Problemy Regulacji Rynku Nowych Technologii Ze Szczególnym Uwzgl Údnieniem Ochrony Praw Autorskich
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Problemy Zarz Èdzania, vol. 13, nr 2 (52), t. 1: 240 – 258 ISSN 1644-9584, © Wydzia ï Zarz Èdzania UW DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony praw autorskich Nadesïany 01.07.14 | Zaakceptowany do druku 12.11.14 Wïodzimierz Szpringer * Autor omawia kluczowe problemy regulacji rynku nowych technologii, Problemy, które znalaz ïy miejsce wb literaturze i orzecznictwie ostatnich lat, to m.in. jednolita us ïuga komunikacji elektronicznej, próby opracowania jednolitych, paneuropejskich standardów e-podpisu, nowe trendy w stosowaniu prawa konkurencji w sektorze telekomunikacji, neutralno ĂÊ sieci, zak ïadajÈca równy dostÚp do sieci, problem standardów, dzielenie si Ú plikami z perspektywy licencji paneuropejskich, prawa autorskie do kopii ana- logowych i cyfrowych, korzystanie z utworów w chmurze, lokalizacja odpowiedzialno Ăci operatorów ISP, jak równieĝ p ïatnoĂci elektroniczne. Sïowa kluczowe : komunikacja elektroniczna, technologia ICT, Internet, software, e-podpis, standardy, prawa wïasnoĂci intelektualnej. Regulating the Market bforbNew Technologies with Particular Emphasis on bthe Protection of Copyright Submited 01.07.14 | Accepted 12.11.14 The author discusses the key issues of market regulation of new technologies, problems which are reflected in the literature and the case law in recent years, including: uniform electronic communication service, attempts to develop a single, pan-European e-signature standards, new trends in the applica- tion of competition law in the telecommunications sector, net neutrality, assuming equal access to the network, the issue of standards, sharing files from the perspective of pan-European licenses, copyrights in analog and digital copies, use of works in the cloud and the location of ISPs’ responsibility, as well as electronic payments. Keywords: electronic communication, ICT, internet, software, digital signature, standards, IPR. JEL: O32 * Wïodzimierz Szpringer – prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski, Wydzia ï Zarz Èdzania. Adres do korespondencji: Uniwersytet Warszawski, Wydzia ï Zarz Èdzania, ul. Szturmowa 1/3, 02-678 Warszawa; e-mail: [email protected]. Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony... 1. Wprowadzenie W artykule poruszono kilka kluczowych problemów regulacji rynku nowych technologii, Problemy, które znalaz ïy wyraz w literaturze i orzecznic- twie ostatnich lat, to m.in. jednolita us ïuga komunikacji elektronicznej, wyra- ĝaj Èca integracjÚ us ïug Ăwiadczonych z opó ěnieniem w czasie oraz w bczasie rzeczywistym – na wspólnej platformie komunikacyjnej, próby opracowania jednolitych, paneuropejskich standardów e-podpisu, bowiem brak systemów bezpieczeñstwa informatycznego jest barierÈ zaufania w rozwoju e-us ïug, nowe trendy w stosowaniu prawa konkurencji w sektorze telekomunika- cji – uznanie celowo Ăci nasilania boděców do inwestycji i do dzielenia si Ú us ïugami sieciowymi bÚdÈcymi w dyspozycji by ïych telekomów, inwestycje w infrastruktur Ú s È bowiem kosztowne i wymagaj È kooperacji wielu pod- miotów rynku. Inne kwestie to: neutralnoĂÊ sieci, zak ïadajÈca równy dostÚp do sieci, bez prawa do ró ĝnicowania transmisji, m.in. ze wzglÚdu na rodzaj przesyïanych danych, sposób ich przesyïania, status nadawców ibodbiorców, problem standardów – w kontek Ăcie naduĝywania pozycji dominujÈcej na rynku, a wi Úc oceny, czy licencje patentowe s È udzielane na zasadach uczci- wych, rozsÈdnych oraz niedyskryminacyjnych, dzielenie si Ú plikami z b per- spektywy licencji paneuropejskich, prawa autorskie do kopii analogowych ibcyfrowych, korzystanie z utworów w chmurze i lokalizacji odpowiedzialno Ăci operatorów ISP, standaryzacja p ïatnoĂci elektronicznych i transgranicznego wystawiania faktur online. 2. Komunikacja elektroniczna, neutralno ĂÊ sieci a konkurencja Przez jednolit È us ïug Ú komunikacji elektronicznej ( Unified Communi- cations as a Service – UCaaS) rozumie si Ú integracj Ú us ïug Ăwiadczonych z opó ěnieniem w czasie ( voicemail, e-mail, SMS, fax ) oraz us ïug realizo- wanych w czasie rzeczywistym (np. instant messaging, chat, telefon, wide- okonferencja ) – na wspólnej platformie komunikacyjnej. Mo ĝna tak ĝe to rozumieÊ jako skojarzenie, cz Ústo rozwaĝanych odrÚbnie, infrastruktur IT oraz telekomunikacji, przy czym uĝytkownik, który wspóïczeĂnie dysponuje licznymi urzÈdzeniami ko ñcowymi, nie musi si Ú orientowa Ê, w jaki sposób miaï miejsce transfer danych. Jednolit È us ïug Ú komunikacji elektronicznej mo ĝna zatem traktowa Ê w kategoriach megatrendu komunikacji porozu- miewawczej, podobnie jak Next Generation Networks (NGN) w przypadku komunikacji rozsiewczej, czyli korzystania z kontentu. Aby korzystaÊ z jednolitej us ïugi, uĝytkownik musi z regu ïy zarejestro- wa Ê si Ú na platformie i zainstalowa Ê specjalny software ( client-software ). Po wej Ăciu do systemu uĝytkownik widzi wszystkie swoje kontakty oraz ich dostÚpnoĂÊ w danym momencie. Nale ĝy zaznaczy Ê, ĝe równoczesna dost Úp- no ĂÊ ró ĝnych form komunikacji pociÈga za sobÈ konieczno ĂÊ przestrzegania wielu regulacji, w tym np. prawa telekomunikacyjnego (ochrona prywatno- Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015 241 Wïodzimierz Szpringer Ăci, bezpïatne ïÈ czenie z numerami alarmowymi itp.). W ramach Remote Collaboration istniejÈ równie ĝ w ÈtpliwoĂci z perspektywy prawa autorskiego (skoro treĂÊ z ekranu jednej osoby mo ĝe by Ê widziana przez inne, co by Ê mo ĝe jest tak ĝe pewn È form È publicznego udost Úpniania) (Huber, 2014; Lutz i Weigl, 2014). Brak jednolitych, paneuropejskich standardów e-podpisu czy szerzej – systemów bezpieczeñstwa informatycznego – jest barier È zaufania w roz- woju publicznych e-usïug. Trwa dyskusja nad ujednoliceniem standardów w e-administracji, które umo ĝliwi È wprowadzenie elementów „jednego okienka”. W Niemczech dyskusja toczy si Ú wokó ï standardu porozumiewania si Ú de-mail (De-Mail Standard), a zw ïaszcza w kontek Ăcie zasady swobody us ïug w UE. Po uchwaleniu noweli do niemieckiej ustawy o e-administracji (E-Government-Gesetz) poczta niemiecka zïoĝyïa skarg Ú w Komisji Euro- pejskiej na rzekome naruszanie swobody us ïug. Poczta ma bowiem interes w niedyskryminacyjnej instrumentacji rynku publicznych e-us ïug, poniewaĝ oferuje m.in. us ïug Ú e-listu. Trudno jednak b Údzie uzasadni Ê te zarzuty, skoro produkty de-mail mo ĝe oferowa Ê ka ĝdy, pod warunkiem speïnienia ustawowych wymogów akredytacji (Habammer i Denkhaus, 2014). IstniejÈ techniczne mo ĝliwoĂci poszerzania jakoĂci dostÚpu do Internetu w ramach sieci miedzianych, który nie daje wprawdzie parametrów takich jak Ăwiat ïowody, mo ĝe by Ê wszelako podstaw È dost Úpu nowej generacji ( Next Generation Access – NGA). Problem równo Ăci i niedyskryminacji w dost Úpie do platform sieciowych oferuj Ècych kontent wymaga natomiast dopasowania prawa Internetu do prawa mediów elektronicznych i prawa konkurencji. (Kirchner, 2013; Broemel, 2013). Mo ĝna skonstatowa Ê nowe trendy w stosowaniu prawa konkurencji wb sektorze telekomunikacji. Komisja i Trybuna ï wielokrotnie zajmowa ïy si Ú wspó ïzaleĝno Ăci È regulacji sektorowych (ex ante) oraz prawa konkuren- cji (ex post). W polu widzenia jest uznanie celowo Ăci nasilania bod ěców do inwestycji i dzielenia si Ú us ïugami sieciowymi b ÚdÈcymi w dyspozycji by ïych telekomów (network-sharing agreements). Inwestycje w infrastruktur Ú sÈ bowiem kosztowne i wymagaj È kooperacji wielu podmiotów rynku. Komisja odnosi si Ú zatem bardziej ĝyczliwie do kartelizacji i koncentracji na tym rynku, staraj Èc si Ú nie traci Ê z pola widzenia aspektów konkuren- cji. W sprawie Hutchinson/Orange Komisja rozwa ĝaïa, w jakiej mierze fuzja da mo ĝliwo ĂÊ zawy ĝania cen na szkod Ú konsumentów. W licznych sprawach (Deutsche Telekom, TeliaSonera, Telefonica) badano tak ĝe przejawy nad- uĝywania pozycji dominuj Ècej, np. w drodze tzw. u Ăcisku cenowego ( margin squeeze ) czy odmowy kontraktowania ( access refusal ) (Tóth, 2014; Tassis, 2014). NeutralnoĂÊ sieci to zasada, wed ïug której wszystkie przekazy elektro- niczne przechodzÈce przez sieÊ s È traktowane jednakowo, niezale ĝnie od ich treĂci, aplikacji, us ïug, urzÈdzeñ oraz adresu nadawcy i adresu odbiorcy. 242 DOI 10.7172/1644-9584.52.19 Problemy regulacji rynku nowych technologii ze szczególnym uwzgl Údnieniem ochrony... Wyrok S Èdu Apelacyjnego w Waszyngtonie z 14 stycznia 2014 r. po Ărednio obaliï zasad Ú neutralno Ăci sieciowej. Jej brak umoĝliwia dostawcom us ïug internetowych, w tym operatorom telekomunikacyjnym, regulowanie jako Ăci i szybko Ăci przesyïu okre Ălonych treĂci w ich sieci. W Komisji Europejskiej trwaj È prace nad wdro ĝeniem Jednolitego Rynku Telekomunikacyjnego opartego, w szczególno Ăci, na zasadzie neutralnoĂci sieciowej. Je Ăli ustawodawca europejski postanowi jednak nie uwzgl Údnia Ê tej zasady, ewentualne przepisy o uprawnieniu dostawców us ïug internetowych do regulowania przesy ïu tre Ăci b ÚdÈ wprowadzone równie ĝ do polskiego porzÈdku prawnego1. NeutralnoĂÊ sieci zak ïada równy dostÚp do sieci – ka ĝdy rodzaj komuni- kacji (przesy ïania danych) w Internecie powinien by Ê traktowany jednakowo. Odpowiadaj È za to firmy zwane w skrócie ISP (od ang. Internet Service Provider ) – czyli kablówki, operatorzy telekomunikacyjni i inni dostawcy dost Úpu do sieci. Istota neutralno Ăci to takie same warunki dost Úpu do wszystkich stron internetowych, wïÈ czajÈc w to równ È pr ÚdkoĂÊ przesy ïania danych. Przeciwie ñstwem sieci neutralnej jest sieÊ, w której dochodzi do ró ĝnicowania transmisji, m.in. ze wzglÚdu