Drodzy Szóstoklasiści. Wysyłam Wam notatki na kolejny tydzień. Pozdrawiam. B. Adler

Historia klasa VI a b c Temat 1. Reformy stanisławowskie

Przedstawiam zmiany gospodarcze i kulturalne w czasach stanisławowskich, znam najważniejsze budynki wzniesione w Warszawie w tym okresie.

1.W następstwie I rozbioru pod panowaniem pruskim znalazła się przeważnie ludnośd polska, pod rosyjskim- białoruska, pod austriackim- polska i ukraioska. Najcenniejsze pod względem gospodarczym ziemie zagarnęły Prusy -dobrze rozwinięte gospodarczo Pomorze Gdaoskie i Austria- kopalnie soli w Bochni i Wieliczce.

2.Pod presją zaborców zwołano w 1773 roku , który zatwierdził I rozbiór Polski. Pod naciskiem króla na sejmie dokonano pewnych reform wewnętrznych. Powołano Radę Nieustającą, pierwszy sprawny od wielu lat organ władzy wykonawczej, na czele z królem. Na sejmie postulowano też podniesienie liczby wojska do 30 tysięcy. Najważniejszą decyzją sejmu było powołanie 14 października 1733 roku Komisji Edukacji Narodowej (KEN). Dlatego dziś 14 października obchodzimy jako Dzieo Edukacji Narodowej. Było to pierwsze na świecie ministerstwo oświaty. KEN przejęła całe szkolnictwo, które wcześniej było organizowane przez zakon jezuitów (zakon rozwiązał papież w 1733r). Oświata uwolniona została spod wpływów Kościoła. Zaczęli w nich uczyd świeccy nauczyciele. Komisja dokonała całkowitej reformy szkolnictwa. Powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych pod kierunkiem Grzegorza Piramowicza, które opracowało nowe programy nauczania, wydawało podręczniki dla uczniów i poradniki dla nauczycieli. Zreformowano Akademię Krakowska i Wileoską. Zaczęto nauczad w języku polskim, a nie po łacinie. Komisja odegrała ogromną rolę w kształtowaniu nowoczesnego myślenia Polaków. Skupiała światłych i mądrych ludzi, jak Hugo Kołłątaj, Adam Kazimierz Czartoryski, . Absolwent zreformowanej szkoły miał byd obywatelem świadomym swoich obowiązków wobec paostwa, całkowicie otwartym na innych ludzi i rozumiejącym świat. Szczególną troską otaczano szkoły na najniższym szczeblu – szkoły parafialne.

Zamek Królewski w Warszawie Ignacy Potocki Podręczniki wydane przez KEN

2.Prądy europejskiego oświecenia zaowocowały w czasach stanisławowskich rozkwitem wielu dziedzin. Warszawa promieniowała wzorami kulturalnymi na cały kraj. Stolicę ogarnął ożywiony ruch budowlany. Oprócz budowli królewskich powstawały tu pałace magnackie i okazałe kamienice mieszczaoskie. Brukowano ulice i stawiano latarnie. Pod koniec XVII wieku stolica liczyła ponad 110 tys. mieszkaoców. Król z prawdziwym znawstwem i gustem urządził Zamek Królewski w Warszawie. W salach zamkowych pojawiły się malowidła historyczne, przypominające ważne wydarzenia i wybitne postacie. Do zamku dobudowano Bibliotekę Królewską z bogatym księgozbiorem monarchy. Z polecenia króla Stanisława Augusta włoski architekt, Dominik Merlini, zaprojektował zespół pałacowo-parkowy w warszawskich Łazienkach (Biały Domek, Pałac na Wyspie). W architekturze okresu stanisławowskiego widad się styl zwany klasycyzmem. Dzięki wpływom królewskiego mecenatu i europejskiego oświecenia kultura polska przeżywała rozkwit.

3. Obok Merliniego tworzyli w stolicy dwaj inni Włosi: Bernardo Bellotto, zwany Canalettem oraz Marcelo Bacciarelli. Pierwszy to nadworny malarz, który na swych płótnach uwiecznił Warszawę. Jego detale uwieczniane w malowanej architekturze wykorzystane zostały przy odbudowe zniszczonej podczas II wojny stolicy. Bacciarelli to portrecista Stanisława Augusta i twórca portretów królów polskich. Król otaczał opieką zdolną młodzież, często swoich stypendystów wysyłał za granicę, kolekcjonował też dzieła sztuki, stare monety i ryciny.

W pracowni Bacciarellego Portret króla z klepsydrą ( Bacciarelli) Ulica Miodowa w Warszawie -Canaletto

4. Przejęty ideami oświecenia król skupił wokół siebie grono wybitnych ludzi . Nawiązując do paryskich salonów literackich, organizował w Łazienkach słynne obiady czwartkowe, w których uczestniczyli najwięksi polscy pisarze, pedagodzy, naukowcy , działacze KEN oraz związani z królem dostojnicy paostwowi. Podczas spotkao poruszano sprawy nie tylko kultury, ale także związane z naprawą paostwa. Na obiadach u króla bywali: , Adam Naruszewicz, Franciszek Zabłocki, Stanisław Trembecki, Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski, Ignacy Potocki, bracia Śniadeccy, Wojciech Bogusławski. Nieoficjalnym organem obiadów czwartkowych było czasopismo „ Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” redagowane przez Adama Naruszewicza. Ukazywał się też „Monitor”, czasopismo propagujące idee oświecenia pod kierunkiem Ignacego Krasickiego i Franciszka Bohomolca. Ważnym orężem w walce z zacofaniem stały się komedie (np. Franciszka Zabłockiego „ Fircyk w zalotach” ) i literatura satyryczna biskupa Ignacego Krasickiego.

Hugo Kołłątaj Ignacy Krasicki Pałac Na Wyspie

5. Za Stanisława Augusta nastąpił rozkwit teatru narodowego. Staraniem króla w 1765 roku rozpoczęto wystawianie sztuk polskich w stałym teatrze. Początki teatru wiążą się z nazwiskiem Wojciecha Bogusławskiego, który w przełomowych dla Polski chwilach wystawiał najcenniejsze, patriotyczne sztuki. Opracował i wystawił pierwszą polska operę narodową „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale”. Przedstawił w niej obraz pojednania wszystkich stanów dla dobra ojczyzny. Teatr poprzez treśd swoich sztuk stawał się coraz bliższy szerokiej publiczności, nie tylko dostarczał rozrywki, ale i uczył patriotyzmu.

6. W czasach stanisławowskich nastąpiło ożywienie gospodarcze zarówno na wsi, jak i w mieście. Powszechnie dotąd obowiązującą paoszczyznę zamieniono na czynsz, wprowadzono do uprawy m.in. ziemniaki , koniczynę, bób i groch. Chłopów zaopatrywano w kosy, pługi z żelaznym lemieszem i żelazne brony. Komisje dobrego porządku czuwały nad rozbudową dróg i kanałów ( Ogioskiego i Królewskiego), co sprzyjało ożywieniu handlu. Rozwijało się też rzemiosło i przemysł manufakturowy produkujący porcelanę, wyroby żelazne, włókiennicze, skórzane, ceramiczne i papiernicze. W Kozienicach manufaktura królewska produkowała broo palną. https://www.youtube.com/watch?v=Z_QtaWC4Xnk

Zadanie domowe

1. Po obejrzeniu filmiku dowiesz się, skąd pochodzi nazwa Łazienki Królewskie? https://www.youtube.com/watch?v=08LAD17zlwc 2.Aby zwiedzić Zamek Królewski w Warszawie kliknij na poniższy link: https://www.youtube.com/watch?v=yEjm7tyJIdw&feature=youtu.be

Historia klasa VI a b c Temat 2: Sejm Wielki i Konstytucja 3 Maja

Wiem kiedy zwołano Sejm Wielki, wymieniam jego reformy, omawiam postanowienia Konstytucji 3 Maja

1.Pod koniec XVIII wieku w Rzeczypospolitej było coraz więcej zwolenników wzmocnienia paostwa i przeprowadzenia reform ustrojowych i militarnych. Rozumiało to bardzo dobrze młode pokolenie wykształcone w Szkole Rycerskiej i szkołach Komisji Edukacji Narodowej. Zmianom sprzyjała częśd światłej magnaterii i szlachty. Także mieszczanie, wraz z żądaniem dla siebie praw, dostrzegali koniecznośd zmian. Ale ze względu na opór paostw sąsiednich wstrzymywano się od ich realizacji.

2. Rozwój sytuacji międzynarodowej pod koniec lat 80. XVIII w. sprzyjał zwolennikom reform. Rosja i Austria w 1787 r. rozpoczęły wojnę z Turcją. W obronie Turcji wystąpiły Anglia i Prusy. Nieporozumienia te wykorzystał król Stanisław August i za obietnicę wsparcia Rosji w wojnie z Turcją uzyskał od Katarzyny II zgodę na przeprowadzenie reform w paostwie.

3. Jesienią 1788 roku zebrał się w Warszawie sejm, który zawiązano w konfederację ( nie obowiązywało liberum veto, uchwały zapadały większością głosów). Sejm obradował cztery lata, ostatnie dwa w podwójnej liczbie posłów. Z uwagi na okres obrad i doniosłe zmiany, jakich dokonał, nazwano go Sejmem Wielkim lub Czteroletnim. Marszałkami sejmu zostali Stanisław Małachowski (Korona) i Kazimierz Nestor Sapieha ( Litwa). W sejmie ważną rolę odgrywały stronnictwa: patriotyczne (postępowe, zwolennicy reform; Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj, Ignacy i Stanisław Potoccy), dworskie ( królewskie, zwolennicy ograniczonych reform; król i Jacek Małachowski) oraz hetmaoskie ( przeciwnicy reform; Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski).

Uniwersał królewski zwołujący Sejm Stanisław Małachowski Kazimierz Nestor Sapieha, 4. Reformy Sejmu Wielkiego:

* reforma skarbu i wojska- zwiększenie wojska do 100 tysięcy i stały podatek z dóbr szlacheckich 10%, duchownych 20 %. Ze względów finansowych liczbę wojska zmniejszono do 65 tys. Później okazało się , że nawet tej liczby żołnierzy skarb paostwa nie był w stanie udźwignąd; *prawo o miastach królewskich- 18 kwietnia 1791r. Mieszczanie otrzymali: prawo nabywania dóbr ziemskich, dostęp do urzędów i stopni oficerskich, nietykalnośd osobistą (zakaz więzienia bez wyroku sądu) oraz prawo do nobilitacji (nabywanie szlachectwa) i prawo do reprezentacji sejmowej (24 przedstawicieli z głosem doradczym w sprawach miast);

Medal wybity dla upamiętnienia uchwalenia Prawa o miastach w 1791 *Konstytucja 3 Maja 1791 roku- znosiła wolną elekcję i wprowadzała dziedzicznośd tronu ( w rodzie elektora saskiego Fryderyka Augusta) oraz trójpodział władzy: władza wykonawcza była w rękach króla i Straży Praw (rząd), ustawodawczą sprawował senat i izba poselska, wprowadzono zasadę głosowania większością, co oznaczało zniesienie liberum veto, sądownicza była w rękach niezależnych sądów. gołota została pozbawiona praw, ochroną prawną objęto chłopów, zlikwidowano odrębnośd Litwy od Korony, tworząc Rzeczpospolitą Polską. Konstytucja ograniczała znacząco demokrację szlachecką i wprowadzała częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty. Do Konstytucji włączono prawo o miastach królewskich. Religią panującą był katolicyzm, ale zapewniono swobodę wyznaniową. Rzeczpospolita stała się monarchią konstytucyjną (pozycję i uprawnienia monarchy określała konstytucja).

Konstytucja 3 Maja była pierwszą ustawą zasadniczą w Europie a drugą na świecie ( po konstytucji Stanów Zjednoczonych 1787r.) opracowaną w duchu oświecenia. Zgromadzona na sali publicznośd wznosiła okrzyki „ Wiwat król!, Wiwat nawa Konstytucja”. W atmosferze powszechnego zapału król zaprzysiągł Konstytucję, zanim uczynili to posłowie i senatorowie. Uchwalenie konstytucji było próbą ratowania paostwa i wydarzeniem politycznym, wykraczającym poza granice Rzeczypospolitej.

Ustawa Rządowa , Konstytucja 3 Maja Medal wybity w 1791 z okazji uchwalenia Konstytucji

Jak uchwalono konstytucję? Kiedy większośd posłów rozjechała się na święta wielkanocne do domów, postanowiono przeprowadzid pod ich nieobecnośd głosowanie. Zgromadzeni na sali sejmowej posłowie i senatorowie przyjęli Ustawę Rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. W przygotowaniu konstytucji największą rolę odegrali: król Stanisław August, Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki.

Jej ogłoszenie odbywało się przez odczytywanie z ambon kościelnych, stanowiących dawniej formę przekazywania ważnych rozporządzeo paostwa.

Linki do lekcji: https://www.youtube.com/watch?v=EUZlYsMDSbY https://www.youtube.com/watch?v=_8vJzc4xfic https://www.youtube.com/watch?v=_EjUJZPd2tk&t=17s

Praca domowa

Napisz krótko w zeszycie co to była czarna procesja i Kuźnica Kołłątajowska.