Kierunki 24.14.18

WÓJT GMINY GRAJEWO

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GRAJEWO

CZ ĘŚĆ II - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

TEKST JEDNOLITY

ZAŁ ĄCZNIK NR 5 DO UCHWAŁY NR RADY GMINY GRAJEWO Z DNIA 2017 R.

GRAJEWO 2017

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo (Uchwała Nr 179/XXXV/09 Rady Gminy Grajewo z dnia 28.10.2009 r. zespół autorski: Główny projektant: mgr Andrzej Lewandowski - członek Okr ęgowej Izby Urbanistów w Warszawie, WA - 260 Projektanci: mgr in ż. arch. El żbieta Tyszka - członek Okr ęgowej Izby Urbanistów w Warszawie, WA -219 mgr in ż. Hanna Konarzewska in ż. Krystyna Fronczek in ż. Tadeusz Borowski mgr in ż. Jerzy Przybyłowicz tech. bud. Jadwiga Ptaszy ńska zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo (Uchwała Nr 105/XIX/12 Rady Gminy Grajewo z dnia 30.10.2012 r. zespół autorski: mgr in ż. arch. Wiktor Panfiluk - kierownik zespołu projektowego, koordynuj ący opracowanie planistyczne, wpisany na list ę członków Okr ęgowej Izby Urbanistów w Warszawie Nr WA-150 mgr in ż. arch. Katarzyna Reut - Jaworowska - główny projektant, koordynacja opracowanie od strony projektowej i merytorycznej, wpisana na list ę członków OIU w Warszawie Nr WA-334 mgr in ż. arch. Teresa Kiejzik - opracowanie zagadnie ń przestrzennych, koordynacja problematyki formalno-prawnej, posiadająca uprawnienia urbanistyczne mgr Bo żena Gajewska - opracowanie zagadnie ń ochrony środowiska i prognozy oddziaływania na środowisko in ż. El żbieta K ępska - opracowanie zagadnie ń elektroenergetyki współpraca: mgr Andrzej Lewandowski - opracowanie ekofizjografii mgr Zbigniew Bargielski - opracowanie ekofizjografii (zmiany zaznaczono kolorem niebieskim) zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo (Uchwała Nr 203/XXXIII/14 Rady Gminy Grajewo z dnia 14.04.2014 r. zespół autorski: mgr in ż. arch. Jerzy W. Talaga - członek Okr ęgowej Izby Urbanistów w Warszawie, WA-268 mgr in ż. arch. Katarzyna K. Talaga in ż. arch. krajobrazu Karolina E. Talaga (zmiany zaznaczono kolorem zielonym) zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo (Uchwała Nr 17 Rady Gminy Grajewo z dnia .2017 r. zespół autorski: mgr Andrzej Lewandowski - upr. urb. nr 1671 mgr Zbigniew Bargielski (zmiany zaznaczono kolorem czerwonym)

zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo (Uchwała Nr Rady Gminy Grajewo z dnia r. zespół autorski: mgr in ż. arch. Jerzy W. Talaga - PD-0180 mgr in ż. arch. Katarzyna K. Talaga in ż. arch. krajobrazu Karolina E. Talaga (zmiany zaznaczono kolorem zielonym *)

SPIS TRE ŚCI

CZ ĘŚĆ II - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW 5 II. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY 19

III. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW OCHRONY PRZYRODY, KRAJOBRAZU KULTUROWEGO 23 IV. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ 32

V. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 39

VI. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM 48

VII. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA I USTALENIAMI PROGRAMÓW 51 VIII. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE PLANÓW MIEJSCOWYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI, A TAK ŻE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA ŻY POWY ŻEJ 2000 M 2 ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ 53

IX. OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE 54

X. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 58

XI. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH 61 XII. OBIEKTY I OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU FILAR OCHRONNY 62 XIII. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI

GOSPODARCZEJ 63

XIV. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI 63 XV. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH 63

XVI. INNE OBSZARY PROBLEMOWE 64

XVII. UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZA USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM 66 XVIII. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 70

ZAŁ ĄCZNIK GRAFICZNY

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GRAJEWO - MAPA W SKALI 1:20 000 - ZAŁ ĄCZNIK NR 3 DO UCHWAŁY NR 179/ XXXV/09 RADY GMINY GRAJEWO Z DNIA 28.10.2009 ROKU, ZE ZMIANAMI

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

I. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW 1. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA Od połowy lat osiemdziesi ątych XX wieku trwa w całym kraju tendencja spadkowa w jego rozwoju demograficznym. Wi ąż e si ę ze spadkiem rozrodczo ści w śród kobiet, jako nast ępstwa rosn ącego poziomu wykształcenia, trudno ści na rynku pracy, brakiem mieszka ń, zmniejszenia świadcze ń socjalnych, zanikaniem wi ęzów rodzinnych oraz innych przyczyn. W najbli ższych latach nale ży si ę liczy ć z dalszym spadkiem urodze ń z jednej strony i wzrostem zgonów w wyniku starzenia si ę społecze ństwa z drugiej strony, a tym samym osłabienia przyrostu naturalnego ludno ści wiejskiej.

W oparciu o zało żenia prognozy demograficznej Polski do roku 2030 przewiduje si ę dalszy systematyczny spadek liczby mieszka ńców gminy Grajewo z 6,3 tys. osób obecnie do wielkości około 5,5 tys. osób w perspektywie. Zakłada si ę, że najwi ększy spadek zaludnienia nast ąpi w miejscowo ściach małych, poło żonych peryferyjnie do szlaków komunikacji drogowej we wschodniej i południowej cz ęś ci gminy. Powolniejszy spadek lub stabilizacj ę procesów demograficznych przewiduje si ę w strefie podmiejskiej, gdzie tempo depopulacji osłabione b ędzie wskutek osiedlania si ę ludno ści miejskiej, oraz we wsiach le żą cych przy drogach krajowych o dobrej dost ępno ści komunikacyjnej (np. Popowo, Ruda, Ciemnoszyje).

2. FUNKCJE GMINY Główn ą funkcj ą gminy Grajewo pozostanie rolnictwo wykorzystuj ące lokalne zasoby środowiska przyrodniczego, głównie zwarte kompleksy gleb III i IV klasy bonitacyjnej gruntów ornych wyst ępuj ących w północno - zachodniej cz ęś ci obszaru oraz zmeliorowanych u żytków zielonych poło żonych we wschodniej cz ęś ci gminy.

Uzupełniaj ącymi funkcjami gminy b ędą usługi na rzecz ludno ści, drobna działalno ść produkcyjno - usługowa oraz turystyka bazuj ąca na walorach Biebrza ńskiego Parku Narodowego, Jeziora Toczyłowskiego i kompleksów le śnych Nadle śnictwa Rajgród. Zakłada si ę systematyczny wzrost udziału tych działów w strukturze funkcjonalnej gminy kosztem funkcji rolniczej.

2.1 Rolnictwo Zgodnie z Planem zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego (Uchwała Nr IX Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 27 czerwca 2003 roku - Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 108, poz. 2026) gmina Grajewo zaliczona jest do obszaru funkcjonalnego - zachodniego, w rejonie produkcyjnym łom żyńsko - kolne ńskim. Głównym kierunkiem rozwoju rolnictwa w rejonie jest rozwój rolnictwa integrowanego i ekologicznego z du żym udziałem ro ślin przemysłowych - ziemniaków i rzepaku oraz ro ślin paszowych dla hodowli bydła mlecznego i tuczu trzody chlewnej.

Rolnictwo stanowi podstawow ą funkcj ę w gminie daj ąc utrzymanie dla wi ększo ści jej mieszka ńców. Zró żnicowanie warunków środowiska przyrodniczego, a tym samym rolniczej przestrzeni produkcyjnej ma zasadniczy wpływ na rozwój kierunków produkcji rolnej.

Północno - zachodnia cz ęść gminy posiada predyspozycje do rozwoju rolnictwa intensywnego

0 kierunku produkcji zbó ż, ziemniaków oraz hodowli trzody chlewnej i bydła mlecznego. W cz ęś ci północnej i wschodniej o przewadze u żytków zielonych preferowany jest kierunek rozwoju rolnictwa w zakresie hodowli bydła mlecznego i w mniejszym stopniu produkcji zbó ż i ziemniaków. Ze wzgl ędu na wyst ępowanie obszarów ochrony przyrody (Natura 2000) zakłada si ę rozwój rolnictwa ekologicznego. Rolnictwo musi podlega ć ci ągłym procesom w dostosowaniu si ę do gospodarki rynkowej i wymogów Unii Europejskiej. Procesy te dotycz ą modernizacji i restrukturyzacji rolnictwa w celu lepszego 1 wła ściwego wykorzystania ziemi, zasobów pracy, środków technicznych, dopasowaniu struktury produkcji do potrzeb rynku, poprawie jako ści produktów i dostosowaniu ich do norm unijnych oraz spełnieniu wymogów ochrony środowiska. Wa żną spraw ą jest umiej ętne wykorzystanie instrumentów finansowych, prawnych i edukacyjnych Unii Europejskiej w ró żnych programach, w szczególno ści programach rolno-środowiskowych. Warunki naturalne oraz czynniki o charakterze społeczno-ekonomicznym znajduj ą przesłanki w rozwoju okre ślonych kierunków produkcji rolnej.

Kierunki rozwoju rolnictwa: • Poprawa jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez ochron ę najlepszych gleb przed zmian ą przeznaczenia, rekultywacj ę gruntów i zagospodarowanie nieu żytków, modernizacj ę urz ądze ń melioracyjnych, wprowadzanie zadrzewie ń śródpolnych, itp.

• Poprawa struktury agrarnej poprzez d ąż enie do zwi ększania wielko ści gospodarstw rolnych oraz scalenia i wymian ę gruntów.

• Porz ądkowanie i kształtowanie zabudowy zagrodowej w obr ębie wyznaczonych terenów oraz dąż enie do powi ększania wielko ści siedlisk celem dostosowania nowej zabudowy rolniczej do wymogów nowoczesnego rolnictwa. • Rozwój infrastruktury rolniczej i technicznego uzbrojenia rolnictwa poprzez rozbudow ę wodoci ągów, budow ę przyzagrodowych oczyszczalni ścieków, reelektryfikacji obszarów wiejskich i utrzymanie nale żytego stanu dróg publicznych oraz dróg rolniczych. • Eliminowanie źródeł zagro żeń wód powierzchniowych i podziemnych poprzez budow ę szczelnych zbiorników na gnojówk ę i gnojowic ę oraz płyt na obornik oraz wła ściwe zagospodarowanie odchodów zwierz ęcych.

• Rozwój i tworzenie warunków do ekologizacji rolnictwa, zwłaszcza na obszarach prawnie chronionych oraz promowanie produktów wytwarzanych metodami ekologicznymi.

• Rozwój szkolnictwa rolniczego na poziomie ponadgimazjalnym i dostosowanie kierunków nauczania do miejscowych potrzeb oraz wymogów nowoczesnego rolnictwa. • Poprawa dost ępno ści ludno ści wiejskiej do usług bytowych i zwi ązanych z obsług ą produkcji rolnej.

• Wła ściwe wykorzystanie naturalnych warunków u żytkowych rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez: - dalszy rozwój produkcji zwierz ęcej w zakresie hodowli bydła mlecznego i trzody chlewnej w kierunku nowoczesnych metod,

- wydzielenie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej pod zalesienia lub zmiany sposobu użytkowania na inne cele,

- ograniczenie przeznaczenia gruntów wysokich klas bonitacyjnych na cele nierolnicze i niele śne, a tak że zapobieganie degradacji u żytków rolnych.

• Poprawa warunków do rozwoju produkcji rolniczej poprzez:

- scalenia i wymian ę gruntów w celu polepszenia rozłogów poszczególnych gospodarstw rolnych, w szczególno ści specjalistycznych,

- melioracj ę u żytków rolnych, a tak że modernizacj ę istniej ących urz ądze ń melioracyjnych,

- budow ę i modernizacj ę dróg rolniczych zapewniaj ących wła ściw ą obsług ę u żytków rolnych z wykorzystaniem środków celowych,

- rekultywacj ę i zagospodarowanie terenów zdegradowanych oraz zdewastowanych na cele rolnicze lub le śne.

• Tworzenie warunków do dalszego rozwoju produkcji rolnej poprzez:

- rozwój gospodarstw specjalistycznych w celu dostosowania jako ści wytwarzanych produktów do norm unijnych i innych rynków zagranicznych przy zachowaniu zasad ochrony środowiska naturalnego,

- zwi ększenie produkcyjno ści gospodarstw w wyniku wprowadzania nowoczesnych i efektywnych sposobów gospodarowania zarówno w produkcji ro ślinnej, jak i zwierz ęcej oraz podnoszenia kwalifikacji zawodowych rolników w zakresie technik gospodarowania, rachunkowo ści i zarz ądzania,

- popraw ę wyposa żenia gospodarstw w infrastruktur ę techniczn ą z wykorzystaniem środków pomocowych.

• Tworzenie warunków do wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez:

- wspieranie powstawaniu nowych zakładów przetwórczych o małej i średniej skali produkcji,

- tworzenie rezerw terenowych i wykorzystanie istniejących pustostanów pod rozwój działalno ści gospodarczej celem tworzenia miejsc pracy na obszarach wiejskich,

- wielokierunkowy rozwój edukacji w zakresie podj ęcia działalno ści pozarolniczej na obszarach wiejskich,

- wszechstronn ą pomoc podmiotom i osobom podejmuj ącym działalno ść gospodarcz ą w zawodach pozarolniczych,

- rozwój drobnej wytwórczo ści, rzemiosła regionalnego i innej działalno ści alternatywnej, uzupełniaj ącej działalno ść podstawow ą zwi ązan ą z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

• Rozwój usług rolniczych i instytucji obsługi rolnictwa poprzez:

- organizowanie grup producenckich, spółdzielni i innych form samoorganizowania si ę rolników celem obni żenia kosztów produkcji, łatwiejszego zbytu surowców rolnych,

- wspieranie rozwoju nowoczesnych instytucji obsługi rolnictwa w zakresie doradztwa prawnego, ekonomicznego i podatkowego, - uaktywnienie współpracy lokalnych władz samorz ądowych i innych instytucji działaj ących na rzecz środowiska wiejskiego w zakresie pozyskania środków na rozwój infrastruktury, przedsi ębiorczo ści i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy,

- poszerzenie wiedzy społeczno ści wiejskiej dotycz ącej integracji z Uni ą Europejsk ą. 2.2 Pozarolnicza działalno ść gospodarcza Rozwój pozarolniczej działalno ści gospodarczej stanowi podstawowy warunek poprawy sytuacji, zwłaszcza na lokalnym rynku pracy i stanowi alternatywne w stosunku do rolnictwa źródło dochodów miejscowej ludno ści. Obejmuje ona usługi o znaczeniu ponadgminnym , rzemiosło usługowe, wytwór- czo ść o charakterze produkcyjno - usługowym i składowo - magazynowym (m. in. tartaki, kopalnie kruszywa, elektrownie wiatrowe, zakłady remontowo - budowlane, hurtownie itp.

Kierunki rozwoju pozarolniczej działalno ści gospodarczej: • Koncentracja terenów obiektów produkcyjnych, składów, magazynów oraz zabudowy usługowej, na terenach wsi El żbiecin, Kacprowo, Ł ękowo i Popowo.

• Zagospodarowanie niewykorzystanych budynków i placów o charakterze produkcyjno - usługowym oraz magazynowym na cele działalno ści gospodarczej (byłe bazy GS, SKR, RSP, zlewnie mleka itp.).

• Wykorzystanie lokalnych zasobów kwalifikowanej siły roboczej. • Tworzenie warunków rozwoju małej i średniej przedsi ębiorczo ści, w tym usług materialnych i wspierania rzemiosła, głównie w miejscowo ściach strefy podmiejskiej i w wi ększych miejscowo ściach gminy (Białaszewo, Ciemnoszyje, Danówek, Koszarówka, Popowo, Ruda, Szymany, Wojewodzin i inne).

• Rozwój przetwórstwa rolno - spo żywczego w oparciu o własn ą baz ę płodów rolnych, w tym żywno ści ekologicznej.

• Wykorzystanie miejscowych zasobów surowców mineralnych w wyniku zagospodarowania złó ż kruszywa naturalnego we wsiach: Danówek, Dybła, El żbiecin, Grozimy, Kurejewka*, Łosewo, Mareckie, Popowo, Szymany, Toczyłowo, Wierzbowo, Wojewodzin oraz złó ż gliny w Konopkach.

• Rozwój elektroenergetyki odnawialnej poprzez realizacj ę zespołu elektrowni wiatrowych w wyznaczonych strefach lokalizacyjnych (wsie: Boczki Świdrowo, Cyprki, El żbiecin, Flesze, Kacprowo, Konopki, Kurejwa, Ł ękowo, Popowo, U ścianki, Wierzbowo i Wojewodzin).

• Rozwijanie alternatywnych źródeł dochodów rolników poprzez wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich.

• Prowadzenie działalno ści promocyjnej oraz polityki gospodarczej, w tym fiskalnej maj ącej na celu przyci ągni ęcie inwestorów na teren gminy Grajewo.

•

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

2.3 Turystyka Teren gminy Grajewo posiada du że predyspozycje do rozwoju funkcji turystycznej w oparciu o pełne wykorzystanie: • walorów Biebrza ńskiego Parku Narodowego, • walorów przyrodniczo - krajobrazowych Kotliny Biebrza ńskiej i doliny rzeki Ełk, • walorów wypoczynkowych Jeziora Toczyłowskiego i kompleksów le śnych Nadle śnictwa Rajgród,

• walorów krajoznawczych gminy (zabytki architektury sakralnej i świeckiej), • istniej ącej i projektowanej bazy oraz infrastruktury turystycznej (szlaki turystyczne, ście żki dydaktyczne, gospodarstwa agroturystyczne, sie ć handlowa i gastronomiczna).

Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego gmina Grajewo znajduje si ę w granicach turystycznego Rejonu Biebrza ńskiego, w którym preferowany jest rozwój turystyki specjalistycznej przyrodniczo - edukacyjnej na obszarze parku narodowego (turystyka piesza, rowerowa, konna) oraz wypoczynek pobytowy w oparci o domy letniskowe i agroturystyk ę.

Kierunki rozwoju turystyki: • Zwi ększenie oferty turystycznej obszaru poprzez rozwój ró żnych form turystyki: kwalifikowanej, edukacyjno - ekologicznej, letniskowej, pensjonatowej, młodzie żowej, wodnej, rowerowej, konnej, agroturystyki itp. oraz stworzenie systemu informacji turystycznej .

• Rozwój bazy turystyczno - wypoczynkowej w Toczyłowie (pla ża, k ąpielisko, przysta ń, zabudowa letniskowa, zabudowa pensjonatowo - gastronomiczna), w Danówku (przysta ń kajakowa, kąpielisko i pla ża), w Kurejwie i Mieruciach (k ąpieliska), w Wierzbowie (k ąpielisko i tereny rekreacyjne) i w Kurkach (zabudowa turystyczna) oraz w miejscowo ściach poło żonych w otulinie Biebrza ńskiego Parku Narodowego (agroturystyka, o środek edukacji przyrodniczej, szlaki turystyki pieszej, rowerowej, konnej i wodnej, pola namiotowe, miejsca odpoczynku przy szlakach, punkty widokowe, miejsca do przyrz ądzania i spo żywania posiłków, toalety itp.) - m. in. Kapice, Przechody, Sojczyn Borowy, Sojczyn Gr ądowy, Sojczynek.

• Rozwój bazy gastronomiczno - handlowej i usługowej w ró żnych formach towarzysz ącej turystyce i wypoczynkowi.

• Poprawa infrastruktury turystycznej poprzez uporz ądkowanie gospodarki wodno - ściekowej, modernizacj ę dróg dojazdowych, oznakowanie szlaków turystycznych, ustawienie tablic informacyj nych.

• Turystyczne zagospodarowanie szlaków komunikacji drogowej poprzez budow ę obiektów obsługi technicznej motoryzacji, usług motelowo - gastronomicznych, parkingów itp. (m.in. Popowo. Toczyłowo, Koszarówka, Danówek, Ruda, Ciemnoszyje, Przechody, Szymany).

Tworzenie warunków do rozwoju agroturystyki na obszarze wiejskim poprzez wspieranie organizacyjno - finansowe, promocj ę gospodarstw agroturystycznych oraz podnoszenie jako ści i zakresu usług turystycznych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

3. SYSTEM OSADNICZY

System osadniczy gminy Grajewo tworzy sie ć 56 wsi zorganizowanych w 49 sołectwach powi ązanych ze sob ą drogami krajowymi, powiatowymi i gminnymi

Rol ę o środka gminnego dla mieszka ńców gminy pełni miasto Grajewo stanowi ące odr ębn ą jednostk ę administracyjn ą oraz siedzib ę urz ędu i władz gminnych.

Funkcje wspomagaj ące o środek gminny kształtowane b ędą w Białaszewie i Rudzie, w których rozwini ęte s ą usługi rangi subgminnej, mi ędzy innymi w zakresie o światy, handlu, gastronomii, kultury i sportu.

Funkcje usługowe na poziomie podstawowym utrzymane zostan ą we wsiach: Ciemno- szyje, Popowo, Szymany, Wierzbowo i Wojewodzin.

Danówek pełni ć b ędzie rol ę jednostki osadniczej z funkcj ą znaczenia gminnego w zakresie szkolnictwa gimnazjalnego, a Wojewodzin z funkcj ą znaczenia ponadlokalnego w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Toczyłowo i Przechody predysponowane s ą do rozwoju funkcji turystyczno - wypoczynkowej.

Pozostałe jednostki wiejskie posiadaj ą podstawow ą funkcj ę rolnicz ą z mo żliwo ści ą rozwoju funkcji pozarolniczych w zakresie usług elementarnych i agroturystyki w zale żno ści od lokalnych potrzeb mieszka ńców.

4. FUNKCJE TERENÓW 4.1 Tereny rolnicze Otwarte tereny rolnicze obejmuj ą du że i zwarte powierzchnie u żytków rolnych (gruntów ornych, sadów, ł ąk i pastwisk) wykorzystywane do celów produkcyjnych, stanowi ąc 61,3 % ogólnej powierzchni gminy.

Wraz z rozwojem społeczno - gospodarczym gminy następowa ć b ędzie spadek areału u żytków rolnych, głównie gruntów ornych i pastwisk przeznaczanych w planach miej scowych na cele nierolnicze.

Grunty rolne zgodnie z przepisami szczególnymi podlegaj ą ochronie przed zmian ą u żytkowania. Na cele pozarolnicze nale ży w pierwszym rz ędzie przeznacza ć grunty o najni ższej warto ści u żytkowej, mało przydatne i nieprzydatne dla rolnictwa.

4.2 Tereny le śne Do terenów le śnych zalicza si ę zwarte kompleksy i rozproszone obszary le śne z drzewostanem oraz grunty le śne pozbawione czasowo drzewostanu. Obecnie tereny le śne zajmuj ą 31,7 % powierzchni gminy.

Lasy i grunty le śne podlegaj ą ochronie przed przeznaczaniem ich na cele nierolnicze i niele śne zgodnie z przepisami odr ębnymi. Zagospodarowanie przestrzenne gminy uwzgl ędnia zachowanie i ochron ę lasów w celu zwi ększenia retencyjno ści wodnej, kształtowania warunków klimatycznych, ochrony przed erozj ą gleb, poprawy walorów krajobrazowych.

W celu optymalizacji u żytkowania gruntów oraz zwi ększenia lesisto ści zakłada si ę wzrost udziału terenów le śnych do ponad 1/3 powierzchni gminy. Do zalesienia nale ży przeznacza ć grunty rolne o najni ższej warto ści bonitacyjnej oraz nieużytki. Nale ży podkre śli ć, ze gmina Grajewo obj ęta jest Krajowym Programem Zwi ększania Lesisto ści.

4.3 Tereny wód powierzchniowych Tereny wód powierzchniowych dotycz ą terenów wód płyn ących oraz zbiorników wód stoj ących, obejmuj ąc ł ącznie 0,6 % powierzchni gminy. Wody powierzchniowe wykorzystywane s ą głównie do nawodnienia gruntów rolnych i le śnych oraz w celach turystyczno - rekreacyjnych. Tereny wód powierzchniowych podlegaj ą ochronie prawnej przed degradacj ą.

Program małej retencji wodnej obejmuje renowacj ę i powi ększenie powierzchni zalewów oraz pojemno ści istniej ących zbiorników w Kurejwie, Popowie i Wierzbowie o mało znacz ącą powierzchni ę istniej ących akwenów.

4.4 Tereny turystyczno - wypoczynkowe Do kategorii terenów turystyczno - wypoczynkowych zalicza si ę jedynie nieurz ądzone tereny poło żone nad Jeziorem Toczyłowskim.

Zakłada si ę, że wraz ze wzrostem znaczenia funkcji turystycznej w strukturze funkcjonalnej gminy nast ąpi przyrost tej kategorii terenów. Tereny turystyczno - wypoczynkowe wyznaczono mi ędzy innymi w Toczyłowie (k ąpielisko, pla ża i przysta ń wodna, budownictwo letniskowe), w Danówku (k ąpielisko z pla żą , przysta ń kajakowa), Kurejwie i Mieruciach (k ąpieliska), w Wierzbowie (k ąpielisko i tereny rekreacyjne), w Popowie (gminne centrum sportu i rekreacji) oraz w otulinie Biebrza ńskiego Parku Narodowego w Przechodach (k ąpielisko i pla ża oraz o środek edukacji ekologicznej), Białogradach (pole namiotowe). W innych miejscowo ściach dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy turystyczno - wypoczynkowej, głównie agroturystyki i budownictwa letniskowego, w strefach zabudowy wsi.

4.5 Tereny zabudowy Tereny zabudowy obejmuj ą tereny zabudowane i zurbanizowane, w skład których wchodz ą tereny zabudowy mieszkaniowo - usługowej (zagrodowej, zabudowy nierolniczej, usług nieuci ąż liwych), tereny produkcyjno - usługowe (aktywno ści gospodarczej), tereny zieleni urz ądzonej, tereny komunikacyjne i tereny infrastruktury technicznej. Tereny zabudowane i zurbanizowane stanowi ą 3,8 % powierzchni gminy.

Przewiduje si ę systematyczny przyrost tych terenów, głównie w strefie podmiejskiej Grajewa oraz w wi ększych miejscowo ściach gminy.

Nale ży d ąż yć do kształtowania zwartej struktury przestrzennej terenów zabudowanych celem minimalizacji kosztów rozwoju całego układu osadniczego i przeciwdziałania rozpraszaniu osadnictwa oraz utrzymania ładu przestrzennego w gminie.

4.5.1 Tereny mieszkaniowo - usługowe Tereny mieszkaniowo - usługowe obejmuj ą tereny istniej ącej i planowanej zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej (wielorodzinnej i jednorodzinnej) oraz tereny usług nieuci ąż liwych.

Wraz z intensyfikacj ą i koncentracj ą produkcji rolniczej nast ępuj ą przekształcenia zabudowy

zagrodowej w kierunku budowy du żych obiektów inwentarskich wymagaj ących wi ększych siedlisk rolniczych.

Zabudow ę mieszkaniow ą nierolnicz ą tworz ą budynki wielorodzinne (Wojewodzin, Wierzbowo) oraz budynki jednorodzinne i towarzysz ące im zabudowania gospodarcze. Przyrost pozarolniczych źródeł utrzymania ludno ści oraz rosn ąca tendencja do osiedlania si ę ludno ści Grajewa w strefie podmiejskiej (Danówek, Koszarówka, Konopki U ścianki,) oraz w wi ększych wsiach gminy (m.in. Białaszewo, Ruda, Popowo) przyczyni ą si ę do rozwoju budownictwa jednorodzinnego, a tym samym zapotrzebowania na tereny budowlane.

Tereny usług nieuci ąż liwych dotycz ą terenów o światy, handlu, gastronomii, kultury, sportu, usług rolniczych, ochrony przeciwpo żarowej i innych. Wzrost znaczenia szeroko rozumianych usług nast ępowa ć będzie poprzez wykorzystanie istniej ących zasobów oraz realizacj ę nowych obiektów i urz ądze ń, zgodnie ze społecznym zapotrzebowaniem oraz zgodnie ze zgłoszonymi wnioskami do studium.

4.5.2 Tereny produkcyjno - usługowe Tereny produkcyjno - usługowe zajmuj ą niewielkie powierzchnie w kilkunastu miejscowo ściach gminy (Białaszewo, Ciemnoszyje, Koszarówka, Koty Rybno, Popowo, Ruda, Sojczyn Borowy, Szymany, Wierzbowo, Wojewodzin) i dotycz ą takich obiektów jak: tartaki, zakłady napraw samochodowych, zakład gospodarki komunalnej, kopalnie kruszywa naturalnego, składy budowlane oraz nawozowe i inne.

Wraz z rozwojem gospodarczym gminy zakłada si ę rozwój funkcji i przyrost terenów produkcyjnych w miejscowo ściach poło żonych w strefie podmiejskiej oraz wzdłu ż dróg krajowych.

Przewiduje si ę koncentracj ę terenów obiektów produkcyjnych, składów, magazynów oraz zabudowy usługowej na terenie wsi El żbiecin, Kacprowo, Ł ękowo i Popowo.

W oparciu o wykorzystanie miejscowych zasobów surowców mineralnych nast ąpi przyrost powierzchni terenów eksploatacji kruszywa naturalnego, głównie we wsiach z udokumentowanymi zło żami kopalin m.in. w Dyble*, Kurejewce*, Popowie, Mareckich, Wierzbowie i Wojewodzinie.

Ze wzgl ędu na uci ąż liwo ści zwi ązane z funkcjonowaniem obiektów produkcyjnych nale ży je lokalizowa ć w izolacji od terenów zabudowy mieszkaniowej i usługowej.

4.5.3 Tereny zieleni urz ądzonej Podstawow ą funkcj ą terenów zieleni urz ądzonej (parki podworskie i parki wiejskie w Kurejwie, Wojewodzinie, Dyble, ziele ń cmentarna w Białaszewie, Lipi ńskich, Rudzie, Ciemnoszyjach, Kapicach, Przechodach i Sojczynku oraz ziele ń przydomowa) jest kształtowanie warunków do wypoczynku i rekreacji oraz walorów krajobrazowych w obr ębie istniej ącej zabudowy wiejskiej.

Tereny parkowe i zabytkowych cmentarzy podlegaj ą ochronie konserwatorskiej polegaj ącej na zachowaniu istniej ącego drzewostanu oraz zało żeń parkowych.

W studium wyznacza si ę tereny trwałych u żytków zielonych o powierzchni około 9 ha w Danówku z przeznaczeniem pod lokalizacj ę ogródków działkowych.

4.5.4 Tereny komunikacji Tereny komunikacji (tereny kolejowe oraz drogi publiczne i inne tereny komunikacji) zajmuj ą obecnie około 2,5 % powierzchni gminy. W zwi ązku z projektowan ą budow ą obwodnic Grajewa oraz

rozbudow ą istniej ącego układu komunikacyjnego przewiduje si ę znaczny przyrost tej kategorii terenów, głównie kosztem terenów rolniczych, przy jednoczesnym ograniczeniu do niezb ędnego minimum terenów le śnych w nast ępuj ących wsiach: Boczki Świdrowo, Danówek, El żbiecin, Kacprowo, Konopki, Konopki - Kolonie, Koszarówka, L ękowo, Mierucie, Popowo, Ruda, Toczyłowo, U ścianki, Wojewodzin. 4.5.5 Tereny infrastruktury technicznej W skład terenów infrastruktury technicznej wchodz ą tereny stacji wodoci ągowych (Białaszewo i Wojewodzin) i pompowni wody (Popowo, Sojczyn Borowy i Szymany), oczyszczalni ścieków (Wojewodzin), przesyłu energii elektrycznej (stacje transformatorowe), składowania odpadów komunalnych (Koszarówka).

Rozbudowa obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej wi ąza ć si ę b ędzie z jednostkowymi potrzebami terenowymi pod nowe inwestycje w tym zakresie i wynika ć z programów bran żowych, miedzy innymi w zakresie zaopatrzenia w gaz, odprowadzanie ścieków.

Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012 - 2017, przyj ął lokalizacj ę we wsi Koszarówka północnego regionu gospodarki odpadami (RGO), obejmuj ący ł ącznie ponad 277 tys. mieszka ńców.

5. STRUKTURA FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNA Uwzgl ędniaj ąc zró żnicowanie uwarunkowa ń środowiska przyrodniczego i kulturowego, warunków i jako ści życia mieszka ńców, stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, powi ąza ń funkcjonalnych oraz kierunków rozwoju społeczno - gospodarczego, w strukturze funkcjonalno - przestrzennej gminy Grajewo wyodr ębnia si ę nast ępuj ące strefy zagospodarowania:

• Strefa I rolnicza obejmuj ąca tereny poło żone w północnej i zachodniej cz ęś ci gminy, w tym: • podstrefa IA obejmuj ąca tereny poło żone w północno - zachodniej cz ęś ci gminy, • podstrefa IB obejmuj ąca tereny poło żone w pasie środkowym gminy, • Strefa II ekologiczna obejmuj ąca tereny w granicach obszaru Natura 2000, w tym: • podstrefa IIA obejmuj ąca tereny Biebrza ńskiego Parku Narodowego, • podstrefa IIB obejmuj ąca tereny położone w pozostałej cz ęś ci obszaru Natura 2000, w tym otulin ę Parku.

5.1 Strefa I rolnicza Strefa I obejmuje obszary typowo rolnicze, który z uwagi na zró żnicowanie środowiska przyrodniczego oraz jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej rozdzielono na dwie podstrefy IA i IB.

5.1.1 Podstrefa IA Podstref ę IA tworz ą tereny poło żone w północno - zachodniej cz ęś ci gminy w obr ębach wsi: Chojnówek, Cyprki, Flesze, Konopki, Konopki - Kolonie, Kurejewka, Kurejwa, Kurki, Mierucie i Uścianki oraz cz ęś ci wsi Popowo.

Podstawowym kryterium wydzielenia jednostki jest zwarty kompleks najlepszych w skali gminy gleb III - IV klasy bonitacyjnej z przewag ą gruntów ornych, du że zró żnicowanie rze źby terenu z

wyst ępowaniem małych naturalnych zbiorników wodnych. Podstref ę charakteryzuj ą stosunkowo niewielkie przekształceniach środowiska przyrodniczego. W zasadniczej cz ęś ci obszar u żytkowany jest rolniczo o predyspozycjach do rozwoju rolnictwa intensywnego. Z uwagi na znaczne deniwelacje terenu pokrywa glebowa podlega stałym procesom erozji wodnej. Na obszarze wyst ępuje mo żliwo ść gospodarczego wykorzystania złó ż surowców mineralnych. Główn ą funkcj ą obszaru b ędzie intensywne rolnictwo o kierunku upraw zbó ż i ziemniaków oraz hodowli bydła i chowu trzody chlewnej. Funkcje uzupełniaj ące to usługi na rzecz ludno ści i rolnictwa, drobna wytwórczo ść oraz energetyka wiatrowa. W podstrefie brak jest ośrodka o wykształconej funkcji obsługi obszaru. Cz ęść terenów obr ębu wsi Konopki Kolonie, Konopki, U ścianki i Mierucie le ży w strefie podmiejskiej Grajewa o ści ślejszych powi ązaniach funkcjonalnych z miastem. Kierunki i zasady rozwoju obszaru IA: • Rozwój produkcji rolnej o wysokiej intensywno ści produkcji o dominuj ących kierunkach produkcji - uprawa zbó ż i ziemniaków, chów trzody chlewnej i bydła.

• Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej o wysokich warto ściach u żytkowych gleb III - IV kasy bonitacyjnej poprzez ograniczanie przeznaczania ich na cele nierolnicze. • Zapobieganie degradacji pokrywy glebowej (erozja wodna) poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych.

• Ochrona wód powierzchniowych (Jezioro Mierucie, rowy melioracyjne) i wód gruntowych poprzez porz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej (eliminacja źródeł zagro żeń - szamba oraz budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej, realizacja szczelnych zbiorników i płyt na odchody zwierz ęce). • Ochrona obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków (zespół dworsko - parkowy w Kurejwie) oraz obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków.

• Ograniczanie emisji niskich poprzez zmian ę indywidualnych systemów ogrzewania i systematyczne przechodzenie na scentralizowane źródła ciepła oraz czyste no śniki energii w postaci gazu, oleju opałowego, energii elektrycznej itp.

• Zorganizowanie selektywnej zbiórki i wywozu odpadów na komunalne wysypisko odpadów stałych w Koszarówce - RGO północ .

• Wykorzystanie udokumentowanych złó ż kruszywa naturalnego na potrzeby gospodarcze ( zło że Kurejewka i zło że Popowo).

• Rozwój elektroenergetyki odnawialnej poprzez realizacj ę zespołu elektrowni wiatrowych w wyznaczonych strefach lokalizacyjnych w obr ębach wsi: Cyprki, Flesze, Kurejwa, Popowo, Uścianki).

• Rozwój funkcji turystyczno - wypoczynkowych poprzez wykorzystanie walorów Jeziora Mierucie, stawu wodnego w Kurejwie oraz zabudowy turystycznej w Kurkach. 5.1.2 Podstrefa IB W podstrefie IB znalazły si ę tereny poło żone w środkowym pasie gminy obejmuj ące areały wsi:

(Boczki - Świdrowo, Brzozowo, Danówek, Dybła, El żbiecin, Gackie, Godlewo, Grozimy, Koszarówka, Koty Rybno, Lipi ńskie, Łamane Gr ądy, Ł ękowo, Mareckie, Modzele, Siennickie, Sikora, Szymany, Toczyłowo, Wierzbowo, Wojewodzin i Zaborowo oraz część wsi: Białaszewo, Kacprowo, Łojki, Okół, Pieni ąż ki, Popowo i Ruda). Jest to strefa o zró żnicowanych warto ściach środowiska przyrodniczego. W przewa żaj ącej cz ęś ci wyst ępuj ą agrocenozy z du żym udziałem gruntów ornych i wzrastaj ącym ku wschodowi oraz na północ odsetkiem u żytków zielonych, które w znacznym stopniu zostały zmeliorowane (dolina rzeki Ełk, Bindugi i Klimasówki). Obszar zasobny jest w zło ża kruszywa naturalnego oraz zasoby wodne - Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 217 „Dolina rzeki Biebrza”. Na północy wyst ępuje Jezioro Toczyłowskie oraz rzeka Ełk charakteryzuj ące si ę walorami turystyczno - wypoczynkowymi. W strefie zlokalizowane jest komunalne wysypisko odpadów stałych w Koszarówce. Główna funkcj ą obszaru b ędzie rolnictwo o kierunku upraw zbó ż i ziemniaków oraz hodowli bydła i chowu trzody chlewnej. Funkcjami uzupełniaj ącymi pozostan ą usługi dla ludno ści oraz usługi produkcyjne i drobna wytwórczo ść zlokalizowane w Białaszewie, Ciemnoszyjach, Koszarówce, Popowie, Rudzie i Wierzbowie. Funkcje w zakresie szkolnictwa gimnazjalnego pełni ć b ędzie Danówek, a na poziomie ponadgimnazjalnym Wojewodzin. Ponadto w kilku wsiach planuje si ę lokalizacj ę farm elektrowni wiatrowych. W Toczyłowie, Danówku i Wierzbowie rozwijane b ędą funkcje turystyczno - wypoczynkowe, a w Popowie rekreacyjno - sportowe i turystyczne.. Wsie Koszarówka i Danówek poło żone s ą w strefie oddziaływania miasta Grajewa, co uwidacznia si ę poprzez intensywny rozwój budownictwa jednorodzinnego i usługowego. Kierunki i zasady rozwoju obszaru IB: • Rozwój produkcji rolnej o dominuj ących kierunkach produkcji uprawy zbó ż i ziemniaków, chowu trzody chlewnej i bydła.

• Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez ograniczanie przeznaczania na cele nierolnicze gleb III-IV klasy bonitacyjnej. • Zagospodarowanie obiektów byłych szkół, SKR, GS oraz innych nie zagospodarowanych obiektów do celów zgodnych z obecnym zapotrzebowaniem społecznym.

• Wykorzystanie udokumentowanych złó ż surowców mineralnych na potrzeby gospodarcze (Dybła*, Łosewo, Mareckie, Toczyłowo, Wierzbowo, Wojewodzin).

• Rozwój energetyki odnawialnej w oparciu o realizację farm elektrowni wiatrowych na terenach wsi: Boczki - Świdrowo, Cyprki, El żbiecin, Flesze, Kacprowo, Konopki, Kurejwa, Kurejewka, Łękowo, Popowo, Uścianki, Wojewodzin, Wierzbowo.

• Rekultywacja terenów zdegradowanych poprzez przywracanie im warto ści u żytkowych lub zalesienia, głównie w środkowej i południowej cz ęś ci obszaru (Łosewo, Danówek). • Ochrona wód Ełku, Bindugi i Klimasówki oraz innych cieków poprzez porz ądkowanie gospodarki wodno - ściekowej, w tym likwidacj ę zrzutów nieoczyszczonych ścieków.

• Poprawa stanu sanitarnego wód Jeziora Toczyłowskiego poprzez ograniczenie spływu

powierzchniowego z pól i ł ąk oraz z terenów zabudowy poło żonej nad brzegami jeziora. • Ochrona uj ęć wód podziemnych w Białaszewie i Wojewodzinie poprzez przestrzeganie przepisów dotycz ących zasad zagospodarowania oraz eliminacj ę źródeł zagro żeń w strefach ochronnych. • Ochrona Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 217 „Dolina rzeki Biebrza” przed zanieczyszczeniami poprzez porz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami z uwagi na brak dostatecznie wykształconej warstwy izolacyjnej. • Ograniczenie hałasu drogowego wzdłu ż uci ąż liwych dróg krajowych nr 61 i 65 poprzez wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej lub innych rozwi ąza ń technicznych.

• Prowadzenie działa ń maj ących na celu zwi ększenie stopnia lesisto ści poprzez zagospodarowanie nieu żytków, słabych gleb i gruntów marginalnych, głównie w południowej cz ęś ci podstrefy.

• Modernizacja i rozbudowa komunalnego wysypiska odpadów stałych w Koszarówce (RGO północ) oraz zorganizowanie selektywnej zbiórki i wywozu odpadów na wysypisko.

• Zachowanie najcenniejszych warto ści przyrodniczych w wyniku obj ęcia ochron ą krajobrazow ą doliny rzeki Ełk oraz utworzenie na terenie miasta rezerwatu przyrody "Jezioro Grajwy”, we współpracy z władzami Grajewa.

• Zagospodarowanie zabytkowego zespołu dworsko-parkowego w Wojewodzinie i przywrócenie nale żnej mu rangi kulturowej zgodnie z jego charakterem.

• Ochrona obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków (cmentarze w Białaszewie, Lipi ńskich, Rudzie) i obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków oraz jedynego w gminie pomnika przyrody (Wierzbowo - Wojewodzin). • Rozwój turystyczno - wypoczynkowej funkcji obszaru poprzez wykorzystanie walorów Jeziora Toczyłowskiego i rzeki Ełk oraz kompleksów le śnych (Toczyłowo, Danówek, Wierzbowo).

• Zagospodarowanie szlaków turystyki samochodowej odbywaj ącej si ę wzdłu ż dróg krajowych (Popowo, Toczyłowo, Koszarówka, Ruda, Ciemnoszyje). 5.2 Strefa II ekologiczna Strefa II obejmuje tereny we wschodniej cz ęś ci gminy i została wydzielona ze wzgl ędu na poło żenie w granicach obszarów Natura 2000 o podwy ższonych standardach ochrony środowiska przyrodniczego. Granica jednostki pokrywa si ę z istniej ącym obszarem specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB200006 Ostoja Biebrza ńska i przebiega drog ą powiatow ą nr 1809B pocz ąwszy od drogi wojewódzkiej nr 668 przez Białaszewo i drog ą powiatow ą nr 1810B przez Pieni ąż ki, nast ępnie drog ą gminn ą nr 3323B na odcinku Podlasek - Łojki, dalej drog ą powiatow ą nr 1810B poprzez Okół i Kacprowo, drogami gminnymi nr 3311B i nr 3319B przez Rud ę do rzeki Ełk. Powierzchnia strefy wynosi 14 847,4 ha, czyli 48,2 % ogólnej powierzchni gminy. W strefie wyró żnia si ę dwie mniejsze jednostki: podstref ę IIA - tereny Biebrza ńskiego Parku Narodowego i podstref ę IIB - pozostała cz ęść obszarów Natura 2000 obejmuj ąca mi ędzy innymi otulin ę Parku oraz projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 PLH 200008 Dolina Biebrzy.

5.2.1 Podstrefa IIA W podstrefie IIA znajduj ą si ę fragmenty Biebrza ńskiego Parku Narodowego, które w gminie Grajewo zajmuj ą ł ącznie 924 ha (3,0 % powierzchni gminy). Podstrefa obejmuje niewielk ą cz ęść gruntów obr ębu wsi Kapice i Ciemnoszyje w cz ęś ci wschodniej gminy oraz obr ębu wsi Sojczynek w cz ęś ci południowej.

W skład obszaru wchodz ą ekosystemy wodne, bagienne, le śne i ł ąkowe o du żym potencjale biologicznym, du żym stopniu naturalno ści oraz wysokiej wra żliwo ści na działania antropogenne.

Głównymi funkcjami w podstrefie b ędą: funkcja naukowo- dydaktyczna, ekologiczna oraz turystyka kwalifikowana. W granicach podstrefy brak jest terenów zabudowanych.

W podstrefie IA nie wyst ępuj ą tereny i obiekty obj ęte prawn ą form ą ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej w my śl przepisów odr ębnych. Na obszarze Parku wprowadza si ę zakaz wznoszenia nowych obiektów budowlanych. W przypadku konieczno ści budowy linii elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych poprzez tereny podstrefy IA nale ży je proj ektowa ć j ako kablowe. Ze wzgl ędu na funkcje ochronne obszaru przewiduje si ę sukcesywne pozyskiwanie gruntów na rzecz Skarbu Pa ństwa.

W celu zahamowania sukcesji ro ślinno ści krzaczastej i zadrzewie ń zakłada si ę ko śne u żytkowanie użytków zielonych. 5.2.2 Podstrefa IIB Podstref ę IIB tworz ą tereny poło żone w otulinie Biebrza ńskiego Parku Narodowego i projektowanego specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 PLH 200008 Dolina Biebrzy (wsie: Białogr ądy, Ciemnoszyje, Kapice, Przechody, Sojczyn Borowy, Sojczyn Gr ądowy, Sojczynek i Wólka Brzozowa oraz cz ęś ci wsi: Białaszewo, Kacprowo, Okół, Łojki, Pieni ąż ki i Ruda) o ł ącznym areale 13 923 ha (45,2 % powierzchni gminy). Pod wzgl ędem u żytkowania i zagospodarowania jest to obszar ró żnorodny o du żym potencjale biologicznym. W podstrefie wyst ępuj ą ekosystemy wodne, bagienne i le śne oraz tereny rolnicze 0 charakterze naturalnym, seminaturalnym i antropogenicznym, ekstensywnie u żytkowane oraz tereny zabudowane.

W zachodniej cz ęś ci podstrefy wyst ępuje rozległy i zwarty kompleks le śny Nadle śnictwa Rajgród ze znacz ącym udziałem lasów wodochronnych (Białaszewo, Kacprowo, Ruda, Sojczynek). W cz ęś ci wschodniej zaznacza si ę du ży udział trwałych u żytków zielonych. Podstref ę IIB tworz ą tereny poło żone w otulinie Biebrza ńskiego Parku Narodowego i specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 PLH 200008 Dolina Biebrzy (wsie: Białogr ądy, Ciemnoszyje, Kapice, Przechody, Sojczyn Borowy, Sojczyn Gr ądowy, Sojczynek i Wólka Brzozowa oraz cz ęś ci wsi: Białaszewo, Kacprowo, Okół, Łojki, Pieni ąż ki 1 Ruda) o ł ącznym areale 13 923 ha (45,2 % powierzchni gminy). Pod wzgl ędem u żytkowania i zagospodarowania jest to obszar ró żnorodny o du żym potencjale biologicznym. W podstrefie wyst ępuj ą ekosystemy wodne, bagienne i le śne oraz tereny rolnicze o charakterze naturalnym, seminaturalnym i antropogenicznym, ekstensywnie u żytkowane oraz tereny zabudowane.

W zachodniej cz ęś ci podstrefy wyst ępuje rozległy i zwarty kompleks le śny Nadle śnictwa Rajgród ze znacz ącym udziałem lasów wodochronnych (Białaszewo, Kacprowo, Ruda, Sojczynek). W cz ęś ci wschodniej zaznacza si ę du ży udział trwałych u żytków zielonych. Głównymi funkcjami w podstrefie b ędzie rolnictwo tradycyjne i ekologiczne, le śnictwo, agroturystyka oraz turystyka kwalifikowana. Funkcje usługowe zlokalizowane b ędą przede wszystkim w Białaszewie, Ciemnoszyjach, Kacprowie i Przechodach. Kierunki i zasady rozwoju obszaru IIB: • Rozwój rolnictwa tradycyjnego w zakresie hodowli bydła mlecznego oraz rozwój rolnictwa ekologicznego. • Ograniczanie stosowania nawozów mineralnych i wysokotoksycznych środków ochrony ro ślin. • Organizacja skupu, konfekcjonowania i sprzeda ży produktów rolnych z terenów obj ętych ochron ą przyrody.

• Rozwój nieuci ąż liwych dla środowiska obiektów usług ponadgminnnych (Kacprowo), drobnej wytwórczo ści i usług produkcyjnych.

• Rozwój gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych opartych o naturalne metody upraw i wypoczynek w kontakcie z przyrod ą.

• Rozwój funkcji turystycznej w oparciu o walory środowiska przyrodniczego (kompleksy le śne, cieki wodne, formy ochrony przyrody), walory krajoznawcze (Białaszewo - zespół ko ścielny, cmentarz, Ciemnoszyje - schrony bojowe) oraz baz ę turystyczn ą - szlaki turystyczne.

• Zagospodarowanie obiektów byłych szkół, zlewni mleka oraz innych nie wykorzystanych obiektów zgodnie z obecnym zapotrzebowaniem społecznym (Przechody).

• Przestrzeganie podwy ższonych standardów i zasad gospodarowania w zakresie ochrony środowiska oraz stosowanie nadrz ędno ści kryteriów ekologicznych w stosunku do innych funkcji obszaru. • Ochrona Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 217 „Pradolina rzeki Biebrza” przed zanieczyszczeniami poprzez porz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami z uwagi na brak dostatecznie wykształconej warstwy izolacyjnej w Kotlinie Biebrza ńskiej.

• Poprawa stanu sanitarnego wód Ełku i innych cieków wodnych poprzez porz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej (budowa systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków) oraz likwidacja zrzutów nieoczyszczonych ścieków do wód i gruntu. • Rozwi ązywanie problemu przechowywania i zagospodarowania odchodów zwierz ęcych poprzez realizacj ę szczelnych zbiorników na gnojówk ę, gnojowic ę i płyt gnojowych. • Wzbogacanie i poprawianie funkcjonowania korytarzy ekologicznych cieków wodnych Ełku, Kanału Rudzkiego, Kapickiego i Ł ęg poprzez zabudow ę biologiczn ą w postaci ro ślinno ści drzewiastej i krzewiastej. • Ograniczenie zalesienia cz ęś ci terenów stanowi ących ostoje zwierz ąt oraz tereny polowa ń rzadkich ptaków drapie żnych celem zapobie żenia zmniejszenia warto ści przyrodniczej, a tak że gruntów organicznych poło żonych w otulinie parku.

• Zakaz zakładania plantacji wierzby energetycznej, które ograniczaj ą mo żliwo ść wyst ępowania rodzimych gatunków ro ślin w otulinie parku. • Wprowadzenie strefy zwi ększonego ryzyka kolizji ze zwierz ętami wzdłu ż drogi krajowej nr 65 i linii kolejowej Białystok - Ełk poprzez realizacj ę zabezpiecze ń ostrzegaj ących i chroni ących

przed zderzeniami ze zwierz ętami (przej ścia podziemne i nadziemne, oznakowania ostrzegaj ące). • Ochrona terenów i obiektów obj ętych prawn ą form ą ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej w my śl przepisów odr ębnych.

• Zwi ększanie udziału lasów ochronnych w powierzchni le śnej obszaru.

II. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY

1. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU OBSZARÓW ZABUDOWANYCH I PRZEZNACZO- NYCH POD ZABUDOW Ę

Rozwój obszarów zabudowanych oraz przeznaczonych pod zabudow ę wynika ć b ędzie ze stanu zagospodarowania i wykształconych funkcji jednostek osadniczych, uwarunkowa ń środowiska oraz zakładanych kierunków rozwoju gminy. Rozwój ukierunkowany b ędzie na podnoszenie ładu przestrzennego w kształtowaniu zagospodarowania gminy przy zachowaniu walorów przyrodniczych i kulturowych środowiska, przy zapewnieniu walorów krajobrazowych zagospodarowania oraz efektywno ści wykorzystania zasobów.

1.1 Kierunki rozwoju funkcjonalno - przestrzennego obszarów zabudowy • Rozwój funkcji rolniczej poprzez: - modernizacj ę i rozbudow ę istniej ących siedlisk rolniczych, - realizacj ę obiektów dla potrzeb wysokotowarowej produkcji rolnej - głównie w strefie rolniczej,

- modernizacj ę istniej ących oraz realizacj ę nowych obiektów obsługi rolnictwa. • Rozwój funkcji mieszkaniowej poprzez: - modernizacj ę i podnoszenie standardu istniej ącej zabudowy mieszkaniowej, - realizacj ę nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej w formie jednorodzinnej - koncentracja w strefie podmiejskiej oraz wi ększych miejscowo ściach gminy, - przekształcenia zabudowy zagrodowej w zabudow ę mieszkaniow ą, • Rozwój działalno ści usługowo - produkcyjnej poprzez: - modernizacj ę i rozbudow ę istniej ących obiektów i urz ądze ń, - zagospodarowanie na funkcje usługowo-produkcyjne nieu żytkowanych obiektów, - realizacj ę nowych obiektów usługowych i zakładów produkcyjnych. • Rozwój turystyki i wypoczynku poprzez:

- tworzenie bazy turystyki i wypoczynku pobytowego w oparciu o walory przyrodnicze i krajobrazowe gminy, rozbudow ę zaplecza obsługi ruchu turystycznego z usługami handlu, gastronomii, hotelarskimi oraz obsługi podró żnych samochodowych,

- realizacj ę bazy turystycznej dla obsługi szlaków turystyki wodnej (stanice, pola namiotowe), - tworzenie gospodarstw agroturystycznych głównie na bazie istniej ących siedlisk, - rozbudow ę zaplecza sportowo-rekreacyjnego oraz zwi ększanie powierzchni terenów zieleni urz ądzonej.

1.2 Kierunki polityki przestrzennej w zakresie terenów zabudowy • Lokalizowanie zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej i usługowej w wyznaczonych strefach zabudowy wsi.

• Dopuszczenie realizacji nieuci ąż liwych zakładów produkcyjno - usługowych w strefach zabudowy wsi.

• Zakaz realizacji nowych obiektów inwentarskich powyżej 210 DJP i realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których obowi ązuje opracowanie raportu w strefach zabudowy wsi, z wył ączeniem rozbudowy istniej ącego gospodarstwa,

• Przestrzeganie zasady nierozpraszania zabudowy przez ograniczenie lokalizacji nowej zabudowy poza wyznaczonymi strefami.

• Przestrzeganie zakazu przeznaczania na cele budowlane powierzchni le śnych, stref kraw ędzio- wych dolin rzecznych, terenów zalewowych oraz terenów o niekorzystnych dla zabudowy warunkach fizjograficznych (dna dolin i inne obni żenia terenu).

• Dostosowanie nowej zabudowy do tradycji regionalnej w zakresie gabarytów i form zabudowy: - wysoko ść zabudowy do dwóch kondygnacji, - dachy wysokie z zaleceniem stosowania pokry ć ceramicznych lub z materiałów dachówko- podobnych,

• Dostosowanie i zharmonizowanie zabudowy oraz sposobu zagospodarowania przestrzeni z otaczaj ącym krajobrazem i otaczaj ącą zabudow ą.

• Eliminowanie funkcji kolizyjnych ze stref zabudowy wsi. • Realizacja nowej zabudowy i zagospodarowania z uwzgl ędnieniem nast ępuj ących wska źników: - w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej: wielko ść działki - min. 800 m 2, szeroko ść - min. 20 m, powierzchnia zabudowy - do 30 %, powierzchnia biologicznie czynna - min.40 %,

- w zabudowie zagrodowej: wielko ść działki - min. 1500 m 2, szeroko ść - min. 25 m, powierzchnia zabudowy - do 40 %, powierzchnia biologicznie czynna - min. 30 %,

- w zabudowie letniskowej: wielko ść działki - min. 1000 m 2, szeroko ść - min. 18 m, powierzchnia zabudowy - do 20 %, powierzchnia biologicznie czynna - min. 60 %.

• Realizacja zabudowy na nowych terenach z zachowaniem odległo ści: - od jezior - minimum 50

od rzeki Ełk i Kanału Rudzkiego - minimum 25 m 1.3 Główne kierunki i zasady rozwoju zabudowy w jednostkach strukturalnych 1.3.1 Strefa I (rolnicza) Zakłada si ę umiarkowany rozwój osadnictwa ukierunkowany na polepszanie standardu życia mieszka ńców w wyniku poprawy warunków mieszkaniowych, wyposa żenia w infrastruktur ę społeczn ą i techniczn ą, tworzenie warunków rozwoju rolnictwa oraz rozwój funkcji pozarolniczych.

Kierunki i zasady zagospodarowania terenów zabudowy: • Rozwój zabudowy rolniczej, mieszkaniowej i usługowej głównie na zasadzie modernizacji, przebudowy i uzupełnie ń w ramach istniej ącej struktury, • Poprawa warunków funkcjonowania gospodarstw rolnych poprzez: - modernizacj ę i rozbudow ę istniej ących siedlisk rolniczych - powi ększanie istniej ących siedlisk o s ąsiednie niezabudowane działki budowlane w strefach zabudowy wsi, - realizacj ę obiektów dla potrzeb wysokotowarowej produkcji rolnej (fermy hodowlane powy żej 210 DJP) poza strefami zabudowy. • Rozwój zabudowy mieszkaniowej poprzez realizacj ę nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej w formie jednorodzinnej - w strefie podmiejskiej (Koszarówka, Danówek) oraz wi ększych miejscowo ściach (Białaszewo, Popowo, Ruda, Szymany, Toczyłowo), • Rozwój funkcji produkcyjno-usługowych poprzez: - realizacj ę obiektów obsługi rolnictwa - obiekty uci ąż liwe oraz o charakterze zagospodarowania dysharmonizuj ącym z zabudow ą powinny by ć lokalizowane poza obszarami zwartej zabudowy,

- modernizacj ę i realizacj ę obiektów usługowych z zakresu obsługi ludno ści w dostosowaniu do potrzeb - lokalizowanych w strefach zabudowy,

- realizacj ę zakładów drobnej wytwórczo ści i usług ukierunkowanych na wykorzystanie miejscowych surowców - lokalizacja zakładów uci ąż liwych poza strefami zabudowy wsi,

- realizacja obiektów i urz ądze ń obsługi komunikacji, w tym stacje paliw, - rozwój przemysłu wydobywczego w oparciu o wykorzystanie miej scowych zasobów surowców mineralnych we wsiach Popowo, El żbiecin, Mareckie, Toczyłowo, Łosewo.

• Rozwój funkcji turystyczno - wypoczynkowej oraz sportu i rekreacji: - rozbudowa bazy wypoczynku pobytowego: gospodarstwa agroturystyczne w ramach istniej ącej zabudowy rolniczej, zabudowa letniskowa realizowana na wyznaczonych terenach w Toczyłowie, zabudowa pensjonatowa,

- adaptacja na cele turystyczne zagród nieprzydatnych do produkcji rolnej i innych nieu żytko- wanych obiektów,

- urz ądzanie terenów rekreacji w oparciu o rzek ę Ełk (Danówek), Jezioro Toczyłowskie

(Toczyłowo) i zbiorniki wodne we wsiach: Kurejwa, Mierucie, Wierzbowo, Boczki Świdrowo,

- rozbudow ę zaplecza obsługi ruchu turystycznego poprzez realizacj ę usług z zakresu gastronomii i hotelarstwa (Ciemnoszyje, Koszarówka, Popowo, Ruda, Toczyłowo, Szymany).

1.3.2 Strefa II (ekologiczna) Strefa ekologiczna obejmuje tereny poło żone w granicach obszarów Natura 2000 o podwy ższonych standardach ochrony środowiska. W zagospodarowaniu obowi ązuje stosowanie nadrz ędno ści kryteriów ekologicznych w stosunku do funkcji obszaru.

Kierunki i zasady zagospodarowania obszaru okre ślaj ą akty prawne powołuj ące Biebrza ński Park Narodowy, projekt Planu Ochrony Parku, ustawa o ochronie przyrody. Ustalenia zawarte w tych dokumentach s ą nadrz ędne w stosunku do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Kierunki i zasady zagospodarowania • Rozwój zabudowy mieszkaniowej, usługowej i rolniczej na zasadzie modernizacji, przebudowy i uzupełnie ń w ramach istniej ącej struktury.

• Realizacja nowej zabudowy w wyznaczonych strefach zabudowy (na terenach stanowi ących uzupełnienie lub kontynuacj ę zabudowy istniej ących jednostek osadniczych)

• Dopuszcza si ę mo żliwo ść prowadzenia działalno ści gospodarczej o charakterze nieuci ąż liwym dla środowiska przyrodniczego.

• Dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąż liwych zakładów rzemie ślniczych i drobnej produkcji w strefach zabudowy wsi - zakłady musz ą spełnia ć wymogi ochrony środowiska, swoja skala i charakterem nawi ązywa ć do istniej ącej zabudowy,

• Stopniowa zmiana charakteru zabudowy polegaj ąca na uzupełnianiu funkcji rolniczej o funkcje usługowo - turystyczne.

• Rozwój bazy turystycznej dla potrzeb obsługi szlaków wodnych Ełku i Kanału Rudzkiego poprzez urz ądzanie pól namiotowych, stanic wodnych itp.,

• Rozwój bazy wypoczynku pobytowego: - realizacja zabudowy rekreacyjnej w strefach zabudowy wsi oraz adaptacj ę zagród nieprzydatnych do produkcji rolnej,

- wykorzystanie nieu żytkowanych obiektów na cele turystyczne, • Rozwój agroturystyki głównie na bazie istniej ących gospodarstw rolnych, • Rozwój zaplecza obsługi ruchu turystycznego poprzez realizacj ę usług z zakresu handlu, gastronomii i hotelarstwa oraz obiektów obsługi podró żnych samochodowych, w tym realizacja Miejsca Obsługi Podró żnych w Ciemnoszyjach,

• Zagospodarowanie szlaku turystycznego „Szlakiem budowli obronnych”.

2. OBSZARY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY Obszarami wył ączonymi spod zabudowy w granicach gminy Grajewo s ą: • tereny Biebrza ńskiego Parku Narodowego, z wył ączeniem zabudowy i urz ądze ń realizowanych na potrzeby zwi ązane z funkcjonowaniem i konserwacj ą parku,

• obszary wyst ępowania złó ż surowców mineralnych, z wył ączeniem obiektów zwi ązanych z eksploatacja złó ż,

• tereny o niekorzystnych dla zabudowy warunkach fizjograficznych (dna dolin rzecznych, skarpy, tereny bagienne, podmokło ści),

• obszary stanowi ące system powi ąza ń przyrodniczych (dolinki, zagł ębienia bezodpływowe, cenne zespoły ro ślin) pozostaj ące w u żytkowaniu rolniczym,

• strefy ochrony sanitarnej cmentarzy grzebalnych w promieniu 50 m w przypadku terenów zwodoci ągowanych i 150 m dla terenów niezwodoci ągowanych,

• strefy techniczne sieci i urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym napowietrznych linii elektroenergetycznych,

• strefy dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych, z wył ączeniem zabudowy gospodarczej zwi ązanej z funkcjonowaniem gospodarstw rolnych,

• rezerwy terenowe pod budow ę ponadlokalnej infrastruktury (gazoci ąg, linia 400 kV) oraz przebudow ę dróg krajowych, w tym budow ę obwodnic Grajewa,

• obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi w dolinach rzeki Biebrzy i Ełku, • obszary nara żone na osuwanie si ę mas ziemnych (skarpy i ściany wyrobisk kopalni kruszywa, podci ęcia rzeczne itp.),

• obszary ograniczonego u żytkowania zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska, w tym od wysypiska odpadów i oczyszczalni ścieków,

• tereny rolne i le śne zgodnie z ustaw ą o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Grunty rolne poło żone w strefach technicznych urz ądze ń infrastruktury technicznej pozostaj ą w dotychczasowym u żytkowaniu rolniczym z zakazem lokalizacji zabudowy.

Grunty poło żone na obszarach ograniczonego u żytkowania pozostaj ą w u żytkowaniu rolniczym lub le śnym, zgodnie z zasadami gospodarowania okre ślonymi w przepisach odr ębnych.

III. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

1. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW 1.1 System przyrodniczy gminy • System przyrodniczy na terenie gminy tworz ą obszary biologicznie czynne, na który składaj ą si ę nast ępuj ące elementy środowiska i formy ochrony przyrody:

• obszary ochrony przyrody: Biebrza ński Park Narodowy z otulin ą, obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB 200006 Ostoja Biebrza ńska, projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 PLH 200008 Dolina Biebrzy, projektowany rezerwat przyrody „Jezioro Brajmura”, projektowany obszar chronionego krajobrazu „Dolina rzeki Ełk”, pomnik przyrody, • doliny rzeczne, dolinki i zagł ębienia bezodpływowe stanowi ące system korytarzy ekologicznych będących miejscem spływu wód i mas powietrza oraz migracji ro ślin i zwierz ąt - w tym głównego korytarza ekologicznego (GKPN-1A) Puszcza Piska - Dolina Biebrzy Północny , • kompleksy le śne oraz zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne i przydro żne, ci ągi zieleni nadrzecznej (ł ęgowej),

• tereny otwarte u żytków rolnych (ł ąki, pastwiska, pola uprawne), • ziele ń ogrodów przydomowych, sadów, ziele ń cmentarna. Kierunki ochrony systemu powi ąza ń przyrodniczych • Zachowanie wysokich warto ści środowiska przyrodniczego głównych elementów ekologicznego systemu obszarów chronionych w gminie oraz przestrzeganie podwy ższonych standardów i zasad gospodarowania zgodnie z planami ochrony. • Kształtowanie ekologicznej funkcji gminy poprzez zachowanie ci ągłego przestrzennie systemu powi ąza ń przyrodniczych poł ączonego z systemem regionalnym i krajowym, w którym zagospodarowanie przestrzenne podporz ądkowane b ędzie podstawowej funkcji ekologicznej. • Zachowanie walorów środowiska przyrodniczego i obejmowanie ochron ą przyrody innych małych form , jak np. małe cieki i zbiorniki wodne, podmokło ści, torfowiska, lokalne formy rze źby terenu, dolinki, skarpy, cenne zespoły ro ślinne, ostoje zwierz ąt. • Zapobieganie fragmentaryzacji i zmniejszaniu powierzchni cennych dla funkcjonowania systemu przyrodniczego poprzez ograniczanie zabudowy w dolinach, na obszarach le śnych i otwartych terenach rolnych. • Poprawa funkcjonowania systemu przyrodniczego poprzez wykonanie przepustów w ci ągach dróg oraz usuwanie innych przeszkód terenowych umo żliwiaj ących swobodn ą migracj ę gatunków flory i fauny. 1.2 Kierunki i zasady ochrony środowiska przyrodniczego 1.2.1 Ochrona wód powierzchniowych • Rewitalizacja doliny Ełku, w tym poprawa stanu sanitarnego wód do zakładanych klas czysto ści poprzez porz ądkowanie gospodarki wodno - ściekowej (budowa lokalnych systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków, w tym oczyszczalni przydomowych i zagrodowych).

• Ograniczanie stosowania wysokotoksycznych środków nawo żenia i ochrony ro ślin w strefach brzegowych cieków i zbiorników wodnych.

• Ograniczenie infiltracji i spływów powierzchniowych zanieczyszczonych wód opadowych poprzez wła ściwe składowanie odpadów stałych, przechowywanie nawozów sztucznych i środków ochrony ro ślin oraz odchodów zwierz ęcych. • Zakaz lokalizacji ferm ściołowych w strefach zalewowych oraz rolniczego wykorzystania odchodów zwierz ęcych w cz ęś ci zalewowej i kraw ędziowej dolin rzecznych.

• Poprawa stosunków wodnych i zapobieganie nadmiernym stratom wody poprzez realizacj ę programu małej retencji oraz renowacj ę urz ądze ń melioracyjnych i zwi ększenie retencyjno ści gleb w wyniku wył ączenia z gospodarczego wykorzystania terenów bagiennych, podmokłych i źródliskowych.

• Prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi opartej na zasadach zlewnio- wego gospodarowania wod ą oraz na systemowych metodach zarz ądzania.

1.2.2 Ochrona wód podziemnych • Ochrona wód gruntowych poprzez eliminację źródeł ich zagro żeń (szamba) oraz rozwój sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej.

• Poprzedzanie zada ń melioracyjnych ekspertyzami ekologicznymi wskazuj ącymi optymalne rozwi ązania zabezpieczaj ące ekosystemy le śne, torfowiskowe, miejsca l ęgowe, tarliska, stanowiska rzadkich ro ślin i zwierz ąt, ostoje zwierz ąt łownych itp. przed nieodwracaln ą degradacj ą stosunków wodnych.

• Ochrona uj ęć wód podziemnych na cele publiczne poprzez ustanawianie stref ochronnych oraz przestrzeganie przepisów dotycz ących zasad zagospodarowania w strefach, w tym likwidacj ę źródeł zanieczyszcze ń powierzchniowych.

• Obowi ązek przechowywania nawozów sztucznych i obornika na nieprzepuszczalnych płytach ze ścianami bocznymi oraz gnojowicy i gnojówki w szczelnych zbiornikach, celem zabezpieczenia wycieków agresywnych zanieczyszcze ń do gruntu i przedostawania si ę do wód gruntowych i podziemnych.

• Optymalizacja zu życia wody dla ró żnych dziedzin gospodarki poprzez zbilansowanie zapotrzebowania wody i racjonalnego jej u żywania.

• Ochrona Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 217 „Pradolina rzeki Biebrza” przed zanieczyszczeniem poprzez eliminacj ę źródeł zanieczyszcze ń oraz wła ściw ą polityk ę lokalizacyjn ą nie dopuszczaj ącą do powstawania nowych źródeł.

1.2.3 Ochrona powierzchni ziemi • Przeciwdziałanie procesom degradacji i dewastacji pokrywy glebowej w wyniku nie- kontrolowanej eksploatacji kopalin pospolitych, zwłaszcza w strefach stokowych wzniesie ń oraz dnach dolin rzecznych.

• Rekultywacja terenów zdegradowanych oraz zapobieganie dalszym procesom degradacji poprzez likwidacj ę nielegalnych punktów eksploatacji oraz wysypisk śmieci.

1.2.4 Ochrona zasobów geologicznych • Racjonalne wykorzystanie bazy surowcowej oraz prowadzenie eksploatacji kopalin pospolitych zgodnie z wymogami ustawowymi, przy obj ęciu szczególn ą ochroną obszarów o wysokich warto ściach przyrodniczych.

• Kontynuacja bada ń geologicznych maj ących na celu udokumentowanie złó ż surowców mineralnych.

• Ochrona udokumentowanych złó ż kopalin pospolitych przed zabudow ą i innymi formami trwałego zainwestowania.

• Zakaz pozyskiwania kruszywa naturalnego ze skarp i torfu z dna dolin rzecznych oraz na obszarach prawnej ochrony przyrody.

• Rekultywacja starych wyrobisk poeksploatacyjnych i przywrócenie im warto ści u żytkowych. 1.2.5 Ochrona gleb • Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez ograniczanie przeznaczania na cele nierolnicze gleb III - IV klasy bonitacyjnej, głównie w północno-zachodniej cz ęś ci gminy Grajewo.

• Zapobieganie procesom degradacji pokrywy glebowej w zachodniej cz ęś ci (erozja wodna) oraz środkowej i południowej poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych oraz zalesienia w obr ębie partii stokowych wysoczyzny.

• Zapobieganie zanieczyszczaniu gleb w strefach oddziaływania dróg krajowych spowodowanym emisjami spalin samochodowych (metale ci ęż kie) poprzez wprowadzanie pasów zieleni przydro żnej.

• Poprawa warunków agroekologicznych poprzez utrzymanie istniej ących oraz wprowadzanie nowych zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych na terenach rolnych.

• Przywracanie i poprawianie warto ści u żytkowych gleb na terenach przesuszonych, zwłaszcza w obr ębie trwałych u żytków zielonych w dolinach cieków wodnych.

1.2.6 Ochrona powietrza atmosferycznego • Obni żanie emisji gazowych i pyłowych z obiektów usługowo - produkcyjnych w wyniku ograniczania ilo ści spalanych paliw, poprawy ich jako ści oraz podnoszenia skuteczno ści urz ądze ń odgazowuj ących i odpylaj ących.

• Ograniczanie emisji niskich poprzez zmian ę indywidualnych systemów ogrzewania i systematyczne przechodzenie na scentralizowane źródła ciepła oraz czyste no śniki energii w postaci gazu, oleju opałowego, energii elektrycznej, wiatru itp.

• Przestrzeganie warto ści dopuszczalnych st ęż eń zanieczyszcze ń okre ślonych w aktach prawnych na obszarach zabudowy mieszkaniowej, usług o światy, na terenach chronionych oraz obowi ązku ograniczenia uci ąż liwo ści do granic własno ści nieruchomo ści.

1.2.7 Ochrona klimatu akustycznego • Ograniczenie hałasu drogowego wzdłu ż uci ąż liwych tras komunikacyjnych oraz punktowych źródeł hałasu przemysłowego poprzez wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej.

• Przestrzeganie zasad lokalizowania terenów stałego pobytu ludzi w stosunku do obiektów i urz ądze ń generuj ących hałas i wibracje, a tak że w zakresie dopuszczalnych norm poziomu hałasu na terenach o ró żnych funkcjach, w tym na obszarach prawnej ochrony przyrody.

• Zmniejszenie oddziaływania źródeł hałasu przemysłowego poprzez zabezpieczenia techniczne i zmiany technologiczne.

1.2.8 Ochrona szaty ro ślinnej • Ochrona istniej ących powierzchni le śnych przed zmian ą przeznaczania ich na inne cele. • Zahamowanie degradacji drzewostanów poło żonych w s ąsiedztwie zakładów przemysłowych (Grajewo) w wyniku ograniczania emisji dwutlenku siarki i zwi ązanych z tym opadów kwa śnych deszczów.

• Poprawa kondycji fizycznej drzewostanów le śnych poprzez zwi ększanie biologicznej odporno ści drzewostanów i popraw ę warunków siedliskowych w sztucznych zbiorowiskach le śnych,

• Poprawianie warto ści u żytkowej drzewostanów oraz zapobieganie obni żania ich produkcyjno ści w obr ębie lasów prywatnych.

• Prowadzenie działa ń maj ących na celu zwi ększenie stopnia lesisto ści poprzez zagospodarowanie nieu żytków, słabych gleb i gruntów marginalnych, w szczególno ści na terenach obj ętych ochron ą przyrody.

• Ochrona lasów i podejmowanie skutecznej walki z zagro żeniami chorobotwórczymi lasów i zagro żeniami po żarowymi w wi ększych kompleksach le śnych.

• Wyznaczenie granicy polno - le śnej okre ślaj ącej docelow ą struktur ę u żytkowania terenów w gminie.

• Wprowadzanie zadrzewie ń i zakrzacze ń śródpolnych w strefach brzegowych cieków, na stokach wysoczyzny, na terenach wododziałowych itp., celem poprawy warunków środowiskowych dla funkcjonowania agrocenoz.

• Zwi ększanie udziału lasów ochronnych (glebochronnych, wodochronnych), zwłaszcza na obszarach prawnej ochrony przyrody.

• Zachowanie istniej ącego zadrzewienia i zakrzaczenia parkowego i śródpolnego oraz propagowanie nowych nasadze ń na poboczach dróg, w strefach brzegowych cieków wodnych, składowiskach odpadów, na terenach wokół budynków publicznych, produkcyjno - usługowych i mieszkalnych.

1.2.9 Ochrona przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych • Lokalizowanie linii przesyłowej 110 kV Grajewo - Szczuczyn z zachowaniem pasa technologicznego o szeroko ści 20 m obustronnie od linii*, • Ustalenia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego stosownych zakazów w obr ębie pasów technologicznych linii napowietrznych oraz dopuszczalnych wska źników poziomu pola elektromagnetycznego, zgodnie z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami Szczególnymi,

• Zachowanie odpowiednich stref ochronnych od stacji transformatorowych przy lokalizacji obiektów zwi ązanych ze stałym pobytem ludzi. • Przestrzeganie wymogów sanitarnych w stosunku do lokalizacji stacji bazowych telefonii komórkowej oraz elektrowni wiatrowych.

2. OBSZARY OCHRONY PRZYRODY 2.1 Obszary obj ęte ochron ą przyrody Zgodnie z ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody - Dz. U. nr 92, poz. 880 z pó źn. zm.) w granicach administracyjnych gminy Grajewo funkcjonuj ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: park narodowy z otulin ą, obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB 200006 Ostoja Biebrza ńska, specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 PLH 200008 Dolina Biebrzy i pomnik przyrody - aleja drzew.

2.1.1 Biebrza ński Park Narodowy Biebrza ński Park Narodowy powstał na mocy Rozporz ądzenia Rady Ministrów z dnia 9 wrze śnia 1993 roku (Dz. U. Nr 86, poz. 399 z dnia 17 wrze śnia 1993 roku). Park stanowi jedyny w tej cz ęś ci kontynentu naturalny obszar bagienny. Tak du ży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk poło żony nad malowniczo meandruj ącą rzek ą posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, stanowi ostoj ę wielu rzadkich gatunków fauny i flory.

Przebieg granic Biebrza ńskiego Parku Narodowego i jego otuliny przedstawiono w cz ęś ci I Studium - uwarunkowania (Rozdz. IX, pkt. 2.1). Zasady gospodarowania okre ślono w rozporz ądzeniu powołuj ącym park do życia.

Zagospodarowanie przestrzenne obszaru Parku i jego otuliny powinno uwzgl ędnia ć: • zapewnienie ochrony obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych oraz pełni ących wa żne funkcje ekologiczne,

• zapewnienie słu żbom Parku terenów i obiektów budowlanych niezb ędnych do realizacji ich zada ń, • zapewnienie terenów, obiektów budowlanych i innych urz ądze ń niezb ędnych do udost ępniania Parku dla turystyki.

Zgodnie z wnioskiem Dyrekcji BPN na terenie Parku i jego otuliny wprowadza si ę nast ępuj ące strefy zagospodarowania:

Strefa ograniczonego zalesienia Utworzenie tego typu strefy ma na celu zapobie żenie zmniejszenia warto ści przyrodniczej terenów otwartych. Tego typu obszary maja wysokie warto ści przyrodnicze. S ą to tereny polowa ń rzadkich ptaków drapie żnych. Stanowi ą ostoj ę m. in. łosia, cietrzewia oraz. wielu innych cennych gatunków zwierz ąt. Zakaz zalesiania nie dotyczyłby obszarów na glebach pochodzenia mineralnego. Dodatkowo nale ży wprowadzi ć wymóg uzgodnienia zalesienia z. Dyrektorem Biebrzańskiego Parku Narodowego. W strefie otuliny za użytkowanie warto ściowych przyrodniczo ł ąk i pastwisk wła ściciele maj ą szans ę otrzymania zwi ększonej dopłaty w przypadku przyst ąpienia do programów rolno -środowiskowych. Rekompensuje to ograniczenia zadrzewienia nało żone na wła ścicieli.

Na obszarze Parku i jego otulinie wprowadza si ę całkowity zakaz zakładania plantacji wierzby energetycznej, które ograniczaj ą mo żliwo ść wyst ępowania rodzimych gatunków ro ślin.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Strefa zwi ększonego ryzyka kolizji ze zwierz ętami Strefa obejmuje tereny drogi krajowej Nr 65 i linii kolejowej relacji Białystok - Ełk. Zderzenia z udziałem dziko żyj ącej zwierzyny stanowi ą główne zagro żenie na tym obszarze. W trosce o zdrowie i życie ludzi oraz zwierz ąt wprowadza si ę stref ę zabezpiecze ń ostrzegaj ą- cych i chroni ących przed zderzeniami. Wymaga to zaprojektowania i realizacji infrastruktury zapobiegaj ącej w postaci: przej ść podziemnych i nadziemnych dla zwierz ąt, oznakowanie ostrzegaj ące oraz inne znane zabezpieczenia.

W celu wzbogacenia i poprawienia funkcjonowania korytarzy ekologicznych cieków wodnych Ełku, Kanału Rudzkiego, Kapickiego i Ł ęg wskazana jest zabudowa biologiczna w postaci ro ślinno ści drzewiastej i krzewiastej. W ramach programów rolno - środowiskowych wła ściciele ł ąk i pastwisk mog ą uzyskiwa ć rekompensaty za utworzenie stref buforowych wzdłu ż cieków wodnych.

2.1.2 Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Na mocy Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z 12 stycznia 2011 roku (Dz. U. Nr 25 poz.133) zgodnie z Dyrektyw ą Ptasi ą Komisji Europejskiej, na terenie gminy funkcjonuje obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Biebrza ńska PLB 200006, obejmuj ący swoim zasi ęgiem teren Biebrza ńskiego Parku Narodowego i jego otuliny oraz s ąsiaduj ących kompleksów le śnych i ekosystemów ł ąkowych. Charakterystyk ę wraz z granic ą obszaru przedstawiono w cz ęś ci uwarunkowa ń (Rozdz. IX, pkt 2.2).

Dla obszaru Natura 2000 minister środowiska ustanawia w drodze rozporz ądzenia plan ochrony na okres 20 lat zawieraj ący opis i ocen ę istniej ących i potencjalnych zagro żeń oraz sposoby ich eliminacji, opis warunków zachowania lub przywrócenia wła ściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków ro ślin i zwierz ąt, wykaz zada ń ochronnych, okre ślenie monitoringu przyrodniczego oraz opis przebiegu granic obszaru.

Obecnie obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB 200006 Ostoja Biebrza ńska nie posiada planu ochrony.

Dla obszaru NATURA 2000 - PLB 200006 Ostoja Biebrzańska, został opracowany standardowy formularz danych. Data opracowania 2001-03, data aktualizacji 2008-09. Formularz nie jest jeszcze uko ńczony i wiele danych dopiero znajdzie si ę w nim przy nast ępnych aktualizacjach.

Formularz danych wymienia 43 gatunki ptaków wyst ępuj ących w obszarze PLB 200006 Ostoja Biebrza ńska .

Opis obszaru okre ślono nast ępuj ąco: • Warto ść przyrodnicza i znaczenie - W ostoi stwierdzono wyst ępowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebno ść 19 gatunków mieszcz ą si ę w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife International. Ponadto 25 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej ksi ędze zwierz ąt. Ostoja Biebrza ńska jest najwa żniejsz ą w Polsce i Unii Europejskiej ostoj ą wodniczki i orlika grubodziobego. Najwi ększa liczebno ść liczebność w Polsce i jedn ą z najwi ększych w UE , osi ągaj ą ponadto: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dublet, uszatka błotna, kropiatka, rybitwa czarna i rybitwa białoskrzydła (w lata o wysokim poziomie wody). Bardzo wa żna ostoja ptaków drapie żnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak zbo żowy, gado żer, orzeł przedni i orzełek).

• Zagro żenia - Zaniechanie u żytkowania ł ąk i pastwisk na terenach podmokłych, eutrofizacja siedlisk spowodowana emisj ą pyłów przemysłowych i stosowaniem nawozów sztucznych, lokalny deficyt wody wynikaj ący z przeprowadzenia melioracji, zanieczyszczenie wód, turystyka, kłusownictwo oraz wypalanie szuwarów. Potencjalne zagro żenie zwi ązane z rozbudow ą I helsi ńskiego korytarza transportowego Via Baltica.

2.1.3 Pomniki przyrody Na terenie gminy Grajewo wyst ępuje jeden pomnik przyrody wpisany do rejestru pomników przyrody województwa podlaskiego - aleja składaj ąca si ę z 200 drzew ró żnogatunkowych, poło żona przy drodze powiatowej Wierzbowo - Wojewodzin. Zasady ochrony pomnika przyrody okre śla rozporz ądzenie Wojewody Podlaskiego.

Wszelka działalno ść inwestycyjna wymaga uzgodnie ń z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. 2.1.4 Ochrona gatunkowa zwierz ąt Zgodnie z rozporz ądzeniem Nr 18/96 Wojewody Łom żyńskiego z dnia 9 kwietnia 1996 roku ochronie podlegaj ą miejsca gniazdowania orlika krzykliwego i bociana czarnego na obszarze 103 ha drzewostanów sosnowych w Nadle śnictwie Rajgród.

2.2 Projektowane obszary ochrony przyrody 2.2.1 Projektowany rezerwat przyrody „Jezioro Brajmura” Projektuje si ę utworzenie rezerwatu przyrody „Jezioro Brajmura (Grajwy)” poło żonego w dolinie rzeki Ełk w północno - zachodniej cz ęś ci miasta Grajewa na granicy z gmin ą Grajewo.

Teren rezerwatu obejmuje zbiornik wodny o charakterze bagienno - stawowym o powierzchni 17 ha i średniej gł ęboko ści 1,5 m. Przyległy teren stanowi ą nieu żytki poro śni ęte trzcin ą i nielicznymi krzewami wierzby szarej i purpurowej. Od południowej strony poprzecinany jest systemem rowów melioracyjnych.

Na obszarze projektowanego rezerwatu wyst ępuje 95 gatunków ptaków, w tym 18 l ęgowych i 31 prawdopodobnie l ęgowych. Jezioro Grajwy jest obok Jeziora Tajno jednym z dwóch miejsc w środkowym basenie biebrza ńskim, gdzie maj ą swoje pierzowiska ptaki kaczkowate. Teren jest noclegowiskiem dla ptaków wróblowatych oraz miejscem odpoczynku w ędruj ących wiosn ą i jesieni ą ptaków wodno-błotnych.

Wokół rezerwatu planuje si ę utworzy ć stref ę ochronn ą o promieniu 150 m, w której prowadzony będzie dotychczasowy sposób u żytkowania ziemi z mo żliwo ści ą mechanicznego sprz ętu traw, nawo żenia mineralnego i organicznego wł ącznie.

Zasady ochrony rezerwatu okre śli plan jego ochrony. 2.2.2 Projektowany obszar chronionego krajobrazu „Dolina rzeki Ełk” Zgodnie z Planem zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego (Uchwała Nr IX Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 27 czerwca 2003 roku - Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 108, poz. 2026) projektuje si ę obj ęcie ochron ą krajobrazow ą doliny rzeki Ełk, stanowi ącą naturalny ł ącznik w powi ązaniach przyrodniczych Pojezierza Ełckiego z basenem biebrza ńskim. Status prawny w randze chronionego krajobrazu posiadaj ą ju ż obszary poło żone nad Ełkiem w województwie warmi ńsko - mazurskim (Pojezierze Ełckie).

Celem ochrony doliny jest zachowanie wyró żniaj ących si ę krajobrazowo terenów o ró żnych typach ekosystemów wodno - ł ąkowych i le śnych. Szczegółowe granice oraz zasady zagospodarowania obszaru okre śli odpowiedni akt prawny. Do czasu powołania do życia obszaru obowi ązuj ą zasady okre ślone w ustawie o ochronie przyrody.

2.2.3 Obszar specjalny ochrony siedlisk Natura 2000 Projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Biebrzy PLH 200008 obejmuj ący powierzchniowo mniejszy ni ż OSO Ostoja Biebrza ńska obszar ochrony przyrody (Dyrektywa Siedliskowa) zatwierdzony Decyzj ą Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2011 r.

Granica obszaru przebiega od drogi wojewódzkiej nr 668 drog ą powiatow ą nr 1809B przez Białaszewo, a nast ępnie drog ą gminn ą przez Wólk ę Brzozow ą i Ciemnoszyje, dochodzi do Kanału Rudzkiego i dalej wzdłu ż kanału do jego uj ścia do rzeki Biebrzy.

2.2.4 Inne formy ochrony przyrody Obecnie na terenie gminy Grajewo poza jedynym pomnikiem przyrody brak jest drobnych form ochrony jak: u żytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo - krajobrazowe.

Użytkami ekologicznymi s ą pozostało ści ekosystemów maj ących szczególne znaczenie dla zachowania bioró żnorodno ści biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, oczka śródle śne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska itp.

Stanowiskami dokumentacyjnymi s ą niewyodr ębniaj ące si ę na powierzchni lub mo żliwe do wyodr ębnienia wa żne pod wzgl ędem naukowym miejsca wyst ępowania formacji geologicznych, nagromadze ń skamieniało ści lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.

Zespołami przyrodniczo - krajobrazowymi s ą fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługuj ące na ochron ę ze wzgl ędu na ich walory widokowe lub estetyczne.

Wskazuje si ę na potrzeb ę waloryzacji przyrodniczej gminy celem wytypowania obszarów do obj ęcia tymi formami ochrony. 1

1 ZASADY OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO Rozwój gminy ukierunkowany b ędzie na podnoszenie ładu przestrzennego w kształtowaniu przestrzeni z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń i wymaga ń wynikaj ących z ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego.

Realizacja zagospodarowania powinna odbywa ć si ę w sposób zapewniaj ący ochron ę walorów krajobrazu kulturowego, mi ędzy innymi poprzez:

• Rozwój terenów zabudowy w dostosowaniu do wykształconych historycznie układów przestrzennych wsi.

• Przestrzeganie zasady nierozpraszania zabudowy przez ograniczanie lokalizacji nowej zabudowy poza wyznaczonymi strefami.

• Przestrzeganie zakazu lokalizacji zabudowy w dolinach rzecznych, na obszarach le śnych i otwartych terenach rolniczych • Realizacja nowej zabudowy w nawi ązaniu do tradycyjnego budownictwa regionalnego, z • Uwzgl ędnieniem wykształconego sposobu rozplanowania działek oraz w dostosowaniu do gabarytów i formy architektonicznej obiektów w jej otoczeniu. • Zharmonizowanie zabudowy oraz sposobu zagospodarowania przestrzeni z otaczaj ącym krajobrazem. • Stosowanie tradycyjnych materiałów wyko ńczeniowych - dachówka ceramiczna (lub materiały dachówkopodobne) na pokrycie dachów, jasny tynk, cegła, drewno na elewacjach.

• Rozwój zabudowy w kierunku polepszania standardu i odzyskiwania walorów kulturowych (remonty, rewaloryzacje, odbudowy).

• Podporz ądkowanie zagospodarowania terenów i obiektów zabytkowych oraz ich otoczenia zasadom ochrony konserwatorskiej. • Poprawa wizerunku wsi poprzez eliminacj ę zabudowy w złym stanie technicznym oraz przebudow ę obiektów dysharmonizuj ących z otoczeniem (o formach obcych dla krajobrazu i miejscowych tradycji). • Utrzymanie istniej ącej zabudowy we wła ściwym stanie technicznym i estetycznym, poprzez prowadzenie prac remontowych i modernizacyjnych. • Zachowanie i ochron ę terenów zieleni urz ądzonej (parki, ziele ń cmentarna i przydomowa) w obr ębie zabudowy wiejskiej.

• Zwi ększanie udziału terenów zieleni w strukturze obszarów zabudowy, mi ędzy innymi poprzez zagospodarowanie przestrzeni publicznych zieleni ą urz ądzon ą w zró żnicowanych formach - parki, skwery, tereny sportowo-rekreacyjne. • Zwi ększanie udziału zieleni w zagospodarowaniu działek budowlanych mi ędzy innymi poprzez zagospodarowanie zieleni ą ozdobn ą niezabudowanych i nieutwardzonych cz ęś ci działek budowlanych przyległych do dróg. • Zachowanie i ochron ę kompleksów le śnych. • Zachowanie oraz wprowadzanie nowych zadrzewie ń i zakrzacze ń śródpolnych, nadwodnych i przydro żnych. • Rekultywacj ę terenów zdegradowanych (poeksploatacyjne) oraz zapobieganie procesom degradacji poprzez likwidacj ę nielegalnych punktów eksploatacji oraz wysypisk śmieci.

IV. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ 1. ZASADY I KIERUNKI OCHRONY ZASOBÓW DÓBR KULTURY MATERIALNEJ Zabytki wpisane do rejestru obj ęte s ą ochron ą konserwatorsk ą na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pó źn. zm.). Wszelkie prace przy obiektach i na terenach zabytkowych oraz w ich bezpo średnim otoczeniu mog ą by ć prowadzone po uzyskaniu stosownego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wymóg uzyskania pozwolenia WKZ dotyczy równie ż kwestii dokonywania podziałów zabytku, zmiany przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku, prowadzenia bada ń archeologicznych i archi- tektonicznych oraz podejmowania innych działa ń, które mogłyby wpłyn ąć na naruszenie substancji zabytkowej lub wygl ąd zabytku. W przypadku zabytków wpisanych do rejestru przedmiot i zakres ochrony okre śla decyzja o wpisaniu do rejestru.

W odniesieniu do pozostałych zabytków znajduj ących si ę w ewidencji, przedmiotem ochrony jest przede wszystkim zewn ętrzny wygl ąd budynków: ukształtowanie bryły, opracowanie elewacji (forma i układ otworów, detal architektoniczny) oraz inne elementy decyduj ące o zachowaniu ich historycznego charakteru, mi ędzy innymi: wyko ńczenie ścian zewn ętrznych, pokrycie dachu. Prace przy tych że obiektach, przede wszystkim te maj ące wpływ na ich wygl ąd zewn ętrzny, mog ą by ć prowadzone po uzyskaniu stosownego uzgodnienia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Rozbiórka mo że by ć dokonana tylko w uzasadnionych przypadkach (b. zły stan zachowania), po uzgodnieniu jej z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

W stosunku do zabytkowych zespołów dworsko - ogrodowych obowi ązuj ą nast ępuj ące zasady ochrony:

• Zachowanie i konserwacja zabytkowych obiektów tworzących zespół oraz podporz ądkowanie zakresu i formy modernizacji technicznej zabudowy dworskiej, zmierzaj ącej do podniesienia standardu u żytkowego, warto ści zabytkowej poszczególnych obiektów i całego założenia.

• Zachowanie integralno ści zespołu, co oznacza zakaz dzielenia zało żenia na cz ęś ci i ich sprzeda ży/dzier żawy ró żnym wła ścicielom.

• Zachowanie historycznej dyspozycji funkcjonalno - przestrzennej zało żenia (podział na cz ęść mieszkalno - reprezentacyjn ą i rekreacyjn ą, oraz na cz ęść gospodarcz ą). Zachowanie historycznego rozplanowania zało żenia, układu komunikacyjnego, osi kompozycyjnych i widokowych, ukształtowania terenu (tarasy, wały), cieków i zbiorników wodnych.

• Zachowanie i restauracja kompozycji zieleni, w tym piel ęgnacja i konserwacja zachowanego starodrzewu oraz utrzymanie i piel ęgnacja materiału ro ślinnego.

• Usuni ęcie elementów zniekształcaj ących i obni żaj ących warto ść zabytkow ą zespołu oraz wzbogacanie kompozycji o nowe elementy krajobrazowe podnosz ące warto ści estetyczne terenu i dostosowane do historycznej kompozycji zespołu.

• Wymóg uzyskania pozwolenia/uzgodnienia wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie jakichkolwiek działa ń (robót budowlanych, prac konserwatorskich i innych) przy obiektach podworskich oraz pozostałych poło żonych w granicach ochrony konserwatorskiej

zespołu, na terenie zespołu oraz w jego otoczeniu.

W odniesieniu do zabytkowych cmentarzy obowi ązuje: • Zachowanie i restauracja zabytkowych elementów cmentarza (ogrodzenie, bramy, kaplice itd.), w tym historycznych elementów ukształtowania terenu cmentarzy (układ kwater i mogił).

• Zachowanie i konserwacja zieleni. • Zachowanie i konserwacja zabytkowych krzy ży, nagrobków i innych elementów małej architektury. • Systematyczne prowadzanie prac porz ądkowych ma mogiłach i cmentarzach wojennych. • Usuwanie elementów maj ących niekorzystny wpływ na stan zachowania albo wygl ąd cmentarza (np. samosiewy, wysypiska śmieci).

• Zakaz lokalizowania w bezpo średnim s ąsiedztwie cmentarzy działalno ści, która mogłaby przyczyni ć si ę do obni żenia ich warto ści zabytkowej oraz obiektów zasłaniaj ących widok.

• Wymóg uzyskania pozwolenia/uzgodnienia wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie prac zwi ązanych z. konserwacj ą i restauracj ą cmentarza i jego elementów.

2. OBIEKTY OBJ ĘTE OCHRON Ą WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW Na obszarze gminy Grajewo wyst ępuje pi ęć obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa podlaskiego. S ą to: Nr Miejscowo ść Obiekt Charakterystyka rejestru A-368 Białaszewo cmentarz rzymskokatolicki ogrodzenie z bram ą murowane z k. XIX (nagrobki) w. A-175 Kurejwa zespół dworski dwór drewn./mur.z k. XIX w., park podworski A-512 Lipi ńskie zespół cmentarzy wojennych z I i słupki z kamienia polnego, drewniane II wojny światowej sztachety A-180 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - droga do Wierzbowa długo ści 1030 m aleja dojazdowa A-511 Ruda cmentarz wojenny z I wojny drewniane sztachety światowej

W przypadku zespołu dworskiego w Kurejwie wskazane jest rozszerzenie granic ochrony poprzez wyznaczenie strefy ochrony konserwatorskiej obejmującej obok działki nr 194 równie ż działki nr 196 i 197. Przedmiotem ochrony w tej strefie s ą pozostało ści kompozycji zieleni - starodrzew, szpalery itp.

3. OBIEKTY WPISANE DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Wykaz obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków

Nr ewid. Miejscowo ść Obiekt Charakterystyka 1 Białaszewo dzwonnica w zespole ko ścielnym drewniana z pocz. XX w. 2 Białaszewo ogrodzenie w zespole ko ścielnym murowane z 4 ćw. XIX w. 3 Białaszewo plebania w zespole ko ścielnym murowana z l. 20 XX w. 4 Białaszewo wikarówka w zespole ko ścielnym drew./mur. z 4 ćw. XIXw. 5 Białaszewo kapliczka murowana z 1932 r. 6 Białaszewo głaz ku czci powsta ńców styczniowych kamie ń z 1863 r. 7 Białaszewo pozostało ści alei dojazdowej bruk i kilka lip 8 Białaszewo ogrodzenie z bram ą cmentarza murowane z k. XIX w. 9 Białaszewo kwatera na cmentarzu z kamienia z I wojny św. 10 Boczki pozostało ści zespołu dworskiego - obora z cegły z l. 20 XX w. Świdrowo 11 Boczki pozostało ści zespołu dworskiego - chlewnia z cegły z XIX/XX w. 12 ŚwidrowoBoczki pozostało ści zespołu dworskiego - kapliczka z cegły pocz. XX w. 13 ŚwidrowoBoczki dom nr 36 z drewn. z k. XIX w. 14 CiemnoszyjeŚwidrowo zespół betonowych schronów - Osowiecki Rejon z betonu z lat 1940-1944 15 Ciemnoszyje cmentarz wojenny z I wojny światowej 16 Dybła zespół dworski - dwór murowany z k. XIX w. 17 Dybła zespół dworski - czworak murowany z XIX/XX 18 Dybła zespół dworski - spichlerz murowany z k. XIX w. 19 Dybła zespół dworski - pozostało ści kamiennego z kamienia z k. XIX w. 20 Dybła zespół dworski - kapliczka murowana z 1843 r.

21 Dybła zespół dworski - aleja dojazdowa i pozostało ści 22 Dybła dom nr 10 murowany z pocz. XX w. 23 Grozimy dom nr 7 drewniany z 1920 r. 24 Kapice cmentarz wojenny - mogiła zbiorowa pr ęty stalowe, cokół beto- 25 Kurejwa zespół dworski - budynek gospodarczy murowany z pocz. XX w. 26 Kurejwa zespół dworski - kapliczka murowany z 1926 r. 27 Kurki stra żnica graniczna murowana z l. 20 XX w. 28 Łojki dwór drewniany l.20 XX w. 29 Łosewo zespół betonowych schronów bojowych - punkt z lat 1940-1944 30 Mareckie dom nr 11 drewniany z k. XIX w. 31 Popowo szkoła drewniana z lat 20 XX w. 32 Przechody cmentarz wojenny z Iiojny światowej - mogiła pr ęty stalowe, cokół betonowy 33 Ruda szkoła murowana z l. 20 XX w. 34 Sojczyn kaplica drewniana z l. 20 XX w. 35 SojczynekBorowy cmentarz wojenny z II wojny światowej ogrodzenie drewniane, płyta 36 Szymany dom nr 24 drewniany z 1926 r.

37 Szymany dom nr 26 drewniany z 1926 r. 38 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - czworak murowany z 1890 r. 39 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - ciel ętnik murowany z 1890r. 40 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - stodoła murowana z 1890 41 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - spichlerz I murowany z 1891 r.

42 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - spichlerz II murowany z 1891 r.

43 Wojewodzin pozostało ści zespołu dworskiego - aleja dojazdowa (droga do Wierzbowa)

4. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE

Stanowiska archeologiczne obj ęte s ą ochron ą w formie tzw. archeologicznej strefy ochrony konserwatorskiej. Tereny, na których stwierdzono wyst ępowanie stanowisk archeologicznych powinny pozosta ć otwarte i niezabudowane. Ewentualna zmiana zagospodarowania tych terenów winna by ć poprzedzona badaniami archeologicznymi, których wyniki zadecyduj ą o dopuszczalnym zakresie działalno ści inwestycyjnej. Na prowadzenie bada ń archeologicznych wymagane jest uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Wykaz stanowisk archeologicznych obj ętych ochron ą konserwatorsk ą

L .p. Nazwa miej Nr stanowiska scowo ści na obszarze Rodzaj stanowiska Chronologia

Obszar 26 - 80

1. Toczyłowo 2 ślady osadnicze, osady epoka kamienia, okres nowo żytny

2. Toczyłowo 3 obozowisko, epoka kamienia 3. Toczyłowo 4 ślady osadnicze epoka kamienia 4. Toczyłowo obozowiska, osady, ślady epoka kamienia, średniowiecze 8 osadnicze 5. Toczyłowo 10 obozowisko, osady epoka kamienia, okres nowo żytny

6. Toczyłowo 32 ślad osadniczy epoka kamienia 7. Toczyłowo 34 ślady osadnicze epoka kamienia, średniowiecze 8. Toczyłowo 36 osada, ślady osadnicze epoka kamienia, okres nowo żytny

9. Toczyłowo 37 obozowiska, osady, ślady epoka kamienia, okres nowo żytny osadnicze Toczyłowo 38 obozowisko, osada, ślady epoka kamienia, okres nowo żytny 10. osadnicze

11 Toczyłowo 39 obozowisko, ślady osadnicze epoka kamienia, średniowiecze

Toczyłowo 40 ślady osadnicze epoka kamienia, okres nowo żytny 12 13. Toczyłowo 41 obozowisko, epoka kamienia, okres nowo żytny

14. Toczyłowo 43 ślady osadnicze, osady epoka kamienia, okres nowo żytny 15. Szymany 31 ślady osadnicze, osada epoka kamienia, epoka żelaza Dąbrówka Szymany 32 ślady osadnicze epoka kamienia, średniowiecze 16. Dąbrówka 17. Szymany 35 ślady osadnicze epoka kamienia Dąbrówka Szymany 38 ślady osadnicze epoka kamienia 18. Dąbrówka 19. Szymany 41 ślady osadnicze epoka kamienia, epoka br ązu 20. Szymany 42 obozowisko epoka kamienia 21. Szymany 43 obozowisko epoka kamienia

Obszar 28 29 1. Dybła 7 ślady osadnictwa epoka kamienia, nowo żytno ść 2. Dybła 8 osada, ślady osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść 3. Dybła 9 osady średniowiecze 4. Mareckie 12 osada, ślady osadnictwa epoka kamienia, okres wpływów 5. Dybła 13 ślady osadnictwa epoka kamienia

Obszar 28 - 80 1. Mareckie 2 osada epoka kamienia 2. Łosewo 3 osada, ślad osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść 3. Łosewo 4 osada, ślad osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść 4. Dybła 7 osada, ślady osadnictwa epoka kamienia, nowo żytno ść 5. Ruda 9 osady średniowiecze 6. Mareckie 12 osada, ślady osadnictwa epoka kamienia, nowo żytno ść

7. Okół 14 osada, ślady osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść 8. Wojewodzin 15 ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 9. Łękowo 17 ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 10. Łękowo 18 ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 11. Kacprowo 21 ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 12. Kacprowo 22 ślady osadnictwa epoka kamienia średniowiecze

13. Ruda 23 ślad osadnictwa epoka kamienia 14. Ruda 24 ślady osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść

Obszar 28 - 81 Kapic e Za - 1. szyjek 1 ślady osadnictwa epoka kamienia średniowiecze Sojczyn ślady osadnictwa epoka kamienia średniowiecze 2. 2 Gr ądowy Obszar 28 - 82

Kapice - ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 1. 1 Osowa Góra 2. Kapice - Góra 3 osada średniowiecze Kapliczka 3. 5 ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze Kapice - Góra Orłowa Obszar 29 - 79 1. Godlewo 5 osada, ślady osadnictwa epoka kamienia, nowo żytno ść 2. Godlewo 6 osada, ślady osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść 3. Godlewo 7 osada, ślady osadnictwa Średniowiecze, nowo żytno ść 4. Godlewo 8 ślady osadnictwa epoka kamienia, nowo żytno ść Obszar 29 - 80 1. Białaszewo 1 osada średniowiecze 2. Siennickie 4 osada, ślad osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 3. Lipi ńskie 6 ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 4. Grozimy 9 obozowisko epoka kamienia 5. Grozimy 10 ślady osadnictwa epoka kamienia 6. Modzele 11 osada, ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze 7. Modzele 12 osada, ślady osadnictwa epoka kamienia, średniowiecze Obszar 29 - 81 1. Przechody 1 ślad osadnictwa epoka kamienia Obszar 30 - 80 1. Białaszewo 7 ślad osadnictwa epoka kamienia 2. Zaborowo 2 osada, ślad osadnictwa średniowiecze, nowo żytno ść Obszar 30 - 81 1. Białogr ądy 3 ślad osadnictwa epoka kamienia 2. Białogr ądy 4 ślad osadnictwa epoka kamienia

V. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

1. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI Głównym zało żeniem polityki w zakresie rozwoju komunikacji i transportu opartej na strategii zrównowa żonego rozwoju jest stworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego przemieszczania si ę osób i towarów z jednoczesnym ograniczaniem konfliktów przestrzennych oraz uci ąż liwo ści dla środowiska. Cel ten mo żna osi ągn ąć poprzez:

• zapewnienie optymalnych powi ąza ń z krajowym i regionalnym układem komunikacyjnym oraz systemem transportowym kraju,

• zapewnienie sprawno ści funkcjonowania układu komunikacyjnego i systemu transportu przy stale rosn ącym nat ęż eniu ruchu samochodowego,

• zaspokojenie lokalnych potrzeb przewozowych mieszkańców gminy zwi ązanych z prac ą, nauk ą, usługami i wypoczynkiem,

• popraw ę standardów podró ży i bezpiecze ństwa ruchu drogowego w środkach zbiorowej komunikacji, w tym przewozów szkolnych,

• racjonalizacj ę kosztów rozwoju i eksploatacji urz ądze ń systemu transportowego,

• popraw ę warunków i bezpiecze ństwa ruchu pieszego oraz rowerowego,

• popraw ę warunków parkowania i dostosowania systemów parkowania do potrzeb mieszka ńców, • zapewnienie dost ępno ści komunikacyjnej do celów podró ży oraz obsługi nowych terenów budowlanych,

• ograniczanie negatywnego wpływu ruchu drogowego i kolejowego na środowisko i warunki życia mieszka ńców.

1.1 Kierunki rozwoju dróg krajowych Przez teren gminy Grajewo przebiegaj ą dwie drogi krajowe: • droga nr 61 Warszawa - Jabłonna - Legionowo - Serock - Ró żan - Ostroł ęka - Łom ża - Grajewo - Augustów,

• droga nr 65 granica pa ństwa - Gołdap - Olecko - Ełk - Grajewo - Białystok - Bobrowniki. Z uwagi na narastaj ące uci ąż liwo ści ruchu samochodowego, a zwłaszcza mi ędzynarodowego i krajowego ruchu tranzytowego ci ęż arowego oraz niedostosowanie parametrów technicznych dróg do obci ąż eń ruchu w ci ągach dróg krajowych projektuje si ę budow ę dwóch obwodnic miasta Grajewa.

Obwodnica w ci ągu drogi nr 61 planowana jest jako droga ekspresowa, docelowo dwujezdniowa, a obwodnica w ci ągu drogi nr 65 jako droga klasy ruchu przyspieszonego jedno- jezdniowa. S ą to dwa oddzielne przedsi ęwzi ęcia, przy czym przebieg jednej z dróg implikuje przebieg drugiej trasy. Nowe przebiegi dróg krajowych powinny docelowo zapewnia ć bezkolizyjne skrzy żowania i poł ączenia z drogami ni ższych klas.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Obwodnica w ci ągu drogi krajowej nr 61 Projektowana obwodnica poło żona jest w gminie Grajewo na odcinku: Popowo - Wojewodzin - El żbiecin - Koszarówka - Szymany - Toczyłowo. Obwodnica b ędzie miała parametry drogi ekspresowej (S) o pr ędko ści projektowej Vp - 100 km/godz. oraz pr ędko ści miarodajnej Vm - 110 km/godz., promie ń łuków poziomych R = 1500 m. Na całej długo ści obwodnica b ędzie miała kontrolowan ą akcesj ę ograniczaj ącą wł ączenia do trasy tylko do powi ąza ń na w ęzłach i obsługi MOP-ów.

Obwodnica w ci ągu drogi krajowej nr 65 Projektowana obwodnica poło żona jest w gminie Grajewo na odcinku: Ruda - Kacprowo - El żbiecin - Wojewodzin - Konopki - Mierucie oraz na krótkim północnym fragmencie (obej ście m. Prostki) na terenie województwa warmi ńsko - mazurskiego.

Obwodnica b ędzie miała parametry drogi głównej ruchu przyspieszonego (GP) o pr ędko ści projektowej Vp - 80 km/godz. oraz pr ędko ści miarodajnej Vm - 100 km/godz., promie ń łuków poziomych R=1000 m.

Kierunki rozwoju dróg krajowych: • Dostosowanie standardów technicznych dróg krajowych do ich klas funkcjonalnych oraz potrzeb ruchu krajowego i mi ędzynarodowego, w tym:

• Popraw ę sprawno ści układu komunikacyjnego i funkcjonowania systemu transportowego poprzez realizacj ę obwodnic miasta Grajewa:

Planowany przebieg dwóch obwodnic miasta przez teren gminy Grajewo ilustruje rysunek studium - kierunki polityki przestrzennej. 1.2 Kierunki rozwoju dróg wojewódzkich Na terenie gminy Grajewo wyst ępuje jedna droga wojewódzka nr 668 Pi ątnica - Przytuły - Osowiec. Droga przebiega przez tereny le śne wzdłu ż granicy Biebrza ńskiego Parku Narodowego. Droga jest w złym stanie technicznym i wymaga przebudowy.

Podstawowym zadaniem b ędzie dostosowanie standardów technicznych drogi wojewódzkiej do parametrów drogi klasy Z (zbiorczej), a docelowo do klasy G (głównej). Wi ąż e si ę to mi ędzy innymi z podniesieniem no śno ści konstrukcji i parametrów geometrycznych, z poszerzeniem jezdni, przebudow ą niebezpiecznych skrzy żowa ń, popraw ą nawierzchni oraz realizacj ą ście żki rowerowej.

1.3 Kierunki rozwoju dróg powiatowych Drogi powiatowe słu żą powi ązaniom zewn ętrznym gminy Grajewo z gminami powiatu grajewskiego i powiatów s ąsiednich oraz głównym powi ązaniom wewn ętrznym. Do dróg powiatowych na terenie gminy zaliczono kilkana ście dróg (wykaz dróg w cz ęś ci I uwarunkowa ń rozwoju rozdz. XIII). Zgodnie z wnioskiem Zarz ądu Dróg Powiatowych w Grajewie w zakresie istniej ącej sieci dróg powiatowych przewiduje si ę systematyczn ą ich przebudow ę poprzez dostosowanie do parametrów technicznych dróg klasy Z (zbiorcze) i L (lokalne). Zakres przebudowy dróg powinien obejmowa ć: poszerzanie jezdni, popraw ę ich nawierzchni, przebudow ę niebezpiecznych skrzy żowa ń i zapewnienia normatywnych warunków widoczno ści, budow ę chodników w obr ębie zabudowy oraz realizacj ę ście żek rowerowych, zwłaszcza w strefie podmiejskiej i na obszarach turystyczno - wypoczynkowych.

1.4 Kierunki rozwoju dróg gminnych Drogi gminne stanowi ą cz ęść systemu komunikacyjnego zaspokajaj ącego potrzeby w zakresie powi ąza ń wewn ętrznych gminy. Do dróg gminnych zalicza si ę drogi o znaczeniu lokalnym nie zaliczone do innych kategorii, stanowi ące uzupełnienie sieci dróg słu żą cych miejscowym potrzebom, z wył ączeniem dróg wewn ętrznych. Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały Rady Gminy po zasi ęgni ęciu opinii wła ściwej Rady Powiatu. Przebieg dróg gminnych ustala Rada Gminy. Drogi gminne zaliczane s ą do klasy L (drogi lokalne) i klasy D (drogi dojazdowe). W stosunku do dróg gminnych zakłada si ę adaptacj ę i modernizacj ę istniej ących ci ągów drogowych, głównie poprzez przebudow ę ich nawierzchni ze żwirowej na bitumiczn ą, odpowiedni ą przebudow ę skrzy żowa ń i wł ącze ń oraz budow ę chodników w obr ębie zwartej zabudowy wsi. Zgodnie z postulatami Wójta na terenie gminy Grajewo przewiduje si ę nast ępuj ące inwestycje w zakresie modernizacji dróg gminnych: • Grozimy - Godlewo, • Konopki Kolonie - Mierucie, • Popowo - Kurejwa, • Popowo - Wojewodzin, • Popowo - Flesze, • Ruda - Kacprowo, • Ruda - Modzelówka, • Opartowo - Łosewo - Okół, • Brzozowa Wólka - Kolonia Brzozowa Wólka, • Lipi ńskie - Brzozowa, • Brzozowa Wólka - Sojczynek, • Kapice - Kolonia Kapice. Remonty i modernizacje dróg nale ży wykonywa ć z uwzgl ędnieniem priorytetów dla: • odcinków dróg obsługuj ących najwi ększ ą liczb ę mieszka ńców gminy i obszary o najwi ększej w skali gminy aktywno ści gospodarczej,

• odcinków dróg o najwi ększych zagro żeniach funkcjonowania ruchu, mog ących wywoła ć zakłócenia życia społeczno - gospodarczego cz ęś ci sieci osadniczej, • odcinków dróg odci ąż aj ących z ruchu lokalnego drogi krajowe, celem poprawy bezpiecze ństwa ruchu i mieszka ńców.

Szczegółowe parametry techniczne wymagane dla kategorii dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych i wewn ętrznych okre ślaj ą przepisy odr ębne.

Lokalne układy dróg i ulic wiejskich (drogi klasy L i Z) wymagaj ą realizacji dogodnych poł ącze ń z układem zewn ętrznym oraz z układem bezpo średniej obsługi terenu poprzez budow ę dróg i ulic dojazdowych klasy D z izolowanym ruchem pieszym i rowerowym.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Wszystkie powy ższe kierunki działa ń planistyczno-gospodarczych w zakresie kształtowania systemów transportowych musz ą uwzgl ędnia ć rachunek ekonomiczny i efektywno ść mo żliwych do poniesienia nakładów bud żetowych lub pozabud żetowych (fundusze rozwojowe itp.) zarówno w aspekcie skutków docelowych, jak i efektów krótkoetapowych, przy jednoczesnym spełnieniu wymaga ń ochrony środowiska. 1.5 Komunikacja zbiorowa autobusowa Komunikacja autobusowa PKS lub innych firm przewozowych pozostanie podstawowym środkiem komunikacyjnym w gminie obsługuj ącym mieszka ńców w zakresie przewozu do pracy, szkół, urz ędów, usług itp. Przewiduje si ę utrzymanie obecnego układu komunikacyjnego opartego o dworzec autobusowy w Grajewie i sie ć przystanków zlokalizowanych na terenie całej gminy. Nale ży zakłada ć, że układ linii autobusowych b ędzie podlegał niewielkim zmianom w zale żno ści od potrzeb ludno ści, stanu technicznego dróg i uwarunkowa ń ekonomicznych. Dla potrzeb funkcjonowania zbiorczej komunikacji autobusowej nale ży przewidywa ć przebudow ę przystanków polegaj ących na realizacji zatok i wiat autobusowych. W celu podnoszenia efektywno ści przewozów celowe jest dostosowanie wielko ści i parametrów transportu do obci ąż eń sieci komunikacji zbiorowej. 1.6 Komunikacja kolejowa Przez gmin ę przebiega pierwszorz ędowa jednotorowa zelektryfikowana linia kolejowa PKP Białystok - Ełk ze stacj ą kolejow ą w Grajewie. Linia posiada kilka przejazdów kolejowych, które wymagaj ą redukcji ich ilo ści, z preferencj ą do rozwi ąza ń dwupoziomowych. Wymagania w zakresie odległo ści i warunków dopuszczaj ących usytuowanie budowli i budynków, drzew lub krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w s ąsiedztwie linii kolejowych reguluj ą przepisy odr ębne. Obecnie rozwa żane jest wariantowe poprowadzenie linii kolejowej E75 Warszawa - Białystok - Trakiszki (granica Pa ństwa) b ędącej cz ęś ci ą Europejskiego Korytarza Transportowego poprzez Białystok, Ełk, Suwałki. Projekt przewiduje modernizacj ę istniej ącej linii i dostosowanie jej do pr ędko ści 160 - 200 km/h. W zwi ązku z powy ższym wszelkie przejazdy musz ą posiada ć charakter skrzy żowa ń dwupoziomowych. Modernizacja linii kolejowej pozwoliłaby na przywrócenie ruchu pasa żerskiego w Grajewie oraz mo żliwo ść realizacji przystanków kolejowych, a tym samym popraw ę dost ępno ści komunikacji kolejowej w gminie. 1.7 Ście żki rowerowe Na obszarze gminy funkcjonuje obecnie jedna ście żka rowerowa przebiegaj ąca wzdłu ż drogi krajowej nr 61 na odcinku Grajewo - Toczyłowo.

Docelowo proponuje si ę realizacj ę innych ście żek rowerowych słu żą cych celom rekreacyjno - turystycznym mieszka ńcom miasta i gminy oraz przebywaj ącym na wypoczynku turystom krajowym i zagranicznym.

Zaleca si ę budow ę nast ępuj ących ście żek rowerowych niezale żnych od układu dróg publicznych: • wzdłu ż pieszych szlaków turystycznych w otulinie Biebrza ńskiego Parku Narodowego,

• w powi ązaniu z trasami rowerowymi w mie ście Grajewo w kierunkach do terenów wypoczynkowych (Jezioro Toczyłowo, dolina rzeki Ełk).

Na najbardziej atrakcyjnych przyrodniczo - krajobrazowych terenach gminy przy przebudowie lub remoncie dróg publicznych klasy G i Z zaleca si ę wyznaczenie niezale żnego pasa dla rowerów o szeroko ści nie mniejszej ni ż 1,5 m. Ruch rowerowy na drogach publicznych klasy L i D mo że odbywa ć si ę bez konieczno ści wydzielania ście żki rowerowej.

2. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 2.1 Zaopatrzenie w wod ę Zbiorowymi wodoci ągami w gminie obj ętych jest 49 miejscowo ści, co bior ąc pod uwag ę liczb ę mieszka ńców korzystaj ących z wodoci ągu zbiorowego, stanowi prawie 100% zwodoci ągowania.

Podstawowym kierunkiem w zakresie zaopatrzenia w wod ę jest zapewnienie ci ągło ści dostawy wody o jako ści zgodnej z obowi ązuj ącymi normami sanitarnymi w ilo ści pokrywaj ącej pełne potrzeby mieszka ńców poprzez modernizacj ę istniej ących uj ęć wody oraz rozbudow ę sieci przesyłowej.

Realizacja wy żej wymienionego kierunku na terenie gminy wymaga ć b ędzie nast ępuj ą- cych działa ń: • modernizacji i rozbudowy (zbiorniki wyrównawcze) stacji wodoci ągowych we wsiach: Wojewodzin i Białaszewo,

• zaopatrzenia w wod ę kolonijnej zabudowy wsi: El żbiecin i Podlasek, • sukcesywnej rozbudowy istniej ącej sieci wodoci ągowej wraz z post ępuj ącym zainwestowaniem obszaru.

2.2 Odprowadzanie ścieków Na obszarze gminy brak jest komunalnych (gminnych) systemowych rozwi ąza ń w zakresie gospodarki ściekowej. Jedynie Zespół Szkół Rolniczych we wsi Wojewodzin posiada oczyszczalni ę ścieków z mo żliwo ści ą podł ączenia zabudowa ń wsi, po wybudowaniu sieci kanalizacji sanitarnej.

Podstawowym kierunkiem w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków jest: • Zapewnienie normatywnych standardów cywilizacyjnych w tym zakresie. • Ograniczenie wielko ści odprowadzanych ładunków zanieczyszcze ń do wód powierzchniowych.

Realizacja wy żej wymienionych kierunków wymaga ć b ędzie nast ępuj ących działa ń:

• Przyj ęcia nast ępuj ących kryteriów wprowadzenia we wsiach scentralizowanych systemów kanalizacji sanitarnej:

- w miejscowo ściach posiadaj ących sie ć wodoci ągow ą, - w miejscowo ściach o najwi ększym liczbie ludno ści oraz o intensywnej gospodarce, - we wsiach poło żonych w obszarach obj ętych ochron ą przyrody, - w miejscowo ściach, w których zlokalizowane s ą lub b ędą zakłady obsługi ludno ści

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

odprowadzaj ące w skali lokalnej znaczne ilo ści ścieków (mi ędzy innymi takie jak szkoła),

- we wsiach, gdzie przewiduje si ę znaczny rozwój budownictwa b ądź turystyki. • Wskazanie wsi do obj ęcia zbiorowym systemem odprowadzenia ścieków (w studium przyj ęta została z uwzgl ędnieniem powy ższych kryteriów nast ępuj ąca kolejno ść ):

- ze wzgl ędu na bliskie poło żenie z miastem - skanalizowanie wsi: Koszarówka, Danówek, Szymany i Koty Rybno z odprowadzeniem do miej skiej oczyszczalni ścieków,

- budowa kanalizacji sanitarnej wraz z rozbudow ą oczyszczalni ścieków we wsi Wojewodzin, - skanalizowanie wsi poło żonych w obszarach chronionych (Biebrza ński Park Narodowy z otulin ą) z odprowadzeniem do projektowanej oczyszczalni ścieków w Białaszewie,

• Obj ęcie pozostałych wsi systemem indywidualnego odprowadzenia ścieków w postaci przyzagrodowych oczyszczalni ścieków. Nie znaczy to jednak o mo żliwo ści zastosowania zbiorowego odprowadzenia ścieków, je żeli pozwol ą na to środki finansowe. Zbiorniki szczelne bezodpływowe nale ży traktowa ć jedynie jako rozwi ązanie przej ściowe.

Podj ęcie decyzji, co do budowy oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej w danej wsi wymaga ć będzie ka żdorazowo dokonania wyznaczenia lokalizacji w trybie planowania przestrzennego, poniewa ż wskazane w studium propozycje maj ą charakter orientacyjny.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

2.3 Gazownictwo Istniej ący system gazoci ągów wysokiego ci śnienia na terenie województwa podlaskiego nie pozwala na bezpo średnie zaopatrzenie w gaz przewodowy gminy Grajewo. Według przyj ętego schematu zaopatrzenia w gaz w opracowywanym planie zagospodarowania województwa podlaskiego, źródłem zasilania tej cz ęś ci obszaru b ędzie projektowany gazoci ąg wysokiego ci śnienia relacji Zambrów - Łom ża - Grajewo - Suwałki o przewidywanej średnicy 500 mm lub alternatywnie gazoci ąg z kierunku północnego o planowanej średnicy 250 mm (jako odgał ęzienie od gazoci ągu Iwacewicze (Białoru ś) - Lipsk - Raczki - Gołdap o średnicy 1000 mm) do Łom ży.

Gmina Grajewo posiada alternatywn ą mo żliwo ść zaopatrzenia w gaz przewodowy z projektowanego gazoci ągu Iwacewicze - Gołdap poprzez projektowany gazoci ąg poł ączeniowy z gminy Goni ądz lub Mo ńki.

Główne elementy realizacji systemu gazowniczego (oprócz sieci tranzytowej) zapewniaj ące dostaw ę gazu ziemnego to budowa: gazoci ągu podł ączeniowego wysokiego ci śnienia (z kierunku północnego - wariant I lub z kierunku południowego - wariant II), stacji redukcyjno - pomiarowej I stopnia

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

zlokalizowanej przy drodze Grajewo - Białystok pomiędzy wsi ą Koty Rybno i Ruda oraz sieci gazowej średniego ci śnienia.

Podstawowym kierunkiem w zakresie zaopatrzenia w gaz jest zapewnienie mo żliwo ści dostaw gazu ziemnego do wszystkich miejscowo ści w gminie.

Priorytety zaopatrzenia wsi w gaz przewodowy to:

• miejscowo ści o najwi ększym zdeklarowanym przez mieszka ńców zapotrzebowaniu na gaz, w tym poło żonych najbli żej stacji redukcyjno - pomiarowej i tworz ących zwarte ci ągi liniowe,

• miejscowo ści, gdzie przewiduje si ę du że odbiory gazu na potrzeby ciepłownictwa i urz ądze ń obiektów komunalnych.

Podstawowym warunkiem budowy nowych gazoci ągów jest kryterium opłacalno ści i efektywno ści inwestycji. Ze wzgl ędu na du żą odległo ść czasow ą budowy systemu zaopatrzenia w gaz przewodowy wskazane jest utrzymywanie i rozwijanie stosowania gazu propan- butan przez mieszka ńców gminy.

2.4 Zaopatrzenie w ciepło

Podstawowe kierunki rozwoju ciepłownictwa to sukcesywne zwi ększanie udziału proekologicznych no śników energii zmniejszaj ących zanieczyszczenie środowiska. Ekologizacja no śników energii powinna by ć wprowadzana w pierwszej kolejno ści w obiektach u żyteczno ści publicznej takich jak np. szkoły i instytucje.

Główne zadania w zakresie rozwoju ciepłownictwa:

• Zmniejszanie zu życia ciepła poprzez termorenowacj ę budynków o złych warunkach termoizo- lacyjnych, propagowanie stosownych docieple ń budynków i wykorzystywanie nowych rozwi ąza ń w technice grzewczej.

• Wprowadzanie nowych rozwi ąza ń technicznych i technologicznych zwi ększaj ących efektywno ść , ułatwiaj ących obsług ę i zmniejszaj ących koszty eksploatacji (dotyczy w szczególno ści sprawno ści kotłów i ich automatyzacji).

• Propagowanie i pozyskiwanie czystych ekologicznie odnawialnych źródeł energii. 2.5 Elektroenergetyka Przesył energii elektrycznej odbywa si ę w oparciu o istniej ące urz ądzenia elektroenergetyczne: • napowietrzne linie 110 kV Osowiec - Grajewo 2 - Grajewo 1 - Ełk krajowego systemu WN, • napowietrzne linie15 kV oraz linie komunalno - o świetleniowe, • stacje transformatorowe 110/15 kV GPZ-1 i GPZ-2 w Grajewie oraz sie ć stacji transformatorowych 15,0/0,4 kV.

Na popraw ę jako ści i niezawodno ści zasilania w gminie Grajewo wpływ b ędzie miało:

• Dostosowanie systemu elektroenergetycznego do potrzeb odbiorców oraz dostarczanie energii elektrycznej o normatywnym standardzie jako ściowym i ilo ściowym poprzez:

- adaptacj ę istniej ących urz ądze ń elektroenergetycznych zwracaj ąc przy tym uwag ę na konieczno ść

napowietrznych i projektowanych obiektów kubaturowych, - remont i modernizacja cz ęś ci sieci komunalno - o świetleniowych nn, - budow ę nowej sieci elektroenergetycznej (SN, stacje transformatorowe 15/0,4kV, linie nn) na terenach przewidzianych do zainwestowania,

• Zmniejszenie uci ąż liwo ści urz ądze ń elektroenergetycznych dla otoczenia dzi ęki: - budowie urz ądze ń elektroenergetycznych w sposób niekolizyjny z rozwojem osadnictwa i chronionymi elementami środowiska przyrodniczego, zwłaszcza w granicach Biebrza ńskiego Parku Narodowego (wskazane kablowanie linii),

- stosowaniu rozwi ąza ń technicznych i technicznych stref ochronnych projektowanych napowietrznych elektroenergetycznych linii SN realizowanych w s ąsiedztwie zabudowy.

Na terenie gminy Grajewo planowana jest budowa napowietrznej dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kV relacji Ełk-Łom ża, która jest cz ęś ci ą rozbudowywanego krajowego systemu energetycznego dla zapewnienia bezpiecze ństwa dostaw energii do odbiorców w województwach podlaskim i warmi ńsko-mazurskim oraz niezb ędna do funkcjonowania planowanego poł ączenia systemów elektroenergetycznych Polski i Litwy. Zmniejszenie uci ąż liwo ści tej linii dla otoczenia zakłada si ę poprzez wyznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego odpowiedniego pasa technologicznego o szeroko ści 35m od osi linii w obie strony oraz ustalenia stosownych zakazów w obr ębie tego pasa a tak że stosowania dopuszczalnych wska źników poziomu pola elektromagnetycznego zgodnie z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami szczególnymi. Wszystkie skrzy żowania i zbli żenia trasy linii elektroenergetycznej 400kV nale ży zaprojektowa ć uwzgl ędniaj ąc przebieg istniej ących i projektowanych elementów infrastruktury technicznej oraz dróg publicznych, zgodnie z przepisami odr ębnymi w tym zakresie. Opracowywane dokumenty planistyczne dotycz ące przebiegu linii elektroenergetycznej musz ą uwzgl ędnia ć przede wszystkim skrzy żowanie z projektowan ą obwodnic ą Grajewa ( w ci ągu DK 61 i 65 ) wraz z drog ą ekspresow ą nr 61 (klasy S) o nazwie docelowego - kierunkowego przebiegu drogi S-61: „Ostrów Mazowiecka (S8) - Łom ża - Stawiski - Szczuczyn - Ełk - Raczki - Suwałki - Budzisko - granica pa ństwa (Kowno)”. Znacz ącym przedsi ęwzi ęciem b ędzie realizacja kilkudziesi ęciu elektrowni wiatrowych zlokalizowanych w południowej cz ęś ci gminy. Program rozwoju energetyki odnawialnej opartej o wykorzystanie wiatru obejmuje nast ępuj ące miejscowo ści: Boczki Świdrowo, Chojnówek, Cyprki, El żbiecin, Flesze, Kacprowo, Konopki, Kurki, Ł ękowo, Mierucie, Popowo, U ścianki, Wierzbowo i Wojewodzin.

2.6 Telekomunikacja W zakresie telekomunikacji przyjmuje si ę nast ępuj ące kierunki rozwoju: • Modernizacja i rozbudowa sieci telefonicznej i unowocze śnianie telefonicznych central cyfrowych poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwi ąza ń technicznych, budow ę nowych poł ącze ń światłowodowych, itp.

• Dalszy rozwój i zwi ększanie dost ępno ści do telefonii komórkowej.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

• Tworzenie systemu ł ączno ści teleinformatycznej dla potrzeb administracji samorz ądowej.

i usprawnienia komunikacji pomi ędzy obywatelem a urz ędem. • Dopuszczenie lokalizacji inwestycji celu publicznego z zakresu ł ączno ści publicznej zgodnie z przepisami szczególnymi.

2.7 Gospodarka odpadami Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012 - 2017, przyj ął lokalizacj ę we wsi Koszarówka północnego regionu gospodarki odpadami (RGO), obejmuj ący ł ącznie ponad 277 tys. mieszka ńców.

Istniej ące wysypisko odpadów komunalnych w Koszarówce wymaga rozbudowy i modernizacji. W ramach inwestycji planowana jest nowych kwater na składowanie odpadów, w tym kwatery na odpady niebezpieczne (azbest, zu żyte akumulatory, oleje silnikowe itp.), uszczelnienie dna i skarp wysypiska, wyposa żenie obiektu w instalacj ę drena żow ą z rowem opaskowym i zbiornikiem na odcieki, instalacj ę ze studzienkami odgazowuj ącymi zło że oraz wag ę samochodow ą, wiaty na segregowane surowce wtórne oraz zaplecze techniczne.

Zgodnie z opracowanym raportem ekologicznym prognozowana po rozbudowie uci ąż liwo ść składowiska ze wzgl ędu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego b ędzie wynosi ć co najmniej 150 m od jego granic (obszar ograniczonego u żytkowania).

W zakresie gospodarki odpadami dla osi ągni ęcia zało żonych celów konieczne jest podj ęcie nast ępuj ą- cych zada ń i kierunków działa ń:

• Wdra żanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów na istniej ącym i przewidywanym do rozbudowy na północny region gospodarki odpadami (RGO), składowisku odpadów w Koszarówce.

• Podniesienie skuteczno ści selektywnej zbiórki odpadów ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji.

• Wdra żanie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych. • Zintensyfikowanie działa ń skierowanych na zapobieganie zanieczyszczeniu odpadami terenów przy trasach przelotowych i terenów przylegaj ących do cieków.

• Propagowanie indywidualnego kompostowania odpadów organicznych powstaj ących w gospodarstwach domowych i rolniczych.

• Podnoszenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy , w szczególno ści w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów.

• Wspieranie działa ń zmierzaj ących do stworzenia systemu zbiórki odpadów z produkcji rolniczej i przetwórstwa żywno ści obejmuj ącego przede wszystkim gospodarstwa i małe przedsi ębiorstwa.

• Uści ślenie kontroli nad utylizacj ą odpadów z przemysłu rolno-spo żywczego, w tym produkcji zwierz ęcej. • Utworzenie kwatery do składowania odpadów azbestowych w na istniej ącym składowisku odpadów komunalnych.

Likwidacja dzikich wysypisk odpadów celem poprawy stanu sanitarnego środowiska i estetyki krajobrazu.

Nale ży podkre śli ć, że program gospodarki odpadami stałymi realizowany jest w ramach Stowarzyszenia Samorz ądów Dorzecza Biebrzy.

2.8 Zasady działa ń w zakresie obrony cywilnej W gospodarce przestrzennej gminy nale ży stosowa ć nast ępuj ące zasady słu żą ce zabezpieczeniu potrzeb obrony cywilnej: • We wszystkich projektowanych budynkach z funkcj ą usługow ą lub produkcyjn ą wymagaj ącą zatrudnienia powy żej 15 osób nale ży przewidzie ć mo żliwo ść wykonania ukry ć w okresie podwy ższonej gotowo ści obronnej RP, • Stacje transformatorowe nale ży dostosowa ć do systemu wygaszania o świetlenia zewn ętrznego. • Bez wzgl ędu na typ zabudowy zarezerwowa ć nale ży tereny pod budow ę awaryjnych studni wody pitnej (7,5 l na osob ę/ dob ę). Odległo ść studni od budynków mieszkalnych lub zgrupowa ń ludno ści powinna wynosi ć najwy żej 800 m, • Istniej ące studnie powinny by ć zabezpieczone przed likwidacj ą i przystosowane do sprawnego uruchomienia i eksploatacji w sytuacjach kryzysowych, • Oświetlenie zewn ętrzne (ulice, zakłady pracy) nale ży przystosowa ć do zaciemniania i wygaszenia, • Nale ży uwzgl ędni ć system alarmowania i powiadamiania mieszka ńców w wypadku zagro żeń poprzez syreny alarmowe przyjmuj ąc promie ń słyszalno ści syreny do 300 m, • W zakresie ochrony przeciwpo żarowej przy projektowaniu i realizacji obiektów budowlanych zaliczanych do kategorii zagro żenia ludzi nale ży spełni ć wymagania, m.in. w zakresie dojazdów po żarowych oraz zaopatrzenia w wod ę do celów przeciwpo żarowych, okre ślone w przepisach szczególnych, • Układ projektowanych i modernizowanych dróg i ulic powinien spełnia ć nast ępuj ące warunki: - szeroko ść ulicy powinna uniemo żliwi ć ewentualne zagruzowanie, - powinny by ć poł ączenia z traktami przelotowymi - zapewniaj ące sprawn ą ewakuacj ę ludno ści w okresie zagro żenia, - nale ży wyznaczy ć trasy przejazdu dla pojazdów z toksycznymi środkami przemysłowymi. • Wszelkie projektowane na obszarze gminy obiekty o wysoko ści równej i wi ększej od 50 m npt oraz ka żdorazowo przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budow ę nale ży zgłasza ć do Sił Powietrznych RP, • Nale ży zachowa ć istniej ące lub projektowane obiekty obrony cywilnej nie dopuszczaj ąc do ich likwidacji, • Wszelkie plany zagospodarowania przestrzennego należy przed ich uchwaleniem przez Rad ę Gminy uzgadnia ć z odpowiednim organem Zarz ądzania Kryzysowego Urz ędu Wojewódzkiego.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

VI. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM

Inwestycjami celu publicznego s ą działania stanowi ące realizacj ę celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomo ściami (Dz. U. Nr 46 z 2000 roku z pó źniejszymi zmianami). Cele publiczne o znaczeniu lokalnym realizowane b ędą w granicach nast ępuj ących obszarów: • Wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa i utrzymywanie tych dróg, a tak że ł ączno ści publicznej i sygnalizacji.

• Modernizacja sieci dróg gminnych, w tym drogi: - Grozimy - Godlewo, - Konopki Kolonie - Mierucie, - Popowo - Kurejwa, - Popowo - Wojewodzin, - Popowo - Flesze, - Ruda - Kacprowo, - Ruda - Modzelówka, - Opartowo - Łosewo - Okół, - Brzozowa Wólka - Kolonia Brzozowa Wólka, - Lipi ńskie - Brzozowa, - Brzozowa Wólka - Sojczynek, - Kapice - Kolonia Kapice. • Budowa i remonty przystanków komunikacji zbiorowej (wiaty, zatoki autobusowe). • Budowa i utrzymywanie ci ągów drena żowych, przewodów i urz ądze ń słu żą cych do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a tak że innych obiektów i urz ądze ń niezb ędnych do korzystania z tych przewodów i urz ądze ń:

• Budowa i przebudowa linii elektroenergetycznych SN i NN oraz transformatorów 15/0,4 kV. • Modernizacja o świetlenia ulicznego na terenie całej gminy. • Budowa i utrzymywanie publicznych urz ądze ń słu żą cych do zaopatrzenia ludno ści w wod ę, gromadzenia, przesyłania, oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym ich składowania.

• Budowa, przebudowa i modernizacja uj ęć wody i stacji wodoci ągowych w Białaszewie i Wojewodzinie oraz pompowni wody w Popowie, Szymanach i Sojczynie Borowym wraz z sieci ą wodoci ągow ą.

• Budowa oczyszczalni ścieków wraz ze scentralizowan ą sieci ą kanalizacji sanitarnej w Białaszewie.

• Modernizacja oczyszczalni ścieków z rozbudow ą sieci kanalizacyjnej w Wojewodzinie. • Budowa oraz utrzymywanie obiektów i urz ądze ń słu żą cych ochronie środowiska, zbiorników i innych urz ądze ń wodnych słu żą cych zaopatrzeniu w wod ę, regulacji przepływów i ochronie przed powodzi ą, a tak że regulacja i utrzymywanie wód oraz urz ądze ń melioracji wodnych, b ędących własno ści ą Skarbu Pa ństwa lub jednostek samorz ądu terytorialnego: • Renowacja zbiorników wodnych gromadz ących wody na cele gospodarcze i przeciwpo żarowe w Boczkach Świdrowo, Fleszach, Kurejwie i Wierzbowie.

• Opieka nad nieruchomo ściami stanowi ącymi zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

• Ochrona i opieka obiektów obj ętych gminn ą ewidencj ą zabytków.

• Ochrona Pomników Zagłady w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady - nie wyst ępuj ą.

• Budowa i utrzymywanie pomieszcze ń dla administracji, szkół publicznych, a tak że publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli.

• Modernizacja budynków szkolnych w Białaszewie, Rudzie i Wierzbowie oraz gimnazjum w Danówku, w tym termomodernizacja obiektów szkolnych w Białaszewie i Wierzbowie.

• Budowa sal sportowych przy szkołach podstawowych w Białaszewie i Wierzbowie.

• Budowa i utrzymywanie obiektów oraz urz ądze ń niezb ędnych na potrzeby obronno ści pa ństwa i ochrony granicy pa ństwowej, a tak że do zapewnienia bezpiecze ństwa publicznego.

• Rozbudowa i modernizacja obiektów i urz ądze ń ochotniczej stra ży po żarnej na terenie całej gminy.

• Poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie i składowanie kopalin stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa.

• Zakładanie i utrzymywanie cmentarzy - Białaszewo, Kapice i Przechody,

• Ustanawianie i ochrona miejsc pami ęci narodowej - opieka i utrzymanie cmentarzy wojennych w Ciemnoszyjach, Kapicach i Sojczynku.

• Ochrona zagro żonych wygini ęciem gatunków ro ślin i zwierz ąt lub siedlisk przyrody.

• Tereny projektowanych form ochrony przyrody: u żytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne w gminie poza terenami Biebrza ńskiego Parku Narodowego i jego otuliny.

• Inne cele publiczne okre ślone w odr ębnych ustawach:

• Budowa świetlicy wiejskiej w Toczyłowie i Konopkach, oraz remont i przebudowa wraz z termomodernizacj ą świetlic wiejskich w Białogr ądach, Boczkach Świdrowo, Kapicach, Sojczynie Borowym, Szymanach i Wojewodzinie,

• Adaptacja budynków byłych zlewni mleka w Godlewie, Przechodach oraz byłych sklepów GS w Grozimach i Kurejewce na świetlice wiejskie.

• Wyznaczenie i urz ądzenie terenów rekreacyjno - turystycznych z przystani ą kajakow ą nad

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Jeziorem Toczyłowskim w Toczyłowie.

• Wyznaczenie miejsc k ąpieliskowych nad zbiornikami wodnymi w Kurejwie i Wierzbowie,

• Urz ądzenie k ąpieliska z pla żą nad rzek ą Ełk w Danówku,

• Rozbudowa gminnego centrum sportowo - rekreacyjnego w Popowie.

• VII. OBSZARY, NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA I USTALENIAMI PROGRAMÓW Zgodnie z art. 2, pkt 5 ustawy z dnia 23 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym inwestycjami celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym (powiatowym, wojewódzkim i krajowym) s ą działania stanowi ące realizacj ę celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomo ściami. Inwestycjami celu publicznego o znaczeniu ponadregionalnym zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego oraz ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy s ą: • Wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa i utrzymywanie tych dróg, a tak że ł ączno ści publicznej i sygnalizacji:

- budowa, rozbudowa i modernizacja dróg krajowych nr 61 Warszawa - Łom ża - Augustów i drogi nr 65 Gołdap - Ełk - Białystok - Bobrowniki, w tym budowa obwodnic miasta Grajewa w ci ągach obu dróg.

- przebudowa drogi wojewódzkiej nr 668 Pi ątnica - Przytuły - Osowiec. - budowa, rozbudowa i modernizacja dróg powiatowych na terenie gminy Grajewo. - realizacja systemu ście żek rowerowych, w tym mi ędzynarodowej ście żki rowerowej R-11. • Wydzielenie gruntów pod linie kolejowe oraz ich budowa i utrzymanie: - przebudowa linii kolejowej na odcinku Białystok - Ełk jako linii E75 „Rail Baltica” z dostosowaniem jej do pr ędko ści 160 - 200 km/h oraz zabezpieczenie miejsc na budow ę dwupoziomowych skrzy żowa ń.

• Budowa i utrzymywanie ci ągów drena żowych, przewodów i urz ądze ń słu żą cych do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a tak że innych obiektów i urz ądze ń niezb ędnych do korzystania z tych przewodów i urz ądze ń: - modernizacja linii elektroenergetycznej 110 kV Białystok - Ełk.

- budowa dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kV relacji Ełk - Łom ża.

- budowa linii elektroenergetycznej 110 kV relacji Grajewo - Szczuczyn*

- budowa gazoci ągu wysokiego ci śnienia DN 100 Zambrów - Raczki. • Budowa i utrzymywanie publicznych urz ądze ń słu żą cych do zaopatrzenia ludno ści w wod ę,

gromadzenia, przesyłania, oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym ich składowania: • Rozbudowa komunalnego wysypiska odpadów stałych w Koszarówce na północny region gospodarki odpadami (RGO), obejmuj ący powiaty: augustowski, grajewski, moniecki i sokólski o łącznej liczbie mieszka ńców 277 557 w roku 2011, wraz z ich sortowni ą oraz wdro żenie programu segregacji odpadów - zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012 - 2017. • Budowa oraz utrzymywanie obiektów i urz ądze ń słu żą cych ochronie środowiska, zbiorników i innych urz ądze ń wodnych słu żą cych zaopatrzeniu w wod ę, regulacji przepływów i ochronie przed powodzi ą, a tak że regulacja i utrzymywanie wód oraz urz ądze ń melioracji wodnych, b ędących własno ści ą Skarbu Pa ństwa lub jednostek samorz ądu terytorialnego. • Ustanowienie obszaru ochronnego głównego zbiornika wód podziemnych nr 217 „Dolina rzeki Biebrza”.

• Doprowadzenie jako ści wód Ełku do II klasy czysto ści poprzez realizacj ę sieci oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej. • Renaturyzacja układu wodnego: Kanał Rudzki - rzeka Ełk poprzez zabudow ę Kanału Rudzkiego budowlami regulacyjnymi (Modzelówka, Przechody, Białogr ądy) i konserwacj ę martwego koryta rzeki Ełk. • Opieka nad nieruchomo ściami stanowi ącymi zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

• Ochrona i opieka zabytków wpisanych do rejestru konserwatora zabytków - zespół podworski w Kurejwie, zabytkowe cmentarze w Białaszewie, Lipi ńskich i Rudzie.

• Rozszerzenie granic ochrony zespołu dworskiego w Kurejwie poprzez wyznaczenie strefy ochrony konserwatorskiej obejmuj ącej pozostało ści kompozycji zieleni - starodrzew, szpalery itp. na działkach nr 194, 196 i 197. • Ochrona Pomników Zagłady w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady - nie wyst ępuj ą. • Budowa i utrzymywanie pomieszcze ń dla urz ędów organów władzy, administracji, s ądów i prokuratur, pa ństwowych szkół wyższych, szkół publicznych, a tak że publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej i placówek opieku ńczo- wychowawczych. • Modernizacja budynków Zespołu Szkól Ponadgimnazjalnych w Wojewodzinie. • Budowa i utrzymywanie obiektów oraz urz ądze ń niezb ędnych napotrzeby obronno ści pa ństwa i ochrony granicy pa ństwowej, a tak że do zapewnienia bezpiecze ństwa publicznego.

• Poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie i składowanie kopalin stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa. • Ochrona zagro żonych wygini ęciem gatunków ro ślin i zwierz ąt lub siedlisk przyrody. • Opracowanie planu ochrony Biebrza ńskiego Parku Narodowego i jego otuliny oraz pro-

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

jektowanego rezerwatu przyrody „Brajmura”. • Ochrona pomnika przyrody (aleja drzew) w Wojewodzinie. • Wdro żenie projektowanego obszaru chronionego krajobrazu doliny Ełku. • Inne cele publiczne okre ślone w odr ębnych ustawach. • Ochrona lasów i zadrzewie ń oraz wzbogacanie ich walorów - sukcesywne zalesianie gruntów marginalnych zgodnie z Krajowym programem zwi ększania lesisto ści. • VIII. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIE-RUCHOMO ŚCI, A TAK ŻE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEK-TÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA ŻY POWY ŻEJ 2000 m 2 ORAZ OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ

1. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI Na terenie gminy Grajewo nie wyst ępuj ą obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i wtórnego podziału nieruchomo ści. S ą to wył ącznie obszary przestrzeni publicznej. 2. OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA ŻY POWY ŻEJ 2000 M 2

Na terenie gminy Grajewo nie przewiduje si ę rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2. 3. OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 23 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym obszarem przestrzeni publicznej jest obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, poprawy jako ści ich życia i sprzyjaj ący nawi ązywaniu kontaktów społecznych ze wzgl ędu na jego poło żenie oraz cechy funkcjonalno- przestrzenne. Obszarami przestrzeni publicznej na terenie gminy są:

• plac z miejscami parkingowymi przed ko ściołem parafialnym w centrum Białaszewa (ulica Nowa i cz ęść działki nr 823/4), • centrum sportowo - rekreacyjne w Popowie, • teren nad zbiornikiem wodnym w Boczkach Świdrowo. W studium wyznacza si ę nowe obszary przestrzeni publicznej: • projektowane tereny k ąpieliska i pla ży w Toczyłowie, • projektowane tereny sportowo - rekreacyjne nad rzeką Ełk w Danówku, • teren k ąpieliska nad zbiornikiem wodnym w Kurejwie, • tereny rekreacyjne z k ąpieliskiem nad zbiornikiem wodnym w Wierzbowie.

Gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: 1. Dla terenów poło żonych w granicach administracyjnych wsi Toczyłowo - plan w opracowaniu (uchwała nr 95/ ХХ /04 Rady Gminy Grajewo z dnia 2 czerwca 2004 r.). Plan powinien okre śli ć: - przeznaczenie i warunki zagospodarowania terenów zabudowy z zaleceniem uwzgl ędnienia: • funkcjonowania i rozwoju istniej ącej zabudowy w tym zagrodowej, mieszkaniowej i usługowej, • realizacji zespołów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, • realizacji zabudowy usługowej i usługowo - produkcyjnej, w tym zaplecza obsługi turystyki z usługami handlu, gastronomii, hotelarskimi i obsługi komunikacji, • wyznaczenia terenów pod realizacj ę elementów zagospodarowania turystyczno-wypoczyn- kowego, w tym przysta ń, pla ża, zespoły zabudowy letniskowej, • minimalnej powierzchni nowej działki w zabudowie mieszkaniowej i mieszkaniowo- usługowej 800 m2, w zabudowie usługowo-produkcyjnej i letniskowej - 1000 m 2, w zabudowie zagrodowej - 1500 m2, • ograniczenia wysoko ści zabudowy mieszkaniowej i usługowej do 2 kondygnacji, zabudowy letniskowej do 1 kondygnacji, • minimalnych wska źników miejsc parkingowych : 2 mp na 1 budynek mieszkalny, 3 mp na 100 m 2 powierzchni usług, - rezerw ę terenu pod budow ę obwodnicy Grajewa, - tereny rolnicze i le śne z zakazem zabudowy, - zasady obsługi komunikacyjnej z uwzgl ędnieniem ogranicze ń w dost ępno ści do drogi krajowej, - zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. • ograniczenia wysoko ści zabudowy mieszkaniowej i usługowej do 2 kondygnacji, zabudowy,

2 Dla terenów poło żonych w granicach administracyjnych wsi Popowo - plan w opracowaniu (uchwała nr 96/ ХХ /04 Rady Gminy Grajewo z dnia 2 czerwca 2004 r.). Plan powinien okre śli ć: - przeznaczenie i warunki zagospodarowania terenów zabudowy z zaleceniem uwzgl ędnienia: • funkcjonowania i rozwoju istniej ącej zabudowy, • realizacji zespołów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, • realizacji zabudowy usługowej i usługowo - produkcyjnej, w tym z zakresu obsługi turystyki z usługami handlu, gastronomii, hotelarskimi, • okre ślenia terenów publicznych, w tym sportowo-rekreacyjnych, • minimalnej powierzchni nowej działki w zabudowie mieszkaniowej i mieszkaniowo- usługowej 800 m 2, w zabudowie usługowo-produkcyjnej - 1000 m 2, w zabudowie zagrodowej - 1500 m 2,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

letniskowej do 1 kondygnacji, • minimalnych wska źników miejsc parkingowych : 2 mp na 1 budynek mieszkalny, 3 mp na 100 m 2 powierzchni usług, - tereny eksploatacji surowców mineralnych, w tym tereny górnicze, - rezerw ę terenu pod budow ę obwodnicy Grajewa, - tereny lokalizacji elektrowni wiatrowych oraz ograniczenia w zagospodarowaniu terenów poło- żonych w zasi ęgu ich oddziaływania, - tereny rolnicze i le śne z zakazem zabudowy, - zasady obsługi komunikacyjnej z uwzgl ędnieniem ogranicze ń w dost ępno ści do drogi krajowej - zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

3. Dla terenów poło żonych we wsi Ruda: 1) Teren poło żony po wschodniej stronie drogi krajowej, w s ąsiedztwie istniej ącego osiedla zabudowy mieszkaniowej, 2) teren poło żony po zachodniej stronie drogi krajowej o wiod ącej funkcji mieszkaniowej, (w granicach okre ślonych orientacyjnie na rysunku studium), z zaleceniem uwzgl ędnienia: - realizacj a zabudowy mieszkaniowej w formie j ednorodzinnej, - dopuszczenie realizacji zabudowy usługowej - zalecana lokalizacja od strony drogi krajowej, - uwzgl ędnienie ogranicze ń w zagospodarowaniu wynikaj ących z poło żenia terenów w s ąsiedztwie drogi krajowej, projektowanej obwodnicy oraz linii kolejowej, - okre ślenie zasad obsługi komunikacyjnej z uwzgl ędnieniem ogranicze ń w dost ępno ści do drogi krajowej, - zapewnienie powi ąza ń funkcjonalno-przestrzennych z istniej ącą ukształtowan ą struktur ą osiedla mieszkaniowego, - okre ślenie zasad i warunków podziału na działki budowlane, przy zachowaniu: minimalnej powierzchni działki w zabudowie mieszkaniowej 800 m2, w zabudowie mieszkaniowo- usługowej i usługowej - 1000 m2, - okre ślenie zasad kształtowania zabudowy z ograniczeniem wysoko ści do 2 kondygnacji, w tym poddasze u żytkowe, lecz nie wi ęcej ni ż 10 m, - okre ślenie zasad parkowania pojazdów w dostosowaniu do programu zagospodarowania z uwzgl ędnieniem minimalnych wska źników: 2 mp na 1 budynek mieszkalny, 3 mp na 100 m2 powierzchni usług, Plan powinien okre śla ć zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 3 - uwzgl ędnienie ogranicze ń w zagospodarowaniu wynikaj ących z poło żenia terenu w s ąsiedztwie

3 Dla terenu poło żonego we wsi Koszarówka: w kierunku wschodnim od drogi krajowej, pomi ędzy ul. Topolow ą, a projektowan ą obwodnic ą miasta (w granicach okre ślonych orientacyjnie na rysunku studium) - o wiod ącej funkcji mieszkaniowej, z zaleceniem uwzgl ędnienia: - funkcje dopuszczalne - zabudowa usługowa, usługowo-produkcyjna i zagrodowa, - realizacja zabudowy mieszkaniowej w formie jednorodzinnej, - wyznaczenie ogólnodost ępnego terenu zieleni urz ądzonej,

drogi krajowej i projektowanej obwodnicy Grajewa, - okre ślenie zasad obsługi komunikacyjnej z uwzgl ędnieniem ogranicze ń w dost ępno ści do drogi krajowej, - okre ślenie zasad funkcjonowania i kierunków przekształceń istniej ącego zainwestowania, - okre ślenie zasad i warunków podziału na działki budowlane, przy zachowaniu: minimalnej po wierzchni działki w zabudowie mieszkaniowej i mieszkaniowo-usługowej 800 m2, w zabudowie usługowo-produkcyjnej - 1000 m2, - okre ślenie zasad kształtowania zabudowy z ograniczeniem wysoko ści do 2 kondygnacji, lecz nie wi ęcej ni ż 10 m, - okre ślenie zasad parkowania pojazdów w dostosowaniu do programu zagospodarowania z uwzgl ędnieniem minimalnych wska źników: 2 mp na 1 budynek mieszkalny, 3 mp na 100 m2 powierzchni usług i 3 mp na 10 zatrudnionych, Plan powinien okre śla ć zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

5. Dla terenu poło żonego we wsi Koszarówka: pomi ędzy drog ą krajow ą, ul. Topolow ą i granic ą administracyjn ą miasta Grajewo - opracowanie planu w porozumieniu z miastem Grajewo, z zaleceniem uwzgl ędnienia: - podstawowa funkcja terenu - zabudowa mieszkaniowa, - dopuszczenie realizacji zabudowy usługowej, - realizacja zabudowy mieszkaniowej w formie jednorodzinnej, - okre ślenie zasad i warunków podziału na działki budowlane, przy zachowaniu: minimalnej powierzchni działki 800 m2, - okre ślenie zasad kształtowania zabudowy z ograniczeniem wysoko ści do 2 kondygnacji, w tym poddasze u żytkowe, lecz nie wi ęcej ni ż 9,5 m. 4 7. Elektrownie wiatrowe - dla obszarów poło żonych w strefie dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych, plany sporz ądzane b ędą sukcesywnie w zale żno ści od potrzeb inwestycyjnych.

4 Dla obszarów wymagaj ących zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, w tym: poło żonych we wsi Szymany (w granicach okre ślonych orientacyjnie na rysunku studium) - o wiod ącej funkcji mieszkaniowej, z zaleceniem uwzgl ędnienia: - realizacja zabudowy mieszkaniowej w formie jednorodzinnej, - dopuszczenie realizacji zabudowy usługowej, - uwzgl ędnienie mo żliwo ści rozwoju zabudowy na przyległych terenach rolniczych, - okre ślenie zasad i warunków podziału na działki budowlane, przy zachowaniu: minimalnej powierzchni działki w zabudowie mieszkaniowej 800 m2, w zabudowie mieszkaniowo- usługowej 1000 m2, - okre ślenie zasad kształtowania zabudowy z ograniczeniem wysoko ści do 2 kondygnacji, w tym - poddasze u żytkowe, lecz nie wi ęcej ni ż 9,5 m, - okre ślenie zasad obsługi komunikacyjnej oraz zasad parkowania pojazdów z uwzgl ędnieniem minimalnych wska źników: 2 mp na 1 budynek mieszkalny,3 mp na 100 m2 powierzchni usług. Plany powinny okre śla ć zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Plany powinny okre śla ć : - lokalizacje elektrowni wiatrowych, z uwzgl ędnieniem mi ędzy innymi warunków ochrony zabudowy i środowiska przyrodniczego, - zasady obsługi komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, - ograniczenia w zagospodarowaniu terenów poło żonych w zasi ęgu oddziaływania elektrowni wiatrowych, w tym zakaz zabudowy, - zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

8. Dla terenu poło żonego we wsi Kacprowo - poło żonego w południowej cz ęś ci wsi na lokalizacj ę usług z zakresu ochrony zdrowia i zabudowy mieszkaniowej oraz zachowanie i ochron ę gruntów le śnych (zakaz zabudowy) zgodnie z przepisami odr ębnymi.

9. Dla terenu poło żonego w południowo-wschodniej cz ęś ci wsi Koszarówka: Plan powinien okre śli ć: - przeznaczenie i warunki zagospodarowania terenów zabudowy z zaleceniem uwzgl ędnienia: • realizacji zespołu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z dopuszczeniem usług, • minimalnej powierzchni nowej działki w zabudowie mieszkaniowej i mieszkaniowo- usługowej 800 m2, • ograniczenia wysoko ści zabudowy mieszkaniowej i usługowej do 2 kondygnacji, • minimalnych wska źników miejsc parkingowych: 1 mp na 1 mieszkanie, 2 mp na 100 m 2 powierzchni usług, - zasady obsługi komunikacyjnej i uzbrojenia w media, - okre ślenie zasad i warunków podziału na działki budowlane, przy zachowaniu: minimalnej powierzchni działki 800 m2, - zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

10. Dla terenu poło żonego we wsi Danówek, przy drodze do wsi Szymany. Plan powinien okre śli ć: - przeznaczenie i warunki zagospodarowania terenów zabudowy z zaleceniem uwzgl ędnienia: • podstawowa funkcja terenu - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, • minimalnej powierzchni nowej działki w zabudowie mieszkaniowej 800 m2, • ograniczenia wysoko ści zabudowy mieszkaniowej do 2 kondygnacji, w tym poddasze, • minimalnych wska źników miejsc parkingowych : 1 mp na 1 mieszkanie, 2 mp na 100 m 2 powierzchni usług, - zasady obsługi komunikacyjnej i uzbrojenia w media, - zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 11. Tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów oraz zabudowy usługowej we wsi El żbiecin, Kacprowo i Ł ękowo. Plan powinien okre śli ć: - przeznaczenie i warunki zagospodarowania terenów,

- rezerw ę terenów pod budow ę obwodnic Grajewa i w ęzłów dróg krajowych Nr 61 i Nr 65, - zasady obsługi komunikacyjnej z uwzgl ędnieniem ogranicze ń w dost ępno ści do dróg krajowych, - zasady obsługi i uzbrojenia w media, - zasady i warunki zagospodarowania zgodnie z wymogami okre ślonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Gmina zamierza sporz ądzi ć zmian ę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uchwalonego Uchwał ą Nr 98/XVłłM2 Rady Gminy Grajewo z dnia 7.09.2012 r . w cz ęś ci dotycz ącej wyznaczenia terenów powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego w obr ębie gruntów wsi Wierzbowo. Plan powinien okre śli ć: - przeznaczenie i warunki zagospodarowania terenów z zaleceniem uwzgl ędnienia, • powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego, • ogranicze ń wynikaj ących z poło żenia w bezpo średnim s ąsiedztwie projektowanej elektrowni wiatrowej, • warunków eksploatacji kopaliny, • zachowania pasów ochronnych od s ąsiednich terenów nienale żą cych do inwestora, • ochrony środowiska, - zasady obsługi komunikacyjnej.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

X. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, W TYM BEZ PRAWA ZABUDOWY 5.

1. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ

Przez rolnicz ą przestrze ń produkcyjn ą nale ży rozumie ć ogół warunków przyrodniczych i technicznych pozwalaj ących na zachowanie odpowiedniego poziomu produkcji rolnej na danym obszarze Kierunki i zasady kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej:

• Wła ściwe wykorzystanie naturalnych warunków u żytkowych rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez:

- dostosowanie kierunków produkcji rolnej do naturalnych warunków i predyspozycji środowiska przyrodniczego,

- ograniczenie przeznaczania gruntów wysokich klas bonitacyjnych na cele nierolnicze,

- zapobieganie degradacji i dewastacji u żytków rolnych,

- dalszy rozwój produkcji zwierz ęcej w zakresie hodowli bydła mlecznego i trzody chlewnej w kierunku nowoczesnych metod,

- wydzielenie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej pod zalesienia lub zmiany sposobu użytkowania na inne cele.

• Poprawa jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez: - rekultywacj ę gruntów zdegradowanych i zagospodarowanie nieu żytków na cele rolnicze, - wykorzystanie i zagospodarowanie odchodów zwierz ęcych jako nawozu organicznego do nawo żenia gruntów rolnych w stosownych terminach nawo żenia i wła ściwych dawkach, zgodnie z przepisami odr ębnymi,

- budow ę szczelnych zbiorników na gnojówk ę i gnojowic ę oraz płyt na obornik w celu wyeliminowania źródeł zagro żeń wód powierzchniowych i podziemnych oraz popraw ę stanu sanitarnego środowiska,

- melioracj ę u żytków rolnych wymagaj ących melioracji oraz modernizacj ę istniej ących urz ądze ń melioracyjnych w celu poprawy stosunków wodnych w obr ębie u żytków rolnych,

- realizacj ę programu małej retencji wodnej (renowacja i powi ększenie zbiorników wodnych), - wprowadzanie zadrzewie ń i zakrzacze ń śródpolnych w celu wzbogacania warto ści

użytkowych gleb i walorów krajobrazowych, - zmiany struktury agrarnej poprzez d ąż enie do zwi ększania wielko ści gospodarstw rolnych oraz scalenia i wymian ę gruntów.

• Rozwój infrastruktury rolniczej i technicznego uzbrojenia rolnictwa poprzez: - rozbudow ę wodoci ągów wiejskich, - budow ę przyzagrodowych oczyszczalni ścieków, - reelektryfikacj ę obszarów wiejskich, - utrzymanie nale żytego stanu dróg publicznych oraz dróg rolniczych. • Porz ądkowanie i kształtowanie zabudowy zagrodowej w obr ębie wyznaczonych terenów oraz dąż enie do powi ększania wielko ści siedlisk celem dostosowania nowej zabudowy rolniczej do wymogów nowoczesnego rolnictwa.

2. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA PRZESTRZENI LE ŚNEJ W rozumieniu ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 roku o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 z pó źn. zm.) lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryty ro ślinno ści ą le śną lub przej ściowo jej pozbawiony, teren przeznaczony do produkcji le śnej lub zwi ązany z gospodark ą le śną.

Podstawowym przeznaczeniem terenów le śnych jest produkcja le śna. Na terenach le śnych dozwolona jest lokalizacja budynków i obiektów słu żą cych gospodarce le śnej, urz ądze ń infrastruktury technicznej, dróg i parkingów oraz urz ądze ń turystyki i rekreacji.

Na terenach le śnych obowi ązuj ą zasady gospodarki i ochrony wynikaj ące z planów urz ądzenia lasów, w tym ustale ń zawartych w studium w pkt 1.1.7 Ochrona szaty ro ślinnej.

Gmina Grajewo zaliczona jest do obszarów obj ętych Krajowym Programem Zwi ększania Lesisto ści, w których przewidywane jest sukcesywne zalesianie gruntów marginalnych dla potrzeb produkcji rolnej i zgodnie z granicami polno - le śnymi, zwłaszcza na terenach: • deficytu wód podziemnych i powierzchniowych, • poprawiaj ących ci ągło ść i zwarto ść kompleksów le śnych, • rekreacji zbiorowej w strefach podmiejskich miast, • turystyczno - wypoczynkowych o zbyt małym udziale lasów, • korytarzy migracyjnych zwierz ąt i w ęzłów hydrograficznych, • nara żonych na procesy erozji wodnej i wietrznej.

Studium dopuszcza zalesienie wszystkich gruntów rolnych i nieu żytków, które spełniaj ą wymagania zawarte w przepisach odr ębnych na wniosek wła ścicieli gruntów.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Z cz ęś ciowego zalesienia wył ączone s ą tereny poło żone w strefie ograniczonego zalesienia w otulinie Biebrza ńskiego Parku Narodowego. Zakaz zalesiania nie dotyczy obszarów na glebach pochodzenia mineralnego. Na terenach tych wprowadza si ę wymóg uzgodnienia zalesienia z. Dyrektorem Biebrza ńskiego Parku Narodowego. Kierunki i zasady kształtowania przestrzeni le śnej: • Ochrona lasów i gruntów le śnych poprzez ograniczanie przeznaczania ich na cele niele śne, zwłaszcza lasów ochronnych, z wył ączeniem pod realizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej.

• Zwi ększanie zró żnicowania przyrodniczego lasów, w tym zwi ększanie udziału gatunków li ściastych, udziału drzewostanów wielogatunkowych oraz wprowadzanie podszytów li ściastych do drzewo-stanów sosnowych na siedliskach boru świe żego i boru mieszanego. • Zwi ększanie zdrowotno ści i odporno ści drzewostanów na abiotyczne i biotyczne czynniki szkodliwe poprzez upowszechnienie biologicznych i ekologicznych metod ochrony • Odchodzenie od zr ębów zupełnych wsz ędzie tam, gdzie mo żliwe jest uzyskanie odnowienia naturalnego na rzecz r ębni udoskonalonych.

• Prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami le śnymi z ograniczeniem wielko ści pozyskiwania drewna poni żej zdolno ści produkcyjnej lasów.

• Uwzgl ędnienie w zagospodarowaniu przestrzennym gminy optymalnych granic polno - le śnych, struktury przestrzennej lasów w krajobrazie, korytarzy ekologicznych mi ędzy kompleksami le śnymi oraz usuwanie barier ekologicznych, a w szczególno ści zewn ętrznych presji na ekosystemy le śne przez przyjazne lasom zagospodarowanie terenów przyległych do lasów.

• Zachowanie licznych walorów lasów przez ukierunkowanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego w lasach oraz ochrona bazy produkcyjnej runa le śnego.

• Zwi ększanie udziału lasów ochronnych (glebochronnych, wodochronnych), zwłaszcza na obszarach prawnej ochrony przyrody.

• Zwi ększania lesisto ści w miar ę przekazywania do zalesienia gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa i osi ąganie przestrzennie optymalnej struktury lasów w krajobrazie przez ochron ę i pełne wykorzystanie produkcyjnych mo żliwo ści siedlisk.

• Udost ępnianie i przystosowywanie kompleksów le śnych do celów turystyczno- wypoczynkowych, zwłaszcza na obszarach ochrony przyrody.

• Specjalistyczne zagospodarowywanie lasów o funkcjach społecznych (krajobrazowe, lasy podmiejskie, rejony intensywnej rekreacji i turystyki, lasy do świadczalne) w sposób łagodz ący potencjalne konflikty z pozostałymi funkcjami tych lasów i funkcjami lasów przyległych.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

XI. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH

1. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI Na terenie gminy Grajewo obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi wyst ępuj ą: • w dolinie Ełku w obr ębie wsi: Danówek, Szymany, Toczyłowo, Koty Rybno, Ruda i Sojczyn Gr ądowy,

• w dolinie Biebrzy we wsi Białogr ądy. Na najwi ększe zagro żenie powodziowe nara żony jest jaz na rzece Ełk zlokalizowany w Modzelówce oraz tereny nadbiebrza ńskie. W obr ębie wsi Białogr ądy poło żonej w dolinie Biebrzy, corocznie zalewom podlega 13 gospodarstw oraz około 90 ha u żytków rolnych.

Przyczynami powodzi s ą wezbrania spowodowane wzrostem poziomu wód w rzekach wywołane przez ulewne deszcze, wiosenne roztopy i zatory lodowe.

Zasady gospodarowania na obszarach zagro żeń powodziowych reguluj ą przepisy odr ębne - ustawa Prawo wodne.

Na obszarach bezpo średniego zagro żenia powodziowego zabrania si ę wykonywania robót oraz czynno ści, które mog ą utrudni ć ochron ę przed powodzi ą, w tym:

• wykonywania urz ądze ń wodnych i wznoszenia innych obiektów budowlanych, • sadzenia drzew lub krzewów z wyj ątkiem plantacji wikliny na potrzeby regulacji wód oraz ro ślinno ści stanowi ącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub słu żą cych do umacniania brzegów, obwałowa ń lub odsypisk,

• zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania robót, z wyj ątkiem robót zwi ązanych z regulacj ą lub utrzymywaniem wód.

Na terenach nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi obowi ązuje zakaz wszelkiej zabudowy poza budowlami słu żą cymi gospodarce wodnej.

2. OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH Na analizowanych terenach nie wyst ępuj ą obszary naturalnych zagro żeń geologicznych w postaci osuwania si ę mas ziemnych. Zjawiska ruchów masowych mog ą pojawia ć si ę w trakcie ulewnych deszczów w obr ębie skarp i ścian wyrobisk na terenach eksploatacji kopalin w Popowie, Danówku, Łosewie, El żbiecinie i innych planowanych kopalniach oraz podcięć rzecznych. Maj ą one wymiar lokalny i incydentalny.

W celu przeciwdziałania skutkom niebezpiecze ństwa osuwania si ę mas ziemnych na terenach zagro żeń obowi ązuje zakaz wszelkiej zabudowy.

XII. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU FILAR OCHRONNY

Zgodnie z art. 53, ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96 z pó źn. zm.) dla obszarów górniczych wyznacza si ę filary ochronne, w granicach których ze wzgl ędu na ochron ę oznaczonych dóbr, wydobywanie kopalin nie mo że by ć prowadzone albo mo że by ć dozwolone tylko w sposób zapewniaj ący ochron ę tych dóbr.

W granicach gminy znajduj ą si ę nast ępuj ące udokumentowane w kategorii B i C 2 zło ża kruszywa naturalnego, dla których z uwagi na wyst ępowanie w bezpo średnim s ąsiedztwie złó ż terenów rolnych i le śnych oraz dróg i napowietrznych linii elektroenergetycznych wyznaczono filary ochronne: • zło że „Danówek I”,

• zło że „Łosewo”,

• zło że „Popowo Pole I”,

• zło że „Popowo Pole II”.

Zło ża te znajduj ą si ę obecnie w fazie eksploatacji. Szeroko ść filarów ochronnych wyrobisk uzale żniona jest od rodzaju chronionych dóbr i zgodnie z norm ą bran żow ą w górnictwie odkrywkowym. Filar ochronny mo że by ć u żytkowany jako ogólnie dost ępny teren u żyteczno ści publicznej. U żytkowanie pasa ochronnego do innych celów nie mo że utrudnia ć lub opó źnia ć prac zwi ązanych z u żytkowaniem wyrobiska lub obiektów chronionych. W wyniku intensywnych prac poszukiwawczych w gminie Grajewo udokumentowano zło ża surowców mineralnych, dla których przed podj ęciem eksploatacji wyznaczono filary ochronne. S ą to nast ępuj ące zło ża kruszywa naturalnego: Dybła,„El żbiecin”, "Grozimy", "Kurejewka", „Łosewo”, „Popowo”, „Danówek I”, „Mareckie”, "Mareckie I", "Mareckie II", "Szymany", "Toczyłowo", ,i „Wierzbowo”. Obszary perspektywicznego wyst ępowania kruszywa naturalnego o znaczeniu przemysłowym do udokumentowania rozpoznano w wsi: Kurejwa, Koszarówka, Kacprowo, Łosewo, Łojki, oraz jedno zło że surowców ilastych (gliny) w Konopkach. Wszystkie zło ża kruszywa naturalnego i pospółki poło żone s ą poza obszarami prawnej ochrony przyrody. W granicach gminy znajduje si ę 69 rejonów obj ętych dokumentacj ą złó ż torfu. Wi ększo ść z nich le ży w granicach otuliny Biebrza ńskiego Parku Narodowego lub w dolinie Ełku.

XIII. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ

Na terenie gminy Grajewo nie wyst ępuj ą obszary pomników zagłady i ich strefy ochronne, o których mowa w art. 10, ust. 2, pkt 13 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym.

XIV. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI

W obr ębie gminy Grajewo wyst ępuj ą obszary wymagaj ące przekształce ń lub rehabilitacji, do których zaliczy ć nale ży przekształcenie sieci hydrograficznej w basenie dolnym Biebrzy. Dotyczy to terenów tzw. węzła Modzelówka obejmuj ącego Kanał Rudzki oraz cz ęść koryta rzeki Ełk. Projektowana inwestycja ma na celu spowodowanie zmiany rozrz ądu wody i przywrócenie stosunków wodnych, jakie miały miejsce przed wybudowaniem kanału. Wynika ona z potrzeb ochrony środowiska przyrodniczego cennej bagiennej doliny Biebrzy. Przebudowa w ęzła polega ć b ędzie na przerzucie wody oraz udro żnieniu martwego odcinka koryta rzecznego powstałego w wyniku budowy Kanału Rudzkiego i poł ączenia go z Biebrz ą. W ten sposób odci ęty został odcinek rzeki Ełk od w ęzła Modzelówka do uj ścia do Biebrzy o długo ści 36,8 km. W strefie węzła koryto rzeczne na długo ści około 300 m praktycznie przestało istnie ć. W ramach przedsi ęwzi ęcia planowane jest wykonanie ł ącznika o długo ści około 9,6 km pomi ędzy uj ęciem brzegowym a pocz ątkiem zachowanego koryta Martwego Ełku. Renaturalizacja sieci hydrograficznej terenów nadbiebrza ńskich pozwoli na odtworzenie stosunków wodnych, zwi ększenie uwilgotnienia gleb, korzystne przekształcenia gleb organicznych, przeobra żenia świata ro ślinnego i zwierz ęcego. Obszarami wskazanymi do rekultywacji s ą:

• teren komunalnego składowiska odpadów stałych w Koszarówce z przeznaczeniem pod zalesienie po zako ńczeniu poszczególnych sektorów wysypiska, • tereny nielegalnych składowisk śmieci wyst ępuj ących na terenie całej gminy,

• tereny nielegalnych punktów eksploatacji surowców mineralnych (piaskownie i żwirownie) oraz organicznych (potorfia) z przeznaczeniem pod zalesienie lub inn ą form ę u żytkowania, • tereny poeksploatacyjne kopalin (Danówek, Popowo, Łosewo, Wierzbowo. Wojewodzin),

• tereny nieu żytkowanych obiektów (pustostany) z przeznaczeniem pod inne funkcje lub rozbiórk ę i uporz ądkowanie terenu (np. tereny w strefie brzegowej jeziora w Toczyłowie).

XV. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne terenami zamkni ętymi s ą tereny o charakterze zastrze żonym ze wzgl ędu na obronno ść i bezpiecze ństwo pa ństwa.

W granicach administracyjnych gminy Grajewo do kategorii terenów zamkni ętych zaliczone zostały jedynie tereny PKP poło żone wzdłu ż linii kolejowej Białystok - Grajewo - Ełk. W obr ębie terenów zamkni ętych obowi ązuj ą odr ębne przepisy prawne. Tereny kolejowe nie posiadaj ą stref ochronnych.

XVI. INNE OBSZARY PROBLEMOWE Przez obszar problemowy nale ży rozumie ć obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub wyst ępowania konfliktów przestrzennych wskazany w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub okre ślony w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gminy.

Bior ąc pod uwag ę powy ższe kryteria na obszarze gminy Grajewo daj ą si ę wyró żni ć dwa obszary: • obszar problemowy „Biebrza ńskiego Parku Narodowego z otulin ą”, • obszar problemowy „Strefy dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych”.

1. OBSZAR PROBLEMOWY „BIEBRZA ŃSKI PARK NARODOWY Z OTULIN Ą,, Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego cz ęść terenu gminy poło żona jest w granicach obszaru problemowego „Biebrza ński Park Narodowy z otulin ą”. Główne konflikty i zjawiska przestrzenne na tym obszarze to:

• du ży udział gruntów prywatnych w strukturze u żytkowania utrudniaj ący realizacj ę głównych celów statutowych Parku, przy braku środków finansowych na zakup gruntów,

• niski stopie ń wyposa żenia osadnictwa w urz ądzenia infrastruktury technicznej (brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków, gazu przewodowego),

• niezadowalaj ący stan sanitarny i zagro żenia środowiska przyrodniczego na obszarze otuliny, w tym wód powierzchniowych i powierzchni ziemi,

• zaniechanie systematycznego wykaszania ł ąk w kontek ście zachodz ących niekorzystnych zmian w ekosystemach torfowiskowych,

• brak dostatecznego zagospodarowania (bazy noclegowej i gastronomicznej, stanic wodnych, szlaków turystycznych, ście żek rowerowych) dla kształtowania turystycznej funkcji obszaru, tj. rozwoju turystyki kwalifikowanej i edukacyjnej,

• post ępuj ący proces starzenia si ę ludno ści na wsi i niski poziom warunków życia, • mało alternatywnych źródeł utrzymania mieszka ńców terenów bagien biebrza ńskich (np. w obsłudze ruchu turystycznego, agroturystyce, wikliniarstwie),

• zły stan dróg oraz brak zaplecza technicznego motoryzacji (np. parkingów), • ograniczenia rozwoju i intensyfikacji rolnictwa wynikaj ące z zakazów stosowania niektórych środków chemicznych i biologicznych w produkcji rolnej, lokalizacji du żych ferm hodowlanych itp.,

• brak dostatecznego rozpoznania zasobów o warto ściach kulturowych,

• przebiegi ci ągów komunikacji i infrastruktury technicznej prowadz ące do fragmentacji środowiska przyrodniczego Parku i jego otuliny (droga krajowa nr 65 Grajewo - Białystok, linia kolejowa Ełk - Białystok, linia elektroenergetyczna 110 kV Ełk - Białystok). Na obszarze przyj ęto nast ępuj ące kierunki polityki przestrzennej: • Tworzenie warunków rozwoju alternatywnych źródeł dochodów miejscowej ludno ści, w tym agroturystyki. • Rozwój rolniczej funkcji obszaru poprzez preferowanie hodowli bydła mlecznego oraz upowszechnianie rolnictwa ekologicznego. • Rozwój funkcji turystycznej poprzez realizacj ę bazy noclegowej i gastronomicznej oraz infrastruktury turystycznej.

• Rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich poprawiaj ącej stan sanitarny środowiska przyrodniczego i likwiduj ącej źródła jego zagro żeń, z priorytetem realizacyjnym dla systemów kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz gromadzenia i utylizacji odpadów stałych. • Poprawa dost ępno ści infrastruktury turystycznej obszaru poprzez modernizacj ę sieci drogowej oraz realizacj ę zaplecza technicznego motoryzacji.

• Minimalizowanie konfliktów przestrzennych w relacji ochrona środowiska - infrastruktura techniczna i komunikacja poprzez stosowanie bezpiecznych przebiegów i rozwi ąza ń technicznych w obszarach parku i otuliny.

• Poprawa stanu sanitarnego poprzez zmniejszenie obciąż eń środowiska (wyeliminowanie zrzutów ścieków, stymulowanie wykorzystania odnawialnych i proekologicznych źródeł energii i itp.) na obszarze otuliny parku. • Wdro żenie ustale ń planu ochrony parku w kompleksowym studium zagospodarowania przestrzennego oraz w „studiach gminnych” i planach miejscowych.

2. OBSZAR PROBLEMOWY „STREFY DOPUSZCZENIA LOKALIZACJI ELEKTROWNI WIATROWYCH” W północno - zachodniej cz ęś ci gminy Grajewo w obr ębie wsi: Boczki Świdrowo, Cyprki, Flesze, Kacprowo, Kurejewka, Kurejwa, Kurki, Ł ękowo, Popowo, U ścianki, Wierzbowo i Wojewodzin wyznaczono stref ę dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych, w której obowi ązuje zakaz zabudowy. Dopuszczalna jest jedynie lokalizacja budynków gospodarczych i składowych. Obiekty te powinny znajdowa ć si ę w odpowiedniej odległo ści od zabudowy, napowietrznych linii elektroenergetycznych oraz od obszarów le śnych i zadrzewionych. Zgodnie z przepisami odr ębnymi elektrownie wiatrowe nale żą do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (instalacje wykorzystuj ące sił ę wiatru do produkcji energii o całkowitej wysoko ści nie ni ższej ni ż 30 m) i wymagaj ą przeprowadzenia post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsi ęwzi ęć , w tym opracowania raportu, w którym mo że zosta ć okre ślony obszar ograniczonego u żytkowania.

XVII. UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZA USTALE Ń STUDIUM

Projekt studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo opracowano zgodnie z wymogami ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, opublikowanej w Dzienniku Ustaw Nr 80, poz. 717 z pó źniejszymi zmianami. W studium przyj ęto rozwi ązania planistyczne wynikaj ące z szeregu uwarunkowa ń o charakterze lokalnym i ponadlokalnym oraz zasad i kierunków polityki przestrzennej okre ślonych mi ędzy innymi w: • przepisach prawnych w zakresie planowania przestrzennego, ochrony środowiska przyrodniczego, dziedzictwa narodowego, gospodarki gruntami itp.,

• dokumentach planistycznych, w tym w planie zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego, strategii rozwoju województwa podlaskiego, strategii rozwoju gminy Grajewo, studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Grajewa, • programach bran żowych i dokumentacjach technicznych, w tym programie ochrony środowiska gminy Grajewo, programie gospodarki odpadami gminy Grajewo, dokumentacjach geologicznych, studium techniczno - ekonomicznym obwodnicy miasta, • wnioskach instytucji, przedsi ębiorstw i organizacji społecznych, postulatów wójta gminy oraz wniosków osób fizycznych zgłoszonych do studium oraz do projektów planów miejscowych wsi Popowo i Toczyłowo. Główn ą funkcj ą gminy Grajewo pozostanie rolnictwo wykorzystuj ące lokalne zasoby środowiska przyrodniczego. Północno -zachodnia cz ęść gminy posiada predyspozycje do rozwoju rolnictwa intensywnego o kierunku produkcji zbó ż, ziemniaków oraz hodowli trzody chlewnej i bydła mlecznego. W cz ęś ci północnej i wschodniej o przewadze u żytków zielonych preferowany jest kierunek rozwoju rolnictwa w zakresie hodowli bydła mlecznego i w mniejszym stopniu produkcji zbó ż i ziemniaków. Ze wzgl ędu na wyst ępowanie obszarów ochrony przyrody (Natura 2000) zakłada si ę rozwój rolnictwa ekologicznego. Uzupełniaj ącymi funkcjami gminy b ędą usługi na rzecz ludno ści, drobna działalno ść produkcyjno - usługowa oraz turystyka bazuj ąca na walorach Biebrza ńskiego Parku Narodowego, Jeziora Toczyłowskiego i kompleksów le śnych Nadle śnictwa Rajgród. Zakłada si ę systematyczny wzrost udziału tych działów w strukturze funkcjonalnej gminy kosztem funkcji rolniczej. System osadniczy gminy Grajewo tworzy ć b ędą:

• miasto Grajewo jako o środek gminny dla mieszka ńców gminy, stanowi ący odr ębn ą jednostk ę administracyjn ą oraz siedzib ę urz ędu i władz gminnych, • Białaszewo i Ruda o funkcjach wspomagaj ących o środek gminny mi ędzy innymi w zakresie oświaty, handlu, gastronomii, kultury i sportu,

• Ciemnoszyje, Popowo, Szymany, Wierzbowo i Wojewodzin jako o środki usługowe na poziomie podstawowym,

• Danówek (szkolnictwo gimnazjalne), Wojewodzin (szkolnictwo ponadgimnazjalne), Toczyłowo i Przechody (turystyka, wypoczynek) jako o środki specjalistyczne, • pozostałe jednostki wiejskie posiadaj ące podstawowa funkcje rolnicz ą z mo żliwo ści ą rozwoju funkcji pozarolniczych w zakresie usług elementarnych i agroturystyki.

Analiza uwarunkowa ń środowiska przyrodniczego i kulturowego, warunków i jako ści życia mieszka ńców, stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, powi ązań funkcjonalnych oraz kierunków rozwoju społeczno - gospodarczego, pozwoliła na wyodr ębnienie w strukturze funkcjonalno - przestrzennej gminy Grajewo nast ępuj ące strefy zagospodarowania: • Strefa I rolnicza obejmuj ąca tereny poło żone w zachodniej i środkowej cz ęś ci gminy, z podstref ą IA (północno - zachodnia cz ęś ci) i podstref ą IB (pas środkowy), • Strefa II ekologiczna obejmuj ąca tereny w granicach obszaru Natura 2000 z podstref ą IIA (tereny Biebrza ńskiego Parku Narodowego) i podstref ą IIB (tereny poło żone w pozostałej cz ęś ci obszarów Natura 2000, w tym otulina Parku). Głównymi kierunkami rozwoju przestrzennego gminy Grajewo b ędą: • Poprawa struktur demograficznych miejscowej gminy poprzez zahamowanie spadku urodze ń na wsi oraz odpływu ludno ści do miast i za granic ę. • Rozwój rolnictwa w oparciu o lokalne zasoby środowiska przyrodniczego, głównie zwarte kompleksy gleb III i IV klasy bonitacyjnej gruntów ornych wyst ępuj ące w północno - zachodniej cz ęś ci obszaru oraz zmeliorowane kompleksy u żytków zielonych poło żonych we wschodniej cz ęś ci gminy. • Zwi ększanie lesisto ści gminy do ponad 1/3 jej powierzchni poprzez zagospodarowanie gleb marginalnych i nieu żytków. Studium dopuszcza zalesienie wszystkich gruntów rolnych i nieu żytków, które spełniaj ą wymagania zawarte w przepisach odr ębnych na wniosek wła ścicieli gruntów. • Rozwój pozarolniczej działalno ści gospodarczej stanowi ącej podstawowy warunek poprawy sytuacji, zwłaszcza na lokalnym rynku pracy i alternatywne w stosunku do rolnictwa źródło dochodów miejscowej ludno ści. Obejmuje ona rzemiosło usługowe i drobn ą wytwórczo ść o charakterze produkcyjno - usługowym i składowo - magazynowym (m. in. tartaki, kopalnie kruszywa, elektrownie wiatrowe, zakłady remontowo - budowlane, hurtownie) i dotyczy takich miejscowo ści, jak: El żbiecin, Ł ękowo, Kacprowo, Danówek, Ruda, Koszarówka, Szymany, Koty Rybno, Popowo, Ciemnoszyje. • Racjonalne wykorzystanie miejscowych zasobów surowców mineralnych poprzez wyznaczenie terenów eksploatacji kruszywa naturalnego, głównie we wsiach: Popowo, Mareckie, Wierzbowo, Wojewodzin.

• Rozwój turystycznej funkcji gminy z preferencj ą turystyki specjalistycznej przyrodniczo - edukacyjnej na obszarze parku narodowego (piesza, rowerowa, konna) oraz wypoczynku pobytowego w oparciu o domy letniskowe i agroturystyk ę w otulinie parku narodowego, nad Jeziorem Toczyłowskim oraz w s ąsiedztwie lasów Nadle śnictwa Rajgród. • Rozwój funkcji rekreacyjno - wypoczynkowej poprzez zagospodarowanie terenów w Toczyłowie

(pla ża, przysta ń kajakowa, k ąpielisko), Danówku (k ąpielisko, przystań kajakowa), Mieruciach, Wierzbowie, Popowie i Białogr ądach. • Kształtowanie systemu osadniczego poprzez popraw ę funkcjonowania sieci usług oraz dost ępno ści komunikacyjnej i internetowej.

• Przyrost pozarolniczych źródeł utrzymania ludno ści oraz rosn ąca tendencja do osiedlania si ę ludno ści Grajewa w strefie podmiejskiej (Koszarówka, El żbiecin, Danówek, U ścianki, Konopki) oraz w wi ększych wsiach gminy (m.in. Białaszewo, Ruda, Ciemnoszyje, Popowo) przyczyni ą si ę do rozwoju budownictwa jednorodzinnego, a tym samym zapotrzebowania na tereny budowlane. • Ochrona zasobów dóbr kultury materialnej w tym obiektów obj ętych ochron ą wojewódzkiego konserwatora zabytków (cmentarze w Białaszewie, Lipi ńskich i Rudzie oraz zespół podworski w Kurejwie i aleja dojazdowa w Wojewodzinie) i gminn ą ewidencja zabytków. • Ochrona obszarów ochrony przyrody w tym Biebrza ńskiego Parku Narodowego i jego otuliny, obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB 200006 Ostoja Biebrza ńska, specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 PLH 200008 Dolina Biebrzy. Rozwój obszarów zabudowanych oraz przeznaczonych pod zabudow ę wynika ć b ędzie ze stanu zagospodarowania i wykształconych funkcji jednostek osadniczych, uwarunkowa ń środowiska oraz zakładanych kierunków rozwoju gminy. Rozwój ukierunkowany będzie na podnoszenie ładu przestrzennego w kształtowaniu zagospodarowania gminy przy zachowaniu walorów przyrodniczych i kulturowych środowiska, przy zapewnieniu walorów krajobrazowych zagospodarowania oraz efektywno ści wykorzystania zasobów. Wraz z intensyfikacj ą i koncentracj ą produkcji rolniczej nast ępowa ć b ędą przekształcenia zabudowy zagrodowej w kierunku powi ększania wielko ści siedlisk celem dostosowania nowej zabudowy rolniczej do wymogów nowoczesnego rolnictwa. Lokalizowanie zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej i usługowej nast ępowa ć b ędzie w wyznaczonych strefach zabudowy wsi z zachowaniem odpowiednich wska źników dotycz ących nowej zabudowy. W strefach zabudowy wsi dopuszczona b ędzie realizacja nieuci ąż liwych zakładów produkcyjno - usługowych oraz jednoczesny zakaz realizacji nowych obiektów inwentarskich powy żej 40 DJP i realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których obowi ązuje opracowanie raportu w strefach zabudowy wsi, z wył ączeniem rozbudowy istniej ącego gospodarstwa. Obszarami wył ączonymi spod zabudowy b ędą: • tereny Biebrza ńskiego Parku Narodowego z wyj ątkiem zabudowy i urz ądze ń słu żą cych celom statutowym Parku,

• obszary wyst ępowania złó ż surowców mineralnych, • tereny o niekorzystnych dla zabudowy warunkach fizjograficznych, • obszary stanowi ące system powi ąza ń przyrodniczych, • strefy ochrony sanitarnej cmentarzy grzebalnych, • strefy dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych,

• strefy zagro żenia od projektowanego gazoci ągu wysokiego ci śnienia,

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo KIERUNKI • pas technologiczny dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kV Ełk - Łom ża, • obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi w dolinach rzeki Biebrzy i Ełku, • obszary nara żone na osuwanie si ę mas ziemnych, • obszary ograniczonego u żytkowania, • tereny rolne i le śne. Z uwagi na narastaj ące uci ąż liwo ści tranzytowego ruchu samochodowego oraz niedostosowanie parametrów technicznych dróg do obci ąż eń ruchu w ci ągach dróg krajowych projektuje si ę budow ę dwóch obwodnic miasta Grajewa:

• obwodnic ę na odcinku: Popowo -Wojewodzin - El żbiecin - Koszarówka - Szymany -Toczyłowo w ci ągu drogi nr 61 jako droga ekspresow ą, docelowo dwujezdniow ą,

• obwodnic ę na odcinku: Ruda - Kacprowo - El żbiecin - Wojewodzin - Konopki - Mierucie oraz na krótkim północnym fragmencie (obej ście m. Prostki) w ci ągu drogi nr 65 jako drog ę klasy ruchu przyspieszonego jednojezdniow ą.

Obecnie rozwa żane jest wariantowe poprowadzenie linii kolejowej PKP Warszawa - Białystok - Trakiszki (granica Pa ństwa) b ędącej cz ęś ci ą Europejskiego Korytarza Transportowego poprzez Białystok, Grajewo, Ełk, Suwałki z dostosowaniem jej do pr ędko ści 160 - 200 km/h oraz zabezpieczenie miejsc na budow ę dwupoziomowych skrzy żowa ń. Na terenie gminy planowana jest budowa napowietrznej dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kV relacji Ełk-Łom ża, która jest cz ęś ci ą rozbudowywanego krajowego systemu energetycznego dla zapewnienia bezpiecze ństwa dostaw energii do odbiorców w województwach podlaskim i warmi ńsko- mazurskim oraz niezb ędna do funkcjonowania planowanego poł ączenia systemów elektroenergetycznych Polski i Litwy. Znacz ącym przedsi ęwzi ęciem b ędzie realizacja kilkudziesi ęciu elektrowni wiatrowych zlokalizowanych w południowej i zachodniej cz ęś ci gminy. Program rozwoju energetyki odnawialnej opartej o wykorzystanie wiatru obejmuje nast ępuj ące miejscowo ści: Boczki Świdrowo, Cyprki, Flesze, Kacprowo, Kurejwa, Kurki, Ł ękowo, Popowo, U ścianki, Wierzbowo i Wojewodzin. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w gaz b ędzie projektowany gazoci ąg wysokiego ci śnienia relacji Zambrów - Łom ża - Grajewo - Suwałki o średnicy 500 mm lub alternatywnie gazoci ąg z kierunku północnego o średnicy 250 mm (jako odgał ęzienie od gazoci ągu Iwacewicze (Białoru ś) - Lipsk - Raczki - Gołdap o średnicy 1000 mm) do Łom ży. Podstawowym kierunkiem rozwoju ciepłownictwa jest sukcesywne zwi ększanie udziału proekologicznych no śników energii zmniejszaj ących zanieczyszczenie środowiska. W zakresie gospodarki odpadami głównym zadaniem b ędzie rozbudowa i modernizacja komunalnego wysypiska odpadów stałych w Koszarówce na region gospodarki odpadami (RGO), obejmuj ący powiaty: augustowski, grajewski, moniecki i sokólski o ł ącznej liczbie mieszka ńców 277 557 w roku 2011, wraz z ich sortowni ą, wdro żenie programu segregacji odpadów oraz wdra żanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów - zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012 - 2017.

W studium wskazuje si ę obszary do opracowania planów miejscowych, mi ędzy innymi w Koszarówce (cała miejscowo ść , a dla cz ęś ci terenów poło żonych na północ od ulicy Topolowej opracowanie planu miejscowego wspólnie z miastem Grajewo), Rudzie (tereny powi ększenia osiedla zabudowy jednorodzinnej oraz tereny projektowanej zabudowy jednorodzinnej poło żone pomi ędzy droga krajow ą nr 65 i lini ą kolejow ą), w Danówku, Kurejwie, Mieruciach i Wierzbowie (tereny wypoczynkowo - rekreacyjne), w strefach dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych. W obr ębie gminy Grajewo wyst ępuj ą obszary wymagaj ące przekształce ń lub rehabilitacji, do których zaliczy ć nale ży: przekształcenie sieci hydrograficznej obejmuj ącej Kanał Rudzki oraz cz ęść koryta rzeki Ełk, teren komunalnego składowiska odpadów stałych w Koszarówce, tereny nielegalnych składowisk śmieci, tereny nielegalnych punktów eksploatacji surowców mineralnych, tereny górnicze po zako ńczeniu eksploatacji kopalin (Danówek, Popowo, Łosewo), tereny nieu żytkowanych obiektów. W gminie Grajewo wyst ępuj ą obszary wyst ępowania szczególnych zjawisk i konfliktów przestrzennych (obszary problemowe) wymagaj ące odr ębnego zagospodarowania. S ą to: obszar problemowy „Biebrza ńskiego Parku Narodowego z otulin ą” oraz obszar problemowy „Strefy dopuszczenia lokalizacji elektrowni wiatrowych”.

XVIII. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 1. Uchwała Nr 139/XXIII/13 Rady Gminy Grajewo z dnia 6 marca 2013 roku w sprawie przyst ąpienia do zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo.

2. Zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gm. Grajewo - Uchwała NR 179/XXXV/09 Rady Gminy Grajewo z dnia 28.10.2009 roku. 3. Zmiana Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gm. Grajewo - Uchwała NR 105/XIX/12 Rady Gminy Grajewo z dnia 30 pa ździernika 2012 r. - Tekst jednolity. 4. Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z pó źn. zm). 5. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).

6. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego zatwierdzony Uchwał ą Nr IX/80/03 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 27 czerwca 2003 roku (Dz. Urz ędowy Woj. Podlaskiego Nr 108, poz. 2026). 7. Raport o stanie środowiska woj. Podlaskiego w latach 2009 - 2010. - Inspekcja Ochrony Środowiska 8. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012 - 2017. 9. Przepisy prawa z zakresu ochrony środowiska, w tym mi ędzy innymi: - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.), - Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z pó źn. zm.),

- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880), - Ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i le śnych (t. j. Dz. U. Nr 121, poz. 1266 z pó źn. zm.),

- Ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991roku o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 z późn. zm.), - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz.628 z pó źn. zm.), - Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 5 wrze śnia 2007 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 179, poz. 1274).

10. Strategia rozwoju gminy Grajewo na lata 2001 - 2015 (Agencja Prawno - Ekonomiczna „Consulting”, Suwałki, 2001).

11. Strategia rozwoju powiatu grajewskiego (Starostwo Powiatowe w Grajewie, Grajewo, 2001). 12. Strategia rozwoju województwa podlaskiego do 2020 roku (Urz ąd Marszałkowski w Białymstoku, Bialystok 2006).

13. Plan rozwoju lokalnego gminy Grajewo. 14. Program ochrony środowiska gminy Grajewo do 2014 roku (L. Magrel i inni, 2004). 15. Program gospodarki odpadami gminy Grajewo na lata 2004 - 2014. 16. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9IX1993 roku w sprawie utworzenia Biebrza ńskiego Parku Narodowego (Dz. U. Nr 86 ).

17. Plan ochrony Biebrza ńskiego Parku Narodowego, projekt. 18. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Podlaskiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku.

19. Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Grajewo (Urz ąd Gminy, Grajewo, 2006). 20. Raporty o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęć : komunalne wysypisko odpadów stałych w Koszarówce.

21. Roczniki statystyczne województwa podlaskiego 2004, 2005 (Urz ąd Statystyczny w Białymstoku). 22. Roczniki statystyczne województw 2004, 2005, 2006 (Główny Urz ąd Statystyczny, Warszawa). 23. Dokumentacje i opinie geologiczne złó ż kruszywa naturalnego oraz plany ruchu zakładów górniczych Danówek I, Łosewo, El żbiecin, Mareckie, Mareckie - Ł ękowo, Popowo Pole I, Popowo Pole II, Popowo Pole III.

24. Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu grajewskiego za rok 2006.

25. Studium techniczno - ekonomiczne na budow ę obwodnicy Grajewa w ci ągach dróg krajowych Nr 61 Warszawa - Augustów i Nr 65 Granica Pa ństwa - Ełk - Białystok - Bobrowniki (Biuro Rozwoju Warszawy S. A., 2007).

26. Materiały wej ściowe - pomocnicze opracowane przez Urz ąd Gminy w Grajewie. 27. Mapa topograficzna w skali 1: 25 000 pochodz ąca z pa ństwowego zasobu geodezyjnego i kartogra-

ficznego. 28. Zarz ądzenie Nr 298/06 Wójta Gminy z dnia 5 czerwca 2006 roku w sprawie rozpatrzenia wniosków wniesionych po zawiadomieniu o przyst ąpienia do opracowania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grajewo dla obszaru w granicach administracyjnych gminy