Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść

na lata 2014-2020 dla obszaru gmin Gniew, , Pelplin, Subkowy i

opracowana przez stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia” pod redakcj ą Marka Modrzejewskiego

Tczew, grudzie ń 2015 r.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 1

Spis tre ści

Rozdział I. Charakterystyka LGD ...... 3 1.1. Forma prawna i nazwa LGD ...... 3 1.2. Obszar ...... 3 1.3. Potencjał LGD ...... 5 1.3.1. Opis sposobu powstania i do świadczenie LGD ...... 5 1.3.2. Reprezentatywno ść LGD...... 6 1.3.3. Organ decyzyjny - Rada Programowa ...... 6 1.3.4. Zasady funkcjonowania LGD ...... 7 1.3.5. Potencjał ludzki LGD ...... 7 Rozdział II. Partycypacyjny charakter LSR ...... 9 2.1. Tryb pracy nad opracowaniem LSR ...... 9 2.2. Opis metod anga żowania lokalnej społeczno ści w opracowanie LSR ...... 10 Rozdział III. Diagnoza - opis obszaru i ludno ści ...... 15 3.1. Okre ślenie grup szczególnie istotnych z punktu widzenia realizacji LSR oraz problemów i obszarów interwencji odnosz ących si ę do tych grup...... 15 3.2. Charakterystyka gospodarki ...... 17 3.3. Opis rynku pracy ...... 18 3.4. Przedstawienie działalno ści sektora społecznego ...... 21 3.5. Wskazanie problemów społecznych ...... 22 3.6. Opis zagospodarowania przestrzennego ...... 25 3.7. Krótki opis dziedzictwa kulturowego i zabytków ...... 25 3.8. Charakterystyka obszarów atrakcyjnych turystycznie oraz wskazanie potencjału dla rozwoju turystyki ...... 27 3.9. Opis produktów lokalnych, tradycyjnych i regionalnych Podkre ślaj ących specyfik ę danego obszaru ...... 29 3.10. Charakterystyka rolnictwa i rynku rolnego ...... 29 Rozdział IV. Analiza SWOT ...... 31 Rozdział V. Cele i wska źniki ...... 36 5.1. Sposób formułowania celów i wska źników ...... 36 5.2. Szczegółowy opis celów i wska źników ...... 36 5.2.1 Cel ogólny 1: Rozwój sektora mikro i małych przedsi ębiorstw ...... 36 5.2.2 Cel ogólny 2: Poprawa jako ści życia i wzmocnienie wi ęzi społecznych na obszarze LSR . 42 5.2.3 Cel ogólny 3: Wzrost atrakcyjno ści obszaru dla mieszka ńców i turystów...... 48 Rozdział VI. Sposób wyboru i oceny operacji oraz sposób ustanawiania kryteriów wyboru ...... 53 6.1. Tryb prac nad procedur ą i kryteriami ...... 53 Rozdział VII. Plan działania ...... 56 Rozdział VIII. Bud żet LSR ...... 58 Rozdział IX. Plan komunikacji ...... 59 Rozdział X. Zintegrowanie ...... 60 Rozdział XI. Monitoring i ewaluacja ...... 64 Zał ączniki do LSR ...... 70

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 2

ROZDZIAŁ I. CHARAKTERYSTYKA LGD

1.1. FORMA PRAWNA I NAZWA LGD

Lokalna Grupa Działania „Wst ęga Kociewia” jest stowarzyszeniem „specjalnym” działaj ącym na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj. z dnia 31 maja 2001 r. Dz.U. Nr 79, poz. 855 z pó żn. zm.), a tak że Rozporz ądzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiaj ącego wspólne przepisy dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójno ści, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiaj ącego przepisy ogólne dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójno ści i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 17 grudnia 2013 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 347, str. 320), oraz Rozporz ądzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 17 grudnia 2013 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 347, str. 487), z uwzgl ędnieniem innych aktualnych przepisów reguluj ących funkcjonowanie lokalnych grup działania. Siedzib ą stowarzyszenia jest Tczew.

1.2. OBSZAR

Obszar realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju le ży w południowo-wschodniej cz ęś ci województwa pomorskiego. W cało ści pokrywa si ę on z obszarami wiejskimi powiatu tczewskiego. Zajmuje powierzchni ę 675 km 2.

Poło żenie obszaru obj ętego Lokaln ą Strategi ą Rozwoju na mapie Polski oraz na tle Województwa Pomorskiego. Źródło: Lokalna Organizacja Turystyczna KOCIEWIE, 2015 r.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 3

Od strony zachodniej s ąsiaduje z Powiatem Starogardzkim, od północy graniczy z Powiatem Gda ńskim, wschodni ą granic ę LGD tworzy rzeka Wisła, a południowa granica Powiatu Tczewskiego jest jednocze śnie granic ą województwa pomorskiego z województwem kujawsko-pomorskim (LGD graniczy z Powiatem Świeckim, Gmin ą Nowe).

Granice obszaru obj ętego Lokaln ą Strategi ą Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Wstęga Kociewia” z podziałem na gminy oraz uwzgl ędnieniem wa żniejszych miejscowo ści, wód, lasów oraz sieci komunikacyjnej.

Teren działalno ści obejmuje: Gminy miejsko- wiejskie: Gniew i Pelplin oraz Gminy wiejskie: Gmin ę Morzeszczyn, Gmin ę Subkowy oraz Gmin ę Tczew.

Źródło: Lokalna Organizacja Turystyczna KOCIEWIE, 2015 r.

Tabela : teren działalno ści Lokalnej Grupy Działania „Wst ęga Kociewia” Liczba ludno ści Nazwa gminy Typ gminy Powierzchnia w km 2 zameldowanej na pobyt stały gmina miejsko-wiejska 194 15 875 Gmina Morzeszczyn gmina wiejska 91 3 807 gmina miejsko-wiejska 141 16 675 gmina wiejska 78 5 487 gmina wiejska 171 13 508 Razem 675 55 352

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 4

1.3. POTENCJAŁ LGD

1.3.1. OPIS SPOSOBU POWSTANIA I DO ŚWIADCZENIE LGD

Stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia jest sukcesorem partnerstwa o tej samej nazwie, które w formie fundacji działa od 2006 r. na obszarze tych samych 5 gmin. Inicjatorami powstania owego partnerstwa były Gmina Morzeszczyn i Fundacja Pokolenia. Jednak że zanim powstało formalne partnerstwo (fundacja) współprac ę podejmowali przyszli partnerzy. Na przełomie pa ździernika i listopada 2004 r. opracowano projekt „Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Kociewia Tczewskiego”. Projekt, którego wnioskodawc ą była Gmina Morzeszczyn, zło żono w ramach konkursu do I Schematu programu Pilotażowego Programu Leader+. Został on pozytywnie oceniony i otrzymał dofinansowanie. Realizowany był w okresie wrzesie ń 2005 r. - marzec 2006 r. W grudniu 2005 r., w wyniku wcze śniejszych działa ń, w pełni ukształtowany został skład Lokalnej Grupy Działania Wst ęga Kociewia. Akt notarialny podpisany został 28 grudnia 2005 r., za ś wniosek o rejestracj ę fundacji zło żony został do Krajowego Rejestru Sądowego 29 grudnia. Rejestracja nast ąpiła 14 lutego 2006 r. Fundacj ę zakładało 14 fundatorów, a pod koniec 2008 r. (w czasie opracowywania LSR na lata 2007- 2013) liczyła ona 52 partnerów. Pod koniec okresu realizacji LSR liczba partnerów wynosiła 67. Na przełomie stycznia, lutego i marca 2006 r. odbyło si ę sze ść spotka ń plenarnych zwi ązanych z opracowywaniem zintegrowanej strategii rozwoju obszarów wiejskich. Strategia była zał ącznikiem do projektu w ramach II Schematu Pilota żowego Programu Leader+. W styczniu 2007 r., rozpoczęto jego realizacj ę. Na przełomie sierpnia i wrze śnia 2008 r. dokonano zmian statutowych przystosowujących funkcjonowanie LGD do wymogów PROW 2007-2013. Powołano organ decyzyjny, odbyły si ę te ż wybory uzupełniaj ące na stanowisko Prezesa Zarz ądu oraz członków organu decyzyjnego. 22 maja 2009 r podpisana została umowa „ramowa” o warunkach i sposobie realizacji LSR na obszarze 5 gmin powiatu tczewskiego. Realizuj ąc przedmiotow ą umow ę LGD realizowała pełen zakres zada ń zarówno zwi ązanych z wdra żaniem LSR, jak i nabywaniem umiej ętno ści i aktywizacj ą, a tak że projektów współpracy. Działanie to mo żna uzna ć za sukces. Bud żet działania 4.13 Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju ogólnie został zrealizowany w 92%. Osi ągni ęto lub przekroczono wi ększo ść wska źników produktu i rezultatu. W naborach zło żono 206 wniosków, z których 179 (87%) zostało wybranych do dofinansowania. W ramach działania 4.21 wdra żanie projektów współpracy zrealizowano 3 operacje, w tym 1 mi ędzyregionaln ą. LGD Wst ęga Kociewia była koordynatorem projektu inwestycyjno-promocyjnego „Oznakowanie spławnego odcinka rzeki Wierzycy”, poprzedzonego projektem przygotowawczym. Limit środków został wykorzystany w 99,5%. Szczególn ą warto ści ą wypracowan ą przez LGD jest autentyczne partnerstwo. Budowano je poprzez ró żne formy aktywizacji i szkole ń, stwarzaj ąc pole do tworzenia ró żnorakich relacji mi ędzy partnerami. Zaowocowało to te ż wzajemnym współuczestnictwem w realizowanych operacjach. Efekty tych działa ń wysoko ocenili uczestnicy bada ń (beneficjenci programu Leader i uczestnicy działa ń wykonanych przez LGD) wykorzystanych przy sporz ądzaniu „Raportu ko ńcowego z realizacji LSR dla obszaru LGD Wst ęga Kociewia”. Stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia” powstało 26.03.2015 r. z inicjatywy władz i partnerów fundacji. Dlatego budowanie nowego partnerstwa przebiegło bardzo sprawnie, co było m.in. efektem prawdziwie partnerskich relacji pomi ędzy wszystkimi sektorami. Partnerzy fundacji tak że wł ączyli si ę w proces tworzenia stowarzyszenia. Obok fundacji w gronie współzało życieli znalazło si ę 38 podmiotów, których wi ększo ść tworzyła fundacj ę oraz uczestniczyła w realizacji LSR w ramach osi 4 PROW na lata 2007-2013. S ą po śród nich m.in.: wszystkie gminy i Powiat Tczewski, Bank Spółdzielczy w Tczewie, PHU „Ślizex” z Gniewa, Gospodarstwo Agroturystyczne „Maciejówka” z Opalenia, Fundacja Pokolenia z Janiszewka, Centrum Aktywnych Gniew, Kociewskie Forum Kobiet z Lignów, LOT Kociewie ze

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 5

Swaro żyna, Fundacja Jedynka Dzieciom z Pelplina, PODR/Tczew, Miejski Ośrodek Kultury w Pelplinie, Dom Kultury w Subkowach, Kazimierz I. Gregorkiewicz z Ja źwisk, Emilia A. Laskowska z Pelplina, Mariusz Śled ź z Małych Walichnów. Stowarzyszenie zostało zarejestrowane KRS w dniu 20.08.2015 r. pod numerem 0000571588 . Najbardziej uogólnione cele zostały wskazane w uzasadnieniu uchwały o powołaniu Stowarzyszenia: „Stowarzyszenie, b ędące partnerstwem podmiotów publicznych, społecznych, gospodarczych i mieszka ńców, powołuje si ę w celu działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich powiatu tczewskiego, aktywizowania mieszka ńców i budowy społecze ństwa obywatelskiego poprzez urzeczywistnienie idei Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść ”. Zapisy statutu nowej organizacji s ą bardzo zbie żne z zapisami statutu poprzedniczki (fundacji), a ró żnice s ą konsekwencj ą innej formy prawnej oraz konieczno ści ą dostosowania si ę do wymaga ń obecnie obowi ązuj ących aktów prawnych. Mimo, że formalnie stowarzyszenie ma histori ę krótk ą, to potencjał i do świadczenie podmiotów oraz osób j ą tworz ących s ą znaczne. Warto podkre śli ć, że po śród jego członków jest wielu realizatorów operacji wdra żanych w ramach PROW 2007-2013.

1.3.2. REPREZENTATYWNO ŚĆ LGD

Stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia” kontynuuje dzieło rozpocz ęte przez fundacj ę LGD Wst ęga Kociewia w 2006 r., co szerzej opisano w poprzednim podrozdziale. Obecnie podmiot skupia 49 (publiczny - 10, społeczny- 32, gospodarczy - 7) członków ze wszystkich gminach. Sektor publiczny. Do stowarzyszenia przyst ąpiły wszystkie gminy z terenu powiatu oraz Powiat Tczewski. Ponadto Pomorski O środek Doradztwa Rolniczego i jednostki podległe samorz ądom. Sektor społeczny. Organizacje od lat animuj ące lokaln ą społeczno ść , skutecznie promuj ące obszar obj ęty strategi ą, podmioty ekonomii społecznej lub działaj ące na ich rzecz, organizacje działaj ące na rzecz osób niepełnosprawnych i starszych, a tak że organizacja skupiaj ąca lokalnych przedsi ębiorców (Regionalna Izba Gospodarcza Pomorza) i rolników (Gminny Zwi ązek Kółek i Organizacji Rolniczych). Sektor gospodarczy. Najwi ększym, i najbardziej zasłu żonym podmiotem dla idei partnerstwa lokalnego jest Bank Spółdzielczy w Tczewie. S ą mikroprzedsi ębiorstwa z ró żnych bran ż, w tym zwi ązane z obsług ą ruchu turystycznego. LGD nawi ązała ścisł ą współprac ę z lokalnym o środkiem wsparcia ekonomii społecznej. Gmina Pelplin i Powiat Tczewski zamierzaj ą powoła ć spółdzielni ę socjaln ą. Mieszka ńcy. To osoby od lat współpracuj ące z partnerstwem, tak że mieszkaj ące poza obszarem obj ętym LSR.

1.3.3. ORGAN DECYZYJNY - RADA PROGRAMOWA

Jednym z najwa żniejszych zada ń LGD jest wdro żenie lokalnej strategii rozwoju, a w tym dokonywanie wyboru operacji najlepiej przyczyniaj ących si ę do osi ągni ęcia jej celów. Proces ten w LGD „Wst ęga Kociewia” jest w pełni przejrzysty i zapewnia podejmowanie decyzji bez dominacji jakiejkolwiek grupy interesów lub sektora. Dodatkowo opisany w Statucie skład Rady Programowej zapewnia udział w organie: przedstawicieli ka żdej z gmin, ka żdego sektora i co najmniej 3 kobiet oraz 1 osoby poni żej 35 roku życia. Najmłodszy członek Rady ma chwili przygotowywania LSR 25 lat, a kilka osób przekroczyło 50-ty rok życia. osób Cele wi ększo ści członków z sektora społecznego obejmuj ą działania na rzecz dzieci i młodzie ży, a niektórych tak że osób starszych. W składzie organu reprezentacja sektora publicznego nie przekracza 30%. Członkowie organu decyzyjnego zostali wybrani w głosowaniu przez Walne Zebranie Członków w dniu 18.12.2015 r.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 6

Do Rady Programowej zostało wybranych: 4 przedstawicieli sektora publicznego, 5 społecznego i 6 gospodarczego, w tym 2 rolników - mieszka ńców. Ponad połowa z członków ma do świadczenie w pracy w tym organie. Dla podniesienia poziomu wiedzy i umiej ętno ści opracowano Plan szkole ń członków organu decyzyjnego. Nakierowany jest on na ustawiczne podnoszenie poziomu i aktualizacj ę wiedzy, zwłaszcza w zakresie dostosowania jej do zakładanych zmian w obowi ązuj ących przepisach. Plan szkole ń został przedstawiony do konsultacji członkom stowarzyszenia i szczegółowo omówiony na posiedzeniu Zarz ądu. Zakłada on okresow ą weryfikacj ę wiedzy członków organu decyzyjnego poprzez testy przeprowadzane po zako ńczeniu szkole ń.

1.3.4. ZASADY FUNKCJONOWANIA LGD

Zasady funkcjonowania LGD zostały ustalone w sposób daj ący partnerom wpływ na ich kształt. W podobny sposób b ędą wprowadzane zmiany w najwa żniejszych dokumentach reguluj ących sposób działania stowarzyszenia i jego organów. Podstawowym dokumentem opisuj ącym funkcjonowanie stowarzyszenia jest oczywi ście Statut. Został on uchwalony na Zebraniu Zało życielskim w dniu 26.03.2015 r. w Tczewie. Wcze śniej projekt dokumentu został przesłany do wszystkich dotychczasowych Partnerów fundacji wraz zaproszeniem do wst ąpienia w szeregi zało życieli nowego partnerstwa. Podczas prac nad dokumentem wykorzystano do świadczenia fundacji i jej partnerów oraz członków jej organów. Zgodnie ze Statutem zmiany w tym dokumencie mog ą by ć wprowadzane wył ącznie przez Walne Zgromadzenie Członków. Niewielkie zmiany w Statucie, polegaj ące na dostosowaniu go do potrzeb realizacji LSR zostały wprowadzone uchwał ą Walnego Zebrania Członków w dniu 18.12.2015 r. Podj ęcie decyzji zostało poprzedzone przesłaniem projektu do członków stowarzyszenia i opublikowaniem projektu na stronie internetowej, a zgłoszone uwagi rozpatrzone na posiedzeniu Zarz ądu, który przygotowywał projekt uchwały. Obecnie obowi ązuj ący dokument jednoznacznie opisuje struktur ę organizacji, kompetencje i sposób powoływania jej organów. Zgodnie ze swoimi kompetencjami Walne Zebranie Członków uchwał ą z dnia 18.12.2015 r. przyj ęło Regulamin Pracy Rady Programowej, opisuj ący zasady zwoływania i organizacji posiedze ń, procedur ę wył ączania z oceny operacji członków RP, sposób podejmowania decyzji i dokumentowania posiedze ń. Zarz ąd LGD przygotował i uchwał ą z dnia 2.12.2015 r. zatwierdził Regulamin Organizacyjny Biura LGD. Wskazano w nim zakres obowi ązków i uprawnie ń, zasady zatrudniania i wynagradzania pracowników oraz ich kompetencje. Wskazano tam tak że metody oceny efektywno ści pracy i sposób upowszechniania informacji b ędących w dyspozycji stowarzyszenia. Wszystkie dokumenty zostały podane do publicznej wiadomo ści poprzez umieszczenie na stronie internetowej stowarzyszenia.

1.3.5. POTENCJAŁ LUDZKI LGD

Na potencjał organizacji składa si ę te ż wiedza i do świadczenie kadry zarz ądzaj ącej, członków organizacji oraz pracowników. W zarz ądzie zasiadaj ą przedstawiciele wszystkich sektorów. Ka żdy z nich ma wieloletni ą praktyk ę kierownicz ą odnosz ąca si ę do sektora z którego si ę wywodzi. Wszyscy oni od wielu lat zwi ązani s ą partnerstwem i programem Leader. Rozległe do świadczenie ma Kierownik Biura, który w fundacji zatrudniony jest od maja 2009, a wcze śniej przez wiele lat pełnił odpowiedzialne funkcje w samorz ądzie gminnym i powiatowym. Specjalistka ds. administracji i finansów tak że jest zatrudniona od 2009 r. Pracownicy posiadaj ą du żą wiedz ę dotycz ącą zarówno szeroko rozumianej tematyki rozwoju obszarów wiejskich, w tym form zewn ętrznego wsparcia, jak i obszaru obj ętego LSR. Stabilna kadra to tak że gwarancja doskonałych relacji z partnerami obecnymi i przyszłymi, a tak że potencjalnymi beneficjentami.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 7

Dużym do świadczeniem dysponuj ą te ż członkowie stowarzyszenia; zarówno osoby prawne jak i fizyczne. Do świadczenie jakie te podmioty zdobyły w minionych latach zostało wykorzystane w procesie budowy stowarzyszenia, jest wykorzystywane w procesie opracowywania strategii i b ędzie wykorzystywane podczas jej realizacji. Najbardziej do świadczeni i powa żani członkowie oraz beneficjenci programu Leader weszli w skład organu decyzyjnego. W dokumentach wewn ętrznych jasno okre ślono wymagania stawiane pracownikom Biura, a tak że zakres ich odpowiedzialno ści, w tym w zakresie wdra żania, monitoringu i aktualizacji dokumentów strategicznych. Podział zada ń jest adekwatny do kwalifikacji. Opisany został także sposób pomiaru ilo ści i jako ści udzielanego doradztwa oraz działa ń szkoleniowych.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 8

ROZDZIAŁ II. PARTYCYPACYJNY CHARAKTER LSR

LGD Wst ęga Kociewia od samego pocz ątku swego istnienia, jako faktyczne, a nie tylko formalne partnerstwo we wszystkie swoje działania wł ączało przedstawicieli lokalnej społeczno ści. Dotyczyło to wszystkich etapów i form aktywno ści. Podobn ą ide ę b ędzie wdra żało tak że stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia” powołane w 2015 r.

2.1. TRYB PRACY NAD OPRACOWANIEM LSR

Lokalna Strategia Rozwoju została opracowana na podstawie szerokich konsultacji społecznych z wykorzystaniem partycypacyjnych metod badania potrzeb, oczekiwa ń, pomysłów na rozwój w śród mieszka ńców, przedstawicieli, instytucji publicznych, organizacji pozarz ądowych oraz podmiotów gospodarczych. W budowaniu planu partycypacyjnego tworzenia LSR posługiwano si ę Kanonem Lokalnych Konsultacji Społecznych, który jest zbiorem podstawowych standardów, kluczowych zasad i reguł, które powinny by ć wdra żane i przestrzegane przez gospodarzy i organizatorów lokalnych konsultacji społecznych. Kanon zawiera 7 zasad prowadzenia rzetelnych konsultacji społecznych: dobra wiara, powszechno ść , przejrzysto ść , responsywno ść , koordynacja i oraz poszanowanie dobra ogólnego i interesu publicznego. Podczas procesu tworzenia LSR zadbano o zapewnienie w procesie partycypacji wszystkich trzech płaszczyzn „drabiny partycypacji” Po pierwsze informowanie poprzez umo żliwienie jak najbardziej powszechnego dost ępu do informacji, nast ępnie umo żliwili śmy wyra żanie przez przedstawicieli wszystkich sektorów i mieszka ńców opinii na ka żdym etapie tworzenia dokumentu, ponadto dawali śmy przestrze ń do zaanga żowania si ę obywateli w podejmowanie decyzji i realnego wpływu na kreowanie i wybór rozwi ąza ń w ramach LSR. Najwa żniejsz ą rol ę w przygotowaniu LSR pełnił Zespół Partycypacyjny, który na ka żdym etapie tworzenia strategii dbał o uwzgl ędnienie perspektywy ró żnych grup społecznych oraz wł ączenie mieszka ńców w podejmowanie decyzji. Zespół został powołany Uchwał ą Zarz ądu z dnia 26.06.2015 r., w skład zespołu weszły osoby reprezentuj ące sektor publiczny, społeczny (organizacje pozarz ądowe i mieszka ńcy) oraz gospodarczy, w tym podmioty ekonomii społecznej . Na pierwszym spotkaniu w dniu 28.07.2015 r. Zespół został przeszkolony z zakresu metod i zasad konsultacji społecznych oraz wykorzystania metod partycypacyjnych w tworzeniu strategii rozwoju. Wtedy te ż zostały opracowane formularze ankiety niezb ędne do przeprowadzenia bada ń wśród dotycz ących aktualnego stanu obszaru, poziomu życia mieszka ńców, dost ępu do usług, potrzeb i problemów społecznych. Zespół opracował tak że wzór fiszki projektowej w ramach metody „Kipy pomysłów”. Podczas kolejnego spotkania w dniu 18.08.2015 r. prowadzonego metod ą warsztatow ą została przeprowadzona i przygotowana do konsultacji analiza SWOT. Na spotkaniu w dn. 31.08.2015 r., na podstawie wyników badania ankietowego, analizy danych zastanych, sonda żu ulicznego, spotka ń z przedstawicielami samorz ądów i słu żb pomocy społecznej oraz wywiadu zogniskowanego w śród osób młodych zespół opracował diagnoz ę społeczn ą, a tak że okre ślił grupy szczególnie istotne z punktu widzenia realizacji LSR oraz problemy i obszary interwencji odnosz ące si ę do tych grup. Dodatkowo na spotkaniu zaplanowano program i obszary tematyczne warsztatów, wybrano prowadz ących warsztaty metod ą WorldCafe oraz Open Space inauguruj ące kolejny etap pracy zespołu partycypacyjnego, tj. partycypacyjne okre ślenie celów i wska źników LSR. Na spotkaniu w dniu 17.09.2015 r. omówiono wnioski z dwóch debat z pracownikami administracji publicznej oraz przedsi ębiorców, a także przeanalizowano fiszki projektowe zgłaszane w ramach „Kipy pomysłów”, przygotowano tak że materiały na spotkanie z przedsi ębiorcami (zespół opracował materiały przed spotkaniem, komunikuj ąc si ę za po średnictwem poczty elektronicznej), odbywaj ące si ę tego samego dnia.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 9

Drugie wrze śniowe spotkanie zespołu 22.09.2015 r. po świ ęcone było opracowaniu propozycji celów i wska źników LSR na podstawie dokonanej we wcze śniejszym etapie szerokiej diagnozy społecznej obszaru oraz „Kipy pomysłów” – zbioru zgłaszanych przez mieszka ńców koncepcji projektowych przedsi ęwzi ęć na obszarze oddziaływania LSR, a tak że wst ępnych zało żeń Planu komunikacji i monitoringu. Wówczas Zespół wyłonił spo śród siebie 5 osobowy Podzespół Redakcyjny, którego zadaniem było redagowanie roboczych wersji kolejnych rozdziałów LSR. W skład Podzespołu weszli przedstawiciele organizacji pozarz ądowych, przedsi ębiorców oraz pracownicy Biura LGD. Materiały te sukcesywnie były podawane do publicznej wiadomo ści poprzez publikacj ę na stronie internetowej, a tak że przesyłane do konsultacji pozostałym członkom Zespołu Partycypacyjnego oraz członkom stowarzyszenia i mieszka ńcom. Zwie ńczenie pracy Zespołu Partycypacyjnego nast ąpiło 14.12.2015 r. Wówczas zespół spotkał si ę po raz ostatni, aby dokona ć przegl ądu uwag i propozycji zgłoszonych przez uczestników konsultacji pisemnych. Propozycje do kolejnych, kluczowych rozdziałów LSR były przekazywane poczt ą elektroniczn ą za pomoc ą specjalnie opracowanych Formularzy zgłaszania uwag. Dokumenty te dostosowane były do tre ści opiniowanych materiałów. Zespół Partycypacyjny dokonał analizy zgłoszonych uwag i poj ął decyzje o ich przyj ęciu b ądź odrzuceniu.. Tak wypracowana ostateczna wersja została przekazana jako Rekomendacje Zespołu Partycypacyjnego dla Zarz ądu.

2.2. OPIS METOD ANGA ŻOWANIA LOKALNEJ SPOŁECZNO ŚCI W OPRACOWANIE LSR

Opracowuj ąc kluczowe cz ęś ci LSR wykorzystano ró żne metody i narz ędzia partycypacji.

Diagnoza - opis obszaru i ludno ści oraz analiza SWOT.

1. Badanie ankietowe przeprowadzone w śród lokalnych liderów i mieszka ńców obszaru gmin Gniew, Morzeszczyn, Pelplin, Subkowy i Tczew. Ankieta miała form ę formularza online, była tak że udost ępniana w formie formularza papierowego wypełnionego r ęcznie. W dniach od 29 lipca do dnia 31 sierpnia 2015 roku 218 respondentów udzieliło odpowiedzi na 12 pyta ń. W śród ankietowanych było 39 mieszka ńców Gminy Gniew, 21 z Gminy Morzeszczyn, 30 z Gminy Subkowy, 63 z Gminy Tczew oraz 69 z Miasta i Gminy Pelplin. Podsumowanie badania opublikowano na stronie internetowej LGD. 2. Wywiad zogniskowany – wywiad przeprowadzony w grupie 12 osób w wieku 17-24 z obszaru gminy Morzeszczyn w sierpniu 2015 r. w ramach współpracy z partnerem realizuj ącym projekt aktywizacyjny dla młodzie ży z gminy Morzeszczyn. Podczas spotkania prowadzonego przez psychologa okre ślono potrzeby, bariery i mo żliwe rozwi ązania maj ące na celu wł ączenie perspektywy młodych osób w interwencje planowane w ramach LSR. Dodatkowo rozpoznano potrzeby młodzie ży w zakresie komunikacji i dost ępu do informacji, co wykorzystano w Planie komunikacji. Raport z wywiadu zogniskowanego został przekazany Zespołowi Partycypacyjnemu, na jego podstawie okre ślono tak że cele i wska źniki poddane dalszym konsultacjom w kolejnych etapach tworzenia strategii. 3. Spotkania otwarte – odbyły si ę pomi ędzy 30.07.2015 a 6.08.2015 w miejscowo ściach Tczew, Gniew, Pelplin, Dzier żąż no (gmina Morzeszczyn) i Subkowy. Ł ącznie w spotkaniach wzi ęło udział 115 osób. Spotkania miały na celu wymian ę opinii pomi ędzy mieszka ńcami i przedstawicielami władz, partnerstwa. Podczas spotkania przedstawiono informacj ę na temat PROW 2014-20 oraz tryb pracy nad LSR. Ponadto odbyła si ę dyskusja na temat problemów, potrzeb lokalnej społeczno ści oraz szans na zaspokojenie tych potrzeb w ramach poszczególnych interwencji LSR. Podczas ka żdego spotkania dost ępne były dla osób uczestnicz ących stanowiska komputerowe przy których mieszka ńcy wypełniali ankiety konsultacyjne. Spotkania otwarte przeprowadzone były zgodnie z kanonem konsultacji społecznych, tj. ogłoszenie o spotkaniach pojawiło si ę na stronach LGD oraz partnerów przed terminem, miało charakter otwarty i powszechny, w miejscach ogólnodost ępnych. Spotkania moderowane były przez członków Zespołu Partycypacyjnego. Dodatkowo podczas spotkania

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 10 zach ęcano mieszka ńców do zgłaszania pomysłów, propozycji za pomoc ą fiszek projektowych stanowi ących „Kip ę pomysłów”. 4. Sonda ż uliczny – przeprowadzony przez partnera LGD w celu zebrania opinii mieszka ńców o dost ępie do usług publicznych i niepublicznych, jako ści przestrzeni publicznej, sytuacji na rynku pracy, oceny rozwoju gospodarczego obszaru LSR. Na specjalnie oznaczonym stoisku, przy kawie i napojach odpowiadano na kilka prostych pyta ń. Sonda ż przeprowadzono w dniach 19-25.08.2015 r. w Morzeszczynie, Pelplinie, Subkowach, Gniewie i Turzu., wzi ęły w nim udział 82 osoby. Raport z sonda żu przekazano Zespołowi Partycypacyjnemu. 5. Spotkanie z burmistrzami i wójtami w dniu 10.08.2015 r. Na wst ępie przedstawione zostały podstawowe zało żenia aktów prawnych zwi ązanych z LSR, czyli ustaw o PROW 2014-2020 i o RLKS. Omawiano znaczenie celów przekrojowych, czyli przeciwdziałaniu ubóstwu i wykluczeniu społecznemu oraz tworzeniu miejsc pracy. Rozwa żano tez prawdopodobne zakresy wsparcia dla operacji uj ętych w LSR. Przedstawiono te ż tryb prac nad opracowaniem strategii na lata 2014-2020. 6. Spotkanie otwarte z przedsi ębiorcami zostało zorganizowane we współpracy z Regionaln ą Izb ą Gospodarcz ą Pomorza, oddział w Tczewie. Podczas spotkania zaprezentowano podstawowe cele i mo żliwe obszary wsparcia. Przedsi ębiorcy wskazywali bariery rozwoju drobnej przedsi ębiorczo ści. Mówili o potrzebie zmian nie tylko ilo ściowych, ale i jako ściowych, w tym działa ń modernizacyjnych. Omawiano te ż potrzeby i problemy sektora gospodarczego. Wspólnie szacowano poziom zainteresowania udziałem mikro i małych przedsi ębiorców w programie. Ustalono, że w celu dokładniejszego poznania potrzeb sektora gospodarczego wspólnie zostanie opracowana prosta ankieta, której dystrybucj ą zajmie si ę RIGP. Wnioski ze spotkania zostały przekazane Zespołowi Partycypacyjnemu w celu uwzgl ędnienia ich w diagnozie. 7. Konsultacje pisemne. W celu zaznajomienia mieszka ńców obszaru z roboczymi wersjami Diagnozy-opisu obszaru i ludno ści oraz analizy SWOT opublikowano je na stronie internetowej LGD. Ponadto zostały one rozesłane do grupy mailingowej (liczba w bazie: 99 osób/podmiotów). Uwagi mo żna było zgłasza ć za pomoc ą specjalnie opracowanego „Formularza zgłaszania uwag”, który przekazywano poczt ą elektroniczn ą. Zestawienie zgłoszonych uwag przekazano do podzespołu redakcyjnego i zarz ądu, który akceptował ostateczna wersj ę LSR.

Cele i wska źniki oraz plan działania

1. „Kipa pomysłów” – (w gwarze kociewskiej „kipa” to kosz) metoda polega na zebraniu wst ępnych pomysłów na projekty (fiszek) Informacja o mo żliwo ści zgłaszania pomysłów została umieszczona na stronach LGD oraz partnerów, ponadto o mo żliwo ści informowano podczas spotka ń z mieszka ńcami, instytucjami, przedsi ębiorcami. Propozycje zgłaszano za po średnictwem ankiety internetowej. W okresie od pocz ątku sierpnia 2015 do ko ńca wrze śnia 2015 wpłyn ęło 70 propozycji projektów. Pomysły zostały zanalizowane przez Zespół Partycypacyjny w trakcie pracy nad celami i wska źnikami strategii. Zespół omówił fiszki pomysłów na warsztacie partycypacyjnym i opracował notatk ę podsumowuj ącą ogólne zało żenia pomysłów oraz ich sposobu wykorzystania w LSR. 2. Drugie spotkanie z przedstawicielami sektora publicznego w dn. 9 wrze śnia 2015 r. Wzi ęli w nim udział burmistrzowie i wójtowie, a tak że przedstawiciele podległych im jednostek działaj ących na rzecz upowszechniania kultury i aktywizacji mieszkańców, a tak że członkowie Zarz ądu LGD i Kierownik Biura. Kierownik Biura przedstawił dotychczasowe ustalenia poczynione podczas prac na LSR, w tym wyniki zebranych ankiet. Omawiano ilo ść i warto ść projektów inwestycyjnych, promocyjnych i podnosz ących jako ść kapitału społecznego. Pozyskane informacje przekazano do Zespołu Partycypacyjnego. 3. Spotkanie z pracownikami o środków pomocy społecznej i PUP – 02.09.2015 r. po świ ęcone ocenie potrzeb i zakresu wsparcia osób z grup defaworyzowanych. Spotkanie prowadzone było metod ą Open Space. Podczas spotka ń z przedstawicielami instytucji publicznych omawiano zjawisko bierno ści na rynku pracy – problemy i wyzwania; przedsi ębiorczo ść przedstawicieli grup defaworyzowanych – bariery i pomysły na ich przezwyci ęż enie, bezrobocie – geneza przyczyn zjawiska na terenie obj ętym oddziaływaniem LSR. Wnioski ze spotkania w formie Notatki przekazano do podzespołu redakcyjnego. 4. Drugie spotkanie otwarte z przedstawicielami sektora przedsi ębiorstw zrzeszonych w RIGP. Podczas spotkania w dniu 08.10.2015 r. omówiono mo żliwo ści tworzenia przyjaznych miejsc pracy

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 11 dla osób z grup defaworyzowanych. Oceniano zasadno ść wskazania bran ży decyduj ącej o rozwoju obszaru. Konsultowano projekt formularza „Ankiety dla przedsi ębiorców”. Po jego zaakceptowaniu ustalono, że b ędzie dystrybuowany za po średnictwem organizacji zrzeszaj ącej przedsi ębiorców. 5. Badanie ankietowe w śród przedsi ębiorców. Zostało przeprowadzone w listopadzie 2015 r. Celem było okre ślenie: poziomu zainteresowania programem, gotowo ści zatrudniania osób z grup defaworyzowanych oraz szacowanie kosztów utworzenia nowych miejsc pracy. W wyniku badania zebrano 22 ankiety, które potwierdziły wnioski płynące ze spotka ń. Raport z badania ankietowego przekazano do podzespołu redakcyjnego. 6. Spotkania z grup ą defaworyzowan ą. 1 grudnia 2015 r. przy współpracy z Uniwersytetami Trzeciego Wieku z Pelplina i Gniewa zorganizowano 2 spotkania w grupie osób po 50 roku życia. W spotkaniach wzi ęło udział 26 osób. Celem była poznanie opinii o zaproponowanych celach działa ń zwi ązanych z rozwojem przedsi ębiorczo ści i podnoszeniem jako ści kapitału społecznego, a tak że o harmonogramie ogłaszania konkursów. Spotkania prowadzone były metod ą kawiarenki obywatelskiej (World Café) - rozumie si ę przez to metod ę prowadzenia dyskusji, w ramach której uczestnicy omawiaj ą temat w kilku rundach, w podgrupach. 7. Spotkanie otwarte z Powiatow ą Rad ą Organizacji Pozarz ądowych w dniu 1.12.2015 r. w Pelpinie. Informacja o otwartym spotkaniu została opublikowana na stronie internetowej LGD i PROP. Podczas posiedzenia rady przedstawiciel Zespołu Partycypacyjnego przedstawił dotychczasowe ustalenia poczynione podczas prac na LSR, w tym diagnoz ę społeczn ą i gospodarcz ą, analiz ę SWOT oraz Kip ę pomysłów. Po dyskusji w podgrupach tematycznych Rada wyraziła opini ę o zaakceptowaniu celów, wska źników i planu działania. 8. Konsultacje pisemne. W celu zaznajomienia mieszka ńców obszaru z roboczymi wersjami Celów i wska źników opublikowano je na stronie internetowej LGD. Ponadto zostały one rozesłane do grupy mailingowej (liczba w bazie: 99 osób/podmiotów). Uwagi mo żna było zgłasza ć za pomoc ą specjalnie opracowanego „Formularza zgłaszania uwag”, który przekazywano poczt ą elektroniczn ą. Zestawienie zgłoszonych uwag przekazano do Zespołu Partycypacyjnego.

Zasady i kryteria wyboru operacji

1. Po zako ńczeniu procesu wdra żania LSR na lata 2007-2013 na zlecenie LGD został sporz ądzony „Raport ko ńcowy z realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju dla obszaru LGD Wst ęga Kociewia w latach 2009-2015”. Podstaw ą jego opracowania były m.in. informacje pozyskane od beneficjentów wszystkich działa ń, w tym tak że dotycz ące procedury stosowanych przez LGD. Po śród ró żnych pyta ń znajdowały si ę i te, które dotyczyły procesu wyboru operacji przez LGD oraz stosowanych kryteriów. 2. Wywiady indywidualne w formie ankiety w śród beneficjentów PROW 2007-2013 i LEADER – w okresie listopad-pocz ątek grudnia 2015 przeprowadzonych zostało 15 wywiadów. Zało żenia wywiadów przygotował zespół partycypacyjny, a scenariusz opracował podzespół redakcyjny. W śród ankietowanych byli członkowie poprzedniej Rady Programowej, a tak że osoby, które wst ępnie zadeklarowały wol ę pracy w organie decyzyjnym w nowym okresie programowania. Jednocze śnie badani podzielili si ę wskazówkami odno ście konstruowania kryteriów w nowym okresie programowania. 3. Konsultacje z Powiatow ą Rad ą Organizacji Pozarz ądowych Powiatu Tczewskiego, czyli reprezentacj ą środowiska organizacji pozarz ądowych wyłonion ą w drodze wyboru. Ciało to skupia najbardziej aktywnych i do świadczonych przedstawicieli sektora społecznego. Na posiedzeniu w dniu 1.12.2015 r. zostały przedstawione zało żenia do procedury i projekty dokumentów. Potem przeprowadzono dyskusje w 3 podgrupach: procedura dla konkursów (projekty o warto ści ponad 50 tys. zł), jak i dla projektów grantowych, a tak że proponowane Kryteria wyboru operacji. Po zako ńczeniu dyskusji Rada podj ęła uchwał ę o zaakceptowaniu. Procedury i kryteriów wyboru. 4. Konsultacje pisemne – na stronach internetowych LGD zostały udost ępnione kryteria wyboru operacji. Ponadto zostały rozesłane do grupy mailingowej: samorz ądów, przedsi ębiorców oraz organizacji pozarz ądowych (liczba w bazie mailowej: 99 osób/podmiotów). Uwagi mo żna było zgłasza ć za pomoc ą Formularza zgłaszania uwag w okresie od listopad-grudzie ń 2015 r. W badaniu wzi ęło udział 5 osób, które zgłosiły uwagi za po średnictwem formularza elektronicznego

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 12 przekazywanego poczt ą elektroniczn ą. Uwagi zostały przekazane Zespołowi Partycypacyjnemu, który posłu żył si ę nimi w konstruowaniu ostatecznego kształtu dokumentu. Monitoring i ewaluacja

1. Zespół Partycypacyjny podczas warsztatów w dniu 22.09.2015 r. opracował podstawy monitoringu i ewaluacji. Obejmowały one wskazanie: elementów LSR podlegaj ących ewaluacji, metod i źródeł pozyskiwania niezb ędnych informacji, terminów i czasu prowadzenia badań. 2. Spotkania z przedstawicielami sektora publicznego (10.08 i 9.09.2015 r. - przedstawiciele gmin, 2.09.2015 r. przedstawiciele MOPS i GOPS oraz PUP). Odbyła si ę dyskusja, która uwidoczniła potrzeb ę mierzenia i ilo ści i jako ści prowadzonych działa ń. Jako wa żne wskazywano kryterium skuteczno ści i terminowo ści, ale te ż u żyteczno ści i efektywno ści. Mówiono te ż o konieczno ść zwracania uwagi na efektywno ść ekonomiczn ą samego procesu monitoringu. Postulowano korzystanie z narz ędzi prostych i niekosztownych dostosowanych do skali i zakresu monitoringu 3. Spotkanie konsultacyjne z Rad ą Organizacji Pozarz ądowych 1.12.2015 r. Po dyskusji w 3 podgrupach (zakres monitoringu, metody i źródła pozyskiwania informacji oraz harmonogram) Rada przedstawiła nast ępuj ące propozycje zakresu (post ęp we wdra żaniu LSR, terminowo ść i przestrzeganie obowi ązuj ących procedur, proces komunikacji dwustronnej), metod monitoringu i ewaluacji (okresowe spotkania konsultacyjne z ROP, fora mieszka ńców/beneficjentów/partnerów) oraz źródeł pozyskiwania informacji (dane wewn ętrzne, dokumenty kontrolne, badania zewn ętrzne, w tym ankietowe własne i zlecane podmiotom zewn ętrznym). 4. Konsultacje pisemne - wywiady indywidualne z członkami Rady Programowej fundacji i potencjalnymi członkami organu decyzyjnego stowarzyszenia. Ze wzgl ędu na zło żono ść materii i wymóg znajomo ści uwarunkowa ń formalnych zrezygnowano ze powszechnych konsultacji. Podstawowe zło żenia monitoringu i ewaluacji przesłano poczt ą elektroniczn ą. Otrzymano 5 odpowiedzi. Uwagi przekazano do podzespołu redakcyjnego, który wykorzystał je do przygotowania ostatecznej wersji projektu LSR.

Plan komunikacyjny

1. Wywiad zogniskowany – wywiad przeprowadzony w grupie 12 osób w wieku 17-24 z obszaru gminy Morzeszczyn w sierpniu 2015 r. w ramach współpracy z partnerem realizuj ącym projekt aktywizacyjny dla młodzie ży z gminy Morzeszczyn.. Rozpoznawano te ż potrzeby młodzie ży w zakresie komunikacji i dost ępu do informacji. Młodzie ż zasygnalizowała, i ż nie ma dost ępu do informacji na temat mo żliwo ści wsparcia, a te informacje, które do niej docieraj ą nie s ą zrozumiałe, co z kolei wpływa na poczucie, i ż dana oferta skierowana jest do innej grupy odbiorców. Raport z wywiadu zogniskowanego został przekazany Zespołowi Partycypacyjnemu. 2. Badanie ankietowe przeprowadzone było w II połowie listopada 2015. Ankieta miała form ę formularza on-line. 38 respondentów udzieliło odpowiedzi na 18 pyta ń. Znakomita wi ększo ść ankietowanych znała, a dobrze i średnio oceniała dotychczasowe działania informacyjne LGD. 3. Spotkania z seniorami - World Cafe – 1 grudnia 2015 r. zostały przeprowadzone 2 spotkania w grupie grup defaworyzowanych – osób po 50 roku życia przy współpracy z Uniwersytetami Trzeciego Wieku z Pelplina i Gniewa (opis w cz ęś ci dot. celów i wska źników). Wzi ęło w nich udział 26 osób. Podczas spotkania okre ślono rekomendacje osób po 50 roku życia do planu komunikacji, zarówno co do kanałów informacji, jak i tre ści przekazywanych komunikatów. 4. Spotkanie otwarte (informacja o posiedzeniu została umieszczona stronie interntowej ROP i LGD) z Powiatow ą Rad ą Organizacji zostały przedstawione zało żenia Planu komunikacyjnego w powi ązaniu z Harmonogramem ogłaszania konkursów. Dyskutowano o optymalnych metodach przekazywania i pozyskiwania informacji ze środowiska stowarzysze ń, fundacji i grup nieformalnych. Po zako ńczeniu dyskusji Rada podj ęła uchwał ę o zaakceptowaniu Planu komunikacyjnego. 5. Konsultacje pisemne – na stronie internetowej LGD opublikowano Plan komunikacyjny oraz Formularz zgłaszania uwag. Ponadto ww. materiały zostały poczt ą elektroniczn ą przekazane do grupy mailingowej samorz ądów, przedsi ębiorców oraz organizacji pozarz ądowych (liczba w bazie mailowej: 99 osób/podmiotów). W odpowiedzi 5 osób zgłosiło uwagi za po średnictwem formularza

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 13 elektronicznego. Uwagi zostały Zespołowi Partycypacyjnemu, który posłu żył si ę nimi w konstruowaniu ostatecznego kształtu dokumentu..

Przez cały okres prac nad LSR, na stronie internetowej LGD, w najbardziej widocznym miejscu, działała zakładka „Konsultacje społeczne: we ź udział w budowie LSR - wypełnij ankiet ę”. W tym miejscu prezentowano robocze wersje kolejnych rozdziałów LSR oraz formularze za pomoc ą, których mo żna było zgłasza ć swoje uwagi lub propozycje. Zastrze żenia i propozycje zmian do poszczególnych kluczowych etapów opracowywanej LSR, przekazywane poczt ą elektroniczn ą poprzez wypełnienie „Formularza zgłaszania uwag” były wpisywane do Zbiorczego zestawienia uwag. Podobnie podczas spotka ń z potencjalnymi beneficjentami w Biurze LGD, oprócz informowania o mo żliwych zakresach i formach wsparcia, konsultowano ró żne cz ęś ci LSR, odpowiednio do zainteresowa ń i potencjału klientów Biura. Zostały rozpatrzone przez Zespół Partycypacyjny, a potem przez Zarz ąd. Wa żnym ustaleniem partnerstwa, jest konieczno ść stosowania w procedurze zmian zarówno LSR, jak i dokumentów zwi ązanych z jej wdra żaniem analogicznego sposobu post ępowania jak podczas uchwalania niniejszego dokumentu. Rzecz jasna procedura zmiany wszystkich kluczowych elementów LSR b ędzie dokonywana odpowiednio do obowi ązuj ących wówczas aktów prawnych i mo żliwo ści stowarzyszenia. Proces ten dokładniej opisano w Zał ączniku nr 1 do LSR - Procedura aktualizacji LSR.

LSR została napisana w cało ści siłami własnymi LGD.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 14

ROZDZIAŁ III. DIAGNOZA - OPIS OBSZARU I LUDNO ŚCI

3.1. OKRE ŚLENIE GRUP SZCZEGÓLNIE ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI LSR ORAZ PROBLEMÓW I OBSZARÓW INTERWENCJI ODNOSZ ĄCYCH SI Ę DO TYCH GRUP .

Obszar obj ęty opracowaniem obejmuje 3 gminy typowo wiejskie i 2 gminy wiejsko-miejskie Pelplin i Gniew. W miastach zamieszkuj ą 15 103 osoby, czyli 27,8 % ludno ści. Współczynnik ten zmienił sie o 1% w stosunku do 2008 r.

Tabela : liczba i g ęsto ść zaludnienia w gminach Gmina Liczba ludno ści Gęsto ść zaludnienia (os/km 2) Gniew 15 875 82 Morzeszczyn 3 805 42 Pelplin 16 675 118 Subkowy 5 487 71 Tczew 13 508 79 źródło - bank danych lokalnych GUS

Średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi 82,4 osoby/km 2 i wzrosła o prawie 5%, w stosunku do roku 2008. Gęsto ść zaludnienia jest ni ższa od średniej wojewódzkiej 125 osób/km 2, jednak że w porównaniu do innych obszarów wiejskich jest wysoka.

Tabela : zmiana liczby mieszka ńców i w gminach Gmina Liczba ludno ści w 2008 Liczba ludno ści w 2013 Gniew 15 743 15 875 Morzeszczyn 3 868 3 805 Pelplin 16 544 16 675 Subkowy 5 291 5 487 Tczew 11 285 13 508 Razem 52 730 55 352

Powy ższe zestawienie dowodzi, że procesy migracyjne s ą korzystne dla obszaru LGD. Spadek liczby mieszka ńców zanotowano jedynie w Gminie Morzeszczyn, a najwi ększy przyrost w Gminie Tczew, otaczaj ącej czwarte wg liczby ludno ści miasto województwa pomorskiego.

Tabela : struktura ludno ści wg płci i grup wiekowych Gmina Wiek Płe ć Gniew 0-24 4 868 Męż czy źni 7 933 24-49 5 698 50 i wi ęcej 5 309 Kobiety 7 942 Morzeszczyn 0-24 1 336 Męż czy źni 1 946 24-49 1 377 50 i wi ęcej 1 094 Kobiety 1 861 Pelplin 0-24 5 336 Męż czy źni 8 361 24-49 6 131 50 i wi ęcej 5 208 Kobiety 8 314 Subkowy 0-24 1 963 Męż czy źni 2 786 24-49 2 036

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 15

50 i wi ęcej 1 488 Kobiety 2 701 Tczew 0-24 4 628 Męż czy źni 6 851 24-49 5 228 50 i wi ęcej 3 652 Kobiety 6 657 źródło - bank danych lokalnych GUS

Struktura wg płci nie odbiega od średniej krajowej. W wi ększo ści gmin obszaru liczba kobiet i męż czyzn jest zbli żona. Niewielk ą przewag ę maja kobiety w Morzeszczynie. Równie ż pod wzgl ędem wieku ludno ść obszaru jest bardzo jednorodna. Ró żnice pomi ędzy gminami wynosz ą zaledwie kilka procent i nie powinny mie ć wpływu na definiowanie celów strategii.

Tabela : struktura ludno ści wg grup wiekowych Jednostka terytorialna Ludno ść w wieku Ludno ść w wieku Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym (%) poprodukcyjnym (%) (%) 2008 2013 2008 2013 2008 2013 Gniew- gmina 23,2 20,3 63,6 64,1 13,2 15,6 Gniew miasto 20,5 18,2 64,5 63,1 15,0 18,7 Gniew- wie ś 25,4 21,9 62,8 64,9 11,8 13,2 Morzeszczyn - gmina 27,5 24,5 62,4 64,1 10,1 11,4 Pelplin - gmina 24,0 21,4 64,4 64,3 11,6 14,3 Pelplin - miasto 21,6 19,3 65,5 63,6 12,9 17,0 Pelplin- wie ś 26,4 23,4 63,3 65,0 10,3 11,6 Subkowy 27,8 23,5 61,5 65,0 10,7 11,6 Tczew 25,8 23,5 63,1 65,3 11,1 11,1

Powiat Tczewski bd 20,5 bd 63,7 bd 15,8 Województwo bd 19,6 bd 63,4 bd 17,1 Pomorskie źródło - bank danych lokalnych GUS

Struktura ekonomicznych grup wiekowych jest w zasadzie jednorodna na całym obszarze, z tym, że wi ęcej osób w wieku przedprodukcyjnym zamieszkuje na obszarach wiejskich. Konsekwencja tego jest nieco wi ększa ilo ść osób w wieku poprodukcyjnym zamieszkuj ąca miasta. W prawie wszystkich gminach obserwuje się wzrost liczby osób starszych, w stosunku do 2008 r., a w gminie Tczew wska źnik ten nie uległ zmianie. Jest to tendencja wła ściwa nie tylko dla obszaru LGD, ale dla regionu i kraju. Wzrost długo ści życia niesie za sob ą powa żne konsekwencje. Maj ą one wymiar i organizacyjny, i ekonomiczny i społeczny. Dotycz ą one zarówno poziomu krajowego, jak i lokalnego. I społecze ństwo, jak i same osoby starsze chc ą i musz ą by ć aktywne, tak w wymiarze społecznym, jak i indywidualnym. Jednym z wa żnych wyzwa ń jest pod ąż anie za coraz szybszym post ępem technologicznym. Urz ądzenia cyfrowe odgrywaj ą coraz wi ększ ą rol ę w życiu ekonomicznym, społecznym, jak i prywatnym. W coraz wi ększym stopniu maj ą wpływ na jako ść naszego życia. Pewien odsetek społeczno ści lokalnej nie radzi sobie z tym problemem. Jak pokazuje „Diagnoza dla PO Polska Cyfrowa 2014-2020” (str.8-10) „... z internetu korzystaj ą najcz ęś ciej osoby poni żej 45 roku życia... Usługa jest najmniej rozpowszechniona w grupie osób powy żej 60 lat, a jako najcz ęstsz ą przyczyn ę... wskazuje si ę brak potrzeby lub umiej ętno ści”. Ta druga grupa to a ż 40% ankietowanych. Co wi ęcej odsetek osób wskazuj ących na brak umiej ętno ści jest wy ższy ni ż kilka lat temu. Wyniki bada ń ogólnopolskich potwierdzaj ą konsultacje społeczne na obszarze LGD.

Wy ższy, ni ż w powiecie i województwie pomorskim, odsetek ludzi młodych uzasadnia skierowanie do tej grupy wiekowej wi ększej ilo ści działa ń, zwi ązanych zarówno z zapewnieniem im mo żliwo ści atrakcyjnego zatrudnienia, jak i poprawy warunków życia.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 16

Podobny wniosek mo żna wysnu ć w odniesieniu do osób starszych, których populacja i procentowy udział w społeczno ści ro śnie.

3.2. CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI

Powiat Tczewski jest powiatem rolniczo - przemysłowym, co wynika głównie z warunków przyrodniczych, czyli klimatu i gleb. Działalno ść nierolnicza koncentruje si ę w Tczewie i wokół niego. Jest te ż przemysłowa wyspa w miejscowo ści W ędkowy. Turystyka na terenie gminy Gniew rozwija si ę w oparciu o średniowieczny zamek pokrzy żacki, a na terenie Pelplina w oparciu o kompleks pocysterski. Jednak że w tym drugim przypadku trudno mówi o przemy śle turystycznym. Poziom życia mieszka ńców mo żna porównywa ć w oparciu o ró żne kryteria. Jednak że jednym z najbardziej wyrazistych jest dochód podatkowy przypadaj ący na 1 mieszka ńca.

Tabela : bud żet gminy na 1 mieszka ńca (w zł) Gmina Dochód 2008 Dochód 2014 2008/2014

Gniew 2 322 3 094 1,33 Morzeszczyn 2 660 3 616 1,36 Pelplin 2 003 2 975 1,49 Subkowy 2 784 3 329 1,20 Tczew 2 468 3 348 1,36 Powiat Tczewski 2 295 3 085 1,34 Województwo pomorskie 3 135 4 129 1,32 źródło - bank danych lokalnych GUS

Najwy ższy dochód na 1 mieszka ńca osi ąga gmina Morzeszczyn, a najni ższy Gmina Pelplin. To zestawienie jest w pewnym stopniu myl ące, bo ze wzgl ędu na liczb ę mieszka ńców i posiadan ą infrastruktur ę społeczn ą, Morzeszczyn dysponuje najmniejszym bud żetem gminnym, a Pelplin najwi ększym. Najkorzystniejsze zmiany w bud żecie nast ąpiły w Gminie Pelplin, a najmniejszy wzrost w Gminie Subkowy.

Tabela : liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do REGON wg PKD 2007 Gmina 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Gmina Gniew 1 217 1 233 1 167 1 189 1 210 1 215 Gmina Morzeszczyn 201 216 214 223 225 226 Gmina Pelplin 1 247 1 288 1 197 1 252 1 288 1 303 Gmina Subkowy 381 403 409 409 425 443 Gmina Tczew 1 077 1 168 1 193 1 231 1 284 1 352 Razem 4 123 4 308 4 180 4 304 4 432 4 539

źródło bank danych lokalnych GUS

Powy ższa tabela wyra źnie pokazuje, że w stosunku do poprzedniego okresu planowania ogólnie wzrosła liczba podmiotów, cho ć trend wzrostowy nie jest ustabilizowany. Spadła ilo ść osób prowadz ących działalno ść w gminie Gniew. Najwi ększy przyrost nast ąpił w Gminie Tczew, co statystycznie jest uzasadnione tak że wzrostem całej populacji. Dominuj ącą form ą aktywno ści gospodarczej jest jednoosobowa działalno ść gospodarcza rejestrowana w urz ędzie gminy.

Tabela : ilo ść podmiotów gospodarczych przypadaj ących na 1 tysi ąc mieszka ńców Gmina 2008 2014 Gmina Gniew 0,077 0,076 Gmina Morzeszczyn 0,049 0,060 Gmina Pelplin 0,074 0,078

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 17

Gmina Subkowy 0,067 0,081 Gmina Tczew 0,088 0,099 Obszar LSR 0,075 0,082 Powiat Tczewski 0,084 0,089 Województwo 0,109 0,120 Pomorskie źródło bank danych lokalnych GUS/opracowanie własne

Trudno te ż wskaza ć dominuj ącą lub dominuj ące bran że. Niewielka jest ilo ść podmiotów prowadz ących działalno ść turystyczn ą, zwłaszcza w Gniewie i Pelplinie. W tym pierwszym najsilniejszym jest Zamek Sp. z o.o. W tym drugim wła ścicielem, w zasadzie wszystkich, obiektów i atrakcyjnych turystycznie terenów jest ko ściół katolicki, dla którego rozwój działalno ści gospodarczej nie jest priorytetem. Indagowani przedstawiciele środowiska biznesowego w ankietach i podczas spotkań z Zarz ądem Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza, oddział w Tczewie, jako podstawow ą wskazuj ą potrzeb ę wzmocnienia swojego potencjału poprzez zakup nowych maszyn i urz ądze ń. Pozwoli im to na utrzymanie dotychczasowych ryków zbytu towarów i usług. Cz ęść z nich mówi o rozszerzeniu oferty i wkroczenia na nowe rynki. Niewielu widzi mo żliwo ść wykorzystywania lokalnych zasobów przyrodniczych lub kulturowych, zgodnie z oczekiwaniami podej ścia Leader. Na ogół pozytywnie oceniaj ą perspektywy rozwoju i widz ą mo żliwo ść niewielkiego wzrostu zatrudnienia. Jak wynika z zebranych w śród przedsi ębiorców ankiet planuj ą oni inwestycje, które zaowocuj ą nowymi miejscami pracy, w tym dla osób z grup defaworyzowanych. Barier ą dla realizacji planów rozwojowych jest niski potencjał finansowy przedsi ębiorstw, niepozwalaj ący na si ęgni ęcie po kredyty bankowe. Planuj ąc inwestycje zakładaj ą zakup maszyn i urz ądze ń o wysokim standardzie, pozwalaj ącym na sprostanie wci ąż rosn ącym oczekiwaniom klientów. We wsparciu ze strony LGD upatruj ą szansy na popraw ę swojej sytuacji rynkowej. Przedstawiciele pomocy społecznej potwierdzaj ą opini ę przedsi ębiorców o trudno ściach w pozyskaniu solidnych pracowników. Wspomniany powy żej niski potencjał finansowy, niewysokie mar że, a z drugiej strony stosunkowo wysoka dost ępno ść ró żnego rodzaju zasiłków powoduj ą, że rozmijaj ą si ę oczekiwania pracodawców i pracobiorców. Podczas konsultacji ze środowiskiem przedsi ębiorców omawiano te ż poziom zainteresowania wykorzystania premii na rozpoczynanie działalno ści gospodarczej. Lokalni przedsi ębiorcy opowiadali si ę za podziałem dost ępnej puli środków pomi ędzy ju ż działaj ące i małe mikroprzedsi ębiorstwa a starterów. Uznali oni, że ta nowa forma wsparcia mo że wesprze ć środowisko, a wysoka kwota pomocy zach ęci ć do podj ęcia ryzyka pracy na własny rachunek. Za celowe uznali oni niezmniejszanie dost ępnej kwoty wsparcia podkre ślaj ąc, że zakup nowoczesnych maszyn czy usług o wysokim standardzie jest kosztowny. A wła śnie wysokiego standardu oczekuj ą ich klienci. Podobnie przedstawiciel PUP wyraził opini ę, że wysoka, w porównaniu ze wsparciem przyznawanym przez t ą instytucj ę, kwota pomocy mo że zach ęci ć do podejmowania działalno ści gospodarczej, zwłaszcza osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy.

3.3. OPIS RYNKU PRACY

Od pocz ątku transformacji bezrobociem było i pozostaje jednym z najwa żniejszych problemów społecznych. W połowie lat 90-tych był on na tyle powa żny, że dla jego rozwi ązywania w 1997 r. utworzono Specjaln ą Stref ę Ekonomiczn ą „ Żarnowiec- Tczew”. Narz ędzie to okazało si ę skuteczne i zjawisko utraciło charakter strukturalny.

Tabela : stopa bezrobocia w % w ostatnich 5 latach Obszar 09.2008 31.12.2010 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2013 31.12.2014 Kraj 8,9 12,4 12,5 13,4 13,4 11,5 Województwo 8,0 12,3 12,5 13,4 13,2 11,3 Pomorskie

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 18

Powiat Tczewski 12,1 14,2 13,4 13,7 14,0 11,3 źródło - Sprawozdanie z działalno ści PUP w Tczewie za 2014, dane własne PUP w Tczewie

Jednak że stopa bezrobocia przekraczała średni ą krajow ą i wojewódzk ą. Pogorszenie sytuacji nast ąpiło po 2008 r., jako nast ępstwo globalnego kryzysu ekonomicznego. W ostatnim okresie poziom bezrobocia na terenie powiatu tczewskiego powoli, ale systematycznie spada i zrównał si ę z poziomem w kraju, a nawet województwa. Wida ć to wyra źnie w porównaniu z 2008, czyli okresem przygotowywania LSR na lata 2007-2013. Tendencja ta utrzymywała si ę tak że w ostatnich miesi ącach. Taki stan rzeczy wskazuje raczej na potrzeb ę wzmacniania potencjału istniej ących przedsi ębiorstw, co pozwoli im na utrzymywanie si ę na coraz bardziej konkurencyjnym rynku.

Tabela : liczba bezrobotnych wg płci (stan nadzie ń 31.12.2014) Gmina Liczba bezrobotnych ogółem w tym kobiety % udział kobiet Gmina Gniew 660 393 59,6 Gmina Morzeszczyn 180 118 65,6 Gmina Pelplin 677 392 57,9 Gmina Subkowy 232 128 55,2 Gmina Tczew 500 297 59,4 Razem 2 249 1 328 59,0 źródło - Sprawozdanie z działalno ści PUP w Tczewie za 2014

Udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych jest wyrównany na terenie obszaru, za wyj ątkiem gminy Morzeszczyn.

Tabela : liczba bezrobotnych w szczególnej sytuacji (stan na dzie ń 31.12.2014) Gmina Ogółem w tym do 25 roku powy żej 50 długotrwale życia roku życia bezrobotni Gmina Gniew 573 133 161 352 Gmina Morzeszczyn 159 28 41 103 Gmina Pelplin 581 118 162 351 Gmina Subkowy 209 49 61 126 Gmina Tczew 437 101 108 273 Razem 1 959 629 533 1 205 źródło - Sprawozdanie z działalno ści PUP w Tczewie za 2014, dane własne PUP w Tczewie

Za wyra źnie negatywne zjawisko nale ży uzna ć zaskakuj ąco wysok ą liczb ę osób w szczególnej sytuacji w stosunku do ogólnej liczby bezrobotnych. Należy jednak pami ęta ć, że po śród „długotrwale bezrobotnych” znajduj ą si ę zarówno osoby do 25 jak i powy żej 50 roku życia. Dlatego tak że w działaniach zwi ązanych z przeciwdziałaniem ubóstwu poprzez umo żliwienie zatrudnienia nale ży koncentrowa ć si ę na tych 2 grupach znajduj ących si ę szczególnie trudnej sytuacji, czyli ludziach młodych i powy żej 50 roku życia. Badania społeczne „Sytuacja pomorskich rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym” pokazuje, że a ż 59% młodzie ży zamierza po uko ńczeniu szkoły szuka ć pracy, a 24% pragnie wyjecha ć za granic ę (str.41).

Tabela : liczba bezrobotnych niepełnosprawnych (stan na dzie ń 31.12.2014) Gmina ogółem Gmina Gniew 25 Gmina Morzeszczyn 17 Gmina Pelplin 18 Gmina Subkowy 16

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 19

Gmina Tczew 33 Razem 109 źródło - Sprawozdanie z działalno ści PUP w Tczewie za 2014, dane własne PUP w Tczewie

Problematyka zatrudniania osób niepełnosprawnych nie była sygnalizowana podczas prac nad strategi ą. Zapewne wynika to z faktu, że jest tych osób w poszczególnych gminach niewiele, a spora cz ęść z nich, jak wynika z konsultacji z o środkami pomocy społecznej, nie jest zainteresowana lub nie jest w stanie podj ąć pracy.

Tabel : grupy bezrobotnych w powiecie tczewskim wg zawodów (dane na 31.12.2014) Grupa zawodowa zawody % poziomu bezrobotnych Sprzedawcy i pokrewni sprzedawca, doradca handlowy, 38,6 kasjer handlowy Robotnicy pomocniczy w przemy śle , Robotnik budowlany, robotnik 23,7 budownictwie i transporcie drogowy, pakowacz, robotnik w przemy śle przetwórczym Robotnicy budowlani i pokrewni z Murarz, monter/składacz okien, 20,0 wył ączeniem elektryków cie śla Robotnicy w przetwórstwie Przetwórca ryb, stolarz, krawiec, 15,0 spo żywczym, obróbce drewna, szwaczka produkcji wyrobów tekstylnych Pracownicy usług osobistych Kucharz, robotnik gospodarczy, 15,0 kucharz małej gastronomii, fryzjer źródło - Ranking zawodów deficytowych i nadwy żkowych w powiecie tczewskim za 2014 r.

Tabela : zgłoszone wolne miejsca pracy wg grup (dane na 31.12.2014) Grupa zawodowa zawody Liczba miejsc Robotnicy budowlani i pokrewni z Murarz, monter/składacz okien, 739 wył ączeniem elektryków cie śla, zbrojarz, brukarz Robotnicy w przetwórstwie Rze źnik, stolarz, krawiec, szwaczka 299 spo żywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych Sprzedawcy i pokrewni sprzedawca, doradca klienta, kasjer 416 handlowy, sprzdawcaobwo źny, sprzedawca na stacji pali Kierowcy i operatorzy pojazdów Kierowca samochodu ci ęż arowego, 276 kierowca operator wózków, kierowca samochodu dostawczego, kierowca autobusu Ładowacze nieczysto ści i i inni Robotnik placowy, pozostali 356 pracownicy przy pracach prostych pracownicy, dozorca Pracownicy usług osobistych Kucharz, robotnik gospodarczy, 306 kelner, fryzjer źródło - Ranking zawodów deficytowych i nadwy żkowych w powiecie tczewskim za 2014 r.

Zaskakuj ące jest zestawienie dominuj ących grup bezrobotnych ze zgłoszonymi wolnymi miejscami pracy. Paradoks ten jest obserwowany od dłu ższego czasu. Nie ma jednoznacznego i udokumentowanego wyja śnienia zjawiska. Mo żna domy śla ć si ę, ze przyczyn ą mog ą by ć stosunkowo niskie kompetencje osobiste i kwalifikacje, powodujące, że pewna grupa osób po krótkim okresie zatrudnienia powraca jako klientela urz ędu racy lub pomocy społecznej. Stanowisko to artykułuj ą głównie przedsi ębiorcy.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 20

3.4. PRZEDSTAWIENIE DZIAŁALNO ŚCI SEKTORA SPOŁECZNEGO

Tabela : liczba organizacji pozarz ądowych zarejestrowanych w KRS (stan na dzie ń 31.07.2015) Gmina Ilo ść podmiotów

Gmina Gniew 60 Gmina Morzeszczyn 13 Gmina Pelplin 49 Gmina Subkowy 22 Gmina Tczew 45 Razem 169 źródło - KRS

Tabela : liczba organizacji pozarz ądowych poza KRS (rejestry Starostwa Powiatowego w Tczewie) Gmina Liczba Liczba Liczba Liczba stowarzysze ń uczniowskich stowarzysze ń oddziałów zwykłych klubów kultury terenowych sportowych fizycznej Gniew 1 7 4 1 Morzeszczyn 1 1 1 0 Pelplin 1 7 4 1 Subkowy 1 1 1 0 Tczew 0 2 6 0 Razem 4 18 16 2 źródło - dane Starostwa Powiatowe go w Tczewie

Szczególn ą rol ę na obszarach wiejskich odgrywaj ą koła gospody ń. Ruch ten w ostatnich latach przezywa renesans. Po cz ęś ci jest to efekt poprawiaj ącej si ę sytuacji materialnej mieszka ńców, a po cz ęś ci rosn ącej świadomo ści i aktywno ści społecznej. To w pewnej mierze efekt działa ń realizowanych w ramach PROW, a w tym tak że przez LGD.

Tabela : liczba kół gospody ń wiejskich Gmina Liczba kół gospody ń wiejskich Gniew 9 Morzeszczyn 2 Pelplin 10 Subkowy 3 Tczew 15 Razem 39 źródło - dane z UG

Dla oceny aktywno ści społecznej mieszka ńców istotna jest nie tylko liczba organizacji pozarz ądowych, ale tak że ich jako ść . Pod tym poj ęciem nale ży rozumie ć potencjał kadrowy i organizacyjny, w tym finansowy. Niestety nie jest on zbyt wysoki, o czym mówi ą zarówno ich członkowie, jak i osoby nimi zarz ądzaj ące. Najcz ęś ciej wskazuje si ę na niewysokie zainteresowanie działalno ści ą organizacji cz ęś ci jej członków, które maleje z upływem czasu jaki min ął od jej powstania. Proces ten po cz ęś ci jest naturalny, a po cz ęś ci wynika z warunków w jakich działa czwarty sektor. Boryka on si ę brakiem własnych lub łatwo dost ępnych lokali publicznych oraz braku własnych środków finansowych lub wysokiego poziomu trudno ści w pozyskaniu środków publicznych. Za wa żny mankament wskazuj ą te ż trudno ści w dotarciu do i zaanga żowaniu ludzi młodych w działalno ść stowarzysze ń i fundacji. Młodzi ludzie sprawnie korzystaj ący z nowoczesnych technologii maj ą alternatywna drog ę realizacji niektórych aspiracji. Natomiast z zadowoleniem zauwa ża si ę rosn ącą aktywno ść ludzi dojrzałych i starszych. Ta grupa poszukuje pól aktywno ści w

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 21 czasie wolnym. Jako paradoks wskazuje si ę, że stałemu wzrostowi liczby i jako ści obiektów publicznych nie towarzyszy zadowalaj ące ich wykorzystanie. Istniej ące obiekty kulturalne, sportowe i rekreacyjne mogłyby zosta ć ożywione poprzez zwi ększenie oferty zaj ęć zaspokajaj ących rosn ące aspiracje mieszka ńców.

3.5. WSKAZANIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

Infrastruktura społeczna

Dla rozwoju społecznego niezwykle wa żnym jest dost ęp od usług społecznych, w tym i edukacyjnych. Dost ęp do przedszkoli i szkół jest wyrównany na obszarze obj ętym LSR, cho ć gminy przyjmuj ą ró żną organizacj ę placówek.

Tabela : placówki o światowe Gmina Liczba Liczba Liczba szkół Liczba żłobków Przedszkoli podstawowych gimnazjów Gniew 0 3 6 2 Morzeszczyn 0 1 2 1 Pelplin 1 5 7 6 Subkowy 0 2 3 1 Tczew 0 2 4 2 Razem 1 13 22 12 źródło - bank danych lokalnych GUS

W stosunku do 2008 r. liczba przedszkoli wzrosła o 2, szkół podstawowych zmniejszyła si ę o 4, a gimnazjów wzrosła o 1.

Tabela : szkoły ponadgimnazjalne i wy ższe Gmina Nazwa placówki Gniew Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Morzeszczyn - Pelplin Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Colleguim Marianum Wy ższe Seminarium Duchowne Subkowy - Tczew Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących źródło- BIP Powiatu Tczewskiego

W stosunku do roku 2008 nie zmieniła si ę ani liczba, ani lokalizacja ponadginazjalnych placówek oświatowych oraz szkół wy ższych. Decyzj ą zarz ądu powiatu zmieniaj ą si ę, stosownie do potrzeb profile kształcenie i rodzaje szkół wchodz ących w skład zespołów. Na obszar obj ęty LSR silnie i bezpo średnio oddziaływuj ą tak że placówki o światowe zlokalizowane w Tczewie. S ą to: 2 licea ogólnokształc ące, Zespól Szkół Budowlanych i Odzie żowych, Zespół Szkół Rzemie ślniczych i Kupieckich, Zespół szkół Ekonomicznych, Zespół Szkół Technicznych oraz Zespół Kształcenia Zawodowego. Uzupełnia je placówka prywatna Centrum Kształcenia Zawodowego „Nauka”. Podczas spotka ń organizowanych w gminach, jak i podczas konsultacji w Biurze ani razu nie zgłoszono trudno ści w dost ępie do usług edukacyjnych na poziomie szkolnym.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 22

Tabela : liczba gospodarstw domowych korzystaj ących z pomocy społecznej Gmina 2009 2013 Gniew 611 655 Morzeszczyn 163 170 Pelplin 564 573 Subkowy 244 256 Tczew 752 504 Razem 2 334 2 158 źródło - bank danych lokalnych GUS,

Z powy ższego zestawienia wynika, że w stosunku do 2009 liczba gospodarstw obj ętych wsparciem nieznacznie wzrosła w 4 gminach, ale wyraźny spadek w gminie Tczew (mimo wzrostu liczby mieszka ńców) spowodował, że na obszarze zanotowano obni żenie ogółem o 8%. Jednak że nowi mieszka ńcy miejscowo ści otaczaj ących stolic ę powiatu to głównie zamo żni „emigranci” z miasta, poszukuj ący spokojnych lokalizacji dla budowy swoich domów. Z powy ższego zestawienia wynika, że poziom ubóstwa pozostaje od lat niezmienny. Jak wida ć poprawa sytuacji na rynku pracy w niewielkim stopniu wpływa na liczb ę klientów pomocy społecznej. Potwierdziło to spotkanie z kierownikami o środków pomocy społecznej i powiatowego urz ędu pracy. Po śród tej grupy utrwalił si ę model systematycznego korzystania ze wsparcia i rezygnacji z prób samodzielnej poprawy własnego losu. W tym kryje si ę pewne zagro żenie dla realizacji strategii, o czym mówili lokalni przedsi ębiorcy podczas konsultacji w Biurze LGD. Podkre ślali oni trudno ści w pozyskaniu dobrych i systematycznych pracowników, a źródeł takiego stanu rzeczy upatrywali w demotywacyjnym systemie opieki społecznej. Sugerowali oni poszerzenie kr ęgu osób, z których mogliby rekrutowa ć pracowników. Jak wskazuj ą rozmowy z mieszka ńcami, a tak że opinie organizacji pozarz ądowych w szczególnie trudnej sytuacji znajduj ą si ę dzieci z rodzin wielodzietnych. Co prawda od pewnego czasu uzyskuj ą one wsparcie poprzez kart ę du żej rodziny, ale wci ąż jeszcze w znacznie mniejszym stopniu uczestnicz ą w życiu społecznym. Dotyczy to zarówno działalno ści kulturalnej, sportowej, jak i rekreacyjnej. Głównym powodem jest ni ższy ni ż u rówie śników status materialny. Dlatego celowym wydaje si ę zaadresowanie, przynajmniej cz ęś ci działa ń do tej grupy defaworyzowanej, a tak że premiowanie operacji wł ączaj ących j ą do życia wspólnotowego. Jak wynika z Raportu ko ńcowego Badania społecznego „Sytuacja pomorskich rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym” (str. 33) datowanym na listopad 2013 prawie 61% dzieci wychowuje si ę w rodzinach z co najmniej 3 dzieci. W tym samym opracowaniu czytamy, że dzieci i młodzie ż najcz ęś ciej (57%) - sp ędzaj ą wolny czas w domu (str.36). Natomiast je śli chodzi o sposób sp ędzania czasu wolnego to a ż 61% wskazuje na ogl ądanie TV, 47% na surfowanie po internecie, a 43% wykorzystuje do tego telefon komórkowy. Natomiast zaledwie 31% uprawia sport, a 12% organizuje wycieczki za miasto (str.37). Dane te pokazuj ą, że uzasadnionym jest skierowanie cz ęś ci działa ń wła śnie do tej grupy. Nale ży te ż wzi ąć pod uwag ę, że dla prawie 69% badanych spotkania z rówie śnikami s ą wa żne lub bardzo wa żne. A wi ęc przygotowanie interesuj ącej dla młodych oferty sp ędzania czasu wolnego daje szanse na „wyci ągniecie ich z domu i telewizora oraz komputera”, a tak że na zach ęcenie do aktywnego wypoczynku w grupie rówie śniczej. Jest to tym bardziej zasadne, że wi ększo ść młodzie ży z terenów wiejskich ma znajomych tak że poza kr ęgiem szkolnym. Badanie to tak że potwierdza tez ę jak ą wywiedziono ze spotka ń z mieszka ńcami, że narkotyki nie są szczególnym problemem w środowisku wiejskim (str.43). Oczywi ście w wi ększo ści tych rodzin młodzie ż styka si ę ze zjawiskami uzale żnie ń od nikotyny i alkoholu, a wi ęc adresowanie do nich pewnej cz ęś ci działa ń daje szanse na wyrwanie ich z kr ęgu negatywnych wzorców.

Wskazanie ds. grup defaworyzowanych

W oparciu o zgromadzone dane, zaprezentowane powy żej, okre ślono nast ępuj ące grupy defaworyzowane i wskazano podstawowe formy ich wsparcia.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 23

Tabela : grupy defaworyzowane na obszarze LSR L.p. Grupa defaworyzowana Formy wsparcia 1. Osoby w wieku do 30 Preferencje w dost ępie do środków na rozpoczynanie działalno ści roku życia gospodarczej Preferencje w dost ępie do środków na rozwój działalno ści gospodarczej dla osób zatrudniaj ących osoby z tej grupy Preferencje udziału w działaniach podnosz ących jako ść kapitału społecznego i w działaniach promocyjnych dla osób z tej grupy 2. Osoby w wieku powy żej Preferencje w dost ępie do środków na rozpoczynanie działalno ści 50 roku życia gospodarczej Preferencje w dost ępie do środków na rozwój działalno ści gospodarczej dla osób zatrudniaj ących osoby z tej grupy Preferencje udziału w działaniach podnosz ących jako ść kapitału społecznego, w tym organizacja szkole ń przeciwdziałaj ących wykluczeniu cyfrowemu i w działaniach zwi ązanych z wzmocnieniem kapitału społecznego 3. Osoby z rodzin Preferencje w dost ępie do środków na rozpoczynanie działalno ści wielodzietnych i gospodarczej korzystaj ących z pomocy Preferencje w dost ępie do środków na rozwój działalno ści społecznej gospodarczej dla osób zatrudniaj ących osoby z tej grupy Preferencje udziału w działaniach podnosz ących jako ść kapitału społecznego

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 24

3.6. OPIS ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Atutem jest poło żeniem geograficzne w bezpo średnim sąsiedztwie aglomeracji trójmiejskiej oraz bardzo dobre poł ączenia z aglomeracj ą bydgosko-toru ńsk ą, a tak że Łodzi ą i Warszaw ą dzi ęki autostradzie A1 i DK91. Obszar obj ęty LSR jest spójny nie tylko geograficznie i etnicznie, ale tak że pod wzgl ędem zagospodarowania. Konsultacje społeczne, w tym i spotkania z przedstawicielami samorz ądów lokalnych pokazały, że istniej ąca baza w postaci świetlic wiejskich w zasadzie zaspokaja potrzeby mieszka ńców. Zgłoszono w zasadzie tylko jeden obiekt do kompleksowej modernizacji w zwi ązku z potrzebami prowadzenia działalno ści kulturalnej i utrwalaj ącej dziedzictwo lokalne. Nieco inaczej przedstawia si ę przestrze ń publiczna na obszarze LSR. W tym zakresie rosn ą aspiracje mieszka ńców i władz samorz ądowych. W ostatnich latach poprawiła si ę jako ść dróg publicznych, rozbudowano, zmodernizowano i wyposa żono szkoły oraz placówki kulturalne, a tak że urz ędy. Zbudowano nowoczesne obiekty typowo sportowe. Przybyło nowych i zmodernizowanych świetlic. Poprawiła si ę estetyka i zagospodarowanie siedlisk wiejskich. Teraz kolej na przestrze ń wspóln ą, na miejsca spotka ń, wypoczynku i rekreacji. Społeczno ść lokalna oczekuje standardu nie ni ższego ni ż widziany w mie ście. Mieszka ńcy coraz cz ęś ciej zwracaj ą uwag ę na obiekty historyczne, próbuj ą pozna ć ich znaczenie i zachowa ć je dla przyszłych pokole ń. Uznaj ą, że mog ą by ć one swoist ą wizytówk ą, znakiem rozpoznawczym ich małej ojczyzny. W oparciu o nie próbuj ą zachowa ć tradycje i zwyczaje.

Mapka: Rozmieszczenie świetlic wiejskich na obszarze LSR

3.7. KRÓTKI OPIS DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW

Bogata przeszło ść regionu, przenikanie si ę ró żnych kultur, powoduje, że obszar Lokalnej Grupy Działania „Wst ęga Kociewia” posiada bogate dziedzictwo kultury materialnej. Znajduj ą si ę tu ślady wczesno średniowiecznych grodzisk, szereg zabytków sakralnych z pocystersk ą Bazylik ą Katedraln ą w Pelplinie i sanktuariami w Gorz ędzieju, Lubiszewie i Piasecznie na czele, a ż po dawny średniowieczny zamek pokrzy żacki w Gniewie. Wśród najbardziej znacz ących zabytków materialnych obszaru LGD warto wymieni ć: Gmina Gniew • zamek pokrzy żacki w Gniewie, hotel, gastronomia oraz Centrum Kultury ( XII/XIV w.); • Pałac Marysie ńki w Gniewie, wzniesiony na podwórzu zamkowym przez Jana III Sobieskiego jako rezydencja dla mał żonki (XVII w.) – obecnie hotel; • ko ściół pw. Św. Mikołaja w Gniewie z wyposa żeniem pochodz ącym z ró żnych epok (XIII w.); • Sanktuarium Maryjne w Piasecznie, ko ściół pw. Narodzenia NMP, z cudown ą figur ą Madonny z Dzieci ątkiem, czczon ą od roku 1380 oraz z kaplic ą ze „Studzienk ą” (XIV w.);

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 25

• ko ściół pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Opaleniu. (XVIII w.);

Gmina Morzeszczyn • ko ściół pw. Św. Jakuba w Dzier żąż nie z wyposa żeniem barokowym (XIV w.); • zało żenie parkowo-pałacowe w Lipiej Górze (XIX w.).

Gmina Pelplin • Bazylika Katedralna w Pelplinie pw. Wniebowzi ęcia NMP (XIII-XIV w.) o bogatym wystroju z licznymi dziełami sztuki i rzemiosła artystycznego; • ko ściół pw. Bo żego Ciała w Pelplinie (XIV w.); • zabytkowe wały przeciwpowodziowe w Małych Walichnowach i Mi ędzył ęż u; • pozostało ści pomennonickie – cz ęś ciowo zachowane urz ądzenia odwadniaj ące oraz fragmenty typowej zabudowy w okolicach Małych Walichnów; • przepompownie poło żone w Rybakach pochodz ące z 1897 r. wraz z zespołem śluz wałowych.

Gmina Subkowy • Sanktuarium Św. Wojciecha, z gotyckim ko ściołem (XIV w.) w Gorz ędzieju; • gotycki ko ściół parafialny pw. Św. Stanisława Biskupa i M ęczennika w Subkowach.

Gmina Tczew • gotycki ko ściół pw. Św. Trójcy w Lubiszewie – Sanktuarium Maryjne (XIV w.); • ko ściół pw. Macierzy ństwa NMP z w. w Miłob ądzu (XIV w.); • zabytkowy ko ściół w Turzu z amfiteatralnie usytuowana cz ęś ci ą dla wiernych.

Na obszarze obj ętym LSR znajduj ą si ę nast ępuj ące muzea: • Muzeum Archeologiczne na Zamku w Gniewie, • Muzeum Diecezjalne w Pelplinie, z wieloma cennymi starodrukami, w tym, z jedynym w Polsce egzemplarzem Biblii Gutenberga i zbiorami głównie sztuki sakralnej; • Muzeum Tradycji Polskiego Ruchu Ludowego, chata kociewska i ekspozycja regionalna w Piasecznie; • Biblioteka Diecezjalna w Pelplinie ze zbiorami r ękopisów i starodruków

Obecnie największ ą rozpoznawalno ść w skali kraju maj ą obiekty Gniewa i Pelplina. Ten potencjał nale ży wykorzystywa ć poprzez ł ączenie z nimi obiektów i wydarze ń realizowanych w innych miejscach. Z jednej strony oznacza to konieczno ść „wpisania si ę” w klimat tych miejsc, a z drugiej strony szans ą jest wzbogacenie gotowego (Zamek Gniew) i cz ęś ciowego (kompleks pocysterskiw Pelplinie) produktu turystycznego o nowe, innowacyjne elementy. Jest to szansa na budowanie powi ąza ń pomi ędzy ju ż działaj ącymi podmiotami a nowymi, mog ącymi powsta ć oparciu o program Leader. Podobnie jak w innych cz ęś ciach kraju po całym obszarze rozsiane s ą liczne kapliczki i krzy że przydro żne. Są tak że pojedyncze budowle, czasami relikty wi ększych, które odpowiednio wyeksponowane, a tak że poł ączone z innymi mog ą by ć cennym dowodem dziedzictwa lokalnego i stanowi ć atrakcj ę dla turystów. Obszar obj ęty strategi ą w cało ści znajduje si ę w regionie etniczno-kulturowym Kociewie. Jak ka żdy region etniczny, równie ż Kociewie nie ma ści śle okre ślonych granic, a te którymi si ę posługujemy, zostały wytyczone przez dialektologów na podstawie bada ń gwary i jej wspólnych cech wśród posługuj ącej si ę ni ą ludno ści, a tak że poczucia to żsamo ści regionalnej mieszka ńców. Najcz ęstszym podziałem regionu jest wydzielenie trzech subregionów: Kociewia Tczewskiego, Kociewia Starogardzkiego oraz Kociewia Świeckiego. To zrozumiałe, że społeczno ść oczekuje podejmowania działa ń, zwłaszcza promocyjnych, ale te ż badawczych obejmuj ących całe Kociewie. Lokalne samorz ądy i specjali ści od promocji regularnie postuluj ą podejmowanie wspólnych działa ń. Działacze-regionali ści i środowiska edukacyjne wskazuj ą te ż na brak solidnej monografii b ędącej pełnym i dobrze udokumentowanym kompendium wiedzy o regionie.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 26

Działaj ące na tych subobszarach 3 LGD ju ż w poprzedniej perspektywie bud żetowej zrealizowały projekt współpracy „Podniesienie rozpoznawalno ści marki Kociewie poprzez zintegrowan ą kampani ę promocyjn ą”. Wspólnie z LGD Chata Kociewia został zrealizowany projekt inwestycyjny wykorzystuj ący potencjał turystyczny rzeki Wierzycy, a razem z partnerami kaszubskimi opracowano i wydano publikacj ę promuj ącą obiekty agroturystyczne. Dobrze rozpoznane s ą grupy docelowe działa ń promocyjnych - mieszka ńcy aglomeracji trójmiejskiej, toru ńsko-bydgoskiej i Łodzi, a perspektywicznie tak że stolicy. Najbardziej znanym elementem zwi ązanym z kultur ą regionu jest charakterystyczny tradycyjny strój kociewski. Świadectwem kultywowania dawnej kultury i tradycji regionu s ą te ż na obszarze Kociewia Tczewskiego twórcy ludowi. Znajdziemy tu artystów zajmuj ących si ę wikliniarstwem, kowalstwem, rze źbiarzy, poetów. Istotne znaczenie maj ą te ż regionalne tradycje i obrz ędy. Najbardziej charakterystyczne to wielkanocny zwyczaj malowania jajek (kraszanki) i szmaguster (nazwa pochodz ąca od smagania brzozowymi gał ązkami); tradycje Nocy Świ ętoja ńskiej, na Zaduszki wspomina si ę lólków, czyli przodków. W śród obrz ędów na uwag ę zasługuj ą te zwi ązane ze ślubem i śmierci ą. Wa żnym i wykorzystywanym elementem etnograficznym jest haft kociewski, który od zapomnienia został uratowany przez Mari ę Wespa. Mieszkaj ąca przez długie lata w Morzeszczynie hafciarka odtworzyła tradycyjne wzory w oparciu o studia nad sztandarami ko ścielnymi i malowidłami na meblach ludowych. Obok tradycji regionalnych, wa żne znaczenie kulturowe i turystyczne ma historia Kociewia Tczewskiego. Najbardziej presti żowe przedsi ęwzi ęcia si ęgaj ą do kultury cysterskiej, krzy żackiej, Polski szlacheckiej i czasów napoleo ńskich. Przez długie lata mieszka ńcy Kociewia nie piel ęgnowali tradycji regionalnych. Silny nacisk na regionalizm i zachowanie to żsamo ści zaobserwowa ć mo żna w ci ągu ostatnich pi ętnastu lat. Nale ży podkre śli ć znaczny udział kół gospody ń wiejskich w tych działaniach, szczególnie zwi ązanych z promocj ą regionu, tradycyjnego stroju kociewskiego oraz rozpowszechnianiem tradycji kulinarnych.

3.8. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW ATRAKCYJNYCH TURYSTYCZNIE ORAZ WSKAZANIE POTENCJAŁU DLA ROZWOJU TURYSTYKI

Obszar obj ęty LSR poło żony jest głównie w mezoregionie fizycznogeograficznym Pojezierza Starogardzkiego. Trafnie opisał ten krajobraz J.S Pasierb, przyrównuj ąc go do Toskanii. On te ż jest twórc ą poj ęcia „łagodna kraina”. W Dolinie Dolnej Wisły wyst ępuj ą miejscami depresje, a po zachodniej stronie rzeki w dolinie Wisły kompleksy ł ąk w tym tzw. „Mała Holandia” koło Wielkich Walichnów. Podobnie du ży potencjał turystyczny ma rzeka Wierzyca. Zachowała ona prawie całej długo ści swój naturalny charakter - przegradzaj ą j ą liczne zwały drzewne, przez co staje si ę atrakcyjna dla bardziej wytrawnych miło śników kajakarstwa. Ona tak że obj ęta jest SPO „Kajakiem przez Pomorze”. Rzeka, a w mniejszym stopniu tak że jeziora i stawy, mogłaby by by ć wykorzystywana dla celów rekreacyjnych i sportowych. W szczególno ści mogłoby to odnosi ć sie do rozwoju w ędkarstwa. Wokół Wierzycy realizowane były liczne działania projektowe, poczynaj ąc od Pilota żowego Programu Leader +, a na projekcie współpracy ko ńcz ąc. Atrakcyjno ść rzeki potwierdza opracowanie „Ocena potencjału turystycznego obszaru LGD Wst ęga Kociewia w zwi ązku z realizacj ą programu Leader (o ś 4 PROW)” wykonane w 2011. Na obszarze realizacji strategii znajduje si ę niewielka ilo ść lasów. Wska źnik lesisto ści Kociewia Tczewskiego wynosi 14,4%. Znajduje si ę tu 10 379,6 ha gruntów le śnych. Wi ększe kompleksy le śne wyst ępuj ą jedynie w Gminie Tczew (Lasy Swaro żyńskie) i Gminie Gniew (Lasy Opale ńskie). Na terenie obj ętym LSR znajduj ą si ę 3 florystyczne rezerwaty przyrody. Wszystkie one zlokalizowane s ą w Gminie Gniew.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 27

• Opalenie – powierzchnia 3,37 ha znajduj ący si ę przy szosie Opalenie-Mała Karczma. Chroni subkontynentalny gr ąd na trasie strumienia z okazami drzew pomnikowych. Najwi ększ ą osobliwo ści ą tego rezerwatu jest groszek wielkoprzylistkowy. • Wiosło Małe – powierzchnia 24,69 ha, rezerwat florystyczny chroni ący fragment wiechrzowiny i zbocza doliny Wisły, poro śni ęte gr ądem subkontynentalnym. • Wiosło Du że – powierzchnia 29,88 ha chroni ący zbocza i wierzchowin ę przykraw ędziow ą doliny Wisły oraz fragmenty jej dna ze starorzeczami.

Obok form ochrony przyrody w postaci rezerwatów, na analizowanym terenie znajduj ą si ę równie ż obszary chronionego krajobrazu: • Gniewski Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmuje dolin ę Wierzycy wraz z jej uj ściem do Wisły oraz fragmenty falistej wysoczyzny morenowej • Nadwi śla ński Obszar Chronionego Krajobrazu – w jego skład wchodzi wierzchowina, kraw ędź, zbocza i fragmenty dna Doliny Wisły. Zwarty kompleks le śny. • Obszar Chronionego Krajobrazu Żuław Gda ńskich - jego specyfik ę podkre śla skomplikowany system hydrograficzny z odwodnieniem grawitacyjnym.

Na obszarze znajduj ą si ę liczne pomniki przyrody. Uwzgl ędniaj ąc ich specyfik ę, ilo ść pomników przyrody kształtuje si ę nast ępuj ąco: pojedyncze drzewa - 39, grupy drzew - 14 i głazy narzutowe - 3.

Obszar Lokalnej Grupy Działania „Wst ęga Kociewia” swym zasięgiem obejmuje równie ż Sie ć NATURA 2000. • „Dolina Dolnej Wisły” PLB 040003 – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków .W pobli żu rzeki znajduj ą si ę liczne starorzecza oraz torfowiska niskie. Brzegi poro śni ęte s ą zaro ślami wierzbowymi i ł ęgami. Gatunki ptaków, których liczebno ść kwalifikuje ostoj ę do mi ędzynarodowej ostoi ptaków (tzw. gatunki kwalifikuj ące): g ągoł, derkacz, rybitwa białoczelna, zimorodek. • „Dolna Wisła” PLH 220033 – Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk. Obszar obejmuje odcinek Doliny Wisły w jej dolnym biegu, od południowej granicy Województwa Pomorskiego do mostu na Wi śle, na południe od Tczewa. Powierzchnia całego obszaru wynosi 8 571,7 ha. • „Wa ćmierz” PLH220031 – Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk. Oczka wodne poro śni ęte są ro ślinno ści ą tataraku, trzciną pospolit ą, skrzypu błotnego, mark ą szerokolistn ą oraz rdestnic ą pływaj ącą. Obrze ża zbiorników poro śni ęte s ą wierzb ą szar ą, brzoz ą i robini ą akacjow ą. Powierzchnia w/w obszaru wynosi 23,4 ha.

Najwi ększa rzek ą regionu jest Wisła, wzdłu ż której le ży obszar Lokalnej Grupy Działania „Wst ęga Kociewia”. Pozostałe cieki to odcinki rzek pojeziernych: Wierzycy i Szp ęgawy oraz prawy dopływ Wierzycy – Janka. Charakterystycznym elementem obszaru LGD s ą jeziora. Wypełniaj ą one zagł ębienia terenu typowe dla rze źby młodoglacjalnej. Na rozpatrywanym terenie licznie wyst ępuj ą małe jeziorka bezodpływowe, tzw. „oczka"”. Do wi ększych jezior obszaru LGD Wst ęga Kociewia nale żą : Damaszka - 80,9 ha; Połwie ś, o 38,2 ha, Rakowieckie- 32,2 ha; Jelenie- 33,4 ha; Rokickie – Du że - 24,1 ha oraz Małe - 7,8 ha.

Ukształtowanie terenu sprzyja uprawianiu turystyki rowerowej, co staje si ę jeszcze bardziej oczywiste w powi ązaniu z trasami rowerowymi. Na obszarze zlokalizowanych jest 146 km szlaków rowerowych, 198 km szlaków pieszych i oraz 42 km szlaków konnych. Na obszarze LGD znajduje si ę nast ępuj ąca infrastruktura turystyczna: • hotele i zajazdy - 5 • gospodarstwa agroturystyczne i zajazdy - 6

Jednak że najbardziej atrakcyjne turystycznie miejsca s ą zwi ązane z zabytkami kultury materialnej. W Pelplinie to pocysterski zespół klasztorny, z gotycka bazylik ą katedraln ą z licznymi

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 28 zabytkowymi malowidłami, rze źbami oraz barokowymi i renesansowymi organami. W tym wieku ofert ę wzbogaciło wzgórze papieskie - pami ątka po wizycie Jana Pawła II w 1999 r. W Gniewie to przede wszystkim Wzgórze Zamkowe z pokrzy żackim zamkiem, Pałacem Marysie ńki i pruskimi koszarami zamienionymi na Hotel Rycerski. Jest te ż typowy Rynek z kamienicami podcieniowymi (w nienajlepszym stanie), urokliwa uliczka małych kamieniczek i ko ściół św. Mikołaja, ze stanowiskami archeologicznymi. Gniew oferuje najbardziej kompletny produkt turystyczny na całym obszarze obj ętym LSR. Na terenie Gminy Subkowy znajduj ą si ę ciekawe urz ądzenia hydrotechniczne z pocz ątku ubiegłego wieku zwi ązane z systemem odwodnieniowym, którego pocz ątki si ęgaj ą średniowiecza. Liczne rzesze turystów przyci ągaj ą okoliczno ściowe imprezy, z których najpopularniejsze to: w Pelplinie, dawnej siedzibie zakonu cystersów, w otoczeniu pocysterskiej Bazyliki Katedralnej, corocznie organizowany jest Jarmark Cysterski. W Gniewie, na terenie dawnego zamku krzy żackiego, cyklicznie organizuje si ę Turniej Rycerski o miecz króla Jana III Sobieskiego, a tak że jedn ą z najwi ększych w Polsce imprez odtwórstwa historycznego - widowisko historyczne „Vivat Vasa!”.

3.9. OPIS PRODUKTÓW LOKALNYCH , TRADYCYJNYCH I REGIONALNYCH PODKRE ŚLAJ ĄCYCH SPECYFIK Ę DANEGO OBSZARU

W tradycji kociewskiej zachowało si ę wiele regionalnych potraw. Mimo, i ż kuchnia kociewska jest kuchni ą napływow ą, istnieje szereg potraw mog ących bezsprzeczne nosi ć miano „kociewskich”. W 2006 roku na List ę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wpisano dwa wyroby cukiernicze: „fefernuski kociewskie” (jasnobr ązowe ciasteczka z białym lukrem, słodkie o intensywnym zapachu przypraw korzennych oraz „grochowianki kociewskie” (małe, rogate ciasteczka sma żone na smalcu, na zewn ątrz jasnozłote, rumiane, w środku ja śniejsze, jak ciasto babkowe, słodkie, pachn ące świe żym ciastem). W 2014 r. zarejestrowano zup ę szczawiow ą (potraw ę postn ą gotowan ą najcz ęś ciej na pi ątkowy obiad) i „bombony z dekla”, czyli kociewskie domowe cukierki, karmelki sma żone na patelni i studzone na emaliowanej pokrywce (deklu) postawionej tak, by tworzyła miseczk ę. Jednak że żaden z wy żej wymienionych produktów nie jest dost ępny w otwartej i ci ągłej sprzeda ży na terenie obszaru obj ętym LSR. Oczywi ście mo żna je naby ć okazjonalnie, na zamówienie lub otrzyma ć w prezencie, podobnie jak cz ęść innych lokalnych specjałów. Przyczyna takiego stanu rzeczy tkwiła dot ąd w skomplikowanych procedurach i wy śrubowanych warunkach, okre ślonych przez przepisy prawa, którym miejscowi wytwórcy nie byli w stanie sprosta ć. W trakcie spotka ń konsultacyjnych ujawniła si ę pewna liczba osób zainteresowanych zalegalizowanie i rozwini ęciem działalno ści zwi ązanej z przetwórstwem produktów rolnych. Najwi ększe zainteresowanie zanotowano w gminie Pelplin. Tam te ż wsparcie zadeklarował lokalny samorz ąd. Wnioskodawc ą, który zbuduje inkubator mogłaby by ć powstaj ąca spółdzielnia socjalna, której zało życielem b ędzie gmina Pelplin i powiat tczewski. LGD, samorz ądy lokalne ró żnych szczebli, jak i sami zainteresowani podejmuj ą rozmaite działania zwi ązane z promocj ą produktów lokalnych. Nie s ą one w pełni skoordynowane, co wynika z przyczyn wskazanych powy żej. Za najbardziej efektywne mo żna uzna ć działania promocyjne realizowane w ramach podej ścia Leader, w poprzedniej perspektywie. Były to zarówno warsztaty, jak i wydawnictwa finansowane w poprzez małe projekty, a tak że działania promocyjne zrealizowane przez LGD.

3.10. CHARAKTERYSTYKA ROLNICTWA I RYNKU ROLNEGO

Na przewa żaj ącej cz ęś ci wyst ępuj ą do ść żyzne gleby brunatne. Niewielkie obszary na zachód od Tczewa zajmuj ą gleby bielicowe, natomiast na obszarze deltowym na północ od Tczewa zalegaj ą

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 29 mady. Na Nizinie Walichnowskiej wyst ępuj ą czarne ziemie wytworzone z iłów. Pod wzgl ędem bonitacyjnym du ży udział maj ą gleby bardzo dobre i dobre (klasa gleb: I,II i IIIa). Na diagnozowanym obszarze funkcjonuje ł ącznie 3423 gospodarstw rolnych. Dominuj ą gospodarstwa bardzo małe 1- 5 ha. Ł ącznie gospodarstwa o wielko ści poni żej 5 ha stanowi ą ok. 45 % ogólnej liczby. Podobnie kształtuje si ę ilo ść gospodarstw 5-10 i 15-20 ha. Gospodarstw o powierzchni 20-100 ha jest ok. 14 %. Gospodarstwa du że, powy żej 100 ha stanowi ą ok. 1% całkowitej liczby gospodarstw rolnych.

Tabela : struktura gospodarstw rolnych wg wielko ści Wielko ść w ha 2009 2011 2013 od 1 do 4,99 1447 1462 1505 od 5 do 19,99 1275 1292 1346 od 20 do 99,99 541 543 481 od 100 do 299,99 28 28 28 powyżej 300 15 15 13 Razem 3 306 3 345 3 423 źródło PODR, oddział Tczew

W ostatnich latach zauwa żalny jest wzrost ilo ści gospodarstw rolnych na terenie powiatu tczewskiego. Wzrost ten jest wynikiem mo żliwo ści uzyskania wsparcia w ramach działa ń PROW 2007-2013 „ Ułatwianie startu młodym rolnikom” oraz „Renty strukturalne” . Świadcz ą o tym dane o zmniejszaj ącej si ę ilo ści du żych gospodarstw na rzecz wzrostu małych i średnich gospodarstw rolnych. Działanie to jest bardzo korzystne dla terenów wiejskich, poniewa ż zach ęca młodych ludzi do pozostania na wsi. Ponadto wielko ść wsparcia umo żliwia wyposa żenie gospodarstwa w nowoczesny sprz ęt rolniczy. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w Powiecie Tczewski wynosi 12,5 ha. Wśród kierunków produkcji dominuje produkcja rzepaku, buraków cukrowych i kukurydzy. Niewielk ą rol ę odgrywa produkcja owoców, która odbywa si ę wył ącznie w wyspecjalizowanych sadach. Du żą rol ę w działalno ści rolniczej odgrywa produkcja mleka oraz żywca wieprzowego.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 30

ROZDZIAŁ IV. ANALIZA SWOT

Analiza SWOT na poziomie ogólnym jest procedur ą analityczn ą pozwalaj ącą na gromadzenie i porz ądkowanie danych oraz przejrzyst ą ich prezentacj ę, słu żą cą do okre ślenia najlepszych kierunków rozwoju danego obszaru ze wzgl ędu na cel działania, w wyniku przeprowadzenia badania otoczenia oraz cech obszaru poprzez identyfikacj ę wewn ętrznych i zewn ętrznych czynników wobec obszaru oraz zale żno ści mi ędzy nimi. Polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych): S (Strengths ) – czynniki wewn ętrzne pozytywne – silne strony, atuty danego obszaru. Cechy wyró żniaj ące obszar LSR od innych obszarów. W (Weaknesses ) - czynniki wewn ętrzne negatywne – słabe strony danego obszaru, b ędące konsekwencj ą ograniczeń zasobów. O (Opportunities ) - czynniki zewn ętrzne pozytywne – szanse, korzystne tendencje w otoczeniu zewn ętrznym danego obszaru, które wła ściwie wykorzystane mogą stanowi ć impuls rozwojowy. T (Threats ) - czynniki zewn ętrzne negatywne – zagro żenia, niekorzystne tendencje w otoczeniu zewn ętrznym, które mog ą by ć barier ą dla rozwoju obszaru.

Nr Mocne strony (S) Nr Słabe strony (W) S 1 Korzystne poło żenie obszaru LSR w W1 Du ża liczba osób bezrobotnych z obszaru stosunku do Trójmiasta (Rozdział 3.6). LSR zarejestrowanych w powiatowych urz ędach pracy , w tym osób młodych i starszych (Rozdział 3.3). S2 Bardzo dobre poł ączenia komunikacyjne W2 Niska aktywno ść zawodowa osób z grup zewn ętrzne (Rozdział 3.6). defawozryzowanych , zwłaszcza ludzi młodych (do 30 roku życia ) i starszych (powy żej 50 roku życia) (Rozdział 3.3).

S3 Dobre warunki do rozwoju gospodarczego W3 Du ża liczba gospodarstw domowych – tereny inwestycyjne, w tym w Specjalnej obj ętych pomoc ą społeczn ą (2 158 w Strefie Ekonomicznej (Rokitki) , 2013 roku), w tym rodzin wielodzietnych bezpo średnia blisko ść Trójmiasta i portów (Rozdział 3.5). morskich i mi ędzynarodowego lotniska w Gda ńsku (Rozdział 3.2). S4 Dobre warunki do rozwoju rolnictwa W4 Niezadowalaj ący poziom rozwoju wysokotowarowego, nastawionego na lokalnej przedsi ębiorczo ści produkcj ę ro ślinn ą dzi ęki wysokiej jako ści spowodowany niskim potencjałem gleb i wysokiej kulturze rolnej (Rozdział organizacyjnym i finansowym małych i 3.10). mikro przedsi ębiorstw (wyposa żenie i kadry), utrudniaj ącym dostosowywanie si ę do potrzeb rynku, w tym wprowadzanie zmian modernizacyjnych i innowacyjnych (Rozdział 3.2). S5 Szeroka oferta edukacyjna-szkolna na W5 Mała ilo ść podmiotów gospodarczych terenie gmin i pobliskiego miasta zainteresowanych rozwojem działalno ści powiatowego Tczew ( Rozdział 3.5.) opartej na zasobach lokalnych w tym kulturowych, historycznych, przyrodniczych (Rozdział.3.2). S6 Bogate walory przyrodnicze, w tym zasoby W6 Zró żnicowany poziom dost ępu wodne (Wisła, Wierzyca oraz jeziora) mieszka ńców do usług (handel, tworz ące dobre warunki do rozwoju podstawowe usługi dla mieszka ńców turystyki kajakowej i rekreacji (Rozdział (Rozdział 3.2). 3.8). S7 Bogate dziedzictwo historyczno-kulturowe W7 Brak sieci dystrybucji, systematycznej i regionu Kociewia Tczewskiego zorganizowanej promocji lokalnych

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 31

piel ęgnowane przez lokalne społeczno ści produktów wpisanych na List ę (tradycyjny strój kociewski, gwara, Produktów Tradycyjnych (Rozdział 3.9). produkty wpisane na List ę Produktów Tradycyjnych, obrz ędy i zwyczaje) (Rozdział 3.8 i 3.9). S8 Wa żne zabytki sakralne (Katedra w W8 Słaba i nierównomiernie rozwini ęta Pelplinie, 3 sanktuaria w miejscowo ściach infrastruktura i usługi turystyczne, Gorz ędziej, Piaseczno i Lubiszewo oraz 13 zwłaszcza w bran ży gastronomii i ko ściołów gotyckich), a tak że Zamek hotelarstwa, mało gospodarstw Krzy żacki w Gniewie oraz urz ądzenia agroturystycznych (Rozdział 3.2). hydrotechniczne ma Nizinie Walichnowskiej) (Rozdział 3.8). S9 Atrakcje turystyczne Skalin ogólnopolskiej W9 Niski poziom współpracy pomi ędzy (m.in. Muzeum Diecezjalne – zało żone w podmiotami, w tym zintegrowanych 1928r. z wieloma cennymi starodrukami, w działa ń promocyjnych i niewystarczaj ące tym, z jedynym w Polsce egzemplarzem powi ązania pomi ędzy atrakcjami Biblii Gutenberga) (Rozdział 3.8). turystycznymi (Rozdział 3.9). S10 Du ża liczba imprez z długimi tradycjami: w W10 Niski poziom rozpoznawalno ści marki Gniewie (Turniej Króla Jana III Kociewie, po śród mieszka ńców Sobieskiego, Vivat Vasa, Festiwal Muzyki najbli ższych aglomeracji (trójmiejska, Gospel); w Pelplinie (Jarmark Cysterski, bydgosko -toru ńska, łódzka) (Rozdział Dzie ń św.Bernarda Pomorski Festiwal 3.9). Poetycki im. Ks. Jana Pasierba) (Rozdział 3.8). S11 Funkcjonowanie nowoczesnego miejskiego W11 Ograniczony dost ęp do placówek opieki targowiska w Pelplinie, które stanowi nad dzie ćmi – 1 żłobek w Pelplinie. wa żny punkt dystrybucji produktów (Rozdział 3.5). rolnych z obszaru LSR. (Rozdział 3.6). S12 Nowa lub wyremontowana i W12 Niski udział osób z grup zmodernizowana infrastruktura (w tym defaworyzowanych, w tym dzieci, z świetlice wiejskie, o środki kultury, obiekty rodzin wielodzietnych w życiu rekreacyjne, place zabaw) (Rozdział 3.6). społecznym (Rozdział 3.5). W13 Niski potencjał organizacyjno- finansowy wi ększo ści organizacji społecznych z obszaru LSR i słaba współpraca ngo-jst z powodu niskiego poziomu wzajemnego zaufania (Rozdział 3.4). W14 Niezadawalaj ący poziom aktywno ści społecznej mieszka ńców obszaru LSR (Rozdział 3.4). W15 Mało efektywne wykorzystanie istniej ącej infrastruktury społecznej (brak obsługi świetlic) (Rozdział 3.6). W16 Niski poziom wykorzystania nowoczesnych technologii informatycznych, zwłaszcza przez osoby starsze. (Rozdział 3.1). W17 Niski poziom zagospodarowani i estetyki przestrzeni publicznej (Rozdział 3.6). W18 Słabo rozwini ęta i nierówno rozmieszczona infrastruktura rekreacyjna i turystyczna (Rozdział 3.6). W20 Niski poziom wopp składanych przez

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 32

podmioty niekorzystaj ące z doradztwa LGD, Niezadowalaj ący poziom wiedzy LGD i mo żliwo ściach wsparcia rozwoju przez programy zewn ętrzne, w tym unijne. W21 Niska świadomo ść w zakresie ekologii i dbało ści o środowisko naturalne. (Rozdział 3.9). W22 Niskie wykorzystanie bogatego potencjału historycznego i kulturalnego w zaj ęciach dla dzieci i młodzie ży. Nr Szanse (O) Zagro żenia (T) O1 Wsparcie rozwoju lokalnego z udziałem T1 Brak konkretnych decyzji dotycz ących środków Unii Europejskiej. rozwoju terenów Doliny Dolnej Wisły. O2 Rosn ąca popularno ść aktywnych form T2 Niesprzyjaj ące obszarowi LSR tendencje wypoczynku i rekreacji, w tym turystyki dotycz ące rozwoju małych miast i wsi kajakowej i rowerowej, skutkuj ąca oraz dominacja pobliskich Kaszub wzrostem zapotrzebowania na usługi i (polityka regionalna województwa infrastruktur ę turystyczn ą i rekreacyjn ą. pomorskiego) . O3 Rosn ące zainteresowanie kulinariami, w T3 Brak jasnych i przyjaznych uregulowa ń tym lokalnymi, nie tylko tradycyjnymi prawnych w zakresie produkcji i produktami spo żywczym. sprzeda ży produktów lokalnych i tradycyjnych. O4 Wsparcie rozwoju turystyki weekendowej T4 Niekorzystne zjawiska demograficzne w poprzez programy regionalne np. Kajakiem Polsce - starzej ące si ę społecze ństwo. przez Pomorze, Wi ślana Trasa Rowerowa. O5 Rozwijaj ąca si ę współpraca gmin w ramach T5 Emigracja zarobkowa, głównie w śród Lokalnej Grupy Działania. osób młodych. O6 Dodatnie saldo migracji – wzrastaj ąca T6 Wysokie koszty prowadzenia działalno ści liczba mieszka ńców obszaru LSR (Moda na gospodarczej i utrzymania miejsc pracy. osiedlanie si ę na terenach wiejskich, głównie w Gminie Tczew). O7 Mo żliwo ść zagospodarowania wałów T7 Nieefektywny system aktywizacji osób przeciwpowodziowych Wisły i terenów długotrwale bezrobotnych oraz system przyległych na cele turystyczne pomocy społecznej utrwalaj ący (ogólnopolski projekt pn. Wi ślana Trasa bezrobocie i patologie społeczne. Rowerowa). O8 Mo żliwo ść podnoszenia kwalifikacji w T8 Wysokie koszty budowy i utrzymania ramach szkole ń zwi ązanych z tworzeniem obiektów sportowych, rekreacyjnych i miejsc pracy. kulturalnych. O9 Optymizm lokalnych przedsi ębiorców T9 Wzrastaj ący ruch tranzytowy przez wyra żany planowanymi inwestycjami. obszar LSR jako zagro żenie dla środowiska naturalnego (zanieczyszczenie, poziom hałasu). O10 Powstanie Pomorskiego szlaku kulturowo- T10 Niewystarczaj ące tempo rozwoju turystycznego im. ks. J.S.Pasierba. gospodarczego kraju. T11 Globalizm i światowe kryzysy ekonomiczne. T12 Niestabilna sytuacja na rynku pracy.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 33

Wnioski wynikaj ące z analizy SWOT:

Analiza jakiej dokonali na warsztatach członkowie Zespołu Partycypacyjnego obj ęła wszystkie czynniki mog ące wpływa ć na rozwój obszaru obj ętego LSR. Jednak że skala mo żliwej interwencji ograniczona jest z jednej strony wysoko ści ą dost ępnych środków, a drugiej zakresem wsparcia zdefiniowanym w PROW na lata 2014-2020. Analiza niektórych czynników natrafiała na problemy interpretacyjne. Przykładem mo że by ć dodatnie saldo migracji. Zjawisko to odnotowano w Gminie Tczew, a jego nasilenie przeważyło spadki na pozostałej cz ęś ci obszaru. Co wi ęcej korzystny czynnik demograficzny niesie za sob ą zagro żenie wynikaj ące z przeniesienia z miasta odmiennych wzorców zachowa ń społecznych oraz innych potrzeb. Nowe osiedla są enklawami, które niełatwo integruj ą si ę ze „star ą wsi ą”. Pojawia si ę problem zainteresowania „zachowaniem dziedzictwa”, które nie jest uznawane za własne. Z drugiej strony przybysze wnosz ą swój potencjał. Takie zderzenie to swego rodzaju wyzwanie dla lokalnych społeczno ści. Podobnie dwoista jest ocena dobrych poł ącze ń komunikacyjnych i blisko ści Trójmiasta. Z jednej strony to du ża populacja klientów, któr ą nale ży zainteresowa ć potencjałem i ofert ą obszaru, ale z drugiej du ży rynek usług powoduj ący spadek zainteresowania podnoszeniem, z wysiłkiem i powoli standardu życia w miejscu zamieszkania, skoro w odległo ści jednogodzinnej podró ży mo żna zaspokoi ć wi ększo ść swoich aspiracji. Z powodu wy żej wspomnianych ogranicze ń mo żliwym było wykorzystanie jedynie cz ęś ci mocnych stron obszaru, a tak że niwelowanie tylko niektórych deficytów. Wybieraj ąc cele i konstruuj ąc przedsi ęwzi ęcia brano pod uwag ę najbardziej prawdopodobne scenariusze rozwoju sytuacji w najbli ższych latach. Pewne czynniki zostały uznane za stabilne. Po śród nich to tradycyjnie dobra współpraca pomi ędzy partnerami - członkami stowarzyszenia. Jednak że nale ży j ą przenosi ć tak że na inne płaszczyzny współpracy, w tym te które przyczynia ć si ę b ędą do rozwoju gospodarczego, a przez to ograniczenia ubóstwa. Polem do takich działa ń, w tym pod egid ą LGD, mog ą i powinny by ć działania promocyjne. Jest to tym bardziej zasadne, że zostały ju ż zidentyfikowane grupy adresatów. Wa żnym ustaleniem jest brak wskazania dominuj ącego sektora czy bran ży gospodarczej. Powiat jest typowo rolniczo-przemysłowy. Potencjał turystyczny wi ększo ści obszaru nie jest istotnie wy ższy ni ż na obszarach s ąsiaduj ących, tak wi ęc nie nale ży planowa ć osi ągania celów strategicznych wył ącznie w oparciu o turystyk ę. Nale ży raczej wzmacnia ć potencjał mikroprzedsiebiorców, tak by uzyskiwali mocniejsz ą pozycj ę na rynku. Dokonana analiza pokazuje, potrzeb ę wyrównywania dysproporcji w dost ępie do usług powszechnych, co z drugiej strony jest szans ą dla mikroprzedsi ębiorców, zwłaszcza rozpoczynaj ących działalno ść gospodarcz ą. Wa żne jest wskazanie środowiska gospodarczego na zagro żenie ze strony demotywacyjnego systemu pomocy społecznej. Ostatnie decyzje polityczne nakazuj ą spodziewa ć si ę niestety wzmocnienia i utrwalenia tego zjawiska. Bez w ątpienia szans ą rozwojow ą jest moda na zdrowe żywienie i slow food. Powinna by ć wykorzystana do promocji lokalnych kociewskich produktów oraz zwi ększenia ich produkcji i dystrybucji. Podobnie rosn ąca popularno ść aktywnego wypoczynku jest szans ą na przyci ągni ęcie mieszka ńców pobliskich aglomeracji na krótkie pobyty. Magnesem powinna by ć atrakcyjna infrastruktura turystyczna i rekreacyjna. W ostatnich latach wyra źnie poprawia si ę sytuacja na rynku pracy, jednak że i tak du ża liczba osób korzysta z pomocy publicznej. Szczególnie trudna jest sytuacja ludzi młodych i starszych oraz rodzin wielodzietnych. Opis obszaru i analiza SWOT jednoznacznie pokazuj ą, że mieszka ńcy pragn ą racjonalnego wykorzystania potencjału publicznych obiektów. Pragn ą te ż współdecydowa ć sposobie tego korzystania. Mieszka ńcy s ą te ż świadomi swoich ogranicze ń, czego dowodzi wyra źnie artykułowana potrzeba likwidacji wykluczenia cyfrowego, zwłaszcza ludzi starszych. Wida ć te ż wyra źnie, że coraz bardziej zbli żaj ą si ę potrzeby i aspiracje mieszka ńców wsi miast.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 34

Misja

Misj ą jest wprowadzanie zrównowa żonych zmian, dostosowanych do wymogów współczesnej Polski, przyczyniaj ących si ę do podniesienia poziomu życia mieszka ńców, poprzez działania aktywizacyjne, edukacyjne i inwestycyjne, skierowane na efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich, materialnych, społecznych i kulturowych.

Wizja

Obszar obj ęty LSR, to miejsce, gdzie ludzie maj ą dobre warunki do życia, pracy i odpoczynku. To miejsce przyjazne dla rodzin, dzieci i seniorów, stwarzaj ące korzystne warunki do rozwijania aktywno ści mieszka ńców, w tym nowoczesnej przedsi ębiorczo ści opartej na zasobach lokalnych.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 35

ROZDZIAŁ V. CELE I WSKA ŹNIKI

Cele to oczekiwane przez lokaln ą społeczno ść stany fragmentów otaczaj ącej j ą rzeczywisto ści jakie maj ą zosta ć osi ągni ęte poprzez wdro żenie LSR. Cele, zarówno ogólne jak i szczegółowe oraz przypisane im przedsi ęwzi ęcia, były formułowane z udziałem przedstawicieli lokalnej społeczno ści. Cele ogólne zdefiniowano jako strategiczne odwrócenie konsekwencji problemów jakie obecnie trapi ą mieszka ńców. Maj ą one charakter ogólny. Cel szczegółowy to konkretne odzwierciedlenie problemu jakie ś grupy osób. Natomiast przedsi ęwzi ęcie to zespoły ró żnorodnych operacji realizowanych przez ró żne podmioty.

5.1. SPOSÓB FORMUŁOWANIA CELÓW I WSKA ŹNIKÓW

Punktem wyj ścia dla konstrukcji celów i przedsi ęwzi ęć była krytyczna ocena sytuacji istniej ącej w okresie opracowywania dokumentu. Materiały zebrane na potrzeby Diagnozy zaprezentowały szerokie spektrum problemów i potrzeb mieszka ńców. Był to szeroki wachlarz niedostatków formułowanych na ró żnym poziomie ogólno ści, od problemów jednostkowych, przez specyficzne problemy lokalne i grupowe, a ż po zagadnienia wkraczaj ące w kompetencje władz centralnych. Zespół Partycypacyjny podczas warsztatów dokonał ich wst ępnej selekcji. Odrzucono problemy marginalne, bo okazało, że realizacja wszystkich zasadnych i zgodnych z założeniami PROW problemów przekracza mo żliwo ści bud żetu strategii. Koniecznym było wi ęc dokonanie kolejnych wyborów. Odrzucono zadania zwi ązane z popraw ą stanu dróg i ulic, cho ć postulat ten był do ść popularny. Wynikało to z faktu, że wnioskodawcy nie wi ązali tego zadania z ograniczeniami jakie wynikaj ą z Rozporz ądzenia, a oczekiwali poprawy w ich najbli ższym otoczeniu. Formułuj ąc cele analizowano zale żno ści przyczynowo-skutkowe. Do przyczyn problemu odnosz ą si ę przedsi ęwzi ęcia, które wskazuj ą sposoby usuni ęcia zauwa żonych braków. Żadne z przedsi ęwzi ęć nie wyst ępuje w 2 celach. A wi ęc zapewniono rozł ączno ść celów. Rang ę poszczególnych wska źników odwzorowano w kryteriach wyboru poprzez liczbę punktów mo żliwych do pozyskania w danym kryterium. Dla pełniejszego poinformowania lokalnej społeczno ści o podstawowych kierunkach działania organizowano spotkania w Pelplinie i Gniewie, z przedstawicielami wszystkich sektorów oraz grupami defaworyzowanym, i podczas, których konsultowano tak że cele i wska źniki.

5.2. SZCZEGÓŁOWY OPIS CELÓW I WSKA ŹNIKÓW

5.2.1 CEL OGÓLNY 1: ROZWÓJ SEKTORA MIKRO I MAŁYCH PRZEDSI ĘBIORSTW

Z przeprowadzonej Diagnozy wynika, że działaj ące na obszarze podmioty gospodarcze pozytywnie oceniaj ą perspektywy rozwoju, czego wyrazem inwestycje planowane na lata 2016-2022. Co wi ęcej, z zebranych ankiet wynika, że wszystkie inwestycje wi ążą si ę ze stworzeniem nowych miejsc pracy. Jako barier ę wskazywano jednak że niski organizacyjny i technologiczny potencjał przedsi ębiorstw, który skutkuje brakiem pełnego dostosowania ich oferty do potrzeb rynku. Przyczyn ą takiego stanu rzeczy była brak własnych środków lub trudno ści w ich pozyskaniu na rynku finansowym. Z tego powodu zdecydowano sie na sformułowanie celu szczegółowego „Dostosowanie potencjału małych i mikro przedsi ębiorstw do potrzeb rynku”. Zabawna nazwa przedsi ęwzi ęcia (co pewien walor komunikacyjny) „Mały mo że szybciej” wskazuje na specyficzn ą cech ę drobnej przedsi ębiorczo ści jaką jest jej elastyczno ść i prosty, krótki proces decyzyjny. W jego ramach planowane s ą operacje polegaj ące na budowie lub modernizacji

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 36 wykorzystywanych budynków i budowli, zakupie nowoczesnych, odpowiadaj ących potrzebom klientów technologii, maszyn i urz ądze ń, a tak że rozwi ąza ń organizacyjnych. Działanie skierowane jest wył ącznie do małych i mikroprzedsi ębiorstw. Produkt „inwestycje” jest oczywisty i wzorcowy. Pod poj ęciem „inwestycja” rozumie si ę działania i środki prowadz ące do powstania jednego stanowiska pracy, a nie jeden wniosek zło żony przez uprawniony podmiot (je żeli w jednym wniosku zaplanuje si ę utworzenie np. 3 miejsc pracy to do wska źnika zaliczy si ę 3 inwestycje). Odpowiednio do tego zaplanowano rezultaty: „liczba osób zatrudnionych, w tym z grup defaworyzowanych”. Przyj ęta preferencja ma charakter podmiotowy. Tak zdefiniowany wska źnik dowodzi zwi ązku z diagnoz ą, gdzie wskazano, że w najtrudniejszej sytuacji na ryku pracy s ą osoby z do 25 i powy żej 50 roku życia. Po przeprowadzeniu konsultacji, najpierw Zespół Partycypacyjny, a potem Walne Zebranie Członków uchwalaj ąc cał ą strategi ę rozci ągn ęli definicj ę grupy defaworyzoawanej tak że na „osoby z rodzin wielodzietnych/ korzystaj ące z pomocy społecznej”. Nie wymaga to szerokiego uzasadnienia, skoro celem horyzontalnym jest przeciwdziałanie ubóstwu. Ustalono, że w tym działaniu 1/3 miejsc nowoutworzonych miejsc pracy obejm ą osoby z tych grup defaworyzowanych. Warto ść ta jest efektem wypracowanego kompromisu pomi ędzy potrzebami osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, a ocen ą przedsi ębiorców, którzy nisko oceniaj ą realn ą gotowo ść do pracy i kompetencje tej grupy. Jest o klasyczny przykład równowa żenia celów ambitnych, a zarazem mo żliwych do osi ągni ęcia. Warto ść liczbowa wska źnika rezultatu jest wy ższa od warto ści liczbowej wska źnika produktu, gdy ż zakłada sie, że na jednym stanowisku pracy zatrudnienie mo że znale źć wi ęcej ni ż jedna osoba. Przyj ęte kryteria nie zawieraj ą żadnych preferencji przedmiotowych, czyli dla konkretnych rodzajów działalno ści gospodarczych. Zarówno mieszka ńcy na spotkaniach otwartych, jak i przedsi ębiorcy w ankietach i podczas konsultacji nie wskazywali bran ż szczególnie istotnych dla rozwoju obszaru. Potwierdzaj ą to tak że pracownicy LGD, którzy prowadzili działania informacyjne w lokalu Biura. Z zebranego materiału wynika, że na wsparcie oczekuj ą wszystkie bran że. Tak szerokie spektrum pozwoli na zatrudnienie wi ększej liczby osób z grup defaryzowanych. Pewne ukierunkowana pomocy zostały opisane w lokalnych kryteriach wyboru, o czym piszemy w innej cz ęś ci dokumentu. Są one w pełni zgodne z celami programu: innowacyjno ści ą, wykorzystaniem lokalnych zasobów, zaspokajaniem potrzeb lokalnej społeczno ści, lokalizacj ą inwestycji w małych miejscowo ściach, zatrudnianiem wi ększej od minimalnej liczby pracowników i ochron ą środowiska. Dla wska źników produktu i rezultatu, jako punkt wyj ścia w roku 2016 przyj ęto warto ść "0". Warto ść docelowa powinna zosta ć osi ągni ęta do 2022 r. Warto ść liczbow ą wska źnika rezultatu okre ślono przy zało żeniu, że średnia warto ść inwestycji została oszacowana na 80 tys. zł. Podstaw ą były informacje zebrane podczas opracowywania LSR, w tym badanie ankietowe przeprowadzone wśród przedsi ębiorców - 50% przedsi ębiorców oszacowało warto ść inwestycji w przedziale 50-100 tys. zł, 32% na ponad 100 tys. zł, 9% poni żej 25 tys. zł oraz 9% w przedziale 25-50 tys. zł. Pod uwag ę wzi ęto te ż średni ą warto ść inwestycji zrealizowanych na obszarze LSR w latach 2009-2015 w działaniach progospodarczych (MK i NR), która wynosi 67,8 tys. zł. Zbadano tak że wysoko ść dofinansowania z innych źródeł wspieraj ących powstawanie nowych miejsc pracy. Uwzgl ędniono tez inflacj ę. Dane do pomiaru b ędą pozyskiwane poprzez specjalne ankiety, które zostały opracowane przez LGD. Ankiety b ędą składane do LGD nie pó źniej ni ż 6 miesi ęcy po rozliczeniu projektu, czyli otrzymaniu ostatniej transzy płatno ści. Szczegółowe informacje, w tym warto ści liczbowe wska źników zawieraj ą tabele matryc logicznych. Z Diagnozy równie ż wynika, że aktywno ść gospodarcza mieszka ńców wyra żaj ąca si ę ilo ści ą podmiotów gospodarczych na jeden tysi ąc mieszka ńców nie jest zadowalaj ąca. Jako przyczyn ę wskazano bariery administracyjne wynikaj ące z obowi ązuj ących przepisów prawa, wysokie koszty prowadzenia działalno ści gospodarczej, w tym ZUS, a tak że du żą konkurencj ę na rynku. Na dodatek rozpoczęcie działalno ści gospodarczej wymaga nakładów finansowych przekraczaj ących mo żliwo ści wielu mieszka ńców, a w szczególno ści tych długotrwale bezrobotnych lub rozpoczynaj ących aktywno ść zawodowa.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 37

Przedsi ęwzi ęcie „Zacznij razem z nami ” wskazuje, że osoby rozpoczynaj ące działalno ść gospodarcz ą nie tylko otrzymaj ą środki finansowe, ale tak że wsparcie merytoryczne na starcie i w pierwszym okresie prowadzenia działalno ści gospodarczej. Tak że w tym przedsi ęwzi ęciu produkt „inwestycje” jest oczywisty. . Rezultatem tak że i w tym przedsi ęwzi ęciu s ą nowoutworzone miejsca pracy, z których 1/3 przeznaczona jest dla osób z grup defaryzowanych. W tym przedsi ęwzi ęciu, z tych samych powodów co powy żej przyj ęte preferencje maj ą charakter podmiotowy, a nie przedmiotowy (bran żowy). Tu tak że podstaw ą jest ułatwienie w dost ępie do rynku pracy osobom, które s ą z niego wykluczone. Tak że i tu pewne ukierunkowana pomocy zostały opisane w lokalnych kryteriach wyboru, o czym piszemy w innej cz ęś ci dokumentu. S ą one w pełni zgodne z celami programu opisanymi powy żej. Dla wska źników produktu i rezultatu, jako punkt wyj ścia w roku 2016 przyj ęto warto ść "0". Warto ść docelowa powinna zostać osi ągni ęta w 2022 r. Warto ść docelow ą wskaźnika rezultatu okre ślono (w sposób opisany powy żej) przy zało żeniu, że LGD ustaliła wysoko ść wsparcia finansowego dla starterów na 80 tys. zł. Wysoko ść wsparcia jest taka sama jak średnia wysoko ść wsparcia dla działaj ących przedsi ębiorców (rozwój przedsiębiorczo ści), która stanowiła podstaw ę szacowania ilo ści miejsc pracy jakie zostan ą stworzone w wyniku realizacji LSR. Okre ślono j ą na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego w śród przedsi ębiorców - 50% przedsi ębiorców oszacowało warto ść inwestycji w przedziale 50-100 tys. zł, 32% na ponad 100 tys. zł, 9% poni żej 25 tys. zł 0raz 9% w przedziale 25-50 tys. zł. Dane do pomiaru b ędą pozyskiwane poprzez specjalne ankiety, które zostały opracowane przez LGD. Ankiety b ędą składane nie pó źniej ni ż 6 miesi ęcy po rozliczeniu projektu, czyli otrzymaniu ostatniej transzy płatno ści. Szczegółowe informacje, w tym warto ści liczbowe wska źników zawieraj ą tabele matryc logicznych. Trzecim przedsi ęwzi ęciem gospodarczym, realizuj ącym cel zwi ększenia aktywno ści ekonomicznej mieszka ńców, jest „Zaczyn”. Tak że ono ma ono swoje oparcie w Diagnozie społecznej. Mieszka ńcy obszaru, zapewne nie tylko tego, jako jeden z najcz ęś ciej wymienianym atrybutów wymieniaj ą walory przyrodnicze, kulturowe, w tym historyczne miejsca w którym mieszkaj ą. S ą dumni ze swoich tradycji i obyczajów. Dobrze kojarz ą si ę im specjały lokalnej kuchni, które znaj ą do dzieci ństwa. Uwa żaj ą, że jest to wa żna warto ść , która powinno sie wykorzystywa ć na potrzeby dnia dzisiejszego. Jednak że deklaracje te rzadko zamieniaj ą si ę w konkretne działania. W zasadzie podczas ka żdego ze spotka ń otwartych wspomniano doskonałe produkty miejscowych gospody ń (znacznie rzadziej panów), tyle tylko, że s ą one wytwarzane na potrzeby własne lub najbli ższego otoczenia. Co wi ęcej w wi ększo ści przypadków nie wierzono w mo żliwo ść zamiany owych umiej ętno ści w zaj ęcie dochodowe. Nie bez racji wspominano o wy śrubowanych normach sanitarnych i weterynaryjnych, a tak że nieprzyjaznych praktykach skarbowych. Inkubator ma pomóc w przełamaniu tych barier. Pewn ą obiektywna przeszkod ą jest brak uprawy ro śliny lub hodowli zwierz ęcia jednoznacznie kojarz ących si ę z Kociewiem. Jednak że mimo tych ogranicze ń pojawiła si ę inicjatywa stworzenia inkubatora produktów spo żywczych. Jest on planowany jako przedsi ęwzi ęcie niekomercyjne, a zwi ększaj ące aktywno ść ekonomiczn ą mieszka ńców i promuj ące przetwarzanie lokalnych produktów. W pierwszej kolejno ści powinny w nim by ć wytwarzane produkty tradycyjne, wpisane na list ę Ministerstwa Rolnictwa. Jako potencjalne produkty jakie mogłyby tam by ć przetwarzane wskazuje si ę na miody, aroni ę oraz jabłka produkowane w północnej cz ęś ci obszaru. Oczywi ście katalog produktów pozostaje otwarty. Produkcyjna, jak i promocyjna oraz edukacyjna działalno ść inkubatora, mo że przyczyni ć sie do podniesienia potencjału turystycznego obszaru. W zało żeniu, niezale żnie od lokalizacji inwestycji inkubator b ędzie słu żył wszystkim zainteresowanym. Dlatego mimo, i ż inwestycja jest kosztowna, zło żona organizacyjnie i obarczona niemałym ryzykiem postanowiono wprowadzi ć do strategii odr ębne przedsi ęwzi ęcie. Dla społeczno ści mo że to by ć dobitny i łatwo dostrzegalny przykład wykorzystania lokalnych zasobów dla prowadzenia działalno ści gospodarczej. Co wi ęcej po średnio przyczynia ć si ę b ędzie do zachowania tradycyjnych receptur i wzmocnienia poczucia to żsamo ści kulturowej. Szans ą jest tutaj stale rosn ąca popularno ść kuchni tradycyjnej, regionalnej oraz zdrowej żywno ści.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 38

Przyj ęte wska źniki s ą bezpo średnio powi ązane z charakterem przedsi ęwzi ęcia, które jest niemo żliwe bez inwestycji. W zało żeniu powstanie jeden inkubator. Efektem jego pracy b ędzie wsparcie dla podmiotów przetwarzaj ących lokalne produkty, a miernikiem ilo ść podmiotów, które ze wsparcia skorzystały. Wielko ść ta b ędzie liczona poprzez identyfikacj ę osoby korzystaj ącej, niezale żnie od ilo ści wizyt w inkubatorze. Innym wska źnikiem b ędzie ilo ść produktów tam wytworzonych. Tak że i ta miara b ędzie liczona indywidualnie, niezale żnie od wielko ści produkcji. Takie podej ście jest metodologicznie uzasadnione, gdy ż zadaniem inkubatora b ędzie umo żliwienie wprowadzenie na rynek nowych podmiotów i produktów, a potem utrzymanie si ę na nim. Z charakteru przedsi ęwzi ęcia wynika, że warto ść pocz ątkowa wska źników wynosi "0". Warto ść docelowa wska źnika produktu wynosi "1". Docelow ą warto ść liczbow ą wska źników rezultatu oszacowano w oparciu o do świadczenie specjalistów od kuchni regionalnej. Powinny ona zosta ć osi ągni ęte do ko ńca okresu wdra żania LSR. Potwierdzeniem osi ągni ęcia wska źników b ędzie informacja przekazana poprzez Ankiet ę opracowan ą przez LGD. Ankieta składana b ędzie do LGD na koniec roku, pocz ąwszy od roku nast ępnego po oddaniu inkubatora do u żytku. Podstaw ą do jej wypełnienia b ędzie ewidencja prowadzonej działalno ści. Przedsi ęwzi ęcie, ze wzgl ędu na wysoko ść niezb ędnych kosztów, zło żono ść formaln ą inwestycji oraz zło żono ść merytoryczn ą całego zadania jest dedykowane podmiotom publicznym lub podmiotom ekonomi społecznej. Takie wskazanie ma zapewni ć niekomercyjny cel całego przedsi ęwzi ęcia. Szczegółowe informacje, w tym warto ści liczbowe wska źników rezultatu zawieraj ą tabele matryc logicznych.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 39

Matryca logiczna - Cel ogólny 1

Powi ązanie Diagnozy - opisu obszaru i ludno ści, analizy SWOT oraz celów i wska źników

Diagnoz SWOT Wyzwanie społ-ekonom. Cel ogólny Cel Przedsi ę Produkty Efekty Oddziały Czynniki wpływu a cel PROW szczegółowy wzi ęcie wanie wg SWOT 1.2, W.1,W.2,W.4,W. Niedostatecznie rozwini ęty 1 1.1 1.1.1 inwestycje miejsca pracy Rozwój O.1,O.3, O.8, O.9, 1.3, 5, W.6, sektor mikro i małych 1.2 1.2.1 inwestycje miejsca pracy sektora T.3 T.5-8, 1.9, S.1, S.11 przedsiebiorstw PROW -P6 1.2.2 inwestycja w inkubator inkubator T.11,T.12

1.0. CEL OGÓLNY 1 Rozwój sektora mikro i małych przedsi ębiorstw 1.1. CELE Dostosowanie potencjału mikro i małych przedsi ębiorstw do potrzeb rynku poprzez inwestycje 1.2. SZCZEGÓŁOWE Zwi ększenie poziomu aktywno ści ekonomicznej mieszka ńców i rozwój przetwórstwa lokalnych produktów spo żywczych

Wska źniki oddziaływania dla celu Jednostka miary Stan Plan na 2023 rok Źródła danych ogólnego pocz ątkowy / sposób 2016 rok pomiaru W.1.0 Przedsi ębiorcy zauwa żaj ący rozwój sektora w stosunku do 2016r % 0 10 Badanie ankietowe Wska źnik rezultatu dla celów Jednostka miary Stan Plan na 2022 rok Źródła danych szczegółowych pocz ątkowy / sposób 2016 rok pomiaru W1.1 utworzone miejsca pracy (w tym dla osób z grup szt. 0 30 (w tym 10 dla osób z Ankieta defaworyzowanych) grup defaworyzowanych) monitoruj ąca LGD w.1.2 utworzone miejsca pracy (w tym przez i dla osób z grup szt. 0 13 (w tym 4 dla osób z Ankieta defaworyzowanych) grup defaworyzowanych) monitoruj ąca LGD liczba produktów wytwarzanych w inkubatorze szt. 0 15 Ankieta monitoruj ąca LGD

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 40

Przedsi ęwzi ęcia Grupy docelowe Sposób Wska źniki produktu realizacji (konkurs, Nazwa Jednostka Warto ść Źródła danych projekt miary / sposób grantowy, Pocz ątkowa Ko ńcowa pomiaru projekt współ.) 2016 rok 2022 rok

1.1.1 „Mały mo że szybciej ”, mieszka ńcy, Konkurs inwestycje w szt. 0 25 Ankieta czyli działaj ący działaj ących monitoruj ąca tworzenie przedsi ębiorcy, w przedsi ębiorstwach LGD nowoczesnych miejsc tym NGO pracy w mikro i małych prowadz ące przedsi ębiorstwach działalno ść gospodarcz ą 1.2.1 „Zacznij razem z mieszka ńcy Konkurs inwestycje w szt. 0 12 Ankieta LGD”, czyli obszaru, w tym powstaj ących monitoruj ąca wsparcie dla osób grupy przedsi ębiorstwach LGD podejmuj ących defaworyzowane, działalno ść w tym NGO gospodarcz ą 1.2.2 „Zaczyn”, czyli samorz ądy Konkurs inwestycja w szt. 0 1 Ankieta stworzenie inkubatora lokalne, inkubator produktów monitoruj ąca lokalnych produktów organizacje spo żywczych LGD rolnych pozarz ądowe, spółdzielnie socjalne SUMA

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 41

1.1.1 CEL OGÓLNY 2: POPRAWA JAKO ŚCI ŻYCIA I WZMOCNIENIE WI ĘZI

SPOŁECZNYCH NA OBSZARZE LSR

W czasie dokonywania diagnozy jednym z najcz ęś ciej zgłaszanych walorów obszaru była ilo ść i jako ść świetlic wiejskich słu żą cych zaspokajaniu potrzeb społecznych, w tym kulturalnych. Pojawiały sie informacje o punktowych deficytach. Jednak że zarówno podczas spotka ń otwartych oraz w ankietach i sonda żu ulicznym podkre ślano, że potencjał tych obiektów jest wykorzystywany w stopniu nieodpowiadaj ącym potrzebom mieszka ńców. Przyczyny takiego stanu rzeczy upatrywano w niedostatku środków finansowych, ale tak że w braku odpowiednio przygotowanej kadry animatorów oraz niedostosowaniu oferty do bie żą cych zainteresowa ń mieszka ńców. Wskazywano na organizacje pozarz ądowe jako instrument aktywizacji społeczno ści lokalnej. Z kolei przedstawiciele sektora społecznego oczekiwali wsparcia ze strony władz samorz ądowych. Pozornie to paradoks, ale został on wyja śniony podczas dalszych prac nad strategi ą. Organizacje gotowe s ą animowa ć ró żne działania, ale dysponuj ą stosunkowo niskim potencjałem finansowym, by móc samodzielnie realizowa ć wi ększe projekty. Dlatego ide ą przedsi ęwzi ęcia „Razem mo żemy wi ęcej i lepiej” jest rozwi ązywanie tych wszystkich problemów. W zało żeniu przewidziano w nim realizacje bardzo ró żnych operacji i wykorzystanie ró żnych form wsparcia. Konkurs jest dedykowany zarówno podmiotom publicznym, jak i silnym organizacjom pozarz ądowym w celu prowadzenia zło żonych i długofalowych działa ń na bazie świetlic. Maj ą one odpowiedzie ć na aktualne potrzeby mieszka ńców, głównie kulturalne, dotycz ące dziedzictwa oraz poprawy stanu środowiska naturalnego. Mog ą to by ć szkolenia i wydarzenia rozwijaj ące ich zainteresowania mieszka ńców, działania wspieraj ące i wzmacniaj ące potencjał sektora społecznego, a tak że przyczyniaj ące si ę do zacie śnienia wi ęzi pomi ędzy członkami lokalnej społeczno ści. Zaplanowane s ą w nim szeroko rozumiane szkolenia i warsztaty dla wykreowania lokalnych animatorów działa ń. Wszystkie te działania musz ą mie ć na wzgl ędzie potrzeby grup defaryzowanych. Planowany jest tak że Projekt grantowy zatytułowany „Świetlic ę sw ą widz ę ogromn ą”. Poniewa ż udział w nim podmiotów sektora publicznego jest limitowany, z natury rzeczy operacje b ędą realizowane głównie przez sektor społeczny. Przewidziano w nim operacje o charakterze kulturalnym i obywatelskim o warto ści dofinansowania do 25 tys. zł. Powinny by ć one realizowane na bazie świetlic wiejskich, co nie oznacza, że wył ącznie w budynku świetlicy. Obni żona warto ść została ustalona w oparciu o analiz ę kwot dofinansowania „małych projektów” w latach 2009-2015, kwot zgłoszonych do Kipy projektów (fiszki projektowe), a tak że poprzez konsultacje społeczne, w tym z Rad ą Organizacji Pozarz ądowych Powiatu Tczewskiego. Obni żenie warto ści pozwala na realizacj ę wi ększej liczby potrzebnych działa ń. Przedsi ęwzi ęcie poprzez zakres tematyczny przyczyni si ę tak że do podniesienia potencjału i wzmocnienia lokalnych organizacji pozarz ądowych, bowiem zrealizowanie przez nie projektów pozwoli na zdobycie kolejnych do świadcze ń, nawi ązanie nowych kontaktów, a tak że przyczyni si ę do podniesienia ich autorytetu. Odpowiednio do zakresu przedsi ęwzi ęć dobrano wska źniki. Dla wska źników produktu i rezultatu, jako punkt wyj ścia w roku 2016 przyj ęto warto ść "0", a warto ści docelowe maj ą zosta ć osi ągni ęte do 2022 r. We wska źnikach rezultatu zapisano udział osób z grup defaworyzowanych, w tych samych co w innych przedsi ęwzi ęciach proporcjach. Dane do pomiaru b ędą pozyskiwane poprzez specjalne ankiety, które zostały opracowane przez LGD. Ankiety b ędą składane nie pó źniej ni ż 6 miesi ęcy po rozliczeniu projektu, czyli otrzymaniu ostatniej transzy płatno ści. Oprócz bada ń ilo ściowych zaplanowano te ż badania jako ściowe, czyli badanie poziomu satysfakcji z działań szkoleniowych. Szczegółowe informacje, w tym warto ści liczbowe wska źników zawieraj ą tabele matryc logicznych. „Brama do cyfrowego świata” to szczególne przedsi ęwzi ęcie. Ma ono wzmocni ć kapitał społeczny poprzez wykorzystanie technologii cyfrowych. Jest to jeden ze sposobów poprawy jako ści życia mieszka ńców obszaru. Podczas spotka ń otwartych, jak i w „Kipie pomysłów” padały propozycje organizacji szkole ń i warsztatów zwi ązanych z wykorzystaniem komputerów. Pod tym

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 42 poj ęciem nale ży rozumie ć nie tylko same komputery, ale tak że inne urz ądzenia nowoczesnej komunikacji, takie jak smartfony i laptopy. Post ęp technologiczny sprawił, że staj ą si ę one coraz ta ńsze, a przez to coraz bardziej dost ępne. Jednak że ich mo żliwo ści s ą wykorzystywane w niewielkim stopniu. Coraz wi ększa liczba osób zdaje sobie z tego spraw ę i pragnie temu zaradzi ć. Konsultacje z partnerami działaj ącymi na tym polu potwierdzaj ą, że grupa osób „wykluczonych cyfrowo”, w tym osoby starsze chc ą zgł ębi ć tajniki urz ądze ń i programów. Rozumiej ą, że ta wiedza mo że ułatwi ć im życie poprzez szybki i tani dost ęp do wielu usług i informacji. Przyczynia ć si ę b ędzie tez do realizacji celu PROW „wzmocnienie kapitału społecznego, w tym z wykorzystaniem rozwi ąza ń innowacyjnych i wspieranie partycypacji społeczno ści lokalnej w realizacji lokalnych strategii”. W obecnej dobie znajomo ść nowoczesnych technologii jest warunkiem niezb ędnym podejmowania i prowadzenia działalno ści gospodarczej, a wi ęc przedsi ęwzi ęcie mo że pozytywnie wpływa ć na realizacj ę wy żej opisanych celów gospodarczych. Bez w ątpienia sprawne korzystanie z urz ądze ń cyfrowych ułatwi osobom starszym nawi ązywanie wi ęzi mi ędzypokoleniowych, wł ączanie si ę życie społeczne, w tym podejmowanie nowych inicjatyw, tak że zwi ązanych z zachowaniem dziedzictwa i ochron ą środowiska.. W perspektywie mo że też poprawi ć sytuacje ekonomiczn ą tej grupy defaworyzowanej, a tak że przyczyni ć sie do promocji obszaru i jego walorów. W ramach przedsi ęwzi ęcia wsparcie powinny uzyska ć operacje szkoleniowe i warsztatowe z zakresu obsługi urz ądze ń cyfrowych. Maj ą one dotyczy ć umiej ętno ści podstawowych, przydatnych w życiu codziennym. Jednak że mog ą tak że pokazywa ć mo żliwo ści wykorzystania nowoczesnych technologii dla rozwijania osobistych zainteresowa ń i talentów. Dopuszcza si ę wprowadzenie do zakresu operacji działa ń promocyjnych przyczyniaj ących sie do popularyzacji wykorzystania technologii cyfrowych. Zaj ęcia powinny odbywa ć si ę jak najbli żej ostatecznych beneficjentów, w małych grupach, w maksymalnie przyjaznej atmosferze. Ich program powinien by ć dostosowany do wcze śniej rozpoznanych potrzeb i mo żliwo ści uczestników. Przedsi ęwzi ęcie b ędzie realizowane wył ącznie w oparciu o projekt grantowy. Wska źnikiem produktu s ą szkolenia i warsztaty, a rezultatu osoby przeszkolone. Tak że i w tym przedsi ęwzi ęciu po śród beneficjentów powinny znale źć si ę 1/3 osób z grup defaoryzowanych. Warto ść pocz ątkowa obu wska źników wynosi "0". Dane do pomiaru b ędą pozyskiwane poprzez specjalne ankiety, które zostały opracowane przez LGD. Ankiety b ędą składane nie pó źniej niż 6 miesi ęcy po rozliczeniu projektu, czyli otrzymaniu ostatniej transzy płatno ści. Oprócz bada ń ilo ściowych zaplanowano te ż badania jako ściowe, czyli badanie poziomu satysfakcji z działa ń szkoleniowych. Szczegółowe informacje, w tym warto ści liczbowe wska źników zawieraj ą tabele matryc logicznych.

„Wiedza - do sukcesu klucz”, to przedsi ęwzi ęcie, które składa si ę tylko z działa ń zwi ązanych z aktywizacj ą. B ędą one wspiera ć wdra żanie wszystkich przedsi ęwzi ęć obj ętych LSR. Takie podej ście pozwala precyzyjnie opisa ć rodzaj i ilo ść działań wykonywanych i organizowanych przez Biuro LGD. Wska źniki s ą ści śle powi ązane z rodzajami działa ń wskazanych w Planie komunikacyjnym. Warto ści pocz ątkowe wynosz ą "0", a ko ńcowe maj ą zosta ć osi ągni ęte w 2022mr. Dane do pomiaru b ędą zbierane przez działania monitoringowe, a ich źródłem b ędzie dokumentacja LGD. Oprócz bada ń ilo ściowych zaplanowano te ż badania jako ściowe, czyli badanie poziomu satysfakcji z działa ń doradczych i szkoleniowych. Pó źniej podane zostan ą ewaluacji.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 43

Matryca logiczna - Cel ogólny 2

Powi ązanie Diagnozy - opisu obszaru i ludno ści, analizy SWOT oraz celów i wska źników

Diagnoz SWOT Wyzwanie społ-ekonom. Cel ogólny Cel Przedsi ę Produkty Efekty Oddziały Czynniki wpływu a cel PROW szczegółowy wzi ęcie wanie wg SWOT 3.1, 3.4, S.7, S.8, S.9, Niezadowalaj ący poziom 2 2.1 2.1.1 wydarzenia , wyszkolenie i Poprawa O.1, O.3, O.5, 3.5, S.10, S.12; życia i zbyt słabe wi ęzi szkolenia wi ązane z aktywni jako ści O.6; 3.7,3.9 W.3, W.8, W.12, społeczne zach. dziedzictwa, mieszka ńcy życia i T.4, T.9. W.13, W.14, szkolenia dla wyszkoleni wzmocni W.15, W.16, animatorów animatorzy enie W.21, W.22 2.1.2 szkolenia cyfrowe wyszkoleni wi ęzi dl wykluczonych mieszka ńcy społeczn cyfrowo ych 2.1.3 działania przekazane brak informacyjne informacje szkolenia wyszkoleni beneficjenci i członkowie organów LGD wizyty studyjne Wyszkoleni mieszka ńcy i członkowie organów LGD badania Informacja dla LGD Wydarzenia Wzmocnienie integruj ące wi ęzi partnerów i mieszka ńców Działania Poinformowanie o promocyjne walorach obszaru

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 44

2.0. CEL OGÓLNY 2 Poprawa jako ści życia i wzmocnienie wi ęzi społecznych na obszarze LSR 2.1. CELE Zwi ększenie aktywno ści społeczno - zawodowej mieszka ńców SZCZEGÓŁOWE Wska źniki oddziaływania dla celu Jednostka miary Stan Plan na 2023 rok Źródła danych ogólnego pocz ątkowy / sposób 2016 rok pomiaru W.2.0 Liczba mieszka ńców obszaru odczuwaj ących popraw ę jako ści % 0 15 Badania życia i wzmocnienie wi ęzi społecznych w stosunku do 2016 r. ankietowe Wska źnik rezultatu dla celów Jednostka miary Stan Plan na 2022 rok Źródła danych szczegółowych pocz ątkowy / sposób 2016 rok pomiaru w.2.1 Liczba osób uczestnicz ących w cyklach wydarze ń osoba 0 500 (w tym 150 z grup Ankieta organizowanych na bazie zbudowanej i zmodernizowanej defaworyzowanych) monitoruj ąca infrastruktury zwi ązanej z zachowaniem dziedzictwa (w tym osoby z grup defaworyzowanych)

Liczba osób uczestnicz ących w szkoleniach, w tym w osoba 0 225 (w tym 70 z grup Ankieta zwi ązanych z zachowaniem dziedzictwa i w zakresie ochrony defaworyzowanych) monitorujaca środowiska i zmian klimatu

Liczba wyszkolonych animatorów życia społecznego osoba 0 15 (w tym 5 z grup Ankieta defaryzowanych) monitoruj ąca Liczba osób przeszkolonych w zakresie wykorzystania osoba 0 300 (w tym z grup Ankieta technologii cyfrowych defaworyzowanych 100) monitoruj ąca Liczba osób poinformowanych przez LGD osoba 0 100 000 Dokumentacja LGD Liczba osób przeszkolonych przez LGD osoba 0 60

Liczba osób uczestnicz ących w wizytach studyjnych osoba 0 40

Liczba osób uczestnicz ących/poinformowanych w wydarzeniach osoba 0 1 200 promocyjno-integracyjnych organizowanych przez LGD

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 45

Przedsi ęwzi ęcia Grupy docelowe Sposób Wska źniki produktu realizacji Nazwa Jednostka Warto ść Źródła miary danych / Pocz ątkowa Ko ńcowa sposób 2016 rok 2022 rok pomiaru

2.1.1 „Razem mo żemy samorz ądy lokalne, konkurs, Cykle wydarze ń o szt. 0 5 Ankieta wi ęcej i lepiej”, czyli organizacje charakterze monitoruj ąca zwi ększenie ilo ści i pozarz ądowe, kulturalnym, w LGD podniesienie jako ści podmioty tym zwi ązane z działa ń gospodarcze zachowaniem organizowanych na dziedzictwa i bazie ogólnodost ępnej ochrony infrastruktury środowiska kulturalnej organizacje projekt szt. 0 15 Ankieta pozarz ądowe grantowy, Wydarzenia/ monitoruj ąca szkolenia podnosz ące jako ść kapitału społecznego, w tym zwi ązane z zachowaniem dziedzictwa, ochony środowiska i klimat szt. 0 1 Ankieta monitoruj ąca szkolenia dla animatorów życia społecznego pod kątem zachowania dziedzictwa 2.1.2 „Brama do cyfrowego mieszka ńcy, w tym projekt Cykl szt. 0 20 Ankieta świata”, czyli z grup grantowy innowacyjnych monitoruj ąca

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 46

podnoszenie defaworyzowanych, szkole ń/warsztatów kompetencji społeczno- dla wykluczonych zawodowych cyfrowo, w tym mieszka ńców w zwi ązanych z zakresie wykorzystania ochron ą technologii środowiska, informatycznych , zmianami klimatu i zachowaniem dziedzictwa 2.1.3 „Wiedza to sukcesu mieszka ńcy, w tym aktywizacja Kampanie szt. 0 6 Dokumentacja klucz”, czyli wsparcie z grup informacyjno- LGD partycypacji społecznej defaworyzowanych, promocyjne w realizacji LSR organizacje pozarz ądowe, Szkolenia szt. 0 6 podmioty gospodarcze Wizyty studyjne szt. 0 2

Badania szt. 0 5

Wydarzenia szt. 0 5 promocyjno - integruj ące Wydarzenia szt. 0 8 promuj ące obszar SUMA

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 47

5.2.3 CEL OGÓLNY 3: WZROST ATRAKCYJNO ŚCI OBSZARU DLA MIESZKA ŃCÓW I

TURYSTÓW

O ile mieszka ńcy obszaru na ogół s ą zadowoleni z ilo ści i jako ści najwa żniejszych i najpowszechniejszych obiektów infrastruktury społecznej, czyli świetlic wiejskich, o tyle ju ż jako ść i estetyka przestrzeni publicznej budzi ich zastrze żenia. Podobn ą opini ę wyra żaj ą o infrastrukturze rekreacyjnej i turystycznej. Taka ocena jest i uprawniona i uzasadniona. Na wsi „od zawsze” świetlica była centralnym punktem życia wspólnotowego. Dlatego w te obiekty inwestowano w pierwszej kolejno ści. Teraz czas na zaspokojenie aspiracji wy ższego rz ędu. Rosn ący poziom zamo żno ści sprawia, że mieszka ńcy wsi, tak jak mieszka ńcy miast chc ą żyć w ładnym otoczeniu. Coraz cz ęś ciej te ż chc ą aktywnie sp ędza ć wolny czas. Jest to tym bardziej wa żne, że coraz mniejszy odsetek mieszka ńców wsi o utrzymuje si ę z rolnictwa, a tym samym żyje w innym rytmie ni ż tradycyjny rolnik. Oczywi ście model życia rolników tak że si ę zmienił. Co wi ęcej mieszka ńcy zdaj ą sobie spraw ę, że estetyka miejsc publicznych jak i funkcjonalna, niekomercyjna infrastruktura turystyczna i rekreacyjna to szansa na rozwój tak że gospodarczy. Wspomniane elementy mog ą wpływa ć na wzrost ruchu turystycznego, a tym samym poprawia ć status materialny mieszka ńców. Na tak zdefiniowane potrzeby odpowiada przedsi ęwzi ęcie „Dla was i dla nas”, czyli budowa i przebudowa infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej. Ł ączy ono harmonijnie zaspokajanie potrzeb mieszka ńców z szans ą na rozwój gospodarczy. Adresowane jest ono w głównej mierze do podmiotów publicznych, ale dopuszcza si ę realizacj ę operacji przez organizacje pozarz ądowe. Powstaj ące obiekty powinny wykorzystywa ć lokalne zasoby przyrodnicze i historyczne lub wi ąza ć si ę z ju ż istniej ącą albo planowana infrastruktur ą turystyczn ą b ądź rekreacyjn ą. Optymalne byłyby inwestycje wi ążą ce si ę z du żymi programami regionalnymi. Zaplanowan ą form ą wsparcia jest konkurs. Jako wska źnik produktu przyj ęto inwestycj ę. Skoro w efekcie zrealizowania inwestycji powstanie obiekt infrastrukturalny słu żą cy mieszka ńcom, to wła ściwym wska źnikiem rezultatu jest liczba osób z niego korzystaj ących. Poniewa ż operacje zdefiniowano jako budow ę lub rozbudow ę, to poprawne jest przyj ęcie, ze wyj ściowa warto ść wska źnika wynosi "0'. Warto ści docelowe powinny zosta ć osi ągni ęte w 2022 r. Źródłem informacji dla LGD o warto ściach liczbowych osi ągni ętych wska źników b ędzie Ankieta opracowana przez LGD. Poniewa ż inwestycje mog ą by ć realizowane w ró żnym czasie jako warto ść docelow ą przyj ęto ilo ść osób korzystaj ących w ci ągu roku, zadeklarowan ą w ankiecie pomno żon ą przez ilo ść lat przypadaj ących od daty oddania obiektu do u żytku do ko ńca roku 2022. Poniewa ż w LGD zdefiniowano grupy defaworyzowane, to w warto ściach liczbowych wska źnika rezultatu zostały one uwzgl ędnione. Stosownie do tego formularz Ankiety zawiera odpowiednie punkty umo żliwiaj ące wykazanie udziału tych grup. Ankiety b ędą składane nie pó źniej ni ż do ko ńca roku nast ępuj ącego po oddaniu obiektu do u żytku. W obecnych czasach nawet najlepszy produkt jest wart tyle, ile informacja o nim. Tak wi ęc walory obszaru obj ętego LSR te ż wymagaj ą promocji. Jest to tym bardziej zasadne, że o potencjalnych turystów, cho ćby z pobliskiego Trójmiasta czy aglomeracji bydgosko-toru ńskiej, a nawet Tczewa konkurujemy z Kaszubami lub Powi ślem. Aby tury ści zechcieli sp ędzi ć na Kociewiu cho ćby troch ę czasu to trzeba ich do tego przekona ć. Słu ży temu przedsi ęwzi ęcie „Kociewie znane i lubiane” . Tytuł dobrze oddaje sens operacji. Powinny one na ró żne sposoby promowa ć walory, produkty i usługi z obszaru, tak by nazwa subregionu wywoływała miłe skojarzenia i zach ęcała do odwiedzin. Przewidziano tu dwie formy wsparcia. Poprzez konkurs wspierane mog ą by ć wi ększe operacje adresowane do wi ększej liczby odbiorców, a przez granty działania na mniejsz ą skal ę. Nazwa projektu grantowego „Pokochaj Kociewie” nawi ązuje do jednego z popularnych sloganów promocyjnych „Kocham Kociewie”. Obie formy wspiera ć mog ą działania realizowane zarówno na obszarze obj ętym LSR jak i poza nim. Te pierwsze to ró żnego rodzaju imprezy takie jak rajdy, zloty, spływy lub marsze. Ich uczestnikami mog ą by ć zarówno tury ści, jak i mieszka ńcy. „Miejscowi” przy okazji pogł ębiaj ą swoj ą

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 48 wiedze o małej ojczy źnie, jej dziedzictwie i walorach, a przez to i wzmacniaj ą z ni ą wi ęź . Przy okazji promowany i praktykowany jest aktywny wypoczynek i zdrowy tryb życia. Tury ści bezpo średnio zapoznaj ą sie z urokami Kociewia, a powracaj ąc b ędą zwi ększa ć zamo żno ść mieszka ńców. Te drugie to ró żnego rodzaju działania promocyjne. LGD zaplanowała wsparcie dla przygotowania i wydania publikacji (zarówno tradycyjnych jaki i cyfrowych), udziału w targach i promocjach oraz organizacji wydarze ń promuj ących obszar. Na dofinansowanie mog ą te ż liczy ć niewielkie inwestycje w stałe ekspozycje promuj ące lokalne produkty b ądź usługi. Operacje beneficjentów będą wspierane przez działania LGD. Po pierwsze inicjowane i kontynuowane działania promocyjne (imprezy odwołuj ące si ę do lokalnych zasobów i dziedzictwa) na terenie obj ętym LSR. Po drugie, LGD wraz z partnerami b ędą uczestniczyć w działaniach zewn ętrznych. Po trzecie, promocja b ędzie realizowana poprzez projekty współpracy. Jako wska źnik produktu przyj ęto działania/wydarzenia promocyjne i liczba obiektów. Wska źnikiem rezultatu jest liczba osób uczestnicz ących w wydarzeniach organizowanych na terenie obszaru i liczba osób poinformowanych dla operacji realizowanych poza obszarem. Poniewa ż operacje dotycz ą nowych działa ń warto ść wska źnika w 2016 r. wynosi "0'. Warto ści docelowe powinny zosta ć osi ągni ęte w 2022 r. Źródłem informacji dla LGD o warto ściach liczbowych osi ągni ętych wska źników b ędzie Ankieta opracowana przez LGD. LGD zaplanowała na chwil ę przyj ęcia LSR 2 projekty współpracy. Pierwszy, mi ędzynarodowy b ędzie realizowany przez : LGD „Gminy Powiatu Świeckiego” (lider), LGD „Chata Kociewia”, LGD „Wst ęga Kociewia” i LAG Ammersee e.V, Kirchstrasse 7, 82396 Pähl (Niemcy). Projekt współpracy zakłada szeroko poj ętą promocj ę obszarów LGD poprzez organizacj ę „targów” zarówno po stronie polskiej, jak i niemieckiej. Promocj ą obj ęte były by szerokorozumiane produkty lokalne i usługi. Wzajemna organizacja „targów” mogła by zainicjowa ć rozwój rynków zbytu dla naszych produktów i usług i pobudzi ć rozwój przedsi ębiorczo ści w tym obszarze. Podj ęta współpraca słu żyć b ędzie równie ż wzajemnej promocji walorów turystycznych obszarów lokalnych grup działania bior ących udział w projekcie, co przyczyni si ę do zwi ększenia ruchu turystycznego na promowanych obszarach. W realizacj ę i przygotowanie projektu zaanga żowane b ędą podmioty ze wszystkich sektorów. Projekt będzie wykorzystywał w zintegrowany sposób lokalne zasoby i potencjał lokalnych przedsi ębiorstw. Zakłada sie integracj ę podmiotów z bran ży turystycznej, aktywnego wypoczynku i wytwórców produktów lokalnych oraz organizatorów imprez masowych. Wska źnik produktu: 1 projekt mi ędzynarodowy, z udziałem 4 LGD. Realizacja w 2017 r. Drugi b ędzie realizowany przez LGD „Gminy Powiatu Świeckiego” (lider), LGD „Chata Kociewia” (leader), LGD „Wst ęga Kociewia”. Kampanijny projekt współpracy, nawi ązuj ący do wcześniejszych wspólnych działa ń promocyjnych, zakłada zorganizowanie trasy promocyjnej w kilku dużych miastach wzdłu ż autostrady A1 (Gda ńsk, Sopot, Toru ń, Bydgoszcz , Łód ź). W busie i na stoiskach w jego otoczeniu promowane b ędą gotowe produkty turystyczne oraz walory turystyczne i produkty lokalne z obszaru 3 kociewskich LGD. W trakcie przygotowa ń do realizacji zostanie dokonana aktualizacja lokalnych produktów i usług. Zakres i forma promocji b ędzie konsultowana z podmiotami z bran ży turystycznej, aktywnego wypoczynku i wytwórców produktów lokalnych oraz organizatorów imprez masowych. Celem projektu jest rozwój rynków zbytu, produktów i usług lokalnych, Wska źnik produktu: 1 projekt, mi ędzyregionalny, z udziałem 3 LGD. Wska źnik rezultatu - 1 kampania promocyjna, 50 tys. osób poinformowanych o mo żliwo ściach wypoczynku na Kociewiu. Realizacja w 2018 r. Partnerzy tacy sami jak w drugim projekcie wst ępnie uzgodnili realizacj ę jeszcze jednego projektu współpracy, którego liderem b ędzie LGD „Wst ęga Kociewia”. Jego celem b ędzie przygotowanie monografii na temat Kociewia. Realizacja planowana na 2020, po ewaluacji w 2018 r.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 49

Matryca logiczna - cel ogólny 3

Cel ogólny 3 Powi ązanie Diagnozy - opisu obszaru i ludno ści, analizy SWOT oraz celów i wska źników

Diagnoz SWOT Wyzwanie społ-ekonom. Cel ogólny Cel Przedsi ę Produkty Efekty Oddziały Czynniki wpływu a cel PROW szczegółowy wzi ęcie wanie wg SWOT 3.5, 3.7, S.1, S.2,S.6, S.7, Niezadowalaj ący poziom 3 3.1 3.1.1 obiekty większa Zauwa ża O1, O.2, O.3, O.4, 3.8, 3.9 S.8, S.9, atrakcyjno ści obszru infrastruktury aktywno ść lny O.7, O.10, W.9, W.15, W.17, mieszka ńców i wzrost T.9, T.10. W.19, W.22 obecno ść atrakcyjn turystów ości 3.2 3.2.1 działania -wi ększa obszaru brak promocyjne aktywno ść mieszka ńców i obecno ść turystów; -zwi ększona rozpoznawalno ść Kociewia projekty współdziałanie współpracy LGD

3.0. CEL OGÓLNY 3 Wzrost atrakcyjno ści obszaru dla mieszka ńców i turystów 3.1. CELE Rozwój niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej 3.2. SZCZEGÓŁOWE Promocja zasobów lokalnych Kociewia

Wska źniki oddziaływania dla Jednostka miary Stan Plan na 2022 rok Źródła danych / celu ogólnego pocz ątkowy sposób pomiaru 2016 rok W.3.0 Wzrost liczby miejsc noclegowych Liczba miejsc 697 750 Dane GUS noclegowych

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 50

Liczba mieszka ńców obszaru odczuwaj ących popraw ę % 0 15 Badania atrakcyjno ści miejsca zamieszkania w stosunku do 2016 r. ankietowe Wska źnik rezultatu dla celów Jednostka miary Stan Plan na 2022 rok Źródła danych / szczegółowych pocz ątkowy sposób pomiaru 2016 rok W.3.1 Liczba osób korzystaj ących ze zbudowanej infrastruktury osoba 0 16 000 Ankieta turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej monitoruj ąca LGD w.3.2 Liczba osób uczestnicz ących w wydarzeniach osoba 0 300 Ankieta promocyjnych monitoruj ąca LGD, Liczba osób korzystaj ących z infrastruktury osoba 0 10 000

Liczba osób poinformowanych osoba 0 50 000 +....

Liczba LGD uczestnicz ących w projektach współpracy szt. 0 7 Dokumenty LGD Przedsi ęwzi ęcia Grupy Sposób Wska źniki produktu docelowe realizacji (konkurs, Nazwa Jednostka Warto ść Źródła danych projekt miary / sposób grantowy, Pocz ątkowa Ko ńcowa pomiaru operacja 2016 rok 2022 rok własna, projekt współpracy, aktywizacja itp.) 3.1.1 „Dla was i dla nas”, Samorz ądy konkurs inwestycje w szt. 0 8 Ankieta czyli budowa i lokalne, obiekty monitoruj ąca przebudowa organizacje infrastruktury LGD infrastruktury pozarz ądowe turystycznej i turystycznej, rekreacyjnej rekreacyjnej i

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 51

kulturalnej

3.2.1 „Kociewie znane i Samorz ądy projekt grantowy działania szt. 0 10 Ankieta lubiane", czyli organizacje promocyjne (na monitoruj ąca organizacja pozarz ądowe obszarze LSR i poza LGD, przedsi ęwzi ęc nim) wykorzystuj ących i inwestycje w promuj ących lokalne punktow ą szt. 0 5 zasoby infrastruktur ę turystyczn ą i rekreacyjn ą

LGD projekt zrealizowane szt. 0 2 Dokumenty współpracy projektów LGD współpracy

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 52

ROZDZIAŁ VI. SPOSÓB WYBORU I OCENY OPERACJI ORAZ SPOSÓB USTANAWIANIA KRYTERIÓW WYBORU

6.1. TRYB PRAC NAD PROCEDURĄ I KRYTERIAMI

Wybór i ocena operacji, to jedno z najwa żniejszych zada ń partnerstwa zwi ązanych z wdra żaniem LSR. Przyj ęte rozwi ązania proceduralne opracowano na podstawie: • Rozporz ądzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiaj ącego wspólne przepisy dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiaj ącego przepisy ogólne dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1083/2006 • ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. z 2015 r. poz. 349), • Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczno ści (Dz. U. z 2015r. poz. 378, ) • Ustawy z dnia 11 lipca 2014r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójno ści finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (Dz. U. z 2014 r. poz. 1146 oraz z 2015 r. poz. 378.). Zastosowano si ę tak że do Wytycznej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1/1/2015 w sprawie jednolitego i prawidłowego wykonywania przez lokalne grupy działania zada ń związanych z realizacj ą strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczno ść w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy Leader” obj ętego PROW na lata 2014-2020. Sposób oceny i wyboru operacji oraz sposób ustanawiania kryteriów wyboru, a tak że ich zmiany okre ślono w porozumieniu z lokaln ą społeczno ści ą. Zastosowano techniki partycypacyjne opisane w Rozdziale II LSR. Potwierdzeniem ich zastosowania są planowane działania opisane w rozdziale XI Monitoring i ewaluacja, a tak że w Planie komunikacyjnym. W pracy nad Procedur ą wykorzystano do świadczenia członków Rady Programowej zebrane w poprzednim okresie programowania, a tak że uwagi beneficjentów zawarte w „Raporcie Ko ńcowym z realizacji LSR dla obszaru LGD Wst ęga Kociewia w latach 2009-2015”. Przed podj ęciem uchwały w sprawie przyj ęcia LSR, wst ępny projekt dokumentu był prezentowany na spotkaniach z lokaln ą społeczno ści ą, przedstawiony do konsultacji wszystkim członkom stowarzyszenia, a ponadto opublikowany na stronie interenetowej. Otrzymane uwagi zostały rozpatrzone przez Zespół Partycypacyjny, a potem Zarz ąd, który przygotował ostateczn ą propozycj ę skierowan ą pod obrady WZC. W analogiczny sposób mog ą by ć wprowadzone niezb ędne zmiany. Ich podstaw ą b ędzie ewaluacja planowana na 2018r i 2021 r.

6.2. Opis procedury wyboru operacji

Zadanie wyboru operacji, zgodnie ze statutem nale ży do wył ącznej kompetencji Rady Programowej. Organ decyzyjny działa w oparciu o Statut i Regulamin Pracy Rady Programowej uchwalone przez Walne Zebranie Członków. Regulamin tak że przygotowano w porozumieniu z lokaln ą społeczno ści ą, a wi ęc wykorzystano do świadczenia członków Rady zebrane w poprzednim okresie

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 53 programowania, a tak że uwagi beneficjentów zawarte w „Raporcie Ko ńcowym z realizacji LSR dla Obszaru LGD Wstęga Kociewia w latach 2009-2015”. Przed podj ęciem uchwały wst ępny projekt dokumentu był przedstawiony do konsultacji wszystkim członkom stowarzyszenia, a ponadto opublikowany na stronie interenetowej. Otrzymane uwagi zostały rozpatrzone przez Zarz ąd, który przygotował ostateczn ą propozycj ę skierowan ą pod obrady WZC. Równie ż zmiany mog ą by ć wprowadzane w podobnym trybie Regulamin zawiera wskazania ogólne, o charakterze organizacyjnym, struktur ę i najwa żniejsze obowi ązki członków, a tak że ogólne zasady dokumentowania posiedze ń. Jest w nim jednoznaczne zalecenie stosowania Procedury oceny zgodno ści z LSR i wyboru operacji do dofinansowania Działania zwi ązane z wyborem operacji usystematyzowano w formie procedury. Celem „Procedury oceny zgodno ści z LSR i wyboru operacji do dofinansowania” jest zapewnienie sprawnego i transparentnego wyboru operacji, które w najwy ższym stopniu j przyczyniaj ą si ę do wdro żenia LSR, czyli osi ągni ęcia zało żonych celów i wska źników. W dokumencie opisano wszystkie działania jakie realizuj ą Rada Programowa oraz Biuro LGD. Poniewa ż na obecnym etapie LGD nie przewiduje realizacji operacji własnych przewidziano dwa tryby post ępowania: konkursowy i dla projektów grantowych. Procedura ma form ę pisemn ą. Zał ącznikiem do Procedury s ą „Wzory pism stosowanych w procesie wyboru operacji do dofinansowania”. Wszystkie Procedury, niezale żnie od trybu post ępowania, zwi ązanego z form ą wsparcia operacji są podawane do publicznej wiadomo ści poprzez umieszczenie informacji na stronie internetowej LGD. Ka żda zmiana procedury powoduje konieczno ść opublikowania kolejnej wersji dokumentu wraz z podaniem numeru wersji i daty wprowadzenia zmiany. Za aktualizacj ę informacji odpowiedzialne jest Biuro LGD. Wskazano zadania, podmioty odpowiedzialne za ich realizacj ę oraz obowi ązuj ące terminy. Wszystkie etapy procesu s ą obowi ązkowo dokumentowane w formie pisemnej, a tak że publikowane na stronie internetowej. Zał ącznik nr 1 do Procedury oceny zgodno ści z LSR i wyboru operacji do dofinansowania zawiera „Wzory pism stosowanych w procedurze oceny zgodno ści z LSR i wyboru operacji do dofinansowania”. Charakterystyczn ą cechą procedury stosowanej w LGD „Wst ęga Kociewia” jest udział wszystkich członków organu decyzyjnego w ocenie zgodno ści z LSR, ocenie wg lokalnych kryteriów wyboru i wyborze operacji do dofinansowania. Model ten sprawdził si ę w poprzednim okresie programowania. W poł ączeniu z maksymaln ą liczb ą członków Rady i du żą ilo ści ą kryteriów wyboru rozwi ązanie to minimalizuje ryzyko wyst ąpienie takiej samej liczby punktów w ocenie kilku operacji. Deklaracje bezstronno ści i Rejestr interesów członków Rady Programowej zabezpieczaj ą przed wyst ąpieniem konfliktu interesów. Publikacja Rejestru na stronie internetowej pozwala na śledzenie zmian w powi ązaniach członków Rady Programowej z uczestnikami konkursów. Ocen ę wniosków przez organ decyzyjny poprzedza Wst ępna Ocena Formalna dokonana przez Biuro LGD. Gwarancj ą obiektywno ści jest jej przyj ęcie przez Rad ę. Etap odwoławczy uwzględnia mo żliwo ści i potrzeby wnioskodawców poprzez prostot ę i jasno ść zarówno warunków, jak i trybu procedowania. Komisji skrutacyjnej przypisano obowi ązek czuwania nad prawidłowym przebiegiem procesu oraz kompletno ści ą przekazywanej dokumentacji. Wskazano Biuro LGD jako podmiot odpowiedzialny za organizacyjne zabezpieczenie procesu wyborczego. Zagwarantowano szybki, łatwy i powszechny dost ęp do pełnej dokumentacji konkursowej, na wszystkich etapach realizacji procedury. Ka żdy etap jest dokumentowany i niezwłocznie podawany do publicznej wiadomo ści przez umieszczenie uchwał, protokołów i innych dokumentów na stronie internetowej. Zapewniono niezmienno ść procedury, w tym i kryteriów w czasie całego procesu wyboru.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 54

6.3. Opis kryteriów wyboru operacji

Szczególne miejsce zajmuj ą lokalne kryteria wyboru. S ą zgodne z wymogami PROW 2014-2020. Odnosz ą si ę one do problemów przedstawionych w Opisie obszaru oraz s ą powi ązane z analiz ą SWOT i maj ą przyczyni ć si ę do osi ągni ęcia celów strategii, czyli osi ągni ęcia zapisanych w LSR wska źników. Konstrukcja kryteriów wskazuje na rozpoznanie grup docelowych poprzez uwzgl ędnianie ich specyfiki, a tak że premiowanie operacji adresowanych do grup docelowych . Tak jak cała procedura kryteria powstawały w porozumieniu z lokaln ą społeczno ści ą. Wszystkie kryteria s ą obiektywne i uniwersalne zarazem, co pozwala je stosowa ć do bardzo ró żnych operacji. Opracowano Kryteria odpowiednie do zaplanowanych przedsi ęwzi ęć . Maj ą one charakter i podmiotowy i przedmiotowy. Kryteria wi ążą si ę bezpo średnio ze wska źnikami produktów i rezultatów, a po średnio tak że z ogólnymi celami PROW, co wykazano w dokumencie Kryteria Wyboru operacji (w zał ączeniu). Zastosowane kryteria s ą zró żnicowane formalnie. Cz ęść z nich ma charakter „zerojedynkowy”, a cz ęść wskazuje mo żliwe progi punktowe. Dla wszystkich wskazano minimalne i maksymalne warto ści. Kryteria s ą mierzalne i maj ą przypisane warto ści liczbowe. Członkowie Rady Programowej nie mog ą przyzna ć innej warto ści punktowej ani żeli opisana w kryteriach. Nie wprowadzono kryteriów jako ściowych. Wszystkie one s ą sformułowane jasno i prosto, tak by zarówno potencjalni beneficjenci, jak i oceniaj ący nie mieli w ątpliwo ści interpretacyjnych, zwłaszcza semantycznych. Zgodnie z wymogami programu wprowadzono kryteria premiuj ące operacje: tworz ące nowe miejsca pracy, zaadresowane do grup defaworyzowanych, innowacyjne i proekologiczne. Zdefiniowano kryterium innowacyjno ści. Definicja: Innowacja to wdro żenie nowego lub znacz ąco udoskonalonego produktu (wyrobu , usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy, lub stosunkach z otoczeniem. Minimalnym wymogiem zaistnienia innowacji jest, aby nowy lub znacz ąco udoskonalony produkt były nowe dla firmy. Zalicza si ę tu zarówno produkty, procesy i metody, które firma opracowała jako pierwsza, jak i te które zostały przyswojone od innych podmiotów. Punktacj ę uzale żniono od skali oddziaływania, przy jednoczesnym zachowaniu szerokiego spektrum przedmiotowego (technologiczne, organizacyjne, produktowe, marketingowe). Zastosowano te ż kryterium przyznaj ące dodatkowe punkty za: zwi ększenie wysoko ści wkładu własnego beneficjentów ponad intensywno ść pomocy okre ślon ą w programie (co skutkowa ć b ędzie mo żliwo ści ą dofinansowania i zrealizowania wi ększej liczy operacji) i realizacje operacji w małych miejscowo ściach. W prowadzono dodatkowe kryteria bezpo średnio powi ązane z Diagnoz ą i analiz ą SWOT. Ze wzgl ędu na to, że na obszarze nie zdefiniowano żadnego szczególnie potrzebnego rodzaju działalno ści gospodarczej, w kryteriach nie wprowadzono preferencji przedmiotowych dla jakiejkolwiek bran ży, a zdecydowano si ę na wyró żnianie operacji wykorzystuj ących lokalne zasoby przyrodnicze, kulturowe i historyczne, zaspokajaj ących lokalne zasoby i oddziaływuj ących pozytywnie na rozwój turystyki, realizowane w partnerstwie, a tak że promuj ące PROW i zwi ększaj ące rozpoznawalno ść LGD. Wskazano kryteria decyduj ące o pozycji na li ście rankingowej w przypadku równej liczby punktów (w tym preferencje dla osób z grup defaworyzowanych). Zmiany kryteriów wyboru LGD dokona w oparciu o działania monitoruj ące i ewaluacyjne. Je śli oka że si ę, że kryteria s ą nieefektywne, sprawiaj ą trudno ści beneficjentom lub członkom Rady Programowej zostan ą zmienione. Projekt zmian zostanie opracowany wst ępnie przez Rad ę Programow ą, a potem b ędzie poddany ocenie społeczno ści lokalnej poprzez publikacj ę na stronie internetowej. Zapewniona zostanie mo żliwo ść zgłaszania uwag do przedło żonego projektu. Stosownie do zapisów Statutu Walne Zebranie Członków podejmie ostateczn ą decyzj ę o trybie wprowadzenia i zakresie zmian.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 55

ROZDZIAŁ VII. PLAN DZIAŁANIA

Dla obszaru obj ętego działaniem LGD „Wst ęga Kociewia” strategia b ędzie finansowana w cało ści ze środków PROW 2014-2020. Wszystkie planowane do realizacji operacje b ędą zgodne zakresem wsparcia okre ślonym w Rozporz ądzeniu. Planuj ąc zakresy wsparcia uwzgl ędniono, fakt i ż podobne operacje nie b ędą mogły by ć finansowane poza LSR (dotyczy do zwłaszcza działania „Podstawowe usługi i odnowa wsi”). Cele zapisane w strategii d ążą do rozwi ązania specyficznych problemów lokalnych. Przyj ęte propozycje s ą ambitne i racjonalne zarazem. Opieraj ą si ę o rozpoznane potrzeby i potencjał potencjalnych wnioskodawców, zarówno organizacyjny, jak i finansowy. Planuj ąc rozło żenie działa ń w czasie uwzgl ędniono terminy zapisane obowi ązuj ących aktach prawnych, jak i zło żono ść merytoryczn ą oraz formaln ą zaplanowanych operacji. Podstaw ą było do świadczenie z realizacji LSR w poprzednim okresie programowania, jak i konsultacje z partnerami. Plan działania jest skorelowany z harmonogramem ogłaszania naboru wniosków. Najwi ększe wyzwanie stanowi pierwszy „kamie ń milowy”, czyli rok 2018. Dotyczy to zwłaszcza projektów konkursowych, bo ich warto ść oznacza, że dotycz ą operacji (tak inwestycyjnych, jak i mi ękkich) zło żonych i rozci ągni ętych w czasie. LGD zdecydowała si ę na ogłoszenie pierwszego naboru wniosków we wszystkich obszarach tematycznych w mo żliwie najbli ższym terminie. LGD „Wst ęga Kociewia” zaplanowała ró żne formy wsparcia operacji. Konkursy otwarte dotycz ą oczywi ście działa ń gospodarczych, zarówno zwi ązanych z zakładaniem działalno ści gospodarczej jak i jej rozwijaniem w ramach ju ż działaj ących mikro i małych przedsi ębiorstw. Planuj ąc ilo ść operacji, jak i wysoko ść wsparcia, konsultowano si ę ze środowiskiem lokalnych przedsi ębiorców zrzeszonych w Regionalnej Izbie Gospodarczej Pomorza, oddział Tczew, z jednej strony i sugestie Powiatowego Urz ędu Pracy, z drugiej. Rekomendacje dla Zarz ądu w tej sprawie przygotował Zespół Partycypacyjny. Konkursy obejmuj ą tak że działania dedykowane samorz ądom i instytucjom publicznym realizuj ącym projekty o wi ększej warto ści, zło żone i rozciągni ęte w czasie. Dotycz ą one obiektów i terenów b ędących własno ści ą podmiotów publicznych. S ą po śród nich zaplanowane operacje o charakterze inwestycyjnym (przestrze ń wspólna - centra miejscowo ści, ogólnodost ępne obiekty rekreacyjne), jak i projekty du że, zło żone projekty mi ękkie. Propozycje były składane zarówno poprzez ankiety elektroniczne (Kipa pomysłów), jak i podczas bezpo średnich spotka ń z wójtami i burmistrzami wspartymi przez pracowników podległych im placówek. Wskazanie tej formy realizacji wynika ze zło żono ści formalnej operacji, ich rozci ągni ęcia w czasie, a tak że wysokich kosztów realizacji, a potem tak że zapewnienia trwało ści operacji. Przewidziano trzy projekty grantowe. Pierwszy dotyczy zachowania lokalnego dziedzictwa przy wykorzystaniu posiadanej infrastruktury. Realizatorami operacji maj ą by ć tak że organizacje pozarz ądowe. Dzi ęki temu nie tylko zostan ą przygotowane ciekawe operacje, odpowiadaj ące potrzebom mniejszych grup mieszka ńców, ale zarazem zostanie wzmocniony potencjał organizacji. Środki w postaci grantu pozwol ą nie tylko na realizowanie zainteresowa ń mieszka ńców, ale te ż na drugi budowy mniejszych obiektów infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej. Drugi projekt grantowy ma charakter promocyjno-inwestycyjny. Obejmuje kilka rodzajów operacji. Pierwszy rodzaj, to operacje polegaj ące na budowie mniejszych obiektów infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej. Jako przykłady mo żna wymieni ć obiekty punktowe lub oznakowania szlaków. Powinny one by ć powi ązane z juz istniej ącymi obiektami i wzmacnia ć ich funkcjonalno ść . Drugo rodzaj dotyczy promocji obszaru, a zwłaszcza jego walorów przyrodniczych i kulturowych, w tym historycznych poprzez organizacje wydarze ń organizowanych na obszarze obj ętym LSR. Ich uczestnikami mog ą by ć tury ści (osoby spoza obszaru), a tak że mieszka ńcy. Najbardziej typowe to: spływy, rajdy, zloty i marsze, które organizowane są w oparciu o istniej ącą baz ę rekreacyjn ą lub turystyczn ą- szlaki, obiekty. Przyczyni ą si ę one do popularyzacji podsiadanego potencjału, a przez to do wzmocnienia gospodarczego. Trzeci rodzaj, to operacje promocyjne, ale organizowane poza obszarem lub adresowane od odbiorców spoza obszaru. Mog ą to by ć publikacje papierowe lub

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 56 elektroniczne, kampanie lub pojedyncze wydarzenia, a tak że udział w festiwalach, targach i jarmarkach. Trzeci obejmuje realizacj ę działa ń szkoleniowych zwi ązanych ze wzmocnieniem kapitału społecznego dla rozwijania partycypacji społeczno ści lokalnej we wdra żaniu LSR, zarówno na polu rozwijania przedsi ębiorczo ści jak przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu. w sposób oczywisty projekt ten jest w pełni innowacyjny. Zastosowane formy działa ń szkoleniowych powinny by ć dostosowane do potrzeb i mo żliwo ści beneficjentów. Operacje powinny by ć realizowane w najbli ższym otoczeniu ostatecznych odbiorców.

Plan działania w formie tabelarycznej zawiera Zał ącznik nr 3 do LSR.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 57

ROZDZIAŁ VIII. BUD ŻET LSR

LGD zaplanowała wsparcie jedynie ze środków PROW 2014-2020 poniewa ż współczynnik rybacko ści obszaru jest za niski, by ubiega ć si ę o wsparcie z PO Ryby, a w województwie pomorskim nie ma mo żliwo ści uzyskania wsparcia z RPO. Środki przewidziane w bud żecie w połowie przeznaczone s ą cele zwi ązane z rozwojem przedsi ębiorczo ści. Zaplanowano 3 przedsi ęwzi ęcia. Pierwsze dotyczy rozwoju ju ż istniej ących podmiotów gospodarczych. 30% liczby planowanych do utworzenia miejsc pracy i 30% środków w tym przedsi ęwzi ęciu przeznaczonych jest dla grup defaworyzowanych. Drugie dotyczy rozpoczynania działalno ści gospodarczej. Tak że i tu 30% środków zostało przeznaczone dla wnioskodawców z grup defaworyzowanych. Trzecie to inkubator przedsi ębiorczo ści na który przeznaczono 500 000 zł. Po analizie materiałów zebranych podczas pracy nad strategi ą, w tym i bezpo średnich rozmów z potencjalnymi beneficjentami, Zespół Partycypacyjny zdecydował, że zarekomenduje Zarz ądowi, aby 29% środków, czyli kwota 2 040 000 zł zostało przeznaczonych na zwi ększenie potencjału ju ż działaj ących przedsi ębiorstw, a 14%, czyli kwota 960 000 zł na rozpoczynanie działalno ści gospodarczej. Po rozpoznaniu planów inwestycyjnych podmiotów publicznych na inwestycj ę w budow ę i rozbudow ę infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej przeznaczono 2 620 000 zł, co stanowi 37% bud żetu. Pul ę środków konkursowych uzupełnia kwota 290 000 zł, czyli 4%, która zostanie rozdysponowania pomi ędzy beneficjentów realizuj ących du że, rozło żone w czasie projekty, oparte o baz ę istniej ących obiektów, zwi ązane z zachowaniem dziedzictwa, ochron ą środowiska, promocj ą i podnosz ące jako ść kapitału społecznego. Zaplanowano 3 projekty grantowe. Dla dwóch „Świetlic ę swa widz ę ogromn ą” i „Pokochaj Kociewie” wyznaczono maksymaln ą mo żliw ą kwot ę po 270 tys. zł., a dla „Bramy do cyfrowego świata”, ze wzgl ędu na jego specyficzny charakter, 50 tys. zł. Kwota ta opiera si ę o wst ępne rozpoznanie kosztów organizacji tego typu przedsi ęwzi ęć dla zaplanowanej liczby odbiorców. 590 tys. na projekty grantowe zł stanowi 9% środków na wdra żanie LSR. Koszty ponoszone przez LGD oszacowano na podstawie do świadcze ń z lat 2009-2015. Wysoko ść kosztów bie żą cych jest zbli żona do kosztów obecnie ponoszonych. Zakłada si ę jedynie niewielki, kilkuprocentowy wzrost. Koszty aktywizacji s ą adekwatne do zakresu i harmonogramu działa ń uj ętych w Planie komunikacyjnym.

Struktura bud żetu: 1. wdra żanie LSR - 7 000 000zł 2. projekty współpracy - 280 000 zł 3. koszty bie żą ce i aktywizacja 1 650 000 zł

Szczegóły bud żetu - zał ącznik nr 4 do LSR.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 58

ROZDZIAŁ IX. PLAN KOMUNIKACJI

Plan komunikacji LGD „Wst ęga Kociewia” opisuje cele, działania komunikacyjne i środki przekazu słu żą ce przekazywaniu i pozyskiwaniu informacji w relacjach pomi ędzy społeczno ści ą lokaln ą a grup ą działania. Realizacja działa ń komunikacyjnych LGD w latach 2016-2023 ma zapewni ć prawidłowe i efektywne wdra żania Lokalnej Strategii Rozwoju. W wyniku zastosowania instrumentu RLKS czyli „Rozwój lokalny kierowany przez społeczno ść ”, LGD za swoje zadanie stawia systematyczne rozwijanie potencjału społeczno ści lokalnej do świadomego osi ągania celów strategii. Ten etap prac nad przygotowaniem LSR opierał si ę na planie wł ączenia społeczno ści lokalnej w wypracowanie zało żeń do LSR poprzez zastosowanie ró żnych metod partycypacji. W celu wypracowania optymalnych sposobu komunikacji dwustronnej przeprowadzono wywiad zogniskowany, przeprowadzono badania ankietowe metod ą on-line, spotkania sektorowe, a tak że pozyskano opini ę Powiatowej Rady Organizacji Pozarz ądowych Powiatu Tczewskiego. Projekt Planu komunikacji opublikowano na stronie internetowej i umo żliwiono ogłaszanie uwag i propozycji za pomoc ą specjalnie przygotowanego formularza. Uczestnicy konsultacji nie zgłosili powa żniejszych zastrze żeń do projektu. Wskazywali na rosn ąca skuteczno ść przekazu poprzez portale społeczno ściowe, ale oczekiwali równoległe komunikatów w lokalnym radio. Potwierdzono u żyteczno ść plakatów rozmieszczanych na tablicach wiejskich lub sklepach, jako narz ędzia wzbudzania zainteresowania, „wywoływania tematu”. Za potrzebne uznawali bezpo średnie spotkania, zwłaszcza adresowane do konkretnych grup odbiorców W „Kryteriach wyboru operacji dla zwi ększenia rozpoznawalno ści programu” i samego partnerstwa wprowadzono kryterium „Promocja LGD i programu Leader”, a dla podniesienia jako ści składanych wniosków kryterium „Korzystanie z usług doradczych LGD”. Jednak że na tym nie ko ńczy si ę wł ączanie lokalnej społeczno ści, która ma tak że bra ć aktywny udział w procesie wdra żania LSR. Plan komunikacji jest dokumentem pokazuj ącym w jaki sposób LGD tworzy warunki do aktywnego i ci ągłego uczestnictwa lokalnej społeczno ści w bie żą cym wdra żaniu LSR oraz podnoszeniu potencjału kapitału społecznego na obszarze LSR. Plan okre śla podstawowe zasady prowadzenia działa ń informacyjnych i promocyjnych LSR, sposób pozyskiwania informacji zwrotnych, a w szczególno ści cele i adresatów, wskazuje zakładane działania informacyjne i promocyjne, planowane efekty działa ń promocyjnych i informacyjnych oraz bud żet przewidziany na działania komunikacyjne. Konstrukcja Planu komunikacyjnego jest dostosowana do rytmu pracy LGD zwi ązanego z harmonogramem pracy, a w szczególno ści naborów. W pierwszym etapie realizowana jest „kampania otwarcia”, której celem jest poinformowanie jak najwi ększej grupy mieszka ńców o fakcie rozpocz ęcia wdra żania LSR na lata 2014-2020. Najwa żniejszym wydarzeniem jest konferencja promocyjna. Towarzyszy ć jej b ędzie przekaz medialny-gazetowy, analogowy i cyfrowy. Przed ka żdym naborem wniosków realizowana b ędzie standardowa „kampania informacyjna”, czyli ogłoszenia w mediach lokalnych i gminnych oraz Biuletynie LGD, a tak że spotkania informacyjne z grupami potencjalnych beneficjentów, odpowiednio do zakresu konkursu. Dla podniesienia jako ści wniosków b ędą organizowane szkolenia-warsztaty dla beneficjentów. Uzupełnia ć je b ędzie doradztwo. Ponadto zaplanowano dwa plebiscyty, których celem jest popularyzacja przedsi ębiorczo ści. Ponadto co roku organizowane b ędą szkolenia członków organów LGD, w szczególno ści Rady Programowej, których program tak że jest powi ązany z rytmem wdra żania LSR. Zwi ększeniu poziomu wiedzy oraz poziomu współpracy partnerów i beneficjentów maj ą słu żyć te ż dwie wizyty studyjne, a tak że „Forum współpracy”. Oczywistym jest badanie jako ści usług świadczonych przez Biuro LGD i działaj ących na jego zlecenie wykonawców. Przewiduje si ę badanie ci ągłe (ankieta badaj ąca jako ść sług doradczych i szkoleniowych) i okresowe (wykonywane przez podmiot zewn ętrzny) obejmuj ące szersz ą grup ę respondentów. Szczególnym zadaniem badawczym jest ewaluacja zaplanowana na 2019 r. Szczegóły w „Planie komunikacji” - zał ącznik nr 5 do LSR.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 59

ROZDZIAŁ X. ZINTEGROWANIE

LSR jest zgodna z dokumentami planistycznymi opracowanymi i przyj ętymi na ró żnych poziomach oddziaływania. Na poziomie krajowym jest zgodna z „Długookresow ą Strategi ą Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści”, która okre śla główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzgl ędnieniem zasady zrównowa żonego rozwoju. Głównym jej celem jest poprawa jako ści życia Polaków mierzona zarówno wska źnikami jako ściowymi, jak i warto ści ą oraz tempem wzrostu PKB w Polsce. Na poziomie regionalnym LSR jest zgodna ze „Strategi ą Rozwoju Województwa Pomorskiego 2014-2020”, czyli podstawowym narz ędziem prowadzonej przez samorz ąd województwa polityki regionalnej, wyznaczającym główne cele i kierunki dalszego rozwoju regionu. Cele LSR s ą zgodne z tym dokumentem w obszarze Nowoczesna gospodarka, Aktywni mieszka ńcy i Atrakcyjna przestrze ń. Ponadto cele strategiczne niniejszej Strategii s ą spójne z Regionalnym Programem Strategicznymi stanowi ącymi uszczegółowienie Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2014- 2020 w nast ępuj ących obszarach: Aktywni Pomorzanie i Pomorska Podróż. Przedsi ęwzi ęcie „Brama do cyfrowego świata” jest zgodne z PO Polska Cyfrowa na lata 2014- 2020, działanie 3.1 Działania szkoleniowe na rzecz rozwoju kompetencji cyfrowych. LSR jest zgodna z „Strategi ą Rozwoju Powiatu Tczewskiego na lata 2007-2020” w zakresie: Cel 2.1. Poprawa sytuacji, materialnobytowej mieszka ńców w Powiecie Tczewskim; Cel 5.5. Szlaki turystyczne w Powiecie Tczewskim; Cel 6.3. Wspieranie działalno ści kulturalnej i sportowej i Cel 6.4. Promocja zatrudnienia, przedsi ębiorczo ści i wspieranie aktywno ści zawodowej.

Gmina Gniew „Strategia zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Gniew na lata 2009-2020” Misja: „miejsce przyjazne do zamieszkania i przedsiębiorczo ści, umiej ętnie ł ącz ące walory społecze ństwa informatycznego z dziedzictwem kulturowym i historycznym oraz atrakcyjno ści ą środowiska naturalnego” jest bardzo zbie żna z misja LGD. W dokumencie w cz ęś ci B, w priorytecie: „Zasoby społeczne” zapisano: • cel szczegółowy 5.1 Podwy ższenie jako ści oferty w zakresie rekreacji i wypoczynku. Tak opisano preferowane kierunki działania: 5.1.2 Przebudowa, zmiana organizacji i doposa żenie istniej ących obiektów kultury; 5.1.3 przebudowa i rozbudowa obiektów infrastruktury terenów rekreacyjnych. 5.1.4 zagospodarowanie turystyczne rzeki Wisły i rzeki Wierzycy; • cel szczegółowy 5.6. Budowanie zintegrowanego systemu wsparcia zapobiegaj ącego kryzysom w rodzinie oraz wzmacniaj ącego pozycj ę dziecka. Preferowane kierunki działania: 5.6.1.Wzmacnianie rodziny i dziecka w środowisku lokalnym we współpracy z sektorem pozarz ądowym.. 5.6.3.Zapewnienie dzieciom i młodzie ży odpowiednich warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i przysługuj ącymi im prawami. • cel szczegółowy 5.8.Podejmowanie działa ń na rzecz wsparcia seniorów w ich integracji i pełnym dost ępie do oferty edukacyjnej, kulturalnej, usług zdrowotnych, rekreacji i wypoczynku. Preferowany kierunek działania: 5.8.2.Przeciwdziałanie izolacji i wykluczeniu społecznemu seniorów zamieszkuj ących gmin ę Gniew. • cel szczegółowy 5.9. Aktywizowanie grup zagro żonych wykluczeniem społecznym. Preferowane kierunki działania: 5.9.1.Redukowanie zjawiska ubóstwa i wszystkich form wykluczenia społecznego, 5.9.2.Tworzenie systemu wsparcia dla osób bezrobotnych w ramach promocji zawodowej i aktywizacji lokalnego rynku pracy • cel szczegółowy 5.10. Tworzenie podstaw dla rozwoju współpracy z organizacjami pozarz ądowymi. Preferowany kierunek: 5.10.2.Wspieranie i współpraca z instytucjami społecze ństwa obywatelskiego.

„Aktualizacja strategii rozwi ązywania problemów społecznych dla miasta i gminy Gniew na okres 2014-2020”

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 60

W Priorytecie II: „Tworzenie warunków sprzyjaj ących samodzielno ści i samowystarczalno ści grup zagro żonych wykluczeniem społecznym. Tworzenie sieci wsparcia daj ącej im poczucie bezpiecze ństwa i adaptacji społecznej” zapisano: • cel szczegółowy - organizowanie środowiskowych form wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, • cel szczegółowy - dąż enie do zwi ększenia aktywno ści życiowej ludzi starszych, niepełnosprawnych i długotrwale chorych poprzez pomoc w łagodzeniu trudno ści wynikaj ących z wieku i stanu zdrowia.

W Priorytecie IV: „Budowanie wsparcia społecznego poprzez rozwój społecze ństwa obywatelskiego” zapisano: • cele szczegółowy - Podniesienie świadomo ści na temat roli społeczno ści lokalnej we wdra żaniu i rozwoju integracji społecznej, • cel szczegółowy - Tworzenie warunków do wyzwalania aktywno ści społecznej, • cel szczegółowy - Wspieranie i wzmacnianie postaw obywatelskich na rzecz rozwi ązywania lokalnych problemów społecznych.

Gmina Morzeszczyn „Strategia rozwoju gminy Morzeszczyn na lata 2014-2022” Misja: „Tworzenie odpowiednich warunków do rozwoju gospodarczego, mobilizowanie do działania i wspieranie aktywno ści mieszka ńców oraz wykorzystywanie potencjału rozwojowego i lokalnych walorów przyrodniczo-turystycznych” jest komplementarna z misj ą LGD. W celu strategicznym nr 2: Rozwój społeczno-przestrzenny zapisano m.in.: • cel szczegółowy - Rozwój infrastruktury społecznej i sportowo-rekreacyjnej, • cel szczegółowy - Poprawa estetyki i funkcjonalno ści przestrzeni publicznej, • cel szczegółowy - Dostosowanie zasobów gminy do potrzeb turystyki i rekreacji, • cel szczegółowy - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, • cel szczegółowy - Wsparcie funkcjonowania organizacji pozarz ądowych. W celu strategicznym nr 3: Rozwój potencjału gospodarczego i turystycznego zapisano m.in.: • cel szczegółowy - Promocja gminy jako miejsca atrakcyjnego dla inwestorów i turystów, • cel szczegółowy - Wykorzystanie walorów krajobrazowych i kulturowych dla rozwoju przedsi ębiorczo ści i turystyki, • cel szczegółowy - Rozwój drobnej wytwórczo ści w oparciu o produkcj ę zdrowej żywno ści, • cel szczegółowy - Wspieranie inicjatyw gospodarczych, • cel szczegółowy - Wykorzystanie ruchu turystycznego pobliskiego Gniewu i Pelplina na rzecz rozwoju turystyki (agroturystyki).

Gmina Pelplin „Strategia rozwoju społeczno gospodarczego dla gminy Pelplin na lata 2010-2020” Misja: „… obszar zrównoważonego rozwoju, z dobra infrastruktur ą sprzyjaj ącą rozwojowi przedsi ębiorczo ści, usług i rolnictwa, obszar przyjaznego samorz ądu, z bogata ofert ą kulturalno- oświatow ą, zapewniający komfort życia i wypoczynku” tak że jest zgodna z zało żeniami LSR. W Priorytecie I: Infrastruktura zapisano m.in.: • cel szczegółowy - 1 .3. Rozwój infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, w tym1.3.1 Budowa nowej i przebudowa istniej ącej infrastruktury rekreacyjno-sportowej i .1.3.2. Wyznaczanie i zagospodarowanie rekreacyjnych szlaków turystycznych, • cel szczegółowy - 1.4 Rozwój infrastruktury kulturalnej i o światowej, w tym 1.4.2. Modernizacja instytucji kultury i sieci świetlic wiejskich, zajmuj ących si ę organizacj ą życia kulturalnego na terenie gminy.

„Strategia rozwi ązywania problemów społecznych dla miasta i gminy Pelplin na lata 2014-2018” W obszarze: Pomoc społeczna, cel strategiczny I: Pomoc rodzinie zapisano • cel szczegółowy nr 1 - Minimalizowanie ubóstwa w Gminie

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 61

Bezrobocie i rynek pracy, cel strategiczny I: Wzrost aktywno ści zawodowej osób bezrobotnych • cel szczegółowy nr 1 - Aktywizacja osób bezrobotnych poprzez udział w projektach • cel szczegółowy nr 2 - Wspieranie osób bezrobotnych

Gmina Subkowy „Strategia rozwoju gminy do 2015 roku” (dokument z 2002r !) Misja: „zapewnienie godziwego poziomu życia mieszka ńców gminy i sprostanie wyzwaniom przyszło ści” pozostaje w zgodzie z LSR. W celach strategicznych zapisano: 2. Wspieranie rozwoju przedsi ębiorczo ści w gminie w celu wchłoni ęcia nadmiaru r ąk do pracy z rolnictwa Dla osi ągni ęcia tego celu nale ży zrealizowa ć nast ępuj ące wa żniejsze działania: c. Rozwój i doskonalenie systemu informacji rynkowej (wystawy, targi, ekspozycje) d. Wspieranie i rozwój pozarolniczej działalno ści gospodarczej (agroturystyka, rzemiosło, handel, usługi, gastronomia) e. Przygotowanie terenów pod rozwój bazy turystycznej na Skarpie Nadwi śla ńskiej. Budowa: parkingów, ście żek rowerowych, punktów gastronomicznych, pola do gier rekreacyjnych i sportowych. f. Budowa hotelu lub zajazdu z restauracj ą oraz niezb ędn ą infrastruktur ą (parking) g. Modernizacja i przystosowanie mniejszych gospodarstw rolnych do wymaga ń agroturystyki, prowadzenie szkole ń dla rolników w zakresie agroturystyki. h. Promocja gminy jako miejsca lokowania inwestycji, zwłaszcza w drobnym nieuci ąż liwym przemy śle i usługach 5. Modernizacja i rozbudowa bazy materialnej szkolnictwa oraz poprawa opieki zdrowotnej mieszka ńców Dla osi ągni ęcia tego celu nale ży zrealizowa ć nast ępuj ące wa żniejsze działania. c. Budowa placów sportowo-rekreacyjnych (place zabaw) w wioskach na terenie gminy. d. Modernizacja obiektów Gminnego O środka Kultury, Sportu i Rekreacji. e. Zapewnienie sprawnego transportu uczniów do wszystkich szkół na terenie całej gminy. g. Wprowadzenie szkolenia młodzie ży w wybranych kierunkach z wykorzystaniem internetu. h. Propagowanie w śród młodzie ży postaw przedsi ębiorczych, o światowych i innych, w celu wzmacniania wi ęzi społecznych i integracji mieszka ńców.

„Strategia rozwi ązywania problemów społecznych Gminy Subkowy na lata 2014-2020”

Obszar: Bezrobocie, Cel główny: Wsparcie osób bezrobotnych poprzez aktywizacj ę społeczn ą • Cel szczegółowy: Aktywizacja społeczna osób bezrobotnych poprzez realizacj ę projektów, w tym Zadanie 1: Realizacja projektów i programów skierowanych do osób bezrobotnych

Obszar: Wsparcie rodziny Cel główny: Wzmocnienie podstawowych funkcji rodziny • Cel szczegółowy: Wzmacnianie środowiskowych form aktywizacji społecznej dzieci i młodzie ży (profilaktyka wykluczenia społecznego), w tym: Zadanie 1: Rozszerzenie zaj ęć pozalekcyjnych; Zadanie 2: Zapewnienie wypoczynku letniego i zimowego dzieciom i młodzie ży.

Gmina Tczew „Strategia rozwoju Gminy Tczew na lata 2007-2020” Misja: „Jeste śmy gmin ą nadwi śla ńsk ą poło żon ą w w ęź le komunikacyjnym w pobli żu Trójmiasta. Oferujemy atrakcyjne tereny inwestycyjne i osiedle ńcze, aby przez wykorzystanie walorów poło żenia i przyrody, dobrej infrastruktury oraz otwarto ści, innowacyjno ści i wykształcenia mieszka ńców osi ągn ąć wysok ą jako ść życia” odpowiada misji LSR. W strategii zapisano nast ępuj ące cele: Cel główny 1. Lepsze warunki życia odpowiadaj ące aspiracjom oraz współczesnym i przyszłym potrzebom

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 62

• cel podstawowy - 1.1. Ograniczenie patologii społecznych w tym przest ępstw przeciwko życiu i mieniu, • cel podstawowy - 1.5. Bezpieczny i zdrowy styl życia mieszka ńców, • cel podstawowy - 1.6. Dost ępno ść ka żdego ucznia do internetu, sali gimnastycznej i urz ądze ń sportowych. Cel główny 3. W pełni wykorzystane poło żenie i s ąsiedztwo (A1, Tczew) dla uzyskania korzy ści gospodarczych (dochodów, miejsc pracy): • cel podstawowy - 3.1. Stworzone warunki wykorzystania poło żenia przy autostradzie • cel podstawowy - 3.2. Rozwini ęta przedsi ębiorczo ść lokalna • cel podstawowy - 3.3. Znacz ące zmniejszenie bezrobocia • cel podstawowy - 3.4. Wi ększe dochody z turystyki • cel podstawowy - 3.5. Wi ększa zamo żno ść mieszka ńców Cel główny 4. Lepsze zagospodarowanie przestrzenne, zwłaszcza infrastrukturalne oraz harmonijna krajobrazowo zabudowa • cel podstawowy - 4.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego, w tym zachowane pi ękno krajobrazu.

LSR zakłada te ż integracj ę zasobów lokalnych. Działania ponosz ące jako ść kapitału społecznego będą realizowane przez beneficjentów z sektora publicznego i społecznego, ale na bazie obiektów będących własno ści ą sektora publicznego. Co wi ęcej pewna cz ęść z tych obiektów, głównie świetlic, została zbudowana, rozbudowana i doposa żona ze środków PROW na lata 2007-2013, a wi ęc mo żna mówi ć tak że o swoistej integracji czasowej, a wi ęc integracji poprzedniej i obecnej LSR. Istotna cz ęść operacji, a tym samym i bud żetu jest dedykowana osobom z grup defaworyzowanych, w celu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Dotyczy to zarówno przedsi ęwzi ęć gospodarczych jak i społecznych. Po śród kryteriów wyboru znajduj ą si ę takie, które premiuj ą korzystanie z zasobów lokalnych i działania w partnerstwie. Ponadto wprowadzono kryteria zwi ązane z: zaspokajaniem potrzeb lokalnej społeczno ści i innowacyjno ści ą, które premiuj ą projekty o wi ększym zasi ęgu, w tym i obejmuj ącym cały obszar LSR. Cel szczegółowy „Promocja zasobów lokalnych Kociewia” zakłada, że realizowane w jego ramach działania, podejmowane przez podmioty z ró żnych sektorów, za pomoc ą ró żnych metod b ędą w sposób spójny wykorzystywa ć lokalne zasoby. W oczywisty sposób do działa ń promocyjnych b ędą wł ączone podmioty z bran ży turystycznej oraz zarz ądcy niekomercyjnej infrastruktury. Działania b ędą adresowane do grup odbiorców zidentyfikowanych w Diagnozie. Jest to bezpo średnio zwi ązane ze wskazan ą w Diagnozie i Analizie SWOT potrzeb ą podj ęcia zintegrowanych działa ń promocyjnych z udziałem podmiotów z ró żnych sektorów, gmin i bran ż, zwłaszcza turystycznej. Konstrukcja celów i przedsi ęwzi ęć dowodzi, że w LSR harmonijnie poł ączono walory historyczne z wymogami obecnego czasu. Grupy defaworyzowane obejmuj ą ludzi młodych i starszych. Zintegrowane s ą te ż działania realizowane przez LGD. W Planie komunikacyjnym zapisano organizacj ę konferencji, których uczestnikami b ędą przedstawiciel ró żnych sektorów. Podobnie b ędzie zorganizowane Forum beneficjentów i mieszka ńców. W wizytach studyjnych b ędą brali udział reprezentanci wszystkich sektorów, w tym i grup defaworyzowanych. Integracja ma te ż wymiar operacyjny - działania informacyjne i promocyjne b ędą przygotowywane i realizowane przy współudziale wszystkich sektorów. Projekty współpracy b ędą promowa ć cały obszar obj ęty LSR, a nawet obszar wi ększy, bo cały obszar Kociewia. W zało żeniu w ich realizacji uczestniczy ć b ędą podmioty z ze wszystkich sektorów.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 63

ROZDZIAŁ XI. MONITORING I EWALUACJA

Monitoring i ewaluacja s ą oczywistymi i niezb ędnymi elementami ka żdego planowego działania. Pozwalają one na śledzenie post ępów w realizacji, dostrzeganie pojawiaj ących si ę zagro żeń i zakłóce ń, a w razie potrzeby podejmowanie działa ń koryguj ących i naprawczych. Nadzór nad wdra żaniem LSR i funkcjonowaniem partnerstwa, w tym jego organów sprawowany jest Zarz ąd stowarzyszenia. Zgodnie z Regulaminem Pracy Biura za monitoring bezpo średnio odpowiedzialny jest Kierownik Biura LGD. Niektóre, zwłaszcza bardziej zło żone metodologicznie i rozległe działania badawcze mog ą by ć zlecane podmiotom zewn ętrznym. Działania b ędą prowadzone dwutorowo. Po pierwsze, poprzez bie żą cy monitoring , a po drugie, poprzez okresowe badania ewaluacyjne. Monitoring ma w miar ę precyzyjnie zarejestrowa ć fakty, najlepiej w oparciu o mierzalne i weryfikowalne wska źniki (w odniesieniu do wdra żania, a ewaluacja ma opisać i wyja śni ć relacje pomi ędzy podj ętymi działaniami, a ich efektami (rezultatami). Monitoring to proces systematycznego zbierania i analizowania informacji ilo ściowych i jako ściowych na temat funkcjonowania LGD oraz stanu realizacji strategii w aspekcie finansowym i rzeczowym, którego celem jest uzyskanie informacji zwrotnych na temat skuteczno ści i wydajno ści wdra żanej strategii, a tak że ocena zgodno ści realizacji operacji z wcze śniej zatwierdzonymi zało żeniami i celami. Przyj ęte rozwi ązania oraz stosowane metody i narz ędzia pozyskiwania informacji spełniaj ą kryteria: rzetelno ści, istotno ści i aktualno ści Monitoring realizowany w LGD „Wst ęga Kociewia” dotyczy: • rzeczowej realizacji LSR wyra żonej poprzez ocen ę stopnia osi ągania mierzalnych wska źników produktu i rezultatu w odniesieniu do konkretnych celów i przedsi ęwzi ęć oraz działa ń uj ętych w Planie komunikacyjnym i innych dokumentach LGD, w tym projektów grantowych. Obejmuje tak że działania realizowane w tym zakresie przez organy stowarzyszenia i Biuro LGD, • wydatkowania środków na poszczególne cele i przedsi ęwzi ęcia, a tak że zwi ązane z projektami współpracy i aktywizacj ą. W pierwszej grupie ocenie poddane zostanie: terminowo ść Harmonogramu ogłaszania naboru wniosków, poprawno ść stosowania Procedury wyboru operacji, poprawno ść stosowania innych procedur u regulaminów LGD, realizacja Planu komunikacyjnego oraz Planu szkole ń. W grupie drugiej prowadzony b ędzie bie żą cy monitoring bud żetowego aspektu wdra żania LSR, w tym środków: przeznaczonych dla grup defaworyzowanych, na tworzenie miejsc pracy i przekazanych w formie powierzonych grantów, a tak że analiza wydatków bie żą cych i na aktywizacj ę. Sprawozdania b ędą przedkładane Zarz ądowi 2 razy do roku. Ich celem jest zapewnienie oczekiwanej ilo ści, jako ści i efektywno ści działa ń całego LGD, jej organów oraz Biura. Mechanizm ten jest niezb ędny dla zabezpieczenia sprawnej i zgodnej z prawem dystrybucji środków finansowych, terminowego osi ągania przyj ętych wska źników oraz realizacji. Monitoring i ewaluacja b ędą podstaw ą dla ewentualnych korekt LSR oraz zawartych umów. Monitoringu będzie prowadzony na potrzeby: • kontroli - ma na celu pomiar post ępu, systematyczne sprawdzanie, czy wszystkie zaplanowane czynno ści przebiegaj ą zgodnie z planem na ka żdym etapie realizacji LSR oraz funkcjonowania LGD, • sprawozdawczo ści - zbieranie, analiza i wykorzystanie danych niezb ędnych do przygotowywania sprawozda ń okresowych i ko ńcowych, • zarz ądzania jako ści ą - oznacza czuwanie nad wypracowywaniem po żą danych rezultatów LSR, porównywanie ich adekwatnie do oczekiwa ń oraz podejmowanie działa ń zaradczych, gdy zidentyfikuje si ę odst ępstwa, • zarz ądzania zmian ą - wspomaganie procesu decyzyjnego. Ułatwia znajdowanie rozwi ąza ń w sytuacjach, kiedy zostały zidentyfikowane zagro żenia, korekta planów, pozwala na wprowadzenie koniecznych działa ń koryguj ących (zmian i aktualizacji), • ewaluacji - efekty monitorowania b ędą kluczowym źródłem informacji dla bie żą cej oceny i ewaluacji okresowej i ko ńcowej.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 64

W LSR i dokumentach wewn ętrznych LGD wskazano organy odpowiedzialne za nadzór i monitoring, zakres ich obowi ązków i uprawnie ń. W rozdziale V LSR okre ślone zostały terminy, sposoby i narz ędzia pozyskiwania informacji. Dopuszczono wykonywanie cz ęś ci zada ń zwi ązanych z pozyskiwaniem obiektywnych, rzetelnych i poprawnych metodologicznie informacji przez podmioty zewn ętrzne, posiadaj ące odpowiednie kwalifikacje i do świadczenie. Za bezpo średni ą realizacj ę monitoringu zgodnie z Regulaminem Pracy Biura odpowiada jego Kierownik. Jest on zobowi ązany do opracowania wzorów dokumentów, sprawozda ń i przedkładania ich do akceptacji Zarz ądowi. Ponadto Zarz ąd nadzoruje bezpo średnio prac ę Biura LGD - stosowanie wewn ętrznych procedur, w tym regulaminów, jako ść dokumentacji, przestrzeganie terminów, realizacj ę Planu szkole ń pracowników i członków organów. Podstawowym źródłem informacji o zrealizowanych zadaniach b ędą przede wszystkim dokumenty wewn ętrzne LGD - listy obecno ści, ankiety w wersji papierowej i on-line, wywiady, sprawozdania, notatki słu żbowe, protokoły z posiedze ń organów, a tak że dokumenty z kontroli zewn ętrznych. Ewaluacja to systematyczne badanie warto ści procesu wdra żania LSR wg wcze śniej przyj ętych kryteriów, pod k ątem jego usprawnienia, tak by udało si ę osi ągn ąć wszystkie zało żone cele. Badania ewaluacyjne b ędą prowadzone z zachowaniem Standardów ewaluacji określonych przez Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne wg katalogu kryteriów (standardów) ewaluacyjnych takich jak: • trafno ść - pozwala oceni ć, w jakim stopniu cele programu odpowiadaj ą potrzebom i priorytetom danego sektora czy regionu, • efektywno ść - pozwala oceni ć poziom ekonomiczno ści danego programu, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych produktów, • skuteczno ść - pozwala oceni ć, do jakiego stopnia cele przedsi ęwzi ęcia zdefiniowane na etapie programowania wpływu zostały osi ągni ęte, • użyteczno ść - pozwala oceni ć, do jakiego stopnia produkty, rezultaty i oddziaływania programu odpowiadaj ą potrzebom grupy docelowej, • trwało ść - pozwala oceni ć, na ile mo żna si ę spodziewa ć, że pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem projektu b ędą trwały po jego zako ńczeniu. Zaplanowane terminy działa ń ewaluacyjnych s ą powi ązane z „kamieniami milowymi” wdra żania LSR - 2018, 2021 i 2023. Dwa pierwsze maj ą oszacowa ć poziom osi ąganych celów (wyra żonych głownie we wska źnikach zapisanych w LSR) pod k ątem wprowadzenia ewentualnych korekt do planu działania, zarówno w aspekcie ilo ściowym jak i jako ściowym, a tak że bud żetowym. W 2023 zostanie przeprowadzona ewaluacja ex-post. Przyj ęte rozwi ązania i stosowane techniki spowoduj ą, że dokonana ewaluacja obejmie nast ępuj ące aspekty wdra żania LSR: adekwatno ść (do zidentyfikowanych problemów), efektywno ść (stosunek kosztów do wyników, skuteczno ść (poziom osi ągni ęcia celów zaplanowanych dla danego etapu), a tak że ewaluacji ko ńcowej tak że użyteczno ść (poziom zaspokojenia potrzeb) i trwało ść . Ewaluacji zostan ą poddane nast ępuj ące elementy procesu wdra żania LSR: • Efektywno ść interwencji (poziom osi ągania celów wyra żonych we wska źnikach), • Procedury wyboru operacji (terminowo ść i dokładno ść realizacji, poprawno ść dokumentacji), • Kryteria wyboru (adekwatno ść do: składanych wniosków i oceny wpływu na realizację celów LSR), • Plan komunikacyjny ( w aspekcie ilo ściowym i jako ściowym), • Bud żet (zgodno ść z planem działania, adekwatno ść do zło żonych celów), • Funkcjonowanie Biura LGD (terminowo ść i dokładno ść realizacji, poprawno ść dokumentacji). Oceny pierwszych trzech działa ń dokona ewaluator zewn ętrzny, a ewaluacj ę w zakresie pracy samego stowarzyszenia i jego organów przeprowadzi Zarz ąd. Zarówno monitoring, jak i ewaluacja b ędą prowadzone tak że z udziałem lokalnej społeczno ści. W Planie komunikacyjnym uj ęto Forum beneficjentów i mieszka ńców, badania ankietowe zwi ązane z ocen ą jako ści usług świadczonych przez Biuro LGD i działaj ące na jego zlecenie podmioty. Wykorzystane b ędą te ż materiały z monitoringu. Jednym z kryteriów wyboru ewaluatora

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 65 zewn ętrznego b ędzie poziom zaanga żowania (ilo ść i rodzaje technik partycypacyjnych) lokalnej społeczno ści w proces ewaluacji LSR. Szczegółowy plan działa ń monitoruj ących i ewaluacyjnych, w tym wskazanie elementów poddanych ocenie, zwi ązanych z nimi terminów i okresów oraz metod i narz ędzi pozyskiwania informacji opisano w formie tabelarycznej, która stanowi Zał ącznik nr 2 do LSR. Dzi ęki temu proces monitoringu i ewaluacji jest bardziej zrozumiały, a przez to łatwiejszy i efektywniejszy w realizacji.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 66

Rozdział XII. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko

LSR przygotowana przez stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia” , która swoim zasi ęgiem obejmuje 5 gmin powiatu tczewskiego (Gniew, Morzeszczyn, Pelplin, Subkowy i Tczew) jest narz ędziem realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. W my śl art. 48 ust. 1 oraz ust. 3 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z pó źn. zm.), zwanej dalej ustaw ą środowiskow ą, organ opracowuj ący projekt dokumentu, o którym mowa w art. 46 pkt 2 przedmiotowej ustawy, mo że - po uzgodnieniu z wła ściwymi organami – odst ąpi ć od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, je żeli uzna, że realizacja postanowie ń tego dokumentu nie spowoduje znacz ącego oddziaływania na środowisko. Odst ąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymaga uzasadnienia zawieraj ącego informacje, o których mowa w art. 49 ww. ustawy środowiskowej. W zwi ązku z powy ższym, stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Wst ęga Kociewia”, wyst ąpiło do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gda ńsku oraz Pa ństwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gda ńsku o uzgodnienie mo żliwo ści odst ąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu Lokalnej Strategii Rozwoju w ramach instrumentu Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczno ść w okresie programowania 2014-2020, obejmuj ącej obszar 5 partnerskich gmin. W odpowiedzi Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gda ńsku, pismem z dnia 18.12.2015 r., znak RDO Ś-Gd-WOO.410.145.2015.ASP.1 uzgodnił mo żliwo ść odst ąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowiska dla przedmiotowego dokumentu. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gda ńsku wskazał, że: „...projekt przedmiotowego dokumentu nie stanowi dokumentu, o którym mowa w art.46 i 47, albowiem nie jest to dokument planistyczny, nie stanowi te ż polityki, strategii planu lub programu w dziedzinie wskazanej w art.46 pkt 2 ww. ustawy, wyznaczaj ących ramy dla realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć ma środowisko. Jednocze śnie brak jest podstaw do uznania, i ż realizacja postanowie ń programu mo że spowodowa ć znacz ące oddziaływanie na środowisko (w tym obszary Natura 2000). Zatem, w przypadku „Lokalna Strategia Rozwoju” w ramach Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez społeczno ść nie jest wymagane przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, a wyra żenie stanowiska w zakresie odst ąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla takiego dokumentu nie ma podstaw prawnych. Natomiast Pa ństwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gda ńsku w pi śmie z dnia 4.12.2015 r. (ONS.9022.1.128.2015.KM) stwierdził, że: „Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Lokalna Strategia Rozwoju opracowana przez Lokalna Grup ę Działania „Wst ęga Kociewia” stanowi ć b ędzie instrument realizacji zało żeń PROW na lata 2014-2020 poprzez wykorzystanie środków tego programu w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy Leader (rozwój lokalny kierowany przez społeczno ść )” do realizacji przedsi ęwzi ęć , które prawdopodobnie nie b ędą przedsi ęwzi ęciami nale żą cymi do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko”. Bior ąc pod uwag ę stanowiska ww. organów oraz wymogi art. 49 ustawy środowiskowej, w szczególno ści fakt, że Lokalna Strategia Rozwoju w ramach Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść (RLKS) w okresie programowania 2014-2020 obejmuj ąca obszar gmin Gniew, Morzeszczyn, Pelplin, Subkowy i Tczew stanowi instrument wykorzystania środków unijnych w okresie programowania 2014 – 2020, wskazuj ąc list ę przedsi ęwzi ęć , spo śród których realizacja cz ęś ci z nich poprzedzona b ędzie stosown ą analiz ą z zakresu oddziaływania na środowisko (zgodnie z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami), stowarzyszenie LGD „Wst ęga Kociewia” odst ąpiło od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla LSR. Wobec powy ższego na podstawie art. 49 ustawy środowiskowej przy odst ąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko analizie poddano: 1. Charakter działa ń przewidzianych w Lokalnej Strategii Rozwoju.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 67

Dokument obejmuje operacje, których celem b ędzie aktywizacja społeczna i ekonomiczna obszarów wiejskich powiatu tczewskiego, przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. W LSR wyznaczone s ą ogólne kierunki działania i ogólne ramy operacji, które zrealizuj ą wybrani w drodze konkursów beneficjenci. Zaplanowana zarówno operacje o charakterze inwestycyjnym, jak i „mi ękkim”. Na dzie ń uchwalania Strategii niemo żliwym jest precyzyjne wskazanie parametrów planowanych inwestycji. Zostały one zdefiniowane jako |obiekty ogólnodost ępnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej”. Drugi rodzaj to inwestycje w mikro i małych przedsi ębiorstwach, a tak że budowa inkubatora przetwórstwa lokalnych produktów rolnych. Operacje „mi ękkie” maj ą zapewni ć wsparcie udziału społeczno ści lokalnej w realizacji strategii, wzmacnia ć kapitał społeczny poprzez działania szkoleniowe, w tym przez podnoszenia wiedzy społeczno ści lokalnej w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, tak że z wykorzystaniem rozwi ąza ń innowacyjnych. Żadne z zaplanowanych w LSR przedsi ęwzi ęć nie zakłada realizacji operacji mog ących w istotny sposób oddziaływa ć na środowisko. Ponadto przedsi ęwzi ęcia b ędą poddawane odr ębnej ocenie środowiskowej w trakcie ich przygotowania i realizacji. 2. Rodzaj i skala oddziaływania na środowisko, w szczególno ści. Ze wzgl ędu na lokalizacje obszaru realizacja lokalnych działa ń przewidzianych w niniejszej Lokalnej Strategii Rozwoju nie spowoduje wyst ąpienia oddziaływa ń transgranicznych. Nie przewiduje si ę równie ż wyst ąpienia oddziaływa ń skumulowanych. Czas ich oddziaływania winien ogranicza ć si ę jedynie do okresu wykonywania prac budowlanych i organizacyjnych. Oddziaływanie to b ędzie miało charakter krótkotrwały i odwracalny, a jego zasi ęg pozostanie ograniczony do obszaru obj ętego pracami budowlanymi.. Realizowane operacje nie b ędą miały negatywnego wpływu na obszary Natura 2000 oraz na inne obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. 3. Cechy obszaru obj ętego oddziaływaniem na środowisko, w szczególno ści. W obszarze pi ęciu gmin obj ętych oddziaływaniem LSR wska źnik lesisto ści jest niewysoki i wynosi 14,4% ogólnej powierzchni obszaru. Wska źnik ten jest ni ższy w stosunku do średniej województwa pomorskiego wynosz ącej 35,9% oraz średniej dla kraju - 29,4%. Obszar obj ęty LSR nale ży do obszarów o niskim udziale powierzchni chronionych, w rozumieniu Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r., poz. 1651 z pó źn. zm.). Obszary chronione zajmuj ą 8 562 ha, co stanowi 12,7% całej powierzchni obszaru. Na obszarze obj ętym LSR znajduje si ę 56 pomników przyrody (pojedyncze drzewa - 39, grupy drzew - 14 i głazy narzutowe - 3). Działania przewidziane w Lokalnej Strategii Rozwoju nie wpłyn ą w negatywny sposób na wymienione formy ochrony przyrody, jak i cały stan środowiska naturalnego. Lokalna Strategia Rozwoju nie b ędzie realizowana na obszarach chronionych Natura 2000 i w żaden sposób nie b ędzie na nie oddziaływa ć. Informacja o odst ąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla Lokalnej Strategii Rozwoju w ramach Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść (RLKS) w okresie programowania 2014-2020 została opublikowana na stronie internetowej: www.wst ęga-kociewia.pl

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 68

Wykaz wykorzystanej literatury

1. Rozporz ądzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiaj ącego wspólne przepisy dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójno ści, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiaj ącego przepisy ogólne dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójno ści i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1083/2006 2. Badanie społeczne „Sytuacja pomorskich rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym” listopad 2013 3. Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2014r (wydany przez Bibliotek ę Monitoringu Środowiska Gda ńsku 4. Raport Ko ńcowy z realizacji LSR dla obszaru LGD Wstęga Kociewia w latach 2009-2015 5. „Diagnoza dla PO Polska Cyfrowa 2014-2020” - www.polskacyfrowa.gov.pl/strony/o- programie/dokumenty/program-polska-cyfrowa-2014-2020

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 69

ZAŁ ĄCZNIKI DO LSR

1. Procedura aktualizacji LSR Lokalna Strategia Rozwoju będzie wdra żana w latach 2016-2023. Jak wynika z wcze śniejszych do świadcze ń LGD zebranych tak długi okres czasu przyniesie zapewne konieczno ść korekty LSR wynikaj ących ze zmian dokonuj ących si ę na obszarze obj ętym LSR i jego otoczeniu. Aktualizacja b ędzie mogła obejmowa ć przed wszystkim: warto ści wska źników, przeformułowanie przedsi ęwzi ęć , zmiana bud żetu i Harmonogramu naboru wniosków, a tak że optymalizacja procedury wyboru operacji wraz ze wska źnikami. Stosownie do „kamieni milowych” wdra żania LSR jej ewaluacja zostanie dokonana w 2018 i 2021 r. Proces aktualizacji przebiegnie analogicznie do procesu opracowania LSR. Podstaw ą do dokonania aktualizacji b ędzie ocena sytuacji. Zostanie ona oparta o informacje zbierane na bie żą co, głównie przez Biuro LGD, ale tak że poprzez badania własne i zlecone. Proces aktualizacji b ędzie dokonywany poprzez LGD, ale zakłada si ę zewn ętrzne wsparcie eksperckie, głównie w zakresie przeprowadzenia cz ęś ci bada ń i działa ń warsztatowo-szkoleniowych. W proces aktualizacji zostanie wł ączona lokalna społeczno ść . Najwa żniejsze decyzje podejmowa ć i koordynowa ć prace będzie Zespół Partycypacyjny, składaj ący si ę z przedstawicieli wszystkich sektorów i mieszka ńców z obszaru wszystkich gmin, powołany uchwał ą Zarz ądu. Na podstawie oceny sytuacji, głównie w zakresie poziomu wdro żenia LSR, ale wzbogaconej o aktualizacj ę elementów Diagnozy społecznej, Zespół Partycypacyjny wypracuje propozycje zmian w LSR. Projekt zostanie poddany konsultacjom społecznym. Zakłada si ę stosowanie ró żnych technik partycypacyjnych, w tym co najmniej publikacj ę ogłoszenia na stronie internetowej, ankiet ę on-line i bezpo średnie spotkania ze społeczno ści ą lokaln ą. Wszystkie zgłoszone uwagi i propozycje korekt do projektu zostan ą rozpatrzone przez Zespół Partycypacyjny i w formie rekomendacji przekazane Zarz ądowi LGD. Decyzj ę o aktualizacji podejmie uchwał ą Walne Zebranie Członków stowarzyszenia.

2. Procedury dokonywania ewaluacji i monitoringu Ogólnym celem monitoringu jest badanie procesu wdra żania LSR, poprzez pozyskiwanie informacji o poszczególnych jego aspektach jako ściowych i ilo ściowych.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 70

Szczegółowy plan działa ń monitoringowych

Przedmiot Podmiot Metody badania Źródła danych Czas i okres badania Zakres badania badania odpowiedzialny za badanie Harmonogram Kierownik analiza danych własnych dokumenty LGD co 12 miesi ęcy zakresy tematyczne konkursów, naboru Biura LGD oraz otrzymywanych z dokumenty UM WP sprawozdanie dla Zarz ądu terminy, formy wsparcia, kwoty wniosków UM WP strona internetowa LGD wsparcia, Procedury Kierownik analiza danych własnych dokumenty LGD, co 12 miesi ęcy terminy, frekwencja, parytety, wyboru operacji Biura LGD uchwały (protokoły, listy sprawozdanie dla Zarz ądu poprawno ść dokumentacji oraz kryteria obecno ści, sprawozdania) oceny kontrole zewn ętrzne protokoły z kontroli okazjonalnie Realizacja Kierownik analiza danych własnych wnioski o rozliczenie odpowiednio do potrzeb Poprawno ść dokumentacji, trwało ść grantów Biura LGD kontrole u grantu, wizytacje operacji grantobiorców Bud żet LSR Kierownik analiza danych własnych wnioski o płatno ść bie żą cy monitoring wdra żanie LSR (konkursy, projekty Biura LGD oraz otrzymywanych z sprawozdania co 12 miesi ęcy grantowe), projekty współpracy, UM WP dokumenty UM WP sprawozdanie dla Zarz ądu aktywizacja, Plan Kierownik analiza danych własnych, dokumenty własne LGD bie żą cy monitoring; ilo ść , terminy, jako ść - poziom komunikacyjny Biura LGD analiza własnych bada ń (listy obecno ści, ankiety co 12 miesi ęcy satysfakcji, koszty ankietowych, monitoruj ące sprawozdanie dla Zarz ądu Plan szkole ń Zarz ąd LGD analiza danych własnych, dokumenty własne LGD 1 raz w roku ilo ść , terminowo ść , jako ść pracowników (programy szkole ń, listy Biura LGD i kontrole bezpo średnie obecno ści, potwierdzenie okazjonalnie członków pobytu słu żbowego, organów LGD wyniki testów) Funkcjonowanie Zarz ąd LGD analiza danych własnych uchwały zarz ądu, rejestry, co 12 miesi ęcy stosowanie procedur Biura LGD listy obecno śc, protokoły, wewn ętrznych, terminowo ść , analiza materiałów z korespondencja, ankiety, jako ść i kompletno ść dokumentacji, kontroli zewn ętrznych kontrole bezpo średnie

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 71

Szczegółowy plan bada ń ewaluacyjnych

Przedmiot Podmiot Metody badania Źródła danych Czas i okres badania Zakres analizy badania odpowiedzialny za badanie Realizacja LSR Ewaluator Desk research Dokumenty LGD, Czas pomiaru: Kompleksowa ocena realizacji zewn ętrzny materiały z monitoringu 2018, 2021, 2023 rok LSR. Badania ewaluacyjne raporty z bada ń Okres pomiaru: Kryteria badania: podmiotu zewn ętrznego, ewaluacyjnych lata realizacji LSR 2016- 1.Poziom realizacji wska źników; w tym z zastosowaniem (ankiety on line, 2018, 2019-2021, 2022- 2. poziom realizacji bud żetu, technik kwestionariusze 2023 3. efektywno ść pracy partycypacyjnych wywiadów, raporty w osób/podmiotów uczestnicz ących, warsztatów) 4.jako ść monitoringu,w tym narz ędzi Procedury Ewaluator Desk research Dokumenty LGD - Czas pomiaru: Wpływ procedury i lokalnych wyboru operacji zewn ętrzny materiały z monitoringu 2018, 2021, 2023 rok kryteriów na osi ąganie celów, i lokalne Badania ewaluacyjne raporty z bada ń Okres pomiaru: Kryteria badania: 1.powi ązanie z kryteria wyboru podmiotu zewn ętrznego, ewaluacyjnych lata realizacji LSR 2016- diagnoz ą, celami i wska źnikami, w tym z zastosowaniem (ankiety wśród 2018, 2019-2021, 2022- 2.dokładno ść stosowania, technik beneficjentów, 2023 3.efektywno ść pracy partycypacyjnych kwestionariusze osób/podmiotów uczestnicz ących wywiadów, raporty w stosowania, warsztatów) 4. jako ść monitoringu Komunikacja Ewaluator Desk research Dokumenty LGD, Czas pomiaru: Realizacja Planu komunikacji z LGD z lokaln ą zewn ętrzny materiały z monitoringu 2018, 2021, 2023 rok lokalna społeczno ści ą społeczno ści ą Badania ewaluacyjne raporty z bada ń ewal. Okres pomiaru: Kryteria badania: podmiotu zewn ętrznego, (ankiety on line, lata realizacji LSR 2016- 1.poziom osi ągni ęcia zało żonych w tym z zastosowaniem kwestionariusze 2018, 2019-2021, 2022- wska źników, technik wywiadów z uczestnikami 2023 2.terminowo ść partycypacyjnych wydarze ń promocyjnych i 3.efektywno ść ekonomiczna szkoleniowych, raporty w 4.adekwatno ść (do potrzeb warsztatów) odbiorców, w tym grup Materiały informacyjne i defaworyzowanych), .

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 72

promocyjne LGD ( strona internetowa, publikacje) Funkcjonowanie Zarz ąd LGD Desk research Dokumenty LGD, w tym Czas pomiaru: raz w roku Kompleksowa ocena Biura LGD Protokoły komisji Okres pomiaru: cały rok (organizacja Badanie bezpo średnie w rewizyjnej, kalendarzowy Kryteria badania: pracy, Biurze LGD materiały z monitoringu 1.dokładno ść i terminowo ść gospodarka Protokoły z kontroli wykonywania obowi ązków finansowa) zewn ętrznych 2.jako ść obsługi klientów biura i wywiady z: 1.członkami organów LGD organów LGD, 3.jako ść gromadzonej dokumentacji 2.rozmlosowo wybranymi 4.racjonalno ść kosztów bie żą cych i beneficjentam iklientami aktywizacji Biura (korzyst ąjcymi z usług: doradztwa, spotka ń informacyjnych, szkole ń) Korespondencja z DPROW UM WP i innymi podmiotami )

3.Plan działania Cel ogólny 1 Lata 2016-2018 2019-2021 2022-2023 Razem 2016-2023 Program Pooddziałan ie zakres Nazwa Warsto ś % Planowan Warsto ś % Planowan Warsto ś % Planowan Razem Razem wska źnika ć z jedn. realizacji e ć z jedn. realizacji e ć z jedn. realizacji e wartso ść planowan miary wska źnik wsparcie miary wska źnik wsparcie miary wska źnik wsparcie wska źnikó e a PLN a PLN a PLN w wsparcoie narastajac narastajac zł o o

Cel szzczegółowy 1.1 PROW/RP O Przedsi ęwzi ęci Liczba inwestycji 5 szt. 20 400 000 17 szt. 88 1 360 000 3 szt. 100 280 000 25 2 040 000 PROW Realiazacja e 1.1.1 w działaj ących LSR przedsi ębiorstwac h

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 73

Razem cel szczegółowy 1.1 400 000 1 360 000 280 000 2 040 000 Cel szzczegółowy 1.2 PROW/RP O Przedsi ęwzi ęci Liczba inwestycji 3 szt. 25 240000 8 szt. 92 640000 1 szt. 80 000 12 960 000 PROW Realizacja e 1.2.1 w celu LSR utworzenia nowego przedsi ębiorstwa Razem cel szczegółowy 1.2 240000 640000 80 000 960 000 Cel szzczegółowy 1.3 PROW/RP O Przedsi ęwzi ęci Liczba inwestycji 0 szt. 0 0 1 szt. 100 500 000 0 szt. 100 0,00 1 500 000 PROW Realizacja e 1.3.1 - inkubatora LSR przetwórstwa produktów rolnych Razem cel szczegółowy1. 3 0 500 000 0 500 000

Cel ogólny 1 640 000 2 500 000 360 000 3 500 000 Cel ogólny 2 Lata 2016- 2019- 2022- Razem Program Pooddziałan 2018 2021 2023 2016-2023 ie zakres

Cel szzczegółowy 2.1 PROW/RP O Przedsi ęwzi ęci Cykle wydarze ń 1 szt. 20 50000 4 szt. 100 200000 0 szt. 100 0,00 5 szt. 250 000 PROW Aktywizacja e 2.1.1 o charakterze kulturalnym, (konkurs) wydarzenia/ 1 szt. 20 50000 4szt. 100 220000 0 szt. 100 0,00 5 szt. 270 000 PROW Aktywizacja szkolenia podnosz ące jako ść kapitału społecznego, (projekt grantowy) szkolenia dla 1 szt. 100 40000 0 szt. 100 0 0 szt. 100 0 1 szt. 40 000 PROW Aktywizacja animatorów życia społecz. (konkurs)

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 74

Przedsi ęwzi ęc Cykle 0 szt. 0 0 20 szt 100 50000 0 szt. 100 0 20 szt. 50 000 PROW Aktywizacja ie 2.1.2 szkole ń/warsztató w (konkurs grantowy) Przedsi ęwzi ęc kampanie 4 szt. 20500 6 szt. 100 27200,00 0 szt. 100 0 10 szt. 47 700 PROW Aktywizacja ie 2.1.3 informacyjno- promocyjne szkolenia 7 szt. 44 18000 9 szt. 56 20600 0 szt. 100 0 16 szt. 38 600 PROW Aktywizacja

wizyty studyjne 1 szt 50 12000 1 szt. 100 13000 0 szt. 100 0 2 szt. 25 000 PROW Aktywizacja

badania 1 szt. 33 5000 2 szt. 100 10000 0 szt. 100 0 3 szt. 15 000 PROW Aktywizacja wydarzenia 5 szt. 55 13000 4 szt. 45 7700 0 szt. 100 0 9 szt. 20 700 PROW Aktywizacja promocyjno- integruj ące promocja obszaru 4 szt. 40 36000 6 szt. 100 39000 0 szt. 100 0 10 szt. 75 000 PROW Aktywizacja Razem cel szczegółowy 2.1 244500 587500 0 0,00 832 000 Cel ogólny 2. 244500,0 587500 0 832 000 0 Cel Lata 2016-2018 2019-2021 2022-2023 Razem 2016-2023 Program Pooddziałan ogóln ie zakres y 3 Cel szzczegółowy 3.1 PROW/RP O Prze inwestycje w obiekty 1 12 150 000 7 100 2 470 000 0 100 0,00 8 szt. 2 620 000 PROW Realiazacja dsi ęw infrastruktury LSR zi ęcie turyst,rekreacyjnej i 3.1.1 kulturalnej (konkurs)

Razem cel szczegółowy 3. 1 150 000 2 470 000 0,00 2 620 000 Cel szzczegółowy 3.2 Prze działania promocyjne 0.szt. 0 0 10 szt 100 200 000 0 szt. 100 10 szt. 200 000 PROW Realizacja dsi ęw (konkurs grantowy) LSR zi ęcie 3.2.1 inwestycje w obiekty 0 szt. 0 0 5 szt. 100 70 000 0 szt. 100 5 szt. 70 000 PROW Realiazcja infrastruktury turyst, LSR rekreacyjnej i kulturalnej (konkurs grantowy)

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 75

projekt współpracy 1 szt. 50 1 szt. 100 0 100 0,00 2szt. 0 PROW Razem cel szczegółowy 3.2 0 270 000 0,00 270 000 Cel ogólny 3 150 000 2 740 000 0,00 2 890 000 7 222 Razem LSR 1 034 500 5 827 500 360 000 000,00

4. Bud żet LSR

Wysoko ść wsparcia finansowego EFSI w ramach LSR w ramach poszczególnych poddziała ń Zakres wsparcia Wsparcie finansowe (PLN) PROW Razem EFSI Realizacja LSR (art. 35 ust. 1 lit. b rozporz ądzenia nr 1303/2013) 7 000 000,00 7 000 000,00 Współpraca (art. 35 ust. 1 lit. c rozporz ądzenia nr 1303/2013) 140 000,00 140 000,00 Koszty bie żą ce (art. 35 ust. 1 lit. d rozporz ądzenia nr 1303/2013) 1 428 000,00 1 428 000,00 Aktywizacja (art. 35 ust. 1 lit. e rozporz ądzenia nr 1303/2013) 222 000,00 222 000,00 Razem 8 930 000,00 8 930 000,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Zał ącznika nr 6 „Sposób ustalania wysoko ści dost ępnych środków przeznaczonych na realizacj ę LSR” do Regulaminu naboru na wybór strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczno ść .

Plan finansowy w zakresie poddziałania 19.2 PROW 2014-2020. Wkład EFRROW Bud żet pa ństwa Wkład własny b ędący Razem wkładem krajowych środków publicznych Beneficjenci inni ni ż jednostki sektora finansów publicznych 2 657 189,00 1 518 811,00 4 176 000,00 Beneficjenci b ędący jednostkami sektora finansów publicznych 1 796 911,00 1 027 089,00 2 824 000,00 Razem 4 454 100,00 1 518 811,00 1 027 089,00 7 000 000,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Zał ącznika nr 6 „Sposób ustalania wysoko ści dost ępnych środków przeznaczonych na realizacj ę LSR” do Regulaminu naboru na wybór strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczno ść .

Plan opiera si ę o zało żenie, że wszystkie inwestycje infrastrukturalne (konkursowe) zostan ą zrealizowane przez podmioty publiczne, podobnie jak 40% du żych projektów mi ękkich. W 2 projektach grantowych ta grupa podmiotów publicznych wykorzysta 10% środków. Trzeci projekt grantowy jest dedykowany w cało ści organizacjom pozarz ądowym.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 76

5. Plan komunikacji

Ter Adresaci działania Wska źniki Planowane Nazwa działania min Cel komunikacji komunikacyjnego (grupy Środki przekazu (w oparciu o efekty komunikacyjnego docelowe) bud żet) I poł. Poinformowanie Kampania otwarcia - wdra żania potencjalni beneficjenci, Konferencja 1 konferencja 50 osób 2016 mieszka ńców o LSR 2014-2020. środowiska opiniotwórcze, promocyjna poinformowanych rozpocz ęciu wdra żania lokalne media, org. pozarz ąd., LSR i o LGD mieszka ńcy obszaru Poinformowanie potencjalni wnioskodawcy, Komunikacja 3 artykuły w prasie 8 000 osób potencjalnych w szczególno ści masowa poprzez lokalnej poinformowanych wnioskodawców o przedsi ębiorcy, media tradycyjne i 1 Biuletyn LGD 6 000 osób LSR, jej głównych rolnicy, organizacje elektroniczne poinformowanych celach, zasadach pozarz ądowe 3 artykuły na 5 000 osób przyznawania mieszka ńcy obszaru, jst stronach LGD i poinformowanych dofinansowania oraz partnerów LGD samorz ądowych 300 osób 3 razy newsletter poinformowanych 6 miesi ęcy 100 osób funkcjonowania poinformowanych Biura LGD Poznanie zasad Wizyta studyjna Rolnicy, mieszka ńcy Komunikacja 1 wyjazd studyjny 20 osób działania inkubatora bezpo średnia uczestnicz ących II poł. Poinformowanie i Kampania informacyjno - osoby z grup spotkania 2 spotkania ( na 40 osób 2016 aktywizacja grup promocyjna zwi ązana zakresem defaworyzowanych bezpo średnie - terenie obszaru) poinformowanych defaworyzowanych konkursu pracownicy MOPS, GOPS, (odpowiednio do zakresu PUP, szkoły ankieta konkursu) ponadgimnazjalne komisje antyalkoholowe, organizacje pozarz ądowe Poinformowanie i lokalni przedsi ębiorcy spotkania 1 spotkanie 15 osób aktywizacja pracownicy komórek UG bezpo średnie bezpo średnie poinformowanych środowiska zajmuj ący si ę rejestracj ą ulotki i plakaty gospodarczego działalno ści gospodarczej organizacje przedsi ębiorców i ankieta rolników Poinformowanie wszyscy potencjalni komunikacja 2 ogłoszenia/artykuły 15 000 osób

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 77

Ter Adresaci działania Wska źniki Planowane Nazwa działania min Cel komunikacji komunikacyjnego (grupy Środki przekazu (w oparciu o efekty komunikacyjnego docelowe) bud żet) potencjalnych wnioskodawcy, masowa o naborze w poinformowanych wnioskodawców o w szczególno ści lokalnych mediach głównych zasadach przedsi ębiorcy, 3 artykuły na 5 000 osób przyznawania pomocy, rolnicy oraz organizacje stronach LGD i poinformowanych

sposobie realizacji pozarz ądowe i mieszkańcy partnerów operacji obszaru samorz ądowych

potencjalni beneficjenci -warsztaty z 1 szkolenie/warsztat 10 osób przygotowania przeszkolonych wniosków o przyznanie pomocy -ankieta Pomoc w zidentyfikowani beneficjenci rozmowy 6 miesi ęcy 40 osób, którym przygotowaniu indywidualne funkcjonowania udzielono wniosku Biura doradztwa Promocja programu Promocja bezpo średnia podczas mieszka ńcy obszaru rozmowy 1 punkt informacyjny 50 osób Podniesienie imprez masowych (np. do żynki potencjalni beneficjenci ulotki poinformowanych rozpoznawalno ści LGD powiatowe) biuletyn LGD

I poł. Jak w II pol. 2016 r. Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016 r. (odpowiednio do zakresu konkursu) 2017 promocyjna Jak w II po 2016 r. Promocja bezpo średnia podczas Jak w II poł.2016r imprez masowych Podniesienie poziomu Forum współpracy partnerów Przedstawiciele grup Komunikacja 1 forum wymiany 6 partnerów z 3 współpracy mi ędzy społecznych i gospodarczych defaworyzowanych, bezpo średnia oczekiwa ń i sektorów kluczowymi partnerami przedsi ębiorcy, podmioty do świadcze ń rozwoju społeczno- ekonomi społecznej, org. gospodarczego pozarz ądowe, jednostki jst Poznanie Wizyta studyjna Rolnicy, mieszka ńcy Komunikacja 1 wyjazd studyjny 20 osób funkcjonowania innej bezpo średnia uczestnicz ących LGD Promocja programu i Konkurs/plebiscyt na małego Mieszka ń, lokalni Komunikacja 1 wydarzenie 5 000 osób budowa wizerunku przedsi ębiorc ę przedsi ębiorcy masowa promocyjne poinformowaanych LGD II poł. Jak w II pol. 2016 Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016 r. odpowiednio do zakresu konkursu)

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 78

Ter Adresaci działania Wska źniki Planowane Nazwa działania min Cel komunikacji komunikacyjnego (grupy Środki przekazu (w oparciu o efekty komunikacyjnego docelowe) bud żet) 2017 promocyjna Jak w II poł. 2016r. Promocja bezpo średnia podczas Jak w II poł.2016r imprez masowych Ocena efektywno ści Badanie efektywno ści działa ń Mieszka ńcy obszaru, Badanie ankietowe 1 badanie 100 osób działa ń komunikacyjnych LGD przedsi ębiorcy, rolnicy, grupy przebadanych komunikacyjnych defaworyzowane I poł. Jak w II pol. 2016 Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016r 2018 promocyjna zwi ązana zakresem (odpowiednio do zakresu konkursu konkursu) Promocja programu i Konkurs/plebiscyt na promocje Mieszka ń, lokalni Komunikacja 1 wydarzenie 5 000 osób budowa wizerunku projektu z programu przedsi ębiorcy masowa promocyjne poinformowaanych LGD II poł. Jak w II pol. 2016 Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016r (odpowiednio do zakresu konkursu) 2018 promocyjna zwi ązana zakresem konkursu Jak w II poł. 2016r. Promocja bezpo średnia podczas Jak w II poł.2016r imprez masowych Ocena efektywno ści Badanie efektywno ści Mieszka ńcy obszaru, Badanie ewaluacyjne 1 badanie 500 osób wdra żania LSR i wdra żania Li ewaluacja LSR przedsi ębiorcy, rolnicy, grupy przebadanych ewaluacja program defaworyzowane I poł. Jak w II pol. 2016 Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016r (odpowiednio do zakresu konkursu) 2019 promocyjna zwi ązana zakresem konkursu Podniesienie poziomu Szkolenie członków organów Członkowie Rady warsztat 1 warsztat 15 osób wiedzy członków LGD Programowej, Zarz ądu, wyszkolonych organów LGD po pracownicy (certfikat) dokonanej ewaluacji Poinformowanie o Konsultacje z partnerami Radni, - Bezpo średnie - 6 spotka ń na - 120 osób stanie realizacji LSR. samorz ądowymi sołtysi, spotkania sesjach rad jst poinformowanych Konsultacja urz ędnicy samorz ądowi - ankieta - 60 ankiet proponowanych zmian. organizacje pozarz ądowe ewaluacyjna ewaluacyjnych mieszka ńcy obszaru Poinformowanie o Kampania promocyjna potencjalni beneficjenci, Konferencja wynikach ewaluacji, środowiska opiniotwórcze, promocja programu, lokalne media, org. pozarz ąd.,

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 79

Ter Adresaci działania Wska źniki Planowane Nazwa działania min Cel komunikacji komunikacyjnego (grupy Środki przekazu (w oparciu o efekty komunikacyjnego docelowe) bud żet) poprawa wizerunku mieszka ńcy obszaru II poł. Jak w II pol. 2016 Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016 r 2019 promocyjna Jak w II poł. 2016r. Promocja bezpo średnia podczas Jak w II poł.2016 r imprez masowych Uzyskanie informacji Warsztat - ocena członkowie stowarzyszeni, − ankieta 1 badanie 15 osób zwrotnej o transparentno ści działa ń LGD beneficjenci, uczestnicy elektroniczna 1 szkolenie przeszkolonych transparentno ści działa ń organizowanych przez warsztatowe dla 1 korekta Planu działa ń LGD LGD, mieszka ńcy obszaru członów organów komunikacyjnego i LGD Planu szkole ń I poł. Jak w II pol. 2016 Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016r 2020 promocyjna II poł. Jak w Kampania informacyjno - Jak w II poł. 2016r 2020 II pol. 2016 promocyjna

Zgodnie z zapisami w rozdziałach - IX Plan komunikacji i XI Monitoring i ewaluacja poszczególne ww. wymienione działania mog ą ulec zmianie, stosownie do rezultatów monitoringu i ewaluacji, zarówno w odniesieniu do rodzaju stosowanych technik i narz ędzi.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczno ść 80