DOCSLIB.ORG

Atatürk Ilkeleri Ve Inkilap Tarihi

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Atatürk Ilkeleri Ve Inkilap Tarihi ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ II. DÖNEM DERS NOTLARI DR. TUNCA ÖZGİŞİ B-Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923): TBMM’nin açılması ile cumhuriyete dayalı bir devlet kurulmuş fakat ortamın müsait olmamasından dolayı kurulan sistemin adı açıkça söylenememiştir. SİYASİ İNKILAPLAR İtilaf devletlerinin İstanbul’u boşaltması ile devlet merkezinin neresi olacağı sorunu ortaya çıkmış; 13 Ekim 1923’de Ankara’nın baş kent ilan A-Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): edilmesi ile bu sorun ortadan kalkmıştır. Sebepleri: *İstanbul hükümeti de İtilaf devletleri tarafından Ekim 1923’de meclis başkanı yardımcısı ve iç Lozan Görüşmelerine çağrıldı. Bu durum TBMM işleri bakanı seçilmesi gerekiyor, fakat meclis bu ile İstanbul hükümeti arasında ikilik seçim işinde anlaşma sağlayamıyordu. Meclisin oluşturabilirdi. çalışamaz hale gelmesi ise hükümet bunalımını *Saltanatın milli egemenlik ilkesine aykırı olması. oluşturdu. Bunun üzerine Ali Fethi Okyar *Bazı çevrelerin hala saltanat yönetimini hükümeti istifa etti (27 Ekim). Yeni hükümetin istemesi kurulması konusunda da problemler çıktı. Bu aksaklıklar meclis hükümeti sisteminden Saltanatın Kaldırılmasının Önemi: kaynaklanıyordu. Bu sisteme göre bakanlar *Lozan’da ikilik çıkması önlendi. meclisten tek tek seçiliyordu. Mustafa Kemal *Milli egemenlik ilkesi güçlendirildi. mecliste oluşan bunalımın rejimden *Osmanlıların siyasi varlığı sona erdi. kaynaklandığını ve bu bunalımın kabine sistemi *Devlet başkanı sorunu ortaya çıktı. ile aşılacağını belirterek cumhuriyetin ilan *Siyasi yetki ile dini yetkinin birbirinden edilmesine karar verdi. Kabine sistemine göre ayrılması ile laiklik yönünde ilk adım atılmış oldu. meclis cumhurbaşkanını seçecek, cumhurbaşkanı başbakanı tayin edecek; Açıklamalar: başbakan da meclisten uyumlu çalışabileceği *Vahdettin saltanatın kaldırılmasından sonra gü- kişileri bakan olarak belirleyerek kabineyi venliğini tehlikede gördüğünden dolayı kuracaktır. İngiltere’ye sığındı. Mustafa Kemal ilk cumhur başkanı, İsmet İnönü *Vahdettin’in, İngilizlerden sığınma talebinde ilk başbakan, Ali Fethi Okyar ilk meclis başkanı bulunduğu mektupta “Müslümanların halifesi” oldu. imzasını kullanması, saltanatın kaldırılmasını Cumhuriyetin İlanının Önemi: kabul ettiğini gösterir. *Rejimin ve devletin adı belli oldu. *Vahdettin’in halifeliği yurt dışında istismar ede- *Devlet başkanlığı sorunu çözüldü. bileceğini düşünen TBMM 18 Kasım 1922’de *Kabine sistemine geçildi. Abdülmecit Efendi’yi halife olarak belirledi. *1921 Anayasasında ilk önemli değişiklik yapıldı. *Padişahın milli mücadeledeki tutumu saltanatın *Daha uyumlu ve yürütmeyi aksatmayacak kaldırılmasını halk nazarında kolaylaştırdı. hükümetlerin oluşması için zemin hazırlandı. Mustafa Kemal birleştirici yönünden dolayı Milli *Meclis başkanlığı ile hükümet başkanlığı Mücadelenin ilk yıllarından saltanata açıkça karşı birbirinden ayrıldı. çıkmadı. *Teşkilat-ı Esasiye kanunu padişah ve halifeyi NOT: Yasama ve yürütme görevlerinin sembolik hale getirmiştir. TBMM’nin açıldığı zaman TBMM’ye verilmesi cumhuriyet sis-teminin oluşacağının habercisiydi. 2 *Dış ilişkilere yönelik soğukluk ortadan kalktı. C-Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924): Sebepleri: D- Anayasal Hareketler: *Halife Abdulmecit’in TBMM’nin belirlediği kurallara uymaması. 1921 Anayasası-Teşkilat-ı Esasiye Kanunu * Halifeliğin laiklikle bağdaşmaması. (20 Ocak 1921) *Halifeliğin cumhuriyet rejimi ile çelişki içinde olması Teşkilat-ı Esasiyenin Yapısı: *Halifelik makamının cumhuriyet karşıtları için 1. Gerekli görüldüğünde Kanun-ı Esasinin sığınak haline gelmesi. uygulanması uygun görülmüştür. *Halifelik makamının yapılacak inkılaplar için 2. Yasama, yürütme ve yargı meclise aittir. uygun görülmeyişi 3. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. *İslam ülkelerinde sömürgeleri olan Avrupalı 4. TBMM süre dolmadan seçimleri devletlerin halifeliği temsil eden Türkiye’yi yenileyebilir. kendileri için potansiyel tehdit olarak görmesi. 5. Savaşa ve barışa TBMM karar verir. 6. Şer’i hükümlerin yürürlüğünü TBMM yapar. Halifeliğin Kaldırıldığı Gün; 7. Bakanlar meclis tarafından seçilir. *Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi. 8. Vekiller iki yılda bir seçilir. *Şer’iyye ve Evkaf Vekaleti kaldırılarak yerine 9. TBMM başkanı icra vekilleri heyetinin de Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Diyanet İşleri başkanıdır. Başkanlığı kuruldu. *Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunama Teşkilat-ı Esasiyenin Özellikleri: Bakanlığının yetkilerini bünyesinde bulunduran *Olağan üstü durum için hazırlandığından dolayı Erkan-ı Harbiye Vekaleti kaldırılarak; yerine geniş kapsamlı değildir. Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunma *Milli Egemenliği yansıtan ilk siyasi belgedir. Bakanlığı oluşturuldu. Böylece askeri yetki ile *Temel hak ve hürriyetlere yer verilmemiştir. siyasi yetki bir-birinden ayrılmış oldu. *23 madde bir ek bölümden oluşur. *Yeni devlete işlerlik kazandırdı. NOT: 19 Aralık 1924’de komutanlık ile milletve- *Laik bir anayasa değildir. killiği birbirinden ayrıldı. Olağan üstü durumdan *Kuvvet ve yetkinin kaynağı millettir. dolayı Kurtuluş Savaşı yıllarına komutanlardan *Meclisin üstünde güç yoktur. bir kısmı aynı zamanda millet vekiliydi. *En önemli değişikliğini cumhuriyetin ilanı ile *Osmanlı hanedanı mensuplarının yurt dışına gördü. çıkarılmasına karar verildi. *Yeni devletin kurulduğunu belgeledi. *TBMM’nin meşruluğunu tanıttı. *Amasya Genelgesinden itibaren oluşan ruh Açıklama: 1921 Anayasası şer’i hükümlerin yü- resmi hüviyet kazandı. rürlüğünü TBMM’ye vermekle halifeliği yetkisiz *Meclis hükümeti sistemi benimsendi. ve sembolik duruma getirmiştir. *Milli egemenlik ilkesi yasallaştı. Halifeliğin Kaldırılmasının Önemi: Teşkilat-ı Esasiyenin Geç İlan Edilme Sebepleri: *Laikliğe geçişin en önemli aşması oldu. *Kanun-ı Esasinin varlığı. *Cumhuriyetin karakteri tam olarak belli oldu. *TBMM’nin kendisini tam olarak *Ümmetçilik en önemli dayanağını kaybetti. ispatlayamaması. *Ulusal egemenlik pekiştirildi. *Yeni bir anayasanın kabulü yeni bir devletin *İnkılap süreci hızlandı oluştuğunu gösterir; ki bu da birliği zedeleyebilirdi. 3 4. Anayasa mahkemesi kuruldu. 5. Kişisel hak ve hürriyetler genişletildi. 6. Cumhuriyetin nitelikleri değişmez kabul 1924 Anayasası (20 Nisan 1924): edildi. 7. Sosyal hukuk devleti anlayışı benimsendi. Kapsamı: 8. Yürütme sınırlandırıldı. 1. Egemenlik milletindir. 9. Cumhurbaşkanlığı sembolikleştirildi. 2. Devletin şekli cumhuriyettir. 10. Üniversiteler, TRT, DPT ve MGK’nın 3. Devletin dini İslam, Başkenti Ankara, dili durumu anayasaya alındı. Türkçedir. 11. Anayasa Mahkemesi, Kanun Hükmünde 4. Yasam, yürütme ve yargı meclise aittir. kararname çıkarma, Yüksek Savcılar 5. Kişi hürriyeti başkasının hürriyetinin Kurulu, Yüksek Hakimler Kurulu ve Askeri başladığı yerde biter. Yüksek İdare Mahkemesi benimsendi. 6. Vekiller 4 yılda bir seçilir. 12. Meclis 450 üyeden, cumhuriyet senatosu 7. Seçme yaşı 22; seçilme yaşı 30’dur. 150 üye-den oluştu. 8. Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçilir. Tekrar 13. Vekiller 4 yılda bir; senatörler 6 yılda bir seçilebilir. seçilecektir. 9. Seçme ve seçilme erkekler aittir. 14. Siyasi parti hakları anayasaya alındı. 10. Vatandaşlar kanun önünde eşittir. 11. Kabine sistemi geçerlidir. 1961 Anayasasının Özellikleri: 12. Cumhuriyet sistemi değiştirilemez. *27 Mayıs 1961 askeri darbesi sonucunda hazır- landı. Özellikleri: *Yapılan darbeyi haklı gösterme eğilimindedir. Meclis hükümeti sistemi ile parlamenter *Siyasi iktidarın uygulamalarına karşı olduğu için sistem arasında bir geçiştir. bir tepki anayasasıdır. Türk İnkılabının hukuki temelleri atıldı. Yargı kısmen meclisin dışına alındı. Kanun-ı Esasi kesin olarak yürürlükten 1982 Anayasası: kalktı. Özellikleri: En uzun ömürlü anayasamızdır. 1. 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonucunda İnkılaplar dönemi anayasası olduğundan hazırlanmıştır. dolayı, en fazla değişikliğe uğrayan 2. 1982’de yapılan referandum sonucunda anayasamızdır. hem anayasa hem de cumhurbaşkanı 1928’de anayasadan devletin dini İslam’dır belirlendi. maddesi atılarak anayasa laikleşti. 3. Kişisel hak ve hürriyetler kısıtlandı. 1934’de kadınların seçme ve seçilme hakkı 4. Cumhuriyet senatosu kaldırıldı. anayasaya alındı. 5. Millet vekili sayısı 400 olarak belirlendi. 1937’de Atatürk ilkeleri anayasaya alındı. (1987’de 450’ye çıkarıldı.) 1945’de anayasanın dili sadeleştirildi. 6. Milletvekili seçimlerinin 5; 1952’de anayasanın eski dili tekrar kabul cumhurbaşkanlığı seçiminin 7 yılda bir edildi. yapılması kabul edildi. 7. Bir tepki anayasasıdır. 8. Yapılan darbeyi haklı gösterme eğilimindedir. 1961 Anayasası: 9. Yürütmeyi güçlendirmeye çalışmıştır. Kapsamı: 10. Değişmeyecek hükümleri çoktur. 1. Kuvvetler ayrılığı prensibi benimsendi. 11. Cumhurbaşkanlığı sembolik olmaktan 2. Cumhuriyet senatosu kuruldu. çıkarıldı. 3. Nispi temsil sistemi benimsendi. 4 TBMM’nin Yetkileri: parti programına koymuş ve bu partiyi her hangi bir toplumsal sınıfın değil; bütün halkın partisi *Kanun koymak ve değiştirmek yapmaya çalışmıştır. Mustafa Kemal bu şekilde *Bakanlar kurulunu denetlemek inkılapları halka mal etmek istiyordu. Halk Fırkası *Bütçeyi görüşmek 1924’de Cumhuriyet Halk Fırkası; 1935’de ise *Para basılmasına karar vermek Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır. Bu *Savaş ve barışa karar vermek partinin başkanlığını ve cumhurbaşkanlığını *Uluslararası antlaşmaları görüşmek 1938’e kadar Mustafa Kemal yürüttü. 1938 ile *Genel ve özel af çıkarmak 1950 arasında İsmet İnönü CHP’nin başkanlığını *Ölüm cezalarının uygulanmasını onaylamak yürüttü. Parti 1980’de kapatıldı. *Süre dolmadan seçimlerin yenilenmesine karar CHP devletçilik ilkesini benimsemiş
Load more

Recommended publications
  • Ölümünün 36'Incı Yıl Dönümünde İsmet İnönü Paneli
    T.C. GENELKURMAY BAŞKANLIĞI ANKARA ÖLÜMÜNÜN 36’NCI YIL DÖNÜMÜNDE İSMET İNÖNÜ PANELİ Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları ANKARA 2010 ISBN: 978-975-409-583-8 NSN: 7610270492958 SUNUŞ ATATÜRK’ün yakın silah arkadaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 2’nci Cumhurbaşkanı Orgeneral İsmet İNÖNÜ için 36’ncı ölüm yıl dönümüne atfen Genelkurmay Başkanlığı tarafından düzenlenen “Ölümünün 36’ncı Yıl Dönümünde İsmet İNÖNÜ” başlıklı özel anma töreni, 25 Aralık 2009 tarihinde Genelkurmay Karargâhı Orbay Salonu’nda icra edilmiştir. Törene çok sayıda üst düzey subay, akademisyen ve basın mensubu katılmıştır. Törende ayrıca İsmet İNÖNÜ için bir panel icra edilmiş, Dr.(E)Büyükelçi Kâmran İNAN başkanlığında icra edilen panelde; Gazeteci - Yazar Mete AKYOL tarafından “Devlet Adamı İsmet İNÖNÜ”, Prof.Dr.İhsan GÜNEŞ tarafından “İsmet İNÖNÜ’nün TBMM’deki Faaliyetleri”, Dr.(E)Büyükelçi Bilal ŞİMŞİR tarafından “ATATÜRK Dönemi Sonrasında İsmet İNÖNÜ”, İsmet İNÖNÜ’nün kızı Özden TOKER tarafından “İsmet İNÖNÜ’den Hatıralar” ve Prof.Dr.Şerafettin TURAN tarafından “Cumhuriyet Devrimi ve İsmet İNÖNÜ”adlı bildiriler sunulmuştur. Panel sonunda soru - cevap bölümü yer almış ve Sayın Genelkurmay Başkanı tarafından konuşmacılara günün anısına birer şilt takdim edilmiştir. Panelde sunulan bildirileri kapsayan “Ölümünün 36’ncı Yıl Dönümünde İsmet İNÖNÜ Paneli (25 Aralık 2009)” adlı bu kitap, Genelkurmay ATASE Başkanlığı tarafından yayıma hazırlanmış ve asker - sivil tüm araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. Abdullah ATAY Korgeneral ATASE ve Dent. Başkanı İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER........................................................................................ III Ölümünün 36’ncı Yıl Dönümünde İsmet İnönü Paneli Bildirileri............ 1 Mete AKYOL Devlet Adamı İsmet İNÖNÜ.................................................................. 3 Prof.Dr.İhsan GÜNEŞ İsmet İNÖNÜ’nün TBMM’deki Faaliyetleri (1920 - 1938)...................... 15 Dr.Bilal N. ŞİMŞİR ATATÜRK Dönemi Sonrasında İsmet İNÖNÜ.....................................
    [Show full text]
  • UC San Diego UC San Diego Electronic Theses and Dissertations
    UC San Diego UC San Diego Electronic Theses and Dissertations Title "Sabiha Gök̨cen's 80-year-old secret" : Kemalist nation formation and the Ottoman Armenians Permalink https://escholarship.org/uc/item/2mh3z3k6 Author Ulgen, Fatma Publication Date 2010 Peer reviewed|Thesis/dissertation eScholarship.org Powered by the California Digital Library University of California UNIVERSITY OF CALIFORNIA, SAN DIEGO ―Sabiha Gökçen‘s 80-Year-Old Secret‖: Kemalist Nation Formation and the Ottoman Armenians A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree Doctor of Philosophy in Communication by Fatma Ulgen Committee in charge: Professor Robert Horwitz, Chair Professor Ivan Evans Professor Gary Fields Professor Daniel Hallin Professor Hasan Kayalı Copyright Fatma Ulgen, 2010 All rights reserved. The dissertation of Fatma Ulgen is approved, and it is acceptable in quality and form for publication on microfilm and electronically: _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ Chair University of California, San Diego 2010 iii DEDICATION For my mother and father, without whom there would be no life, no love, no light, and for Hrant Dink (15 September 1954 - 19 January 2007 iv EPIGRAPH ―In
    [Show full text]
  • Download This PDF File
    International Journal Advances in Social Science and Humanities Available online at: www.ijassh.com RESEARCH ARTICLE Turkey, the Melting Pot of the West and East: An Evaluation of the Benefits of Western and Eastern Civilizations for this Adaptive Nation Osman Chuah Abdullah* International Islamic University Malaysia, Jalan Sungei Busu, Gombak, Malaysia. *Corresponding Author: Email: [email protected] Introduction The Republic of Turkey is located south east of however, is very surprised that the Ottoman Europe and south west of Asia (the portion of Empire was able to last for six centuries. He Turkey west of the Bosporus is geographically credits the empire as an excellent illustration of part of Europe), bordering the Black Sea, between ‘challenge and responses’ [5]. Talat Sait Halman Bulgaria and Georgia, and bordering the Aegean describes the adoptive and adaptive receptiveness Sea and the Mediterranean Sea, between Greece to changes of the empire [6]. The Ottoman and Syria. It has a population of 71,892,808 in Empire no longer exists; however, scholars persist July 2008; 99.8% of the people are Muslims with that the empire occupies a major focus as the long 0.2% Christians and Jews. Moreover, 80% of the and expansive rule gave way to the path of population are Turkish and the remaining 20% transformation into modern Turkey [6]. are Kurdish [1]. Research Methodology This is a nation which has gone through various rise and decline of civilizations, the modernization The study involves the gathering of data on the by Mustapha Kemal Atarturk and the advantages Ottoman rule, the modernization and the melting of associating with and being influenced by the pot of Turkey with the absorption of quality of West.
    [Show full text]
  • Sabiha Gökçen's 80-Year-Old Secret‖: Kemalist Nation
    UNIVERSITY OF CALIFORNIA, SAN DIEGO ―Sabiha Gökçen‘s 80-Year-Old Secret‖: Kemalist Nation Formation and the Ottoman Armenians A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree Doctor of Philosophy in Communication by Fatma Ulgen Committee in charge: Professor Robert Horwitz, Chair Professor Ivan Evans Professor Gary Fields Professor Daniel Hallin Professor Hasan Kayalı Copyright Fatma Ulgen, 2010 All rights reserved. The dissertation of Fatma Ulgen is approved, and it is acceptable in quality and form for publication on microfilm and electronically: _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ Chair University of California, San Diego 2010 iii DEDICATION For my mother and father, without whom there would be no life, no love, no light, and for Hrant Dink (15 September 1954 - 19 January 2007 iv EPIGRAPH ―In the summertime, we would go on the roof…Sit there and look at the stars…You could reach the stars there…Over here, you can‘t.‖ Haydanus Peterson, a survivor of the Armenian Genocide, reminiscing about the old country [Moush, Turkey] in Fresno, California 72 years later. Courtesy of the Zoryan Institute Oral History Archive v TABLE OF CONTENTS Signature Page……………………………………………………………....
    [Show full text]
  • E-ISSN 2458-7672 Fikirlerinin Açıklamaktan Çekinmemiştir
    Tarih ve Gelecek Dergisi, Eylül 2020, Cilt 6, Sayı 3 https://dergipark.org.tr/tr/pub/jhf Journal of History and Future, September 2020, Volume 6, Issue 3 1091 Tarih&GelecekDergisi HistoryJournal of &Future Gaziantep Üniversitesi Arş. Gör. Dr. Fen Edebiyat Fakültesi Selim SAYGIN Tarih Bölümü, [email protected] ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7202-2669 Başvuruda bulundu. Kabul edildi. Applied Accepted Eser Geçmişi / Article Past: 21/9/2020 28/09/2020 Araştırma Makalesi DOI: http://dx.doi.org/10.21551/jhf.798079 Research Paper Orjinal Makale / Orginal Paper Kâzım Karabekir ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kâzım Karabekir and Progressive Republican Party Öz Osmanlı Devleti’nin son dönemlerde yetiştirdiği önemli subaylarından biri ve Milli Mücadele’nin de en büyük kahramanlarından olan Kâzım Karabekir, 1882 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. 1900 yılında Kuleli Askeri Lisesi’nden mezun olan Karabekir, daha sonra 1903 yılında Erkan-ı Harp Mektebi’ne, başlamıştır. 1905 yılında sınıf birincisi olarak Harp Akademisi’ni bitirdikten sonra 1906 yılında Manastır’da önyüzbaşı olarak görevine başlamıştır. Kuleli Askeri Lisesindeyken tanıştığı Mustafa Kemal önderliğindeki Kurtuluş Savaşı’na önemli katkıları olmuş, ancak zaferden sonra gerçekleşen inkılâplarda gerek kendi görüşünün alınmaması, gerekse de bazı inkılâplara düşünsel anlamda karşı çıkması Atatürk ile arasının açılmasına neden olmuştur. 17 Kasım 1924 yılında Atatürk’e ve hükümete muhalif olarak kurulan, Cumhuriyet tarihinin ilk teşkilatlı muhalefeti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın liderliğini yapmıştır. Partisi adına mecliste en çok söz alan ikinci milletvekili olmuş, eğitim, ekonomi ve askeri alanlarda fikirlerini birçok kez dile getirmiştir. Basın organlarında birçok yerde partisini tanıtmış ve savunmuş, ülkenin geleceği için e-ISSN 2458-7672 fikirlerinin açıklamaktan çekinmemiştir.
    [Show full text]
  • Türk Dış Politikası Krizlerinde Hükümetler, Cumhurbaşkanları Ve Başbakanlar
    ISSN: 1304-7310 (Basılı) 1304-7175 (Çevrimiçi) http://www.uidergisi.com.tr Türk Dış Politikası Krizlerinde Hükümetler, Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar Governments, Presidents and Prime Ministers in Turkey’s Foreign Policy Crises Fuat AKSU Doç. Dr., Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Yıldız Teknik Üniversitesi Bu makaleye atıf için Aksu , Fuat, “Türk Dış Politikası Krizlerinde Hükümetler, Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar ”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 13, Sayı 59, 2018, s. 65-87, DOI: 10.33458/uidergisi.523830 Makaleye Erişim İçin: https://dx.doi.org/10.33458/uidergisi.523830 Makale Gönderim: 05 Nisan 2018 Basım Tarihi: 01 Eylül 2018 Uluslararası İlişkiler Konseyi Derneği | Uluslararası İlişkiler E-Posta: [email protected] Bu makalenin tüm hakları Uluslararası İlişkiler Konseyi Derneği’ne aittir. Önceden yazılı izin almadan hiçbir iletişim, kopyalama ya da yayın sistemi kullanılarak yeniden yayımlanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, satılamaz veya herhangi bir şekilde kamunun ücretli/ücretsiz kullanımına sunulamaz. Akademik amaçlı alıntılar bu kuralın dışındadır. Yazıda belirtilen fikirler yalnızca yazarına/yazarlarına aittir. UİK Derneğini, editörleri ve diğer yazarları bağlamaz. Türk Dış Politikası Krizlerinde Hükümetler, Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar Fuat AKSU Doç. Dr., Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. E-posta: [email protected] Bu makale TÜBİTAK 1001 projesi (Proje No.: 112K172) desteğiyle hazırlanmıştır. Değerlendirme ve katkılarından dolayı hakemlere ve editoryal ekibe teşekkür ederim. ÖZET Bu çalışmada Türkiye’nin dış politika krizlerinde karar alma süreci ve karar biriminin etkisi analiz edilmektedir. Türkiye’de 36 dış politika krizinde karar biriminin rolü hükümetin çoğunluk veya koalisyon şeklinde olmasına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Dış politika krizlerinde yürütme erkinde cumhurbaşkanı ve başbakanın nihai karar birimi olarak üstelendikleri roller dış politika karar sürecini şekillendirir.
    [Show full text]
  • Nutuk Ve Hatıralar Ekseninde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
    Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Yıl: 2012/2, Cilt:11, Sayı: 22 Sf. 63-108 NUTUK VE HATIRALAR EKSENİNDE TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI OLAYI VE SÜRECİ Resul BABAOĞLU* Özet Türk Tarihinde çoğulcu demokrasinin II. Meşrutiyet döneminden sonraki ilk du- rağı Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’dır. Cumhuriyetin ilan edilmesinden yak- laşık olarak bir yıl sonra Milli Mücadele’nin öncü kadrosu tarafından kurulmuş olan TpCF, Türk siyasi hayatına teşkilatlı bir muhalefet partisi olarak katılmanın yanında, Mustafa Kemal’in karizmatik liderliğine karşı duran farklı kesimlerin buluştuğu bir odak olmasıyla da son derece önemli tarihi bir olaydır. Erken cum- huriyet döneminin siyasi hayatında sekiz ay gibi kısa bir süre varlık gösterebilmiş olan TpCF, sözü edilen zaman aralığında henüz siyasi ve demokratik olgunluğun ne toplum düzeyinde ne de iktidar elitlerinde yeterli bir düzeye erişememiş ol- masından dolayı Türkiye’de dönemsel bir siyasi istikrarsızlığa neden olmuştur. Büyük ölçüde, Milli Mücadele döneminin önder kadrosundan oluşan kurucula- rı ile Mustafa Kemal arasında var olan uyuşmazlıklar, TpCF’nin yıpranmasının en önemli nedenini oluşturmaktadır. Ancak, Türkiye’de cumhuriyetin ilanından henüz kısa bir süre geçtikten sonra siyasi iktidara karşı muhalif bir partinin ku- rulması, Türk demokrasisinin rotasının ne kadar erken bir dönemde çizilmiş oldu- ğunu ortaya koymaktadır. Atatürk’ün Nutuk adlı eserini merkeze alan bu çalışmada, dönemin siyasi hayatın- da rol oynamış olan şahısların anıları karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Nutuk, Rauf Orbay, Ka- zım Karabekir, Cumhuriyet * Siirt Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Okutmanı, e-mail: [email protected] Nutuk ve Hatıralar Ekseninde Terakkiperver 64 Cumhuriyet Fırkası Olayı ve Süreci / Resul BABAOĞLU Abstract THE EVENT OF PROGRESSIVE REPUBLICAN PARTY IN THE CONTEXT OF “THE SPEECH’’ AND MEMORIES The Progressive Republican Party is the first stop after II.Meşrutiyet Period of the pluralist democray in Turkish History.
    [Show full text]
  • Yolsuzluk Ve Usulsüzlük Olaylarinin Türk Siyasetine Yansimalari (1923–1950)
    YOLSUZLUK VE USULSÜZLÜK OLAYLARININ TÜRK SİYASETİNE YANSIMALARI (1923–1950) Erkan AFŞAR Doktora Tezi Tarih Anabilim Dalı Prof. Dr. Selami KILIÇ 2013 Her Hakkı Saklıdır T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI Erkan AFŞAR YOLSUZLUK VE USULSÜZLÜK OLAYLARININ TÜRK SİYASETİNE YANSIMALARI (1923–1950) DOKTORA TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ Prof. Dr. Selami KILIÇ ERZURUM–2013 I İÇİNDEKİLER ÖZET ............................................................................................................................... V ABSTRACT .................................................................................................................. VI ÖNSÖZ ......................................................................................................................... VII KISALTMALAR ........................................................................................................... X EKLER LİSTESİ ......................................................................................................... XI GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TEK PARTİLİ DÖNEMDE YAPILAN YOLSUZLUK VE USULSÜZLÜKLER 1.1.BAHRİYE VEKİLİ İHSAN (ERYAVUZ) BEY DAVASI ( 1927–1928) ........ 23 1.1.1. İhsan Eryavuz’un Hayatı ............................................................................ 24 1.1.2. Bahriye Vekâletinin Kurulması .................................................................. 24 1.1.3. İsmet Paşa ile
    [Show full text]
  • THE ÜLKÜ VERSION of KEMALISM, 1933-1936 a Phd Dissertation B
    THE PECULIARITIES OF TURKISH REVOLUTIONARY IDEOLOGY IN THE 1930s: THE ÜLKÜ VERSION OF KEMALISM, 1933-1936 A PhD Dissertation by ERTAN AYDIN In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY IN POLITICAL SCIENCE AND PUBLIC ADMINISTRATION in THE DEPARTMENT OF POLITICAL SCIENCE AND PUBLIC ADMINISTRATION BILKENT UNIVERSITY ANKARA, TURKEY September, 2003 I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope an in quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Political Science and Public Administration. ----------------------------------------------- Associate Prof. Dr. Ümit Cizre (Supervisor) I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope an in quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Political Science and Public Administration. ----------------------------------------------- Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu (Examining Committee Member) I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope an in quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Political Science and Public Administration. ----------------------------------------------- Assistant Prof. Dr. Nur Bilge-Criss (Examining Committee Member) I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope an in quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Political Science and Public Administration. ----------------------------------------------- Assist. Prof. Dr. Ömer Faruk Gençkaya (Examining Committee Member) I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope an in quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Political Science and Public Administration.
    [Show full text]
  • Who's Who in Politics in Turkey
    WHO’S WHO IN POLITICS IN TURKEY Sarıdemir Mah. Ragıp Gümüşpala Cad. No: 10 34134 Eminönü/İstanbul Tel: (0212) 522 02 02 - Faks: (0212) 513 54 00 www.tarihvakfi.org.tr - [email protected] © Tarih Vakfı Yayınları, 2019 WHO’S WHO IN POLITICS IN TURKEY PROJECT Project Coordinators İsmet Akça, Barış Alp Özden Editors İsmet Akça, Barış Alp Özden Authors Süreyya Algül, Aslı Aydemir, Gökhan Demir, Ali Yalçın Göymen, Erhan Keleşoğlu, Canan Özbey, Baran Alp Uncu Translation Bilge Güler Proofreading in English Mark David Wyers Book Design Aşkın Yücel Seçkin Cover Design Aşkın Yücel Seçkin Printing Yıkılmazlar Basın Yayın Prom. ve Kağıt San. Tic. Ltd. Şti. Evren Mahallesi, Gülbahar Cd. 62/C, 34212 Bağcılar/İstanbull Tel: (0212) 630 64 73 Registered Publisher: 12102 Registered Printer: 11965 First Edition: İstanbul, 2019 ISBN Who’s Who in Politics in Turkey Project has been carried out with the coordination by the History Foundation and the contribution of Heinrich Böll Foundation Turkey Representation. WHO’S WHO IN POLITICS IN TURKEY —EDITORS İSMET AKÇA - BARIŞ ALP ÖZDEN AUTHORS SÜREYYA ALGÜL - ASLI AYDEMİR - GÖKHAN DEMİR ALİ YALÇIN GÖYMEN - ERHAN KELEŞOĞLU CANAN ÖZBEY - BARAN ALP UNCU TARİH VAKFI YAYINLARI Table of Contents i Foreword 1 Abdi İpekçi 3 Abdülkadir Aksu 6 Abdullah Çatlı 8 Abdullah Gül 11 Abdullah Öcalan 14 Abdüllatif Şener 16 Adnan Menderes 19 Ahmet Altan 21 Ahmet Davutoğlu 24 Ahmet Necdet Sezer 26 Ahmet Şık 28 Ahmet Taner Kışlalı 30 Ahmet Türk 32 Akın Birdal 34 Alaattin Çakıcı 36 Ali Babacan 38 Alparslan Türkeş 41 Arzu Çerkezoğlu
    [Show full text]
  • Tarih Türkiye Cumhuriyeti Başlangiçtan Bugüne Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri
    T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI PROJESİ TARİH TÜRKİYE CUMHURİYETİ BAŞLANGIÇTAN BUGÜNE TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETLERİ Prof. Dr. Abdulhaluk Mehmet ÇAY 2009 ANKARA 6.8. Başlangıçtan Bugüne Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri Muvakkat İcra Encümeni (25 Nisan 1920-3 Mayıs 1920) İcra Vekilleri Heyeti Reisi Mustafa Kemal Paşa, TBMM Reisi Celalettin Arif Bey, Erzurum Cami Bey (Baykut), Aydın Bekir Sami Bey (Kunduh), Amasya Hamdullah Suphi Bey (Tanrıöver), Antalya Hakkı Behiç Bey (Bayiç), Denizli İsmet Bey (İnönü), Edirne I. İcra Vekilleri Heyeti “1. TBMM Hükümeti” (Mustafa Kemal Paşa) (3 Mayıs 1920-24 Ocak 1921) Bakanlığı Adı Soyadı Seçim Bölgesi İcra Vekilleri Heyeti Reisi Mustafa Kemal Paşa (Başbakan) Umuru Şeriye Vekili Mustafa Fehmi Efendi Bursa (Diyanet Bakanı) (Gerçeker) Cami Bey (Baykut) Aydın Dahiliye Umuru Vekili Hakkı Behiç Bey (Bayiç) Denizli (İçişleri Bakanı) Nazım Bey (Resmor) Tokat Refet Bey (Bele) İzmir Adliye Vekili Celalettin Arif Bey Erzurum 2 (Adalet Bakanı) Nafıa Vekili İsmail Fazıl Paşa (Cebesoy) Yozgat (Bayındırlık Bakanı) Ömer Lütfü Bey (Argeşo) Amasya Hariciye Vekili Bekir Sami Bey (Kunduh) Amasya (Dışişleri Bakanı) Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili Adnan Bey (Adıvar) İstanbul (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı) İktisat Vekili Yusuf Kemal Bey (Tengirşenk) Kastamonu (Ekonomi Bakanı) Müdafaa-i Milliye Vekili Fevzi Paşa (Çakmak) Kozan (Milli Savunma Bakanı) Bakanlığı Adı Soyadı Seçim Bölgesi Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekili İsmet Bey (İnönü) Edirne (Genelkurmay Başkanı) Maliye Vekili Hakkı Behiç Bey
    [Show full text]
  • Cumhuriyet Döneminde Başbakanlar: Sosyo-Ekonomik Geçmişleri, Siyasal Düşünceleri Ve Performanslari
    T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU YÖNETİMİ ANABİLİM DALI CUMHURİYET DÖNEMİNDE BAŞBAKANLAR: SOSYO-EKONOMİK GEÇMİŞLERİ, SİYASAL DÜŞÜNCELERİ VE PERFORMANSLARI Burcu SARAÇOĞLU YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Doç. Dr. Mehmet Akif ÇUKURÇAYIR Konya 2009 İÇİNDEKİLER Sayfa No BİLİMSEL ETİK SAYFASI.......................................................................v TEZ KABUL FORMU……………………………………………………vi ÖZET...........................................................................................................vii ABSTRACT................................................................................................viii KISALTMALAR.........................................................................................ix GİRİŞ...........................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM CUMHURİYET DÖNEMİNDE SİYASAL SİSTEM ve BAŞBAKANLIK KURUMU 1.1. Cumhuriyet Döneminde Siyasal Sistem…................…..........…......…..3 1.1.1. 1924 Anayasası…...……………………........……..........………4 1.1.2. 1961 Anayasası…………………………………..................…...7 1.1.3. 1982 Anayasası………………………………......................…...9 1.2. Başbakan Kimdir ve Görevleri Nelerdir.................................................10 1.2.1. Başbakan Kimdir?........................................................................10 1.2.2. Başbakan’ın Görev ve Sorumlulukları………………….............11 ii İKİNCİ BÖLÜM CUMHURİYET DÖNEMİNDE BAŞBAKANLAR: SOSYO- EKONOMİK GEÇMİŞLERİ, SİYASAL DÜŞÜNCELERİ ve PERFORMANSLARI
    [Show full text]