenrechter Deze vraag hield zowel de praktijk als met art. 843a Rv wel voldoende grond­ voegt de Hoge Raad daar nog aan toe: de wetenschap al geruime tijd bezig. Hoe­ slag biedt voor het bewijsbeslag en laten • De deurwaarder kan, als daartoe aan­ wel een meerderheid van de schrijvers en voorts meewegen dat de praktijk behoefte leiding is, twee verschillende proces­ van de rechtscolleges het erover eens was heeft aan het bewijsbeslag. De Hoge Raad sen-verbaal opmaken: één voor de dat art. 843a Rv in combinatie met art. heeft het pleit dus nu ten faveure van de verzoeker en één meer gedetailleerd 730 Rv voldoende grondslag biedt voor voorstanders beslecht. proces-verbaal voor diens wederpartij bewijsbeslag, bestond daartegen ook sig­ Wel erkent de Hoge Raad dat het of de derde-beslagene. Dit kan spelen nificante oppositie.2 De wetgever, die de bewijsbeslag een ingrijpend dwangmid­ in het geval van vertrouwelijke stuk­ gelegenheid had om het bewijsbeslag bij del is waardoor aan de wederpartij of de ken. wet te regelen in het kader van het wets­ derde-beslagene aanzienlijke hinder of • De wederpartij of derde-beslagene is voorstel inzake de aanpassing van art. schade kan worden toegebracht. De Hoge (nog) niet gehouden tot medewerking 843a Rv, heeft er de voorkeur aan gege­ Raad bepaalt dan ook dat het bewijsbe­ aan exhibitie. Daartoe is het eerst nodig ven de beslissing inzake het bewijsbeslag slag met adequate en effectieve waarbor­ dat de vordering uit hoofde van art. aan de rechter te laten. Die handschoen gen dient te worden omringd. De Hoge 843a Rv wordt toegewezen. Bij beslag­ heeft de Hoge Raad met deze prejudi­ Raad formuleert daartoe de volgende legging op een gegevensdrager die is ciële beslissing opgepakt, zij het schoor­ regels: beveiligd met een wachtwoord kan voetend (volgens de Hoge Raad had een • Getoetst moet worden aan de voor­ worden volstaan met het veiligstellen wettelijke regeling van het bewijsbeslag waarden van art. 843a Rv (‘fishing expe- van de gegevensdrager door de deur­ de voorkeur verdiend). ditions’ dienen te worden voorkomen). waarder. Dit kan anders zijn indien Waar draait de beslissing om? In art. • Het verlof geeft slechts aanspraak op sprake is van digitale bestanden die 843a Rv is de exhibitieplicht geregeld. Op bewaring en nog niet op exhibitie. De elders dan op de gegevensdrager wor­ grond van dit artikel kan onder bepaalde verzoeker ontleent aan het verlof geen den bewaard (bijvoorbeeld ‘in the cloud’). voorwaarden inzage, afschrift of uittrek­ recht om bij de beslaglegging aanwezig De beslagene kan in dat geval worden sel van bescheiden worden gevorderd, te zijn. gehouden om de gegevens voor de ten behoeve van de bewijspositie van • Onder omstandigheden kunnen deurwaarder toegankelijk te maken. de vorderende partij. Art. 730 Rv maakt bescheiden in gerechtelijke bewaring Toe te juichen valt dat de Hoge Raad, daar het leggen van conservatoir beslag tot worden afgegeven. waar de wetgever geen thuis gaf, zijn ver­ afgifte van roerende zaken mogelijk. Vol­ • De verzoeker dient zijn belang bij antwoordelijkheid heeft genomen. Met gens de critici biedt art. 843a Rv geen beslaglegging voldoende aannemelijk deze prejudiciële beslissing is de Hoge maken: sprake moet zijn van gegronde Raad enerzijds tegemoetgekomen aan de 1 Hugo Bijleveld is advocaat bij vrees voor het verloren gaan van de wens van de praktijk ten aanzien van het Van Doorne in Amsterdam. bescheiden en de beoogde bewijsvoe­ bewijsbeslag en heeft hij anderzijds daar­ 2 Voor een overzicht zie de conclusie van ring is niet mogelijk op andere, minder voor de nodige waarborgen gegeven. A.G. Wesseling-van Gent, nr. 2.3 t/m 2.14 « (ECLI:NL:PHR:2013:BZ9958). ingrijpende wijze.

advocatenblad november 2013 | 43 HRM

Advocaat gaat de boer op

Ook de van oudsher reclameschuwe advocatuur doet nu aan marketing. Maar waar ligt de gulden middenweg tussen commercialiteit en geloofwaardigheid?

Steeds vaker gebruiken advocaten filmpjes om publiek te bereiken.

Olga van Ditzhuijzen krijgen waren de radiospotjes heel effec­ artikelen geplaatst en regelmatig filmpjes tief, en nog steeds krijgen we veel goede geplaatst die inspringen op de actualiteit. n de klassieke bastions van de advoca­ reacties.’ Zo geeft een IT-rechtspecialist in nog geen Ituur klinkt geheimzinnige taal: ‘Het is Flitsende, maar irritante advertentie­ vijf minuten commentaar en uitleg over een people’s business’. Je moet de ‘imagosturen- banners op websites zullen advocatenkan­ de nieuwe Europese regelgeving inzake de capaciteiten’ aanspreken, om het ‘kennisin- toren als Lexence volgens Lausberg niet e-commerce. ‘Het moet geen anderhalf uur tensieve product’ zorgvuldig te ‘positioneren’ snel uitzetten. Dat zou volgens haar een durend college zijn, maar duiding van het voor de ‘doelgroep’. Als ‘accountmanager’ moet verkeerd beeld geven; net als optredens in nieuws. Als er iets relevants gebeurt, kun­ de advocaat ‘proactief ’ optreden.” Het zijn bijvoorbeeld amusementsprogramma’s. De nen we binnen een uurtje zo’n filmpje op zomaar wat zinnetjes die vallen tijdens meeste kantoren kiezen voor intelligente, de site zetten’, licht Huisman toe. gesprekken met marketingspecialisten op inhoudelijke middelen om hun deskun­ Ook het kleinere kantoor Unger Hiel­ advocatenkantoren. Waren marketing en digheid te demonstreren: ‘content mar­ kema heeft zich gestort op het versprei­ commercie tot voor kort vieze woorden keting’ heet dat. In filmpjes op YouTube den van filmpjes: in een talkshowachtige binnen deze beschaafde wereld, nu hebben zien we advocaten commentaar geven op opstelling bespreekt Huib Hielkema met veel kantoren een professionele marke­ juridische ontwikkelingen; ‘kennissessies’ een collega actualiteiten in hun vakgebied. tingafdeling om cliënten te binden. Maar en seminars vormen verkapte netwerkpa­ ‘Ik vind het vooral heel leuk om te doen’, het ‘product’ dat deze managers moeten radijzen en in publicaties etaleren raadslie­ vertelt Hielkema. Hij trad al op in filmpjes slijten is weerbarstig: hoe verkoop je de den hun deskundigheid. voor de Academie voor de Rechtspraktijk, hersenen van je advocaat? die nu ook deze opnames produceert. Lexence opereert al jaren tegen de Filmpje Of de online uitzendingen commercieel stroom in met hun radiospotjes: een uni­ Het Amsterdamse kantoor Kennedy Van effect hebben, vindt Hielkema moeilijk te cum binnen de reclameschuwe advoca­ der Laan heeft een paar jaar geleden zeggen. ‘Cliënten gaan echt niet voor de tuur. Hoewel het verbod op adverteren content-marketingspecialist Albert Jan bijl door het zien van één filmpje.’ Wel voor advocaten vijfentwintig jaar geleden Huisman aangetrokken in de hoop een vindt hij video een toegevoegde waarde werd opgeheven, is die traditie gebleven. toonaangevende uitstraling te verkrij­ hebben: ‘We zijn lettervreters, maar beeld Lexence heeft zich daar nooit veel van aan­ gen. Huisman en zijn vier marketing- en wordt in deze tijd steeds belangrijker. getrokken, verklaart manager marketing business development collega’s probe­ Daarnaast is een vertrouwensband essen­ en communicatie Maaike Lausberg: ‘We ren kantoorgenoten zo veel mogelijk te tieel, en op deze manier maak je ook een hebben een ondernemende partnergroep enthousiasmeren om hun expertise publie­ deel van je persoonlijkheid zichtbaar.’ en onze managing partner komt uit het kelijk te delen. Sinds januari worden op Nog geavanceerder is het project van bedrijfsleven. Om naamsbekendheid te de nieuwe site van het kantoor dagelijks advocatenkantoor Dirkzwager, met hon­

44 | november 2013 advocatenblad HRM

Column dertien juristen actief op drie vestigin­ gen in Gelderland. Het bedrijf pioniert onder meer met een kennisplatform en Timemanagement een gratis app voor de iPad met de naam ‘KennisBoek’: een digitale bibliotheek die in digitale tijden wordt gevuld met publicaties van gespecia­ liseerde medewerkers. Marketing manager Pieter Sonneveld: ‘Veel van onze advocaten Dolph Stuyling de Lange waren al heel actief met het schrijven van artikelen en het geven van lezingen. Nu sporen we ze aan om maandelijks minstens een artikel te schrijven voor onze site.’ De stukken worden automatisch door­ geplaatst op de app en verspreid via social media. De advocaten van Dirkzwager wor­ den speciaal getraind in het schrijven voor dvocaten hebben het druk. Althans: noteren wie er verder contact met je deze kanalen: ‘Een artikel van zes pagina’s Adat lijkt zo. En velen vinden het inte­ wil – en waarover. vol voetnoten werkt niet op een blog’, zegt ressant om dat te suggereren. Drukte als • Verzamel alle communicatie (brieven, Sonneveld. ‘Je moet oprolbaar schrijven, symbool van maatschappelijk succes. mails, telefoonnotities) en ga daar een­ zoals een nieuwsbericht, tussenkopjes Nu blijkt uit internationaal onderzoek maal per dag doorheen met de 3-D maken en je richten op de doelgroep, dus dat in Nederland per werknemer erg wei­ methode: Do it (meteen afhandelen), ook niet-juristen.’ nig uren worden gemaakt. In Nederland Delegate it (hou wel bij aan wie en con­ Het blijft zoeken welke aanpak bij welk heb je het dus al vrij snel druk: een veer­ troleer periodiek of het gebeurt), of kantoor past. Advocatenkantoor Pels Rijc­ tigurige werkweek wordt al gezien als Ditch it (prullenmand in). Vaak zitten ken twittert regelmatig over cassatiezaken, een forse belasting. Als een advocaat der­ mensen steeds weer met een docu­ maar heeft de serie online videodebatten halve vijfenveertig of zelfs vijftig uur per ment in handen en leggen dat weer sinds anderhalf jaar gestaakt. ‘We willen de week werkt, kan hij/zij in Nederland wel weg: een echte tijdverslinder. relatie met bestaande cliënten meer inten­ met droge ogen beweren dat het extreem • Houd je bureau schoon: dat helpt bij siveren’, verklaart manager marketing & druk is. In Amerika is men van dergelijke het focussen op de taak waarmee je business development Bert van Daalen. uren nog lang niet onder de indruk: dan bezig bent. Het kantoor organiseert ‘gerichte kennis­ moet je echt meer dan zeventig uur per • Creëer realistische verwachtingen: sessies’ over onderwerpen die relevant zijn week maken. Of die uren effectief zijn is onhaalbare ‘deadlines’ zijn voor voor de cliënt. Het gaat om de persoon­ dan wel de vraag: Parkinson’s law (werk iedereen frustrerend en doorkruisen lijke sfeer, zegt Van Daalen: ‘Het werk dat heeft de neiging de beschikbare ruimte te je andere werk. wij doen is complex en specialistisch; een vullen) is ook daar van toepassing. Er zijn veel, en vaak prima cursussen potentiële cliënt komt niet binnen via een Maar of je nu dertig uur per week timemanagement waarin je de hoofd­ advertentie. Onze mensen zijn zélf het pro­ werkt of zeventig, het blijft nuttig en regels in één dag kunt leren. Wellicht is duct.’ prettig om werkuren zo effectief moge­ het een goed idee om eens zo’n trainer Lexence gaat nog verder en introduceer­ lijk te maken om daarna andere (declara­ op kantoor langs te laten komen opdat de vorig jaar het ‘cliëntbezoek’. Marketing bele) klussen te doen of om eerder ‘vrij’ iedereen (advocaten en ondersteuning) manager Lausberg bezoekt samen met de te hebben. Timemanagement heeft een samen nieuwe routines kan uitwerken. managing partner zelf cliënten om meer aantal nuttige tips over hoe dat te doen. De digitale tijd vraagt intussen nog inzicht te krijgen in het beeld dat cliënten In vogelvlucht de belangrijkste punten: meer focus dan voorheen: e-mails, sms’ hebben over Lexence en op welke manier • Stel je eigen prioriteiten: bepaal en, tweets en andere social media wekken Lexence zijn dienstverlening verder kan zelf wat er op een dag gedaan moet de suggestie van effectiviteit en nuttig­ verbeteren. ‘Los van het dossier zitten we worden, en laat je dag niet over aan heid, maar het tegendeel is doorgaans het dichter op de relatie en zo blijven wij top of de prio­riteiten van anderen die een geval. Timothy Ferriss schreef er een inte­ mind bij de cliënt.’ beroep op je doen. ressant boek over: The 4-Hour Workweek. Advocaat Hielkema doet dat al jaren, • Bepaal welke momenten van de Suggesties daaruit: check je mail en voice­ reageert hij, maar dan gewoon zelf. Het dag je het meest productief bent en mails slechts twee keer per dag, en kondig regelmatig bezoeken van zijn cliënten om bescherm die tijden om ongestoord dat ook aan. de vinger aan de pols te houden vindt hij te werken. Werk je bijvoorbeeld het En – nog het belangrijkst – hoe effec­ bovendien belangrijker dan zijn filmpjes: meest effectief in de ochtend tussen tief je werk ook is/wordt, zorg vooral dat ‘Je moet je als advocaat wel bij je leest hou­ elf en een uur, ga dan aan het werk met je werk doet waar je plezier in hebt. Met den.’ je prioriteiten en laat je secretaresse hart en ziel werken, is optimaal werken.

advocatenblad november 2013 | 45 LEXXYN.NL Wat is NEXT?

De meeste advocaten kiezen voor ‘betrouwbaar’. In hun aanpak en uitstraling, én bij de selectie van partners. Daarom kiest u voor NEXTmatters. Deze nieuwe software voor de juridische praktijk is ontwikkeld door de makers van FORTUNA®, op basis van 15 jaar ervaring met uw branche.

www.trivium.nl

Trivium Software BV | Paterserf 3 | 4904 AA Oosterhout | 0162 49 89 89 | [email protected]

TELEFONIE VOOR DE JURIDISCHE PRAKTIJK “Functionele ICT die naadloos aansluit op uw praktijk.”

uw werkplek ons specialisme COMPLEET IN (TELE)COMMUNICATIE alles voor elkaar SLIMME VAST-MOBIEL INTEGRATIE

BETROUWBARE VIDEOCOMMUNICATIE

T 088 002 84 82 www.ict-concept.nl

Helder Telecom Schutweg 15 Amersfoort Amsterdam Eindhoven 5145 NP Waalwijk Joure Oosterhout Rotterdam Tel. 0416 740 740 www.heldertelecom.nl Mediation

‘Praatstok’ beslecht ruzie

Hoe werkt mediation? Paula Boshouwers, mediationadvocaat bij ReulingSchutte in Amsterdam, licht maandelijks een praktijkvoorbeeld door. Aflevering 5: ‘De praatstok’.

laats van handeling: een middelgroot de mening van de spreker wordt gerespec­ De twee senior partners zijn superspecia­ Pkantoor met twaalf partners, laten we teerd, iedereen luistert, niemand onder­ list op hun rechtsgebied, waar in de markt het Groenhof Advocaten noemen. Nu, breekt, niemand spreekt voor zijn beurt, veel vraag naar is. Zij hebben Groenhof twintig jaar na de oprichting, werken er is geen discussie. Zo kan iedereen zijn opgericht en zich jarenlang sterk voor de oprichters samen met nieuwe jongere verhaal vertellen, op een gelijkwaardige het kantoor ingezet, ook toen het wat partners. Maar het loopt niet. De samen­ wijze. Hoewel de partners er in eerste minder ging, en worden door iedereen als werking gaat stroef. Het kantoor begint instantie een beetje lacherig over doen, prettige collega’s gezien. Als het onder­ eronder te lijden. Wat is er aan de hand? doen ze toch mee. Het resultaat is opluch­ werp onderlinge communicatie aan de Een aantal jongere partners wil het kan­ ting en verbinding; iedereen blijkt enorm orde komt, wordt duidelijk dat de part­ toor vernieuwen en verder ontwikkelen, met de situatie in zijn maag te zitten. ners verschillende communicatiestijlen terwijl naar hun idee de twee meest seni­ Duidelijk wordt dat alle partners – ieder hebben en ieder ook anders omgaat met ore partners, en medeoprichters, dat ver­ om eigen redenen – een sterke binding conflicten. Dit inzicht zorgt voor onder­ hinderen. Enkele andere partners willen hebben met Groenhof. Voor geen van ling begrip. geen partij kiezen omdat ze loyaal wil­ Als dit allemaal is uitgesproken, is de len zijn aan de oprichters én tegelijker­ oplossing snel gevonden. De oprichters tijd vinden dat het tijd is voor een stap krijgen een bijzondere rol binnen Groen­ voorwaarts. In de door de partners zelf hof. Zij mogen als enigen de titel ‘senior geïnitieerde procesbegeleiding – ze wil­ partner’ voeren en zijn binnen kantoor len het zelf liever geen mediation noemen het aanspreekpunt voor complexe pro­ – wordt dit voor het eerst benoemd. Ook blemen, zowel op juridisch vlak als op komt aan de orde wat de gevolgen zijn Mediation het terrein van management. De status voor de partners en het kantoor: binnen van senior partner wordt door de jongere de partnergroep loopt de spanning op, er partners ook buiten Groenhof uitgedra­ is sprake van coalitievorming, besluitvor­ 5 gen. Het bedenken en implementeren ming komt moeizaam of niet tot stand van nieuwe ontwikkelingen wordt in een en de geloofwaardigheid van de partners nieuw geïnstalleerde werkgroep overge­ binnen het kantoor wordt aangetast. De laten aan de jongere partners. Daar zul­ jongere partners voelen zich bovendien allen is vertrek een optie. Op de vraag len ook de gespecialiseerde praktijken belemmerd in hun ontwikkeling en de van de mediator wat de partners in elkaar van de senior partners van kunnen gaan (twee) senior partners hebben het gevoel waarderen, blijkt dat iedere partner van­ profiteren, is de gedachte. Ook spreken dat ze niet mee kunnen komen. Zo kan wege zijn eigen specifieke kwaliteiten de partners af dat onderlinge irritaties het niet langer, zeker niet nu tarieven en door de andere partners voor kantoor meteen uitgesproken zullen worden in omzet onder druk staan. Daar is iedereen heel waardevol wordt geacht. De jongere informele een-op-eengesprekken en dat het over eens. Het kantoor heeft een con­ partners doen veel aan acquisitie en mar­ zij openstaan voor elkaars feedback en sistent beleid nodig, ook naar buiten toe. keting en zetten het kantoor commercieel daarvoor ook voldoende gelegenheid Tijdens de procesbegeleiding worden de goed op de kaart. Ze hebben ideeën over geven. In overleg met de mediator wor­ wensen en (eigen- en kantoor)belangen het aantrekken en behouden van jong den regels opgesteld over hoe dit op een in kaart gebracht. De mediator gebruikt talent en de jongere garde waardeert hun goede manier te doen. Tot slot wordt afge­ hiervoor de methode van de talking stick1: wijze van opleiden. Ze zwengelen ook sproken om regelmatig onderhoud te ple­ alleen degene die de ‘praatstok’ heeft, technologische ontwikkelingen aan, zoals gen door twee keer per jaar onder leiding mag spreken. Iedereen komt aan de beurt, de digitalisering van systemen. van de procesbegeleider te spreken over de samenwerking.

1 Voor meer info zie het filmpje van Stephen Covey: Indian Talking Stick op YouTube http://www. youtube.com/watch?v=HUxi-Zc45tA.

advocatenblad november 2013 | 47 Reactie

Reacties mailen naar [email protected] De redactie behoudt zich het recht voor reacties in te korten. Controleer kwaliteit tolken n de titel van het artikel van Ralph Beau­ merkt en of bij twijfel de moeite wordt plomeerd zijn ingeschreven. De tolkenor­ Ijean (Advocatenblad nummer 9) lees genomen om een tijdrovende klachten­ ganisaties en de Europese organisatie voor ik ‘Vertrouwen op woorden’, maar in de procedure op te starten. gerechtstolken en juridisch vertalers EULI­ inleiding ‘gedragingen van tolken en Voor een betere waarborging van de TA verzochten vergeefs om opschoning van vertalers’. Wanneer het gedrag van een kwaliteit van tolk- en vertaaldiensten is een het Rbtv bij de Tweede Kamercommissie tolk ter zitting ongewenst is, kan de rech­ nieuwe wet (Wbtv, Stb. 2007, 375 i.w.t. 1-1- van Veiligheid en Justitie. Sinds de oplei­ ter naar mijn mening ingrijpen. Wan­ 2009) in het leven geroepen die voorziet dingsgegevens in 2012 zijn geschrapt kun­ neer het om de juistheid van vertaalde in een nationaal register. Voor alle talen nen afnemers niet meer zien of een diploma woorden gaat, is dat voor de procesdeel­ waarvoor een opleiding bestaat, diende is behaald. Een vakopleiding bij een univer­ nemers echter niet vast te stellen, ten­ een diploma te worden overgelegd. Ver­ siteit, zoals in andere Europese landen, zou zij men de vreemde taal beheerst. Het is dan taal- en/of tolkvaardigheid van kandida­ een allesomvattende opleiding voor alle ook merkwaardig dat de klachtenrege­ ten diende te zijn getoetst. Het Besluit talen kunnen herbergen. ling bij het Bureau Wbtv gebaseerd is op van inschrijving van 26 juni 2013 (Stcrt. Om de in strafzaken vereiste hoge kwa­ de veronderstelling dat advocaten dat wel 17544) voorziet nu echter in inschrijving zon­ liteit van tolk- en vertaaldiensten te waar­ kunnen en dat het tot hun taak behoort der toetsing van die kernvaardigheden. borgen, zijn steekproefsgewijs uitgevoerde tolken en vertalers te controleren. Ter­ Voldoende is slechts deelname aan een bij­ kwaliteitscontroles geen overbodige luxe. wijl het belang van een correcte weer­ vak (zoals notatietechnieken of tekst­ gave in de andere taal in strafzaken geen analyse). Overigens werd al sinds begin Mieke de Leeuw betoog behoeft, is het dus de vraag hoe 2009 geklaagd over de concurrentie Strafrechtjurist, gerechtstolk vaak onjuiste vertalingen worden opge­ van grote aantallen personen die ongedi­ en juridisch vertaler Italiaans

(advertenties) Procederen in Duitsland? VANDIJK advocaten is mkb-kantoor in Rotterdam-Prinsenland, Duitse advocaten, vloeiend tweetalig, gespecialiseerd in ondernemingsrecht, arbeidsrecht, ambtenarenrecht, gespecialiseerd in Nederlands-Duitse rechtszaken vervoersrecht en personen- en familierecht.

Blankestijn & Oortman Advocaten en Rechtsanwälte L.L.P. Wij zijn op zoek naar een: Postbus 619, 7550 AP HENGELO Telefoon 074 - 259 38 67 ERVAREN ONDERNEMINGSRECHT ADVOCAAT Fax 074 - 259 38 68 en een www.blankestijnenoortman.nl (GEVORDERDE) STAGIAIR (algemene praktijk)

TE HUUR KANTOORRUIMTE Wij zoeken naar een kundige, integere en plezierige collega die ons team blankestijn & oortman advocaten.indd 1 21-12-2009 16:03:09 versterkt. Een overtuigend persoon met commerciële kwaliteiten, die ook Per 1 november a.s. te huur in hartje centrum Utrecht: cliënten aan zich weet te binden. Twee kantoorruimtes voor een zelfstandig werkend advocaat, inclusief mogelijkheid gedeeltelijk secretariaat + verdere Heb je belangstelling? Stuur je sollicitatie met Curriculum Vitae binnen 2 faciliteiten, t.w.: weken aan:

- Kantoorruimte I 10 m2 € 500,- per maand excl. BTW VANDIJK advocaten - Kantoorruimte II 12 m2 € 600,- per maand excl. BTW T.a.v. mevrouw mr. M.S. van Dijk Jacques Dutilhweg 471c Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met 3065 GL ROTTERDAM mr. A.E.M.C. Koudijs. E-mail: [email protected] Website: www.vandijkadvocaten.nl

48 | november 2013 advocatenblad Even opfrissen

Juridische kwesties die zijn weggezakt Gezag van gewijsde, hoe zit het ook alweer?

Het lijkt overzichtelijke materie, maar schijnt bedreigt: ook het gezag van gewijsde kan aanleiding geven tot discussie.

Dineke van Dal1 maakte hierop echter een uitzondering geraakt. Een op grond van art. 3:305a BW voor een beschikking op een verzoek tot door een belangenorganisatie verkregen rt. 236 Rv bevat het leerstuk van het het gelasten van een voorlopig deskun­ rechterlijke uitspraak heeft ook slechts Agezag van gewijsde, kort gezegd: de digenbericht (Rechtbank Oost-Brabant bindende kracht tussen deze organisatie bindende kracht van rechterlijke uitspra­ 27 februari 2013, NJF 2013, 215). Ten aan­ en de gedaagde en niet tevens voor de ken. Op grond van art. 236 lid 1 Rv hebben zien van een vonnis in kort geding of een personen wier belangen zij daarbij heeft beslissingen die de rechtsbetrekking in provisioneel vonnis ex art. 223 lid 1 Rv behartigd. geschil betreffen en zijn vervat in een in kan evenmin sprake zijn van gezag van Als aan een beslissing gezag van kracht van gewijsde gegaan vonnis, in gewijsde (HR 16 december 1994, NJ 1995, gewijsde toekomt, kan deze in een vol­ een ander geding tussen dezelfde par­ 213). Dit neemt overigens niet weg dat het gende procedure – die dezelfde rechts­ tijen bindende kracht. Zo wordt beoogd opnieuw instellen van een kortgeding­ betrekking tot onderwerp heeft – niet te voorkomen dat een eenmaal beslecht procedure en/of vorderen van een voorlo­ opnieuw ter discussie worden gesteld. geschilpunt in een volgende procedure pige voorziening onder omstandigheden Tussen partijen wordt uitgegaan van de opnieuw onderwerp van het partijdebat misbruik van procesrecht kan opleveren. juistheid van deze beslissing, zelfs indien kan vormen. Art. 236 lid 3 Rv bepaalt uitdrukkelijk inmiddels anders is gebleken. dat het gezag van gewijsde niet ambts­ Een goed voorbeeld van een discussie Reikwijdte halve wordt toegepast. Als op dit leerstuk die in het kader van art. 236 lid 1 Rv kan Allereerst komt de vraag op aan welke geen beroep wordt gedaan, zal de rechter spelen, biedt een uitspraak van de Recht­ beslissingen gezag van gewijsde kan toe­ zich derhalve opnieuw moeten buigen bank Oost-Brabant d.d. 23 januari 2013 komen. Het moet in elk geval gaan om over een reeds beslecht geschil. (Prg. 2013, 107). In deze zaak had de recht­ geschilbeslissingen, dat wil zeggen die Tot slot, alleen aan uitspraken die bank in een eerder verstekvonnis voor procesrechtelijke en materieelrechtelijke kracht van gewijsde hebben, dat wil zeg­ recht verklaard dat de gemeente aanspra­ beslissingen die noodzakelijk zijn om de gen dat daartegen geen gewoon rechts­ kelijk was voor het ontstaan en de gevol­ concrete rechtsverhouding tussen par­ middel meer openstaat, kan het gezag van gen van een aan een fietser overkomen tijen vast te stellen. Het kan daarbij gaan gewijsde toekomen. Indien ontslag van ongeval. De fietser verzoekt de gemeente om beslissingen in het dictum van de instantie wordt verleend voordat geheel vervolgens om betaling van een voorschot uitspraak maar ook om beslissingen in de of ten dele einduitspraak is gedaan, gaan op de schadevergoeding. De gemeente overwegingen daarvan. Niet van belang is eventuele in de betreffende procedure weigert en stelt dat sprake is van eigen of deze zijn vervat in een tussenvonnis of gewezen tussenvonnissen niet in kracht schuld. De fietser start een nieuwe pro­ in een eindvonnis. van gewijsde (HR 21 juni 2013, LJN: cedure en voert daarin primair aan dat Niet-dragende, ten overvloede gege­ BZ8317). Van gezag van gewijsde kan dan de gemeente zich niet meer kan beroepen ven beslissingen kunnen geen gezag van geen sprake zijn. op eigen schuld. Het verstekvonnis laat gewijsde hebben (HR 17 mei 2013, NJ 2013, volgens de rechtbank echter ruimte voor 377). Of er sprake is van een beslissing Werking het voeren van een eigenschuldverweer ten overvloede is een kwestie van uitleg Een rechterlijke uitspraak heeft slechts door de gemeente. De rechtbank heeft de van het betreffende vonnis. Deze uitleg is bindende kracht tussen de (materiële) gemeente in het verstekvonnis immers voorbehouden aan de feitenrechter (HR 12 procespartijen in de procedure die tot aansprakelijk geoordeeld, maar heeft zich oktober 2012, NJ 2012, 588). de uitspraak heeft geleid. Daarnaast kan daarin niet uitgesproken over de vraag of Het bepaalde in art. 236 Rv is in begin­ op grond van art. 236 lid 2 Rv het gezag de schade al dan niet mede een gevolg is sel analoog van toepassing op beschik­ van gewijsde worden ingeroepen door van een omstandigheid die aan de fietser kingen. De Rechtbank Oost-Brabant of tegen de rechtverkrijgenden onder zelf kan worden toegerekend. Het beroep algemene of bijzondere titel. Daarmee op eigen schuld wordt door de rechtbank 1 Dineke van Dal is kennismanager bij Van Iersel kan slechts een kleine kring van perso­ daarom alsnog inhoudelijk beoordeeld Luchtman Advocaten N.V. te ’s-Hertogenbosch. nen door het gezag van gewijsde worden (en vervolgens verworpen).

advocatenblad november 2013 | 49 REDENEN GENOEG

D DAT HIJ ADVOCAAT WILDE WO EEFTIJ RDEN. NGE L NA EE OP JO N SU T AL CCES WIS EE VOL TER OOS JOHN VOOR N AVONTUURLIJ LE C EN UIDAS K KER BES ARR DEV P DE Z TAAN IÈR AN EN O ALS Z E B N V NTOR ELFS IJ E OH E KA TAN EN J TER START. WERKWEKEN VAN 90 UUR W DIG GRO LIEGENDE AREN EERD ADV DE E EEN V ER REG OCA AN LEEFD EL DAN AT V R BE UITZ .

OO E ON T N DE

A R R

K T J IN N I G IJ E

CursusoverzichtZ 2013 - 2014 E . B

G

M P N

A A R . D U

A S M O R

J H

O

C E

O Ondernemings- en faillissementsrecht 18 nov S T D

V O O R T JURIDISCHE N

Straf- en strafprocesrecht R Aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen**

N 28 nov A 19 nov O

E

K O

Bootcamp Verdieping Strafrecht** (driedaagse cursus) Personenvennootschappen,C hoe nu verder?**

V T

IEMAND DIE 28 nov O OPLEIDINGEN. 2 dec O D N

O

Mini symposium: JHG EU-Handvest selecties J Actualiteiten fi scaal insolventierecht**

11 dec I N 17 dec R

Z J

BIJ WIJZE VAN G I BIJ SDU VOELT

Webinar Actueel Strafrecht* R Z L Fusievormen en opvolging in het familiebedrijf** 12 dec O

E T T Opzet en schuldverweren in het strafrecht*** D E

17 dec N D

M

SPREKEN VAN ZIJN I JOHN ZICH ERG THUIS.

E

K

Dag van het Jeugdstrafrecht* M Verzekering, aansprakelijkheid en gezondheid M

J 2 dec

I N A

T

HOBBY ZIJN BEROEP HAD E Actualiteiten Afvalstoffenrecht*DE HO G E KWALITEIT, DE

M K 9 dec

E I

A

R J

Arbeids- en sociale zekerheidsrecht I AsbestR en aansprakelijkheid** P

13 dec 11 dec B P

GEMAAKT TELT DAT MINDER. PERFECTE ORGANISATIE EN N

E

Wegwijs in de WOR* N 24 jan E Expertmeeting onrechtmatige daad in de praktijk**

D 17 dec E

E

T

N I J

I De terechtzitting in het arbeidsrecht** I Letselschade* JOHN PROBEERT ZO BREED 6 feb HET ENTHOUSIASME VAN DE

U 31 jan H

K

L O Beter omgaan met de zieke werknemer** S N LSA Symposion De toekomst van de letselschadepraktijk*

O

A

MOGELIJK INZETBAAR TE ZIJN. E CURSISTEN PASSEN BIJ JOHN. IEDERE K

T N

E N

N R E

Vastgoed, bouw & huurrecht A Bestuursrecht A

21 nov G ARBEIDSRECHT, PERSOONS EN A ADVOCAAT IS ANDERS. EN ALS HET EVEN 19 nov

J

O

R Executieproblematiek met betrekking tot onroerend goed* E Ambtenarenrecht van aanstelling tot ontslag* M

E

2 dec L 29 nov

E R E

FAMILIERECHT EN FISCALE ZAKEN VORMEN E KAN, WILLEN ZE OOK ANDERS BLIJVEN. SDU UAV** K Praktisch omgaan met WOB-verzoeken* W

V 4 dec

N

T

H E

Juridische karakter van de koop-/aannemingsovereenkomst** 13 dec O Awb en rechtspraak*

16 dec C 10 dec DE BASIS VAN ZIJN WERKZAAMHEDEN. O S JURIDISCHE OPLEIDINGEN MAAKT DAT MOGELIJK. S

I D

Burenrecht en verjaring* N JB Congres: Digitalisering van het bestuursrecht*

T N

N I C

E S

A

INMIDDELS IS DE WERKDRUK OP EEN AANVAARDBAAR V ONZE OPLEIDINGEN PASSEN WE AAN HET KARAKTER J

D I I

S H

L D

ICT en Intellectueel Eigendomsrecht 27 nov Personen- en familierecht en Notariaat T 20 nov NIV IS A EAU GE KENN N KOMEN ISCHE G VAN DE IDUEEL . WA I LIST E DEELN INDIV NNEER R SPEC A H EMEND I AN. ZO Actualiteiten e-commerce** E De positie van het kind in het civieleE JUR jeugdrecht**STEN A 29 nov N C 20 nov G

I E

Z

N N

R .

O I 15e Benelux Merkendag*DIG IS ERK IN 12 dec WPNR-Congres:MOGE Jonge onderzoekers in discours* ART 4 dec , B L S TW R IJ T CHAKELT J BREIDE NE M K OF JUI D. MET S OHN TGE A ST AN ZIJN UI T

O IN GROEPSVERB

Webinar Zakelijk omgaan met Social Media**** Alimentatierecht**I NU R V 9 dec

D E N H R G

I . A , J N A R D H E N O De scheidendeA ondernemer** E

E J E N A T N

V I E 11 dec I T I JFTIG ENK E E, U HED

D T N K IS G ERD, S IE IJ EPASSE D KE L OGEL

Burgerlijk procesrecht, contracten en vaardigheden A AST MINUTE M U Actualiteiten personen- en familierecht*

20 nov E 16 dec

R

E

I R E (Internationale) Handelscontracten** R B Ongehuwd samenwonend** 29 nov N

E E N S

Praktijktips voor de contractenrechtjurist** J G 9 dec I Verdeling, verrekening en afwikkeling van vermogens in het familierecht** 19 dec Z Actualiteiten Vermogensrecht* 12 dec Basisopleiding Personen- en familierecht* (vierdaagse cursus) 27 jan & 3,11 & 24 feb Time-management & Getting Things Done voor juristen*** EZE TIJD, MET Actualiteiten kinderalimentatie: de nieuwe richtlijnen in de praktijk** 3 feb N16 D dec KOR 12 feb K I TIN Cassatie ‘proof‘ hoger beroep?** IJ InternationaalGE Huwelijksvermogensrecht** GR N N V A O L KLANTEN. PROFITEER NU O E R B N L O O VAN HET GROOTSTE AANBOD AAN Y

A T L E

I E

N CURSUSSEN, DE BESTE SPREKERS EN BESPAAR!

5 REDENEN OM UW CURSUS BIJ SDU JURIDISCHE OPLEIDINGEN TE VOLGEN Topsprekers uit de praktijk • Cursussen in uw regio • Waardering 8+ Praktijkgerichte cursussen • Meest complete aanbod

Ga naar www.sdujuridischeopleidingen.nl en bekijk het complete cursusaanbod

Sdu Juridische Opleidingen, maak(t) het persoonlijk.

13xx_Sdu_adv Advocatenblad 220x290.indd 1 21-10-2013 10:49:34 Johannes Drost Otto Verpaalen Cornelis Felix Historie (1880-1954) (1912- 1991) van Maanen (1769- 1846) G.W. van der Does Thom Fruin (1894-1972) (1869-1945)

canon van de Een bewogen begin advocatuur

Niet alleen advocaten hebben hun plaats in de canon. Cornelis Felix van Maanen (1769-1846) drukte als minister van Justitie een stevig stempel op de beginjaren van de advocatuur in het jonge koninkrijk.

Robert Sanders het Openbaar Ministerie de zeven voor ver­ hoor opsluiten, hoewel de tuchtraad van elix van Maanen leek voorbestemd voor de Orde van Advocaten in Brussel zich niet Feen carrière binnen de balie. Hij werd op bevoegd achtte om zich met deze zaak in te 9 september 1769 geboren in een traditionele laten. Van Maanen greep vervolgens terug Haagse juristenfamilie en trad in 1793 in zijn op een tot dan toe niet gebruikt artikel uit vaders voetsporen toen hij als advocaat werd het oude Franse keizerlijk decreet dat de beëdigd bij het Hof van Holland en Zeeland. minister van Justitie de bevoegdheid gaf Van Maanen vervulde vooraanstaande func­ om advocaten disciplinair te bestraffen. ties binnen de rechtspraak en het landelijk Van Maanen schorste tot nader order de bestuur. Hij gaf daarbij blijk van politieke zeven advocaten in de uitoefening van hun behendigheid en aanpassingsvermogen. Zo klom hij praktijk en gaf zijn procureur-generaal bij het Hoog­ tijdens de Bataafse Republiek op tot advocaat-fiscaal bij gerechtshof te Brussel opdracht om voor de uitvoering het Hof van Holland, fungeerde hij in de Franse tijd als daarvan zorg te dragen. Volgens Van Maanen toonden minister van Justitie en Politie om vervolgens president het decreet en de Code Pénal overduidelijk aan dat advo­ van het Keizerlijk Gerechtshof in Den Haag te worden. caten niet straffeloos af konden wijken van de geldende Na het vertrek van de Fransen in 1813 was zijn rol wetten en regels. Er bestond, zo betoogde Van Maanen, verre van uitgespeeld. Hij werd lid van de eerste Grond­ geen zodanige vrijheid, onafhankelijkheid of onschend­ wetscommissies en werd beeldbepalend als minister van baarheid op grond waarvan advocaten zich het uitgeven Justitie onder koning Willem I, een post die hij ruim een van geschriften of andere handelingen zouden kunnen kwart eeuw bekleedde. Onder zijn bewind kwam ook veroorloven die als onbetamelijk of strafbaar moesten de Nederlandse wetgeving tot stand, waaronder een worden beschouwd. Het Brusselse Hooggerechtshof regeling voor de orde en discipline van de advocaten en sprak de zeven echter van de aanklacht vrij en onder procureurs, het zogeheten Reglement III. Maar de relatie groot publiek enthousiasme keerden ze huiswaarts. van de minister met de balie was verre van vlekkeloos. Toen in augustus 1830 de Belgische Opstand uitbrak, Het kwam tot een openlijke krachtmeting in de affaire- keerde de volkswoede zich grotendeels tegen de persoon

Van der Straeten. van Van Maanen; zijn Brusselse huis werd geplunderd Foto: Secretariaat Haags Gemeentearchief De Brusselaar Ferdinand van der Straeten had zich in en in brand gestoken. Voor de koning het sein om zijn 1819 in een geschrift kritisch uitgelaten over het finan­ minister van Justitie enkele weken van zijn post te ont­ cieel-economisch beleid van de koning. Nu was vier jaar heffen. eerder uit vrees voor de terugkeer van Napoleon een Jaren later kwam onder auspiciën van Van Maanen Oproerwet uitgevaardigd, die was bedoeld om de druk­ Reglement III tot stand. Het keizerlijke decreet was persvrijheid aan banden te kunnen leggen in het geval overduidelijk de inspiratiebron geweest, met inbegrip van mogelijk opruiende publicaties. Van Maanen greep van de beperkingen op de vrijheid van vergadering van deze Oproerwet aan om Van der Straeten te vervolgen. de raden van toezicht en discipline. Pas nadat koning Voor zeven Brusselse advocaten was de berechting Willem II in 1842 Van Maanen had vervangen werden van Van der Straeten reden om in een rechtsgeleerd die beperkingen opgeheven. Cornelis Felix van Maanen manifest hun steun voor hem uit te spreken. Daarop liet overleed op 4 februari 1846.

advocatenblad november 2013 | 51 (advertenties) ARCHIVUM

DOCUMENT- ARCHIVE- STORAGE MANAGEMENT

Zumpolle Advocaten is een maatschap van negen advocaten. Uw archief op orde brengen? Wij bieden gespecialiseerde rechtshulp aan particulieren, Archivum heeft de juiste mensen voor de klus, een Archivist ondernemers en instellingen. voor tijdelijk of vast. Uw archief digitaliseren tot het beheren Kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel. Daarnaast hechten van het digitaal archief. Wij leveren kennis in kracht! wij aan een ontspannen en open werksfeer.

Wegens uitbreiding zoeken wij een ondernemende en Uw dossiers in de cloud, veilig of niet? Archivum kan uw organisatie begeleiden om dossiers veilig gedreven op uw server te plaatsen, dit ter voorkoming van hacken en ervaren advocaat lekken van informatie!

met een eigen praktijk. Hebt u nog controle over de in- en uitgaande informatie? Archivum analyseert uw documentstromen en laat u Voor informatie kunt u bellen met Edwin Jonkman weer in controle zijn van uw (bedrijfs-)informatie. Van het of Trees Philipsen, tel. 030 2 333 248. reorganiseren van informatie tot het adviseren in de beste documentoplossing! Sollicitaties kunt u binnen 2 weken richten aan: Zumpolle Advocaten t.a.v. Trees Philipsen, Postbus 13336 3507 LH Utrecht

of per e-mail [email protected] Kingsfordweg 151 Postbus 58116 1043 GR Amsterdam 1040 HC Amsterdam E-Mail [email protected] Internet www.archivum.com www.zumpolleadvocaten.nl Tel. +31-20-4917757 Fax. +31-20-4919090

A LT KAM BOER ADVOCATEN

CIVIELE CASSATIE? Zoekt: prijsafspraken mogelijk ook op basis van toevoeging ADVOCAAT (v/m) zie onze website voor voorbeeldzaken Om samen te werken met vier collega’s in ons sinds 1990 bestaande kantoor.

Info: mr H.J.W. Alt, Pb. 82228, 2508 EE Den Haag Wij werken zowel op basis van gefinancierde rechtsbijstand als op Tel.: 070 - 358 94 79, fax: 070 - 358 51 97 uurtarief en zijn momenteel werkzaam op de volgende rechtsgebieden: [email protected], www.altkamboer.com personen- en familierecht, strafrecht, huurrecht, arbeidsrecht, sociale voorzieningen, bestuursrecht, verbintenissenrecht en vreemdelingen- recht.

WAT BIEDEN WIJ: WIE ZOEKEN WIJ: Het kantoor - Een laagdrempelig kantoor in - Een ervaren advocaat die binnen Beks & Beks hartje Eindhoven. onze kostenmaatschap zijn/haar advocaten Ter versterking van de faillissementspraktijk - Een prettige en informele werk- eigen praktijk runt, bij voorkeur richt zich op wordt een (gevorderde) stagiaire/medewerker M/V sfeer. op het gebied van arbeidsrecht, dienstverlening gezocht. - Ondersteuning door ervaren sociale zekerheid en sociale aan secretaresses. voorzieningen, bestuursrecht, ondernemingen Wij vragen van de toekomstige kantoorgenoot een letselschade. en particulieren. praktische, ondernemende en informele instelling - Andere rechtsgebieden zijn bespreekbaar. en ambitie om bij te dragen aan de groei van het De nadruk in kantoor. Stagiaires kunnen een gedegen all-round de praktijk opleiding verwachten. Inlichtingen kunnen worden ingewonnen bij Jet Kroon en Ingelise Gerrand (040-2448519). wordt gelegd Sollicitaties kunt u tot 30 november 2013 richten op het arbeids-, Een schriftelijke reactie ontvangen wij graag voor 20 november a.s. ondernemings- en aan: mr. R.V. de Lauwere, op het volgende adres: Advocaten Willemstraat, insolventierecht. [email protected] www.beks.nl postbus 308, 5600 AH Eindhoven.

| november 2013 advocatenblad 95820_Beks52 en Beks.indd 1 10/21/2013 3:11:54 PM Transfers

Wie, wat, waar?

Wie vertrok, wie stopte en wie begon voor zichzelf? Bent u zelf onlangs van kantoor gewisseld of eigen baas geworden? Mail uw verhaal of meld u aan via [email protected].

Naar ander kantoor Christoph, mr. T.C.P.: Zon Familierecht Groep Hoogeveen, mw. mr. E.M.: Kennedy Van der Meijer, mr. A.T.: Spigt Litigators te te Bussum Laan te Amsterdam Amsterdam Alferink, mr. T.G.A.: Baker & McKenzie Clarijs, mw. mr. C.P.J.: Forward Advocaten Huidekoper, mr. W.W.: Loyens & Loeff N.V Muetstege, mw. mr. L.M.: Loyens & Loeff Amsterdam N.V. te Amsterdam te Tilburg te Amsterdam te Rotterdam Analbers, mr. R.J.W.: Rutgers Posch Visee Coops, mr. M.C.: Oomen & Sweep Advocaten Huisman, mr. M.A.: Bird & Bird LLP te Den Middelveld, mw. mr. J.E.: Daniels Huisman Endedijk te Amsterdam te Haarlem Haag N.V. te Enschede Balm, mw.mr. A.H.B.: Lexence N.V. te Deelen, mw. mr. K.: Palthe Oberman Ipenburg, mr. J.: Janse Advocaten te Molen, mw. mr. drs.: AWVN- Advocaten te Amsterdam Advocaten te Amsterdam Barneveld Den Haag Beek, mr. J.P.A.D.: ROM Letselschade Dittner, mr. S.F.K.: Holland Casino te Jaminon, mw. mr. L.E.I.K.: Spera Advocaten Naus, mr. J.P.J.M.: Dirkzwager advocaten & Advocaten te Apeldoorn Hoofddorp te Heerlen notarissen N.V. Beerens, mr. P.: Visser Quispel Heidema te Douma, mr. S.I.: Holland Van Gijzen Jelsma, mw. mr. K.A.: Hogan Lovells Noordzee, mw. mr. C.N.: Frouws Advocaten Oud- Beijerland Advocaten en Notarissen LLP te Amsterdam International LLP te London te Zeist Bekkum, mr. J. van: Lemstra Van der Korst Ensink, mr. R.J.G.: MARK Advocaten te Breda Jong, mw. mr. W. de: DVDW Advocaten te Orsouw, mr. B.W.P.M. van: Lammers N.V. te Amsterdam Foppen, mw. mr. A.: Dommerholt Rotterdam Molkenboer Roosendaal Advocaten te Oss Ben Tarraf, mr. S.: Popescu Advocaten te Advocaten N.V. Advocaten N.V. te Zwolle Kamp, mr. B.: Boot Advocaten te Amsterdam Pater, mr. R.W. de: Gimbrère International Amsterdam Galavazi, mr. J.I.H.M.: Galavazi Den Hartog Kelder, mr. M.G.: Co Advocaten te Utrecht Advocaten te Breda Berg, mw. mr. J.H.: Van den Berg te Amsterdam Kerkdijk, mr. M.A.: Benthem Gratama Poortman, mw. mr. L.H. de: Blokzijl Advocatuur te Kampen Geld, mr. L.A.M. van der: Kötter Advocaten Advocaten te Zwolle Advocaten te Groningen Bevers, mw. mr. E.M.: Cingendael te Wierden Ketelaars, mw. mr. R.: MannaertsAppels Reus, mw. mr. F.Y.: Bierens en van Boven Advocaten te Den Haag Grosscurt, mw. mr. A.E.: De Haan Advocaten Advocaten te Tilburg Advocaten te Assen Biemond, mr. I.P.: Buijs Biemond Advocaten te Zwolle Kreeke, mr. G.J.A.W.E. van de: De Haas en Rijn, mr. A.B. van: De CLERQ Advocaten te Krimpen aan den IJssel Hafkamp- van der Zwaard, mw. mr. W.: De Jong Advocaten & Mediators te Tilburg Notarissen te Leiden Bitterlich- Straver, mw. mr. A.D.: Eversheds Houthoff Buruma te Rotterdam Krikke, mr. M.A.: Van Santbrink Van Waart Rooij, mw. M.D.L.C.C.C. van: Conchita van Faasen B.V. te Rotterdam Harmsen, mw. mr. C.M.: Rutgers Posch Visée te Bussum Rooij advocaat te Amsterdam Boer, mr. W.D. de: Stibbe N.V. te Amsterdam Endedijk te Amsterdam Kuijper, mr. G.: De Haan Advocaten en Rouers, mr. J.W.H.: De Advocaten van Riet Bossema- de Greef, mw. mr. P.H.: VDB Heemskerk, mr. P.: Simmons & Simmons LLP Notarissen B.V. te Almere B.V. te Utrecht Advocaten Notarissen te Waalre te Amsterdam Lageweg, mr. P.J.E.: Van Zaal Advocaat B.V. Seventer, mr. F.: Van Santbrink Van Waart Boucher, mr. E.H.: Co Advocaten te Utrecht Heerschop, mr. T.D.R.: Clifford Chance LLP te Amsterdam te Bussum Bourquin, mw. mr. M.: Co Advocaten te te London Loijmans, mr. B.J.R.: Meester Advocaten te Snijders Blok, mr. J.W.B.: Alpha Advocaten Utrecht Helden, mr. R.W. van: Stibbe N.V. te Amsterdam te Almere Bouwmeester, mw. mr. A.: Moree Amsterdam Maat, mw. mr. C.: Koster Maat & Van den Tillemans, mw. mr. B.P.J.: Vondenhoff Gelderblom advocaten te Rotterdam Hertog, mr. G. den: Galavazi Den Hertog Bos Advocaten te Amsterdam Sijben Advocaten te Heerlen Brand, mw. mr. E.A.C.: RechtStaete Hoef, mr. J.A. van de: Thijssen Pensioen Marseille, mr. O.J.: Ali Budiardjo, Nugroho, Veen, mr. C.J. van: Croon Davidovich te vastgoedadvocaten & belastingadviseurs B.V. Advocaten te Heemstede Reksodiputro (“ABNR”) te Jakarta Amsterdam te Amsterdam Hoekstra, mw. mr. H.M.E.: Boogert & Mayer- Aull, mr. M.C.E.J.: Freshfields Veerman, mr. F.M.: Tanger Advocaten N.V. Brugge, mr. V.J.C.: Allen & Overy LLP te Haring Advocaten te Amsterdam Bruckhaus Deringer LLP te Amsterdam te Velsen-Zuid Amsterdam

Nieuwe terreinen Met zestien jaar ervaring als bedrijfsjurist voor commerci­ ële organisaties en drie jaar als advocaat maakte Boudewijn van Orsouw (45) onlangs de Opnieuw collega’s overstap naar LMR Advocaten Na jarenlang in loondienst te hebben samengewerkt, begon te Oss. ‘Dit kantoor adviseert Marian Deij (50) met haar collega’s Elke Lambooy en Eliza van particulieren én ondernemers Meerkerk per 1 oktober een eigen kantoor: Spoorlaan Advocaten onder meer op het gebied van in Woerden – inderdaad, naast het spoor. ‘Een prachtige, cen­ insolventierecht, arbeidsrecht en ondernemingsrecht en heeft trale locatie vanwaaruit we ons goed op de regio kunnen richten. daar ruime ervaring mee. Allemaal terreinen waarop ik me kan Advocaat zijn is voor ons gesneden koek, maar het ondernemer­ specialiseren. Zo staat het volgen van de Grotius-opleiding schap is nieuw: ineens gebruik je niet alleen kantoorartikelen en insolventierecht nog op het verlanglijstje. Een rechtsgebied computersystemen, maar schaf je ze ook aan. Onze individuele waar ik me nu al voornamelijk mee bezighoud, met een grote specialisaties – arbeidsrecht, familierecht, letselschade en sociale diversiteit aan juridische problematiek.’ zekerheid – hebben raakvlakken en vullen elkaar goed aan.’

advocatenblad november 2013 | 53 Transfers

Toekomst­ Eigentijds gericht kantoor

Pascal Beerens (31) begon onlangs Om haar eigen koers te kunnen als insolventie- en ondernemings­ varen, begon arbeidsrechtadvo­ rechtadvocaat bij Visser Quispel Hei­ caat Jessica Niezen (39) per 1 dema Advocaten te Oud-Beijerland, oktober haar eigen kantoor: Ovidi­ mede met het oog op de toekomst: us in Amsterdam. ‘Ik geloof in een ‘Mijn vriendin is werkzaam als frissere benadering dan de traditi­ advocaat in onze huidige woonplaats Dordrecht, maar ooit onele ‘uurtje-factuurtje’- en ‘thans, mitsdien, edoch’-houding van willen we in Oud-Beijerland wonen. De keuze voor een gere­ veel advocatenkantoren. Met mijn nieuwe kantoor onderzoek ik nommeerd kantoor in deze gemeente was dus snel gemaakt. de mogelijkheden op het gebied van tarifering en ik wil meegaan Ik heb recentelijk een verzoek bij de rechtbank ingediend om met de tijd: mijn cliënten kunnen met mij whatsappen, lyncen, aan de lijst van curatoren te worden toegevoegd. Ik hoop mij skypen en viberen. Ook sparren met een collega-advocaat gaat vrij dan ook te ontwikkelen als een curator die faillissementen snel makkelijk op deze wijze. De digitale revolutie heeft bovendien en kundig afwikkelt. het starten van een eigen onderneming makkelijk gemaakt.’

Veldhof, mw. mr. M.J.: Holland Van Gijzen Advocatenkantoor VIA (mr. M.F. van SWDV Advocaten (mr. M.J. Brink, mr. J. van Nuland, mr. N. van Brussel 01-10-2013 Advocaten en Notarissen LLP te Rotterdam Immerseel te Amsterdam) den Burg, mr. M.W. Langhout, mw. mr. F.A. Olivetti, mw. mr. L. Amsterdam 30-09-2013 Vermeer, mr. B.P.J.W.: Clifford Chance LLP Amazon EU Sarl (mw. mr. S. van Mourik te Linssen, mr. V.C. Audiffred te Haarlem) Oonk, mw. mr. A.J.M. Haarlem 01-10-2013 te London Luxemburg) SWDV Advocaten (mw. mr. M.J. Messink,mr. Osei Tutu, mw. mr. L. Amsterdam 11-09-2013 Verschuur, mr. S.: Clifford Chance LLP te ASML Netherlands B.V. (mr. drs. P.M.T. S.P.B. van Leeuwen,mr. J.P. Dikker, Otte, mr. J.A.J. Uden 30-09-2013 Amsterdam Konings te Veldhoven) mr. C.H. Hartsuiker, mw. mr. A. Paternotte, Ouwendijk-Burken, mw. E.M.J. Rotterdam Verweij, mr. N.R.: Holla Advocatent Den Berg Advocatuur (mw. mr. M. Berg te mr. A.J.M. Dekkers, mw. mr. M.M. Brink, 10-09-2013 Bosch Arnhem) mr. M.A. Stammes te Hoofddorp) Pas, mr. J. Den Haag 17-09-2013 Visser, mw. mr. C.J.: Straatman Koster te Buijs Biemond Advocaten (mw. mr. E.M. TDH Advocaten LLP (mr. B. Damen, mr. A.M. Peelen, mw. mr. S.C. Den Haag 09-10-2013 Rotterdam van Bemmel te Krimpen a/d IJssel) Holmes, mr. J.L. ten Hove te Maastricht) Puijk, mw. mr. L.P. Amsterdam 01-10-2013 Visser ’t Hooft, mr. W.M.: Holland Van C-Law B.V. (mw. mr. C.E.L. Bruins- Koken Van Buuren Advocatuur (mw. mr. S. van Rijn, mw. mr. I.H.M. van Eindhoven 27- Gijzen Advocaten en Notarissen LLP te te Den Bosch) Buuren te Dordrecht) 09-2013 Amsterdam CLA Advocatuur (mw. mr. C.H. Hoetmer te Volker Wessels Personeelsdiensten B.V. Roffel, mr. G. Amsterdam 01-10-2013 Wendelgelst, mr. J.: Wendelgelst NV Amsterdam) (mw. mr. E. van der Wal te Amersfoort) Roessingh, mr. E.W. Hengelo OV 04-10-2013 Financieel Recht te Amsterdam Heinrici advocaat en mediator (mr. J. Schouenberg ,mr. R.J.G. Amsterdam 01- Wolkenfelt, mw. mr. M.: Al & Van Ham Heinrici te Rotterdam) 10-2013 Advocaten te Veenendaal Hiddes Advocatuur (mw. mr. B.M.C.M. van Uit de praktijk Shekel, mw. mr. F.R. Amsterdam 01-10-2013 Zeri, mw. mr. C.: BarentsKrans N.V. te Den der Wel-Hiddes te Heemstede) Andel, mr. M.J. van Amsterdam 09-10-2013 Sietinga, mr. W. Den Haag 26-09-2013 Haag J & J Law (mw. mr. M.C Rosier, mw. mr. Bethlehem, mw. mr. B.I. Rotterdam 08- Spirt, mw. mr. P.A.I. de Breda 12-10-2013 Zuuk, mw. mr. E.M.: Bolwerk Advocaten S.S.L. Haimé te Amsterdam) 10-2013 Stappen, mw. mr. K.E.M. Nuland 19-09- Zwolle te Zwolle J & J Law (mr. O.H.A. Mo-Ajok, mr. R.F. de Betz, mw. mr. L.C. Almere 09-10-2013 2013 Zwaan, mw. mr. V.A.: bureau Brandeis te Jong te Amsterdam) Dam, mw. mr. F.G. van Den Haag 01-10- Straelen,mw. mr. F.P. Alkmaar -10-2013 Amsterdam Koopman Advocatuur (mr. R. Koopman te 2013 Thissen-Zwijndregt, mw. mr. H.D.G. Ouddorp ZH) Denneman, mr. A. Amsterdam 01-10-2013 Heerlen 25-09-2013 Kruijswijk Advocatuur (mr. G.C. Kruyswijk, Edriouch, mr. J. Maastricht 09-09-2013 Tongeren, mr. C. van Bergen Op Zoom 01- Naar nieuw(e) mr. F. Hoppe te Bergen) Fötsch, mw. mr. N. Utrecht 17-09-2013 10-2013 kantoor of Linklaters LLP (mr. P.W.A. Goes te Geerars, mr. R. Amsterdam 13-10-2013 Veen, mw. mr. E. Den Haag 01-10-2013 Luxembourg) Grosheide, mr. F.W. Amsterdam 02-10-2013 Verhelst, mw. mr. D.M.A. Breda 10-09-2013 associatie Matze advocatuur (mw. mr. C.G. Matze te Güth, mr. J.E.B. Utrecht 16-09-2013 Vos, mw. mr. M. de Spijkenisse 30-09-2013 Breda) Hakvoort, mr. H. Amsterdam 12-10-2013 Vries, mr. D.J.F. Rotterdam 04-09-2013 Advocatenkantoor Alexander (mw. mr. Mr. Zoer Advocatuur (mr. A.M. zoer te Heuw,mr. G.R. Drachten 01-10-2013 Woerden, mw. mr. S.E. Amsterdam 19- W.M. Bouman te Rotterdam) Amsterdam) Hilwig, mw .mr. E.B. Utrecht 10-09-2013 09-2013 Advocatenkantoor Butselaar (mw. mr. A. Mr. Borghuis, advocaat (mr. H.J. Borhuis te Hijner, mr.drs. A. Alkmaar 26-09-2013 Willems, mw. mr. S.J.M.H. Utrecht 02-10- Pesch- Butselaar te Amsterdam) Amsterdam) Hoekstra, mr. R.F. Utrecht 01-10-2013 2013 Advocatenkantoor Drenth & Senczuk (mr. Ouderdorp Advocatuur (mr. R.J. Ouderdorp Hopperus Buma, mr. J.C. Amsterdam 14- Zeijl, mr. C.J.M. van Harderwijk 01-10-2013 V. Senczuk, mr. H. Drenth te Utrecht) te Amsterdam) 10-2013 Zietse, mr. E. Amsterdam 24-09-2013 Advocatenkantoor Enait (mr. M.F.A. Enait Ovidius Advocatuur B.V. (mw. mr. J. Niezen Jacobs, mr. A.A.M. Amsterdam 11-09-2013 te Rotterdam) te Amsterdam) Jansen, mw. mr. E.S. Amsterdam 01-10-2013 Advocatenkantoor Lopes Lima (mw. mr. Ruijzendaal –Advocatuur (mr. P.H. Kan, mw. mr. L.A. van Hoorn 01-10-2013 Overleden E.R. Lopes Lima te Capelle aan den IJssel) Ruijzendaal, mr. I.P.M. Boelens te Zeist) Kanen, mr. C.H.M. Enschede 14-10-2013 Kruik, mw. mr. L.M. Rotterdam 09-09-2013 Advocatenkantoor Niemarkt (mr. F.G.H.J. SchoorlAdvocatuur (mw. mr. G.H. Schoorl Keramati, mw. mr. F. Amsterdam 09-10-2013 Niemarkt te Heerlen) te Amsterdam) Kreeft, mw. mr. J.M. Leiden 01-10-2013 Advocatenkantoor Phea (mr. T.W. Phea te Shanks Hazardous Waste B.V. (mr. P. Rens Kuiper, mr. H.V.D. Nijmegen 01-10-2013 Correctie Arnhem) te Moerdijk) Libotte, mr. R.H.M. Ch. Maastricht 11-10-2013 Advocatenblad 9 Advocatenkantoor Terecht (mw. mr. Sio Advocatuur (mw. mr. J.P.M. Sio te Loon, mr. J.van Alicante 12-09-2013 Mw. mr. B. de Wijk trad onlangs in dienst W.A. Voorrips-Breddels, mw. mr. H.D.W. Breda) Melching,mw. mr. F.E. Amsterdam 01-10- bij Van Schie Advocaten te Nijmegen en niet Hoekstra-Krosenbrink te Zeist) Spoorlaan Advocaten (mw. mr. E.A.J. van 2013 mr. B. van Wijk zoals eerder werd gemeld. Advocatenkantoor Uitslag (mw. mr. P.M. Meerkerk-Scheeven, mw. mr. E.R. Lambooy, Miggiels, mw. mr. A.C. Elst Gld 17-09-2013 Uitslag te Oldenzaal) mw. mr. M. Deij te Woerden) Mijnders, mw. mr. W. Utrecht 01-10-2013 Advocatenkantoor Van den Pol ( mr. E.H. Stijn Maas Advocatuur (mr. S.G.M. Maas te Nederlof, mw. mr. E.A.J. Amsterdam 01- van den Pol te Purmerend) Huis ter Heide) 10-2013

54 | november 2013 advocatenblad TIJDSCHRIFT ONDERNEMING & OSP STRAFRECHT IN PRAKTIJK Tijdschrift voor de bijzonder strafrechtspecialist

NIEUW

Thema’s die aan bod komen zijn o.a.: OSP biedt u als strafrecht professional:  Witwassen  Verdiepende en oplossingsgerichte  Ontneming artikelen  Faillissementsfraude  Overzicht van (nieuwe) wet- en  Strafmaat regelgeving  Omkoping  Jurisprudentie  Bestuursrechtelijke handhaving  Overzicht van literatuur en beleid

Als NVSA-lid profiteert u van10% korting! Dit aanbod is tevens geldig voor NVJSA-leden.

> Gratis proefabonnement www.osp-online.nl (advertenties)

ONS TRAININGSAANBOD VOOR 2013:

BEROEPSOPLEIDING TOT ADR SPECIALIST/LEGAL MEDIATOR Start 19 maart 2014 21 daagse allround Beroepsopleiding. Academisch werkniveau met minimaal 5 jaar werkervaring. Met de beroepsopleiding van het Amsterdams ADR Instituut kiest u voor een brede opleiding waarin u wordt geschoold in onderhandelen, mediation en partijbegeleiding. Naast theorie en het aanleren van praktische vaardigheden besteden wij veel aandacht aan de ontwikkeling van uw attitude in het omgaan met conflicten.

MEDIATION ADvOCACy voorjaar 2014, zie website voor data In deze training zal vanuit de theorie en de praktijk zichtbaar gemaakt worden hoe je jouw rol als advocaat beter kunt invullen als je betrokken raakt bij een mediation. Onderwerpen zijn conflictdiagnose, weerstand bij cliënt en wederpartij, keuze van de mediator, voorbereiden, rol tijdens en tussentijds, mogelijkheden/vrijheden om te interveniëren, onderhandelen in mediation, vaststellingsovereenkomst en afronding, komen aan de orde.

TRAINING ADvANCED NEGOTIATIONS DOOR LINDA NETSCH (HARvARD LAW SCHOOL) 27 en 28 november 2013, Amsterdam Iedereen onderhandelt. Doorgaans op intuïtie en dikwijls met wisselend succes. De mate van dit Voor meer informatie succes is niet alleen afhankelijk van de manier van communiceren tijdens de onderhandelingen, en inschrijving: ook bij de voorbereiding is het van groot belang inzicht te hebben in conflicten en onderlinge communicatieprocessen. Telefoon: 020-525 37 49 In deze training krijgt u door theorie, oefening en feedback de vaardigheden aangereikt om E-mail: [email protected] onderhandelingen zo te laten verlopen dat u het beste resultaat voor uzelf en/of uw cliënt bereikt. www.adrinstituut.nl

Nog enkele plaatsen beschikbaar in de beroepsopleiding tot ADR Specialist / Legal Mediator! Informatie avond 18 november as.

adv_DAopl-okt_190x125.indd 1 07-10-13 11:04 56 | november 2013 advocatenblad Uitspraken

Van de Geschillencommissie

Onderstaande uitspraak van de Geschillencommissie Advocatuur is bewerkt door Luuk Hamer, advocaat en lid van de raad van discipline in Amsterdam.

geen recht op bijstand door een advocaat, De aanzegging van depot met gebruik­ Wraking en althans de commissie zal dergelijke bij­ making van de discretionaire bevoegd­ bevoegdheid stand niet makkelijker maken door het heid ingevolge artikel 12 lid 3 Reglement verlenen van uitstel, terwijl de commissie is gebruikelijk en duidt geenszins op enige Arbitraal vonnis d.d. 2 november 2012/ de consument kennelijk opzettelijk mis­ vorm van partijdigheid. Verweerster kan Adv11-0178B leidt omtrent diens processuele rechten. in het verzoek tot wraking niet worden (Mrs. Koster-Vaags, Van der Meulen en Jon- In verband met het voorgaande wordt de ontvangen. ker) Geschillencommissie gewraakt. Ten aanzien van de bevoegdheid oor­ Voorts beroept verweerster zich op deelt de commissie dat artikel 7 lid 2 van Tussenuitspraak; de hele commissie onbevoegdheid van de commissie, primair de Algemene Voorwaarden verwijst naar wraken kan niet. omdat niet blijkt dat zij met de algemene het Reglement van de commissie, waarin voorwaarden heeft ingestemd met inbe­ onder meer is bepaald dat deze bevoegd De advocaat vordert onbetaalde declaraties grip van de geschillenregeling en subsi­ is om te oordelen omtrent de hoogte en/of ad H 12.244,16, stellende dat deze zonder diair omdat aanspraak wordt gemaakt op incasso van één of meerdere door de advo­ protest zijn behouden, en dat herhaal­ een vergoeding van meer dan 10.000 euro, caat aan de cliënt verzonden declaraties. Op delijk om betaling is verzocht. De klacht en meer subsidiair – indien de commissie grond van artikel 7 lid 3 van de Algemene van verweerster dat de advocaat niet heeft zich bevoegd acht – op excessief declareren Voorwaarden is alsdan de burgerlijke rech­ gehandeld zoals van een redelijk bekwaam en/of verrekening met door haar geleden ter niet bevoegd. In de opdrachtbevesti­ en redelijk handelend advocaat mag wor­ schade. ging zijn de Algemene Voorwaarden van den verwacht, is afgewikkeld volgens de De commissie oordeelt ten aanzien van toepassing verklaard. Vernietiging van één interne klachten- en geschillenregeling. de wraking dat deze ingevolge artikel 36 of meer voorwaarden is niet ingeroepen. Ook nadien is niet betaald. Rv slechts kan worden ingediend tegen een Het primaire en subsidiaire standpunt van Verweerster stelt zich op het standpunt rechter die een zaak in behandeling heeft. verweerster wordt verworpen. De commis­ dat de commissie in haar brieven van 16 De wraking door verweerster behelst echter sie verklaart zich derhalve bevoegd. Het januari 2012 en 3 februari 2012 de indruk op voorhand iedere arbiter van de commis­ meer subsidiaire standpunt is prematuur. heeft gewekt dat zij partijdig is. Ter onder­ sie en bevat geen feiten of omstandigheden Partijen krijgen veertien dagen na toe­ steuning voert zij het volgende – kort en die de persoon van de individuele arbiter voeging van de uitspraak om hun nadere zakelijk weergeven – aan. In tegenstelling betreffen die betrokken is bij de behande­ stellingen aan te passen, waarna een datum tot hetgeen de commissie in de brief van ling van de zaak. Een arbitrale instantie als voor mondelinge behandeling zal worden 16 januari 2012 heeft vermeld, heeft de geheel kan niet worden gewraakt. bepaald. consument volgens artikel 12 lid 2 Regle­ ment één maand om het openstaande (advertentie) declaratiebedrag te deponeren. Door die termijn te bekorten wekt de commissie de indruk partijdig te zijn. In de brief wekt de commissie ten onrechte de indruk dat zoekt in verband met het vertrek van een van onze advocaten verweerster geen verweer mag voeren op korte termijn een en dat verstek wordt verleend als zij het bedrag van de openstaande declaraties niet ADVOCAAT (M/V) in depot stort. Daarbij komt dat de com­ die op basis van kostendeling de praktijk wil uitoefenen op ons kantoor. missie in de brief van 3 februari 2012 ‘ten Wij voeren een algemene praktijk, deels op toevoegingsbasis. overvloede’ vermeldt dat inschakeling van Onze voorkeur gaat uit naar een advocaat met een voltooide stage-opleiding. een advocaat niet is vereist. De zich tegen Schriftelijke reacties binnen 14 dagen na verschijning van dit blad richten een advocaat verwerende consument heeft aan B.G. Meijer, Zeeburgerdijk 50, 1094 AE Amsterdam, tel. 020-6935544. E-mailadres: [email protected]. U kunt ook onze website raadplegen: www.vandoorncs.nl

advocatenblad november 2013 | 57

93159_v Doorn.indd 1 2/19/2013 11:56:00 AM (advertenties)

92318_Lechnerconsult.indd 1 12/17/2012 3:46:15 PM

Wij zijn een middelgroot advocatenkantoor met vier advocaten en een juridisch medewerker. De praktijk richt zich zowel op ondernemers als op particulieren, waarbij wij onder meer werkzaam zijn op het gebied van Wij – Robert Neijenhof en Sylvia Luyt – hebben in ons mooie ondernemingsrecht, arbeidsrecht, huurrecht, personen- en pand aan de Keizersgracht kantoorruimte beschikbaar voor familierecht, bestuursrecht en aansprakelijkheidsrecht. een collega (m/v) die, bij voorkeur, op basis van kostendeling in samenwerking met ons praktijk wil voeren. Wegens vertrek van één van de advocaten hebben wij een vacature voor 9 jaar geleden hebben wij ons op de Keizersgracht gevestigd: een locatie met zakelijke intimiteit die past bij de wijze waarop een advocaat-medewerker wij onze praktijk voeren. Wij zijn gespecialiseerd in het familie- of een gevorderde advocaat-stagiaire en erfrecht. Wij treden op als advocaat maar ook als bemidde- laar. We bedienen “de bovenkant“ van de particuliere markt. Wij zijn op zoek naar een advocaat met kennis en ervaring op het gebied van personen- en familierecht, waarbij Wij zijn op zoek naar een enthousiaste collega affiniteit met bestuursrecht tot aanbeveling strekt. die – bij voorkeur – de vfas basisopleiding heeft afgerond en Wij bieden de mogelijkheid tot specialisatie. ernaar uitziet zijn of haar eigen familiepraktijk uit te bouwen. Ons team bestaat uit enthousiaste mensen. De werksfeer is prettig en collegiaal. Uw gemotiveerde reactie zien wij graag voor 11 november a.s. tegemoet. Voor andere informatie kunt u kijken op onze site: www.nladvocaten.nl Voor meer informatie over deze vacature en/of contact opnemen met Sylvia Luyt kunt u contact opnemen met mr. E. Nagtegaal. (06 - 11326912 [email protected]) T 075 631 3121 of [email protected] of met Robert Neijenhof (06 - 24670617 [email protected]). Een brief schijven kan natuurlijk ook! Uw sollicitatie kunt u richten aan: Nagtegaal Jong Advocaten Neijenhof Luyt Advocaten t.a.v. mevrouw P. van der Hoeven Keizersgracht 722 Postbus 1275 1017 EW Amsterdam 1500 AG Zaandam 020 - 427 55 33 [email protected] www.nladvocaten.nl

95855_Neijenhof.indd58 | november 1 2013 advocatenblad 10/21/2013 2:36:58 PM Uitspraken Van de tuchtrechter

De Commissie Disciplinaire Rechtspraak selecteert opmerkelijke, leerzame en vernieuwende uitspraken van de tuchtrechter. De commissie licht de interessante aspecten eruit en geeft waar nodig uitleg en commentaar. De letterlijke tekst van de uitspraken is te vinden op tuchtrecht.nl.

Horen van Conflictcheck gers een al langer durende zakelijke relatie bestond. Daaruit had hij het vermoeden kinderen - Hof van Discipline, 25 mei 2012, zaaknr. moeten afleiden dat klagers cliënten van 6222, LJN: YA2917. Wat een behoorlijk advo- kantoor waren geweest of nog waren. De - Hof van Discipline, 20 april 2012, zaaknr. caat betaamt. Gedragsregel 7. stelling van mr. X dat hij slechts als ‘proce­ 6076, LJN: YA4726. Wat een behoorlijk sadvocaat’ was opgetreden (waarbij het hof advocaat betaamt tegenover de wederpartij. Een advocaat moet zelf een conflictcheck doen in het midden laat of dat feit op zichzelf al Gedragsregel 1. en mag er niet op vertrouwen dat een kantoor- voldoende zou zijn voor disculpatie) ver­ genoot dat heeft gedaan. werpt het hof. Het horen door een advocaat van kinderen in Het hof bevestigt de door de raad opge­ het kader van een omgangsregeling zonder Mr. X en mr. Y zijn partners in hetzelfde legde maatregel van een enkele waarschu­ overleg met en instemming van de wederpartij advocatenkantoor. Mr. Y is privé verwik­ wing. of diens advocaat is niet geoorloofd. keld geraakt in een zakelijk geschil met klagers. Voordat het geschil ontstond, trad Mr. X heeft voorafgaand aan een kort mr. Y als advocaat voor klagers op. Mr. Y Belangenconflict geding over de omgangsregeling op haar heeft een aansprakelijkstelling aan klagers kantoor de kinderen van haar cliënte en een verzoekschrift tot het leggen van echtscheidings­ gehoord. Mr. X heeft daarvoor geen toe­ conservatoir beslag ten laste van klagers cliënten stemming gevraagd aan klager, de ex-man opgesteld. Mr. Y heeft mr. X verzocht deze van cliënte, en daarover ook geen overleg stukken te beoordelen en voor verzending - Hof van Discipline, 11 mei 2012, zaaknr. 6231, gevoerd met klager of diens advocaat. Bij gereed te maken. LJN: YA4761. Wat een behoorlijk advocaat de gesprekken met de kinderen was klager Klagers verwijten mr. X dat hij tegen betaamt. Gedragsregel 7. noch diens advocaat aanwezig. een voormalig cliënt dan wel een bestaande Het hof overweegt dat mr. X terecht cliënt van zijn kantoor is opgetreden. Mr. X Bijstaan ex-echtgenoot na voor beide echtgeno- wordt verweten dat zij de kinderen heeft betwist niet dat klagers cliënten van kan­ ten de echtscheiding begeleid te hebben. gehoord zonder overleg met en instemming toor zijn geweest. Mr. X meent dat hem van klager en/of diens advocaat. Weliswaar geen tuchtrechtelijk verwijt kan worden Klager en zijn toenmalige echtgenote zijn bestond er discussie hoe in situaties als de gemaakt en voert daartoe aan dat hij slechts bij mr. X geweest in verband met hun geza­ onderhavige om te gaan met de nieuwe als ‘procesadvocaat’ heeft gehandeld; zijn menlijke wens tot echtscheiding. Over de wetgeving (de Wet bevordering voortgezet kantoorgenoot had hem niet op de hoogte meeste zaken hadden zij onderling over­ ouderschap en zorgvuldige scheiding). Dit gebracht van het feit dat klagers cliënten eenstemming bereikt. Vervolgens is con­ laat echter onverlet dat, zeker in gevoelige van het kantoor waren geweest. form een gezamenlijk besluit op naam situaties waarin het belang van kinderen Met de raad is het hof is van oordeel van de vrouw een echtscheidingsverzoek in het geding is, van een advocaat mag dat mr. X Gedragsregel 7 heeft overtreden. ingediend. en moet worden verwacht dat hij stilstaat Mr. X had een eigen onderzoek behoren Klager heeft zich gerefereerd, waarna de bij de impact van zijn handelen, daarin in te stellen. Mr. X kon immers niet als echtscheiding is afgerond. Ruim een jaar zorgvuldig is en ook alternatieven in ogen­ vaststaand aannemen dat mr. Y al een con­ later heeft klager zich tot een andere advo­ schouw neemt. flictcheck had gedaan. Mr. X heeft dat mr. caat gewend omdat hij minder alimentatie Het hof begrijpt dat mr. X door het Y ook niet gevraagd. Bovendien kon mr. wilde betalen. In die kwestie heeft mr. X horen van de kinderen ook aan het ver­ X niet voetstoots aannemen dat zijn kan­ de vrouw bijgestaan. Ondanks een daartoe zoek van de kinderen gehoord te worden, is toorgenoot een juiste opvatting omtrent strekkend verzoek van de deken heeft mr. tegemoetgekomen. Mr. X had echter ook de Gedragsregel 7 zou huldigen. Voor het X zich niet teruggetrokken. voorzieningenrechter kunnen vragen dit te bedoelde onderzoek in de kantooradmi­ Het hof herhaalt zijn uitgangspunt dat doen. Het hof legt aan mr. X de maatregel nistratie bestond des te meer reden omdat een advocaat die met beide echtgenoten van een enkele waarschuwing op. mr. X wist, en in elk geval uit de stukken heeft gesproken over de gevolgen van een moest opmaken, dat er tussen mr. Y en kla­ echtscheiding niet later alleen één van hen

advocatenblad november 2013 | 59 Uitspraken

mag bijstaan (HvD 16 juni 2000, 2943). Daar­ ling van het geschil wordt meegenomen, is te informeren over het feit dat mr. A geen aan doet niet af dat mr. X expliciet heeft vervolgens ter beoordeling van de behande­ advocaat is. vermeld dat zij voor de vrouw zou gaan lend rechter. De raad verklaart de klacht in De raad stelt voorop dat elke advocaat optreden. Bij klager is de indruk gewekt dat zoverre ongegrond. de volledige verantwoordelijkheid draagt mr. X materieel de belangen van beide par­ Een advocaat mag de belangen van de voor de behandeling van een aan hem toe­ tijen behartigde. Klager heeft volgens het wederpartij echter niet geheel uit het oog vertrouwde zaak. In dat kader is elke advo­ hof echter geen schade geleden als gevolg verliezen en moet in bepaalde situaties ook caat gehouden de cliënt duidelijkheid te van het feit dat mr. X voor de vrouw optrad jegens de wederpartij en diens advocaat de verschaffen over de relevante aspecten van in de alimentatiekwestie; de informatie die nodige zorg betrachten. In dit geval had mr. de aan hem verleende opdracht. In dit geval mr. X over het inkomen van klager had X zich ervan moeten vergewissen dat het kan verwezen worden naar Gedragsregel 9, gekregen was afkomstig van de vrouw, en de door hem op vrijdag gezonden faxbericht lid 1 (over de verantwoordelijkheid van de vrouw had die gegevens ook aan haar advo­ klager ook daadwerkelijk onder ogen zou advocaat) en Gedragsregel 8, die bepaalt dat caat kunnen verstrekken als klager niet had komen. De comparitie zou de donderdag de advocaat belangrijke informatie schrif­ gemeend dat mr. X ook voor hem optrad. daaropvolgend plaatsvinden, terwijl de eer­ telijk aan de cliënt moet bevestigen. Verder Het hof bekrachtigt de beslissing in eer­ ste werkdag in verband met het pinkster­ bepaalt Gedragsregel 23 dat elke advocaat ste aanleg voor zover de klacht gegrond is weekeinde dinsdag was. Mr. X mocht niet in financiële aangelegenheden nauwgezet­ verklaard maar vernietigt deze in die zin dat volstaan met het enkel in zijn faxbericht heid en zorgvuldigheid moet betrachten. de voorwaardelijke schorsing wordt omge­ benoemen van de comparitiedatum, temeer Artikel 13 van de Wet op de rechtsbijstand zet in een berisping. niet nu er geen ‘spoed’ of ‘urgent’ op het bepaalt dat door de overheid gefinancierde faxbericht vermeld stond. rechtsbijstand uitsluitend verleend wordt De raad verklaart de klacht deels gegrond door advocaten die staan ingeschreven bij Overleggen zonder oplegging van een maatregel. de Raad voor Rechtsbijstand. Mr. X was in beginsel gehouden, nu de van stukken toevoeging op zijn naam was verleend, zelf - Raad van discipline ’s-Gravenhage, 18 februari de rechtsbijstand aan haar cliënte te verle­ 2013, LJN: YA4139. Jegens tegenpartij in acht te Toegevoegde nen. In elk geval mocht haar cliënte erop nemen zorg. Gedragsregel 14. rekenen dat zij zou worden bijgestaan door advocaat een bij de Raad voor Rechtsbijstand inge­ Een advocaat die kort voor een zitting stukken in - Raad van discipline Amsterdam, 12 maart schreven advocaat. De zaak is echter geheel het geding brengt, moet zich ervan vergewissen 2013, LJN: YA4055. Vereiste communicatie met door mr. A, die geen advocaat is, behan­ dat de wederpartij die tijdig onder ogen krijgt. de cliënt; financiële verhouding. Artikel 13 Wet deld. Mr. X heeft daarmee geen inhoudelijke op de rechtsbijstand. Gedragsregels 8, 9 en 23. bemoeienis gehad en de cliënte van mr. X Mr. X heeft een medische rapportage buiten wist niet dat mr. A geen advocaat was. Inte­ de door de rechtbank gestelde termijn bij de Een advocaat moet in beginsel, als op zijn naam gendeel, door op de factuur voor de eigen rechtbank ingediend. De advocaat van de een toevoeging is verleend, de rechtsbijstand bijdrage te vermelden dat mr. A de behande­ wederpartij beklaagt zich hierover. aan de cliënt zelf verlenen. lend advocaat was, is bij klaagster de indruk De raad oordeelt dat het mr. X vrijstond gewekt dat mr. A wel advocaat was. Mr. X is de rapportage over te leggen, gelet op de Mr. X heeft op zijn naam een toevoeging voor het ontstaan van die indruk tuchtrech­ belangen van zijn cliënt die hij diende te aangevraagd en gekregen. Vervolgens heeft telijk verantwoordelijk. behartigen, en zeker nu onweersproken was hij de zaak geheel overgelaten aan mr. A, De raad verklaart de klacht gegrond en dat hij dit stuk ook pas net had ontvangen. die geen advocaat is, zonder zijn cliënte legt de maatregel van een waarschuwing op. In hoeverre de rapportage bij de beoorde­

(advertentie)

ADVOCATENKANTOOR IN DE RANDSTAD (20 minuten van Rechtbank Amsterdam)

WIJ ZOEKEN (vanwege vertrek uit de advocatuur van kostenmaat):

ERVAREN ADVOCAAT (> 5 jaar praktijkervaring; bij voorkeur in de insolventiepraktijk; overname van de praktijk behoort tot de mogelijkheden).

WIJ BIEDEN: • Succesvol samenwerkingsverband (kostenmaatschap) • Goed geoutilleerd kantoor; sedert 1992; • Uitstekende werksfeer; • Uitzicht op stabiele en goede omzet; • Voortreffelijk secretariaat; • Scherpe structuur ter zake kantoorkosten.

REACTIES onder nummer 95828: Gaarne binnen 4 weken naar: [email protected]

60 | november 2013 advocatenblad Zorg goed voor ze…

Bijvoorbeeld met een collectieve pensioenregeling, WIA-excedent- of ziekteverzuimverzekering geadviseerd door Niehoff Werning & Kooij. Met meer dan 35 jaar ervaring kennen wij de personeelssituatie op advocaten- kantoren en weten wij waar de valkuilen zitten. Uw personeel verdient tenslotte het beste. Zij blij, u blij… Dan kunt u zich vanaf nu weer bezighouden met vakinhoudelijke zaken.

Zekerheid is dichterbij dan u denkt.

www.nwk.nl

Snouckaertlaan 42, 3811 MB Amersfoort Tel. 033 - 464 13 40 [email protected] www.nwk.nl ISO 9001 Gecertificeerd.