100-LECIE PKOl TOP 100. OLIMPIJSKA KRONIKA WYDARZEN´ SPORT DOSTARCZA NIEZAPOMNIANYCH EMOCJI, WZRUSZA DO ŁEZ I ŁĄCZY KOLEJNE Podczas Igrzysk IX Olimpiady w Amsterdamie, 31 lipca POKOLENIA POLAKÓW. Z OKAZJI SETNYCH ROCZNIC – ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ 6 1928 roku ustanawiając rekord świata w rzucie dyskiem NIEPODLEGŁOŚCI (2018) ORAZ POWSTANIA POLSKIEGO KOMITETU OLIMPIJSKIEGO (2019) (39,62 m), zdobyła pierwszy złoty medal – WYBRALIŚMY CHRONOLOGICZNIE 100 WAŻNYCH WYDARZEŃ Z HISTORII POLSKIEGO olimpijski dla Polski. Po raz pierwszy w historii na stadionie OLIMPIZMU I PRZYPOMINAMY MISTRZÓW OLIMPIJSKICH olimpijskim zabrzmiał Mazurek Dąbrowskiego, mianowany rok wcześniej hymnem Polski.

IWONA MARCINKIEWICZ Pierwszy złoty medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki 7 i Literatury (odbywały się w latach 1912–1948, Pola- cy zdobyli w nich 8 medali) zdobył w 1928 roku Kazimierz Wierzyński – redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego” POCZA˛TKI POLSKIEGO OLIMPIZMU – za tomik poezji „Laur olimpijski".

Na Igrzyskach X Olimpiady w Los Angeles (1932) Janusz Pierwszy start polskiej reprezentacji w Igrzyskach 8 Kusociński przełamał dominację Finów i zdobył złoty 2 VII Olimpiady w Antwerpii w 1920 roku uniemożliwiła woj- medal w biegu na 10 000 m (30.11,4 min – rekord olimpij- na polsko-bolszewicka. Nasza obecność została zaznaczona ski), a Stanisława Walasiewicz została mistrzynią olimpijską w sposób symboliczny – polska flaga pojawiła się w defiladzie w biegu na 100 m (11,09 s – rekord świata). sztandarów. zawodnika”. Cztery lata później w Berlinie uzyskał srebro Z powodu braku funduszy do Los Angeles (1932) wysłano za dzieło „Piłkarze”. W 1924 roku dziewięciu polskich sportowców wzięło 9 tylko 20-osobową ekipę składającą się z lekkoatletów, 3 udział w Tygodniu Sportów Zimowych w Chamonix, który szermierzy i wioślarzy. We wszystkich tych trzech dyscypli- Jedni z najsłynniejszych i najwszechstronniejszych spor- rok później uznano za I Zimowe Igrzyska Olimpijskie. nach Polacy zdobyli medale (2 złote, 1 srebrny i 4 brązowe). 11 towców II RP to dwaj narciarze z Zakopanego: Bronisław Czech (trzykrotny olimpijczyk, taternik, ratownik górski, W lipcu 1924 roku polska reprezentacja wzięła udział Józef Klukowski to dwukrotny medalista olimpijski pilot i konstruktor szybowcowy, malarz) oraz Stanisław 4 w Igrzyskach VIII Olimpiady w Paryżu. Dwa medale w pierw- 10 w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury. W 1932 roku Marusarz (pięciokrotny olimpijczyk, trener i propagator spor- szym olimpijskim starcie (zdobyte w ostatnim dniu igrzysk) w Los Angeles zdobył złoty medal za rzeźbę „Wieńczenie tu, w czasie II wojny światowej kurier tatrzański AK). – srebrny kolarzy torowych: Józefa Lange, Jana Łazarskiego, Tomasza Stankiewicza i Franciszka Szymczyka, oraz brązowy jeźdźca Adama Królikiewicza – przyjęto w kraju jako sukces, zwłaszcza że było to niespełna 6 lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Pierwszą Polką, która jako jedyna kobieta w naszej repre- 5 zentacji wystartowała w igrzyskach w Paryżu (1924) była W Hotelu Francuskim w Krakowie 12 października Wanda Dubieńska. Znakomicie grała w tenisa, jeździła na nar- 1 1919 roku powołano Komitet Udziału Polski w Igrzyskach tach i konno, jednak na igrzyska pojechała jako... florecistka. Olimpijskich (dzisiaj pod nazwą Polski Komitet Olimpijski). Komitet szybko uzyskał społeczne uznanie oraz protektorat Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, który doceniał rolę kultury fizycznej w wychowaniu dzieci i młodzieży oraz zna- czenie udziału polskich sportowców w igrzyskach olimpijskich dla promocji odrodzonej Polski w świecie. RYS. VELVET FACTORY

4 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 5 100-LECIE PKOl

W Igrzyskach XIV Olimpiady w Londynie (1948) jedyny 16 medal dla Polski i pierwszy po wojnie zdobył pięściarz (waga piórkowa), zwyciężając walkę o brązowy krążek. IGRZYSKA XVII OLIMPIADY W Londynie (1948) odbył się ostatni Olimpijski Kon- w Rzymie 17 kurs Sztuki i Literatury. Polski kompozytor i dyrygent 1960 Zbigniew Turski zdobył wówczas złoty medal w dziedzinie Józef Szmidt, jako pierwszy trójskoczek na świe- muzyki za „Symfonię Olimpijską". 23 cie, przekroczył granicę 17 m, zyskując przydo- mek „Polski Kangur”. W Rzymie pobił rekord olimpijski Pierwszy złoty medal dla biało-czerwonych po II woj- – 16,81 m i zdobył złoty medal. 18 nie światowej zdobył na ringu w wadze półśredniej Zygmunt Chychła podczas Igrzysk XV Olimpiady w Helsin- Bieg na 3000 m z przeszkodami, w pięknym IGRZYSKA XVIII OLIMPIADY kach (1952). 24 stylu wygrał Zdzisław Krzyszkowiak (8.34,2 s 1964 w Tokio – rekord olimpijski), wyprzedzając na ostatniej prze- W latach 1936–1968 trenerem pięściarskiej reprezentacji szkodzie Rosjanina. Do historii polskiego olimpizmu przeszedł piątek, 19 polski był Feliks „Papa” Stamm – legendarny szkolenio- 27 23 października 1964 roku. Trzech polskich pię- Na Igrzyskach XI Olimpiady w Berlinie (1936) Maria wiec, twórca polskiej szkoły boksu. Jego podopieczni zdobyli Kazimierz Paździor, nazywany filozofem ringu, ściarzy – Józef Grudzień (waga lekka), Marian Kasprzyk 12 Kwaśniewska-Maleszewska zdobyła brązowy medal 24 medale olimpijskie (6 złotych, 7 srebrnych, 11 brązowych). 25 zmagał się nie tylko z rywalami, ale również (półśrednia) i Jerzy Kulej (lekkopółśrednia) – wysłu- olimpijski w rzucie oszczepem, a zrobione wówczas zdjęcie z bólem kontuzjowanej nogi. Dzięki opanowaniu i tak- chało w Tokio Mazurka Dąbrowskiego. „Zasadniczo z Adolfem Hitlerem pozwoliło jej w czasie II wojny światowej Na VII Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Cortina tyce potrafił wykorzystać słabe punkty przeciwników jestem zadowolony” – powiedział po turnieju trener nieść pomoc więźniom obozu niemieckiego w Pruszkowie. 20 d’Ampezzo (1956) pierwszy medal (brązowy) zimowych i sięgnął po złoto w wadze lekkiej (do 60 kg). Feliks Stamm, który słynął z niesztampowych wypo- igrzysk dla Polski zdobył Franciszek Gąsienica-Groń w kom- wiedzi. Należy do nich też: „Nie ma osób odpornych na Jan Parandowski zdobył w 1936 roku brązowy medal binacji norweskiej. Ireneusz Paliński jest pierwszym polskim złotym ciosy, są jedynie źle trafieni”. 13 w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury za książkę 26 medalistą olimpijskim w podnoszeniu ciężarów. „Dysk olimpijski”. Akcja powieści osadzona została w staro- Elżbieta Duńska-Krzesińska w 1956 roku została mi- Złoto wywalczone w Rzymie (w wadze półciężkiej Złoty medal w podnoszeniu ciężarów zdobył żytnej Grecji i oparta jest na autentycznych wydarzeniach 21 strzynią olimpijską w skoku w dal (6,35 m). Cztery lata 82,5 kg) to jego wielki sukces, po którym przyszły 28 (waga lekka 67,5 kg), z okresu Igrzysk LXXVI Olimpiady w 476 r. p.n.e. wcześniej (Helsinki 1952) uzyskała drugi wynik, nieuznany kolejne triumfy polskich ciężarowców na imprezach nazywany profesorem sztangi i uznany wśród sztan- przez sędziów z powodu jej długiego warkocza, który zosta- światowej rangi. gistów za atletę o najbardziej harmonijnej sylwetce. Z powodu wybuchu I i II wojny światowej nie odbyły się wił ślad na piasku, gdy lądowała – sklasyfikowano ją wtedy 14 Igrzyska VI (1916), XII (1940) i XIII (1944) Olimpiady. dopiero na 12. pozycji. Irena Kirszenstein (później po mężu Szewińska) Organizatorami miały być kolejno: Berlin, Helsinki i Londyn. 29 stała się sztandarową postacią młodego pokole- Janusz Sidło prowadził w konkursie rzutu oszczepem do nia, zdobywając w Tokio trzy medale: złoty w sztafe- W czasie wojny olimpizm nadal łączył ludzi, a „igrzyska 22 momentu, kiedy pożyczył swój oszczep Egilowi Daniel- Jerzy Kulej cie 4x100 m, srebrny na 200 m i w skoku w dal. Miała 15 za drutami”, które odbyły się z inicjatywy polskich jeń- senowi. Norwegowi przyniosło to szczęście, bo wygrał rzutem wtedy 19 lat. ców w oflagach niemieckich (Langwasser 1940 i Woldenberg na 85,71 cm, pozbawiając Sidłę tytułu mistrza olimpijskiego 1944), udowodniły siłę sportu i idei olimpijskiej. i rekordu świata. Faworytkami biegów sprinterskich były Amery- 30 kanki, jednak to Polki w składzie: Teresa Ciepły, Irena Kirszenstein, Halina Górecka i Ewa Kłobukowska, sięgnęły po złoty medal w sztafecie 4x400 m, ustana- wiając rekord świata (43,06 s).

Trójskoczek Józef Szmidt jako pierwszy polski 31 sportowiec obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Jak mówi W Tokio startował z poważną kontuzją kolana, któ- trener Stamm, ra nie przeszkodziła mu jednak w pobiciu drugiego nie ma osób rekordu olimpijskiego – 16,85 m. odpornych na Sensacją było zwycięstwo Egona Franke w indy- ciosy, są jedynie 32 widualnym turnieju szermierczym, dokonał tego źle trafieni jako pierwszy z Polaków. RYS. VELVET FACTORY

6 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 7 100-LECIE PKOl

IGRZYSKA XIX OLIMPIADY 1968 w Meksyku Doskonale wyszkolony technicznie pięściarz 33 Jerzy Kulej obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Był jedynym polskim bokserem, który nigdy nie prze- grał przez nokaut. IGRZYSKA XX OLIMPIADY 1972 w Monachium W konkurencji pistoletu szybkostrzelnego 34 na strzelnicy zatriumfował Józef Zapędzki Bokser Jan Szczepański (waga lekka do 60 kg) (593 pkt – rekord olimpijski), pierwszy mistrz olimpijski 38 w finale pokonał rywala 0:5. Do walki miał tak w historii polskiego strzelectwa sportowego. wielkie serce, że przezwyciężył nawet jego wadę, z któ- rą się zmagał. Cztery lata wcześniej lekarze orzekli, Waldemar Baszanowski po raz drugi został że uprawianie jakiegokolwiek sportu może zagrażać 35 chorążym polskiej reprezentacji i obronił tytuł jego życiu. mistrza olimpijskiego w podnoszeniu ciężarów. W su- mie trzykrotnie niósł biało-czerwoną flagę podczas Władysław Komar już na początku finału pchnię- ceremonii otwarcia igrzysk. 39 cia kulą osiągnął rekord olimpijski 21,18 m. Mimo ataków zawodników z NRD i USA utrzymał pozycję Igrzyska w Meksyku były zwieńczeniem sporto- lidera i zdobył złoto. 36 wej kariery szermierza Jerzego Pawłowskiego. Złoty medal, o który starał się przez 16 lat, był jego , w myśl powiedzenia „ostatni piątym krążkiem olimpijskim (3 srebrne i 1 brązowy). 40 będą pierwszymi”, przed wylotem reprezentacji W tym samym roku został wybrany szablistą wszech celowo wsiadł ostatni do samolotu. Szczęściu nie za- czasów. szkodzi pomóc, ale złoty medal olimpijski w podno- IGRZYSKA XXI OLIMPIADY szeniu ciężarów (waga musza do 52 kg) zawdzięcza 1976 w Montrealu Irena Szewińska wygrała bieg na 200 m (22,58 s wyłącznie swojej pracowitości i talentowi. 37 – rekord świata) oraz zdobyła brązowy medal na Polskich kibiców bez reszty porwał turniej siat- zwycięstwo w konkursie skoku wzwyż (2,25 m), zachwy- 100 m, stając na olimpijskim podium już po raz pią- W 33. rocznicę hitlerowskiego najazdu na Polskę 44 kówki, w którym biało-czerwoni rozegrali aż czte- cając kibiców formą i determinacją. ty. Łącznie, ta najwybitniejsza polska lekkoatletka 41 1 września 1972 roku Józef Zapędzki poprawił wła- ry (z sześciu) 5-setowe mecze, a w pełnym dramaturgii zdobyła 7 olimpijskich krążków – 3 złote, 2 srebrne sny rekord olimpijski (595 pkt) i obronił tytuł mistrza finale pokonali drużynę ZSRR. Złoty medal „mistrzów Po zaciętej rywalizacji, trzech skoczków o tycz- i 2 brązowe. olimpijskiego w strzelaniu z pistoletu do sylwetek. piątego seta” był efektem katorżniczej pracy, któ- 48 ce uzyskało taki sam wynik – 5,50 m. Jednak rą przed igrzyskami zawodnicy wykonali pod wodzą tytuł mistrza olimpijskiego zdobył Polak – Tadeusz Szermierz Witold Woyda startował z dorobkiem legendarnego trenera Huberta „Kata” Wagnera. Ślusarski. 42 już trzech medali olimpijskich, ale ten najbar- dziej upragniony – złoty, zdobył w wieku 33 lat dopie- Janusz Peciak sięgnął po złoty medal w pięciobo- Zapaśnik Kazimierz Lipień (-62 kg, styl klasyczny) ro w Monachium, w pięknym stylu pokonując w finale 45 ju nowoczesnym, osiągając 5520 pkt – najwyższy 49 w finałowej walce wygrał olimpijskie złoto 13:4. rywala wynikiem 5:0. Był również bohaterem turnieju wynik ze wszystkich dotychczasowych zwycięzców Jego karierze sportowej zawsze towarzyszyła wzoro- drużynowego, w którym triumfowali polscy floreciści olimpijskich. wa miłość braterska. Pomagał w treningach swojemu (Witold Woyda, Marek Dąbrowski, Lech Koziejowski, bratu bliźniakowi Józefowi, który na następnych igrzy- Arkadiusz Godel i Jerzy Kaczmarek). W finale bokserskim wagi lekkośredniej Jerzy skach w Moskwie (1980) sięgnął po brązowy medal. 46 Rybicki wygrał 5:0. Nawet po wysłuchaniu Ulice polskich miast opustoszały, gdy w stru- Mazurka Dąbrowskiego trudno mu było uwierzyć, Irena Szewińska, wygrywając bieg na 400 m 43 gach deszczu rozpoczynał się piłkarski mecz że ziścił się jego sen o upragnionym złotym medalu. 50 (49,28 s) znokautowała przeciwniczki – wyprzedziła finałowy Polska – Węgry. Drużyna legendarnego srebrną medalistkę aż o 1,23 s. Jej wynik zagwarantował- Jerzy Pawłowski trenera Kazimierza Górskiego wygrała 2:1, królem Mokry tartan nie okazał się przeszkodą dla 19-let- by także złoto w Atenach (2004), Pekinie (2008), Londynie strzelców został wtedy Kazimierz Deyna, który strze- 47 niego Jacka Wszoły, który odniósł sensacyjne (2012) oraz w Rio de Janeiro (2016)! lił obydwie bramki. RYS. VELVET FACTORY

8 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 9 100-LECIE PKOl

Czułem presję. IGRZYSKA XXII OLIMPIADY IGRZYSKA XXV OLIMPIADY Pojawiały się 1980 w Moskwie 1992 w Barcelonie głosy, że inny Bronisław Malinowski, po niezwykłym pościgu Dwa złote medale przywiezione z Barcelony to medal niż złoty 51 dogonił prowadzącego i z czasem 8.09,7 s został mi- 56 niespodziewany i największy sukces w historii strzem olimpijskim w biegu na 3000 m z przeszkodami. Po polskiego pięcioboju. Imponujące zwycięstwo indywi- będzie porażką biegu mówił: „To jest mój największy sukces. Bardzo się dualne odniósł Arkadiusz Skrzypaszek. W złotej dru- Paweł Nastula cieszę, czekałem na to 13 lat". Rok później zginął w wy- żynie zaś startowali oprócz niego Dariusz Goździak padku samochodowym na moście w Grudziądzu... i Maciej Czyżowicz.

Władysław Kozakiewicz ustanowił rekord świata Judoka Waldemar Legień (tym razem w wadze 52 (5,78 m) i wygrał konkurs skoku o tyczce. Zna- 57 do 86 kg) powtórzył sukces z Seulu i wysłuchał mienny gest Polaka (do dzisiaj często nazywany ge- Mazurka Dąbrowskiego na najwyższym stopniu podium. stem Kozakiewicza) skierowany w stronę niesprzyja- jącej i wygwizdującej go publiczności stał się jednym z najbardziej pamiętnych obrazów w historii sportu. IGRZYSKA XXVI OLIMPIADY Rozgrywany na zakończenie igrzysk konkurs 1996 w Atlancie 53 jeździecki oglądało 100 tys. osób przybyłych na ceremonię zakończenia. Polscy kibice oszaleli Pierwszy złoty medal na igrzyskach w Atlancie z radości, gdy na koniu Artemorze zwyciężył w nim IGRZYSKA XXIV OLIMPIADY 58 zdobyła w strzelaniu z karabinka Jan Kowalczyk. 1988 w Seulu pneumatycznego na dystansie 10 m. Zapaśnik Andrzej Wroński (-100 kg) miał w ogóle , po serii niepowodzeń 54 nie pojechać na igrzyska i nawet on sam nie li- 59 i dyskwalifikacji, został mistrzem olimpijskim czył na siebie. Jednak trenerzy widzieli w nim mistrza w chodzie sportowym na dystansie 50 km. o niezwykłej odporności. Zdobył złoty medal w stylu klasycznym. Mateusz Kusznierewicz, pierwszy polski meda- 60 lista olimpijski w żeglarstwie, miał nad rywala- Waldemar Legień (78 kg) wywalczył pierwszy mi tak dużą przewagę punktową, że już dzień przed 55 złoty medal olimpijski w historii polskiego judo, ostatnim wyścigiem wiedział, że nikt nie odbierze mu a w finale pokonał swojego rywala przez ippon. zwycięstwa w żeglarskiej klasie Finn.

Tak wyjątkowego judoki jak Paweł Nastula (-95 kg) 61 nie było na światowych matach od dawna. Zacięte walki, m.in. z dwoma mistrzami olimpijskimi, przynio- sły wygraną w igrzyskach. „Czułem presję. Pojawiały się głosy, że inny medal niż złoty będzie porażką. By- łem jednak na tyle silny psychicznie, że nie wpływało To jest mój to na moją postawę" – wspominał po latach judoka. największy sukces. Bardzo się cieszę, Polscy zapaśnicy w stylu klasycznym położyli 62 świat na łopatki, zdobywając w sumie pięć meda- czekałem li, a na najwyższym stopniu olimpijskiego podium sta- na to 13 lat nęli: Ryszard Wolny (-68 kg), Andrzej Wroński (-100 kg) Bronisław Malinowski i Włodzimierz Zawadzki (-62 kg). Bronisław Malinowski RYS. VELVET FACTORY, SHUTTERSTOCK

10 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 11 100-LECIE PKOl

IGRZYSKA XXVII OLIMPIADY IGRZYSKA XXX OLIMPIADY 2000 w Sydney 2012 w Londynie Tomasz Kucharski i Robert Sycz, wbrew wszel- Adrian Zieliński (-85 kg) został złotym medalistą 63 kim przeciwnościom losu, stworzyli jedną z naj- 73 olimpijskim w podnoszeniu ciężarów, w dwuboju wspanialszych osad w historii polskiego wioślarstwa. Leszek Blanik uzyskał wynik 385 kg. Nasza dwójka podwójna wagi lekkiej prowadziła od początku dwukilometrowego wyścigu i zasłużenie Rewelacyjny Tomasz Majewski został pierwszym zdobyła złoty medal. 74 od 1956 roku kulomiotem, który obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Konkursowi rzutu młotem towarzyszyły trudne 64 warunki atmosferyczne (padało i było bardzo śli- sko), ale Szymonowi Ziółkowskiemu nie przeszkodziło to w zdobyciu złota. IGRZYSKA XXVIII OLIMPIADY Młociarka Kamila Skolimowska świetnie poradzi- w Atenach 65 ła sobie ze stresem – 18-latka zwyciężyła rzutem 2004 71,16 m, ustanawiając przy okazji nowy rekord Polski W swojej koronnej konkurencji na 200 m delfi- i rekord świata juniorek. W 2009 roku kibicami wstrzą- 67 nem Otylia Jędrzejczak popłynęła po złoty me- IGRZYSKA XXIX OLIMPIADY snęła informacja o jej nagłej śmierci. dal olimpijski. Był to początek ogromnej popularności w Pekinie „Oti” i wielkich sukcesów polskich pływaków (Otylia 2008 Robert Korzeniowski obronił tytuł mistrza olim- zdobyła 1 złoty i 2 srebrne medale). Kulomiot Tomasz Majewski, choć nie był fawory- 66 pijskiego w chodzie sportowym na 50 km i zdobył 69 tem olimpijskiego finału, zadziwił niesamowitą złoty medal na 20 km. Jest jedynym chodziarzem na Robert Korzeniowski przekroczył granicę marzeń siłą i odpornością psychiczną. Zdeklasował rywali IGRZYSKA XXXI OLIMPIADY świecie, który wygrał na dystansie 20 i 50 km na tych 68 i osiągnął ogromny sukces – zdobył czwarte złoto życiowym wynikiem 21,51 m. 2016 w Rio de Janeiro samych igrzyskach. olimpijskie w chodzie sportowym (50 km). „Nie bójmy się powiedzieć, że jest gigantyczna różnica między by- Trzykrotni mistrzowie świata potwierdzili, że nie Pierwsze złoto w historii polskiej kobiecej osady wio- ciem dobrym sportowcem a dostąpieniem zaszczytu 70 ma na nich mocnych. Wioślarska czwórka po- 75 ślarskiej zdobyły Magdalena Fularczyk-Kozłowska zdobycia tytułu szlacheckiego – mistrza olimpijskiego. dwójna, „dominatorzy” w składzie: Adam Korol, Marek i Natalia Madaj (dwójka podwójna). Rozstrzygająca walka W naszym nowoczesnym świecie to naprawdę nobili- Kolbowicz, Michał Jeliński i Konrad Wasilewski, pierw- rozegrała się na ostatnich 500 m, na których Polki fini- tuje” – mówił mistrz. sza dopłynęła do mety. szowały w kapitalnym stylu, wyprzedzając zawodniczki z Wielkiej Brytanii. Leszek Blanik został pierwszym polskim złotym 71 medalistą olimpijskim w gimnastyce i pierwszym Anita Włodarczyk przeszła do historii igrzysk polskim sportowcem, którego nazwiskiem nazwano 76 olimpijskich. W konkurencji rzutu młotem pobiła element gimnastyczny (przerzut, podwójne salto rekord olimpijski i została pierwszą kobietą w historii, w przód w pozycji łamanej). Skok „blanik” zapisany która wygrała konkurs z lepszym wynikiem niż trium- Jest gigantyczna przez Międzynarodową Federację Gimnastyczną ma fator wśród mężczyzn. Kilka miesięcy później okazała różnica między byciem numer 332. się również mistrzynią olimpijską z Londynu (2012), dobrym sportowcem gdy ogłoszono, że przeprowadzone ponownie testy a dostąpieniem Szymon Kołecki zdobył srebrny medal w podno- dopingowe potwierdziły stosowanie niedozwolonych 72 szeniu ciężarów (kat. 95 kg). Jednak w wyniku środków przez Rosjankę. zaszczytu zdobycia dyskwalifikacji zwycięzcy za niedozwolony doping, tytułu mistrza po 9 latach został mistrzem olimpijskim. olimpijskiego Robert Korzeniowski RYS. VELVET FACTORY

12 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 13 100-LECIE PKOl

SKRÓTEM PRZEZ STULECIE...

Tylko dwóch Polaków startowało w igrzyskach olim- pomiędzy krajami bloku wschodniego na czele z ZSRR i kra- 77 pijskich aż sześciokrotnie: szermierz Jerzy Pawłowski jami zachodnimi na czele z USA) kraje komunistyczne, w tym (1952–1972, pięciokrotny medalista olimpijski – 1 złoto, Skoczek narciarski Polska, postanowiły zbojkotować igrzyska w Ameryce. 3 srebra, 1 brąz) i strzelec Adam Smelczyński (1956–1976, Wojciech Fortuna srebrny medalista olimpijski). podczas igrzysk W 1985 roku ustanowiony został (pod patronatem rek- 87 tora Uniwersytetu Jagiellonskiego, prezesa Polskiego Łyżwiarka Elwira Seroczyńska zdobyła srebrny medal w Sapporo (1972) Komitetu Olimpijskiego i redakcji „Tempa”) Medal Kalos 78 na dystansie 1500 m na XVIII ZIO w Squaw Valley oddał najdłuższy, Kagathos, przyznawany do dzisiaj za sukcesy w sporcie (1960). Dzień później, w biegu na 1000 m prowadziła do i znakomite osiągnięcia po zakończeniu kariery sportowej. ostatniego okrążenia, jadąc w tempie lepszym od rekor- w dotychczasowej Nawiązuje on do starożytnego ideału kalokagatii: jedności du świata. Zdobyłaby złoty medal, gdyby nie grudka lodu, historii tej dyscypliny przymiotów ciała i ducha ludzkiego, według której wzorzec o którą zawadziła łyżwą, co spowodowało upadek. skok na 111 metrów człowieka wszechstronnego tworzy harmonijne połączenie piękna, zdrowia i sprawności fizycznej (gr. kalos) oraz cnót moralnych i intelektualnych (gr. kagathos).

Wojciech Fortuna

W 1963 roku, z inicjatywy dziennikarzy „Sztandaru Mło- 79 dych” (Tadeusza Olszańskiego i Tadeusza Konwickiego), przeprowadzono pierwszy plebiscyt na „Dżentelmena Sportu”, który wygrał wybitny pięściarz, trzykrotny medalista olimpijski Na przełomie lat 60. i 70. polscy kolarze byli prawdziwą Zbigniew Pietrzykowski (jeden srebrny i dwa brązowe meda- 83 potęgą. U szczytu formy był , naj- le). Nagroda ta, już pod nazwą Trofeum Główne Fair Play, jest lepszy wówczas kolarz-amator na świecie: dwukrotny srebr- przyznawana corocznie przez Klub Fair Play PKOl. ny medalista olimpijski (Monachium 1972 i Montreal 1976), czterokrotny zwycięzca Wyścigu Pokoju i trzykrotny mistrz Polski Komitet Olimpijski od 1969 roku, co cztery lata świata. 80 nagradza artystów „Wawrzynem Olimpijskim” za wy- bitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki. Do 2016 roku Szczególnych emocji dostarczają kibicom sporty Wawrzyny przyznano 112 laureatom. 84 zespołowe. Do igrzysk w Montrealu (1976) polscy pił- karze ręczni przygotowywali się, trenując w bardzo trudnych Skoczek narciarski Wojciech Fortuna podczas igrzysk warunkach. Podczas olimpijskiego turnieju, zahartowani fi- 81 w Sapporo (1972) oddał najdłuższy w dotychczasowej zycznie i psychicznie, pokazali nieprawdopodobną siłę ze- historii tej dyscypliny skok na 111 metrów, którym zapew- społu i ducha walki, zdobywając brązowy medal. nił sobie sensacyjne zwycięstwo. Jednocześnie był to set- ny medal olimpijski polskiej reprezentacji i pierwszy złoty Na igrzyskach w Moskwie (1980) wystartowała najlicz- w sportach zimowych. 85 niejsza jak do tej pory reprezentacja Polski, zdobywając najwięcej medali olimpijskich w historii startów biało-czer- W Lahti (1978) Józef Łuszczek, w wieku zaledwie 22 lat, wonych (32 krążki). 82 został mistrzem świata w biegach narciarskich na 15 km, wygrywając z dwoma mistrzami olimpijskimi. Kolejnym celem Od olimpijskiego debiutu w 1924 roku Polska uczest- Janusz Kusociński było zdobycie złotego medalu na igrzyskach w Lake Placid 86 niczy we wszystkich igrzyskach olimpijskich z jednym (1980). Niestety, piąte miejsce na 30 km i szóste na 15 km tylko wyjątkiem w 1984 roku. Otóż Zarząd PKOl postano- przyniosły rozczarowanie i przyczyniły się do przedwczesnego wił nie zgłaszać reprezentacji do udziału w Igrzyskach zakończenia kariery sportowej tego bardzo utalentowanego XXIII Olimpiady w Los Angeles. Z powodu „zimnej wojny”

zawodnika. RYS. VELVET FACTORY (umowna nazwa trwającego w latach 1947–1991 napięcia

14 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 15 100-LECIE PKOl

Wspaniałym dopełnieniem relacji z igrzysk olimpijskich Wśród olimpijczyków zdarzają się także sportowcy 96 są komentarze dziennikarzy sportowych, dzięki którym 98 aktorzy. Swój talent przed kamerą prezentowali m.in. wydarzenia nabierają barw i głębi. Błyskawiczne tempo rywa- bokserzy , Jerzy Kulej, Krzysztof Kosedowski lizacji czasem sprawia, że w sprawozdania wkradają się prze- i Jan Szczepański, lekkoatleta Władysław Komar, judoka języczenia. Niektóre z nich na długo pozostają w pamięci kibi- Rafał Kubacki, piłkarz Kazimierz Deyna i zapaśnik Andrzej ców: „Wszystko w rękach konia” (Jan Ciszewski), „Oddajemy Supron. głos do studia, bo tam zacznie się walka o złoto” (Włodzimierz Szaranowicz), „Jest! Niemka traci głowę!” (Jarosław Idzi). Order Orła Białego, najwyższe odznaczenie przyzna- 99 wane przez Rzeczypospolitą Polską, otrzymały dotych- Polskie miasta trzykrotnie występowały z inicjatywą or- czas tylko dwie osoby ze świata sportu. Są to wspaniałe lek- 97 ganizacji igrzysk olimpijskich. Ambicje te jednak nigdy koatletki: Irena Szewińska za działalność na rzecz rozwoju, nie zostały zrealizowane: promowania kultury fizycznej i sportu oraz krzewienia idei – w 1937 roku prezydent miasta Stefan Starzyński podczas olimpijskiej w Polsce i na świecie (w 2016 roku) i Halina Ko- 36. Sesji MKOl w Warszawie zapowiedział chęć organizacji nopacka za zasługi dla polskiej niepodległości (pośmiertnie igrzysk w Polsce na przełomie lat czterdziestych i pięć- w 2018 roku). dziesiątych; – w 1988 roku PKOl podjął decyzję o zgłoszeniu miasta W latach 1924–2018 polscy reprezentanci w let- Zakopane na organizatora zimowych igrzysk olimpijskich 100 nich i zimowych igrzyskach olimpijskich zdobyli w 2006 roku Przegraliśmy tę batalię z Turynem; 305 medali: – w 2013 roku zgłoszona została kandydatura Krakowa na – 75 złotych, organizatora zimowych igrzysk olimpijskich w 2022 roku, – 90 srebrnych, jednak w przeprowadzonym referendum mieszkańcy opo- – 140 brązowych. wiedzieli się przeciwko temu pomysłowi.

Jerzy Kukuczka za zdobycie wszystkich 14 ośmioty- zdobył cztery medale olimpijskie: srebrny i brązowy w Salt 88 sięczników otrzymał w 1988 roku srebrny medal Orderu Lake City (2002) oraz dwa srebrne w Vancouver (2010). Olimpijskiego MKOl. Wspinaczka (ale sportowa) znajdzie się po raz pierwszy w programie igrzysk olimpijskich w 2020 roku Justyna Kowalczyk w latach 2006–2014 pięciokrotnie w Tokio. 93 stawała na olimpijskim podium (2 medale złote, 1 srebr- ny i 2 brązowe). Drugi złoty medal w biegach narciarskich Najwięcej złotych medali olimpijskich (po 7) Polacy zdobyła w 2014 roku na igrzyskach w Soczi, startując wów- 89 zdobyli dotychczas czterokrotnie: w Tokio (1964), czas z pękniętą kością śródstopia. Dla wielu stała się wzorem Monachium (1972), Montrealu (1976) i Atlancie (1996). sportowca, który nigdy się nie poddaje i uparcie dąży do celu.

Podczas 107. Sesji Międzynarodowego Komitetu Olim- Na igrzyskach w Soczi (2014) skoczek narciarski Kamil 90 pijskiego w Nagano w 1998 roku Irena Szewińska zo- 94 Stoch zdeklasował rywali i zdobył złote medale olim- stała wybrana na członkinię MKOl. pijskie zarówno na skoczni normalnej, jak i dużej. Podwójny mistrz z Soczi obronił tytuł na dużej skoczni podczas igrzysk Podczas rozpoczęcia XIX Zimowych Igrzysk Olimpij- w PyeongChang (2018), a w konkursie drużynowym sięgnął 91 skich w Salt Lake City (2002) Lech Wałęsa, były prezy- (z Dawidem Kubackim, Stefanem Hulą i Maciejem Kotem) dent RP, przywódca Solidarności, wniósł flagę olimpijską po brązowy medal. Lista jego sukcesów jest imponująca, na stadion, wśród siedmiu innych osobistości, reprezen- a kolejne starty Kamila potwierdzają, że jest najlepszym tujących kontynenty, sport, kulturę oraz walkę o ochronę skoczkiem na świecie. przyrody. W Soczi (2014) nieoczekiwanie rywalizację łyżwiarzy Niewielu sportowcom udaje się utrzymywać tak długo 95 szybkich na 1500 m wygrał Zbigniew Bródka. Fawory- 92 wysoką formę i popularność jak Adamowi Małyszowi. tem był holenderski zawodnik, który po przegranej o jedną Przez ponad dekadę kilkanaście milionów polskich kibiców „bródkę” (czyli tylko o 0,03 s) nie mógł powstrzymać łez

poddawało się małyszomanii. Nasz skoczek narciarski rozczarowania. RYS. VELVET FACTORY, SHUTTERSTOCK

16 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 17