Binnenhavenatlas Zeeland

Opdrachtgever: Provincie Zeeland

Rotterdam, 11 maart 2011

Opdrachtgever: Provincie Zeeland

Rotterdam, 11 maart 2011

ECORYS Nederland BV Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam

Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Nederland

T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E netherlands@ecorys.com K.v.K. nr. 24316726

W www.ecorys.nl

Ecorys Transport & Mobiliteit T 010 453 87 60 F 010 452 36 80

Inhoudsopgave

1 Inleiding 7 1.1 Achtergrond 7

2 Binnenhavens en laad-loskades in Zeeland 9 2.1 Inleiding 9 2.2 Gemeente Schouwen-Duiveland 11 2.2.1 Bruinisse 11 2.2.2 Zierikzee 18 2.3 Gemeente Noord-Beveland 22 2.3.1 Kamperland 22 2.3.2 Kats 27 2.3.3 Overige havens Noord-Beveland 31 2.4 Gemeente Middelburg 32 2.5 Gemeente Vlissingen 36 2.5.1 Overige havens Vlissingen 41 2.6 Gemeente Goes 42 2.7 Gemeente Kapelle 46 2.7.1 Wemeldinge 46 2.7.2 Schore / Hansweert 50 2.8 Gemeente Tholen 55 2.8.1 Sint Philipsland 55 2.9 Gemeente Hulst 58 2.9.1 Walsoorden 58 2.10 Gemeente Sluis 62 2.10.1 Breskens 62 2.11 Gemeente Terneuzen 67 2.12 Overige havens in Zeeland 76

3 Conclusies binnenhavens 81 3.1 Conclusies binnenhavens 81

Bijlage 1 - Ontwikkeling binnenvaart Terneuzen en Vlissingen 83 Binnenvaart Terneuzen 83 Binnenvaart Vlissingen 85

Bijlage 2 - Sloehaven 87

Bijlage 3 – Contactpersonen gemeenten 89

Binnenhavenatlas Zeeland 5

1 Inleiding

1.1 Achtergrond

Voor het realiseren van een duurzaam netwerk voor goederenvervoer in Zeeland heeft vervoer over water en de bereikbaarheid van de havens een essentiële functie, nu en in de toekomst. De zeehavens van Vlissingen en Terneuzen zijn belangrijke vestigingsplaatsen voor industriële en logistieke bedrijven. Deze havens zijn bereikbaar voor zeeschepen en binnenvaartschepen. De binnenhavens in Zeeland hebben een belangrijke regionale functie voor de bouwsector als vestigingsplaats en overslaglocatie van de zand- en grindbedrijven en betoncentrales op de verschillende eilanden. Voor de agrarische sector zijn laad-loskades in de regio essentieel voor kostenefficiënt vervoer via water (afvoer van granen en aanvoer van meststoffen en veevoer). Tevens zijn de binnenhavens belangrijk voor het transport over water van aardolie,chemische producten en diverse constructies (buizen, funderingen, onderdelen voor sluizen en bruggen, etc.) voor ondermeer civiele werken.

Het huidige netwerk van binnenhavens en vaarwegen staat onder druk door de omvorming van laad-loskades en binnenhavens in Zeeland naar gebieden met een recreatie- en/of woonfunctie. De laad- en loskades zijn veelal verouderd en verdwijnen uit de kernen in Zeeland. Voor de watergebonden bedrijven is niet altijd alternatieve ruimte beschikbaar aan water in Zeeland, waardoor de kans bestaat dat deze bedrijven verdwijnen. Ook veranderen logistieke ketens, waarbij de sluiting van kades kan leiden tot een verschuiving van goederenstromen van het water naar de weg, met toenemende verkeersdruk op de weg en de leefomgeving als gevolg.

Concrete voorbeelden van (dreigende) sluiting van de kades, zoals in Kamperland, Goes en Schore (het openbare gedeelte) geven aan dat voor watergebonden bedrijvigheid in Zeeland steeds minder ruimte en plaats is. De provincie onderkent het belang van een goed netwerk van binnenhavens voor overslag van goederen en zet zich in voor het behoud van voldoende openbare kades in Zeeland.

Binnenhavens verankeren in het provinciale beleid De Provincie Zeeland maakt beleid voor het netwerk van binnenhavens. Het behoud van de binnenhavens in Zeeland wordt meegenomen in het traject naar het opstellen van een nieuw Omgevingsplan (2012). Het streven is de binnenhavens duidelijker te verankeren in het ruimtelijk beleid. Daaruit komen bijvoorbeeld nieuwe mogelijkheden voort om de doelstelling te vertalen in een ruimtelijke verordening (zoals de regeling bedrijventerreinen). In de periode tot het nieuwe Omgevingsplan is het belangrijk om per zone minimaal één kwalitatief hoogwaardige binnenhaven te behouden die voldoet aan de eisen van toegankelijkheid en inrichting.

Doordat de meeste binnenhavens en laad-loskades niet in eigendom of beheer van de Provincie zijn, is bestuurlijke afstemming over de binnenhavens op regionaal en lokaal niveau een belangrijk aandachtspunt. Gemeenten en provincie kunnen gezamenlijk een visie opstellen en richting geven aan de gewenste ontwikkeling van het netwerk van binnenhavens, mede in relatie tot de ontwikkeling en uitbreiding van de recreatiefunctie en woonfunctie. Eigenaars en beheerders van de binnenhavens kunnen hierdoor hun beslissingen nemen op basis van een afweging van voor- en nadelen die het lokale niveau overstijgen.

In 2008 heeft de Provincie Zeeland in samenwerking met Rijkswaterstaat Zeeland en Zeeland Seaports de 'Netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen Zeeland' opgesteld. Hierin zijn de

Binnenhavenatlas Zeeland 7

binnenhavens en loswallen in kaart gebracht en is een streefbeeld opgesteld voor het netwerk in 2020. In 2009 zijn met diverse gemeenten gesprekken gevoerd over de binnenhavens. Om een geactualiseerd totaalbeeld te kunnen vormen van het gebruik, de staat van onderhoud en toekomstplannen voor de binnenhavens / loswallen in Zeeland, wordt een Binnenhavenatlas opgesteld. In de Binnenhavenatlas is informatie over het havenbeheer, het gebruik en de toekomstplannen eenduidig en overzichtelijk weergegeven en gebundeld per gemeente.

8 Binnenhavenatlas Zeeland

2 Binnenhavens en laad-loskades in Zeeland

2.1 Inleiding

De provincie Zeeland heeft een netwerk van binnenhavens en laad- en loskades, waaraan bedrijven zijn gevestigd die gebruik maken voor de overslag van goederen via water. In de ‘Netwerkanalyse binnenhavens en vaarwegen in Zeeland’ (Ecorys, 2008) is een overzicht gemaakt van de binnenhavens en laad-loslocaties in Zeeland voor de situatie in 2008. Tevens is een streefbeeld opgesteld voor het toekomstige netwerk van binnenhavens en vaarwegen in 2020. Het streven van de provincie Zeeland is om per eiland minimaal één openbare laad-loskade te behouden, met optimale faciliteiten voor bedrijven.

Naar aanleiding van de conclusies in de netwerkanalyse en de toenemende druk op het aanbod van binnenhavens voor overslag van goederen en “natte bedrijvigheid” (oa. door het niet doorgaan van de ontwikkeling van een nieuw regionaal nat bedrijventerrein 1 en de sluiting van diverse laad- loskades), heeft de provincie in 2010 een overzicht gemaakt van de laad-loslocaties in Zeeland. In figuur 2.1 zijn de binnenhavens en loswallen weergeven, waarbij onderscheid is gemaakt in: Binnenhavens in het beheersgebied van Zeeland Seaports (Vlissingen Sloehaven, Terneuzen, Axelse Sassing, Sluiskil en Sas van Gent) Loswallen van Rijkswaterstaat met een mogelijke functie voor overslag door derden (Veerse Dam, Brouwersdam en Neeltje Jans) Laad-loslocaties die mogelijk behouden kunnen blijven Laad-loslocaties die mogelijk op termijn verdwijnen

Figuur 2.1 Laad-loslocaties in Zeeland per april 2010 (Bron: Provincie Zeeland)

Sloehaven

Sluiskil

1 Nat bedrijventerrein: bedrijventerrein die feitelijk of potentieel bereikbaar zijn voor scheepvaart door een ontsluiting op het water. Onder deze ontsluiting wordt verstaan: de aanwezigheid van of mogelijkheid tot een laad-loskade (incl. scheepshellingen, openbaar dan wel privaat aanwezig) op of nabij het bedrijventerrein.

Binnenhavenatlas Zeeland 9

Voor een actuele stand van zaken over de binnenhavens en laad-loslocaties in Zeeland is per gemeente een overzicht van de ontwikkelingen per binnenhaven en gebundeld in de Binnenhavenatlas.

10 Binnenhavenatlas Zeeland

2.2 Gemeente Schouwen-Duiveland

2.2.1 Bruinisse

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Vluchthaven Bruinisse

Bruinisse kent verschillende binnenhavens met laad-loskades die (in potentie) gebruikt kunnen worden voor overslag door binnenvaart. Dit zijn Vissershaven Bruinisse, Reparatiehaven Bruinisse en Vluchthaven Bruinisse. In praktijk wordt momenteel alleen de laad-loskade in de Vluchthaven Bruinisse regelmatig gebruikt door binnenvaartschepen.

Vluchthaven De Vluchthaven in Bruinisse is gelegen aan de vaarweg Keeten/Zijpe. Het is een rechthoekige haven, die door twee havendammen wordt gevormd (wateroppervlakte 12,2 ha). Aan de Vluchthavenweg is een loswal gelegen. In het noordelijke deel van de haven liggen enkele oude steigers voor binnenvaartschepen die een wacht- of vluchtplaats zoeken. Aan de Oosterscheldekant liggen 13 ligplaatsen voor vissersschepen.

In de haven is een loswal aanwezig met een lengte van circa 130 meter en een oppervlakte van 0,5 hectare. Zuidelijk van de loswal bevinden zich een bunkerstation en een bunkerschip (firma Roukema). In de zuidelijke hoek van de haven ligt op het land een stijger met een kraan. Deze is eigendom van de firma Bal (jachtreparatie en stalling). Tevens staan aan de zuidzijde van de haven op de wal enkele havengebouwen, waaronder voormalige dienstwoningen van Rijkswaterstaat.

Grenzend aan de haven en de loswal ligt ‘bedrijventerrein Bruinisse’.

Binnenhavenatlas Zeeland 11

Oppervlakte De loswal in de Vluchthaven heeft een oppervlakte van circa 0,5 hectare. Het omliggende bedrijventerrein, ‘bedrijventerrein Bruinisse’, heeft een omvang van circa 18 hectare. Van het terrein is nog 5 hectare uitgeefbaar.

Vaarweg De binnenhavens in Bruinisse liggen nabij de vaarweg van de Krammersluizen naar de Oosterschelde en de Roompot. Dit is een vaarweg met CEMT-klasse V.

De Vluchthaven nabij Zijpe is gelegen aan de vaargeul Zijpe-Keeten in de Zuid Grevelingen, een vaarweg in CEMT-klasse Vb. De maximale diepgang van de vaargeul bedraagt -41,40 / -12,40 / NAP

Vanaf het Zijpe kan via de Grevelingensluis (kolk 125 m x 16 m x 4,80 m) de Grevelingen worden bereikt, en via de Krammersluis (280 m x 24 m x 4,75 m) 2 kunnen de Krammer en het Volkerak bereikt worden.

Kade De lengte van de loswal in de Vluchthaven van Bruinisse bedraagt circa 130 meter

De Vluchthaven Bruinisse mag alleen gebruikt worden door bedrijfsvaartuigen. Voor overige vaartuigen is deze haven alleen toegankelijk om te bunkeren en voor de directe vaart naar en van de steiger van de jachtwerf.

De kades zijn eigendom van de gemeente en openbaar toegankelijk. Voor laden en lossen is toestemming van de havenmeester vereist.

Voorzieningen Voor laden en lossen kan een mobiele kraan op de kade worden geplaatst. Op de loswal mogen geen goederen worden opgeslagen. Echter, in het winterseizoen wordt de kade af en toe gebruikt voor de tijdelijke opslag en doorvoer van onder meer mosselzaadinvanginstallaties (MZI´s).

In de haven zijn geen voorzieningen aanwezig, zoals walstroom of een drinkwatervoorziening. Wel is er een bunkerstation (Roukema) in de haven.

Landzijdige Het havengebied en de laad-loskades zijn ontsloten via de N59. ontsluiting De Vluchthaven kan vanaf de N59 bereikt worden via de Rijksstraatweg, die grotendeels buiten bebouwd woongebied loopt.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag De loswal in de Vluchthaven wordt gebruikt door diverse bedrijven voor de overslag van stuk- en bulkgoederen. Het meeste wordt gelost voor Fa Van Ouwerkerk (bouwmaterialen, zand en grind), die een groot gedeelte van Schouwen-Duiveland bevoorraadt. De firma’s "De Hoop" en "Faasse" lossen hier ook bouwmaterialen, zand en grind. Van Tuyl Graanhandel uit Bruinisse maakt ook af en toe gebruik van de loswal.

Naar schatting werd in 2009 circa 80.000 ton goederen overgeslagen in de

2 Diepgang bij een waterstand hoger dan of gelijk aan NAP-0,75m of zoveel minder als de waterstand lager is dan NAP-0,75m.

12 Binnenhavenatlas Zeeland

Vluchthaven. Dit is het merendeel van de circa 105.000 ton goederen die volgens CBS in 2009 in gemeente Schouwen-Duiveland 3 als geheel werden overgeslagen. Deze schatting wordt ook door Schuttevaer onderschreven.

Het overslagvolume (80.000 ton) van de Vluchthaven in 2009 ligt onder de reële vraag voor overslag in de Vluchthaven. De vraag ligt naar verwachting tussen 150.000 en 200.000 ton, maar kon in 2009 niet worden gefaciliteerd. Beperkingen in de milieuvergunning, die strikt gehandhaafd diende te worden na klachten van omwonenden, zorgden ervoor dat de Vluchthaven maar beperkt gebruikt kon worden. Diverse aanvragen voor overslag in de Vluchthaven konden daarom ook niet gehonoreerd worden. Volgens de gemeente bedroeg dit aanvragen voor de overslag van circa 200.000 ton goederen per jaar.

Als gevolg van de beperkingen in de milieuvergunning laat het overslagvolume in de Vluchthaven in de afgelopen jaren een fluctuerend beeld zien. Zo bedroeg de overslag in de Vluchthaven in 2006, 2007 en 2008, respectievelijk 109.000 ton, 43.000 ton en 170.000 ton. In 2006 en 2008 was er relatief veel vraag voor overslagcapaciteit in de Vluchthaven door, respectievelijk woningbouwprojecten en dijkverzwaringen in de regio.

De gemeente geeft aan dat als gevolg van nieuwe regelgeving de overslag via de loswal verder kan groeien (zie Beleid en ontwikkeling).

Aan/afvaarten Niet bekend.

Landzijdig De Vluchthaven met de laad-loskade en het aangrenzende bedrijventerrein zijn aan/afvoer ontsloten via de N59. Vanaf de haven en het bedrijventerrein is de N59 te bereiken via de Rijksstraatweg/Zuidweg of de Molenweg.

Op grond van het ‘Besluit Algemene Regels voor Inrichtingen Milieubeheer (Activiteitenbesluit)’ van 1 januari 2008, kunnen 64 vrachtauto’s in de dagperiode en 5 vrachtauto’s in de avond- en nachtperiode naar de haven rijden voor de aan- en afvoer van goederen. Dit komt neer op ongeveer 2000 ton per dag.

De bedrijven die nu van de kade gebruik maken kunnen hier in de praktijk redelijk mee uit de voeten, maar met lossen van grotere partijen moet hier wel rekening mee gehouden worden. Er moet tussen 07.00 uur en 19.00 uur gelost worden op werkdagen. Buiten deze tijden is er een meldingsplicht bij de afdeling Milieu van Gemeente Schouwen-Duiveland. Volgens Schuttevaer werkt deze afdeling waar mogelijk mee aan het verlenen van ontheffingen, binnen de regels van de vergunning. Door een melding van activiteiten in het Activiteitenbesluit op 3 juni 2010, is het aantal activiteiten dat onder het besluit valt uitgebreid. Hierdoor vallen een aantal beperkingen uit de milieuvergunning weg, omdat de activiteiten niet langer onder de bepalingen van de milieuvergunning vallen. Hierdoor zal het aantal vervoersbewegingen naar de haven toenemen. De verkeersstromen zorgen voor overlast 4 bij omwonenden (zie beleid en ontwikkelingen). Overigens is in de wet bepaald dat verkeersbewegingen in het activiteitenbesluit geen beperking meer zijn voor de inrichting als zodanig. Bovendien vallen de woningen aan het Zijpe binnen de bestaande 4.1 categorie van het bedrijventerrein.

3 Goederen die in 2009 in Schouwen-Duiveland werden overgeslagen zijn: Ruwe mineralen en bouwmaterialen (bouwmaterialen, zand en grind) (ca 68.000 ton); ertsen en metaalresiduen (ca 26.000 ton); landbouw- en voedingsproducten (ca 8.500 ton), en stukgoederen (2.300). 4 Omwonenden geven aan dat zij hinder ervaren van het verkeer van en naar de Vluchthaven en het bedrijventerrein.

Binnenhavenatlas Zeeland 13

Medegebruik Naast laad-, los- en ligplaats voor binnenvaart, wordt de haven ook gebruikt als haven ligplaats voor visserschepen (mosselvloot). Het gebruik van de kade voor de (tijdelijke) opslag van MZI´s wordt gezien als een potentieel knelpunt. De opslag van MZI´s is niet toegestaan op de loswal. Het is enkel toegestaan om MZI´s tijdelijk op te slaan ten behoeve van doorvoer. Het is de wens om de kade in de toekomst meer te kunnen gebruiken voor de overslag van goederen. De tijdelijke opslag op de loswal van MZI´s, die in de wintermaanden niet op de Oosterschelde mogen liggen, hindert de overslag op de kade.

De haven kan ook worden gebruikt voor het aanmeren van grotere cruiseschepen. Verder wordt de loswal ook gebruikt voor de grote passagiersschepen (vanaf 100 meter). Dit zijn er ongeveer 60 per jaar.

Tevens wordt de haven gebruikt door enkele water(sport)gerelateerde bedrijven (oa jachtreparatie). Particuliere recreatievaartuigen kunnen geen gebruik maken van de haven.

Ligplaatsen In de haven zijn 13 ligplaatsen voor vissersschepen. Er zijn geen ligplaatsen voor jachthaven, recreatieve jachten. Wel is er een aanlegsteiger die gebruikt word door een visserij, jachtreparatiebedrijf (Bal & Co). scheepswerf

Logistiek De loswal in de Vluchthaven is een van de weinige locaties op Schouwen-Duiveland belang haven waar het de afgelopen jaren mogelijk is geweest om grootschalig goederen over te slaan. Op ander plaatsen, zoals in Zierikzee, was dit door capaciteitsbeperkingen niet mogelijk 5.

Tevens is het op het aangrenzende ‘bedrijventerrein Bruinisse’ mogelijk om watergerelateerde bedrijvigheid verder te ontwikkelen op nog uit te geven kavels. De haven is bereikbaar voor grotere schepen (tot circa 115 meter) en is goed bereikbaar via de N59. Daarmee heeft de Vluchthaven een relatief gunstige ligging in dit deel van Zeeland.

Economische kenmerken

Watergebonden Bedrijventerrein ‘Bruinisse” is het enige terrein dat nabij de haven is gelegen en plaats bedrijventerrein biedt aan watergebonden bedrijvigheid. Het terrein heeft een oppervlakte van circa 18 hectare, hiervan is 5 hectare nog niet uitgegeven.

Watergebonden Bedrijven die van de Vluchthaven gebruik maken zijn: bedrijven • Van Tuyl BV (overslag landbouw- en voedingsproducten)

• De Hoop Beton (overslag zand en grind)

• Zandhandel Faasse (overslag zand en grind)

• Ruitenbeek Beton (overslag zand en grind)

• Patrona BV (Nautische dienstverlener, overslag stukgoederen)

• Bal & Co (jachtonderhoud)

• CCA (jachtonderhoud)

5 In Zierikzee kon geen milieuvergunning verleend worden door de ligging van de loswal in de bebouwde kom.

14 Binnenhavenatlas Zeeland

• Roukema (bunkerstation)

Werk- Het aantal banen bij watergebonden bedrijven is niet bekend gelegenheid

Eigendom en beheer

Eigenaar / Sinds de overdracht van het noordelijke deel van de Vluchthaven door Rijkswaterstaat beheerder aan de gemeente, is de haven volledig in eigendom en beheer van de gemeente. Ook vaarweg, kade, het aangrenzende bedrijventerrein is in eigendom en beheer van de gemeente. De kavels laad-loskade is openbaar en toegankelijk voor alle binnenvaartschepen met toestemming van de havenmeester.

De dienst Openbare Werken van de gemeente Schouwen-Duiveland is verantwoordelijk voor het beleid en beheer van de haven. Contact personen: mevrouw S. Nouwens en de heer A. Flikweert.

Aanwezigheid In Bruinisse is een havenmeester aanwezig. Het Havenkantoor Bruinisse is gevestigd havenmeester aan de Havenkade 17, 4311 BA Bruinisse. Tel.: (0111) 481451. E-mail [email protected]

Havengelden De vaste gebruikers van de vluchthaven betalen jaarlijks huur en/of liggeld. Voor het gebruik van de loswal wordt per keer betaald. Schepen die van de vluchtplaatsen gebruik maken betalen alleen liggeld wanneer zij langer dan 48 uur blijven.

De Vluchthaven had in 2008-2009 een gemiddelde jaarinkomst van circa €190.000. Over de periode 2005-2007 had de haven een gemiddelde jaarinkomst van €154.000 Het winstpercentage bedroeg in de jaren 2007 en 2008 ongeveer 20 procent.

Beheer- en De dienst Openbare Werken (District Eiland) van de gemeente is verantwoordelijk voor onderhouds- het onderhoud van de vaarweg en kades. plan Voor de haven is een onderhoudsprogramma opgesteld waarvoor jaarlijks financiële middelen worden gereserveerd. De Vluchthaven bestaat uit twee havendammen waarvan het buitentalud bekleed is Onderhouds- met basalt, deels overgoten met beton. De bolders en de houten steigers en meerpalen situatie aan de noordzijde van de haven verkeren in slechte staat. Aan de zuidzijde zijn de nieuwe steigers en meerpalen van staal. Een aantal van deze meerpalen is in de afgelopen jaren aangetast door bacteriële corrosie en is vervangen. Het binnentalud van de haven is van basalt, de bovenkruin is bedekt met gras. De loswal en de steigers in de Vluchthaven zijn in 2001 aangelegd en verkeren in goede staat.

De fysieke toestand van de vaarweg naar de Vluchthaven van Bruinisse is goed.

Haven- Voor de Vluchthaven in Bruinisse is een havenverordening vastgesteld: de verordening Havenverordening Schouwen-Duiveland, 26 april 2007. Deze geldt ook voor de Vissershaven en de Werkhaven. De havenverordening is beschikbaar via de website van de gemeente Schouwen-Duiveland.

Beleid en ontwikkeling

(Haven)beleid In principe stelt de gemeente zich op het standpunt dat activiteiten met betrekking tot goederenoverslag moeten zoveel mogelijk plaatsvinden in de Vluchthaven in Bruinisse.

Binnenhavenatlas Zeeland 15

Het college heeft op 8 februari 2011 de conceptversie (januari 2011) vastgesteld van de “Visie Vluchthaven Bruinisse”. De Visie Vluchthaven zet het beoogde ontwikkelingsperspectief voor de haven uiteen. De gemeente wil doorgaan met het investeren in de ontwikkeling van de haven en het aansluitende bedrijventerrein om deze te behouden als economisch stabiele industriehaven die volledig gebruikt kan worden voor de overslag van goederen en als afmeergelegenheid voor visserij, cruisevaart en water(sport)gerelateerde bedrijvigheid. Woningbouw in het gebied wordt hierbij ondergeschikt gesteld aan de havenactiviteiten.

Om de doelen uit de visie te verwezenlijken beoogt de gemeente ondermeer de bedrijvencategorieën in het bestemmingsplan aan te passen en moet worden onderzocht wat de meest optimale ontsluitingsroute is voor de haven om overlast voor omwonenden te beperken (zie Omgevingskenmerken).

Het college heeft ingestemd met de conceptversie Visie Vluchthaven. Tevens wordt een inspraakprocedure gestart, waarbij de Visie Vluchthaven 6 weken (van 28 februari tot en met 11 april 2011) ter inzage wordt gelegd en een inloopavond wordt georganiseerd in Bruinisse over de Visie Vluchthaven. Omwonenden en andere betrokkenen hebben de mogelijkheid een zienswijze in te dienen ten aanzien van de Visie. De eventueel aangepaste versie van de Visie Vluchthaven, in geval van het al dan niet onderschrijven van de ingediende zienswijzen door het college, gaat vervolgens naar de gemeenteraad ter besluitvorming.

Omgevings- Ten aanzien van de relatie tussen de externe effecten van de havenactiviteiten en kenmerken omgeving doen zich in Bruinisse een aantal knelpunten voor.

Bewoners van (voormalige) bedrijfswoningen en bedrijven ondervinden nadelen van elkaars nabijheid. Volgens de bewoners van buurtschap Zijpe levert de loswal te veel geluids- en verkeersoverlast op. Bedrijven zouden meer gebruik willen maken van de kade. De gemeente probeert meer bedrijfs- en binnenvaartactiviteiten mogelijk te maken door aanpassingen in het bestemmingsplan en milieuverordeningen.

Als gevolg van nieuwe regelgeving kan de overslag via de loswal verder groeien. Belangrijke veranderingen in regelgeving zijn ondermeer de invoering van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (1 juli 2008), die een koppeling legt tussen milieuvergunningen en bestemmingsplannen; en de invoering van het Activiteitenbesluit. Door invoering van het Activiteitenbesluit vallen een aantal bepalingen in de milieuvergunning weg. Deze bepalingen worden vervangen door een melding in het Activiteitenbesluit, waarbij voor de loswal een aantal beperkingen uit de milieuvergunning vervallen.

Het vergroten van de activiteiten op de loswal zorgt er wel voor dat de loswal in een hogere milieucategorie komt te vallen. Om niet in strijd met het bestemmingplan te handelen wil de gemeente de milieucategorie in het bestemmingplan verhogen.

De haven en de loswal vallen onder het geldende bestemmingsplan "Bedrijventerrein Bruinisse". Zoals gewijzigd bij het bestemmingsplan “Bedrijventerrein Bruinisse, 1e herziening”, rust op de gronden ter plaatse van de loswal de bestemming "Havendoeleinden, laad en loswal”. Hierin zijn de loswal en het bedrijventerrein in de Staat van Bedrijfsactiviteiten ingedeeld in milieucategorie 3.2. De botenkraan in de zuidwest hoek van de haven is gecategoriseerd in klasse 2.

Op grond van de huidige milieuzonering zit de loswal tegen het maximaal toelaatbare aantal laad-losbewegingen aan. De huidige classificatie in het bestemmingplan in categorie 3.2 brengt beperkingen in de milieuvergunningen met zich mee. De

16 Binnenhavenatlas Zeeland

gemeente wil de bedrijvencategorieën in het bestemmingsplan bij de loswal verhogen naar 4.1 en bij het overige deel van de Vluchthaven naar 3.2. Dit is nodig omdat aan- en afvoer van bulkgoederen binnen het bestemmingplan is aangemerkt als bedrijvencategorie 4.1.

Tevens wil de gemeente onderzoek laten doen om te komen tot een optimale ontsluiting van het havengebied, waarbij verkeersoverlast voor omwonenden zoveel mogelijk wordt. beperkt

Binnenhavenatlas Zeeland 17

2.2.2 Zierikzee

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Haven Zierikzee

De binnenhaven van Zierikzee kent verschillende kades. De laad-loskades in Zierikzee liggen aan de 1) ‘t Sas en 2) Engelse kade, waarvan laatstgenoemde de belangrijkste is voor binnenvaart. De kades grenzen aan bedrijventerreinen De Zuidhoek/Straalweg en Sas.

Naast deze kades biedt 3) de Nieuwe Haven aanlegplaatsen voor visserschepen (mosselvloot), bruine vloot en overige recreatievaart, en bieden de 4) Oude Haven en 5) Westhavenkade/ ‘t Luitje eveneens plaats aan recreatievaart.

Oppervlakte De totale oppervlakte van Zuidhoek/Straalweg bedraagt circa (49,4 ha) en van t Sas 10,1 hectare. Het betreft gemengde bedrijventerreinen, maar een groot deel van de kavels is in gebruik door bedrijven die geen gebruik maken van vervoer over water. De oppervlakte van de kades is circa 0,5 hectare.

Vaarweg Via het Havenkanaal van Zierikzee is de binnenhaven verbonden met de Oosterschelde. Het kanaal heeft een lengte van 2,5 kilometer. De beheersdiepte is - 4,00 meter NAP (2,40 meter diep bij gemiddeld LLWS). Het kanaal is circa 10 meter breed en de vaarweg is aangeduid als een vaarweg in CEMT-klasse II.

In het kanaal bevindt zich een keersluis met een wijdte van 12,50 meter en een diepgang van eveneens -4,00 meter NAP. Door de afmetingen van de sluis en de breedte van de vaarweg is de binnenhaven Zierikzee toegankelijk voor schepen tot maximaal 60 meter.

De in- en uitvaart van de haven is gestremd als het waterpeil in de haven hoger is dan 1,90 + N.A.P. De keersluis wordt dan gesloten.

Kade De laad-loskades in Zierikzee liggen aan ‘t Sas en Engelse kade.

De kade bij ’t Sas is toegankelijk voor laden en lossen voor schepen van maximaal 50 meter. Aan de loswal van de Engelse Kade kan worden gelost met schepen van maximaal 60 meter. Voor beide kades geldt een maximale breedte van 11 meter en

18 Binnenhavenatlas Zeeland

een diepgang van 3,5 meter (4 met hoog water maar veel risico).

De kades zijn eigendom van de gemeente en openbaar toegankelijk. Voor laden en lossen is toestemming van de havenmeester vereist.

Voorzieningen Laden en lossen op de kade kan door middel van mobiele kranen. Op de kade mogen geen goederen (tijdelijk) worden opgeslagen.

Aan de Engelse kade zijn geen voorzieningen aanwezig voor walstroom en drinkwatervoorziening. In andere delen van het havengebied van Zierikzee zijn deze voorzieningen er wel.

Er is een tankponton in de Nieuwe Haven.

Landzijdige De kades en bedrijventerreinen De Zuidhoek/Straalweg en Sas zijn over de weg ontsluiting ontsloten door de Julianastraat die leidt naar de N59 en N256.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag De kades in Zierikzee worden gebruikt voor de overslag van voedingsproducten en stukgoederen. Ongeveer zeven bedrijven maken in totaal circa 12 keer per jaar gebruik van de loswal. De totale overslag bedraagt circa 4.700 ton, waarvan

Voedingsproducten: 4.500 ton

Stuksgoederen: 200 ton

Aan/afvaarten De kade in Zierikzee mag door het ontbreken van een milieuvergunning maximaal 12 keer per jaar worden gebruikt.

Landzijdig De landzijdige aan/afvoer van goederenstromen gebeurt per vrachtauto via de weg. aan/afvoer Het havengebied en de laad-loskades zijn ontsloten via de N59 en N256. Daarbij is op de Zeelandbrug (N256) ontheffing nodig voor bijzondere transporten.

Medegebruik De haven van Zierikzee kent een veelheid aan gebruikers: recreatievaart, visserij, haven beroepsvaart en charter-/passagiersvaart. Dit zorgt soms voor conflicterende situaties. Met name in de zomer wordt de haven zeer intensief gebruikt door de recreatievaart en schiet de capaciteit van de haven soms tekort. In de zomermaanden is de passantensteiger aan de Nieuwe Haven van de brug tot halverwege de Nieuwe Haven zeer vol met passanten, waardoor de toegang tot de haven, zeker bij laag water, wordt beperkt.

Ligplaatsen • Ligplaatsen jachthaven: 285 (Gemeentehaven, 170; WV Zierikzee,115) jachthaven, • Zierikzee biedt plaats aan zeven vissersschepen (mossels). De vissers liggen visserij, tegen de Nieuwe Haven aan. scheepswerf • Net buiten de Zuidhavenpoort ligt de scheepsrestauratiewerf van de Museumhaven Zeeland, genaamd ‘Stads- en Commerciewerf’

Logistiek belang Er kan momenteel slechts zeer beperkt gebruik worden gemaakt van de laad-loskades haven in Zierikzee. Op basis van de milieuvergunning is het aantal aan- en afvaarten gelimiteerd tot 12 per jaar. Een klein aantal bedrijven maakt gebruik van de kades, maar deze bedrijven pleiten wel voor het behoud van één loswal nabij het bedrijventerrein Zuid. Er wordt gezocht naar alternatieve locaties voor een loswal, maar bedrijven geven tevens aan dat ook vervoer over de weg een serieus alternatief is. Zo

Binnenhavenatlas Zeeland 19

geeft CZAV aan dat wanneer de haven wordt gesloten, CZAV goederen over de weg zal vervoeren naar Wemeldinge, Dinteloord of rechtstreeks naar klanten.

Economische kenmerken

Watergebonden De bedrijventerreinen Zuidhoek/Straalweg (49,4 ha) en ’t Sas (10,1 ha) grenzen aan de bedrijventerreinen laad-loskades in Zierikzee. Op deze terreinen zijn enkele bedrijven gevestigd die sporadisch gebruik maken van de laad-loskades.

De bestaande activiteiten in de gebieden rond ’t Sas, met name het CZAV-terrein, zijn sterk verminderd en grotere op fabricage en/of overslag van goederen gerichte bedrijfsactiviteiten zullen in de visie van de gemeente op termijn verdwijnen.

De uitbreiding van terrein Zuidhoek/ Straalweg (35 ha, categorie 4) in Zierikzee is gericht op droge bedrijvigheid.

Watergebonden Bedrijven die gebruik maken van de kades zijn: Airpack, stukgoederen ( compressoren); bedrijven Nemag BV, stukgoederen (grijpers); De Jong Construction BV en Noordhoek Diving Company BV (stukgoederen), CZAV (landbouwproducten).

Werkgelegenheid Het aantal banen bij watergebonden bedrijven is niet bekend

Eigendom en beheer

Eigenaar / De haven, kades en het havenkanaal van Zierikzee zijn eigendom van en in beheer bij beheerder de gemeente. De laad-loskade is openbaar en toegankelijk met toestemming van de vaarweg, kade, havenmeester. kavels De dienst Openbare Werken van de gemeente Schouwen-Duiveland is verantwoordelijk voor het beleid en beheer van de haven. Contactpersonen bij de gemeente zijn mevrouw S. Nouwens en de heer A. Flikweert. De dienst Openbare Werken (District Eiland) van de gemeente Schouwen-Duiveland is Aanwezigheid verantwoordelijk voor het beheer van de haven. havenmeester Contact havenmeesters: Ph. de Leeuw, E.H. Beije en W.M. Fokker. Tel.: (0111) 413174

Havengelden Niet bekend

Beheer- en Op dit moment is er geen vaststaand beheer- en/of onderhoudsplan voor de kades van onderhoudsplan haven in Zierikzee.

Onderhouds- De fysieke toestand van de vaarweg en kades is goed. De haven en het Havenkanaal situatie zijn in 2007 gebaggerd.

De fysieke toestand van de Visserskade en Engelse kade is redelijk, maar de gemeente heeft besloten niet langer te investeren in het onderhoud van deze kades.

De capaciteit van het Havenkanaal, de sluis en de loswallen is beperkt door de beperkte afmetingen van de sluis en het kanaal.

Haven- Voor de haven van Zierikzee is een havenverordening vastgesteld: de verordening Havenverordening Schouwen-Duiveland, 26 april 2007. Deze is beschikbaar via de website van de gemeente.

20 Binnenhavenatlas Zeeland

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid In de toekomst is er weinig ruimte voor binnenvaart in Zierikzee. De activiteiten met betrekking tot goederenoverslag moeten zoveel mogelijk plaatsvinden in Bruinisse.

Het bestemmingsplan “Bedrijventerreinen Zierikzee, 1e Herziening, 30 oktober 2008” betreft het bedrijventerrein waaronder (delen van) De Zuidhoek/Straalweg en ’t Sas die ten noorden worden begrensd door het Havenkanaal. Het gebied is aangeduid als thematisch bedrijventerreinen, waarop grootschalige bedrijfsactiviteiten plaatsvinden tot en met milieucategorie 4. Er is geen bestemming ‘haven’ opgenomen in het plan.

Omgevings- Ten aanzien van de relatie tussen de externe effecten van de havenactiviteiten en kenmerken omgeving doen zich in Zierikzee een aantal knelpunten voor:

• De kade in Zierikzee kan binnen de geldende milieuverordening maximaal 12 keer per jaar worden gebruikt.

• Het intensieve gebruik van de haven door verschillende gebruikersgroepen, en vooral recreatievaart, in combinatie met beroepsvaart zorgt voor verminderde veiligheid.

• Door de beperkte capaciteit van de haven, sluis en vaarweg, in combinatie met de intensieve recreatievaart, is de loswal maar beperkt toegankelijk voor beroepsvaart.

Binnenhavenatlas Zeeland 21

2.3 Gemeente Noord-Beveland

2.3.1 Kamperland

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Haven Kamperland

Het havengebied van Kamperland ligt direct ten zuiden van de dorpskern van Kamperland. Rondom de haven liggen dijken. Deze dijken hebben formeel nog een waterkerende functie en liggen circa 4 meter hoger ten opzichte van het dorp en de buitendijkse gronden. De structuur van het havengebied wordt gekenmerkt door het lange havenkanaal dat Kamperland met het Veerse Meer verbindt. Het havengebied kan worden verdeeld in een aantal deelgebieden:

1. de Handelshaven, gelegen aan het einde van het kanaal tegen de dorpskern

2. de Westoever, een voornamelijk ‘groen’ gebied dat is afgescheiden van het deelgebied Handelshaven door een spuikanaaltje.

3. Oostoever, aan de oostzijde van het havenkanaal loopt de St. Felixweg met daaraan de heipalenfabriek Pit Beton. Tussen Pit Beton en het Veerse Meer ligt een strook grasland.

4. Havenmond, aan het begin van het kanaal bij het Veerse Meer. Dit deelgebied wordt gekenmerkt door de grote gemeentelijke jachthaven.

Oppervlakte De haventerreinen langs het havenkanaal hebben een oppervlakte van circa 5 hectare. Circa 3 hectare is in gebruik als jachthaventerrein, terwijl 2 hectare in gebruik is als nat bedrijventerrein (door Pit Beton).

Vaarweg De haven van Kamperland is door het Havenkanaal verbonden met het Veerse Meer. Het Havenkanaal heeft een diepte van -2,00m / -1,40m / MP en is toegankelijk voor schepen in CEMT-klasse I (max. tonnage 300 ton).

Kade Aan het Havenkanaal zijn twee loskades gelegen. De eerste kade ligt aan de oostzijde van het Havenkanaal en is circa 35 meter lang. De kade ligt op grond van de gemeente tegen het terrein van heipalenfabriek Pit Beton en is niet openbaar toegankelijk. De kade is bereikbaar voor schepen in CEMT-klasse I.

22 Binnenhavenatlas Zeeland

De tweede kade is gelegen in de Handelshaven (voormalige landbouwhaven). De kade is circa 100 meter lang, maar niet langer in gebruik als loskade. Aan de kade zijn nu een drietal aanlegsteigers van recreatievaartuigen verbonden.

Voorzieningen Laden en lossen op de kade bij Pit Beton gebeurt door middel van een mobiele kraan. Op de kade zijn geen voorzieningen, zoals walstroom of een drinkwatervoorziening.

Landzijdige De haven is ontsloten via de weg. De Veerweg is de centrale ontsluitingsweg van het ontsluiting dorp. Deze komt, via de coupure, uit op het havenplateau.

Cement wordt geleverd per vrachtwagen, circa 6 keer per week. De hulpstoffen worden eveneens geleverd per vrachtwagen, circa 2 keer per maand. Staal wordt aangeleverd per vrachtwagen, circa 1 keer per 10 dagen. Ook de afvoer van de heipalen vindt plaats per vrachtwagen.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag In de haven van Kamperland worden enkel nog grondstoffen en bouwmaterialen overgeslagen voor Pit Beton. Het gaat hier om naar schatting om 15.000 tot 20.000 ton zand en grind. Het gaat hierbij om 1 schip per week.

De overslag in Kamperland bedraagt daarmee circa tien procent van de totale overslag in Noord-Beveland in 2009. De totale overslag in Noord-Beveland bedroeg volgens CBS circa 188.000 ton.

Aan/afvaarten De aan/afvoer gebeurt met schepen in CEMT-klasse 1 (type Spits) van circa 38 meter lang en 5 meter breed. In de praktijk kunnen schepen een diepgang tot circa 3 meter de kade bereiken.

De levering van zand en grind vind plaats per schip, circa 1 maal per week (maximaal 6 bewegingen per maand). De schepen worden gelost middels een kraan. De opslag van zand en grind vindt plaats tussen keerwanden.

Medegebruik De haven wordt vooral gebruikt door recreatievaart. haven

Ligplaatsen De jachthaven in de Handelshaven (oude landbouwhaven) telt 160 ligplaatsen en wordt jachthaven, privaat beheerd. De jachthaven Havenmond is een gemeentelijke jachthaven met 260 visserij, ligplaatsen. scheepswerf Er liggen geen vissersschepen in de haven van Kamperland.

Logistiek belang Pit Beton is afhankelijk van binnenvaart voor de aanvoer van grondstoffen voor de haven fabricage van heipalen voor infrastructurele werken. De heipalen worden meestal per vrachtwagen afgevoerd. De grootste afzet vindt plaats in Zeeland, Zuid-Holland en West-Brabant, maar ook in België.

Er wordt met Pit Beton onderhandeld over uitplaatsing van de bedrijfsactiviteiten naar een andere locatie aan het water. In 2015 loopt de pacht af van de grond waarop Pit Beton is gevestigd. De pacht is door de gemeente niet verlengd.

Binnenhavenatlas Zeeland 23

Economische kenmerken

Watergebonden De Handelshaven had in het verleden een gemengde functie als industriehaven en bedrijventerreinen jachthaven. Na het beëindigen van de laad-/losvoorziening is de industriële functie vervallen.

Het watergebonden bedrijventerrein van Pit Beton aan de St. Felixkade aan de oostkant van het Havenkanaal heeft nog wel een industriële functie. Het terrein heeft een oppervlakte van ongeveer 2 hectare.

Watergebonden Watergebonden bedrijven zijn Pit Beton (beton, heipalen) en RoHa, Intrec en Zwemer bedrijven Watersport (watersportbedrijven/recreatie).

CZAV maakte in het verleden gebruik van de Handelskade. Nu de kade is gesloten vervoert CZAV goederen (oa graan) per vrachtwagen naar Wemeldinge en vandaar per binnenvaartschip naar andere bestemmingen.

Werk- Bij Pit Beton in Kamperland werken circa 15 mensen. Bij de diverse watersport gelegenheid bedrijven, inclusief De Zwart Recreatie, werken circa 40 mensen.

Eigendom en beheer

Eigenaar / De gemeente is eigenaar en beheerder van het Havenkanaal en de kade aan de beheerder handelshaven. Het wateroppervlak van de Handelshaven is in private handen (Intrec vaarweg, kade, BV). De kade op het terrein van Pit Beton is niet openbaar toegankelijk. De kade ligt op kavels gemeentegrond, maar wordt gepacht door Pit Beton. De pacht van de bedrijfsgrond in Kamperland loopt in 2015 af en de gemeente wil de pacht niet verlengen.

Bij de gemeente Noord-Beveland is de heer B.C.C. Melis, Adjunct Directeur Afdeling beleid & projecten, verantwoordelijk voor beleid en ontwikkelingen rondom de binnenhaven.

Aanwezigheid Er is een havenmeester in de gemeentelijke jachthaven aanwezig: de heer Verrijzer: havenmeester (0113) 371628. Ook in de jachthaven in de Handelshaven is een havenmeester aanwezig: de heer De Kam (0113) 371051.

Havengelden Er is geen openbare laad-loskade meer aanwezig in Kamperland. Voor recreatievaart wordt in Kamperland watertoeristenbelasting geheven afhankelijk van het aantal personen dat overnacht.

Beheer- en Er is geen vaststaand beheer- en/of onderhoudsplan voor de haven. Er worden door de onderhoudsplan gemeente Noord-Beveland dan ook geen reserveringen gemaakt voor onderhoud van de haven. Met lopend onderhoud en grotere investeringen wordt de haven operationeel gehouden.

De Handelshaven is privaat eigendom van de heer De Zwart. Alle steigers zijn in 2008 aangelegd.

Onderhouds- De kade aan de handelshaven verkeerde in slechte staat, maar is in 2009 opgeknapt situatie omdat er geen zware aslast van vrachtauto’s op de kade meer was toegestaan en de horizontale druk op de kade zou afnemen. Hierdoor waren minder grootschalige investeringen nodig voor de reparatie van de kade dan anders het geval zou zijn geweest. Echter, de kade is nu in gebruik als jachthaven en niet meer toegankelijk voor het laden en lossen van goederen door binnenvaart.

24 Binnenhavenatlas Zeeland

Haven- Er is geen aparte havenverordening aanwezig voor de haven. Het gebruik van de verordening haven is gereguleerd via de ‘Algemene Plaatselijke Verordening Noord-Beveland 2009’. Deze is te vinden op de website van de gemeente.

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid Het “Bestemmingsplan Havengebied Kamperland” is op 30 september 2010 door de gemeenteraad vastgesteld. In het plan wordt het hele havengebied van Kamperland omgevormd tot een gebied voor wonen en recreatie. Daarmee komt een einde aan de (logistieke) havenfunctie van Kamperland. Tegen het vaststellen van het bestemmingsplan is inmiddels bezwaar aangetekend bij de Raad van State (zie omgevingskenmerken).

Om ruimte te vinden voor overslagen binnenvaartgerelateerde bedrijven (Pit Beton) werd in eerste instantie gekeken naar een terrein in de gemeente Reimerswaal (Schorebrug). Echter, de gemeente Reimerswaal heeft in februari 2010 besloten geen medewerking te verlenen aan de geplande realisatie van een nat bedrijventerrein op de locatie Schorebrug.

De gemeente Noord-Beveland wil onderzoeken of het mogelijk is een watergebonden bedrijventerrein met overslagfaciliteiten te realiseren op of bij het bedrijventerrein in Kats. Het voordeel van Kats voor de betonindustrie is dat er een geluidszone op het bedrijventerrein ligt. Hierdoor is realisatie met een beperkte planologische procedure mogelijk. Wel moeten de plannen in dit gebied getoetst worden aan de normen van Natura 2000 Oosterschelde. Bovendien is de grond van het bedrijventerrein in private handen, waardoor er nog niet direct ruimte beschikbaar is en met partijen onderhandeld moet worden (zie paragraaf 2.3.2 Kats).

Voor het aanbod van loswallen geeft de gemeente Noord-Beveland aan dat het voorstander is van het gebruik van de loswal aan de Veerse Dam. Dit vanuit een betere bereikbaarheid via de weg en water voor bedrijven uit zowel de gemeente Noord- Beveland als de gemeente Veere. Ook de loswallen bij Neeltje Jans zouden in de ogen van de gemeente geschikt zijn voor overslag. Echter CZAV geeft aan dat dit voor hen geen optie is, omdat het de kade te klein acht en het zomers te druk vindt met recreatievaart. Tevens geeft Rijkswaterstaat aan dat de loswal Veerse Dam na 2010 mogelijk verdwijnt.

Omgevings- Momenteel zorgen de watergerelateerde bedrijven en binnenvaart niet voor overlast. kenmerken Echter, de binnenvaartgerelateerde bedrijven worden uit de haven gedreven door de ruimteclaim van de ontwikkeling van woon- en recreatieruimte aan het water. De noodzakelijke verplaatsing van het betonbedrijf zorgt wel voor problemen, omdat nog geen alternatieve locatie beschikbaar is.

Bouwconcern De Hoop, moederbedrijf van Pit Beton in Kamperland, heeft beroep aangetekend bij de Raad van State tegen het bestemmingsplan voor de haven in Kamperland. Het beroep richt zich op de zekerheid dat bouwactiviteiten in de haven, de activiteiten van de heipalenfabriek niet in de weg staan. Het gaat vooral om de milieucontour rond het bedrijf. Bij de goedkeuring van het bestemmingsplan Havengebied Kamperland is als voorwaarde gesteld (oa door VROM en de provincie Zeeland) dat tot 2015, Pit Beton niet mag worden gehinderd in haar bedrijfsvoering door de ontwikkeling van de Kamperlandse landbouwhaven tot woongebied, zolang er geen alternatieve locatie voor het bedrijf is gevonden. De Hoop stelt dat binnen het

Binnenhavenatlas Zeeland 25

huidige bestemmingplan er onvoldoende waarborgen zijn voor een ongehinderde bedrijfsvoering tot 2015. De gemeente is van mening dat de basis voor het standpunt van De Hoop zwak is. De gemeente heeft de locatie van Pit Beton herbestemd binnen de functie categorie ‘bedrijf’, maar heeft de mogelijkheid opgenomen de locatie met een wijzigingsbevoegdheid aan te passen. De Hoop heeft aangegeven de grond te willen verwerven om zelf de woningontwikkeling ter hand te nemen. Zij hebben met de gemeente een intentieovereenkomst gesloten om daar de mogelijkheden voor te onderzoeken.

26 Binnenhavenatlas Zeeland

2.3.2 Kats

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Werkhaven Kats

De haven van Kats is gelegen op circa 500 meter ten noorden van de dorpskern van Kats. De haven van Kats wordt gevormd door een langwerpig havenbassin met twee havendammen aan de Oosterschelde. De haven is een voormalige veerhaven. Het zuidelijke deel is werkhaven, met een bedrijventerrein direct grenzend aan het havenfront. Het noordelijke deel van de havenkom is ingericht als jachthaven, met opstallen voor werfactiviteiten.

Oppervlakte De totale oppervlakte van het terrein bedraagt circa 14 hectare (bruto);

• Circa 8,1 hectare (bruto) westelijk van de havenkom. Het betreft een nat bedrijventerrein, dat in handen is van aannemersbedrijf Hoondert BV (Katshaven BV, Kamps Straalbedrijf).

• Circa 6 hectare (bruto) noordelijk van de havenkom. Het betreft het bedrijventerrein van Van der Rest Nautic, gebruikt voor stallings-, werf- en jachthavenactiviteiten.

Vaarweg De haven van Kats ligt direct aan de Oosterschelde, een vaarweg in CEMT-klasse VIb. Het vaarwater in de haven heeft een diepgang van circa -7m NAP en is toegankelijk voor schepen in CEMT-klasse Va en VIa.

De algemene maximaal toegestane lengte voor schepen is 100 meter.

Kade Aan de zuidzijde van de haven is een loswal aanwezig. Deze heeft een lengte van circa 100 meter. De loswal is niet openbaar toegankelijk.

De haven wordt vooral gebruikt door schepen in CEMT-klasse Va en VIa. De maximaal toegestane lengte van schepen is 100 meter. Schepen mogen wanneer zij zijn afgemeerd aan de kade, niet voorbij de kade uitsteken. Toch doen sporadisch ook langere schepen de haven aan. Op het terrein van Aannemersbedrijf Hoondert BV is 30.000 m2 gereserveerd voor Voorzieningen twee zware overslagkranen met elk 750 ton hijscapaciteit. Deze overslagkranen kunnen ruim 80 meter boven het water bewegen en 450 meter over land. De kranen hebben een breedtebereik van 60 meter en een hoogtebereik van 18 m (land). Daarnaast zijn er nog 4 kleinere bovenloopkranen met elk 8 ton hijscapaciteit.

Binnenhavenatlas Zeeland 27

De kranen in de werkhaven zijn gebruikt bij de bouw van de brugelementen voor de Zeelandbrug, maar worden ook nu nog regelmatig gebruikt, ondermeer voor de overslag van stukgoederen (veelal nautisch gerelateerd).

Het terrein is geschikt voor opslag en/of de productie van grote objecten.

In de haven zijn geen drinkwatervoorzieningen aanwezig of voorzieningen voor walstroom.

Landzijdige Het Haventerrein is over de weg ontsloten via de Veerhavenweg die leidt naar de N255 ontsluiting en de N256. De ontsluiting van het industrieterrein loopt buiten de dorpskern.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag In de gemeente Noord-Beveland werd volgens het CBS circa 188.000 ton overgeslagen in 2009. Er werd naar schatting circa 80.000 tot 100.000 ton overgeslagen in Kats.

De overslag in Kats bestaat vooral uit stukgoederen die gebruikt worden in de maritieme industrie en die worden opgeslagen op het terrein van Hoondert BV. Het gaat vooral om ‘monopiles’ (fundering voor windmolens op zee), maar bijvoorbeeld ook staalconstructies, markeringsboeien etc. Sporadisch wordt de haven ook gebruikt voor laden en lossen van bouwmaterialen die worden gebruikt voor kustversterking.

Aan/afvaarten Er wordt gemiddeld twee tot drie keer per week gebruik gemaakt van de kade voor het laden of lossen van goederen.

Landzijdig De landzijdige aan/afvoer van goederenstromen gebeurt per vrachtauto via de weg. De aan/afvoer aan en afvoer geeft nauwelijks voor overlast, omdat de aan- en afvoerroutes niet door de woonkern lopen.

Medegebruik Een groot deel van havenkom is in gebruik als jachthaven. Bij de jachthaven is ook een haven jachtwerf aanwezig. De jachthaven heeft circa 100 ligplaatsen. Dit aantal kan niet worden uitgebreid, doordat een deel van de haven toegankelijk moet blijven voor grote (binnenvaart)schepen die de loswal van de werkhaven willen bereiken. Tegelijkertijd is de ruimte om te manoeuvreren voor deze grote schepen beperkt door de aanwezigheid van de jachthaven. De veiligheidssituatie is hierdoor niet optimaal.

Logistiek belang De haven is van groot logistiek belang voor de vestiging van Aannemersbedrijf haven Hoondert BV in Kats. De haven van Kats is een van de zeer weinige locaties aan de hele Noordzeekust met de aanwezigheid van dergelijke grote kranen aan diep vaarwater en voldoende ruimte om te manoeuvreren. Wanneer de haven niet langer toegankelijk is voor binnenvaart, dan zal Hoondert BV verhuizen naar een andere locatie aan het water.

De haven speelt ondermeer ook een rol in het laden en lossen van bouwmaterialen die worden gebruikt voor kustversterking. Momenteel kijken verschillende bedrijven in de betonindustrie ook naar Kats als potentiële vestigingslocatie. Het gaat om vestigingen van bedrijven die op hun huidige locaties (bv in Goes en Kamperland) onder druk staan.

28 Binnenhavenatlas Zeeland

Economische kenmerken

Watergebonden De totale oppervlakte van het terrein bedraagt circa 8,1 hectare (bruto). Het betreft een bedrijventerreinen nat bedrijventerrein, dat ook als zodanig in gebruik is.

Momenteel wordt gekeken naar mogelijkheden om het bedrijventerrein bij de haven in Kats verder te vullen en eventueel uit te breiden voor de vestiging van een of meer watergebonden (beton) bedrijven (zie Beleid).

Watergebonden In de jachthaven zijn diverse watergebonden bedrijven gevestigd. Het gaat ondermeer bedrijven om Van der Rest Nautic (eigenaar van de havenkom), Yacht Makelaardij Kats en International Yacht Paints.

Op het industrieterrein is Aannemersbedrijf Hoondert BV (incl. dochterondernemingen Katshaven BV/GCC en Kamps straalbedrijf) gevestigd die de loswal gebruikt. Er worden diverse goederen overgeslagen, waaronder stalen funderingen voor windmolens en vaarwegmarkeringen (die door Kamps gereinigd worden). Tevens wordt de loswal gebruikt voor de overslag van materialen voor kustbeschermingswerken.

Werkgelegenheid Het aantal banen bij watergebonden bedrijven is niet bekend

Eigendom en beheer

Eigenaar / De haven van Kats is in private handen. Van der Rest Nautic en Aannemersbedrijf beheerder Hoondert BV zijn samen eigenaar van de havenkom en de kades en beide vaarweg, kade, verantwoordelijk voor het beheer ervan. kavels Circa 80% van havenkom en de ingang is eigendom van de Jachthaven Van der Rest Nautic.

Het gedeelte van de havenkom voor de kraanbanen en de loswal is in handen van De werkhaven met het industrieterrein rondom de kraanbanen en het gedeelte voor de loswal is eigendom van Aannemersbedrijf Hoondert BV. Hoondert heeft recht van overgang over het deel van de havenkom dat in handen is van Van der Rest Nautic.

De vaarweg die de haven ontsluit is de Oosterschelde. Deze vaarweg wordt beheerd door Rijkswaterstaat.

Binnen de gemeente Noord-Beveland is de heer B.C.C. (Bas) Melis, Adjunct Directeur Afdeling beleid & projecten verantwoordelijk voor beleid en ontwikkelingen rondom de binnenhaven.

Aanwezigheid In de jachthaven is een havenmeester aanwezig. De havenmeester van de jachthaven havenmeester is bereikbaar onder nummer 06-22409029.

Havengelden De haven is in private handen en is niet openbaar toegankelijk. Zodoende worden er geen havengelden geheven voor binnenvaartschepen.

Beheer- en Er is geen vaststaand onderhouden beheersplan voor de haven. Werkzaamheden onderhoudsplan worden uitgevoerd indien noodzakelijk. Aannemersbedrijf Hoondert BV zou de vaargeul graag op eigen kosten verdiepen, echter Van der Rest Nautic is hier tegen, omdat dit de haven toegankelijker maakt voor grotere schepen die de recreatievaart in de haven bemoeilijken.

Onderhouds- De onderhoudsituatie van het vaarwater in de haven is goed. Het Projectbureau

Binnenhavenatlas Zeeland 29

situatie Zeeweringen heeft het talud achter de loswal recent vernieuwd en versterkt, echter de loswal (eigendom van Hoondert) is toen niet verstevigd. De onderhoudsstatus van de loswal is redelijk tot matig te noemen.

Haven- Voor de haven van Kats geldt geen gemeentelijke havenverordening. De haven is in verordening private handen.

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid In de “Structuurvisie Noord Beveland 2008” van de gemeente Noord-Beveland wordt ten aanzien van het “Ontwikkelingsperspectief Kats” gesteld dat “…de haven van Kats zal niet worden aangewend voor de opvang van zware industrie van buiten de gemeente. Vooralsnog wordt de planologische situatie gerespecteerd. De wens bestaat evenwel om op termijn ruimte te bieden voor de mogelijkheden tot een transformatie van het havengebied met een invulling die een relatie legt met het karakter van de kern en het water.”

Echter, momenteel wordt toch onderzocht of het mogelijk is om het industrieterrein op te vullen en uit te breiden met vestigingen van watergebonden (beton)bedrijven. Het geldende bestemmingsplan voor het havengebied stamt uit 1970 en is tot op heden niet ingrijpend gewijzigd. Het terrein is als haventerrein geclassificeerd en staat in principe een industriële (ook een zware) aanwending toe met een passende geluidszone. Hierdoor is realisatie met een beperkte planologische procedure mogelijk. Met name het noordelijk gelegen bedrijventerrein van Van der Rest Nautic dat wordt gebruikt voor opstal van jachten zou in aanmerking kunnen komen als uitbreidingslocatie.

Indien watergebonden (beton)bedrijvigheid in Kats zou uitbreiden, dan zal de jachthaven moeten verplaatsen uit de havenkom. Van der Rest Nautic is in principe bereid om hier over te praten, mits er een adequate alternatieve locatie voor de jachthaven wordt gevonden. De jachthaven kan immers de havenkom nu niet volledig benutten, maar zou graag uitbreiden.

Ook Hoondert BV zou graag zien dat de jachthaven een andere locatie krijgt. Het bedrijf zou zelf graag uitbreiden en is geen voorstander van de komst van nieuwe bedrijven die gebruik zouden gaan maken van de haven. De scheepsbewegingen van de nieuwe gebruikers zouden de gebruiksmogelijkheden van de haven beperken (net als de jachthaven dat in de huidige situatie doet).

Voor Kats wordt eveneens gewerkt aan een toekomstvisie en een mogelijke herziening van het bestemmingsplan. Bij de bevolking van Kats lijkt geen draagvlak te zijn voor de invulling van het haventerrein met betonfabrieken en daarmee samenhangende activiteiten. De voorkeur wordt gegeven aan de verdere ontwikkeling van recreatieve/nautische activiteiten.

Omgevings- De haven van Kats ligt op circa 500 meter van de dorpskern. Naast de kleine woonkern kenmerken van Kats is het omliggende gebied een landelijk gebied met landbouw- en veeteeltactiviteiten. De haven grenst tevens aan het nationale natuurpark “Oosterschelde”, dat een Natura 2000 gebied is en een beschermde status geniet. De huidige invulling van het industrieterrein zorgt hierbij niet voor grote problemen, maar bij eventuele uitbreiding zal aan de zeer strenge eisen moeten worden voldaan op het gebied van natuur en milieu. Ook stuiten uitbreidingsplannen van het havenindustrieterrein met meer zware industrie op weerstand van omwonenden.

30 Binnenhavenatlas Zeeland

2.3.3 Overige havens Noord-Beveland Naast de loswallen in Kamperland en Kats zijn er nog enkele andere havens in de gemeente Noord-Beveland, die niet langer in gebruik zijn als haven voor binnenvaartschepen.

De haven van Colijnsplaat is een (voormalige) vissershaven die grotendeels is ingericht als jachthaven met 550 ligplaatsen. Aan de oostzijde van de haven bevinden zich nog enkele ligplaatsen voor vissersschepen.

De voormalige landbouwhaven van Kortgene is de oorspronkelijke haven van het dorp, maar heeft zijn functie voor de landbouw verloren. De haven en het havenfront worden ontwikkeld tot een hoogwaardig woon- en recreatiegebied, met onder meer een nieuwe jachthaven naast de bestaande ‘Delta Marina’

Daarnaast heeft Rijkswaterstaat een vijftal loswallen in de Noordlandhavens en Vluchthaven Neeltje Jans. De drie loswallen in de Noordlandhaven met een kade van elk 41 meter worden mede gebruikt door derden voor de overslag van zand, schelpen en stortstenen. Tevens heeft Rijkswaterstaat nog drie loswallen in beheer, waarvan alleen de loswal Veerse Dam ook door derden wordt gebruikt voor overslag van zand en stenen (naar schatting circa 70.000 ton op jaarbasis). De situatie omtrent deze havens wordt in paragraaf 2.12 van dit rapport beschreven.

Binnenhavenatlas Zeeland 31

2.4 Gemeente Middelburg

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade De binnenhaven van Middelburg is gevestigd op het natte bedrijventerrein Arnestein. Het terrein is gelegen aan het Kanaal door Walcheren. Enkele belangrijke laad-loskades zijn echter gelegen aan een zijtak van het kanaal, het Arnekanaal, ter hoogte van de Uijterschootweg (oa de Arnesteinkade); en tot 2 jaar geleden een insteekhaven ter hoogte van de Kleverskerkseweg.

Aan het Kanaal door Walcheren liggen kades ter hoogte van de Siloweg en op de noordelijke kop van het bedrijventerrein bij de Kleverskerkseweg (bij Sealake Terminal). Door de aanleg van het aquaduct voor de N57 is de insteekhaven niet langer in gebruik.

Naast de kades bij het bedrijventerrein Arnestein kunnen binnenvaartschepen aanleggen bij de Loskade aan de westzijde van het kanaal nabij het stadscentrum. Hier mag niet worden overgeslagen.

Oppervlakte Bedrijventerrein Arnestein heeft een oppervlakte van 155 hectare, waarvan circa 60 hectare “natte” kavels.

Vaarweg Arnestein is bereikbaar via het Kanaal door Walcheren. Het Kanaal door Walcheren is de verbinding tussen de Westerschelde en het Veerse Meer. Deze vaarweg is geclassificeerd in CEMT-klasse Va.

Vanuit Vlissingen moeten schepen door de Sluis Vlissingen. Middelburg is via het Kanaal door Walcheren tussen het zijkanaal naar Arnemuiden en de binnenkeersluis te Vlissingen met inbegrip van het verbrede deel van het zijkanaal naar Arnemuiden bereikbaar voor schepen van maximaal 130 meter lang, 18 meter breed en een diepgang van 4,50 meter.

Het Kanaal door Walcheren tussen Veere en het zijkanaal naar Arnemuiden is bereikbaar voor schepen met maximale afmetingen 130m x 18m x 3,70m.

Kade Van de drie openbare kades in Middelburg wordt de openbare Arnesteinkade het meest gebruikt. De kade is gelegen aan het begin van het zijkanaal naar Arnemuiden en heeft een lengte van circa 250 meter en een oppervlakte van 0,6 hectare. De kade is bereikbaar voor schepen met een maximale afmeting schepen 130m x 18m x 4,50m.

32 Binnenhavenatlas Zeeland

Vanaf de Arnesteinkade heeft CZAV een elevatorband lopen over de openbare weg naar hun terrein aan de Uijterschootweg.

De openbare kade aan de Siloweg heeft een lengte van circa 150 meter. De kade ligt aan het Kanaal door Walcheren en is eveneens bereikbaar voor schepen met een maximale afmeting van 130m x 18m x 4,50m. De kade wordt voornamelijk gebruikt door Timmermans, een jachtwerf/scheepstimmerbedrijf.

De gemeente heeft concrete plannen voor de aanleg van een nieuwe openbare kade (circa 150 meter) direct aan het Kanaal door Walcheren iets ten noorden van de oude insteekhaven. Deze moet rond 2013 zijn gerealiseerd. Deze nieuwe kade moet een deel van de capaciteit opvangen die verloren is gegaan met het sluiten van de insteekhaven ter hoogte van de Kleverskerkseweg, 2 jaar geleden. Dit was een private kade die door CZAV werd gebruikt .

Diverse Bedrijven hebben eigen kades, zoals het terrein van Sealake Terminal (circa 200 meter) en Ouwerkerk (circa 150 meter).

De Loskade (circa 600 meter) aan de stadskant van het Kanaal door Walcheren doet voornamelijk dienst als lig/wachtplaats (maximaal twee weken) en als aanlegplaats voor riviercruiseschepen. Voorzieningen Laden en lossen kan door het plaatsen van mobiele kranen op de kade. CZAV heeft geïnvesteerd in nieuwe opslag / overslagfaciliteiten. Het heeft een eigen elavatorband van de Arnesteinkade naar de eigen kavel.

Op de kades bij Arnestein zijn geen voorzieningen aanwezig zoals walstroom en drinkwatervoorziening. Deze zijn wel aanwezig op de Loskade aan de westzijde van het kanaal nabij het stadscentrum.

Tijdelijke opslag op kades is nergens toegestaan.

Landzijdige Het Bedrijventerrein Arnestein is ontsloten via weg door de N57/ A58. Deze wegen lopen direct ontsluiting langs het bedrijventerrein en ziin via de Kanaalweg, Kleverkerkseweg te bereiken.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag De overslag binnenvaart bedroeg in 2009 circa totaal: 645.000 ton, waaronder NSTR-klasse: • Ruwe mineralen/bouwmaterialen: 493.000 ton

• Chemische producten: 64.000 ton

• Overige goederen: 21.000 ton

• Landbouwproducten: 25.000 ton (waarvan 15.000 ton granen)

• Meststoffen: 24.000 ton

• Ertsen en residuen: 18.000 ton

Aan/afvaarten Op de kades in Middelburg vinden circa 200 aan/afvaarten van binnenvaartschepen per jaar plaats. Het gaat voornamelijk om binnenvaartschepen in de CEMT-klassen III-Va.

Landzijdig Goederenstromen worden aan de landzijde aan/afgevoerd over de weg: N57/ A58. Daarbij loopt aan/afvoer de route voor vrachtverkeer niet door woonwijken, waardoor geen overlast wordt veroorzaakt. Wel zijn de kades niet altijd bereikbaar omdat de openbare weg regelmatig voor ompakwerkzaamheden wordt gebruikt.

Medegebruik De haven bij Arnestein mag alleen gebruikt worden door beroepsvaart en is niet toegankelijk voor

Binnenhavenatlas Zeeland 33

haven recreatievaart.

Ligplaatsen Op dit moment zijn er geen ligplaatsen in de haven bij Arnestein voor niet-beroepsvaart. Als jachthaven, ligplaatsen voor watersport zijn als zodanig aangewezen: Dokhaven, Kinderdijk, Rouaansekaai, visserij, Prins Hendrikdok, Rotterdamsekaai/Punt en Maisbaai. Er is een aanlegsteiger ten behoeve van scheepswerf recreatievaart (“Zeelandboten”)

Logistiek Het verzorgingsgebied van de haven varieert van lokaal regionaal verzorgend tot wereldwijde belang haven aanvoer en afvoer van goederen. Het gebruik van vervoer over water en de nabijheid van de haven is een belangrijke factor in vestigingsplaatskeuze en bedrijfsvoering van diverse bedrijven op Arnestein. Zo wordt het ondermeer door CZAV gezien als een van de drie strategische locaties voor overslag in Zeeland. Verminderde toegankelijkheid van de haven zou voor de meeste van deze bedrijven betekenen dat goederen vervoerd worden over de weg. Voor andere bedrijven zou slechte toegankelijkheid van kades bedrijfsverplaatsing noodzakelijk maken.

Economische kenmerken

Watergebonden Bedrijventerrein Arnestein is in totaal 155 hectare groot, waarvan circa 60 hectare “natte” kavels. bedrijven- Op het terrein zijn vrijwel geen kavels meer uitgeefbaar. Het bedrijventerrein kan ook niet verder terreinen uitbreiden. Momenteel wordt gewerkt aan een grootschalig herstructureringsplan, waarbij Herstaco (11 ha.) naar elders in de regio verhuist en de voormalige locatie van de landbouwcoöperatie CZAV (á 2,5 ha.) aan de insteekhaven ter hoogte van de Kleverskerkseweg wordt herontwikkeld. De vrijgekomen ruimte is bestemd voor de ontwikkeling van een ‘watersportboulevard’ op het CZAV-terrein en watergebonden bedrijvigheid op het overige deel. CZAV heeft nog wel een kavel elders op het bedrijventerrein.

Watergebonden Het bedrijventerrein Arnestein in de gemeente Middelburg kent een aantal watergebonden bedrijven bedrijven. Dit zijn ondermeer: Herstaco (stalen buizen,verhuizing van deze locatie is beoogd), CZAV (15.000 ton graan afgevoerd + 24.000 ton meststof aangevoerd) Timmermans (werf en stukgoederen), Dutch Cleaning Mill, (landbouwbouwproducten), Ouwerkerk (zand), TPU (Intermediate Bulkcontainers), Hillebrand constructie (staalbouw/constructies), Eastman (chemicals, diverse grondstoffen voor de productie van diverse harsen).

Werk- Bij de bovengenoemde watergebonden bedrijven zijn circa 400 arbeidsplaatsen in Middelburg. gelegenheid

Eigendom en beheer

Eigenaar / Arnestein heeft diverse kades: enkele private kades van bedrijven en twee openbare kades van de beheerder gemeente (Arnesteinkade en kade siloweg). De coördinatie van de Arnesteinkade is niet altijd vaarweg, kade, optimaal waardoor schepen niet altijd kunnen laden en lossen. In 2013 moet een nieuwe openbare kavels kade gereed zijn op Arnestein.

Over het Kanaal door Walcheren voert de Provincie Zeeland het beheer.

De gemeente beheert de openbare kades en de eerste 10 meter van het vaarwater vanuit de wal. Het gemeentelijke Ingenieursbureau is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud. De afdeling economische zaken (sectie Ruimte) van de gemeente is verantwoordelijk voor de beleidsvorming rondom het (natte)bedrijventerrein Arnestein. Contactpersoon: de heer C. Helmendach, accountmanager economische zaken, gemeente Middelburg .

Aanwezigheid Medewerkers van de afdeling Vergunningverlening en Handhaving van de gemeente zijn

34 Binnenhavenatlas Zeeland

havenmeester aangewezen als havenmeester binnen de gemeente Middelburg. Locatie: Kanaalweg 3, Middelburg, tel: (0118) 675230 / (0118) 67 50 00.

Havengelden De hoogte van de havengelden is vastgelegd in “Verordening op de heffing en invordering van Scheepvaartrechten 1998”.

Beheer- en Er is geen vaststaand beheer- en/of onderhoudsplan aanwezig. Onderhoud wordt gepleegd onderhouds- wanneer noodzakelijk. Er is geen financiële voorziening aangelegd om beheer- en plan onderhoudskosten specifiek voor de haven te dekken.

Het gemeentelijke Ingenieursbureau is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de openbare kades.

Onderhouds- De vaarweg die de haven van Middelburg ontsluit is goed onderhouden. De fysieke toestand van situatie de openbare kades is redelijk.

Het is bekend dat op de Arne, nabij het gemeentelijke haventerrein, sporadisch manoeuvres met schepen worden uitgevoerd, die aanzienlijke schade aan de taluds en dijkbescherming tot gevolg kunnen hebben. Het gaat met name om het keren (zwaaien) van tankschepen, coasters en andere grote schepen.

Haven- Voor de haven van Middelburg is een havenverordening vastgesteld: de Haven- en verordening woonschepenverordening Middelburg, die geldt per september 2004. Deze is beschikbaar via de website van de gemeente.

Beleid en ontwikkeling

(Haven)beleid Het beleid ten aanzien van de binnenhaven (bedrijventerreinen beleid) is er op gericht die functie van Arnestein voor de binnenvaart en als vestigingsplaats voor watergebonden bedrijven te behouden.

Op dit moment loopt de overslag min of meer tegen zijn grenzen aan. Bij laden en lossen moeten andere schepen soms wachten. Ondernemers klagen over de lange wachttijden en de onlogische indeling van de kades. Ook zijn de kades niet altijd bereikbaar omdat de openbare weg regelmatig voor ompak werkzaamheden wordt gebruikt. Nadat de openbare kade nabij de Siloweg is opgeheven (voor de aanleg van een aquaduct) zijn er plannen om een nieuwe openbare kade aan te leggen. De gemeente heeft hiervoor een “quick win” subsidie voor gekregen van het ministerie V&W.

Tegelijkertijd wordt er ook gewerkt aan de herstructurering van het bedrijventerrein Arnestein. Hierbij wordt getracht Herstaco uit te plaatsen naar een alternatieve locatie (Vlissingen). Tevens worden enkele kavels ontwikkeld voor water(sport) gerelateerde bedrijvigheid. Het betreft ondermeer de recent vrijgekomen kavels van CZAV en RIKZ.

Omgevingsken De haven maakt deel uit van het bedrijventerrein Arnestein. Dit is een relatief groot terrein met een merken beperkte nabijheid van woningen. De overlast van de bedrijfsactiviteiten is hierdoor beperkt. Ook de landzijdige aan- en afvoerroutes voor verkeer richting de haven lopen niet door woonwijken. Tevens wordt de N57 momenteel om Middelburg en Sint Laurens heen gelegd in plaats van erdoorheen. Bewoners hebben daardoor minder last van trillingen, slechte luchtkwaliteit en verkeersgeluid.

Binnenhavenatlas Zeeland 35

2.5 Gemeente Vlissingen

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Binnenhavens Vlissingen

In de gemeente Vlissingen ligt een drietal binnenhavens en een zeehaven. De binnenhavens zijn:

• De Binnenhaven, gelegen achter de sluizen van Vlissingen. Deze haven vormt tevens de toegang tot het Kanaal door Walcheren. De Binnenhaven bestaat uit drie insteekhavens: de Eerste Binnenhaven, de Tweede Binnenhaven, en de Dokhaven bij de Houtkade.

• De Buitenhaven is een insteekhaven gelegen voor de sluizen van Vlissingen, zuidelijk van de A58.

• De laadloskade in Oost-Souburg, gelegen ten noorden van de stad Vlissingen aan het Kanaal door Walcheren en dat wordt beheerd door provincie Zeeland.

Grenzend aan de havenkades van de Binnen- en Buitenhaven ligt een omvangrijk gemengd bedrijventerrein dat (nog) gedeeltelijk deel uitmaakt van het havengebied.

• Naast deze havens ligt binnen de gemeente Vlissingen tevens het Oostelijk havengebied (Sloehaven) ; een zeehavengebied ten oosten van de stad Vlissingen. Het havengebied ligt voor een deel ook op het grondgebied van gemeente Borsele en het totale havengebied wordt beheerd door Zeeland Seaports. In bijlage 2 is een kaart opgenomen van het Sloehavengebied

De informatie die is opgenomen in dit fiche betreft de Binnenhaven en de Buitenhaven. De laadloskade in Oost-Souburg en de Sloehaven worden hier buiten beschouwing gelaten.

Oppervlakte De totale oppervlakte van het bedrijventerreinen gebied is circa 155 hectare (bruto).

Circa 53,8 hectare kan als natte bedrijventerreinen worden aangemerkt, hoewel niet alle kavels worden gebruikt door watergebonden bedrijven. Circa 15-20 hectare is in gebruik als nat bedrijventerrein.

Vaarweg De haven van Vlissingen is gelegen aan de Westerschelde, een vaarweg met CEMT-

36 Binnenhavenatlas Zeeland

klasse VIc. Ter hoogte van de Buitenhaven en de Binnenhaven, waarvan laatstgenoemde tevens de toegang vormt tot het Kanaal door Walcheren is de vaarweg geclassificeerd als CEMT-klasse Va. Het Kanaal door Walcheren is eveneens een CEMT-klasse Va vaarweg. Om de binnenhaven van Vlissingen te bereiken moet een schutsluis worden gepasseerd. Deze is 140,7 m lang en 23,4 m breed en heeft een diepgang van -8,20m / -7,35m / KP.

Kade De Buitenhaven is een insteekhaven van circa 750 meter lengte en een breedte van 280 meter. Aan de westzijde, langs de Veerhavenweg ligt een kade van circa 300 meter met op de kop een veerhaven. Direct noordelijk hiervan, langs dezelfde kade, ligt een afmeersteiger van circa 160 meter naast enkele silo’s op de wal. Op de kop van de insteekhaven liggen nog twee afmeersteigers van circa 180 meter. Aan de westzijde van de Buitenhaven ligt een aanlegsteiger van circa 240 meter op het terrein van de Koninklijke Marine. Eveneens ligt aan deze zijde een tweede aanlegsteiger van circa 100 meter met daarbij op de wal enkele silo’s aan de Oosterhavenweg.

De Buitenhaven heeft een diepte van -10,00m / -6,00m / NAP en is toegankelijk voor schepen met een maximale afmeting van 140m/20,50m/7,90m.

In de Binnenhaven heeft de Eerste Binnenhaven kades aan de Visserskade (360m) en de Eerstebinnenhavenweg (75 meter aan de kopse kant van de insteekhaven 380 meter aan de oostelijke lange zijde)

In de tweede Binnenhaven heeft de Visserkade een lengte van circa 375 meter en circa 100 meter tussen de Eerste en de Tweede Binnenhaven. Daarnaast is er nog een kade van circa 50 meter parallel aan de Prins Hendrikweg. Hier bevindt zich ook een aanlegsteiger voor recreatieschepen. Langs de Tweede Binnenhavenweg ligt een aanlegplaats voor binnenvaartschepen tot circa 100 meter en circa 150 meter aanlegsteiger voor recreatieschepen.

Daarnaast bevinden zich nog loswallen aan de Koningsweg (250m) en de Houtkade (2x360). Beide behoorden tot de Royal Scheldewerf en zijn niet langer in gebruik. Tot slot is er nog circa 200 meter kade aan de binnenzijde van de sluis aan de Piet Heinkade. Deze wordt gebruikt door de politie en Damen Shipyards.

Het verbrede kanaal in de Binnenhaven tussen de Schutsluis en de Binnenkeersluis is toegankelijk voor schepen tot en met CEMT-klasse Va met een afmeting van maximale 140m/20,50m/7m bij een buitenwaterstand van tenminste NAP + 0,90m.

Voorzieningen Laden en lossen op de diverse kades kan door middel van mobiele kranen.

Er zijn momenteel geen voorzieningen als walstroom en drinkwatervoorzieningen in de Binnen- en Buitenhaven van Vlissingen. In de geplande jachthavenontwikkeling in de Binnenhaven zullen deze voorzieningen worden opgenomen voor recreatieschepen.

Landzijdige Het havengebied in Vlissingen is over de weg direct aangesloten op de A58. Via de ontsluiting N261 en N288 is het gebied bereikbaar vanuit het oostelijk deel van Walcheren en Middelburg. In het havengebied is ook een spoorontsluiting en een NS-station. Er worden geen goederen per spoor vervoerd van en naar het gemeentehavengebied.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag Het is niet bekend hoeveel goederen in totaal worden overgeslagen in de Binnenhaven en de Buitenhaven. In de Binnenhaven wordt naar schatting circa 30.000 ton

Binnenhavenatlas Zeeland 37

bulkgoederen (zand en grind) overgeslagen. Voor de Buitenhaven worden alleen gegevens verzameld over de overslag door binnenvaartschepen in de havens voor Zeeland Seaports als geheel (Sloehaven en Buitenhaven). Deze gegevens zijn in bijlage 1 opgenomen.

Aan/afvaarten Het totale aantal afvaarten in de binnenhavens van Vlissingen is niet bekend. Net als voor overslag, worden er ook gegevens verzameld over het aantal aan- en afvaarten van binnenvaartschepen in de havens die door Zeeland Seaports worden beheerd (Sloehaven en Buitenhaven). Deze gegevens zijn in bijlage 1 opgenomen.

Medegebruik In de Binnenhaven zijn enkele jachtwerven gevestigd. Dit zijn onderdelen van de haven scheepswerf Damen (Royal Schelde, Amels). Daarnaast is de haven ligplaats voor 15 vissersschepen en is er een vismijn aan de Visserskade en Eerste Binnenhavenkade. Tevens biedt de Binnenhaven ligplaatsen voor de recreatievaartuigen. Aan de Binnenhaven, vlak bij de Keersluisbrug, is onder andere de Schelde jachthaven gelegen. In de Tweede Binnenhaven is een bunkerboot en een opslagponton van Slurink BV gelegen.

Naast binnenvaart zijn ook Rijkswaterstaat en de Kustwacht gebruikers van de Buitenhaven van waaruit deze instanties nautische rijksdiensten aanbieden. Ook is er een terrein van de Marine en vertrekt het fiets-voetveer (Fast Ferry) vanuit de haven.

Ligplaatsen Het aantal ligplaatsen voor recreatievaartuigen is nu nog beperkt. In de Schelde jachthaven, jachthaven zijn circa 95 lig- en passantenplaatsen en er zijn hellingen tot maximaal 10 visserij, ton en een loopkat tot maximaal 1 ton. In de Tweede Binnenhaven zijn circa 50 lig- en scheepswerf passantenplaatsen.

De gemeente Vlissingen werkt aan een herinrichtingsplan voor het voormalige Scheldewerfterrein en voor de landtong tussen de binnenhavens. Hier moet een groot aantal ligplaatsen voor recreatievaart gerealiseerd worden.

Logistiek belang Met uitzondering van de vismijn en een aantal nautische rijksdiensten (Rijkswaterstaat, haven Kustwacht) wordt de gemeentehaven nauwelijks gebruik voor overslag van goederen. Een tweetal bedrijven gebruikt de haven voor de aanvoer van zand en grind. Deze bedrijven hebben voornamelijk een lokaal en regionaal verzorgingsgebied. De bedrijven zullen moeten verplaatsen naar een andere locatie aan vaarwater, omdat de kade in de Binnenhaven van Vlissingen wordt gesloten. Er wordt beoogd deze bedrijven naar Middelburg te verplaatsen (zie verder Beleid en ontwikkeling).

Economische kenmerken

Watergebonden Rondom de Binnenhaven en de Buitenhaven liggen diverse bedrijventerreinen, met bedrijven- een totaal oppervlak van circa 155 hectare (bruto). Het merendeel kan niet worden terreinen aangemerkt als nat bedrijventerrein.

De terreinen die als natte bedrijventerreinen kunnen worden aangemerkt, zijn de Buitenhaven (29,9 ha); de Binnenhaven (13,8 ha); en het terrein aan de Commandoweg (11 ha).

Het eveneens aan de Binnenhaven gelegen terrein van de Scheldewerf (Damen) bij de Koningweg en de Houtkade, wordt in de komende jaren herontwikkeld tot een gemengd gebied met woon-, werken recreatieve functies.

Watergebonden In de Buitenhaven bevindt zich een vestiging van de Sorteerbedrijf Vlissingen (SBV)

38 Binnenhavenatlas Zeeland

bedrijven dat de locatie gebruikt voor de overslag van zand en grind. Daarnaast is er een vestiging van VESTA (voorheen Mercuria Energy), dat brandstof in de haven opslaat op de oostelijke en westelijke kade van de Buitenhaven. Tevens bevinden zich in het oostelijke deel van de Buitenhaven een kazerne van de Marine en een vestiging van Koolwijk Shipstore (bevoorrading scheepsproviand).

Op de oostelijke kade van de Buitenhaven is Finsa gevestigd, dat houtproducten overslaat.

De Binnenhaven wordt, naast de scheepswerf van Damen en de vismijn, gebruikt voor de aanvoer van grondstoffen door Silokom Megamix (cement/mortel), Vlissingen Transportbeton Onderneming VTO (beton); en door een rederij.

De hoofdvestiging van VTO staat op het industrieterrein Vlissingen-Oost.

Werk- Het totale aantal arbeidsplaatsen bij watergebonden bedrijven in de gemeentehaven is gelegenheid niet bekend. Op de werf van Damen in de gemeentehaven in Vlissingen werken ongeveer 420 medewerkers.

Eigendom en beheer

Eigenaar / Het beheer en eigendom van de Binnenhaven is in 2009 door Zeeland Seaports beheerder overgedragen aan de gemeente Vlissingen. Bij de gemeente Vlissingen is zijn de heer G. vaarweg, kade, Stevense en de heer A. Bos contactpersonen voor beleidszaken aangaande de haven. kavels Door de Binnenhaven loopt tevens de doorgaande route voor de scheepvaart van de Westerschelde richting het Kanaal door Walcheren. Deze route maakt geen deel uit van het door de gemeente aangekochte gebied van de Binnenhaven. Dit gebied is onderdeel van het Kanaal door Walcheren dat eigendom is van de Provincie Zeeland. De provincie is dan ook de beheerder voor dat deel van de Binnenhaven.

De Buitenhaven wordt beheerd door Zeeland Seaports. Tussen Zeeland Seaports, gemeente Vlissingen en provincie Zeeland is een overeenkomst gesloten voor het opstellen van een plan voor de toekomstige ontwikkeling en revitalisering van de Buitenhaven.

Aanwezigheid De havenmeester de heer M. Marinisse is bereikbaar op telefoonnummer 06-20400441 / havenmeester (0118) 414 498

Havengelden De hoogte van havengelden is vastgelegd in de “Havengeldverordening Vlissingen”. De havengeldverordening is verkrijgbaar via de website van de gemeente Vlissingen.

Beheer- en Er is geen vaststaand beheer- en/of onderhoudsplan voor de haven. Het grootste deel onderhoudsplan van de haven zal worden herontwikkeld. Een groot deel van de laad-loskades zal daarbij worden gesloten. Op termijn zal voor de overige laad-loskades een onderhoudsplan worden ontwikkeld.

Onderhouds- De vaarweg in de haven verkeert in goede staat en ook de fysieke toestand van de kades situatie is redelijk.

Haven- Per 30 januari 2010 is de “Havenverordening Vlissingen 2009” van kracht. verordening

Binnenhavenatlas Zeeland 39

Beleid en ontwikkeling

(Haven)beleid In de “visie voor de Stadshavens”, januari 2009 geeft de gemeente de visie voor de ontwikkeling van een aantal gebieden rondom de gemeente haven: de Kenniswerf, het Scheldekwartier, de binnenhavens, de buitenhaven en de spoorzone.

De ontwikkeling van de diverse deelgebieden is ook vastgelegd in een Structuurvisie, “Structuurvisie Vlissingen 2020”, 7 januari 2010. Voor de Buitenhaven bestaan plannen voor de realisatie van een (hoogwaardige) aanlegplaats voor cruiseschepen. Daarnaast wordt gekeken naar de mogelijkheid om een deel van het terrein te behouden en/of verder te ontwikkelen als nat bedrijventerrein. Het gaat hier met name om de oostzijde van de Buitenhaven. De gemeente Vlissingen, het havenbedrijf Zeeland Seaports en de provincie Zeeland tekenden 7 januari 2011 een intentieverklaring voor het gebied Buitenhaven en omgeving.

De 1e en 2e Binnenhaven worden de komende jaren getransformeerd tot een gebied met gemengde functies . Rondom de 1ste Binnenhaven zal de watergebonden bedrijvigheid (onder meer betrekking hebbend op de visserij) verder worden uitgebreid. In het gebied rondom de 2e Binnenhaven komt een nieuwe jachthaven en ontstaat er ruimte voor verschillende watersportbedrijven.

In de zone langs het spoor, die fasegewijs bouwrijp wordt gemaakt, zijn kavels beschikbaar voor bedrijfs- en kantoorvestiging.

Het terrein van de voormalige scheepswerf Royal Schelde (Damen) moet worden herontwikkeld tot het Scheldekwartier, een stadswijk met 1.900 woningen.

Omgevings- De (logistieke) havenfunctie van de gemeentehaven in Vlissingen staat zwaar onder kenmerken druk door de ruimteclaim van de nieuwe ontwikkeling van woonwerkgebieden aan het water. Watergebonden bedrijven die afhankelijk zijn van aan- en afvoer van grondstoffen en producten over water, zullen op korte en middenlange termijn (2020) in de gemeentehaven Vlissingen plaats moeten maken voor andere activiteiten. Dit geldt vooral voor de bedrijven in handel en productie van grondstoffen en bouwmaterialen (zand, grind, beton) in de Binnenhaven. Er wordt beoogd deze bedrijven naar Middelburg (Arnestein) te verplaatsen. Hierover is in principe overeenstemming bereikt tussen de bedrijven en de gemeenten Middelburg en Vlissingen. Of deze verhuizing ook mogelijk is hangt af van verschillende factoren. Een van de belangrijkste punten is dat eerst een ander bedrijf (Herstaco) dat nu op bedrijventerrein Arnestein is gevestigd, moet verhuizen om ruimte te creëren voor de bedrijven uit Vlissingen. Met Herstaco wordt onderhandeld over een verhuizing vanuit Middelburg naar een locatie in Vlissingen.

Tevens is er door het verdwijnen van kades een toenemend tekort aan wachten ligplaatsen voor binnenvaartschepen in Vlissingen. De herstructurering van de Buitenhaven moet ook leiden tot meer wacht-/ligplaatsen voor de binnenvaart en de aanleg van één of meerdere extra kades. Hiertoe is een intentieovereenkomst ondertekend tussen provincie, gemeente en havenbedrijf, en er wordt momenteel een masterplan opgesteld.

40 Binnenhavenatlas Zeeland

2.5.1 Overige havens Vlissingen In Oost-Souburg ligt een 80 meter lange openbare loswal aan de oostzijde van het Kanaal door Walcheren. De loswal is eigendom van de provincie Zeeland. De loswal wordt niet meer gebruikt voor overslag in verband met milieumaatregelen van de gemeente Vlissingen. De loswal wordt wel gebruikt als ligplaats voor binnenvaartschepen. Om aan te leggen is toestemming nodig van de brugbediening.

Binnenhavenatlas Zeeland 41

2.6 Gemeente Goes

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Havenindustrieterrein Goes / Goese Schans

Het havenindustrieterrein in Goes is gelegen aan de “Nieuwe Haven” langs de Houtkade en de Joachimikade aan de noordelijke rand van de binnenstad van Goes. De haven bestaat uit een langgerekte havenarm aangelegd aan de oostelijke zijde van het Kanaal Goes - Goese Sas. Aan het einde van de havenarm ligt een zwaaikom met kades. Aan de havenarm bevinden zich twee insteekhavens aan de Houtkade: de noordelijke Ketelhaven en de zuidelijke Houthaven. Net ten noorden van de Ketelhaven ligt nog een kleine insteekhaven aan de Oosterschans.

Het haventerrein ligt ingeklemd tussen de woonwijken Goese Meer, Noordhoek en Goese Polder.

Oppervlakte De totale oppervlakte van het terrein bedraagt circa 25,8 hectare (42 ha bruto). Het betreft een nat bedrijventerrein, maar een groot deel van de kavels is van bedrijven die geen gebruik maken van vervoer over water. Circa 5-6 hectare is in gebruik als nat bedrijventerrein.

Vaarweg Het Kanaal Goes - Goese Sas, ook havenkanaal genoemd, heeft een lengte van circa 5 kilometer en verbindt de haven van Goes met de Oosterschelde. Bij het Goese Sas ligt een keersluis (86,00 / / 86,00 / / 10,00 / 10,00).

De Nieuwe Haven is toegankelijk voor schepen in CEMT-klasse III. De diepgang bedraagt -2,80 / -2,70 KP. De algemene maximaal toegestane afmetingen zijn zonder vergunning 80 meter lang; 8,20 meter breed; en 2,5 meter diep. Met vergunning kunnen schepen met afmetingen van 86 meter lang, 9,5 meter breed en 2 meter diep de haven bereiken.

Kade Er zijn twee openbare laad-loskades aanwezig in de haven. Deze kades zijn gelegen aan de twee insteekhavens die het dichtst tegen de binnenstad zijn gelegen. De eerste betreft de kade (circa 150 meter) aan het einde van de Albert Joachimikade. Hier kunnen schepen tot circa 65 meter aanleggen (2 maximaal). De tweede openbare kade bevindt zich aan kopse kant van de insteekhaven, de Houthaven, aan de Houtkade (80

42 Binnenhavenatlas Zeeland

meter). Deze is toegankelijk voor schepen tot circa 75 meter.

Daarnaast zijn er enkele private kades, waaronder de kade aan het terrein van betonfabriek Haringman. Deze kades zijn toegankelijk voor schepen tot CEMT-klasse III van maximaal 1000 ton.

Voorzieningen Laden en lossen op de kades kan door middel van mobiele kranen. Op de kades mogen goederen met toestemming van de havenmeester tijdelijk worden opgeslagen.

In de haven is geen walstroom aanwezig. Aan het einde van de havenarm bij de zwaaikom zijn drinkwatervoorzieningen voor binnenvaart aanwezig.

Landzijdige Het Havenindustrieterrein Goes is over de weg ontsloten door de Ringbaan West die ontsluiting leidt naar de N256 die aantakt op de A58

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag In Goes werd in 2009 circa 393.000 ton goederen overgeslagen. De overslag bestaat uit bulkgoederen die vallen binnen de NSTR codes:

• ruwe mineralen en bouwmaterialen: 387.000 ton

• Ertsen en metaalresiduen: 3.300 ton

• Voedingsproducten en veevoeder: 1.000 ton

• Overige goederen en fabricaten: 1.500 ton

Aan/afvaarten Het aantal aan/afvaarten bedraagt circa 580 per jaar. Het betreft voornamelijk schepen met CEMT-klasse II en III, met maximaal 1000 ton.

Landzijdig De landzijdige aan/afvoer van goederenstromen gebeurt per vrachtauto via de weg. aan/afvoer Het betreft vooral beton(producten).

Medegebruik In de industriehaven zijn aan de gemeentekade in de Houthaven enkele haven aanlegmogelijkheden voor de schepen uit de bruine vloot.

Aan de Joachimikade is een tweetal jachtwerven gevestigd. Tevens fungeren de kades aan de Joachimikade als wachtplaats voor 5-10 binnenvaartschepen die Goes als thuishaven hebben.

Aan het kanaal Goes-Goese Sas liggen drie jachthavens. Jachthaven Goese Sas ligt aan het kanaal net achter de sluis naar de Oosterschelde en heeft circa 300 vaste ligplaatsen. Achter de Ringbrug ligt Jachthaven De werf, met circa 45 ligplaatsen. In de binnenstad van Goes in de Oude Haven, ligt de stadshaven met zo'n 70 ligplaatsen.

Logistiek belang De haven is van groot logistiek belang voor een paar van de bedrijven die zijn haven gevestigd op het Havenindustrieterrein. Het gaat hier vooral om de bedrijven in de betonindustrie. Wanneer de haven niet langer toegankelijk is voor binnenvaart, dan moeten deze bedrijven verhuizen naar een andere locatie aan het water. Er is nog geen overeenstemming over een locatie. De overslag van voedingsproducten en veevoeder in Goes gebeurt door CZAV. Zodra de kades in Goes worden gesloten dan zal het transport van CZAV naar de afnemers in de toekomst per vrachtwagen plaatsvinden.

Binnenhavenatlas Zeeland 43

Economische kenmerken

Watergebonden De totale oppervlakte van het terrein bedraagt circa 25,8 hectare (42 ha bruto). Het bedrijventerreinen betreft een nat bedrijventerrein, maar een groot deel van de kavels is in gebruik door bedrijven die geen gebruik maken van vervoer over water. Circa 5-6 hectare is in gebruik als nat bedrijventerrein.

De gemeente wil het Havenindustrieterrein Goes herontwikkelen tot woongebied. Zodoende wordt er geen nieuwe grond bij dit terrein uitgegeven voor nieuwe bedrijven. Met bedrijven die al op het terrein zijn gevestigd wordt onderhandeld over uitplaatsing. Bedrijven die niet watergebonden zijn, kunnen daarvoor terecht op de uitbreidingslocatie van het bedrijventerrein De Poel. Voor een aantal watergebonden bedrijven moet nog overeenstemming worden bereikt over uitplaatsing van het bedrijf naar een andere locatie. Sommige bedrijven verzetten zich tegen de geplande uitplaatsing, zeker zolang er geen geschikte alternatieve locatie is gevonden (zie Beleid en ontwikkeling).

Watergebonden In de haven zijn diverse watergebonden bedrijven gevestigd die vooral actief zijn in de bedrijven overslag van zand en grind. Watergebonden bedrijven zijn: Faasse (zand), Haringman Beton (beton), Houtkaai (zand en grindhandel), Molenaar (beton), Kamps (nautisch gerelateerde objecten) en enkele kleine scheepsreparatiebedrijven. Ook CZAV (landbouwproducten) maakt gebruik van de kade voor overslag van bulkgoederen.

Werkgelegenheid Het aantal banen bij watergebonden bedrijven is niet bekend.

Eigendom en beheer

Eigenaar / De sectie Haven van het gemeentelijk ingenieursbureau is verantwoordelijk voor het beheerder beheer, onderhoud en bediening van de drie beweegbare bruggen, de sluis het Goese vaarweg, kade, Sas, de havens, het Goese Kanaal en het Goese Meer. Het ingenieursbureau valt kavels onder de afdeling Openbare Ruimte van de gemeente. De contactpersoon bij de gemeente voor havenzaken is de heer H. Boone.

Enkele kades zijn privaat eigendom. De private partijen zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en beheer van de eigen kade.

Aanwezigheid Voor de binnenvaart wordt de rol van havenmeester in de gemeente Goes ingevuld havenmeester door de sectie Haven van het gemeentelijk ingenieursbureau. De heer H. Boone, coördinator haven, sluis en bruggen, is in deze rol ook havenmeester.

Havengelden De hoogte van de havengelden is gegeven in de 'Verordening binnenhavengeld 2011' van 6 december 2010. Deze is vermeld op de website van de gemeente Goes.

Beheer- en Op dit moment is er geen vaststaand beheer- en/of onderhoudsplan voor de haven in onderhoudsplan Goes. Dergelijk plan was wel aanwezig, maar is niet vernieuwd nadat bekend werd dat de gemeente het industriehaventerrein een woonbestemming wilde geven. Wel is er een meerjarenplan opgesteld voor het beheer en onderhoud van het Havenkanaal de sluis en de brug in het Havenkanaal.

Onderhouds- De onderhoudsituatie van de gemeentelijke kades, de haven en het havenkanaal is situatie goed. Ook de sluis is 10-12 jaar geleden opgewaardeerd en verkeert in goede staat.

44 Binnenhavenatlas Zeeland

Haven- Er is een havenverordening aanwezig. Deze is te verkrijgen via de gemeente Goes. verordening

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid Gemeente Goes heeft besloten in het kader van project ‘Goese Schans’ het gehele haventerrein te transformeren tot woonwerkgebied met circa 1600 woningen. De watergebonden bedrijven zullen dan ook moeten worden verplaatst (zie verder Omgevingkenmerken).

Omgevings- Het havenindustrieterrein ligt ingeklemd tussen de woonwijken Goese Meer, kenmerken Noordhoek en Goese Polder. Door de wens om meer woningen te bouwen (i.c.m. recreatieve functies) nabij het historische centrum staan de industrie- en havenfunctie van het terrein onder druk. De gemeente heeft een nieuw bestemmingsplan 'Goese Schans' opgesteld voor het gebied. In het bestemmingsplan is het havengebied niet langer aangeduid als “haven / bedrijf”, maar voornamelijk als “wonen”.

Het bestemmingsplan is aangevochten bij de Raad van State door het bedrijf Haringman/De Hoop. Het bedrijf is tegen een gedwongen vertrek van het bedrijf van de huidige locatie in Goes.

De Raad van State heeft echter eind december 2010 de volledige goedkeuring onthouden aan het bestemmingsplan. De Raad van State constateert dat er fouten zijn gemaakt bij de aanpassing van de geluidzone die voor het oude havengebied gold. Als gevolg hiervan kan er in grote delen van het gebied niet meer worden gebouwd. Ook zijn er twijfels rondom de financiële uitvoerbaarheid van het plan, aldus de hoogste algemene bestuursrechter. Tenslotte is het onderzoek naar de vleermuizen in het gebied te summier geweest. Naar het oordeel van de Raad van State had beoordeeld moeten worden welke gevolgen de sloop van enkele gebouwen in het gebied heeft voor de zomerverblijven van de vleermuizen. De Raad van State komt tot de slotsom dat aan het hele plan goedkeuring moet worden onthouden.

De gemeente Goes houdt vast aan de plannen om het oude havengebied te ontwikkelen. De gemeente plant nu het gebied fasegewijs in verschillende delen te ontwikkelen. Het totale gebied moet in een periode van 20 jaar worden ontwikkeld. Daarvoor wordt voor ieder deelgebied een nieuw bestemmingsplan opgesteld, waarin de kritiek van de Raad van State wordt geadresseerd. De gemeente blijft bij het standpunt dat de watergebonden bedrijven in de toekomst zullen moeten verhuizen.

Diverse bedrijven, waaronder De Hoop, zijn tegen de geplande uitplaatsing, zolang er geen geschikte alternatieve locatie is gevonden. De gemeente en provincie Zeeland zoeken naar een geschikte locatie. De gemeente verwacht dat er de komende 8 tot 10 jaar geen sprake is van (gedwongen) verhuizing, gelet op de beoogde fasegewijze ontwikkeling van het project ‘Goese Schans’.

Binnenhavenatlas Zeeland 45

2.7 Gemeente Kapelle

2.7.1 Wemeldinge

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Haven Wemeldinge

De binnenhaven van Wemeldinge ligt aan de Oostelijke Kanaalweg op het bedrijventerrein Choorhoek ten zuiden van het dorp Wemeldinge. De haven is een insteekhaven gelegen aan het Kanaal door Zuid-Beveland.

Oppervlakte De totale oppervlakte van de haven en het omliggende bedrijventerrein is circa 12,3 hectare. De insteekhaven is circa 4 hectare, met een kade van 0,5 hectare.

Vaarweg De haven is een insteekhaven gelegen aan het Kanaal door Zuid-Beveland. Dit is een vaarweg met CEMT-klasse VIb. De diepte van het kanaal is -7,50m / -4,80m / NAP. De maximaal toegestane afmetingen schepen op het kanaal is 200m / 23,50m / 4,75m.

Kade De haven is toegankelijk voor schepen in CEMT-klasse V.

Aan de oostzijde van de haven ligt een loswal van 100 meter lang en 50 meter breed. De helft van de kade (50 meter) is openbaar. De andere helft wordt gepacht door CZAV. In de haven zijn ook twee laad/los steigers aanwezig voor binnenvaartschepen; één aan de westzijde van de haven en één aan het begin van de loswal. Deze zijn eigendom van Ecotank.

Doordat de kade veelvuldig wordt gebruikt door CZAV en Ecotank moeten schepen van CZAV en Ecotank met enige regelmaat op elkaar wachten. Er is meestal weinig plaats voor derden om de kade te gebruiken. Dit is zeker het geval wanneer er ook nog schepen liggen voor reparatie. Het is al gebeurd dat een schip terug moest varen naar Hansweert om af te meren.

Ecotank heeft eens bij Rijkswaterstaat aangegeven graag een kade te willen realiseren direct aan het Kanaal door Zuid-Beveland. Dit is echter niet toegestaan, vanwege de hinder die dit zou meebrengen voor scheepvaart op het kanaal.

Voorzieningen Laden en lossen op de openbare loswal kan door middel van een mobiele kraan. CZAV heeft een eigen transportband.

46 Binnenhavenatlas Zeeland

Er zijn geen voorzieningen zoals walstroom of drinkwatervoorziening. Het is niet toegestaan goederen op te slaan op de openbare kade.

Landzijdige De haven in Wemeldinge is via de weg ontsloten door de N670 die via de Westelijke ontsluiting Kanaalweg bereikt kan worden. Hierbij hoeft (vracht)verkeer niet door bebouwd (woon)gebied te rijden.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag Naar schatting bedroeg de overslag in Wemeldinge circa 353.000 ton in 2009 6. Het betreft:

• Voedingsproducten (100.000 ton granen door CZAV en 200.000 ton biet- en rietmelasse door Ecotank):

• Olieproducten (benzine en diesel die CZAV opslaat in tanks en daarna vervoerd naar benzinepompen voor de verkoop aan de pompen onder het merk "Agrisneltank"); 45.000 ton

• Meststoffen (door CZAV); 8.000 ton

Aan/afvaarten Het totale aantal vaarbewegingen per week in de haven is niet bekend.

Landzijdig CZAV en Ecotank, de bedrijven die het meeste gebruik maken van de haven, zijn direct aan/afvoer aan de haven gevestigd. Er is dan ook beperkt voor- of natransport aan landzijde. In de oogsttijd worden er wel veel goederen aangevoerd naar de haven door landbouwverkeer.

Vrachtverkeer hoeft niet door bebouwd (woon)gebied te rijden om de doorgaande weg te bereiken.

Medegebruik De insteekhaven bij Choorhoek wordt niet gebruikt als jachthaven, thuishaven voor haven visserij of scheepswerf. Wel worden af en toe laswerkzaamheden verricht aan schepen langs de steiger aan de overzijde van de loswal. Hierbij is afstemming nodig bij de overslag van aardolieproducten.

Ligplaatsen Er zijn dan ook geen ligplaatsen voor recreatie- en/of vissersschepen. Er is ook geen jachthaven, scheepswerf in de haven. visserij, scheepswerf

Logistiek belang De haven heeft een belangrijke functie voor de landbouw in dit deel van Zeeland, zowel haven voor afvoer van landbouwproducten, als voor de aanvoer van meststoffen.

Bovendien heeft CZAV in Wemeldinge haar belangrijkste strategische locatie voor de opslag van granen die aangesloten is op het water. De granen worden via een transportband geladen en gelost. Ook voor Ecotank is aanwezigheid van vaarwater cruciaal. Ecotank pompt vloeibare producten via een slang rechtstreeks van het schip naar de opslagtanks op het haventerrein. Beide bedrijven hebben een regionaal/bovenregionaal verzorgingsgebied.

6 Dit overslagvolume is hoger dan de door CBS geraamde overslag. De overslaggegevens voor Wemeldinge zijn in de CBS cijfers geaggregeerd (met locatie Schore) op het niveau van gemeente Kapelle. De overslag van goederen in de gemeente Kapelle bedroeg in 2009 circa 320.000 ton. Een passende verklaring voor de afwijkende CBS cijfers ontbreekt.

Binnenhavenatlas Zeeland 47

Economische kenmerken

Watergebonden Het bedrijventerrein Choorhoek heeft een oppervlakte van circa 12 hectare. Het terrein bedrijven- is voor een groot deel een ‘nat’ bedrijventerrein. Het terrein wordt gedomineerd door de terreinen graanopslagloods van CZAV en de opslagtanks van Ecotank waar onder andere kunstmest, veevoeders en plantaardige oliën worden opgeslagen. Beide maken intensief gebruik van binnenvaart.

Het huidige Choorhoek zit helemaal vol. Er zijn plannen om het terrein met 4 hectare uit te breiden in het gebied ten noorden van de opslagsilo’s. Ecotank zal circa 1 hectare uitbreiden op dit terrein. Het overige gedeelte kan worden uitgegeven aan zowel watergebonden als niet-watergebonden bedrijven.

Watergebonden Watergebonden bedrijven zijn onder andere: bedrijven • CZAV (Overslag graan, meststof en brandstof)

• Ecotank (opslag plantaardige oliën en vetten, biet- en rietmelasse)

• Lagendijk (kranen voor offshore en scheepvaartindustrie)

Werkgelegenheid Het is niet bekend hoeveel arbeidsplaatsen er zijn bij watergebonden bedrijven in Wemeldinge.

Eigendom en beheer

Eigenaar / De openbare kade in Wemeldinge is in beheer van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat beheerder heeft in de haven alleen nog het eigendom van de kade, de rest van de haven is al vaarweg, kade, overgedragen aan het Waterschap. Rijkswaterstaat onderzoekt de mogelijkheid het kavels eigendom van de kade over te dragen aan, bijvoorbeeld het Waterschap Scheldestromen of de gemeente Kapelle. Beide partijen staan hier echter terughoudend tegenover. Contactpersoon bij Rijkswaterstaat is de heer Hintzen.

Vanuit gemeente Kapelle is de heer S. van Terheijden aanspreekpunt voor zaken over de binnenvaarthaven.

Een deel van de kade in de haven wordt door CZAV gepacht van Rijkswaterstaat.

Aanwezigheid Binnenvaartschepen moeten zich melden bij de verkeerspost van Rijkswaterstaat havenmeester Verkeerspost Wemeldinge in Yerseke. Tel: (0113) 622110

Havengelden Er worden geen havengelden geheven. De hoogte van de pacht van CZAV aan Rijkswaterstaat is niet bekend.

Beheer- en De loswal in Wemeldinge is aangelegd in 1994. In 2008 werd de loswal tijdelijk onderhoudsplan gesloten nadat herhaaldelijk verzakkingen en scheuren in de kade werden geconstateerd. De kade is in 2008 opgeknapt waardoor de levensduur met circa 30 jaar verlengd is en is in begin 2009 weer opengesteld. De herstelwerkzaamheden kostten enkele tonnen.

Onderhouds- De kade en vaarweg verkeren in de goede staat van onderhoud. Wel is die capaciteit situatie van de loswal soms te beperkt door het groeiende gebruik van de loswal. Doordat de openbare kade in Schore is gesloten, wordt meer gebruik gemaakt van de kade in Wemeldinge voor de overslag. Bovendien ligt aan de overkant van de loswal een

48 Binnenhavenatlas Zeeland

steiger die wordt gebruikt voor aanmeren van schepen.

Tevens mag sinds kort gevist worden met netten in de zwaaikom. Dit hindert het laden en lossen en bedrijven hebben inmiddels bezwaar aangetekend, maar dit is in eerste instantie afgewezen.

Haven- De haven valt onder de vaarwegreglementen (Binnenvaart Politiereglement e.d.) die verordening gelden voor het Kanaal door Zuid-Beveland.

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid Het havengebied is in het bestemmingsplan aangeduid als “Bedrijf – Haven”.

De gemeente Kapelle wil het bedrijventerrein en de openbare kade behouden voor binnenvaart en natte bedrijvigheid. De openbare loswal in Schore is recent gesloten, waardoor verwacht wordt dat meer gebruik zal worden gemaakt van de kade in Wemeldinge.

De gemeente wil echter niet het eigendom van de loswal overnemen van Rijkswaterstaat, vanwege de hoge financiële lasten en omdat de gemeente het beheer van de loswal niet als kerntaak van de gemeente ziet. Rijkswaterstaat wil op haar beurt het eigendom overdragen aan gemeente of waterschap.

Omgevings- Binnen de geluidszone van bedrijventerrein Choorhoek worden geen nieuwe kenmerken geluidsgevoelige bestemmingen mogelijk gemaakt. In verband met het respecteren van de rechten van bestaande bedrijven, zoals CZAV, blijft de bestaande zone gehandhaafd. De haven kent geen bedrijfswoningen.

Binnenhavenatlas Zeeland 49

2.7.2 Schore / Hansweert

Algemene kenmerken en beeldvorming

De loswal (Kaai 85) van Schore/Hansweert ligt direct ten noorden van de sluizen Haven/kade Hansweert, achter het westelijke remmingwerk, en op de grens van de gemeenten Kapelle en Reimerswaal. Het haventerrein is gelegen aan de westzijde van het kanaal rondom de straten (Westelijke)Kanaalweg, Kaai, Tramperweg en Scheldemond.

Oppervlakte De totale oppervlakte van de loswal Schore/Hansweert en het aangrenzende bedrijventerrein is circa 9,5 hectare (bruto). Van dit oppervlak neemt de loswal Schore/Hansweert circa 2 hectare in. Het terrein rondom de Scheepswerf Reimerswaal is circa 1,5 hectare en het bedrijventerrein aan de Tramperweg circa 5,5 hectare.

Vaarweg De loswal ligt aan het Kanaal door Zuid-Beveland, een CEMT-klasse VIb. De diepte van het kanaal is -7,50m / -4,80m / NAP. De maximaal toegestane afmetingen van schepen op het kanaal is 200m / 23,50m / 4,75m. Het vaarwater voor de kade heeft een diepte van 5,80 meter. De maximale aflaaddiepte voor schepen bedraagt er 4,75 meter. De loswal heeft een totale lengte van 350 meter. Een deel van de loswal is openbaar Kade en een deel wordt gepacht door enkele private partijen (Scheepswerf Reimerswaal, Zandhandel Faasse, Van der Straaten). Direct achter de sluis ligt het terrein van Scheepswerf Reimerswaal. Aan de westelijke zijde van het kanaal liggen ten noorden van de sluis twee droogdokken van 110 meter en 120 meter. Noordelijk van de droogdokken begint de loswal. Van zuid naar noord ligt de eerste 50 meter van de kade aan het terrein dat gebruikt wordt voor opslag door Rijkswaterstaat. Daarna volgt 100 meter loswal van Scheepswerf Reimerswaal. Op de kade is een kraan aanwezig met een kraancapaciteit van 12 ton. Grenzend aan de loswal van Scheepswerf Reimerswaal ligt 50 meter loswal van Zandhandel Faasse B.V. Grenzend aan de loswal van de zandhandel ligt de openbare loswal. Deze is 100 meter lang en eigendom van Waterschap Scheldestromen. Ten noorden van de openbare loswal ligt nog 50 meter kade van Van der Straaten Aannemingsmaatschappij B.V. Ten noorden van de loswal liggen een voorraadponton en ‘bunkerboot’ van Slurink Bunkerstations

50 Binnenhavenatlas Zeeland

met een capaciteit van 600 m3 gasolie.

Het openbare deel van de loswal is momenteel gesloten voor laad- en losactiviteiten door binnenvaart (zie omgevingskenmerken).

Voorzieningen Laden en lossen vanaf de openbare kade kan door middel van mobiele kranen. Opslag van (bulk)goederen op de openbare kade is niet toegestaan. Er zijn geen walstroom en drinkwatervoorzieningen aanwezig.

Landzijdige De kade wordt via de weg ontsloten door de Kanaalweg en Kaai. Deze wegen lopen ontsluiting parallel aan het kanaal en sluiten aan op de A58. De ontsluiting van het terrein ligt buiten bebouwd gebied.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag Op de loswal Schore/Hansweert werd in 2009 naar schatting in totaal 400.000 à 450.000 ton goederen overgeslagen. Goederen die werden overgeslagen vallen vooral binnen NSTR-klassen ruwe mineralen en bouwmaterialen (zand, grind) en stukgoederen (constructies in hout, beton en staal voor civiele werken).

Het is moeilijk om een betrouwbare schatting te maken van het overslagvolume op het openbare deel van de kade. Het Waterschap Scheldestromen, de eigenaar van de openbare kade, geeft aan het beheer (toezichtrol) van de kade te hebben uitbesteed aan een externe partij. Er is echter maar beperkt invulling gegeven aan de rol van toezichthouder en er zijn geen gegevens verzameld over de overslag of het aantal aan- en afvaarten. Bovendien wordt het openbare deel van de kade ook regelmatig gebruikt door schepen die komen lossen voor de bedrijven met aangrenzende private kades.

De private partijen geven aan dat de kade zeer veel wordt gebruikt en dat schepen soms op elkaar moeten wachten.

Aan/afvaarten Het aantal aan- en afvaarten is niet bekend.

Landzijdig Landzijdige aan-en afvoer gebeurt over de weg via de Kanaalweg en Kaai naar de A58. aan/afvoer Hierbij doen zich geen knelpunten voor.

Medegebruik Een deel van de loswal is in handen van Scheepswerf Reimerswaal. haven Bij de sluis Hansweert zijn ligplaatsen voor binnenvaartschepen. Zowel benoorden als bezuiden de sluizen zijn er ca. 300 m lange geleidewerken, waaraan alleen mag worden afgemeerd in afwachting van een schutting. Op het kanaal benoorden de sluizen is er achter het westelijke geleidewerk afmeergelegenheid tot een breedte van 40 m. Verderop langs de westoever staan 18 meerstoelen met 6 walverbindingen. De 3 noordelijke zijn bestemd voor kegelschepen. De aanlegplaatsen worden ondermeer gebruikt door tankschepen die gaan laden of lossen in Terneuzen.

De haven is niet toegankelijk voor recreatievaart.

Ligplaatsen Zie bovenstaand. jachthaven, visserij, scheepswerf

Logistiek belang De kade is van groot logistiek belang voor de bedrijven die zijn gevestigd nabij de haven loswal. Het gaat hier in de eerste plaats om de activiteiten van Scheepswerf

Binnenhavenatlas Zeeland 51

Reimerswaal en Van der Straaten Aannemingsmaatschappij, die zich onder andere richten op onderhoud aan schepen (scheepswerf) en diverse waterbouwkundige constructies (beide). Tevens wordt de loswal gebruikt voor de aan- en afvoer van ruwe mineralen en bouwmaterialen (mn zand) door Faasse en Van der Straaten. Ook Rijkswaterstaat maakt gebruik van de haven voor overslag van bouwmateriaal (stenen voor kustversterking) en de opslag van sluisdeuren. Het openbare deel van de loswal voornamelijk gebruikt voor de overslag van bouwmaterialen voor civiele werken in Zuid- Beveland. Zoals eerder al aangegeven maken ook de bedrijven en Rijkswaterstaat ook gebruik van de openbare loswal naast van de eigen kade.

De bedrijven hebben een verzorgingsgebied dat bestaat uit Zuidwest-Nederland.

Wanneer de kade niet langer toegankelijk is voor binnenvaart, dan moeten deze bedrijven verhuizen naar een andere locatie aan het water. Een deel van het vervoer van bulkgoederen zal ook over de weg gaan plaatsvinden. Zo moest een transport van bouwmaterialen voor werkzaamheden aan het kruispunt Vierwegen te Kapelle eind 2010 uitwijken naar de Sloehaven in Vlissingen. Vanuit Vlissingen werden de goederen per vrachtauto naar Vierwegen vervoerd.

Economische kenmerken

Watergebonden Het bedrijventerrein bij de loswal is te classificeren als nat bedrijventerrein en wordt ook bedrijven- als zodanig gebruikt. Er zijn geen uitbreidingsplannen. terreinen

Watergebonden Watergebonden bedrijven die in 2009 gebruik maakten van de kade zijn, onder andere: bedrijven • Scheepswerf Reimerswaal (scheepsreparatie)

• Van der Straaten Aannemingsmaatschappij (overslag zand en materialen/staal en betonconstructies voor waterbouwkundige werken)

• Zandhandel Faasse B.V. (overslag zand- en grind)

• Slurink Bunkerstations (gasolie)

• Rijkswaterstaat (opslag –oa van reservesluisdeur, overslag t.b.v. kustversterking)

Werkgelegenheid De totale werkgelegenheid bij de watergebonden bedrijven is niet bekend. Bij Van der Straaten Aannemingsmaatschappij werken ca. 90 mensen. De Scheepswerf Reimerswaal biedt werk aan ongeveer tachtig mensen en bij Zandhandel Faase zijn circa 20 arbeidsplaatsen, verdeeld over de vestigingen in Goes en Hansweert.

Eigendom en beheer Een deel van de loswal bij Hansweert/Schore is openbaar en een deel wordt gepacht Eigenaar / door private partijen en is niet openbaar toegankelijk. Het Waterschap Scheldestromen beheerder heeft het eigendom en beheer van de openbare deel van loswal overgenomen van vaarweg, kade, Rijkswaterstaat. Het waterschap ziet het beheer van een loswal niet als kerntaak en is kavels in overleg met de private partijen die aan de loswal zijn gevestigd of deze geïnteresseerd zijn om een groter deel van de kade te pachten. Deze zouden dan, tegen een vergoeding, het beheer van het openbare deel van de kade overnemen, maar zouden wel ruimte moeten blijven bieden aan schepen die er willen lossen. Er is in principe overeenstemming bereikt met de private partijen (Scheepswerf

52 Binnenhavenatlas Zeeland

Reimerswaal, Faasse en Van der Straaten), die ieder een derde van de openbare loswal) gaan pachten. Over het openbare karakter bestaat nog onduidelijkheid. De private partijen zouden de kade het liefst alleen voor eigen gebruik houden, om optimaal te kunnen laden en lossen.

Beleidsmatig valt de loswal onder de gemeente Kapelle, hoewel de loswal is gelegen op de grens van de gemeenten Kapelle en Reimerswaal. Contactpersonen bij de gemeenten zijn de heer S. van Terheijden voor gemeente Kapelle en mevrouw M. van Belzen, afdeling REO, gemeente Reimerswaal.

Aanwezigheid Schepen die willen aanmeren bij de ligplaatsen bij de loswal hebben toestemming havenmeester nodig van de sluismeester.

Havengelden Het is niet bekend wat de opbrengsten van de openbare loswal zijn.

Beheer- en Er is geen vaststaand beheer- en onderhoudsplan voor de (openbare) loswal. Het onderhoudsplan scheppen van meer duidelijkheid voor de gemeenten over de kosten en opbrengsten die zijn verbonden aan het beheer en eigendom van de openbare loswal, zou kunnen bijdragen aan de discussie over het toekomstige beheer van de loswal

Onderhouds- De kade en de vaarweg bij de loswal in Schore zijn redelijk onderhouden. situatie

Haven- De haven valt onder de vaarwegreglementen (Binnenvaart Politiereglement e.d.) die verordening gelden voor het Kanaal door Zuid-Beveland.

Beleid en ontwikkelingen Het havengebied valt onder het bestemmingsplan “Kapelle Buitengebied”. Het (Haven)beleid bestemmingsplan Buitengebied is op 15 december 2009 gewijzigd vastgesteld door de gemeenteraad. Het havengebied is bestemd met de bestemming Bedrijf – Haven. De haven kent geen bedrijfswoningen. De gemeenten Kapelle en Reimerswaal willen het gebied handhaven als vestigingslocatie voor natte bedrijvigheid.

Omgevings- Het openbare deel van de loswal mag momenteel niet gebruikt worden voor laad-en kenmerken losactiviteiten door binnenvaart. Het Waterschap Scheldestromen geeft in de Algemene Bekendmaking van 15 oktober 2010 aan, dat in verband met de eisen die de milieuwetgeving stelt, het vanaf 1 november 2010 niet meer toegestaan is om los-, laad-, en overslagactiviteiten te verrichten op het openbare gedeelte van de loswal Kaai 85. Aan- en afmeren van vaartuigen is wel toegestaan. De reden die aangevoerd wordt, is het feit dat de eisen die de milieuwetgeving stelt ten aanzien van geluid, deze overslag niet meer mogelijk maken.

Het waterschap, de provincie en de gemeenten Kapelle en Reimerswaal voeren overleg. Zowel de gemeenten als de provincie zetten in op het openbaar houden van de kade voor de binnenvaart.

Er worden oplossingen gezocht voor de geluidsproblemen, gedacht wordt ondermeer aan het aanbrengen van een extra laag containers als afscherming. Het eigendom van de kade is enige jaren geleden door Rijkswaterstaat overgedragen aan het waterschap. Het waterschap heeft daarbij ook een bedrag ontvangen van Rijkswaterstaat voor onderhoud.

In opdracht van de gemeente Kapelle en in samenwerking met de gemeente

Binnenhavenatlas Zeeland 53

Reimerswaal is door Kraaij Akoestisch Adviesbureau een akoestisch onderzoek verricht naar de geluidbelasting vanwege de bedrijven op de loswal aan de Kaai 85 te Hansweert/ Schore (Akoestisch onderzoek Bestemmingsplan Loswal Kaai 85 en bedrijventerrein Hansweert/Schore; Kraaij Akoestisch Adviesbureau; 27 juli 2009). Aan de hand van de geluidbelasting in de representatieve bedrijfssituatie en de vergunde geluidruimte is de gecumuleerde 50 dB(A)-geluidcontour bepaald en de gecumuleerde geluidbelasting op de omliggende woningen. Tevens is een voorstel voor een zonegrens gedaan. De zonegrens is in het bestemmingsplan vastgelegd.

Momenteel wordt nader onderzocht welke verdere maatregelen genomen moeten worden om de bedrijfsactiviteiten en laden en lossen in de haven Schore/Hansweert in de toekomst zonder problemen te laten plaatsvinden.

54 Binnenhavenatlas Zeeland

2.8 Gemeente Tholen

In de gemeente Tholen liggen havens in Tholen, Stavenisse, Sint Annaland en Sint Philipsland (Krabbenkreek). De havens van Tholen, Stavenisse en Sint Annaland zijn recreatiehavens en kennen geen laad-loskades meer. De loswal aan de Krabbenkreek in Sint Philipsland is de enige haven in de gemeente die kan worden gebruikt voor overslag van goederen via het water.

2.8.1 Sint Philipsland

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Loswal Krabbenkreek, Sint Philipsland

De loswal in Sint Philipsland is gelegen in een kleine havenkom van de oude werkhaven aan de Krabbenkreek. Er grenst geen haven/bedrijventerrein aan de loswal.

Oppervlakte De totale oppervlakte van de havenkom is circa 3,5 hectare en kadeterrein van de loswal heeft een omvang circa 200 meter x 50 meter.

Vaarweg De havenkom is gelegen aan de Krabbenkreek. Dit is een vaarweg met CEMT-klasse IV. De diepte van de vaarweg is -7,60m / -3,70m NAP. De loswal is bereikbaar via de Krabbenkreek en de Oosterschelde.

Doordat de vaarweg (Krabbenkreek) aan het verzanden is, wordt de toegang tot de haven bemoeilijkt. De bereikbaarheid van de haven is onderhevig aan het getij. Bij laag water is de haven slechts bereikbaar met een diepgang van ongeveer 2 meter. De haven heeft dan een waterdiepte van ongeveer 2.80 à 3.00 meter. Schepen met een diepgang groter dan 3.00 meter lopen in de haven risico op schade. Om de loswal ook bij laag water goed toegankelijk te houden voor schepen met diepgang van meer dan 2 meter, is het baggeren van de vaargeul en haven noodzakelijk. De haven is toegankelijk voor schepen in CEMT-klasse IV, maar kent beperkingen qua Kade diepgang (zie boven). Aan de oostzijde van de haven ligt een loswal van 25 meter met aan weerszijden palen. De kade is bereikbaar voor schepen van 110 x 11.40 meter, maar schepen met deze omvang bij het afmeren soms problemen met manoeuvreren ondervinden. Schuttevaer merkt op dat de loswal en de meerpalen volstrekt onvoldoende zijn voor de afmetingen van de moderne schepen.

Voorzieningen Laden en lossen op de openbare loswal kan door middel van een mobiele kraan. De

Binnenhavenatlas Zeeland 55

bulkgoederen worden opgeslagen direct achter de kade.

Landzijdige De haven in Sint Philipsland is via de weg ontsloten door de Krabbenkreekweg (N656). ontsluiting Via deze weg is een snelle verbinding naar de N275. Hierbij hoeft (vracht)verkeer niet door bebouwd (woon)gebied te rijden.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag Volgens het CBS werd in 2009 circa 215.000 ton goederen overgeslagen. Het overgrote deel hiervan (175.000 ton) valt binnen de NSTR-klasse ruwe mineralen; bouwmaterialen. Ook werd circa 35.000 ton ertsen en mineralen overgeslagen.

De overslag op de loswal in St. Philipsland is voornamelijk gerelateerd aan één bedrijf, Van Tilburg, een grondverzetbedrijf dat met name zand en grind aanvoert per binnenvaart. Daarnaast maken de firma’s Van der Klundert en Elenbaas gebruik van de loswal voor de overslag van zand. Ook Cehave Landbouwbelang maakt gebruik van deze locatie (1500 ton meststoffen en (vee)voedingsproducten).

In verband met de dijkversterkingwerken die nog tot 2015 duren, worden ook stortsteen en betonblokken aangevoerd via deze haven door Rijkswaterstaat. Daarnaast is onlangs het tracébesluit genomen voor de aanleg van de A4 van Dinteloord naar Halsteren. De verwachting van Schuttevaer is dat deze haven ook in beeld komt voor de aanvoer van materiaal voor dit project.

Aan/afvaarten Er lossen per week gemiddeld een viertal schepen van 1000 ton.

Landzijdig De afvoer van zand en grind gebeurt per vrachtwagen. Hierbij hoeft verkeer niet door aan/afvoer bebouwd (woon)gebied te rijden om de doorgaande weg te bereiken.

Medegebruik De insteekhaven bij St. Philipsland wordt niet gebruikt als jachthaven, thuishaven voor haven visserij of scheepswerf.

Ligplaatsen Er zijn dan ook geen ligplaatsen voor recreatie- en/of vissersschepen of van jachthaven, scheepswerven. visserij, scheepswerf

Logistiek belang Het verzorgingsgebied voor de kade omvat de directe omgeving van St. Philipsland, haven Tholen en een deel van West-Brabant (oever Schelde-Rijnkanaal). Ondanks dat de kade belangrijk is voor het uitvoeren van de bedrijfsactiviteiten van de gebruikers, zijn de bedrijven niet volledig afhankelijk van de loswal voor de aan- en afvoer van zand en grind. De bedrijven zijn ook niet direct in de buurt van de loswal gevestigd. Zand- en grind zouden eventueel ook per vrachtwagen of vanaf een andere loswal vervoerd kunnen worden, wat dan wel meer wegvervoer oplevert.

Economische kenmerken

Watergebonden Er is geen bedrijventerrein dat grenst aan de loswal. bedrijventerrein De loswal wordt vooral gebruikt door één bedrijf, Van Tilburg, een grondverzetbedrijf Watergebonden dat zand en grind aanvoert per binnenvaart en op de loswal overslaat. Ook de firma’s bedrijven

56 Binnenhavenatlas Zeeland

Van der Klundert en Elenbaas maken af en toe gebruik van de loswal voor de overslag van zand.

Werkgelegenheid Er zijn geen (directe) arbeidsplaatsen gebonden aan de loswal.

Eigendom en beheer Rijkswaterstaat is eigenaar van de kade en beheerder van de vaarweg Krabbenkreek. Eigenaar / Voor het gebruik en beheer van deze kade heeft het zand en grindbedrijf Van Tilburg beheerder een vergunning van Rijkswaterstaat gekregen. De kade wordt gepacht door Van vaarweg, kade, Tilburg. kavels De loswal is gelegen in de gemeente Tholen. Binnen de gemeente is de heer P. van Zijst contactpersoon voor beleidszaken aangaande de haven.

Havenmeester Er is geen havenmeester aanwezig.

Havengelden Niet bekend

Beheer- en Rijkswaterstaat heeft een onderhoudsplan voor de vaarweg. Officieel is het vaarwater onderhoudsplan toegewezen aan de CEMT-klasse IV, wat een onderhoudsdiepte van circa -6m NAP betekent. Rijkswaterstaat Zeeland heeft de intentie los te komen van de officiële klasse en minder diep te baggeren dan de officiële onderhoudsdiepte. In overleg met Schuttevaer is door Rijkswaterstaat een baggerplan en een betonningsplan opgesteld. Hierin wordt de vaargeul niet meer volledig gebaggerd over de hele afstand van de vaargeul. Hoewel Schuttevaer heeft aangedrongen op volledig uitbaggeren van de vaargeul over de gehele lengte, is Rijkswaterstaat van mening dat hier geen afdoende onderbouwing voor is.

Onderhouds- De kade en vaarweg verkeren in de redelijke staat van onderhoud. De vaargeul in de situatie Krabbenkreek is tot St Annaland gebaggerd door Rijkswaterstaat. De door Schuttevaer aangeleverde motivatie bij het verzoek aan Rijkswaterstaat om ook het tweede deel van de Krabbenkreek te baggeren, zal hoogstwaarschijnlijk niet voldoende zijn. Van Tilburg heeft nu de suggestie gedaan om de ondiepte ter hoogte van de loswal zelf te baggeren.

Haven- Er is geen havenverordening verordening

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid De gemeente Tholen beschikt alleen nog over de kade Krabbenkreek in Sint Philipsland voor overslag van goederen via het water. De gemeente hoopt dat de kade open kan blijven, maar voert geen actief beleid ten aanzien van de loswal.

Omgevings- De loswal ligt niet in bebouwd gebied. De overslag van zand en grind zorgt niet voor kenmerken knelpunten op het gebied van milieu of leefbaarheid.

Binnenhavenatlas Zeeland 57

2.9 Gemeente Hulst

2.9.1 Walsoorden

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Haven Walsoorden

De haven van Walsoorden is gelegen in de gemeente Hulst. Zuidoostelijk van de dorpskern van Walsoorden ligt het havengebied van Walsoorden. De haven bestaat uit twee insteekhavens. Een zeedijk scheidt de haven en het bijbehorende haventerrein van de rest van het plangebied en het achterland. Direct achter de dijk ligt het terrein van de betonfabriek van Bleijko.

Oppervlakte De totale oppervlakte van de haven bedraagt circa 5 hectare, waarvan circa 2 hectare door de insteekhavens in beslag wordt genomen. Het aangrenzende terrein van de betonfabriek telt circa 13 hectares.

Vaarweg De haven van Walsoorden is direct gelegen aan de Westerschelde. Dit is een CEMT- klasse VIc vaarweg.

De toegangsgeul tot de haven heeft een diepte van - 6,50 meter NAP. Het is een zogenaamde ‘onrustige’ haven. Dit komt door de zuiging en golfslag van passerende zeeschepen die dicht onder de wal van en naar Antwerpen varen.

Kade De haven heeft een waterdiepte van - 6 meter NAP. De diepgang van de binnenhaven is voor de kades tussen de -2.80 meter en -3.10 meter. De haven is toegankelijk voor CEMT-klasse IV schepen tot 95 meter.

De kade aan de oostelijke insteekhaven aan de Havenstraat wordt gebruikt voor het laden en lossen van bulkgoederen. Aan drie zijden van de insteekhaven liggen loskades. De westelijke kade (circa 100 meter) wordt vooral gebruikt door de betoncentrale. De oostelijke kade (circa 60 meter) wordt vooral gebruikt voor het lossen van grondstoffen voor de mouterij in Kloosterzande. Op deze kade staan enkele silo’s van de mouterij. De kade aan de kop van de insteekhaven is circa 75 meter. De haven kan gewoonlijk door één tot twee schepen tegelijk worden gebruikt.

58 Binnenhavenatlas Zeeland

Aan de kade aan de westelijke insteekhaven is een reparatiewerf gevestigd en er zijn ligplaatsen voor recreatievaartuigen en een visserschip. Bij laag tij valt dit deel van de haven droog.

De haven is openbaar toegankelijk. Laden en lossen kan enkel met toestemming van de afdeling Gemeentewerken van gemeente Hulst en/of van de op de kade aanwezige bedrijven (Bleijko en de Mouterij Kloosterzande).

Voorzieningen Schepen kunnen laden en lossen door middel van een mobiele kraan. De openbare kade mag niet worden gebruikt als tijdelijke opslagplaats voor bulkgoederen. Wel staan er enkele silo’s van Mouterij Kloosterzande net achter de meest oostelijke laad- loskade.

De haven kent geen faciliteiten zoals walstroom of drinkwatervoorziening.

Landzijdige Vanaf de N689 kan het haventerrein worden bereikt via de Havenstraat. De ontsluiting ontsluitingweg loopt niet door woongebied. De weg naar de haven verkeert in slechte staat van onderhoud.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag In totaal wordt circa 320.000 ton goederen overslagen in Walsoorden. Het gaat om circa 300.000 ton ruwe mineralen en bouwmaterialen (zand en grind)en circa 20.000 ton landbouwproducten (gerst en mout).

Aan/afvaarten Het aantal aan/afvaarten is circa 5 per week. Het gaat hierbij vooral om schepen die grondstoffen lossen voor Bleijko en Mouterij Kloosterzande

Aantal inkomende binnenvaartschepen Walsoorden is (Bron Rijkswaterstaat Zeeland):

Walsoorden 2006 2007 2008 2009

binnenvaartschepen 375 244 241

Medegebruik In een apart gedeelte van de haven bevinden zich enkele aanlegsteigers van de haven watersportvereniging, met capaciteit voor circa 30 kleinere jachten. Tevens fungeert de haven als ligplaats voor een vissersboot en is er een scheepswerf gevestigd. Tot slot doet de haven dienst als vluchthaven.

Logistiek belang De haven en de loswal zijn van groot belang voor de bedrijven die van de haven haven gebruik maken. Vooral voor de betonfabriek is de haven van belang voor de aanvoer van grondstoffen. Bij sluiten van de loskade zou de betonfabriek op zoek moeten naar een alternatieve locatie. Van sluiting is echter op dit moment geen sprake.

Economische kenmerken

Watergebonden Het aan de haven grenzende natte bedrijventerrein (13 hectare) wordt in geheel in bedrijventerreinen beslag genomen door de betonfabriek van Bleijko.

Watergebonden De haven wordt het meest gebruikt voor de aanvoer van grondstoffen voor de bedrijven Betonfabriek Bleijko in Walsoorden (zand en grind) en Mouterij Kloosterzande (gerst en mout). Ook zijn er twee scheeps(reparatie)werven gevestigd (De Klerk en Tradewind). Daarnaast wordt de haven zeer sporadisch gebruikt als aanvoerhaven

Binnenhavenatlas Zeeland 59

voor grondstoffen t.b.v. wegen waterbouwaannemingsbedrijven als H4A, Sponselee, Boskalis, de Klerk/Werkendam, van Bentum en Waterschap Zeeuws-Vlaanderen (stortsteen/fosforslakken)

Werkgelegenheid Bij Bleijko werken circa 120 mensen. Ongeveer de helft van deze mensen werkt op de locatie in Walsoorden. Bij De Klerk Scheepsbouw- en reparatiebedrijf werken 4 mensen.

Eigendom en beheer

Eigenaar / De haven, inclusief de westelijke golfbreker, is eigendom van de Staat (Rijksvastgoed beheerder en Ontwikkelingsbedrijf, RVOB 7). De waterkeringen, oostelijke golfbreker en de vaarweg, kade, gebouwen aan de westelijke insteekhaven zijn in eigendom bij het waterschap. De kavels gemeente Hulst verzorgt het beheer en onderhoud van de haven te Walsoorden.

Het bedrijventerrein waarop Bleijko is gevestigd is in eigendom bij Bleijko. De openbare weg over het bedrijfsterrein van Bleijko wordt beheerd door Rijkswaterstaat. Bleijko is eveneens eigenaar van een perceel aan de westzijde van de oostelijke insteekhaven. Het perceel waarop de moutsilo’s staan is eigendom van het Rijk. Het perceel tussen de moutsilo’s en de weg in zuidoostelijke richting langs de zeedijk is in eigendom bij de gemeente Hulst.

De afdeling openbare werken van de gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beheer en onderhoud. Contactpersoon afdeling Gemeentewerken: A. Hamelink. In het kader van de ruimtelijke planvorming gemeente Hulst: de heer P. van Kooten.

Aanwezigheid In Walsoorden is geen havenmeester aanwezig. De gemeente Hulst beschikt wel over havenmeester een coördinator die verantwoordelijk is voor havengerelateerde zaken (o.a. onderhoud en handhaving).

Havengelden De exploitatie van de haven bracht 66.000 Euro op in 2009, terwijl de kosten 149.000 Euro bedroegen. In 2008 was dit respectievelijk 67.000 en 139.000 Euro. De havengelden zijn vastgesteld in de ‘Verordening op de heffing en invordering haven-, kaai en liggelden 2003’.

Beheer- en Voor de haven is een jaarlijks beheer- en onderhoudsprogramma van kracht. Hierin onderhoudsplan zijn in de beheerbegroting de dagelijkse onderhoudskosten geraamd, maar worden geen reserves opgebouwd voor groot onderhoud zoals vervanging van de kademuren.

In 2005 is een concept meerjaren onderhoudsplan opgesteld voor de haven van Walsoorden, maar het beheersplan is nog niet officieel vastgesteld omdat de beheer- en onderhoudskosten niet gedekt kunnen worden. In het beheerplan is berekend dat kosten van het jaarlijkse structurele onderhoud circa € 43.000 bedragen.

Onderhouds- De haven en de toegangsgeul worden tweemaal per jaar op diepte gebracht en situatie verkeren in goede staat van onderhoud. Echter, het kadeterrein Walsoorden is sterk verouderd, vooral het westelijke deel met de jachthaven. In dit westelijke deel is ook bodemvervuiling aanwezig. Om het achterstallig onderhoud weg te werken is de eerstkomende twee jaar een extra investering nodig van € 130.000. De

7 RVOB is normaliter geen beheerder van havens. RVOB is belast met (gebieds)ontwikkeling, beheer en aan- en verkoop van rijksgronden en –gebouwen.

60 Binnenhavenatlas Zeeland

daaropvolgende drie jaar is een extra investering nodig van € 50.000. Tenslotte is aansluitend nog zes jaar een bedrag van € 35.000 nodig 8. Op dit moment is dringend een investering nodig van € 75.000 voor herstel van remmingwerken. Hiervoor zijn geen middelen beschikbaar.

Haven- Regels omtrent het gebruik van de haven zijn opgenomen in de Algemene Plaatselijke verordening Verordening, Afdeling 4 Haven en openbaar water (APV Hulst 2009)

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid Momenteel beraadt de gemeente zich op de toekomst van de haven in Walsoorden. Er is al enkele jaren een exploitatietekort en extra investeringen om achterstallig onderhoud weg te werken zijn op termijn noodzakelijk. De gemeente overweegt verschillende opties en laat daarvoor in 2011 een haalbaarheidsstudie uitvoeren. Een mogelijke nieuwe ontwikkeling die hierbij zal worden bekeken, is dat de haven van Walsoorden dienst kan gaan doen als vestigingplaats voor jachtwerven en reparatiebedrijven voor recreatieschepen die in de toekomst in de voormalige veerhaven van Perkpolder komen te liggen.

Het ‘Bestemmingsplan Hulst, Walsoorden’ is vastgesteld in juli 2010. Het gaat in hoofdzaak om een consoliderend bestemmingsplan. Ruimtelijke ontwikkelingen en veranderingen worden in het plan niet opgenomen, met uitzondering van ontwikkelingen en initiatieven waarover planologische zekerheid bestaat. De haven van Walsoorden en de kades zijn bestemd tot Bedrijf-Haven. Gezien het bedrijfsmatige karakter van de haven is dit de meest passende bestemming, hoewel dit niet betekent dat het gebruik als jachthaven niet meer is toegestaan. Ten aanzien van op het bedrijventerrein en in het havengebied aanwezige functies wordt opgemerkt, dat deze worden beschouwd als zijnde onderdeel van de bedrijfs- en / of havenactiviteiten, en ook als zodanig worden geregeld. Daarvoor zijn geen specifieke bestemmingen opgenomen. De geldende planologische mogelijkheid om het bedrijventerrein aan de haven verder uit te breiden, wordt gecontinueerd. Tegelijkertijd kan de functie worden omgezet in woonbestemming mocht de bedrijfsfunctie worden beëindigd.

Omgevingsken- Het bedrijfsterrein dat grenst aan de haven ligt direct aan de dorpskern. Dit terrein merken domineert het beeld van de dorpskern en de omgeving. Met name de betonfabriek heeft (door de ruimtelijke verschijning en de aard en inrichting van de activiteiten) een belangrijke impact op de milieu en leefkwaliteit in en de belevingswaarde van de dorpskern, aangezien deze daar direct aangrenst. Bij de gemeente zijn geen klachten over de bedrijven bekend.

Het is bekend dat in het westelijke deel van het haventerrein sprake is van bodemvervuiling. Er is nog geen concreet plan om de verontreiniging aan te pakken. Op termijn moet dit volgens de gemeente wel gebeuren.

Op het water zorgen passerende zeeschepen soms voor overlast doordat de zuiging van deze schepen zorgt dat het water uit de haven wordt leeggezogen en het water onstuimig is.

8 Gemeente Hulst (2009) Programmabegroting 2010, 5 november 2009.

Binnenhavenatlas Zeeland 61

2.10 Gemeente Sluis

2.10.1 Breskens

Algemene kenmerken en beeldvorming

Haven/kade Havengebied Breskens

Breskens kent twee havengebieden. Het eerste havengebied is het gebied om de Veerhaven dat ten noordwesten van het dorp van Breskens is gelegen aan het einde van de Rijksweg N676. Het betreft een havenkom van circa 400x400 meter met een aanlegplaats voor de Fast Ferry, het fiets-voetveer tussen Vlissingen en Breskens. Aan de veerhaven is een grote parkeerplaats gelegen. Er is geen bedrijventerrein.

Het tweede gebied betreft het havengebied dat grenst aan de kern van Breskens. Dit tweede havengebied heet Handelshaven en bestaat uit twee insteekhavens en een jachthaven: van west naar oost; de Westhaven (ook bekend als Handelshaven), de Oosthaven (ook bekend als Vissershaven), en de jachthaven . Hier zijn haventerreinen gelegen aan de Haven Westzijde; de Middenhavendam, en Kaai, waarop diverse bedrijven zijn gevestigd. Daarnaast ligt het bedrijventerrein Delta Hoek, gescheiden door de dijk en de Scheldekade, aan de zuidoostkant van het havengebied.

Oppervlakte De veerhaven heeft een oppervlakte van circa 16 hectare. Het terrein bij de Veerhaven is circa 6 hectare. Dit is echter voornamelijk parkeerplaats en groenvoorziening; er is geen nat bedrijventerrein.

Het totale havengebied (exclusief het bedrijventerrein Deltahoek) bij de West-, Oost-, en jachthaven is circa 28 hectare, waarbij het wateroppervlak van de havens, respectievelijk 3,7; 3,1 en 8,8 hectare is. Deltahoek (inclusief uitbreiding) heeft een bruto oppervlakte van 33 hectare (netto 26 hectare).

Vaarweg De havens van Breskens zijn gelegen aan de Westerschelde. De haven heeft een diepte -8,80 / -6,80 / NAP en is toegankelijk voor schepen in CEMT-klasse Va.

Kade In de Veerhaven is geen kade voor binnenvaartschepen, maar een aanlegsteiger van circa 35 meter, die exclusief beschikbaar is voor de Fast Ferry. De veerhaven Breskens ligt vrij ongunstig op de wind en vergt extra stuurmanskunst door de sterke vloedstroom

62 Binnenhavenatlas Zeeland

en de daardoor veroorzaakte neren in de havenmond.

In de Westhaven (Handelshaven) zijn laad-loskades gelegen aan de Haven Westzijde (260 meter) en de Middenhavendam (300 meter).

In de veerhaven en Westhaven kunnen schepen aanmeren in CEMT-klasse Va met een maximale lengte van 95 meter en tot 2.500 ton.

In de Oosthaven (Vissershaven) zijn laad-loskades gelegen aan de Middenhavendam (275 meter), Keerdam (100 meter), Kaai (175 meter). Ook ligt er een aanlegsteiger van circa 100 meter.

In de jachthaven zijn geen laad-loskades aanwezig, maar een groot aantal aanlegsteigers voor recreatievaarttuigen.

Voorzieningen In de haven kan worden geladen en gelost met behulp van mobiele kranen.

Aan de kade in de Vissershaven zijn drinkwater- en elektriciteitsvoorzieningen aanwezig.

Landzijdige De Veerhaven van Breskens ligt aan het einde van de Rijksweg N676. Het havenfront ontsluiting en bedrijventerrein Deltahoek zijn via weg ontsloten door de N657. Met de nieuwe rondweg rond Breskens is er een directe aansluiting op de N676.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag Naar verwachting werd in 2009 in Breskens circa 290.000 ton goederen overgeslagen

• Ruwe mineralen en bouwmaterialen: 200.000 ton (zand, grind, stortsteen)

• Overige goederen: 39.000 ton

• Landbouwproducten: 15.000 ton (CZAV maakt inmiddels geen gebruik meer van de kade)

• Voedingsproducten (vis): 35.000 ton

Het totale overslagcijfer van 290.000 ton wijkt af van de overslagcijfers van CBS. Volgens CBS werd Breskens in 2009 meer dan 2,5 miljoen ton goederen overgeslagen. In dit overslagcijfer is echter de overslag van zeezand opgenomen, dat niet op de kade wordt overgeslagen, maar direct op zee wordt overgeslagen van de schepen die het zand winnen op de schepen die het zand afvoeren.

Aan/afvaarten De meeste (bulk)goederen worden aangevoerd met schepen in CEMT-klasse IV en Va. De aanvoer is vooral bestemd voor Breskens Beton/LOGUS - De Hoop (bouwmaterialen, betonmortelproducten), en Seam Oosterlee BV (zandhandel en grind)

Aantal inkomende binnenvaartschepen en zeeschepen Handelshaven Breskens is (Bron Rijkswaterstaat Zeeland):

Handelshaven Breskens 2006 2007 2008

binnenvaartschepen 1387 1238 1093

zeevaartschepen 575 539 426

De Veerhaven kent op jaarbasis ca. 16.500 scheepsbewegingen van de Fast Ferry.

Landzijdig Aan landzijde worden de goederenstromen per vrachtwagen afgevoerd. Vrachtverkeer

Binnenhavenatlas Zeeland 63

aan/afvoer wordt voor de aan- en afvoer van goederen geacht gebruik te maken de wegen Grote Kade, Scheldekade, Rondweg Breskens of via Grote Kade, Boulevard, Westlandstraat en N676. Dit om overlast voor de dorpskern van Breskens zoveel mogelijk te vermijden.

Medegebruik Er zijn verschillende bedrijven die gebruik maken van de haven. Naast de aanvoer van haven goederen, wordt de haven gebruikt door de vissersvloot van Breskens en is er een grote jachthaven. Het aantal actieve schepen in de vissersvloot is in de afgelopen jaren sterk afgenomen. Ook is er een kleine werf en zijn er twee rederijen (Vroon en De Festijn) gevestigd die soms gebruik maken van de kades. Tevens worden de Westhaven en de Veerhaven ook gebruikt als wachtplaats voor baggerschepen.

Ligplaatsen De huidige jachthaven telt 580 ligplaatsen en heeft een diepgang van 6 meter. Tevens jachthaven, zijn er ligplaatsen voor een aantal vissersschepen (circa 15) en baggerschepen. visserij, scheepswerf

Logistiek belang De kades hebben een logistiek belang voor Breskens Beton en Seam Oosterlee BV. Bij haven sluiting van de kade zouden deze bedrijven hun bedrijfsactiviteiten moeten verplaatsen.

De vestiging van CZAV in Breskens is gesloten; het transport van granen gaat over de weg naar Axelse Sassing en/ of klanten in België in plaats via de binnenvaart (in verleden ongeveer 15.000 ton via binnenvaart).

Economische kenmerken

Watergebonden In Breskens zijn twee bedrijventerreinen aanwezig: Deltahoek en Havenfront. Het bedrijventerreinen eerstgenoemde terrein is verreweg het grootste. Deltahoek is een gemengd bedrijventerrein met ondermeer vis- en jachthavengerelateerde bedrijvigheid. Het bruto oppervlak is 33 hectare. Van het totale netto oppervlak van 26 hectare is nog 7 hectare uitgeefbare grond.

Rondom de haven zijn bedrijven gevestigd aan het Havenfront langs de Haven Westzijde; de Middenhavendam, en Kaai. Het is een terrein van circa 6 hectare (bruto), waarvoor geen uitbreidingsmogelijkheden zijn en waarop alle kavels zijn uitgegeven. Ondanks dat dit terrein volledig als watergebonden kan worden aangemerkt, worden niet alle bedrijfskavels gebruikt door watergebonden bedrijven.

Watergebonden Watergebonden bedrijven in Breskens zijn ondermeer: bedrijven • Breskens Beton/LOGUS - De Hoop (bouwmaterialen, betonmortel)

• Seam Oosterlee BV (zandhandel en grind)

• De Festijn (rederij)

• Breskens Yacht Service (jachtmasten)

• Meeusen (Jachtbouw en Scheeptimmerij)

• Jachtwerf Delta (Jachtbouw)

• Zeeuwse Visveiling & diverse visgroothandelsbedrijven

Een deel van de grond in de haven (kavels op de Middenhavendam) is eigendom van rederij Vroon. Dit bedrijf heeft daar een kantoorpand gevestigd, maar maakt niet of nauwelijks gebruik van de kade.

Werkgelegenheid De totale werkgelegenheid gerelateerd aan de haven van Breskens is niet bekend. Er

64 Binnenhavenatlas Zeeland

werken circa 25 mensen bij de firma Oosterlee.

Eigendom en beheer

Eigenaar / De Veerhaven en de Westhaven en de Oosthaven (jachthaven is privaat eigendom) in beheerder het Handelshavengebied, zijn in eigendom en beheer van Rijkswaterstaat Zeeland vaarweg, kade, en/of de Domeinen. Rederij Vroon is eigenaar van enkele kavels op de kavels Middenhavendam. De overdracht van de Veerhaven aan de Provincie is in procedure 9.

Rijkswaterstaat heeft de gemeente Sluis gevraagd om het beheer van de West- en Oosthavens over te nemen. De gemeente Sluis heeft dit verzoek afgewezen. De gemeente geeft aan over onvoldoende financiële middelen te beschikken om de haven te onderhouden. Bovendien lijkt de meerwaarde van overname van de haven door de gemeente voor de gemeente beperkt te zijn.

De jachthaven wordt beheerd door de “Jachthaven Breskens b.v.”. Gebruik van de veerhaven moet worden afgestemd met de Provincie Zeeland, afdeling Aanwezigheid Beheer. havenmeester De havenmeester voor de West- en Oosthavens (resp. Handels- en Vissershaven) is de Rijkshavenmeester Westerschelde, de Hoofdingenieur-Directeur Rijkswaterstaat Zeeland. Breskens valt onder het Waterdistrict Westerschelde. Gebruik van de havens moet worden afgestemd met dit Waterdistrict. (0118) 622 000 (Rijkswaterstaat Zeeland), (0115) 682 400 (Waterdistrict Westerschelde).

In de jachthaven is een havenmeester aanwezig: Oosthavendam 1. Havenmeester: de heer A. Schoenmaker, de heer J. Vergouwe, tel: (0117) 381 902

Havengelden De hoogte en opbrengst van havengelden is niet bekend.

Beheer- en Voor de havens in Breskens is een beheer- en/of onderhoudsplan opgesteld. Het onderhoudsplan opstellen en uitvoeren van het plan is de verantwoordelijkheid van Rijkswaterstaat Zeeland. De onderhoudskosten (exclusief baggeren) zijn circa 400.000 Euro per jaar.

Onderhouds- De kades en de vaarweg naar Breskens verkeren in een redelijke tot goede staat. De situatie haven te Breskens vergt veel baggerinspanning. Op grond van de afspraken met het Rijk wordt het jaarlijkse onderhoudsbaggerwerk door het Rijk uitgevoerd en gedeclareerd. Het baggerprofiel in de haven is geminimaliseerd, afgestemd op de ruimte die nodig is voor de Fast Ferry. Daarbuiten wordt aanzanding toegelaten, waardoor verzanding optreedt.

Haven- Scheepvaartreglement Westerschelde verordening

Beleid en ontwikkelingen De gemeente Sluis is bezig met de herinrichting van de havens van Breskens, waarbij (Haven)beleid de recreatievaart en wonen aan water meer ruimte krijgen.

Voor de Westhaven zijn plannen voor de ontwikkeling van appartementen, winkels en

9 De Dienst Domeinen is eigenaar van de grond. In het kader van de overdracht van terreinen is er een overeenkomst gesloten tussen het Rijk, de Provincie en het Waterschap Scheldestromen. De Provincie wordt eigenaar van de opstallen en de haven.

Binnenhavenatlas Zeeland 65

kantoren ter vervanging van de bestaande bedrijfsbebouwing op de Middenhavendam in Breskens. Ook zouden hier meer aanlegmogelijkheden voor recreatieschepen gecreëerd moeten worden. Binnen het plan worden de mogelijkheden verkend om de betonfabriek van De Hoop en Seam Oosterlee uit te plaatsen naar een andere locatie. Dit betreft echter nog geen concrete plannen en de gemeente Sluis is hierin nog niet betrokken.

In de Oosthaven zou dan een vorm van toeristische visserij moeten plaatsvinden. Bovendien praten de gemeente en een projectontwikkelingscombinatie met grondposities op de Middenhavendam (Vroon/Lisman), over de verplaatsing van de vismijn en visserijmuseum naar de Middenhavendam, waarbij de gemeente wil vasthouden aan de huidige locatie op de Kaai.

Er bestaan plannen voor de uitbreiding van de jachthaven in het gebied ten zuidoosten van de bestaande jachthaven. Er is daarvoor een plan ingediend door een private partij. De aanvraag is in behandeling genomen, echter ontwikkelingen in dit gebied zijn mogelijk strijdig met de uitgangspunten van Natura 2000. Bij gebrek aan investeerders lijkt het plan van de baan.

De gemeente wil wel een laad-loskade behouden voor watergebonden bedrijven in Breskens. Ook wordt gedacht aan het realiseren van een meerplaats (geen overslag) voor zandschepen tegen de oostelijke oever van de Veerhaven. Het project zou mogelijk uitgevoerd kunnen worden in combinatie met een kustversterkingproject.

Tegelijkertijd is er ook een visie ontwikkeld voor de Veerhaven. Hierin wordt de vroegere PSD-terminal geschikt gemaakt wordt voor de vestiging van recreatie- en horecaondernemers. Er is een masterplan opgesteld voor de toekomstige inrichting van het Veerplein en omgeving. Het accent ligt daarbij op recreatie en toerisme.

Vanuit de gemeente Sluis is Patrick van Herwaarden contactpersoon voor Havengebied Breskens.

Omgevings- In het vigerende bestemmingsplan Waterfront zijn op het haventerrein bedrijven kenmerken toegestaan tot en met milieucategorie 6 (geluid) van de VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering. Toch wordt verwacht dat deze bedrijven, gezien de aard en omvang, voor de andere milieuaspecten (stof, geur, gevaar) geen hinder zullen veroorzaken voor de (te realiseren) woonfunctie in het plangebied. Woningen in de nabijheid van deze bedrijven ondervinden in de huidige situatie al weinig hinder ondanks de hoge milieucategorie.

Het is de verwachting dat in toekomstige bestemmingsplannen voor het havengebied de milieuzonering zal worden afgestemd op de milieugevoelige functies in de omgeving, c.q. de woonbebouwing in de kern. Omdat het bedrijventerrein is gezoneerd, is een hogere waarde vastgesteld voor woningen in de directe omgeving. De zone ligt vast en die bepaalt waar woningen mogen komen. Om bebouwing in de directe omgeving van het bedrijventerrein mogelijk te maken, zal het bestemmingsplan moeten worden aangepast en eventueel ook de geluidszone. Dit zal betekenen dat de milieucategorie van bedrijven moet worden teruggebracht en de zeer ruime vestigingsmogelijkheden in het havengebied in relatie tot milieunormen worden beperkt.

66 Binnenhavenatlas Zeeland

2.11 Gemeente Terneuzen

Algemene kenmerken Zijkanaal A en Noorderkanaalhaven (Noorddok) beeldvorming Zuiderkanaalhaven (Zuiddok) Massagoedhaven Zevenaarhaven

Yarahaven en Axelse Sassing (Zijkanaal C)

Sluiskil / Kanaaleiland (Zijkanalen B & D)

Axelse Vlakte

Autrichehaven Sas van Gent – Noord (Cargill) Sas van Gent - Zuid (Zuid-Chemie & Glasfabriek SvG)

Haven/kade De zeehaven Terneuzen bestaat uit een groot aantal (zee)havengebonden bedrijventerreinen en beschikt over een groot aantal kades waar vooral zeehavengebonden overslag plaatsvindt. Hier kunnen naast zeeschepen ook binnenvaartschepen laden en lossen. De havens en terreinen in het havengebied van Terneuzen die voornamelijk zijn gericht op binnenvaart, zijn (van noord naar zuid, zie bijgevoegde kaart): Zijkanaal A, Zijkanaal C, Sluiskil en Sas van Gent. Daarnaast zijn er diverse binnenhavengebonden bedrijven die elders in het havengebied zijn gevestigd. Deze worden hier genoemd, maar in de verdere beschouwing in dit fiche achterwege gelaten.

Binnenhavenatlas Zeeland 67

Zijkanaal A

Zijkanaal A is voornamelijk bedoeld voor de binnenvaart om ligplaats te nemen. Het bedrijventerrein langs de schependijk en de stationsweg is circa 26 hectare waarop verschillende bedrijven zijn gevestigd die gebruik maken van binnenvaart. Achter in het zijkanaal tegenover het waterschapkantoor zijn 20 stuks jachtenboxen geplaatst, waarin jachten kunnen afmeren. De eigenaar van deze boxen is ARICOM.

Zijkanaal C / Axelse Sassing

De YARA-haven vormt samen met de "Axelse Sassing" het zijkanaal C. In de kaart wordt het westelijke (brede) gedeelte meestal aangeduid als "YARA-haven" en het oostelijke (smalle) deel als "Axelse Sassing". De bedrijventerreinen (circa 41 ha) om het Zijkanaal C kunnen geclassificeerd worden als nat bedrijventerrein.

68 Binnenhavenatlas Zeeland

Kanaaleiland Sluiskil

Het kanaaleiland bij Sluiskil wordt oostelijk begrensd door het Kanaal Gent-Terneuzen en westelijk door de zijkanalen B (noord van de Drogerijweg) en D (zuid van de Drogerijweg). Het bedrijventerrein (circa 20 ha) kan geclassificeerd worden als nat bedrijventerrein. Het noordelijke deel is grotendeels eigendom van scheepswerf de Schroef en er bevindt zich een drietal dokken.

Sas van Gent

De binnenhaven van Sas van Gent bestaat uit twee delen: een nat bedrijventerrein ten noorden van Sas van Gent en een nat bedrijventerrein ten zuiden van het dorp. Het noordelijke deel (circa 156 ha) is voornamelijk eigendom van CARGILL, voorheen Cerestar (zetmeelindustrie). Het industrieterrein Zuid (circa 66ha) wordt voor het grootste deel

Binnenhavenatlas Zeeland 69

gevuld door drie bedrijven: Zuid-Chemie (kunstmeststoffen), Glasfabriek Sas van Gent en de Zeeuws Vlaamse Gieterij (metaalbewerking). De kades waarlangs de binnenvaart en zeeschepen afmeren en aanleggen, zijn direct aan de doorgaande openbare weg Sas van Gent - Sluiskil (N252) gelegen. De bedrijventerreinen zijn gelegen aan de overzijde van deze weg, die beide terreinen ontsluit.

Oppervlakte Zie bovenstaand.

Vaarweg De havens voor de binnenvaart in Terneuzen kunnen worden bereikt via het Kanaal van Gent naar Terneuzen met de Zijkanalen.

Het Nederlandse deel van het Kanaal Gent -Terneuzen heeft CEMT-klasse VIb van Sas van Gent tot Terneuzen en is toegankelijk voor schepen tot meer dan 3000 ton. Het overige deel valt in CEMT-klasse Va en is toegankelijk voor schepen tot 3000 ton. Hiervoor is een diepgang vereist van 3,5 meter. De meeste havens/ kades in het havengebied voldoen hieraan.

Zijkanaal A is een CEMT-klasse IV vaarweg met een diepgang van 3,5 meter

Zijkanaal C is een CEMT-klasse VIb vaarweg tot en met de Hashaven. Te Sluiskil wordt het een CEMT-klasse II vaarweg, die recent is gebaggerd en een diepgang heeft van 2,75 meter ( mede door de ligging van kabels en leidingen aan het begin van het kanaal) en hebben de schepen beperkte manoeuvreerruimte. Bij de YARA gelden speciale voorschriften voor schepen om af te meren, te vertrekken en/of te zwaaien. Verder oostwaarts op het zijkanaal is geen zwaairuimte, schepen die er kop voor zijn binnengevaren, moeten er achteruit varend uit.

Zijkanaal B kent geen vaarwegaanduiding. Het kanaal is 40 meter breed en heeft een diepgang van 4,00 meter. Het is toegankelijk voor schepen tot 125 meter.

Zijkanaal D is 50 meter breed en heeft een diepgang van 5,00 meter. De westelijke kade heeft een maximale diepgang van 2,00 meter met uitzondering van de openbare loswal waar een maximale diepgang geldt van 4,00 meter. Het is toegankelijk voor schepen tot 115 meter.

Kade Kades die voor binnenvaart bestemd zijn, zijn:

• Zijkanaal A: de kadelengte bedraagt 300 meter, de maximale diepgang van schepen bedraagt er 3,50 meter.

• Zijkanaal C: de kadelengte bedraagt 400 meter, de maximale diepgang van schepen bedraagt er 2,75 meter. De maximale diepgang bij de kade Sassing is 2,10 meter.

• Sluiskil (Zijkanaal B): de kadelengte bedraagt 700 meter, de maximale diepgang van schepen bedraagt er 4,00 meter. Aan de oostzijde van het kanaal is de diepgang 3,75 meter voor de eerste 230 meter van het kanaal, daarna is het 1,00 meter. De westzijde is ondiep; 0,50 meter. Aan de oostkant van het kanaaleiland ligt een scheepshelling die toegankelijk is voor schepen met een maximale lengte van 125 meter en een diepgang van maximaal 3,00 meter.

• Sluiskil (Zijkanaal D): de kadelengte bedraagt 600 meter, de maximale diepgang van schepen bedraagt er 4,00 meter.

• Sas van Gent (Zijkanaal E): de kadelengte bedraagt 575 meter, de maximale diepgang van schepen bedraagt er 5,80 meter. De binnenhaven van Sas van Gent heeft een diepgang variërend van 3,00 meter tot 4,50 meter.

De genoemde kades zijn in principe aan te merken als zogenaamde “openbare kades”. Voor het gebruik van deze kades dient toestemming te worden verleend door Zeeland

70 Binnenhavenatlas Zeeland

Seaports. Bij het verlenen van deze toestemming wordt rekening gehouden met de bestaande afspraken met bedrijven over het gebruik.

Zeeland Seaports geeft aan dat buiten de “vaste” gebruikers om, de kades betrekkelijk weinig door “derden” worden gebruikt, waardoor het begrip “openbaar” wat naar de achtergrond verdwenen is.

Voorzieningen De kades aan de insteekhavens en zijkanalen zijn grotendeels in beheer van Zeeland Seaports. Zeeland Seaports is verantwoordelijk voor het ligplaatsenbeheer voor binnenvaartschepen van de insteekhavens aan de Zijkanalen zoals Zijkanaal C.

De belangrijkste ligplaatsfaciliteiten zijn te vinden in en nabij de stad Terneuzen (binnendijks). Rijkswaterstaat Zeeland heeft voor het sluizencomplex Terneuzen en langs het kanaal voldoende faciliteiten (kades, autoafzetplaatsen (o.a. Goese kade van 290 meter voor wachten zeeschepen), bolders, steigers voor schepen met gevaarlijke goederen, etc.) voor schepen om te wachten voor het schutten van de sluizen en daarnaast om te liggen. Rijkswaterstaat kan bij een tijdelijk tekort aan ligplaatsen een beroep doen op de ligplaatsmogelijkheden in het beheergebied (havens en kades) van Zeeland Seaports.

Zeeland Seaports is de beheerder van de kanaalhavens en dient toestemming te geven voor het gebruik van kades als (tijdelijke) ligplaats. Voor het liggen in het beheergebied van Zeeland Seaports worden kosten gerekend aan de schippers.

De ligplaatsen aan Zijkanaal A zijn een belangrijke locatie dicht bij de stad. De kade is door Zeeland Seaports vernieuwd waarbij een walstroomvoorziening (de enige in het Kanaalgebied) is aangebracht en de drinkwatervoorziening (automaat) is verbeterd voor de schippers. De schepen kunnen veelal met twee schepen naast elkaar liggen en dat gebeurt bij drukte dan ook (met name langs het Zijkanaal A).

Landzijdige Weg : De Westerscheldetunnel (N62) sluit in Terneuzen aan op de westkant van het ontsluiting Kanaal en dient voor de aansluiting op de N62 (tweebaansweg) richting Gent (oostkant kanaal) de brug bij Sluiskil te passeren. Via de N252 aan de westkant van het Kanaal zijn de terreinen in Sluiskil en Sas van Gent via de weg bereikbaar.

Spoor : De bedrijven in de haven van Terneuzen en aan de oostelijke oever van Kanaal Gent- Terneuzen worden ontsloten via een goederenspoor aan de oostkant van het Kanaal. Dit goederenspoor sluit via de brug bij Sluiskil aan op het spoortraject Terneuzen – Zelzate – Gent (lijn 55) dat op de westelijke oever van het Kanaal ligt. Via Gent kan worden aangesloten op de hoofdassen naar Antwerpen en Noord-Frankrijk en verder Europa in.

Logistieke kenmerken en gebruik

Overslag De totale hoeveelheid overgeslagen goederen in de zeehaven Terneuzen van en naar de binnenvaart is in 2009 ongeveer 8,7 miljoen ton (dit betreft zowel zeekades en binnenvaartkades, dus het totaal van alle havens van Terneuzen, Sluiskil en Sas van Gent, zie bijlage) Belangrijkste goederensoorten die van en naar de binnenvaart worden overgeslagen zijn: • ruwe mineralen en bouwmaterialen (2,4 miljoen ton) • chemische producten (2,4 miljoen ton) • meststoffen (1,2 miljoen ton) • aardolieproducten (1,1 miljoen ton)

Binnenhavenatlas Zeeland 71

• vaste brandstoffen (0,6 miljoen ton) • landbouwproducten (0,4 miljoen ton) • overige goederen (0,5 miljoen ton)

CZAV geeft aan dat in Axelse Sassing 80.000 ton graan wordt afgevoerd en 8.000 ton meststof aangevoerd via water. CZAV verwacht dat de overslag in de toekomst zal groeien.

De ontwikkeling van de totale overslag per binnenvaart en zeevaart in de zeehaven Terneuzen in de afgelopen jaren is (zee- en binnenvaartkades in miljoen ton):

2000 2005 2006 2007 2008 2009

binnenvaart 7,7 12,4 11,9 11,7 10,2 8,7

zeevaart 11,0 14,2 14,1 14,1 13,6 12,6

Bron: Zeeland Seaports.

Aan/afvaarten Het totale aantal inkomende binnenvaart- en zeeschepen in de zeehaven Terneuzen in de afgelopen jaren is:

2000 2005 2006 2007 2008 2009

binnenvaart 7082 10557 10840 9249 10019 6393

zeevaart 2157 2538 2416 2358 2469 2197

Bron: Zeeland Seaports.

Medegebruik Terneuzen is thuishaven voor meer dan honderd schippers. Er is dan ook een groot aantal haven ligplaatsen voor binnenvaartschepen.

De haven van Terneuzen is ook de vestigingsplaats van een tweetal jachthavens en diverse scheepswerven. De gemeente Terneuzen heeft in Sas van Gent een “Nostalgische Haven“ aangelegd, speciaal voor historische schepen. Deze haven heeft zowel vaste ligplaatsen als aanlegplaatsen voor passanten en beschikt over een voorziening voor water en elektra.

Ligplaatsen Terneuzen heeft twee jachthavens (de veerhaven ligt aan de Westerschelde en de jachthaven, jachthaven aan Zijkanaal A). Ook Sas van Gent heeft voorzieningen waar visserij, recreatieschepen kunnen liggen (Zijkanaal E en H). Ook zijn er in de regio diverse scheepswerf faciliteiten zoals jachtwerven/scheepsreparatiebedrijven, zoals Scheepswerf De Schroef, Bosman, Marine Services en Aircom.

Logistiek belang Voor productiebedrijven als Dow (chemie), Yara en Zuid-Chemie (meststoffen), Cargill haven (voedingszetmeel) is binnenvaart belangrijk voor de aanvoer van grondstoffen en afvoer van producten naar klanten.

Door grote bedrijven als OVET (vaste brandstoffen zoals cokes), De Hoop (zand en grind en bouwmaterialen), Verbrugge (bulkgoederen (wit) en papier en hout) en Heros (afvalstoffen en bouwstoffen) wordt gebruik gemaakt van alle modaliteiten waarbij binnenvaart een belangrijke modaliteit is voor de afvoer naar de klanten.

Tevens zijn langs de Zijkanalen kleinere bedrijven gevestigd die gespecialiseerd zijn in zand en grind (zoals Dengriza) en agrarische producten (zoals CZAV en De Feijter). Voor CZAV is Axelse Sassing naast Wemeldinge de belangrijkste vestiging voor verzamelen graan van de boeren in Zeeland voor afvoer via water naar klanten.

De bedrijven in de haven hebben een bovenregionaal tot internationaal afzetgebied.

72 Binnenhavenatlas Zeeland

Economische kenmerken

Watergebonden Belangrijkste natte terreinen in de vier kernen met binnenhaven (waarvan Terneuzen ook bedrijven- zeehaven is) zijn: terreinen • Terneuzen Zijkanaal A: circa 26 ha

• Terneuzen Zijkanaal C: circa 41 ha

• Sas van Gent: totaal 223 ha,: Sas van Gent noord (156 ha); Sas van Gent Zuid- Poelpolder I (37 ha), Poelpolder II (29 ha).

• Sluiskil: Sluiskil eiland: (20,3 ha)

Watergebonden Watergebonden bedrijven die gebruik maken van de havens zijn onder andere: bedrijven Langs Zijkanaal A: Marine Service (jachtbouw), Kelvin terminal, De Lege (oliehandel), Jachtenbouw Vermeulen (jachtbouw)

Langs Zijkanaal C: Cebeco (graanproducten), Fassaert (betonfabriek en bouwmaterialen), Esplaa (bouwmaterialen), Cappon (graan en meelhandel), YARA (meststoffen), De Moor (kunstmest / brandstof), CZAV (granen en kunstmest), Outokumpu (roestvrij staal).

In Sluiskil (Zijkanaal B&D): scheepswerf de Schroef (werf), Z.A. &. A. (zand en grindhandel), Dengriza (zand en grind), Versloot (zand en grind), Graanhandel de Feyter (granen), Heros (afvalstoffen en bouwstoffen), Van Denderen (zand en grind).

In Sas van Gent (Zijkanaal E): Cargill (voedingszetmeel), machinefabriek Sas v. Gent (stukgoederen, machines, leidingen), Zuid-Chemie (meststoffen), Rosier (kunstmest), Glasfabriek Sas van Gent (glas, grondstoffen)

Bedrijven die in de overige (zee)havens gevestigd zijn en gebruik maken van binnenvaart zijn ondermeer:

• Noorddok: Verbrugge (bulkgoederen (wit) en papier en hout), Bosman (werf)

• Zuiddok en Massagoedhaven: Ovet (vaste brandstoffen zoals cokes, kolen), De Hoop (zand en grind en bouwmaterialen)

• Zevenaarhaven: Terneuzen Powder Technology (Chemie), Verbrugge (bulkgoederen (wit) en papier en hout)

Werk- Het is niet bekend wat de werkgelegenheid is bij natte bedrijvigheid die aan de binnenvaart gelegenheid is gerelateerd. Wel is bekend wat de werkgelegenheid is voor de gehele zeehaven Terneuzen. Er zijn 71 (zee)havengerelateerde bedrijven gevestigd en de totale werkgelegenheid van zeehaven Terneuzen is geraamd op circa 6.900 werkzame personen. Een groot deel van deze mensen is werkzaam in de chemie. De zeehaven van Terneuzen heeft een toegevoegde waarde van 3,4 miljard Euro (bron: Havenmonitor 2008).

Eigendom en beheer

Eigenaar / Zeeland Seaports is ontwikkelaar en beheerder van de haventerreinen en kades en beheerder verantwoordelijk voor het onderhoud en beheer van de kanaalhavens en zijkanalen. Alleen vaarweg, kade, de kade van Yara is in beheer van Yara zelf (in erfpacht van Zeeland Seaports).

Binnenhavenatlas Zeeland 73

kavels Bij de gemeente Terneuzen valt havenbeleid onder de verantwoording van de afdeling Omgeving en Economie. Contactpersoon is mevrouw N. Geerinckx.

Aanwezigheid Havens en kades zijn in beheer van Zeeland Seaports. De havenmeester is mevrouw M. havenmeester Baartmans.

Havengelden Zeeland Seaports heft binnenhavengeld voor het gebruik van de binnenhaven door een binnenschip (of elk ander vaartuig), waarvoor geen zeehavengeld is verschuldigd, alsmede voor het genot van diensten, die door Zeeland Seaports worden verstrekt. Zeeland Seaports maakt jaarlijks de tarieven bekend en deze zijn onder andere via de website van Zeeland Seaports verkrijgbaar. De tarieventabel 2011 maakt onderscheid naar type schip; voor goederenvervoer wordt onderscheid gemaakt naar een vrachtschip en containerschip, waarbij het laadvermogen de heffingsmaatstaf is.

Voor Zeeland Seaports zijn de havengelden door de goederenoverslag van de binnenvaart beperkt ten opzichte van de havengelden van de zeevaart. In 2006 heeft Zeeland Seaports € 12,4 miljoen ontvangen aan netto havengelden voor de overslag van 30,2 miljoen ton via de zeevaart en € 1,7 miljoen aan netto havengelden voor de overslag van 29,5 miljoen ton via de binnenvaart. Voor Zeeland Seaports heeft de ontwikkelingen van zeehaventerreinen (waar overigens ook binnenvaartschepen kunnen laden en lossen) prioriteit boven watergebonden terreinen voor alleen binnenvaart, omdat zeehaventerreinen meer opbrengsten genereren.

Beheer- en Een aandachtspunt voor Zeeland Seaports is het op diepte houden van de zijkanalen onderhoudsplan zoals Zijkanaal C (2,75 meter). De haven is recent verdiept.

Onderhouds- Over het algemeen is de staat van onderhoud van de kades en vaarweg goed. Zeeland situatie Seaports gaat de kade bij de openbare loswal Sluiskil vervangen. Deze kade ligt op het kanaaleiland in Sluiskil aan zijkanaal D. De vervanging vindt plaats om veiligheidstechnische redenen. Ook de bestrating van de openbare loswal wordt vervangen.

Haven- Zeeland Seaports is verantwoordelijk voor de orde en veiligheid in de haven. Hiertoe is verordening een havenverordening opgesteld. Deze is onder andere verkrijgbaar via de website van Zeeland Seaports. Voor de vaarwegen en havens geldt de Havenverordening Zeeland Seaports en het Scheepvaartreglement Kanaal Gent-Terneuzen.

Beleid en ontwikkelingen

(Haven)beleid Zeeland Seaports richt zich als beheerder van de terreinen en kades langs het Kanaal Gent Terneuzen op de ontwikkeling van zeehavengebonden terreinen.

Zeeland Seaports werkt aan het Strategisch Masterplan 2009-2020 waarin de doelen, uitgangspunten en concrete voorstellen voor de Zeeuwse havens staan. Zeeland Seaports zet de komende jaren in op twintig procent stijging van de havengerelateerde werkgelegenheid en toegevoegde waarde in de Zeeuwse regio. Daarnaast wil het havenbedrijf een toename van ladingoverslag van 33 naar 50 miljoen ton realiseren met een belangrijke rol voor zeevaart en binnenvaart. Aandachtspunten zijn o.a. containerisatie, duurzame clusters, inzetten op multimodale achterlandverbindingen (binnenvaart, spoor) en organisatie.

Langs het Zijkanaal C is in de toekomst mogelijk ruimte voor watergebonden bedrijven die specifiek gebruik maken van de binnenvaart.

74 Binnenhavenatlas Zeeland

Door de gemeente Terneuzen is een “Visie Veerhaven Terneuzen en omgeving” (maart 2008) opgesteld. Wonen, werken, recreëren aan de ene kant en havenontwikkeling aan de andere kant lijken een spanningsveld op te leveren. Echter bij een goede integratie kunnen beide optimaal ontwikkelen. De uitdaging is om in de ontwikkelingsplannen zoveel mogelijk na te streven dat de stad Terneuzen duurzaam verbonden wordt met de haven. Voor vervoerders en verladers is dit ook van belang, vooral waar het gaat om milieuzonering en geluidsruimte. De gemeente Terneuzen is samen met de Provincie Zeeland initiatiefnemer voor het opstellen van de “Ontwikkelingsvisie Kanaalzone 2020” en het vervolg “Strategisch Plan Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone (2010)”, inclusief de projecten tot 2020 en het streefbeeld voor 2040. De visie ontwikkeling binnenvaart zeehaven Terneuzen geeft een overzicht van concrete acties om de binnenvaart te versterken in de zeehavens Terneuzen.

Omgevingskenm Bedrijven, binnenvaartschippers, overheden en belangenorganisaties ervaren enkele erken belangrijke knelpunten met betrekking tot ruimte of milieu:

• Ruimteclaim van recreatievaart/ jachthaven op de ligplaatsen voor de binnenvaart in Terneuzen;

• Huidige watergebonden bedrijven in Sluiskil hebben geen fysieke ruimte om te kunnen uitbreiden;

• Beperkte geluid- en milieuruimte huidige bedrijven en nieuwe bedrijven op terreinen vlakbij woonkernen (geldt voor terreinen Terneuzen, Sluiskil en Sas van Gent);

• Niet watergebonden bedrijven op Kanaaleiland (Sluiskil) zijn gevestigd op natte terreinen;

• Kadelengte in Terneuzen is beperkt voor aantal bedrijven in de havens;

• Sloopschepen houden kades in onder andere Zijkanaal A bezet.

• CZAV geeft aan de oude vestiging te willen slopen en nieuwe vestiging te willen bouwen; probleem is dat men geen keuze (MER) maakt over het tracé van de verbreding van de Tractaatweg (N62) sinds 2008, waardoor CZAV ook de keuze voor de bouwlocatie niet kan starten.

Binnenhavenatlas Zeeland 75

2.12 Overige havens in Zeeland

Gemeente Reimerswaal De loswal Schore/Hansweert ligt op het grondgebied van de gemeenten Reimerswaal en Kapelle. Deze loswal is beschreven in paragraaf 2.7. De gemeente Reimerswaal geeft aan zich in te zetten voor het behoud van de openbare loswal voor laden en lossen door binnenvaartschepen. Ook het laden en lossen op de privaat beheerde kades moet in de toekomst mogelijk blijven. Met name het behoud van werkgelegenheid bij bedrijven in de haven is hierbij belangrijk voor de gemeente. De gemeente overlegt met gemeente Kapelle, provincie Zeeland, Rijkswaterstaat en het Waterschap Zeeuwse eilanden over de mogelijkheden daartoe.

Het tweede havengebied in de gemeente Reimerswaal is het havengebied van Yerseke . In de havens van Yerseke zijn geen loswal of aanlegplekken voor binnenvaartschepen aanwezig.

Het havengebied bestaat uit een zestal havens, die in gebruik zijn als vissershaven en jachthaven. De meest noordelijk gelegen haven is de Julianahaven, een nieuwe vissershaven. Ten zuiden daarvan ligt de Prinses Beatrixhaven, die voor een groot deel in gebruik is als jachthaven, maar waar ook mosselkotters liggen. Direct ten zuiden van deze haven ligt de Prins Willem- Alexanderhaven. Dit is een L-vormige 19e eeuwse voormalige vissershaven, die nu in gebruik is als jachthaven met veel aanlegsteigers. Zuidelijk van deze drie havens heeft Yerseke ook nog een drietal zogenoemde insteekhavens tussen de Oesterputten. Deze insteekhavens vallen droog met laag water.

Contact gemeente Reimerswaal: mevr. M. Van Belzen.

Gemeente Borsele De havens in de gemeente Borsele betreffen de Sloehaven in beheer van Zeeland Seaports, een particuliere aanlegsteiger van Total , en een kade in Hoedekenskerke die in het verleden sporadisch voor de overslag van landbouwproducten werd gebruikt. De aanlegsteiger van Total wordt gebruikt voor de aan- en afvoer van ruwe aardolie en stookolie/zware gasolie voor de raffinaderij Total. De steiger is toegankelijk voor schepen van 180 meter lang, 25 meter breed en met een maximale diepgang van 12 meter

De voormalige landbouwhaven Hoedekenskerke wordt niet meer gebruikt voor overslag van goederen. Het is nu een jachthaven.

In totaal werd in de havens van Borsele in 2009 volgens CBS circa 2.900.000 ton goederen overgeslagen. Het betrof met name goederen in NSTR-klassen: Aardolie en aardolieproducten (circa 1.300.00 ton); Chemische producten (circa 600.000 ton); ruwe mineralen/ bouwmaterialen (circa 430.000 ton); vaste minerale brandstoffen (circa 254.000 ton); en overige goederen en fabricaten (circa 137.000 ton).

Contact gemeente Borsele: dhr. Voogd

Gemeente Veere In de gemeente Veere liggen geen kades die gebruikt kunnen worden voor het laden en lossen van goederen door binnenvaartschepen en Veere kent geen watergebonden bedrijventerrein. De oude stadshaven van Veere is een recreatiehaven met circa 150 vaste ligplaatsen en circa 50 ligplaatsen voor passanten. Net ten zuidoosten van de stad Veere ligt een tweede jachthaven (Marina Veere). De jachthaven ligt aan het Veerse Meer en voor de sluis in het Kanaal door Walcheren, en heeft circa 65 ligplaatsen.

76 Binnenhavenatlas Zeeland

Hoewel de gemeente Veere geen (openbare) loswal heeft, is er wel een loswal van Rijkswaterstaat aan de Veerse Dam. Deze loswal wordt ook door derden gebruikt voor overslag van zand en stenen (zie volgende paragraaf). De gemeente Veere wil de Veerse Dam tot recreatiegebied ontwikkelen, waarbij de loswal op de huidige locatie moet verdwijnen. Uiteindelijk bepaalt Rijkswaterstaat over de toekomst van de loswal.

Contactpersonen bij de gemeente Veere zijn de heer J. Bults en de heer P. Kluijfhout.

Kades Rijkswaterstaat Een aantal van de kades en binnenhavens die in dit rapport zijn beschreven worden beheerd door Rijkswaterstaat (Wemeldinge, Sint Philipsland, Breskens). Naast deze kades zijn er nog diverse andere kades en loswallen die in beheer zijn van Rijkswaterstaat, deze zijn in onderstaande tabel beschreven. De situatie voor twee loswallen worden hier kort toegelicht:

Loswal Veerse Dam Rijkswaterstaat is eigenaar van de loswal Veerse Dam bij de Veersegatdam. Rijkswaterstaat gebruikt de loswal voor de aanvoer van zand en puin voor werkzaamheden aan de A57. De loswal wordt ook door derden gebruikt voor overslag van zand en stenen (naar schatting circa 70.000 ton op jaarbasis).

Rijkswaterstaat plant de loswal te sluiten zodra de werkzaamheden aan de A57 zijn afgerond. Voor de Veerse Dam wordt gewerkt aan een plan om het gebied opnieuw in te richten en te ontwikkelen tot recreatiegebied, waarbij ondermeer een hotel gerealiseerd wordt. In februari 2010 hebben de provincie Zeeland, de gemeenten Veere en Noord-Beveland, Rijkswaterstaat Zeeland en waterschap Scheldestromen hiervoor de ‘Samenwerkingsovereenkomst Veerse Dam’ ondertekend. De plannen worden gefaseerd uitgevoerd over een periode van ongeveer tien jaar. Door de bouw van het nieuwe hotel is de huidige loswal niet meer bereikbaar voor schepen zonder bijkomend gevaar. De huidige loswal wordt daarom bij de uitvoering van dit plan gesloten. Binnen het herontwikkelingsplan wordt nog gekeken naar een alternatieve locatie voor de loswal, maar een eventuele verplaatsing van de loswal is onzeker.

Middelplaathaven Op de noordelijke loswal van de Middelplaathaven aan de Brouwersdam is op het havenplateau een gronddepot van RWS aanwezig. De haven wordt gebruikt voor de overslagmateriaal voor de reguliere instandhouding van de waterkering en als calamiteitenhaven. De haven is ook toegankelijk voor overslag door binnenvaart door derden. Private partijen die gebruik maken van de loswal zijn onder andere zand- en grinthandel Van Ouwerkerk en Zandhandel Faasse.

Er zijn echter plannen voor de (her)ontwikkeling van het havengebied. De Middelplaathaven maakt deel uit van het plangebied voor de realisatie van de ‘Duurzame Jachthaven van de Toekomst’, een particulier project voor de ontwikkeling van een recreatiegebied bestaande uit verschillende eilandjes, met ondermeer een congrescentrum, recreatiewoningen en circa 600 ligplaatsen voor recreatievaartuigen verspreid over het hele plangebied in kleinschalige haventjes. Schuttevaer vreest dat de loswal in de haven zal verdwijnen als gevolg van deze ontwikkelingen. Rijkswaterstaat heeft aangegeven dat het een loswal bij de Brouwersdam wil handhaven. De inpassing van de loswal binnen het plangebied is nog onduidelijk. Er is een werkgroep geformeerd om dit te onderzoeken.

Binnenhavenatlas Zeeland 77

Tabel: Kades Rijkswaterstaat Naam Locatie Plaats Vaarweg Lengte Diepgang Openbaar Beheer Gebruikers van Goederenstroom Toekomst kade kade gebruik (na RWS ja/ kade (m) (m) toestemming nee RWS) Loswal Brouwersdam, Grevelingenmeer 35 3.5 Ja ja Zand- en Ruwe mineralen en De toekomst van de huidige Middelplaathaven Grevelingen-zijde grinthandel Van bouwmaterialen loswal is onzeker door de Ouwerkerk; (zand, grind, basalt) geplande aanleg van Zandhandel recreatievoorzieningen. RWS Faasse; wil een loswal bij de Comb. Schelde- Brouwerdam behouden. Mocht bvd (V. Oord / de huidige loswal worden KWS) gesloten, dan zal elders in het gebied een nieuwe loswal gerealiseerd moeten worden. Loswal Oosterschelde Oosterschelde 38 3.5 Nee ja (RWS; in verboden Roggenplaathaven Stormvloedkering, vaargebied) Oosterschelde-zijde Loswal Noordland Oosterschelde Oosterschelde 41 3.5 Ja ja "KG8", "BZ9" (is buitenhaven Stormvloedkering, bij uitwijkmogelijkheid) Roompotsluis, zeezijde Westelijke loswal Oosterschelde Oosterschelde 41 3.5 Ja ja "KG8", "BZ9" Noordland Stormvloedkering, bij Comb. Schelde- binnenhaven Roompotsluis, O.- bvd (V. Oord / scheldezijde KWS) Noordelijke loswal Oosterschelde Oosterschelde 41 3.5 Ja ja Van den Biggelaar; Ruwe mineralen en Noordland Stormvloedkering, bij Comb. Schelde- bouwmaterialen binnenhaven Roompotsluis, O.- bvd (V. Oord / (zand, grind, basalt) scheldezijde KWS)

Binnenhavenatlas Zeeland

Noordelijke loswal Oosterschelde Oosterschelde 47 3.5 Nee (RWS; in verboden Vluchthaven Neeltje Stormvloedkering, bij vaargebied) Jans Roompotsluis, zeezijde Zuidelijke loswal Oosterschelde Oosterschelde 33 3.5 Nee ja (RWS; in verboden Vluchthaven Neeltje Stormvloedkering, bij vaargebied) Jans Roompotsluis, zeezijde Loswal Jacobahaven N-Beveland nabij O.- Oosterschelde 46 ? Nee ja RWS: Drijvende schelde bok (reservedeur Stormvloedkering, Roompotsluis; in Oosterschelde-zijde verboden vaargebied) Loswal Veerse Dam Veerse-Meer-zijde Veerse Meer 44 ca. 2,5 Ja Ja, maar Van Ouwerkerk, Ruwe mineralen en Wat RWS betreft vervalt de RWS Van den Biggelaar; bouwmaterialen loswal Veerse Dam na zoekt naar Comb. Zeeuwse (zand, grind, basalt) beëindiging van de werkzaam- nieuwe Stromen heden aan de N58. RWS beheerder steunt het streven naar de realisatie van een nieuwe loswal elders in het gebied. Loswal Zandkreeksluis Ten W van sluis, Veerse Meer 18 ? Nee ja RWS (reservedeur noordkant vaarweg Zandkreeksluis; niet op openbaar terrein) Loswal Rilland. Ten ZW van Schelde- 50 4 Nee ja RWS (bij hoge Kreekraksluizen sluizen, aansluitend op Rijnverbinding uitzondering zuidwest zuidelijkste wachtpalen derden) Dienstensteiger Rilland. Diensthaven ten Schelde- 33 4 Nee ja Alleen (t.b.v.) RWS Kreekraksluizen NO van sluizen Rijnverbinding zelf

Binnenhavenatlas Zeeland

3 Conclusies binnenhavens

3.1 Conclusies binnenhavens

Uit de inventarisatie van het gebruik en de ontwikkelingen omtrent de binnenhavens in Zeeland, wordt duidelijk dat binnenhavens nog steeds een belangrijke rol spelen in de aan- en afvoer van goederen en cruciaal zijn voor de bedrijfsvoering van een groot aantal bedrijven in de provincie.

Waar op sommige plaatsen in Zeeland juist extra ruimte wordt geboden en wordt geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van de binnenhavens en aangrenzende bedrijventerreinen, staat in andere plaatsen het functioneren of zelfs het voortbestaan binnenhavens onverminderd onder druk. Met name woningbouw en geplande ontwikkeling van recreatieve faciliteiten leggen een groeiend beslag op de ruimte en gebruiksfunctie van de binnenhavens. De logistieke (overslag) functie en de rol van de binnenhaven als vestigingplaats voor watergebonden industrie worden hierdoor bedreigd. Tevens zorgen de bepalingen in de geldende milieuvergunning er voor dat de activiteiten van verschillende watergebonden bedrijven in een aantal binnenhavens (oa. Hansweert en Bruinisse) wordt beperkt.

Daarnaast doet zich het feit voor dat voor verschillende binnenhavens geldt dat (semi)publieke instanties die eigenaar/beheerder zijn van de binnenhaven, het beheer van de binnenhaven niet tot de kerntaken van de organisatie rekenen en het eigendom/beheer liever zouden overdragen aan een andere publieke of private partij. Bovendien zien de diverse eigenaren zich geconfronteerd met de hoge kosten voor het beheer en onderhoud van de binnenhavens. In een aantal gevallen wakkert dit het verlangen aan om het beheer van de haven over te dragen, of zelfs de binnenhaven functie te beëindigen ten faveure van andere functies zoals wonen en recreatie.

In de periode tot het nieuwe Omgevingsplan is het belangrijk om per zone minimaal één kwalitatief hoogwaardige binnenhaven te behouden, die voldoet aan de eisen van toegankelijkheid en inrichting. In het onderstaande overzicht is een samenvatting gegeven van de binnenhavens die mogelijk kunnen behouden worden of mogelijk kunnen verdwijnen.

Tabel 3.1 Overzicht van binnenhavens en laad-loskades in Zeeland Plaats Locatie haven Eigenaar/ beheerder Behoud kade Schouwen-Duiveland Bruinisse Vluchthaven / Zijpe Gemeente Ja Zierikzee ’t Sas en Engelse kade Gemeente Nee Brouwersdam Werkhaven Middelplaat Rijkswaterstaat Onzeker Walcheren Veere Neeltje Jans (Noordland) Rijkswaterstaat Ja Veere Veerse Dam Rijkswaterstaat Onzeker Middelburg Kanaal door Walcheren Gemeente Ja Middelburg Zijkanaal Arnestein Gemeente Ja Vlissingen Buitenhaven Gemeente Ja Vlissingen Binnenhaven Gemeente Nee Vlissingen Sloehaven Zeeland Seaports Ja Vlissingen Oost-Souburg Provincie Nee

Binnenhavenatlas Zeeland 81

Bevelanden Noord-Beveland Kamperland Gemeente Nee Noord-Beveland Kats Privé Ja Goes Haven Goes Gemeente en privé Nee Kapelle Wemeldinge Rijkswaterstaat Ja Kapelle Schore / Kaai 85 Waterschap Scheldestromen Ja Tholen Tholen Sint Philipsland / Rijkswaterstaat, private Ja Krabbenkreek exploitatie Zeeuws-Vlaanderen Hulst Walsoorden Gemeente Ja Sluis Breskens Rijkswaterstaat en privé Ja Terneuzen Terneuzen Zeeland Seaports Ja Terneuzen Axelse Sassing Zeeland Seaports Ja Terneuzen Sluiskil Zeeland Seaports Ja Terneuzen Sas van Gent Zeeland Seaports Ja

Op basis van de voor de Binnenhavenatlas uitgevoerde verkenning blijkt dat vooral in Bevelanden de vraag bestaat om ruimte te blijven bieden voor binnenhaven activiteiten, door bestaande locaties te handhaven of een nieuwe locatie te ontwikkelen. De binnenhavens in Goes en Kamperland zullen in de huidige plannen verdwijnen en in de overige havens is geen of maar zeer beperkte ruimte om overslag vanaf een openbare kade te faciliteren. In de praktijk kunnen alleen in de haven gevestigde bedrijven gebruik maken van de aanwezige kades. Op korte termijn lijkt het dan ook in de eerste plaats gewenst dat de binnenhavens waarvoor geen sluiting is gepland en de daaraan verbonden watergebonden bedrijvigheid kunnen blijven functioneren. Hierbij zal er met name voor moeten worden gezorgd dat milieuvergunningen worden afgegeven die passen bij de bedrijfsactiviteiten in en om de binnenhaven. Dit geldt voor de binnenhavens in Bevelanden, maar uiteraard ook voor de overige binnenhavens in Zeeland. Daarnaast is er voldoende vraag naar vervoer over water om in de regio Bevelanden een nieuwe binnenhaven te ontwikkelen, indien de bestaande havens niet kunnen uitbreiden. Het zoeken naar een passende locatie om op de middellange termijn (4-8 jaar) een binnenhaven te ontwikkelen is dan ook nuttig. Een locatie aan het kanaal door Zuid-Beveland lijkt daarbij de meest strategische, maar ook voor andere locaties zoals nabij de haven in Kats zou nader onderzocht moeten worden of deze in aanmerking komen.

82 Binnenhavenatlas Zeeland

Bijlage 1 - Ontwikkeling binnenvaart Terneuzen en Vlissingen

Binnenvaart Terneuzen

Ontwikkeling overslag binnenvaart 1999 t/m 2009 Terneuzen (x 1.000 ton)

Ontwikkeling aantal binnenvaartschepen 1999 t/m 2009 Terneuzen.

Bron: Zeeland Seaports (www.Zeeland Seaports 2009.nl/)

Binnenhavenatlas Zeeland 83

Overslag binnenvaart Terneuzen 2008 en 2009

Overslag binnenvaart Terneuzen naar verschijningsvorm (x 1.000 ton) Aanvoer Afvoer Totaal Verschil

Verschijningsvorm 2009 2008 2009 2008 2009 2008 % Droge bulk 2.280 3.042 2.020 2.343 4.300 5.385 -20% Natte bulk 2.230 1.132 1.281 2.140 3.511 3.272 7% Containers 296 959 250 229 546 1.187 -54% Roll-on/Roll-off 0 0 0 0 0 0 0% (Overig) stukgoed 341 6 46 356 387 361 7% Totaal 5.148 5.139 3.596 5.067 8.744 10.206 -14%

Overslag binnenvaart Terneuzen naar productgroep (x 1.000 ton) Aanvoer Afvoer Totaal Verschil

Goederensoort 2009 2008 2009 2008 2009 2008 % Landbouwproducten 357 49 53 366 410 415 -1% Andere voedingsproducten 0 0 1 0 1 0 0% Vaste brandstoffen 383 277 202 459 586 736 -20% Aardolie en aardolieproducten 776 399 352 804 1.128 1.203 -6% Ertsen, metaalafval e.d. 12 0 2 0 14 0 0% Metalen en halffabrikaten 0 0 0 0 0 0 0% Ruwe mineralen e.d. bouwmaterialen 1.225 1.909 1.204 1.229 2.429 3.138 -23% Meststoffen 641 707 601 632 1.242 1.338 -7% Chemische producten 1.458 837 931 1.349 2.389 2.186 9% Overige goederen 296 960 250 229 546 1189 -54% Totaal 5.148 5.139 3.596 5.067 8.744 10.206 -14 % Bron: Zeeland Seaports

84 Binnenhavenatlas Zeeland

Binnenvaart Vlissingen

Ontwikkeling overslag binnenvaart 1999 t/m 2009 (x 1.000 ton) Vlissingen.

Ontwikkeling aantal binnenvaartschepen 1999 t/m 2009 Vlissingen.

Binnenhavenatlas Zeeland 85

Overslag binnenvaart Vlissingen 2008 en 2009

Overslag binnenvaart Vlissingen naar verschijningsvorm (x 1.000 ton) Aanvoer Afvoer Totaal Verschil

Verschijningsvorm 2009 2008 2009 2008 2009 2008 %

Droge bulk 2.745 1.135 709 2.863 3.454 3.999 -14%

Natte bulk 7.494 2.736 1.879 8.488 9.373 11.224 -16%

Containers 287 346 343 155 630 500 26%

Roll-on/Roll-off 27 92 47 38 75 130 -43%

(Overig) stukgoed 1.658 487 292 2.111 1.950 2.598 -25%

Totaal 12.211 4.796 3.270 13.654 15.481 18.451 -16%

Overslag binnenvaart Vlissingen naar productgroep (x 1.000 ton) Aanvoer Afvoer Totaal Verschil

Goederensoort 2009 2008 2009 2008 2009 2008 %

Landbouwproducten 1.353 109 49 1.506 1.402 1.615 -13%

Andere voedingsproducten 12 76 91 58 103 134 -23%

Vaste brandstoffen 1.215 167 151 886 1.366 1.052 30%

Aardolie en aardolieproducten 6.904 2.324 1.585 7.924 8.489 10.248 -17%

Ertsen, metaalafval e.d. 180 78 62 139 242 217 12%

Metalen en halffabrikaten 82 72 51 164 133 236 -44% Ruwe mineralen e.d. bouwmaterialen 1.332 823 413 1.797 1.745 2.621 -33%

Meststoffen 15 68 72 39 88 107 -18%

Chemische producten 670 568 357 694 1.027 1.262 -19%

Overige goederen 449 510 438 448 887 959 -7%

Totaal 12.211 4.796 3.270 13.654 15.481 18.451 -16 % Bron: Zeeland Seaports

86 Binnenhavenatlas Zeeland

Bijlage 2 - Sloehaven

Figuur - Havengebied Sloehaven Bijleveldhaven n ve ha tho es W

en av leh ar Qu

en n av ve iah ha n ld oe ve ca Sl rha S ye aa Kr

Kaloothaven Van Cittershaven

Binnenhavenatlas Zeeland 87

Bijlage 3 – Contactpersonen gemeenten

Gemeente Contact havenzaken Schouwen-Duiveland Mevr. S. Nouwens Dhr. A. Flikweert Middelburg Dhr. C. Helmendach Veere Dhr. J. Bults Dhr. P. Kluijfhout Vlissingen Dhr. G. Stevense Dhr. A. Bos Goes Dhr. H. Boone Kapelle Dhr. S. Van Terheijden Noord-Beveland Dhr. T. Vermin Reimerswaal Dhr. M. van Belzen Tholen Dhr. P. van Zijst Borssele Dhr. Voogd Hulst Dhr. P. van Kooten Dhr. A. Hamelink Sluis Dhr. P. van Herwaarden Terneuzen Mevr. N. Geerinckx Provincie Zeeland Mevr. C.V.J. Kempe-Westdijk Dhr. W.A. Kant Dhr. M.C.C. Buuron Rijkswaterstaat Zeeland Dhr. K. Storm Waterschap Scheldestromen

Binnenhavenatlas Zeeland 89

Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Nederland

Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam Nederland

T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E [email protected]

W www.ecorys.nl

Sound analysis, inspiring ideas

BELGIË – BULGARIJE – HONGARIJE – NEDERLAND – POLEN – RUSSISCHE FEDERATIE – SPANJE – TURKIJE - VERENIGD KONINKRIJK - ZUID -AFRIKA