Problemy Regulacji Rynku Nowych Technologii Ze Szczególnym Uwzgl Údnieniem Ochrony Praw Autorskich

Problemy Zarz Èdzania, vol. 13, nr 2 (52), t. 1: 240 – 258 ISSN 1644-9584, © Wydzia ï Zarz Èdzania UW DOI 10.7172/1644-9584.52.19

Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony praw autorskich

Nadesïany 01.07.14 | Zaakceptowany do druku 12.11.14 Wïodzimierz Szpringer *

Autor omawia kluczowe problemy regulacji rynku nowych technologii, Problemy, które znalaz ïy miejsce wb literaturze i orzecznictwie ostatnich lat, to m.in. jednolita us ïuga komunikacji elektronicznej, próby opracowania jednolitych, paneuropejskich standardów e-podpisu, nowe trendy w stosowaniu prawa konkurencji w sektorze telekomunikacji, neutralno ĂÊ sieci, zak ïadajÈca równy dostÚp do sieci, problem standardów, dzielenie si Ú plikami z perspektywy licencji paneuropejskich, prawa autorskie do kopii analogowych i cyfrowych, korzystanie z utworów w chmurze, lokalizacja odpowiedzialno Ăci operatorów ISP, jak równieĝ p ïatnoĂci elektroniczne. Sïowa kluczowe : komunikacja elektroniczna, technologia ICT, Internet, software, e-podpis, standardy, prawa wïasnoĂci intelektualnej.

Regulating the Market bforbNew Technologies with Particular Emphasis on bthe Protection of Copyright

Submited 01.07.14 | Accepted 12.11.14

The author discusses the key issues of market regulation of new technologies, problems which are reflected in the literature and the case law in recent years, including: uniform electronic communication service, attempts to develop a single, pan-European e-signature standards, new trends in the applica- tion of competition law in the telecommunications sector, net neutrality, assuming equal access to the network, the issue of standards, sharing files from the perspective of pan-European licenses, copyrights in analog and digital copies, use of works in the cloud and the location of ISPs’ responsibility, as well as electronic payments. Keywords: electronic communication, ICT, internet, software, digital signature, standards, IPR. JEL: O32

* Wïodzimierz Szpringer – prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski, Wydzia ï Zarz Èdzania.

Adres do korespondencji: Uniwersytet Warszawski, Wydzia ï Zarz Èdzania, ul. Szturmowa 1/3, 02-678 Warszawa; e-mail: [email protected]. Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

1. Wprowadzenie W artykule poruszono kilka kluczowych problemów regulacji rynku nowych technologii, Problemy, które znalaz ïy wyraz w literaturze i orzecznictwie ostatnich lat, to m.in. jednolita us ïuga komunikacji elektronicznej, wyra- ĝaj Èca integracjÚ us ïug Ăwiadczonych z opó ěnieniem w czasie oraz w bczasie rzeczywistym – na wspólnej platformie komunikacyjnej, próby opracowania jednolitych, paneuropejskich standardów e-podpisu, bowiem brak systemów bezpieczeñstwa informatycznego jest barierÈ zaufania w rozwoju e-us ïug, nowe trendy w stosowaniu prawa konkurencji w sektorze telekomunikacji – uznanie celowo Ăci nasilania boděców do inwestycji i do dzielenia si Ú us ïugami sieciowymi bÚdÈcymi w dyspozycji by ïych telekomów, inwestycje w infrastruktur Ú s È bowiem kosztowne i wymagaj È kooperacji wielu pod- miotów rynku. Inne kwestie to: neutralnoĂÊ sieci, zak ïadajÈca równy dostÚp do sieci, bez prawa do ró ĝnicowania transmisji, m.in. ze wzglÚdu na rodzaj przesyïanych danych, sposób ich przesyïania, status nadawców ibodbiorców, problem standardów – w kontek Ăcie naduĝywania pozycji dominujÈcej na rynku, a wi Úc oceny, czy licencje patentowe s È udzielane na zasadach uczciwych, rozsÈdnych oraz niedyskryminacyjnych, dzielenie si Ú plikami z b perspektywy licencji paneuropejskich, prawa autorskie do kopii analogowych ibcyfrowych, korzystanie z utworów w chmurze i lokalizacji odpowiedzialno Ăci operatorów ISP, standaryzacja p ïatnoĂci elektronicznych i transgranicznego wystawiania faktur online.

2. Komunikacja elektroniczna, neutralno ĂÊ sieci a konkurencja Przez jednolit È us ïug Ú komunikacji elektronicznej ( Unified Communi- cations as a Service – UCaaS) rozumie si Ú integracj Ú us ïug Ăwiadczonych z opó ěnieniem w czasie ( voicemail, e-mail, SMS, fax ) oraz us ïug realizo- wanych w czasie rzeczywistym (np. instant messaging, chat, telefon, wide- okonferencja ) – na wspólnej platformie komunikacyjnej. Mo ĝna tak ĝe to rozumieÊ jako skojarzenie, cz Ústo rozwaĝanych odrÚbnie, infrastruktur IT oraz telekomunikacji, przy czym uĝytkownik, który wspóïczeĂnie dysponuje licznymi urzÈdzeniami ko ñcowymi, nie musi si Ú orientowa Ê, w jaki sposób miaï miejsce transfer danych. Jednolit È us ïug Ú komunikacji elektronicznej mo ĝna zatem traktowa Ê w kategoriach megatrendu komunikacji porozu- miewawczej, podobnie jak Next Generation Networks (NGN) w przypadku komunikacji rozsiewczej, czyli korzystania z kontentu. Aby korzystaÊ z jednolitej us ïugi, uĝytkownik musi z regu ïy zarejestro- wa Ê si Ú na platformie i zainstalowa Ê specjalny software ( client-software ). Po wej Ăciu do systemu uĝytkownik widzi wszystkie swoje kontakty oraz ich dostÚpnoĂÊ w danym momencie. Nale ĝy zaznaczy Ê, ĝe równoczesna dost Úp- no ĂÊ ró ĝnych form komunikacji pociÈga za sobÈ konieczno ĂÊ przestrzegania wielu regulacji, w tym np. prawa telekomunikacyjnego (ochrona prywatno-

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 241 Wïodzimierz Szpringer

Ăci, bezpïatne ïÈ czenie z numerami alarmowymi itp.). W ramach Remote Collaboration istniejÈ równie ĝ w ÈtpliwoĂci z perspektywy prawa autorskiego (skoro treĂÊ z ekranu jednej osoby mo ĝe by Ê widziana przez inne, co by Ê mo ĝe jest tak ĝe pewn È form È publicznego udost Úpniania) (Huber, 2014; Lutz i Weigl, 2014). Brak jednolitych, paneuropejskich standardów e-podpisu czy szerzej – systemów bezpieczeñstwa informatycznego – jest barier È zaufania w rozwoju publicznych e-usïug. Trwa dyskusja nad ujednoliceniem standardów w e-administracji, które umo ĝliwi È wprowadzenie elementów „jednego okienka”. W Niemczech dyskusja toczy si Ú wokó ï standardu porozumiewania si Ú de-mail (De-Mail Standard), a zw ïaszcza w kontek Ăcie zasady swobody us ïug w UE. Po uchwaleniu noweli do niemieckiej ustawy o e-administracji (E-Government-Gesetz) poczta niemiecka zïoĝyïa skarg Ú w Komisji Euro- pejskiej na rzekome naruszanie swobody us ïug. Poczta ma bowiem interes w niedyskryminacyjnej instrumentacji rynku publicznych e-us ïug, poniewaĝ oferuje m.in. us ïug Ú e-listu. Trudno jednak b Údzie uzasadni Ê te zarzuty, skoro produkty de-mail mo ĝe oferowa Ê ka ĝdy, pod warunkiem speïnienia ustawowych wymogów akredytacji (Habammer i Denkhaus, 2014). IstniejÈ techniczne mo ĝliwoĂci poszerzania jakoĂci dostÚpu do Internetu w ramach sieci miedzianych, który nie daje wprawdzie parametrów takich jak Ăwiat ïowody, mo ĝe by Ê wszelako podstaw È dost Úpu nowej generacji ( Next Generation Access – NGA). Problem równo Ăci i niedyskryminacji w dost Úpie do platform sieciowych oferuj Ècych kontent wymaga natomiast dopasowania prawa Internetu do prawa mediów elektronicznych i prawa konkurencji. (Kirchner, 2013; Broemel, 2013). Mo ĝna skonstatowa Ê nowe trendy w stosowaniu prawa konkurencji wb sektorze telekomunikacji. Komisja i Trybuna ï wielokrotnie zajmowa ïy si Ú wspó ïzaleĝno Ăci È regulacji sektorowych (ex ante) oraz prawa konkurencji (ex post). W polu widzenia jest uznanie celowo Ăci nasilania bod ěców do inwestycji i dzielenia si Ú us ïugami sieciowymi b ÚdÈcymi w dyspozycji by ïych telekomów (network-sharing agreements). Inwestycje w infrastruktur Ú sÈ bowiem kosztowne i wymagaj È kooperacji wielu podmiotów rynku. Komisja odnosi si Ú zatem bardziej ĝyczliwie do kartelizacji i koncentracji na tym rynku, staraj Èc si Ú nie traci Ê z pola widzenia aspektów konkurencji. W sprawie Hutchinson/Orange Komisja rozwa ĝaïa, w jakiej mierze fuzja da mo ĝliwo ĂÊ zawy ĝania cen na szkod Ú konsumentów. W licznych sprawach (Deutsche Telekom, TeliaSonera, Telefonica) badano tak ĝe przejawy nad- uĝywania pozycji dominuj Ècej, np. w drodze tzw. u Ăcisku cenowego ( margin squeeze ) czy odmowy kontraktowania ( access refusal ) (Tóth, 2014; Tassis, 2014). NeutralnoĂÊ sieci to zasada, wed ïug której wszystkie przekazy elektroniczne przechodzÈce przez sieÊ s È traktowane jednakowo, niezale ĝnie od ich treĂci, aplikacji, us ïug, urzÈdzeñ oraz adresu nadawcy i adresu odbiorcy.

242 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

Wyrok S Èdu Apelacyjnego w Waszyngtonie z 14 stycznia 2014 r. po Ărednio obaliï zasad Ú neutralno Ăci sieciowej. Jej brak umoĝliwia dostawcom us ïug internetowych, w tym operatorom telekomunikacyjnym, regulowanie jako Ăci i szybko Ăci przesyïu okre Ălonych treĂci w ich sieci. W Komisji Europejskiej trwaj È prace nad wdro ĝeniem Jednolitego Rynku Telekomunikacyjnego opartego, w szczególno Ăci, na zasadzie neutralnoĂci sieciowej. Je Ăli ustawodawca europejski postanowi jednak nie uwzgl Údnia Ê tej zasady, ewentualne przepisy o uprawnieniu dostawców us ïug internetowych do regulowania przesy ïu tre Ăci b ÚdÈ wprowadzone równie ĝ do polskiego porzÈdku prawnego1. NeutralnoĂÊ sieci zak ïada równy dostÚp do sieci – ka ĝdy rodzaj komunikacji (przesy ïania danych) w Internecie powinien by Ê traktowany jednakowo. Odpowiadaj È za to firmy zwane w skrócie ISP (od ang. Internet Service Provider ) – czyli kablówki, operatorzy telekomunikacyjni i inni dostawcy dost Úpu do sieci. Istota neutralno Ăci to takie same warunki dost Úpu do wszystkich stron internetowych, wïÈ czajÈc w to równ È pr ÚdkoĂÊ przesy ïania danych. Przeciwie ñstwem sieci neutralnej jest sieÊ, w której dochodzi do ró ĝnicowania transmisji, m.in. ze wzglÚdu na rodzaj przesyïanych danych, sposób ich przesyïania, status nadawców i odbiorców 2. Kluczowe jest pytanie o normatywne i polityczne konsekwencje stanowi- ska Google w kwestii neutralno Ăci sieci. Chodzi o to, ĝe us ïugodawcy interne- towi nie powinni dyskryminowaÊ pakietów danych w Internecie w bzaleĝno Ăci od ich ěródïa, zawartoĂci lub przeznaczenia. Formalne stanowisko Google w sprawie neutralno Ăci sieci, wyra ĝaj Èce si Ú w regulacjach wewn Útrznych tej firmy, budzi istotne wÈtpliwoĂci. Istotn È kwesti È s È wspó ïzale ĝno Ăci mi Údzy graczami uwik ïanymi w dostar- czanie kontentu. W ïañcuchu wartoĂci wystÚpuje mi Údzy nimi istotna syner- gia. Przychody operatorów zale ĝÈ od inwestycji w sieci, które determinuj È jakoĂÊ kontentu. Korzy Ăci polityki pa ñstwa wspierajÈcej neutralnoĂÊ tech- nologicznÈ3 nie rozk ïadajÈ si Ú równo mi Údzy nimi. Powstaj È w tej mierze modele uwzglÚdniajÈce cztery poziomy, w zale ĝno Ăci od kluczowych kom- petencji i podstawowej dzia ïalnoĂci gospodarczej konkretnych operatorów (core business)4. Pojawia si Ú problem standardów w kontek Ăcie nadu ĝywania pozycji domi- nujÈcej na rynku. Prawo patentowe nie jest dostatecznie oprzyrz Èdowane, by skutecznie zapobiegaÊ nadu ĝywaniu patentów bÚdÈcych elementem standardu rynkowego. Wymaga ono wspomagania ze strony prawa antymono- polowego, a zw ïaszcza umiejÚtnego stosowania art. 102 TFUE – kontroli naduĝywania dominacji rynkowej. W tym przypadku niezb Údna jest ocena, czy licencje patentowe sÈ udzielane na zasadach uczciwych, rozs Èdnych oraz niedyskryminacyjnych (fair, reasonable and non-discriminatory – FRAND) (Picht, 2014).

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 243 Wïodzimierz Szpringer

3. Prawa autorskie do kopii analogowych i cyfrowych Mo ĝna ostatnio odnotowaÊ sukces projektu Google Books. S Èd w USA odrzuciï kolejny pozew zrzesze ñ autorów i wydawców (The Authors Guild v. Google, 17 U.S.C. & 106 (1), (3), (5), 107) i po raz pierwszy potwierdzi ï expressis verbis, ĝe skanowanie utworów chronionych prawem autorskim i udost Úpnianie ich fragmentów utworów ( snippets ) po to, by opracowa Ê stosowny indeks dla wyszukiwarki, mieĂci si Ú w zasadzie uczciwego korzystania (faire use). Tym samym nie jest ono naruszaniem praw autorskich. Google ma prawo tak ĝe tworzy Ê bibliotek Ú, która umo ĝliwia za ïadowanie ca ïej tre Ăci (pe ïnego tekstu) przez u ĝytkownika, nie przes Èdza wszelako, czy pe ïne teksty na zasadzie Open Access b ÚdÈ udost Úpniane za op ïat È czy gratis. MogÈ by Ê w tej mierze ró ĝne rodzaje dostÚpu i uzgodnie ñ z b pod- miotami praw autorskich. Sam È kreacj Ú indeksu wyszukiwarki s Èd uzna ï natomiast za du ĝy wk ïad Google w u ïatwienie dostÚpu ludzi do edukacji, wiedzy ibkultury (Google Books-Projekt…, 2014). Powstaje wszak ĝe problem, czy autorzy ksi Èĝ ek w formie cyfrowej nie bÚdÈ mie Ê poczucia naruszania swoich praw, je ĝeli znajdÈ swoje prace pre- zentowane wraz z niechcianymi lub nieoczekiwanymi materia ïami innych firm, a zw ïaszcza reklamami. Umowa Google Books pokazuje pewnÈ wra ĝ- liwoĂÊ w tej dziedzinie, która wymaga od obu stron ostro ĝno Ăci, negocjacji i dobrej woli, skoro prace chronione prawem autorskim s È umieszczane wbcyfrowych kana ïach dystrybucji (Por. Lopez-Tarruella, 2012; Luch i Schulz, 2013; Tiffe, 2013). Sprawa „Viacom przeciwko YouTube” najbardziej dobit- nie i wyra ěnie pokazuje tÚ wojn Ú o prawa autorskie w Internecie (Mizieli ñ- ska-Chmielewska, 2012; Latusek i Zalega, 2012; Sikorski, 2013) 5. Problemy z fragmentami utworów s È rozpatrywane w szerszym kontek Ăcie – algorytmu wyszukiwania, który dla wygody u ĝytkowników przekazuje na li Ăcie wyników niewielkie, poczÈtkowe cz ÚĂ ci tekstów (snippets). Podobnie by ïo w przypadku dzwonków do telefonów czy napisów do filmów, a bostatnio – dzielenia si Ú elementami wi Úkszego kontentu w serwisach typu filesharing (Peer-to-Peer ). W tym ostatnim przypadku potraktowanie fragmentu ( chunk ) jako dzieïa chronionego prawem autorskim jest sporne. W centrum dysku- sji jest zw ïaszcza kwestia, jak wielki fragment utworu powinien podlegaÊ ochronie (np. ile taktów piosenki czy ile wyrazów, zdañ czy akapitów tekstu) (Heckmann i Nordmeyer, 2014). Google korzysta z wolnego i otwartego oprogramowania ( free and open source software – FOSS). Cz Ústo mo ĝna wszelako skonstatowa Ê, ĝe firma u ĝywa to oprogramowanie w celach strategicznych (Android i Google Chromium), by zaszkodzi Ê konkurentom. Mo ĝe Ăwiadczy Ê o tym sprawa z b2010 r. Oracle America Inc. v. Google Inc. Firma Google istnieje gïównie dzi Úki Ăwiadczeniu us ïug cloud computing. Dost Úp do us ïug w chmurze jest regulowany przez charakterystyk Ú techniczn È interfejsu oferowanego przez dostawc Ú ( Applica- tion Programming Interface – API) oraz regulamin eksploatacji.

244 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

Dostawcy us ïug cloud computing, tacy jak Google, wdraĝaj È natomiast zasady i warunki dost Úpu do swoich us ïug w chmurze chronione zamkni Útym API (computer-”West Coast”-code), co budzi wÈtpliwoĂci regulacyjne. Pro- blemy mogÈ si Ú pog ïÚ biaÊ ze wzgl Údu na fakt, ĝe systemy prawa cywilnego USA i krajów UE nie s È identyczne, negocjowanie, zawieranie i wykony- wanie umów musi braÊ pod uwag Ú ró ĝnice mi Údzy prawem kontynentalnym (statutory law) a prawem ameryka ñskim (case law). Prawo kontynentalne (np. krajów niemieckoj Úzycznych) przywi Èzuje du ĝÈ wag Ú do ogranicze ñ kontraktów wyp ïywaj Ècych z tzw. ogólnych warunków umów (wzorców umownych), kiedy postanowienia umowy nie zostaïy indywidualnie wyne- gocjowane (Witzel, 2012; Bäumer, Mara i Meeker, 2012). Krajowe prawo kontraktowe, które ró ĝni si Ú w poszczególnych krajach cz ïonkowskich, mo ĝe utrudnia Ê np. oferowanie muzyki w chmurze. Kompli- kacja mo ĝe polega Ê na tym, ĝe w Ăwietle prawa krajowego licencjonowanie w chmurze mog ïoby by Ê traktowane jako odr Úbne, nowe pole eksploatacji. Przy takiej interpretacji umowy i licencje dotycz Èce transferu praw autorskich by ïyby uznane za niewa ĝne i stawia ïyby pod znakiem zapytania postulat dogodnego dla uĝytkowników, jednolitego licencjonowania utworów w UE na zasadzie „jednego okienka” (one-stop-shop). Problem jest istotny, gdy ĝ wraz z „uchmurowieniem” Internetu ( cloudification ) tak ĝe znaczna cz ÚĂÊ muzyki jest uĝytkowana w chmurze (Chiou, 2014). Agregacja newsów napotyka opór ze strony wydawców, ma ona jednak znaczenie szersze, wykraczaj Èce poza zakres interesów chronionych przez prawo autorskie. Powstaje pytanie o konsekwencje w dziedzinie prawa autorskiego agregacji wiadomo Ăci, a konkretnie serwisu Google News, ocen Ú obecnych rozwi Èza ñ ustawowych, bior Èc pod uwag Ú gospodarcze, spo ïeczne i kulturowe znaczenie us ïug agregacji w zakresie dost Úpu do informacji i bwiedzy. W toku debaty s È tak ĝe inne elementy dzia ïalno Ăci firmy Google z bpunktu widzenia prawa autorskiego. Pierwszym z nich jest Google Images – wyszu- kiwarka zdjÚÊ . Drugim jest Google Cache – repozytorium pami Úci podrÚcz- nej stron internetowych i innych dokumentów, które Google przechowuje ibwykorzystuje po to, aby budowaÊ swój indeks 6. ETS w orzeczeniu z 11.07.2013 r. (Case C-657/11 Belgian Electronic Sorting Technology) potraktowa ï natomiast u ĝywanie domen internetowych oraz metatagów jako reklamÚ w rozumieniu dyrektywy o reklamie wprowa- dzajÈcej w b ïÈ d oraz o reklamie porównawczej. Trybuna ï doszed ï do wniosku, ĝe te formy korzystania z okre Ălonych nazw (marek) mogÈ wype ïniaÊ znamiona reklamy porównawczej. Komentarze do tego wyroku podnoszÈ jednak okoliczno ĂÊ , ĝe ocena reklamy korzystaj Ècej ze s ïów kluczowych (key-word advertising) – w kategoriach reklamy porównawczej – wskazuje na niejasnoĂci i niespójno Ăci mi Údzy prawem o nieuczciwej (wprowadzaj Ècej w b ïÈ d) reklamie a prawem w ïasno Ăci przemys ïowej w zakresie znaków towarowych (czyli w j Úzyku marketingu – marek, które same w sobie pe ïni È, oprócz roli inwestycyjnej, funkcjÚ promocji danej marki) (Knaak, 2014).

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 245 Wïodzimierz Szpringer

Interesuj Èce jest wzajemne oddzia ïywanie europejskiego systemu ochrony danych osobowych i dwóch konkretnych us ïug Google: reklamy opartej na zainteresowaniach internautów oraz Google Street View. Nale ĝy oce- ni Ê przede wszystkim stosowanie dyrektywy o ochronie danych osobowych, kwestie jurysdykcyjne, zasady odnoszÈce si Ú do jako Ăci danych oraz zgod- no Ăci z prawem celu przetwarzania danych, a wreszcie zasad Ú przejrzysto Ăci w zwi Èzku z prawami podmiotów do ochrony prywatno Ăci. Konkluzja jest cz Ústo taka, ĝe nie wszystkie aspekty tych us ïug s È ïatwe do pogodzenia zbwymogami dyrektywy (van der Sloot i Zuiderveen, 2012). Istotne znaczenie ma wyjaĂnienie trudnoĂci, które istniejÈ przy stosowaniu zasady wyboru prawa w ïaĂciwego, a tak ĝe jurysdykcji w zakresie rozstrzy- gania konfliktu interesów i sporów s Èdowych, w szczególno Ăci dotyczÈcych narusze ñ praw w ïasno Ăci intelektualnej w Internecie. W efekcie rozwoju Internetu software, muzyka, teksty czy filmy sÈ coraz cz ÚĂ ciej przesyïane w formie cyfrowej. Korzystanie z utworów jest niezale ĝnie od formy prze- kazu treĂci (cyfrowej czy analogowej) regulowane umownie. Jest to z regu ïy umowa sprzedaĝy lub czasowego korzystania (licencja). Pole swobody w bdal- szym uĝywaniu dzieïa wygl Èda wszelako inaczej w przypadku kopii cyfrowej i analogowej. Legalnie zakupiony analogowy egzemplarz utworu (np. ksi Èĝ ki) mo ĝna przekazywa Ê dalej, np. po ĝycza Ê innym czytelnikom. W przypadku kopii cyfrowej nie jest to dozwolone. Analogowy egzemplarz jest w sensie praw- nym towarem, kopia cyfrowa – us ïug È ( software-as-a-service ). Podobnie w tradycyjnej bibliotece mo ĝna na w ïasny u ĝytek skserowa Ê np. artyku ï zbczasopisma. W Internecie natomiast, by skorzysta Ê z tego samego prawa ustawowego – prawa do kopii na w ïasny uĝytek – trzeba najpierw zap ïaciÊ. Dotychczas panuje zatem dyskryminacja oznaczaj Èca mniej praw u ĝytkow- nika do kopii cyfrowej danego utworu ni ĝ do kopii analogowej. Nowy trend zaznaczy ï si Ú w orzeczeniu w sprawie UsedSoft, która dotyczy ïa odsprzeda ĝy uĝywanego oprogramowania. W orzecznictwie zaznacza si Ú zatem tendencja do równego traktowania ca ïoĂciowej puli praw do kopii zarówno analogowej, jak i cyfrowej co najmniej w przypadku umowy sprzeda ĝy.

4. Korzystanie z utworów w chmurze a lokalizacja odpowiedzialno Ăci Problem jednak w tym, ĝe zamiast sprzeda ĝy przewa ĝnie mamy do czynienia z licencjonowaniem, którego ekonomiczne znaczenie ci Ègle ro Ănie. Rozwijaj È si Ú modele e-biznesu, których istot È nie jest sprzeda ĝ utworu, lecz ich wypoĝyczanie, np. w celu wys ïuchania utworu w czasie rzeczywistym (streaming ). Zakaz sprzeda ĝy z drugiej r Úki, np. u ĝywanych gier online, narusza zasadÚ wyczerpania prawa w drodze pierwszej sprzeda ĝy, a nawet budzi zainteresowanie organów antymonopolowych sprawujÈcych kontrolÚ naduĝywania pozycji dominujÈcej na rynku. Ostatnio sÈd w USA dopu Ăci ï

246 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony... obejĂcie technicznych zabezpieczeñ w celu skorzystania z prawa do odsprzeda ĝy gry online (Redeker, 2014; McIntyre, 2014). Liczne spory budzi orzeczenie w sprawie Oracle v. UsedSoft z punktu widzenia rekonfiguracji praw oraz interesów u ĝytkowników i dostawców oprogramowania. Podkre Ălenia wymaga ujemny wp ïyw tego orzeczenia na sektor wytwórców oprogramowania i rynek software’u, a tak ĝe niespójno ĂÊ z niektórymi normami prawnymi (Software Directive, Information Society Directive, WIPO Copyright Treaty). Licencjobiorca nie kupuje bowiem egzemplarza dzie ïa, lecz licencj Ú, a wi Úc bez stosownego upowa ĝnienia wbzasadzie nie mo ĝe jej przekazywa Ê dalej, jak s ïusznie orzeczono w USA w podobnej sprawie Vernon v. Autodesk (Vinje, Marsland i Gärtner, 2012; Hoppen, 2013). Powstaje pytanie: kogo mo ĝna obci Èĝ aÊ odpowiedzialno Ăci È za naruszenia praw autorskich w Internecie: po Ărednika, czyli dostawcÚ ISP, czy osob Ú, która jest bezpoĂrednio naruszycielem? Z jednej strony dyrektywa 31/2000 o handlu elektronicznym i jej krajowe implementacje kreuj È „enklawy bezpiecze ñstwa” ( safe harbors ) dla dostawcóe ISP, którzy nie ponosz È odpowiedzialno Ăci za zwykïy przep ïyw danych (mere conduite), caching lub hosting. W przypadku uzyskania wiedzy o bezprawnym charakterze kontentu dostawca ISP powinien natomiast realizowaÊ procedur Ú notice-and-take-down. Z drugiej strony w orzecznictwie wielu krajów mamy przyk ïady kara- nia dostawców ISP, których us ïugi umoĝliwiïy lub u ïatwiïy innym osobom naruszanie prawa. Na gruncie orzecze ñ w sprawach: Google i Google France, a tak ĝe L’Oréal/eBay proponuje si Ú rozró ĝniaÊ pasywn È i aktywn È rol Ú dostawcy ISP. W tym drugim przypadku prawdopodobne s È zarzuty równieĝ dla dostawcy ISP, co mo ĝe mie Ê uzasadnienie tak ĝe w dyrektywie dotyczÈcej ochrony praw autorskich w spo ïeczeñstwie informacyjnym, wraz z tzw. Enforcement-Directive. Na gruncie orzeczenia w sprawie SABAM w polu analizy s È tak ĝe filtry czy inne Ărodki zabezpieczeñ przed narusze- niami, które zastosowaï konkretny dostawca ISP (Nolte i Wimmers, 2014). Nie mo ĝna natomiast wykluczy Ê transgranicznych pozwów o znies ïawienie przeciw operatorom ISP, którzy nie do ïoĝyli stara ñ o identyfikacj Ú szko- dliwych treĂci i o niezw ïoczne wdroĝenie procedury notice-and-take-down (Geercken, Holden, Rath, Surguy i Stretton, 2013; McLean, 2012). W tym kontek Ăcie rozwija si Ú dyskusja o systemach certyfikacji bezpiecze ñstwa, odpowiedzialno Ăci podmiotów certyfikuj Ècych oraz kierunkach rozwoju e-podpisów. Rozwijaj È si Ú systemy certyfikacji stron WWW, nie ma jednak jednolitego, europejskiego, a tym bardziej globalnego standardu w tej dziedzinie (Brown, 2013; Spindler i Rockenbauch, 2013). Rozwój technologii ICT konfrontuje system ochrony w ïasnoĂci intelektualnej i przemys ïowej z problemami wynikaj Ècymi z sieciowo Ăci „uchmuro- wienia” ( cloudification ) i uwik ïania w problemy powstaj Èce w wielu jurysdyk- cjach naraz, co rzutuje na dotychczasowÈ zasad Ú terytorialno Ăci, zw ïaszcza

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 247 Wïodzimierz Szpringer w sytuacji divided infringment scenario (Schwarz, 2014). Wp ïyw na system praw autorskich i patentowych ma wp ïyw takĝe zjawisko Big Data, szcze- gólnie na ochronÚ baz danych oraz praktyk Ú ewaluacji ze strony urz Údów patentowych i ïañcucha warto Ăci portfeli patentów, którymi zarz Èdzaj È firmy (de Wachter, 2014; Westermeier, 2014). Rozwój inteligentnych systemów (robotów, agentów) w sferze oprogramowania stawia na nowo niektóre kwestie odpowiedzialno Ăci, chocia ĝ nie mo ĝe budzi Ê w Ètpliwo Ăci teza, ĝe odpowiada zawsze cz ïowiek (Kirn i Müller-Hengstenberg, 2014). Produkcja i sprzeda ĝ tzw. modchips przeznaczona dla konsol do gier, sta ïa si Ú przes ïank È sporów s Èdowych. Modchips umo ĝliwiaj È bowiem szersze korzystanie z konsol do gier ni ĝ planowali ich wytwórcy, np. przy u ĝyciu innego, obcego oprogramowania. Rozstrzyganie tych sporów jest pochodn È uznania, ĝe gra komputerowa to nie jest software w czystej postaci, ale raczej dzie ïo multimedialne. Mo ĝna wi Úc obchodzi Ê zabezpieczenia typu DRM (a substytutem systemów DRM sÈ w ïaĂnie modchips), by skorzystaÊ z dzie ïa na w ïasny, nie komercyjny uĝytek, na co wszakĝe pozwala ustawa. Software by ïby natomiast w tym przypadku chroniony silniej 7. ETS w sprawie PC Box/Nintendo potwierdzi ï, ĝe u ĝytkownicy konsol do gier majÈ prawo obchodzi Ê zabezpieczenia za pomoc È u ĝytkowania obcego oprogramowania, czyli niedopuszczonego przez producenta gry (modchips), by w ten sposób uzyska Ê szersze mo ĝliwoĂci korzystania z konsol. S Èdy inge- rujÈ tak ĝe w sytuacji opublikowania w serwisie WWW materia ïów poufnych (Fragdenstaat), jak równie ĝ naruszania ogólnych warunków umów (Face- book), np. w projekcie Friend-Finder, w którym zakazano szukania przyjació ï poprzez mailing do osób niezarejestrowanych w serwisie Facebook (http:// irights.info/artikel/modchips-fuer-konsolen-koennen-legal-sein-fragdenstaat- abmahnung-friend-finder-urteil/21360). Mo ĝna zaobserwowa Ê kierunek zmian dotychczasowych systemów Peer&Peer (filesharing ) w tzw. sharehosting . S È to bazy danych, z których inni mog È korzysta Ê w zasadzie anonimowo. Przyk ïadem systemów typu sharehosting s È np. Kino.to czy Megaupload, które mo ĝna porówna Ê do us ïug Ăwiadczonych w chmurze ( cloud computing), które np. umoĝliwiajÈ równoczesne korzystanie przez licznych uĝytkowników (Dropbox). Powstaj È wi Úc nowe wyzwania dla metod zwalczania naruszania praw autorskich. Odchodzi si Ú od dotychczasowego filtrowania pewnych wyrazów na rzecz robotów (crawlers) przeszukuj Ècych rozproszone bazy danych zawierajÈce linki do utworów8. Dzielenie si Ú plikami przy braku bezpo Ăredniej lub po Ăredniej trans- akcji finansowej, czyli w trybie niekomercyjnym, coraz cz ÚĂ ciej uznaje si Ú za dopuszczalne. Wspó ïdzielenie plików jest spoïecznie i kulturowo warto- Ăciowe, a ponadto z ekonomicznego punktu widzenia sprzyja kreatywno Ăci w gospodarce opartej na wiedzy. Powstaje problem wykorzystania synergii mi Údzy dzieleniem si Ú plikami a kreatywno Ăci È, wzbogacaj ÈcÈ korzy Ăci spo- ïeczeñstwa, gospodarki, nauki i kultury 9.

248 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

W Ăwiecie cyfrowym, a zw ïaszcza na platformach w chmurze kluczowe jest zapewnienie elastyczno Ăci podej Ăcia do ochrony praw autorskich. Istotny jest charakter wk ïadu uĝytkownika do kontentu, cel dzielenia si Ú utworami, a tak ĝe kr Èg osób, którym kontent mo ĝna udost Úpnia Ê (np. w serwisach spoïecznoĂciowych jest to cz Ústo tylko kr Èg znajomych u ĝytkownika). Mo ĝe mie Ê znaczenie mieszanie ró ĝnych form kontentu za zgod È pierwotnego autora, a cytaty, adaptacje czy remiksy trzeba odróĝnia Ê od korzystania z linków i kopiowania na w ïasny, osobisty uĝytek, do czego zgoda autora nie jest wymagana. Naleĝy mie Ê na uwadze, ĝe zakres prawa do adaptacji utworów chronionych prawem autorskim przez uĝytkowników, na zasadzie user generated content , wygl Èda ró ĝnie w poszczególnych krajach. Istotny mo ĝe by Ê cel przeróbki, nowy wyraz artystyczny, uwzglÚdnienie nowej wiedzy itp., a nie proste przestawienie elementów dzieïa.

5. Dzielenie si Ú plikami a perspektywa licencji paneuropejskich Ogólnie bior Èc, ekonomiczna analiza praw w ïasno Ăci intelektualnej wb spo ïecze ñstwie informacyjnym musi bra Ê pod uwag Ú pluralizm intere- sów, a wi Úc nie tylko autorów czy wydawców, ale tak ĝe w ïaĂcicieli platform cloud computing, u ĝytkowników oraz rozwoju – w interesie publicznym – otwartego modelu nauki, edukacji, kultury. Nale ĝy uwzgl Údni Ê rozwój nowych, powszechnych form komunikacji, np. ïÈ cznoĂci mobilnej i nowych form kontroli korzystania z utworów przez internautów. Technologia ICT, a nie tylko prawo pozytywne wywiera cz Ústo znaczny wp ïyw na zakres, kierunki i rygoryzm czy ekonomiczny sens ochrony praw autorskich (Senftleben, 2013; Braha i Syed, 2014; Rub, 2013; Surden, 2013; Lev-Aretz, 2013). W tym kontek Ăcie mo ĝna zwróciÊ uwag Ú na orzeczenie, wbĂ wietle którego przejĂciowe zapamiÚtanie kontentu na ekranie komputera w trakcie surfowania w Internecie mie Ăci si Ú w zwolnieniach ustawowych, nie wymaga wi Úc ani zgody autora, ani nabycia licencji (Bittmann, 2014). Co do zasady, streaming polega na sïuchaniu utworów w czasie rzeczywistym, z wykorzystaniem tylko pami Úci podrÚcznej (bez trwaïej kopii). Mimo to rozwija si Ú fala ostrze ĝeñ kierowanych do internautów przez kancelarie prawne o odpowiedzialno Ăci za naruszanie praw autorskich. Na gruncie dyrektywy o ochronie praw autorskich w spo ïecze ñstwie informacyjnym, ab takĝe ustawy streaming nie wymaga zgody autora i mie Ăci si Ú w grupie zwolnie ñ ustawowych, chocia ĝ w obecnym stanie technologii nie mo ĝna wykluczy Ê mo ĝliwo Ăci ponownego skorzystania z danego dzie ïa. Na szcz ÚĂ cie rynek rozwija si Ú w kierunku kooperacji i uzgodnie ñ z wydawcami reprezen- tujÈcymi twórców. Na przykïad znana platforma w zakresie muzyki Soundc- loud (podobnie jak YouTube w dziedzinie obrazów i filmów) zawiera ugody zbSony, Warner czy Universal i dopuszcza bezpo Ăredni È kontrol Ú z ich strony,

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 249 Wïodzimierz Szpringer wïÈ cznie z usuwaniem utworów o w Ètpliwym pochodzeniu, a nawet bloko- waniem kont u ĝytkowników (http://irights.info/artikel/gerald-spindler-bei- streaming-handelt-es-sich-um-keine-urheberrechtsverletzung/20350; http:// irights.info/artikel/soundcloud-veraergert-mit-sperrungen-und-kurswechsel- seine-nutzer/23669#more-23669). Rozwój nowych technologii nie wszystkich prowadzi do przekonania o potrzebie bardziej elastycznego podej Ăcia do ochrony praw autorskich. Wprost przeciwnie, niektórzy z faktu potanienia i upowszechnienia technologii oraz redukcji kosztów transakcyjnych wyprowadzaj È argumenta- cj Ú o mo ĝliwo Ăci redukcji zwolnie ñ ustawowych oraz stworzenia bardziej restrykcyjnych systemów ochrony przekraczajÈcych granice poszczególnych krajów (np. w drodze odpowiedniego przekszta ïcenia obecnie dziaïaj Ècych organizacji zbiorowego zarzÈdzania prawami autorskimi). Zamiast dotychczas akcentowanej inspiracji z ameryka ñskiej doktryny fair use mieliby Ămy do czynienia z uzgodnieniami kontraktowymi z w ïaĂcicielami praw autorskich (agreed use). By ïaby to wi Úc elastyczno ĂÊ poddana sile rynkowej kluczowych interesariuszy. Ze wzglÚdu na mankamenty istniejÈcych systemów DRM (TPM) wiele uwagi po Ăwi Úca si Ú równie ĝ rozwi Èzaniom zryczaïtowanym, opartym na taryfach za szerokopasmowy dostÚp do Inter- netu (Copytax, Content Flate Rate, Voluntary Collective Licensing ) (Barker, 2013; Handke, Quintais i Balazs, 2013; Baratsits, 2005). Przewa ĝa jednak pogl Èd, ĝe w obliczu rozwoju Internetu nadmierny rygoryzm penalizacji, karanie po Ăredników czy u ĝytkowników prowadzi wb Ă lepy zauïek. Naleĝy raczej poszukiwa Ê mo ĝliwoĂci ostroĝnej legalizacji pewnych praktyk, których eliminacja jest niewykonalna, ale w taki sposób, by speïniaÊ zarazem dwa warunki: nie niszczy Ê motywacji dla twórców i bnie hamowa Ê dzielenia si Ú wiedz È (Geiger, 2014; http://papers.ssrn.com/sol3/ papers.cfm?abstract_id=2382603). Podobne pogl Èdy wyraĝaj È czo ïowi eks- perci prawa autorskiego w Polsce 10. W dniu 20 lutego 2014 r. Rada Unii Europejskiej przyj Úï a now È dyrektyw Ú wb sprawie zbiorowego zarz Èdzania prawami autorskimi i pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotycz Ècych praw do utworów muzycznych na potrzeby ich wykorzystania na internetowym polu eksploatacji na jednolitym rynku UE (COM, 2012). W swoim wniosku Komisja stwierdzi ïa, ĝe us ïugi zbiorowego zarz Èdzania prawami autorskimi s È zliberalizowane zgodnie z artyku ïem 16 dyrektywy us ïugowej z 2006 r. Jednak w ci Ègu tygodnia po przyj Úciu nowej dyrektywy pogl Èd ten zosta ï odrzucony przez Trybuna ï Spra- wiedliwo Ăci UE w wyroku w sprawie OSA 11 . Powstaje zatem pytanie o bzwi Èzek mi Údzy zasad È swobodnego przep ïywu us ïug a krajowymi regulacjami sekto- rowymi. Nale ĝy zbada Ê, w jakim stopniu zasada swobodnego przep ïywu us ïug i regulacje krajowe obejmuj Èce problemy zbiorowego zarz Èdzania prawami autorskimi mog È by Ê lepiej koordynowane w bprzysz ïoĂci (Drexl, 2014). Dyrektywa ma usprawniÊ proces udzielania licencji obejmuj Ècych ró ĝne terytoria na korzystanie w Internecie z utworów muzycznych chronionych

250 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony... prawem autorskim. Zakïada ona takĝe wprowadzenie dodatkowych warun- ków, jakie bÚdÈ musia ïy spe ïni Ê organizacje chc Èce udzielaÊ wieloterytorialnych (paneuropejskich) licencji na korzystanie z muzyki online. Dyrektywa odnosi si Ú po Ărednio do jednej z istotnych kwestii, tj. problemu niekomer- cyjnej wymiany plików w Internecie ( file sharing). Efektywne i przejrzyste zbiorowe zarzÈdzanie jest podstawÈ wielu (je ĝeli nie wszystkich) propono- wanych modeli uregulowania tego zjawiska. WÈtpliwoĂci wzbudzajÈ przepisy dyrektywy dotycz Èce licencji wieloterytorialnych, za pomocÈ których narzucone zosta ïy okre Ălone reguïy udost Úp- niania muzyki w sieci, co w konsekwencji mo ĝe doprowadzi Ê do umocnienia pozycji najwiÚkszych OZZ reprezentujÈcych najbardziej popularny repertuar anglojÚzyczny – ze szkod È dla twórczo Ăci z innych krajów. By ïoby to szkodliwe dla repertuarów o ograniczonej reprezentacji j Úzykowej w UE ibzak ïóca ïoby realizacj Ú zasady ochrony ró ĝnorodno Ăci kulturowej. Dyrektywa wprowadza obowi Èzkowe regulacje dla licencji transgranicznych w dziedzinie muzyki, ale nie zawiera ĝadnych mechanizmów umoĝliwiajÈcych zastosowa- nie tych przepisów np. do rynku filmowego 12 . Parlament Europejski 13 bwrze- Ănia 2014br. przyjÈï równie ĝ Dyrektyw Ú w sprawie niektórych dozwolonych mo ĝliwoĂci wykorzystywania utworów osieroconych13 . Program UE Digital Agenda zak ïada stworzenie jednolitego rynku kontentu cyfrowego opartego na szerokopasmowym, szybkim Internecie ibinteroperacyjnoĂci aplikacji. BÚdzie to sïuĝyÊ maksymalizacji spo ïecznego i gospodarczego potencja ïu technologii ICT. G ïówny problem to fragmen- tacja rynków krajowych kontentu online, a tak ĝe regulacji praw autorskich, organizacji zarzÈdzania prawami autorskimi (Laszczyk, 2011). Budowie wspólnego rynku bÚdzie takĝe s ïuĝyÊ standaryzacja p ïatnoĂci elektronicznych i transgranicznego wystawiania faktur online. U ĝytkownicy majÈ k ïopoty z rozeznaniem, czy Ăci Ègane utwory sÈ legalne, a tak ĝe problemy z dost Úpem do legalnych utworów (np. serwis Apple iTune nie jest jednakowo dostÚpny na terytoriach krajów UE, a ma ïe serwisy e-radiowe majÈ trudno Ăci z negocjowaniem licencji w ka ĝdym kraju z osobna) 14 . Pojawianie si Ú tzw. prze ïomowych innowacji ( disruptive innovations ) wywoïuje cz Ústo konfuzjÚ regulatorów, którzy nie maj È koncepcji, czy sto- sowaÊ stare prawo, czy d Èĝ yÊ raczej do zmiany prawa lub zastosowa Ê tzw. innowacje regulacyjne, np. klauzulÚ zmierzchow È ( sunset clause), wakacje regulacyjne (regulatory holidays), czy te ĝ – jak w telekomunikacji – drabin Ú inwestycyjn È ( ladder of investment ) (Cortez, 2014). Powstaje pytanie, czy Bitcoin jest takÈ prze ïomowÈ innowacj È? Bitcoin nie ma znamion publiczno-prawnego Ărodka pïatniczego, nie jest pieniÈdzem elektronicznym, nie jest te ĝ instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Tym samym nale ĝy go postrzega Ê jako instytucj Ú cywilno-prawn È, opieraj ÈcÈ si Ú na umowie pomi Údzy korzystajÈcymi z Bitcoin. „Waluty” wirtualne nie s È Ărodkami pieniÚĝ nymi i instrumentami finansowymi, nie s È te ĝ regulowane

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 251 Wïodzimierz Szpringer ani nadzorowane, mogÈ s ïuĝyÊ celom spekulacyjnym, ich kurs jest bardzo zmienny, a ich posiadacze mog È straci Ê znaczn È cz ÚĂÊ lub wszystkie Ărodki zamienione na „waluty” wirtualne, a ponadto mog È s ïuĝyÊ praniu brudnych pieniÚdzy, a transakcje z ich u ĝyciem sÈ anonimowe 15 .

6. Wnioski Rozwija si Ú dyskusja o systemach certyfikacji bezpiecze ñstwa, odpowiedzialno Ăci podmiotów certyfikuj Ècych oraz kierunkach rozwoju e-podpi- sów. Powstaj È systemy certyfikacji stron WWW, nie ma jednak jednolitego, europejskiego, a tym bardziej globalnego standardu w tej dziedzinie. Podobna uwaga dotyczy systemów p ïatnoĂci. Technologia ICT, a nie tylko prawo pozytywne wywiera znaczny wp ïyw na zakres, kierunki i rygoryzm czy ekonomiczny sens ochrony praw autorskich. Rozwój nowych technologii nie wszystkich prowadzi do przekonania o potrzebie bardziej elastycznego podejĂcia do ochrony praw autorskich. Przewa ĝa pogl Èd, ĝe w obliczu rozwoju Internetu nadmierny rygoryzm penalizacji, karanie po Ăredników czy uĝytkowników prowadzi w Ălepy zau ïek. Nale ĝy raczej poszukiwa Ê mo ĝliwo Ăci ostroĝnej legalizacji pewnych praktyk, których eliminacja jest niewykonalna, ale w taki sposób, by nie niszczy Ê motywacji dla twórców i nie hamowa Ê dzielenia si Ú wiedz È. Rynek rozwija si Ú w kierunku kooperacji i uzgod- nieñ z wydawcami reprezentuj Ècymi twórców. Ekonomiczna analiza praw wïasno Ăci intelektualnej w spo ïecze ñstwie informacyjnym musi bra Ê pod uwag Ú pluralizm interesów, a wi Úc nie tylko autorów czy wydawców, ale takĝe w ïaĂcicieli platform cloud computing, uĝytkowników oraz rozwoju – wbinteresie publicznym – otwartego modelu nauki, edukacji, kultury. Nale ĝy uwzglÚdniÊ rozwój nowych, powszechnych form komunikacji, np. ïÈ cznoĂci mobilnej i nowych form kontroli korzystania z utworów przez internautów. Dotychczas panuje dyskryminacja, oznaczajÈca mniej praw uĝytkownika do kopii cyfrowej danego utworu ni ĝ do kopii analogowej. Zamiast sprzeda ĝy przewaĝnie mamy do czynienia z licencjonowaniem, którego ekonomiczne znaczenie ci Ègle ro Ănie. Rozwijaj È si Ú modele e-biznesu, których istot È nie jest sprzedaĝ utworu, lecz ich wypo ĝyczanie, np. w celu wys ïuchania utworu w czasie rzeczywistym. Licencje paneuropejskie na korzystanie z utworów powinny sprzyjaÊ rozwojowi tych modeli. Nowe wyzwania dla prawa autorskiego czy ochrony prywatnoĂci tworzÈ platformy cloud computing, a tak ĝe serwisy internetowe zwiÈzane ze Ăwiadczeniem tzw. jednolitej us ïugi komunikacji elektronicznej.

Przypisy 1 Brak neutralno Ăci sieci w Stanach Zjednoczonych mo ĝe równie ĝ wp ïyn ÈÊ na to, ĝe kontent z Europy b Údzie przez ameryka ñskich dostawców us ïug internetowych traktowany odmiennie od treĂci krajowej. Mo ĝe to wp ïyn ÈÊ na pogorszenie jako Ăci

252 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

przesyïu danych z Europy do Stanów Zjednoczonych. Teoretycznie w sieci wszyscy dostawcy treĂci sÈ równi. Ale niektórzy mog È sta Ê si Ú równiejsi. Mo ĝe si Ú okaza Ê, ĝe w normalnym pakiecie mam dost Úp tylko do cz ÚĂ ci zasobów Internetu (por. Koseïa, 2014; Ostrowski i Tarkowski, 2013). 2 Do takiego modelu zmierza podpisana w lutym w USA umowa Comcastu (najwi Úk- szego w USA operatora kablowego) z Netfliksem (najwi Úkszym Ăwiatowym dostawcÈ internetowego wideo na ĝyczenie, VOD). Naciskany Netflix zdecydowa ï si Ú dodat- kowo dopïacaÊ za to, by Comcast przyspiesza ï przep ïyw danych do jego widzów. To porozumienie stanowi precedens dla sytuacji, w których dostawca us ïug internetowych ĝÈ da dodatkowych op ïat od firm w zamian za niezak ïócone dziaïanie ich platform sieciowych (por. Marczuk, 2014). 3 Neutralno ĂÊ technologiczn È nale ĝy odró ĝniaÊ od neutralno Ăci sieci. 4 Pozwala to lepiej zrozumie Ê ró ĝny stopieñ zainteresowania operatorów zagadnieniem neutralnoĂci sieci i ich gotowo Ăci do inwestowania w sieci. O ile dostawcy szerokopa- smowego Internetu inwestujÈ w celu pozyskiwania nast Úpnych uĝytkowników, obtyle po Ărednicy stosujÈcy dwustronne modele biznesowe czerpiÈ rent Ú w ïaĂnie zbneutral- no Ăci sieci (por. Arlandis i Baranes, 2011). 5 U ĝytkownicy mog È bowiem coraz szybciej, ïatwiej i prawie anonimowo narusza Ê prawa autorskie, a posiadacze tych praw próbuj È je rygorystycznie egzekwowa Ê. Równocze- Ănie powstaje nagl Èca konieczno ĂÊ zapewnienia enklaw bezpiecze ñstwa ( safe harbours ) dla takich operatorów jak YouTube, w przeciwnym razie prowadzenie biznesu w tej dziedzinie by ïoby obarczone zbyt du ĝym ryzykiem. 6 Jest to w istocie cecha algorytmu Google Web Search, który sk ïada si Ú z dostarczania linków do tych utworów, dzi Úki czemu u ĝytkownicy mog È uzyska Ê szybki i bezpo Ăredni dost Úp do szukanej oryginalnej strony internetowej. Naleĝy równie ĝ przypomnie Ê orzeczenia ETS w trzech sprawach dotycz Ècych Google AdWords (Google France zb2010 r.), które da ïy zielone Ăwiatïo dla dalszego rozwoju polityki Google w zakresie uĝywania znaków towarowych chronionych jako sïów kluczowych. 7 W jednych krajach traktuje si Ú owe Modchips tylko jako Ărodek obchodzenia zabez- pieczeñ, w innych wymaga si Ú ode ñ szers zej funkcji zapobiegania naruszeniom praw autorskich. ½ród ïem zagro ĝenia sporami s Èdowymi mo ĝe by Ê tak ĝe coraz szersza praktyka patentowania rozwi Èza ñ opartych na komputerowym softwarze, nawet wb tych przypadkach, gdy chodzi o komercyjne stosowanie Open-Source-Software (por. Schröder, 2013; Schöttle, 2013). 8 Przy tej okazji stawia si Ú na nowo pytania o granice manualnego i automatycznego filtrowania oraz optymalnych kryteriów filtrowania, gdyĝ sam tytu ï utworu nie wystar- cza (sprawa Alone in the Dark). Kryteria filtrowania nie powinny bowiem prowadziÊ do nadmiaru kwestionowanych tre Ăci, z których pewna cz ÚĂÊ jest legalna. Nie powinny one te ĝ nadmiernie obci Èĝ aÊ operatorów kosztami, które podwa ĝaj È racj Ú bytu ich modelu biznesowego. Dyskusja obejmuje równieĝ poj Úcie linków i framingu. Chodzi o to, kto w istocie powinien by Ê odpowiedzialny za publiczne udost Úpnianie danego utworu w sieci, czy ten, kto linkuje, czy ten, kto korzysta (Rössel, 2013, s. 229; Conrad, 2013). 9 W tym celu proponuje si Ú empiryczne badanie popularno Ăci poszczególnych utwo- rów – w zale ĝno Ăci od warunków ich dostÚpnoĂci. Powstaje pytanie, w jakim stopniu uwaga spo ïeczno Ăci sieciowej koncentruje si Ú na ograniczonym zestawie utworów, abwbjakim rozciÈga si Ú ona na ich szersze spektrum. Dane na temat wykorzystywania wspóïdzielonych plików muszÈ by Ê monitorowane, by korzy Ăci z tego tytu ïu mo ĝna by ïo ocenia Ê jako uczciwe lub nieuczciwe (Aigrain, 2011).

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 253 Wïodzimierz Szpringer

10 Nowelizacja powinna by Ê zwi Èzana z rozwojem technologii oraz spo ïeczeñstwa infor- macyjnego. Efektem zmiany przepisów ma by Ê zwi Úkszenie dostÚpu do treĂci w sieci oraz uïatwienie indywidualnym uĝytkownikom korzystania z tych tre Ăci. Nowe regulacje nie powinny jednak prowadzi Ê do zaburzenia mechanizmów gospodarczych czy utrudniania prowadzenia dziaïalnoĂci zwiÈzanej z dystrybucj È tre Ăci w Internecie (por. http://www.prawoautorskie.gov.pl/pages/posts/profesorowie-prawa-przygotuja- raport-o-stanie-prawa-autorskiego-w-polsce-27.php?searchresult=1&sstring=profe- sor%C3%B3w+prawa). 11 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wyk ïadni art. 3 i b 5 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. wbsprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w spo ïe- czeñstwie informacyjnym (Dz.U. L 167, s. 10 – wyd. spec. w j Úz. polskim, rozdz. 17, t. b1, s. 230), art. 16 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczÈcej us ïug na rynku wewnÚtrznym (Dz.U. L 376, s. 36), a tak ĝe art. 56 TFUE i 102 TFUE. Wniosek ten zosta ï z ïoĝony w ramach sporu mi Údzy OSA (Ochranný svaz autorský pro práva k díl Ĕm hudebním o.s.), organizacj È zbiorowego zarz Èdzania prawami autorskimi odnosz Ècymi si Ú do utworów muzycznych, a Lé Ìebné lázn Õ Mariánské Lázn Õ a.s., spó ïkÈ zarz Èdzaj ÈcÈ niepublicznym zak ïadem opieki zdro- wotnej Ăwiadcz Ècym opiek Ú uzdrowiskow È, w przedmiocie uiszczenia op ïaty licencyjnej z tytu ïu praw autorskich w zwi Èzku z udost Úpnianiem utworów transmitowanych drog È radiow È lub telewizyjn È za pomoc È urz Èdze ñ zainstalowanych w pokojach uzdrowiska. Por. spraw Ú C-351/12 (http://curia.europa.eu/juris/document/document. jsf;jsessionid=9ea7d2dc30d5405e59e1821047269f9ef37220517421.e34KaxiLc3qM- b40Rch0SaxuObNf0?text=&docid=148388&pageIndex=0&doclang=PL&mode=l- st&dir=&occ=first&part=1&cid=101197). 12 Nowe przedsi Úbiorstwa internetowe mog ïyby nie by Ê zainteresowane nabywaniem licencji dotyczÈcych licencji wieloterytorialnych. SpotykajÈ si Ú one cz Ústo z innymi typami barier ni ĝ licencjonowanie, uniemo ĝliwiaj Ècymi im Ăwiadczenie us ïug na wielu terytoriach lub w ca ïej Europie, takimi jak potrzeba dostosowania strategii handlowej do rynków krajowych i ram regulacyjnych (np. ochrona danych, ochrona konsumenta), brak szeroko akceptowanych metod p ïatno Ăci elektronicznych (np. pïatno Ăci kartami kredytowymi), wysoki poziom narusze ñ praw wy ïÈ cznych oraz potrzeba wychodzenia naprzeciw oczekiwaniom sïuchaczy na danym rynku. Wbefek- cie system nie pozwala w istocie na stworzenie jednolitego rynku internetowego, poniewa ĝ nie zapewnia konsumentom we wszystkich pa ñstwach cz ïonkowskich równego dostÚpu do legalnej oferty utworów muzycznych w Internecie (por. http:// www.zaiks.org.pl/751,111,dyrektywa_parlamentu_europejskiego_i_rady_ds_organi- zacji_zbiorowego_zarzadzania_przyjeta; http://www.zapa.org.pl/aktualnosci,2,142- ,Dyrektywa-ws-zbiorowego-zarzadzania-prawami-autorskimi-przyjeta.html; http:// centrumcyfrowe.pl/stanowisko-centrum-cyfrowe-projekt-polska-w-sprawie-projektu- dyrektywy-o-zbiorowym-zarzadzie-prawami-autorskimi-i-pokrewnymi/; http://legal- nakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/akty-prawne/news/216,harmonizacja-przepisow- regulujacych-zbiorowy-zarzad-prawami-autorskimi; http://www.prawoautorskie.gov. pl/pages/posts/rada-unii-europejskiej-przyjela-dyrektywe-w-sprawie-zbiorowego- zarzadzania-520.php). 13 Chodzi o dzie ïa, które nadal podlegaj È ochronie, ale ich twórcy pozostaj È nieznani lub nie ma mo ĝliwoĂci, by do nich dotrzeÊ. Dzi Úki nowym regulacjom instytucje uĝytku publicznego, czyli np. biblioteki, muzea i archiwa, b ÚdÈ mog ïy publikowa Ê w sieci dzieïa osierocone zgodnie z zasad È non-profit. Co wi Úcej instytucje wykorzystujÈce utwory osierocone uzyskaj È ochron Ú przed mo ĝliwymi zarzutami dotycz Ècymi ïamania praw autorskich, które mogïyby pojawiÊ si Ú w przysz ïoĂci. Przed uznaniem danego utworu za osierocony, trzeba b Údzie podj ÈÊ staranne poszukiwania w ïaĂciciela praw do

254 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

danego dzieïa. Utwór, który zostanie uznany za osierocony w jednym kraju, wed ïug dyrektywy bÚdzie miaï taki status równie ĝ w pozosta ïych pa ñstwach cz ïonkowskich (por. http://www.prawoautorskie.gov.pl/pages/posts/parlament-europejski-przyjal- dyrektywe-o-dzielach-osieroconych-28.php). 14 Dlatego rozs Èdny jest postulat stworzenia na bazie istniejÈcych organizacji zbiorowego zarzÈdzania prawami autorskimi instytucji typu one-stop-shop, która udziela ïaby licencji wa ĝnych na terytorium ca ïej UE. Prawo konkurencji nie mo ĝe mie Ê tutaj w pe ïni zastosowania, a Ăci Ălej powinno si Ú ono skupia Ê na realnych warunkach ibmo ĝliwoĂciach konkurencji w ramach oligopoli. W przypadku dzie ï nauki i kultury trzeba si Ú liczy Ê ze sta ïym poszerzaniem domeny publicznej oraz uwzgl Údnianiem twórczo Ăci w b serwisach spo ïeczno Ăciowych (por. Pollock, Stepan i Valimati, 2009; Kawashima, 2010). 15 Na obecnym etapie rozwoju Bitcoin nie stanowi wszelako zagro ĝenia dla stabilno- Ăci krajowego systemu finansowego, które wymagaïoby staïego zainteresowania ze strony banku centralnego. Niewielka skala obecnego wykorzystania, du ĝa zmienno ĂÊ jego wartoĂci oraz brak przewag komparatywnych nad innymi aktywami mogÈcymi pe ïni Ê funkcj Ú substytutu pieni Èdza (np. zïota) sprawiajÈ, ĝe nie jest on istotny dla prowadzenia polityki pieniÚĝ nej (por. NBP, 2014).

Bibliografia Aigrain, P. (2011). Dzielenie si Ú. Kultura i gospodarka epoki Internetu. Warszawa: Fun- dacja Nowoczesna Polska. Pozyskano z: http://nowoczesnapolska.org.pl/wp-content/ uploads/2012/02/aigrain-dzielenie-sie.pdf. Arlandis A., Baranes E. (2011). Interactions Between Network Operators, Content Pro- ducers and Internet Intermediaries: Empirical Implications of Network Neutrality. Intereconomics, 46 (2), 98–105, http://dx.doi.org/ 10.1007/s10272-011-0370-y. Baratsits, A. (2005). Copyright in the Digital Age – Exceptions and Limitations to Copyright and Their Impact of Free Access to Information. An Analysis of the Implementation of Art. 6 (4) Information Directive and Its Impact on Limiting the Copyright Protection in Czech Republic and Austria . Linz: Johannes Kepler University Linz. Pozyskano z: http://www.rechtsprobleme.at/doks/baratsits-copyright-digital-age.pdf. Barker, G.R. (2013). Agreed Use and Fair Use: The Economic Effects of Faire Use and Other Copyright Exceptions . Paris: Society for Economic Research on Copyright Issues (SERCI). Pozyskano z: http://www.serci.org/2013/Barker.pdf. Bäumer, U., Mara, P., Meeker, H. (2012). IT Outsourcing and Offshoring. A Compa- rative Legal Analysis Under UK, Indian and German Law. Computer Law Review International, 13 (1), 9–19, http://dx.doi.org/10.9785/ovs-cri-2012-9. Bittmann, D. (2014). EuGH: Websurfen durch Urheberrechtsausnahme gedeckt. Mul- timedia und Recht , (7). Pozyskano z: http://rsw.beck.de/cms/?toc=mmr.root&docid=359775. Braha, O. i Syed, T. (2014). Beyond Efficiency: Consequence-Sensitive Theories of Copy- right. Berkeley Technology Law Journal , 29 , 229–316. Pozyskano z: http://btlj.org/data/ articles/29_1/0229-0316_BrachaSyed_060914+WEB.pdf. Broemel, R. (2013). Vielfaltsgewährleistung auf virtuellen Plattformen. Anpassung des kartellrechtlichen Konzepts an die medienrechtliche Regulierung. Multimedia und Recht , (2), 83–87. Brown, N.A. (2013). Decentralised Approach to Online Trust Validation. Looking Behind and Beyond the Hierarchical Certification Authority Model of Trust. Computer Law Review International , 14 (1), 1–7, http://dx.doi.org/10.1515/cri.2013.14.1.1.

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 255 Wïodzimierz Szpringer

Chiou, T. (2014). Music Licensing in the Cloud: The Greek Experience. Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht Internationaler Teil , (3), 228–236. COM. (2012). 372 final 2012/0180 (COD). Pozyskano z: http://eur-lex.europa.eu/LexU- riServ/LexUriServ.do?uri=COM:2012:0372:FIN:PL:PDF. Conrad, A. (2013) Kuck’ mal, wer da spricht: Zum Nutzer des Rechts der öffentlichen Zugänglichmachung anlässlich von Links und Frames. Computer und Recht , 29 (5), 305–318, http://dx.doi.org/10.9785/ovs-cr-2013-305. Cortez, N. (2014). Regulating Disruptive Innovations. Berkeley Technology Law Journal , 29 . Pozyskano z: http://btlj.org/data/articles/29_1/0175-0228_Cortez_060914+WEB.pdf. Drexl, J. (2014). Collective Management of Copyrights and the EU Principle of Free Movement of Services after the OSA Judgment - In Favour of a More Balanced Approach. Max Planck Institute for Innovation & Competition Research Paper , (14-06). Pozyskano z: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2397062&rec=1&sr- cabs=2382603&alg=1&pos=1. Geercken, K., Holden, K., Rath, M., Surguy, M. i Stretton, T. (2013). Irreconcilable Differences? Navigatiing Cross-Border E-Discovery. How Best to Understand and Deal with the Conflict between E-Discovery and Data Protection Principles. Com- puter Law Review , (2). Geiger, C. (2014). Challenges for the Enforcement of Copyright in the Online World: Time for a New Approach. Max Planck Institute for Innovation & Competition Rese- arch Paper , (14-01). Pozyskano z: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_ id=2382603. Google Books-Projekt als „faire use” urheberrechtlich zulässig. (2014). Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht Internationaler Teil , (1), 69–73. Habammer, C. i Denkhaus, W. (2014). Verhindert das Unionsrecht die Digitalisierung der Verwaltung. Binnenmarktkonformität und Notifizierungspflicht des De-mail-Stan- dards des EGoG. Multimedia und Recht , (1). Handke, C., Quintais, J.P. i Balazs, B. (2013). The Economics of Copyright Compensation Schemes for Digital Use. Paris: Society for Economic Research on Copyright Issues (SERCI). Pozyskano z: http://www.serci.org/2013/Handke.pdf. Heckmann, J. i Nordmeyer, A. (2014). Pars pro toto: Verletzung des Urheberrechtsge- setzes durch das öffentliche Zugänglichmachen von Deteifragmenten („Chunks“) in Peer-to-Peer Tauchbörsen? Wann sich der Anschlussinhaber mit Hinweis auf „Chunks“ verteidigen kann. Computer und Recht , 30 (1), 41–43, http://dx.doi. org/10.9785/ovs-cr-2014-41. Hoppen, P. (2013). Technische Schutzmaßnahmen bei Software. Verfahren zur Kon- trolle der unberechtigten Nutzung. Computer und Recht , 29 (1), 9–16, http://dx.doi. org/10.1515/cr.2013.29.1.9. Huber, A. (2014). Vernetzter Kontinent oder überregulierte TK-Branche. Die Debatte über den Verordnungsvorschlag der EU-Kommission zum TK-Binnenmarkt. Multi- media und Recht , (4), 221–224. Kawashima, N. (2010). The Rise of ‘User Creativity’ – Web 2.0 and a New Challenge for Copyright Law and Cultural Policy. Review of Economic Research on Copyright Issues. SERCI Working Papers , 1. Kirchner, C. (2013). Regulierungsanreize für VDSL-Vectoring. Regulatorische Möglichke- iten und Grenzen einer Aufrüstung von Kupferzugängen für NGA-Netze. Computer und Recht 29 (2), 85–89, http://dx.doi.org/10.1515/cr.2013.29.2.85. Kirn, S. i Müller-Hengstenberg C. (2014). Intelligente (Software-)Agenten: von der Automatisierung zur Autonomie? Multimedia und Recht , (4), 225–231. Knaak, R. (2014). Metatags und Keywords als vergleichende Werbung – zum EuGH-Urteil Belgian Electronic Sorting Technology. Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht Internationaler Teil , (3), 209–214.

256 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony...

Koseïa, D. (2014). Nowy etap sporu o zarz Èdzanie Internetem wa ĝny takĝe dla polskich firm. Rzeczpospolita, (4.04.2014). Laszczyk, A. (2011). Imagine There Is No Countries – Digital Single Market for Creative Content – the Case of Music . Referat wyg ïoszony na: II Polish Law & Economics Conference, Warszawa. Latusek, M. i Zalega, T. (2012). Trendy w konsumpcji na rynku ksi Èĝ ki elektronicznej. Studia i Materia ïy. Wydzia ï Zarz Èdzania UW , (1–2), 152–166. Lev-Aretz, Y. (2013). Copyright Lawmaking and Public Choice: From Legislative Battles to Private Ordering. Harvard Journal of Law & Technology , 27 (1), 203–256. Pozyskano z: http://jolt.law.harvard.edu/articles/pdf/v27/27HarvJLTech203.pdf. Lopez-Tarruella, A. (2012). Google and the Law. Empirical Approaches to Legal Aspects of Knowledge-Economy Business Models. Berlin Heidelberg: Springer-Verlag. Luch, A.D. i Schulz, S.E. (2013). Die digitale Dimension der Grundrechte. Die Bedeutung der speziellen Grundrechte im Internet. Multimedia und Recht , (2), 88–93. Lutz, H. i Weigl, M. (2014) Unified Communications as a Service. Rechtliche Herausfor- derungen. Computer und Recht , 30 (2), 85–93, http://dx.doi.org/10.9785/ovs-cr-2014-85. Marczuk, J. (2014). Kto chce pociÈga Ê za kable. Bloomberg Businessweek Polska , (15). McIntyre, S. (2014). Game Over for First Sale. Berkeley Technology Law Journal , 29 (1), 1–60. Pozyskano z: http://btlj.org/data/articles/29_1/0001-0060_McIntyre_060914+ WEB.pdf McLean, S. (2012). Overseas Website Operators Beware? The International Reach of the UK Defamation Laws. Status Quo and Potential Changes by Pending Defamation Bill. Computer Law Review International , 13 (5), 141–147, http://dx.doi.org/10.9785/ ovs-cri-2012-141. Mizieli ñska-Chmielewska, M. (2012). Nowy model konsumpcji tre Ăci telewizyjnych – uĝytkownik zdobywa przewagÚ nad oferentem telewizji. Studia i Materia ïy. Wydzia ï ZarzÈdzania UW , (1–2), 140–151. NBP. (2014). Bitcoin jako waluta wirtualna. Warszawa: Narodowy Bank Polski. Nolte, G. i Wimmers, J. (2014). Wer stört? Gedanken zur Haftung von Intermediären im Internet – von praktischen Konkordanz, richtigen Anreizen und offenen Fragen Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht Int. Nr 1 Ostrowski, I. i Tarkowski, A. 2013 Batalia o Internet Rzeczpospolita z 13.06. Picht, P. 2014 Standardsetzung und Patentmissbrauch – Schlagkraft und Entwicklungsbe- darf des europäischen Kartellrechts. Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht , (1), 16–27. Pollock, R., Stepan, P. i Valimati, M. (2009). The Size of the Public Domain Review of Economic Research on Copyright Issues. SERCI Working Papers , 1. Redeker, H. (2014). Das Konzept der digitalen Erschöpfung – Urheberrecht für die digitale Welt. Was eigentlich übertragen wird und weitergegeben werden darf. Computer und Recht , 30 (2), 73–78, http://dx.doi.org/10.9785/ovs-cr-2014-73. Rössel, M. (2013). Filterpflichten in Cloud. Vom Wortfilter der Sharehoster zum Craw- ler für Linkportale. Computer und Recht , 29 (4), 229–236, http://dx.doi.org/10.9785/ ovs-cr-2013-229 Rub, G.A. (2013). Stronger than Kryptonite? Inalienable Profit-Sharing Schemes in Copyright Law. Harvard Journal of Law & Technology , 27 (1), 49–133. Pozyskano z: http://jolt.law.harvard.edu/articles/pdf/v27/27HarvJLTech49.pdf. Schöttle, H. (2013). Der Patentleft-Effekt der GPLv3. Risiken für das Patentportfolio beim kommerziellen Einsatz von Open-Source-Software. Computer und Recht, 29 (1), 1–8, http://dx.doi.org/10.1515/cr.2013.29.1.1. Schröder, M. (2013). Rechtsmäßigkeit von Modchips. Stellt der Vertrieb von Modchips eine Urheberrechtsverletzung dar? Multimedia und Recht , (2), 80–82. Schwarz, C. (2014). Rechtfertigen rechtsdogmatisch schwierige Fragen die Abschaffung von Software-Patenten?. Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht , (3), 224–229.

Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 257 Wïodzimierz Szpringer

Senftleben, M. (2013). Breaking Space for Cloud-Based Business Models. Journal for Intellectual Property, Information Law and Electronic Commerce , 4 (2), 87–103. Pozy- skano z: http://www.jipitec.eu/issues/jipitec-4-2-2013/3743/senftleben.pdf Sikorski, M. (2013). Us ïugi on-line. JakoĂÊ , interakcje, satysfakcja klienta. Warszawa: Wyd. WPJSTK. Sloot van der, B., Zuiderveen, F. i Borgesius, J. (2012). Google’s Dead End, or: on Street View and the Right to Data Protection. An Analysis of Google Street Views Compatibility with EU Data Protection Law. Computer Law Review , (4). Spindler, G. i Rockenbauch, M. (2013). Die elektronische Identifizierung. Kritische Analyse des EU-Verordnungsentwurfs über elektronische Identifizierung der Ver- trauensdienste. Multimedia und Recht , (3), 139–147. Surden, H. (2013). Technological Cost as Law in Intellectual Property. Harvard Journal of Law & Technology , 27 (1), 135–202. Pozyskano z: http://jolt.law.harvard.edu/articles/ pdf/v27/27HarvJLTech135.pdf. Tassis, S. (2014). Margin Squeeze as Abuse of Dominant Position on Networks. Case C-490/10. European Networks Law and Regulation Quarterly , 1 (1), 99–107. Tiffe, A. (2013). Social Media, Musik-Downloads, Cloud Computing und „Beratung- sklau” – wo werden die Herausforderungen im Verbraucherschutz in Zukunft liegen? Verbraucher und Recht , (5). Tóth. A. (2014). The Most Recent EU Competition Law Developments in the Telecom- munication Market. European Networks Law and Regulation Quarterly , 1 (1), 3–14. Vinje, T. Marsland, V. i Gärtner, A. (2012). Software Licensing After Oracle v. UsedSoft. Implications of Oracle v. UsedSoft (C-128/11) for European Copyright Law. Computer Law Review International , 13 (4), 97–102, http://dx.doi.org/10.9785/ovs-cri-2012-97. Wachter de, J. (2014). Intellectual Property in an Age of Big Data: an Exercise of Futi- lity? An Examination of Big Data1s Impact on Patents and Database Protection. Computer Law Review , (1). Westermeier, J. (2014). New Strategies for Strengthening the Protection for Databases. A Focus on Collective Works. Computer Law Review , (1). Witzel, M. (2012), Legal Challenges For US Based IT-Providers Entering the DACH- -Market. On the Significant Differences Between Germany, Austria and Switzerland for US IT-Providers Targeting German Speaking Countries. Computer Law Review International, 13 (1), 19–26, http://dx.doi.org/10.9785/ovs-cri-2012-19.

258 DOI 10.7172/1644-9584.52.19