Jaarrekening en jaarverslag 2019 Inhoudsopgave Jaarverslag 1. Inleiding 3 2. Bestuurlijke verantwoording 4 3. Programmaverantwoording 6 4. Financiële verantwoording 39 Jaarrekening 5. Overzicht van baten en lasten 44 6. Balans met toelichting 50 2 1. Inleiding Voor u ligt een beknopte versie van de jaarrekening en het jaarverslag van 2019. Met deze beknopte versie willen we u in vogelvlucht de essentie van de jaarrekening 2019 laten zien. Wat zijn in grote lijnen de cijfers en trends/ontwikkelingen? En waar heeft de gemeente Emmen in 2019 aan gewerkt? U leest het in dit boekwerk. De complete jaarrekening en het jaarverslag kunt u vinden op de website: gemeenteraademmen.nl. De jaarrekening verkeerslichtrapportages voor de behaalde doelen en De jaarrekening geeft een beeld van de inkomsten en maatschappelijke effecten (“wat hebben wij bereikt”). uitgaven van de gemeente Emmen in het afgelopen jaar. Daarnaast geeft de rekening een beeld van de Daarbij worden de volgende mogelijkheden gebruikt: bezittingen en schulden van de gemeente. Na vaststelling door de gemeenteraad wordt de De prestatie is gerealiseerd dan wel loopt volgens jaarrekening aangeboden aan de provincie. planning De prestatie is deels gerealiseerd dan wel Het jaarverslag vertraging in de planning In het jaarverslag kunt u lezen wat de gemeente in 2019 De prestatie is niet gerealiseerd dan wel nog niet allemaal gedaan heeft. De activiteiten van de gemeente opgestart zijn over 10 programma’s (thema’s) verdeeld. Per programma worden beknopt de relevante ontwikkelingen geschetst. Voor een completer beeld Emmen, 19 mei 2020 verwijzen wij u naar het complete jaarverslag op de College van Burgemeester en Wethouders website. In deze jaarrekening wordt gewerkt met zogenaamde 3 2. Bestuurlijke verantwoording Voor u ligt de Jaarrekening 2019. Het was een bewogen medio vorig jaar een flinke uitdaging om de begroting jaar wat betreft de begroting. Al voor het vaststellen van sluitend te krijgen en daarom moesten we de begroting 2019 werden we geconfronteerd met noodgedwongen een pas op de plaats maken met nieuwe oplopende tekorten, waardoor de begroting is investeringen. Ook hebben we meer tijd genomen om vastgesteld zonder investeringsagenda. De tussentijdse onze reserves op het gewenste niveau te brengen. Bij de rapportages over 2019 gaven een beeld dat wij te maken behandeling van de Kadernota 2020, in de hadden met een dreigend financieel tekort. Hierdoor raadsvergadering van 27 juni 2019, bood de zijn wij strak gaan sturen op de uitgaven (geen nieuwe gemeenteraad ons daarvoor ruimte. Versterking van het investeringen) en hebben wij ingegrepen door middel weerstandsvermogen is noodzakelijk, niet alleen van een uitgavenstop. Bij elke uitgave is gekeken of deze vanwege het huidige ratio, maar ook gezien de wel nodig is. Ook was er gedurende het jaar 2019 sprake ontwikkelingen rondom het coronavirus in 2020. van fors bijsturen op de bedrijfsvoering met onder Overigens biedt het resultaat 2019 de kans om ons andere een selectieve vacaturestop. Dit heeft geleid tot weerstandsvermogen te versterken. de volgende voordelen: - € 1,3 mln. minder uitgaven door de selectieve Met de raad zijn we in gesprek richting de Kadernota uitgavenstop; 2021. Met dit proces zijn wij op 23 september 2019 - € 1,9 miljoen voordeel op bedrijfsvoering bij Berap II; gestart, om samen te komen tot inhoudelijke keuzes - € 1,5 miljoen voordeel doordat er minder voor een toekomstbestendig Emmen. Want het investeringen zijn gedaan. financieel perspectief voor de komende jaren is nog steeds ongunstig. Een schrale troost: ook daarin staan Echter, deze bijsturingen zijn niet houdbaar voor de we als gemeente Emmen niet alleen. Bij de Vereniging langere termijn. We zien dat we in de organisatie hier en van Drentse Gemeenten (VDG) en VNG hebben we voor daar door de bodem zakken en dat zaken blijven liggen, een forse inzet richting het Rijk gepleit. Ook via het die nog wel moeten worden opgepakt. De werkdruk is samenwerkingsverband van grote steden, de G40, zijn hoog en hier en daar zelfs te hoog. wij in gesprek met het kabinet om het tij te keren. Door de stevige bijsturing werd in de begroting (na Naast het verzoeken om extra geld, hebben we het wijzigingen) uitgegaan van een voordeel van € 2,3 afgelopen jaar ook nadrukkelijk geconstateerd dat van miljoen. De afsluiting van het jaar 2019 geeft echter een onze kant werk aan de winkel blijft: een verdere positief resultaat van € 6,9 miljoen. transformatie van de gedecentraliseerde taken blijft nodig om de beloften daadwerkelijk te kunnen inlossen. Het positievere resultaat komt hoofdzakelijk door Wat daarbij essentieel is, is vertrouwen en incidentele voordelen, zoals: ondersteuning (financieel en in beleid) van het Rijk. - het positieve effect van de decembercirculaire 2019 Deze ondersteuning dient zich te richten op het ad € 0,9 miljoen; versterken van het decentraal beleid, niet op het - een actuele doorrekening van de grondexploitaties ondergraven daarvan. Decentralisatie zal nooit slagen (de meerjarige uitgifteprognoses van gronden zijn zonder eigen beleidsruimte. Samen met de overige positiever en worden volgens de Drentse gemeenten hebben we een lobbytraject in gang verslaggevingsregels in één keer als resultaat in gezet met meerdere voorstellen om de sturingskracht 2019 verwerkt) ad € 5,2 miljoen; van ons als gemeenten te vergroten. - eenmalige extra declaraties aan het rijk voor bijstandsverlening zelfstandigen (BBZ) en een Ontwikkelingen Wildlands onttrekking aan de voorziening bijstandsdebiteuren met betrekking tot BUIG en Op 28 maart 2019 heeft de raad ingestemd met het overige participatie ad € 1,2 miljoen. voorgestelde herstructureringsscenario. Hiermee is de gemeente de enige financier en is het financieel belang Het voordelig resultaat over 2019 betekent niet dat wij in Wildlands toegenomen. Ten behoeve van de uit de financiële problemen zijn. Het jaarrekening 2019 is een impact analyse uitgevoerd van meerjarenperspectief laat grote tekorten zien. Wij de effecten van corona op Wildlands en het Atlastheater. worden nog steeds geconfronteerd met toenemende Uit deze analyse komt naar voren dat er geen extra kosten in het sociaal domein en tegenvallers in het voorziening getroffen hoeft te worden, maar dat het gemeentefonds. Het zogenoemde ‘trap-op-trap-af risicobedrag wel is toegenomen, dit is meegenomen in systeem’ bij het Gemeentefonds had negatieve financiële de bepaling van het weerstandsvermogen. Het gevolgen voor gemeenten. Als het Rijk minder geld voornemen is om het rekening courant krediet tijdelijk uitgeeft, krijgen gemeenten ook minder geld. te verhogen met € 5,5 miljoen waardoor ons financieel Zoals hiervoor gesteld: financieel gezien hadden we belang uit komt maximaal € 85,2 miljoen. 4 • We investeerden in dorpen en wijken die schoon, Ambities Collegeprogramma heel, veilig en groen zijn. Ondanks de beperkte financiële mogelijkheden zijn we • We hebben gewerkt aan de voorbereiding op de in 2019 blijven werken aan onze ambities uit het energietransitie en klimaatadaptie op basis van het collegeprogramma. Dit mede gericht op de koers in de Klimaatakkoord. Strategienota 2030 ‘Emmen daar wil je zijn!’. Het • Na meer dan 80 jaar te hebben kunnen zwemmen stimuleren van innovatieve bedrijvigheid, het benutten aan de Angelsoërdijk, opende in 2019 het nieuwe van onze logistieke potentie en de ontwikkeling van een Aquarena aan het Stadionplein in Emmen. Het onderscheidende woon- en werkomgeving zijn doelen zwembad heeft een achtbaans wedstrijdbad, een doelgroepenbad met verstelbare bodem, een die we willen realiseren. recreatie- en een peuterbad. En er zijn verschillende speel-, wellness- en We noemen een aantal gerealiseerde zaken uit het sportmogelijkheden. Een aanwinst voor de afgelopen jaar: gemeente Emmen. • We hebben deelgenomen aan de ‘Regio Deal Zuid • Omdat Wildlands van groot belang is voor de regio en Oost Drenthe’ die ons de mogelijkheid biedt en om onze financiële positie zeker te stellen, samen met het Rijk, de provincie en besloot de gemeenteraad om leningen en panden regiogemeenten versneld te werken aan de over te nemen, om het park zo een toekomst te sociaaleconomische vitalisering van Zuid en Oost bieden. Zo werden de kosten voor Wildlands Drenthe op het gebied van wonen, werken en verlaagd en kreeg de gemeente meer zekerheden. welzijn. De drie pijlers (werken, wonen, welzijn) • De bouw en ontwikkeling van nieuwbouw- zijn geconcretiseerd in projecten. woningen verloopt zeer voorspoedig. • We zijn blijven werken aan een sociale gemeente • Mede dankzij doorlopende inzet op acquisitie is Emmen, waar iedereen kan meedoen en naar Emmen in beeld bij grote internationale partijen. vermogen een bijdrage kan leveren aan de Zo behoorde Emmen in 2019 tot de laatste drie samenleving. De basis is primair het hebben van mogelijke locaties voor de Europese vestiging van werk. De positieve lijn van meer uitstroom uit de Tesla. bijstand hebben we behouden. Het aantal • In september 2019 heeft de Raad de Strategienota huishoudens met een uitkering is gedaald met 8% ‘Energy Hub GZI Next Emmen’ unaniem van 3401 in 2018 naar 3125 in 2019. vastgesteld. De nota vormt daarmee het • We werkten in 2019 hard aan de transformatie beleidskader voor de ontwikkelingen op de jeugd. De toename van het aantal kinderen met voormalige GZI-locatie Emmen en de aan GZI jeugdzorg ligt onder de landelijke trend, onder verbonden gaswinningslocaties. andere door de inzet van huisartsenondersteuners, afspraken met onderwijs, stoppen met oneigenlijk Bij onze ambities