100-LECIE PKOl TOP 100. OLIMPIJSKA KRONIKA WYDARZEN´ SPORT DOSTARCZA NIEZAPOMNIANYCH EMOCJI, WZRUSZA DO ŁEZ I ŁĄCZY KOLEJNE Podczas Igrzysk IX Olimpiady w Amsterdamie, 31 lipca POKOLENIA POLAKÓW. Z OKAZJI SETNYCH ROCZNIC – ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ 6 1928 roku ustanawiając rekord świata w rzucie dyskiem NIEPODLEGŁOŚCI (2018) ORAZ POWSTANIA POLSKIEGO KOMITETU OLIMPIJSKIEGO (2019) (39,62 m), Halina Konopacka zdobyła pierwszy złoty medal – WYBRALIŚMY CHRONOLOGICZNIE 100 WAŻNYCH WYDARZEŃ Z HISTORII POLSKIEGO olimpijski dla Polski. Po raz pierwszy w historii na stadionie OLIMPIZMU I PRZYPOMINAMY MISTRZÓW OLIMPIJSKICH olimpijskim zabrzmiał Mazurek Dąbrowskiego, mianowany rok wcześniej hymnem Polski. IWONA MARCINKIEWICZ Pierwszy złoty medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki 7 i Literatury (odbywały się w latach 1912–1948, Pola- cy zdobyli w nich 8 medali) zdobył w 1928 roku Kazimierz Wierzyński – redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego” POCZA˛TKI POLSKIEGO OLIMPIZMU – za tomik poezji „Laur olimpijski". Na Igrzyskach X Olimpiady w Los Angeles (1932) Janusz Pierwszy start polskiej reprezentacji w Igrzyskach 8 Kusociński przełamał dominację Finów i zdobył złoty 2 VII Olimpiady w Antwerpii w 1920 roku uniemożliwiła woj- medal w biegu na 10 000 m (30.11,4 min – rekord olimpij- na polsko-bolszewicka. Nasza obecność została zaznaczona ski), a Stanisława Walasiewicz została mistrzynią olimpijską w sposób symboliczny – polska flaga pojawiła się w defiladzie w biegu na 100 m (11,09 s – rekord świata). sztandarów. zawodnika”. Cztery lata później w Berlinie uzyskał srebro Z powodu braku funduszy do Los Angeles (1932) wysłano za dzieło „Piłkarze”. W 1924 roku dziewięciu polskich sportowców wzięło 9 tylko 20-osobową ekipę składającą się z lekkoatletów, 3 udział w Tygodniu Sportów Zimowych w Chamonix, który szermierzy i wioślarzy. We wszystkich tych trzech dyscypli- Jedni z najsłynniejszych i najwszechstronniejszych spor- rok później uznano za I Zimowe Igrzyska Olimpijskie. nach Polacy zdobyli medale (2 złote, 1 srebrny i 4 brązowe). 11 towców II RP to dwaj narciarze z Zakopanego: Bronisław Czech (trzykrotny olimpijczyk, taternik, ratownik górski, W lipcu 1924 roku polska reprezentacja wzięła udział Józef Klukowski to dwukrotny medalista olimpijski pilot i konstruktor szybowcowy, malarz) oraz Stanisław 4 w Igrzyskach VIII Olimpiady w Paryżu. Dwa medale w pierw- 10 w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury. W 1932 roku Marusarz (pięciokrotny olimpijczyk, trener i propagator spor- szym olimpijskim starcie (zdobyte w ostatnim dniu igrzysk) w Los Angeles zdobył złoty medal za rzeźbę „Wieńczenie tu, w czasie II wojny światowej kurier tatrzański AK). – srebrny kolarzy torowych: Józefa Lange, Jana Łazarskiego, Tomasza Stankiewicza i Franciszka Szymczyka, oraz brązowy jeźdźca Adama Królikiewicza – przyjęto w kraju jako sukces, zwłaszcza że było to niespełna 6 lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Pierwszą Polką, która jako jedyna kobieta w naszej repre- 5 zentacji wystartowała w igrzyskach w Paryżu (1924) była W Hotelu Francuskim w Krakowie 12 października Wanda Dubieńska. Znakomicie grała w tenisa, jeździła na nar- 1 1919 roku powołano Komitet Udziału Polski w Igrzyskach tach i konno, jednak na igrzyska pojechała jako... florecistka. Olimpijskich (dzisiaj pod nazwą Polski Komitet Olimpijski). Komitet szybko uzyskał społeczne uznanie oraz protektorat Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, który doceniał rolę kultury fizycznej w wychowaniu dzieci i młodzieży oraz zna- czenie udziału polskich sportowców w igrzyskach olimpijskich dla promocji odrodzonej Polski w świecie. RYS. VELVET FACTORY 4 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 5 100-LECIE PKOl W Igrzyskach XIV Olimpiady w Londynie (1948) jedyny 16 medal dla Polski i pierwszy po wojnie zdobył pięściarz Aleksy Antkiewicz (waga piórkowa), zwyciężając walkę o brązowy krążek. IGRZYSKA XVII OLIMPIADY W Londynie (1948) odbył się ostatni Olimpijski Kon- 1960 w Rzymie 17 kurs Sztuki i Literatury. Polski kompozytor i dyrygent Zbigniew Turski zdobył wówczas złoty medal w dziedzinie Józef Szmidt, jako pierwszy trójskoczek na świe- muzyki za „Symfonię Olimpijską". 23 cie, przekroczył granicę 17 m, zyskując przydo- mek „Polski Kangur”. W Rzymie pobił rekord olimpijski Pierwszy złoty medal dla biało-czerwonych po II woj- – 16,81 m i zdobył złoty medal. 18 nie światowej zdobył na ringu w wadze półśredniej Zygmunt Chychła podczas Igrzysk XV Olimpiady w Helsin- Bieg na 3000 m z przeszkodami, w pięknym IGRZYSKA XVIII OLIMPIADY kach (1952). 24 stylu wygrał Zdzisław Krzyszkowiak (8.34,2 s 1964 w Tokio – rekord olimpijski), wyprzedzając na ostatniej prze- W latach 1936–1968 trenerem pięściarskiej reprezentacji szkodzie Rosjanina. Do historii polskiego olimpizmu przeszedł piątek, 19 polski był Feliks „Papa” Stamm – legendarny szkolenio- 27 23 października 1964 roku. Trzech polskich pię- Na Igrzyskach XI Olimpiady w Berlinie (1936) Maria wiec, twórca polskiej szkoły boksu. Jego podopieczni zdobyli Kazimierz Paździor, nazywany filozofem ringu, ściarzy – Józef Grudzień (waga lekka), Marian Kasprzyk 12 Kwaśniewska-Maleszewska zdobyła brązowy medal 24 medale olimpijskie (6 złotych, 7 srebrnych, 11 brązowych). 25 zmagał się nie tylko z rywalami, ale również (półśrednia) i Jerzy Kulej (lekkopółśrednia) – wysłu- olimpijski w rzucie oszczepem, a zrobione wówczas zdjęcie z bólem kontuzjowanej nogi. Dzięki opanowaniu i tak- chało w Tokio Mazurka Dąbrowskiego. „Zasadniczo z Adolfem Hitlerem pozwoliło jej w czasie II wojny światowej Na VII Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Cortina tyce potrafił wykorzystać słabe punkty przeciwników jestem zadowolony” – powiedział po turnieju trener nieść pomoc więźniom obozu niemieckiego w Pruszkowie. 20 d’Ampezzo (1956) pierwszy medal (brązowy) zimowych i sięgnął po złoto w wadze lekkiej (do 60 kg). Feliks Stamm, który słynął z niesztampowych wypo- igrzysk dla Polski zdobył Franciszek Gąsienica-Groń w kom- wiedzi. Należy do nich też: „Nie ma osób odpornych na Jan Parandowski zdobył w 1936 roku brązowy medal binacji norweskiej. Ireneusz Paliński jest pierwszym polskim złotym ciosy, są jedynie źle trafieni”. 13 w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury za książkę 26 medalistą olimpijskim w podnoszeniu ciężarów. „Dysk olimpijski”. Akcja powieści osadzona została w staro- Elżbieta Duńska-Krzesińska w 1956 roku została mi- Złoto wywalczone w Rzymie (w wadze półciężkiej Złoty medal w podnoszeniu ciężarów zdobył żytnej Grecji i oparta jest na autentycznych wydarzeniach 21 strzynią olimpijską w skoku w dal (6,35 m). Cztery lata 82,5 kg) to jego wielki sukces, po którym przyszły 28 Waldemar Baszanowski (waga lekka 67,5 kg), z okresu Igrzysk LXXVI Olimpiady w 476 r. p.n.e. wcześniej (Helsinki 1952) uzyskała drugi wynik, nieuznany kolejne triumfy polskich ciężarowców na imprezach nazywany profesorem sztangi i uznany wśród sztan- przez sędziów z powodu jej długiego warkocza, który zosta- światowej rangi. gistów za atletę o najbardziej harmonijnej sylwetce. Z powodu wybuchu I i II wojny światowej nie odbyły się wił ślad na piasku, gdy lądowała – sklasyfikowano ją wtedy 14 Igrzyska VI (1916), XII (1940) i XIII (1944) Olimpiady. dopiero na 12. pozycji. Irena Kirszenstein (później po mężu Szewińska) Organizatorami miały być kolejno: Berlin, Helsinki i Londyn. 29 stała się sztandarową postacią młodego pokole- Janusz Sidło prowadził w konkursie rzutu oszczepem do nia, zdobywając w Tokio trzy medale: złoty w sztafe- W czasie wojny olimpizm nadal łączył ludzi, a „igrzyska 22 momentu, kiedy pożyczył swój oszczep Egilowi Daniel- Jerzy Kulej cie 4x100 m, srebrny na 200 m i w skoku w dal. Miała 15 za drutami”, które odbyły się z inicjatywy polskich jeń- senowi. Norwegowi przyniosło to szczęście, bo wygrał rzutem wtedy 19 lat. ców w oflagach niemieckich (Langwasser 1940 i Woldenberg na 85,71 cm, pozbawiając Sidłę tytułu mistrza olimpijskiego 1944), udowodniły siłę sportu i idei olimpijskiej. i rekordu świata. Faworytkami biegów sprinterskich były Amery- 30 kanki, jednak to Polki w składzie: Teresa Ciepły, Irena Kirszenstein, Halina Górecka i Ewa Kłobukowska, sięgnęły po złoty medal w sztafecie 4x400 m, ustana- wiając rekord świata (43,06 s). Trójskoczek Józef Szmidt jako pierwszy polski 31 sportowiec obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Jak mówi W Tokio startował z poważną kontuzją kolana, któ- trener Stamm, ra nie przeszkodziła mu jednak w pobiciu drugiego nie ma osób rekordu olimpijskiego – 16,85 m. odpornych na Sensacją było zwycięstwo Egona Franke w indy- ciosy, są jedynie 32 widualnym turnieju szermierczym, dokonał tego źle trafieni jako pierwszy z Polaków. RYS. VELVET FACTORY 6 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 7 100-LECIE PKOl IGRZYSKA XIX OLIMPIADY 1968 w Meksyku Doskonale wyszkolony technicznie pięściarz 33 Jerzy Kulej obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Był jedynym polskim bokserem, który nigdy nie prze- grał przez nokaut. IGRZYSKA XX OLIMPIADY 1972 w Monachium W konkurencji pistoletu szybkostrzelnego 34 na strzelnicy zatriumfował Józef Zapędzki Bokser Jan Szczepański (waga lekka do 60 kg) (593 pkt – rekord olimpijski), pierwszy mistrz olimpijski 38 w finale pokonał rywala 0:5. Do walki miał tak w historii polskiego strzelectwa sportowego. wielkie serce, że przezwyciężył nawet jego wadę, z któ- rą się zmagał. Cztery lata wcześniej lekarze orzekli, Waldemar Baszanowski po raz drugi został że uprawianie jakiegokolwiek sportu może zagrażać 35 chorążym polskiej reprezentacji i obronił tytuł jego życiu. mistrza olimpijskiego w podnoszeniu ciężarów. W su- mie trzykrotnie niósł biało-czerwoną flagę podczas Władysław Komar już na początku