DE EVOLUTIE VAN SOCIAAL PROTEST in MAROKKO EEN POLITIEK-HISTORISCHE ANALYSE VAN DE TRANSFORMATIE VAN VERZET Wetenschappelijke Verhandeling Aantal Woorden: 25 934
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DE EVOLUTIE VAN SOCIAAL PROTEST IN MAROKKO EEN POLITIEK-HISTORISCHE ANALYSE VAN DE TRANSFORMATIE VAN VERZET Wetenschappelijke verhandeling Aantal woorden: 25 934 Victor De Smet Stamnummer: 01506600 Promotor: Prof. dr. Koenraad Bogaert Commissaris: Dr. Joachim Ben Yakoub Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad master in de richting Politieke Wetenschappen afstudeerrichting Internationale Politiek Academiejaar: 2018-2019 2 Abstract Deze masterproef ‘De evolutie van Sociaal Protest in Marokko: een politiek-historische analyse van de transformatie van verzet’ tracht een uitvoerig en coherent overzicht weer te geven van sociaal protest in Marokko. In het overzicht wordt er telkens vanuit een ander perspectief naar protest gekeken. Zo worden de oorzaken, overheidsreacties, protestmethoden en geografische dimensies van protest doorheen de Marokkaanse geschiedenis besproken en geanalyseerd. Ik start met een inleiding in de wetenschappelijke literatuur rond sociale bewegingen, vervolgens geef ik een beknopte politieke geschiedenis van Marokko weer. Dit is noodzakelijk als achtergrondinformatie voor de verdere hoofdstukken. De evolutie van sociaal protest wordt uitvoerig besproken en vervolgens geanalyseerd vanuit de wetenschappelijke theorieën rond sociale bewegingen. Ik sluit af met enkele conclusies over tendensen en patronen die identificeerbaar zijn op basis van de data. Dit werk is de gebaseerd op wetenschappelijke literatuur, nieuwsartikels en analyses over de Marokkaanse geschiedenis, sociale bewegingen, etc. Het werk fungeert als een voorbereiding op de masterproef van volgend jaar in het kader van de master Conflict- en Ontwikkelingsstudies. 3 Dankwoord Ik wil graag mijn promotor, professor Koenraad Bogaert, bedanken voor zijn steun en begeleiding in het schrijven van deze masterproef. Hij stuurde me in de juiste richting en gaf me de nodige vrijheid om dit tot een goed einde te brengen. Verder wil ik ook graag dr. Joachim Ben Yakoub bedanken voor zijn begeleiding bij mijn bachelorproef, die gedeeltelijk de basis vormde voor mijn masterproef en mijn interesse voor de politieke situatie in Marokko nog meer aanwakkerde. Ik wil ook graag mijn ouders bedanken, die me van jongs af aan intellectueel hebben geprikkeld en de lat altijd hoog legden. Zonder hun onvoorwaardelijke steun was deze masterproef een nog veel grotere uitdaging geweest. Verder wil ik graag een onbekende bedanken, namelijk de Marokkaanse demonstrant. Hij die zich keer op keer strijdvaardig opstelt tegen alle vormen van onrechtvaardigheid. Zonder hem/haar bestond deze masterproef ook niet. 4 Inhoudsopgave Inleiding ............................................................................................................................................. 6 Probleemstelling & onderzoeksvraag ............................................................................................. 6 Theoretisch kader & literatuuroverzicht .......................................................................................... 7 Sociaal Protest: Theoretisch kader ..................................................................................................... 8 Social Movements Theory ............................................................................................................... 8 New Social Movements ................................................................................................................... 9 Resource Mobilization & Political Opportunity Theory .................................................................... 9 De netwerk- en informatiesamenleving ......................................................................................... 10 Politiek in Marokko .......................................................................................................................... 11 Een beknopte geschiedenis ........................................................................................................... 11 Europese overheersing ......................................................................................................... 11 La France au Maroc ..................................................................................................... 11 Spaans-Marokko ......................................................................................................... 13 Het einde v.d. bezetting .............................................................................................. 14 Het Marokkaanse koninkrijk ................................................................................................. 15 Mohammed V ............................................................................................................. 15 Hassan II ..................................................................................................................... 16 Mohammed VI ............................................................................................................ 20 Marokko vandaag ......................................................................................................................... 23 De koning ............................................................................................................................. 23 Economie ............................................................................................................................. 24 Politieke geografie & demografie .......................................................................................... 25 Civil Society .......................................................................................................................... 26 Sociaal protest in Marokko .............................................................................................................. 29 Oorzaken van sociaal protest ........................................................................................................ 29 Tribale opstanden, Casablanca ’65 en antizionisme (1956-jaren ‘70) ..................................... 29 IMF-rellen (1978-1990) ......................................................................................................... 30 Verticaal en horizontaal conflict in een liberalere context (jaren ’90) .................................... 32 Linkse en islamistische bewegingen verleggen de focus op het binnenland (jaren 2000) ....... 33 De universalistische 20 februaribeweging en pragmatische lokale opstanden ....................... 34 Protest in een ‘post-Arabische Lente’-tijdperk ..................................................................... 35 De evolutie van overheidsreacties ................................................................................................. 37 De beginjaren van het Marokkaanse koninkrijk ..................................................................... 37 5 IMF-rellen ............................................................................................................................. 37 Het alternance-proces van de jaren ‘90 ................................................................................ 38 Een veelzijdige aanpak voor politieke stabiliteit ................................................................... 39 De Arabische Lente en lokale opstanden............................................................................... 40 Protest na 2011: a return to the Years of Lead? .................................................................... 41 De evolutie van protestmethodes ................................................................................................. 42 Postkoloniaal tribaal en ruraal verzet .................................................................................... 42 De algemene staking als nieuw drukkingsmiddel .................................................................. 43 Nieuwe methoden in een private context ............................................................................. 43 Nieuwe methoden in een publieke context: de strategie van de straat ................................. 44 De 20 februaribeweging ....................................................................................................... 45 Protest in een ‘post-Arabische Lente’-tijdperk ...................................................................... 46 Geografie van protest ................................................................................................................... 47 De rurale opstanden ............................................................................................................. 47 De stedelijke opstanden ....................................................................................................... 47 De terugkeer naar ruraal protest .......................................................................................... 48 Verklaringen vanuit de Social Movements Theory ........................................................................... 49 Le Bons massapsychologie & de IMF-rellen ................................................................................... 49 Relatieve deprivatie ..................................................................................................................... 49 Publieke tewerkstelling ......................................................................................................... 49 Het alternance-proces & ‘post-Arabische Lente’-tijdperk ...................................................... 50 Ruraal protest ......................................................................................................................