Општина Гевгелија Municipality of Gevgelija Ул

ОПШТИНА ГЕВГЕЛИЈА MUNICIPALITY OF GEVGELIJA ул. “Димитар Влахов“ 4 "Dimitar Vlahov" 4 str. 1480 Гевгелија 1480 Gevgelija/Macedonia Тел. (034) 213 843 Tel: +389 34 213 843 Тел/Факс: (034) 213 899 Tel/Fax: +389 34 211 899

e-mail: [email protected] www.gevgelija.gov.mk ГЕЛ-ГЕРИ ("оди-ела“ - преведено од турски на Гевгелија е град под медитеранското поднебје и континенталната македонски јазик) закрила. ... извикале жителите на малата населба, МОЈА ГЕВГЕЛИЈА, Гевгелија е значајна сообраќајна крстосница крај македонско-грчката испраќајќи го турскиот дервиш, кој дошол да се СОНЧЕВА И ЗЕЛЕНА граница. одмори накратко, но, бидејќи местото многу му се Гевгелија е град на пријателството и на гостопримството. Патнику, запри во мојата Гевгелија допднало, решил да остане подолго време. На Гевгелија е еврпска порта секогаш отворена за соработка и партнерство. заминување, жителите на населбата за да не го Старите велат рамна ко тепсија Гевгелија има 240 сончеви денови и квалитетни јужни плодови. предизвикаат неговиот гнев, му отпоздравиле со Погледни ги просторите зелени и сини Затоа, добредојдовте во Гевгелија. “Оди-Елa“ (Гел-Гери). Така и нивната населба го Нурни се во сонце и злато од бои Без разлика дали минувате или пак доаѓате со добра мисла и топлина во добила името “ГЕВГЕЛИЈА“ Потони во кожувските бистро студени води душата. (edna od legendite za potekloto na imeto) Јужниот ветер нека ги погали твоите коси Рујното вино спомени нека ти носи Иван Франгов, GEL-GERI ("come again" - translated from Turkish градоначалник into Macedonian language) на општина Гевгелија ... shouted the citizens from the small settlement, MY TOWN GEVGELIJA, sending the Turkish dervish away, who came to rest SUNNY AND GREENY Gevgelija is a town under the Mediterranean climate and continental auspices. for a while but because he greatly liked the place, Gevgelija is an important cross-road near the Macedonian-Greek border. decided to stay longer. On his departure, the Passenger, stop in my town Gevgelija inhabitants of the settlement, in order not to Old people says like a flat pan Gevgelija is a town of friendship and hospitality. challenge his wrath, again invited him to visit them. Look at the spaces greeny and blue Gevgelija is european gate always opened for cooperation and partnership. This is how the settlement got its name Dive in the sun and gold of colors Gevgelija has 240 sunny days and southern fruit quality. “GEVGELIJA”. Plunge in kozuf 's clear cold waters So, wellcome to Gevgelija. (One of the legends about the origin of the name) South wind let it caress your hair Whether you pass or you come with a good thought and warmth in your souls. Red wine memories let you wear Ivan Frangov, mayor of the municipality of Gevgelija.

2 3 Between the city of Gevgelija and the river Vardar, “Vardarski Rid” is raising where one of the most famous archeological sites in Europe is located. The central and multi-layer settlement from prehistoric and antic ages is situated here, with intensive and continual life from the end of the Bronze Age to the fall of antic Macedonian state and establishment of the Roman domination in this part of the Balkans. Also here was located one of the most powerful early antic cities in the valley of Vardar GORTINIA or ATALANTA.

Меѓу Гевгелија и реката Вардар се издига Вардарскиот рид, каде што се наоѓа еден од најпознатите археолошки локалитети во Европа. На Вардарскиот рид е откриена централната и најголемата повеќеслојна населба од праисториско и раноантичко време, со интензивен и континуиран живот, од крајот на бронзеното време до падот на античката Македонска држава и воспоставувањето на римската доминација на овој дел од Балканот. Овде се наоѓал еден од најмоќните раноантички градови во Повардарието ГОРТИНИЈА или АТАЛАНТА ...

4 5 In 1860 there were 800 inhabitants in Gevgelija but one decade later the population doubled. In 1870 Gevgelija became an important market place for the inhabitants who lived in the Gevgelija ravine and the Majdak plateau. Numerous craftsmen's workshops appeared. Nine filandas (silk workshops) were built for flowing of silk and the rafters and traders on their way to Thessalonica took rest in the many inns beside the river Vardar. In 1872-83 the railway line Thessalonica- Gevgelija was built and construction of the railway station began three years later.

Во 1860 година во Гевгелија имало 800 жители, но една деценија подоцна бројот на жителите двојно се зголемил. Никнале бројни занаетчиски дуќани, биле изградени дури девет филанди (свиларници) за точење свила, а сплаварите и трговците, на пат за Солун, почивале во бројните анови крај Вардар. Во 1872 - 1873 година се гради железничката пруга Солун - Гевгелија, а три години подоцна започнува изградбата на железничката станица.

6 7 In 1886, Gevgelija was formally declared a city settlement and the administrative and managing center for the Gevgelian district, together with 68 surrounding settlements. At that time, in the city lived about 3000 citizens. Beside the main street, which was paved and lighted with lanterns, emerged the district and municipal administration building, the military barracks and several houses. In 1890 in Gevgelija lived more than 4000 people, from which 3600 were Macedonians, others were Turks, Gypsies and Circassians.

Во 1860 година Гевгелија и формално е прогласена за градска населба и административно - управен центар на Гевгелиска околија, со вкупно 68 населби. Во градот живеат над 3.000 жители. Крај главната улица, која била калдримирана и осветлена со фенери, никнале зданија на околиската и општинската управа, воената касарна и повеќе двократни куќи. Во 1900 година во Гевгелија имало над 4000 жители, од кои 3.600 биле Македонци, а другите Турци, Роми и Черкези.

8 9 In 1898 was constructed the first filanda (silk workshop). Gevgelija grows into an important trade center and according to the purchased silkworms (1 million okas annually) was on the second place, right after Thessalonica. The marketplace was located near the Beledian (municipal) administration building and on Thursday, which was a market day, in Gevgelija were coming traders from Thessalonica and Constantinople but also traders from France and Italy and other European countries. They usually stayed at the hotel “Otoman” or in other hotels and inns in the city.

Во 1898 година бил изградена првата фабрика за точење на свила. Гевгелија прераснува во значаен трговски центар, а по откупените количества на свилени кожурци (годишно и до 1 милион оки) Гевгелија се наоѓала на второ место, веднаш по Солун. Пазарот се наоѓал во близина на Беледиската (општинската) управна зграда, а во четвртокот, кога бил пазарен ден, доаѓале трговци од Солун, Цариград, но и ѕрговци од Франција и Италија и од други европски земји. Тие отседнувале во хотелот “Отоман“ во центарот на градот и во другите еднократни хотели и приземни анови во градот.

10 11 Црквата “Свети Спас“ е најстарата The church “Sv. Spas” is the oldest church in the region, црква во регионот, изградена на built in the beginning of XIX century, where during the religious festivities in the honor of the saint-patron, people почетокот од 19. Век, каде што за were coming even from Thessalonica. панаѓурот во чест на светецот - In 1873, with mutual funding the people from Gevgelija built патрон, доѓале луѓе дури од Солун. the church “Holy Trinity” and on the place where the chapel Во 1873 година со заеднички was raised, the new church “St. Cyril and Methodius” was средства гевгеличани ја изградиле built. црквата “Света Тројца“, а на местото In 1888, in the yard of the “Holy Trinity” church a single- каде што бил подигнат параклисот, floor school building was built where the primary school was located, which until then was in ground floor houses. во 1895 година била изградена и црквата “Свети кирил и Методиј“. In 1909, in the yard of the “St. Cyril and Methodius” church, a new single-floor building was built in which was located Во 1888 година, во дворот на црквата the primary school. “Света Тројца“ била изградена The first gymnasium was opened in 1902, in the double еднократна училишна зграда, каде floor building near the railway station. што е сместено основното учипиште, кое дотогаш се наоѓало во приземни куќи. Во 1909 година во дворот на на црквата “Цевти Кирил и Методиј“, била изградена нова еднократна училишна зграда во кое е сместено основното училиште. Првото прогимназијално училиште било отворено во 1902 година во двокатницата крај железничката станица

12 13 Gevgelija e grad koj zabrzano se razviva ”Gevgelija is a city which is rapidly growing i zazema vidno mesto vo Solunskiot and takes significant place in the vilaet. Od den vo den se pove}e Thessalonica vilayet. Day by day, it looks nalikuva na srednoevropski grad. more like a European city. The main street, Glavnata ulica, koja se protega se do which stretches up to the railway station, `elezni~kata stanica, ima izgled na looks like a European street. The other edna evropska ulica. Dodeka sporednite ulici se tesni i krivulesti, gi imaat streets are narrow and windy and they site karakteristiki na tursko- have all features of the Turkish-Byzantium vizantiski stil..." style…”

(забележано во Англиските (Noted in the English consular reports конзулски извештаи од 1894 година) since 1884)

14 15 Gevgelija is one of the bigger urban municipalities and is situated in the southern part of the Republic of Macedonia, at the border with the Republic of Greece. The municipality is located at 41o latitude and 22o longitude, downstream the river Vardar, Petruska and Zuica, in the south-middle part of the ravine of Gevgelija and Valandovo, on the eastern slopes of the Marjan mountain. It is spread on 485 km2, to the north and east it borders the municipalities of Valandovo and Гевгелија е една од поголемите урбани општини и се наоѓа во јужниот дел на Bogdanci and to the south with the state Република Македонија, а на самата граница со Република Грција. border with the Republic of Greece. Општината е лоцирана на 410 Северна географска ширина и 220 источна географска Тhe municipality of Gevgelija has an должина, а се протега по долното течение на реката Вардар, во средишниот и јужниот extraordinary geographic location, because дел од Гевгелиско-валандовската котлина и по теченијата на Петрушка река и Зуица, through it passes the international highway E- на источните падини од Марјанската планина. 75 and international railway line Skopje Распослана е на 485 км2, на север и исток се граничи со општините Валандово и Thessalonica, connecting Middle and East Богданци, на запад со Демир капија и Кавадарци, а на југ со државната граница со Europe with the southern part of the European Република грција. continent and further with the Middle East. Општина Гевгелија има извонредна географска положба, бидејќи низ нејзината Gevgelija is located at the immediate територија минува магистралниот пат Е-75 и меѓународната железничка пруга Скопје- Солун, кои ги поврзуваат Средна и Источна Европа со јужниот дел на Европскиот closeness of the Macedonian-Greek border and Континент, а понатаму со Блискиот Исток. the two cross-borders, the road one Bogorodica Evzoni (only 3 km) and the Гевгелија се наоѓа во непосредна близина на македонско-грчката граница, и крај двата гранични премини, патниот Богородица-Евзони (на само 3 км) и железничкиот railway Gevgelija - Idomeni. Гевгелија-Идомени. From the biggest port on the Aegean Sea Од најголемото пристаниште на Егејско Море - Солун е оддалечена само 70 км., а од Thessalonica, Gevgelija is only 70 km away метрополата на Република Македонија - Скопје 158 км. and from Skopje 158 km. Низ општината Гевгелија минува Коридорот 10. Through Gevgelija passes the Corridor 10. 16 17 Gevgelija i op{tinata se nao|aat na 64 Gevgelija and the whole municipality are on 64 m altitude and are under the influence of the metri nadmorska viso~ina i se pod Mediterranean climate, above all, from the Aegean Sea. vlijanie na mediteranskata klima, pred The Kozuf Mountain, with its highest peak “Zelen Breg” on 2167 m above sea level, presents se, na sredozemnomorskoto klimatsko a natural border between the Mediterranean and continental climate. vlijanie od Egejskoto more. Gevgelija has 240 sunny days in the year, with an annual 2392 sunshine hours. The average annual temperature is 14, 3 o C, the average annual minimum temperature is 8, 6 o C, while Koùf planina so svojot najvisok vrv o "Zelen breg", koj se nao|a na 2.167 metri the annual maximum temperature is 20, 6 C. The highest maximum temperature was registered in July 2004 and was 44, 6 o C, while the nadmorska viso~ina, pretstavuva lowest one was -16, in December 1999. prirodna granica me|u mediteranskata i The annual average amount of rainfall is 649 mm/m3. Rainfalls are greatest in October and kontinentalnata klima. th November, while the driest months are July and August. On June 4 2004 the rainfalls totaled Gevgelija ima 240 son~evi denovi vo 213 l/m3. godinata, so godi{na suma od 2.392 The average annual days with snow are 4 and 7 with fog. ~asovi na oson~uvawe. Prose~nata godi{na temperatura iznesuva 14,30 S, prose~nata godi{na minimalna temperatura iznesuva 8,60 S, dodeka prose~nata maksimalna godi{na temperatura iznesuva 20,60 S. Najvisokata maksimalna temperatura e izmerena vo juli 2004 godina i iznesuva 44,60 S, a najniskata minimalna temperatura e izmerena vo dekemvri 1999 godina i iznesuva - 160 S. Prose~nata godi{na suma na vrneì iznesuva 649 mm/m2. Najmnogu vrneì ima vo mesecite oktomvri i noemvri, dodeka najsu{ni se juli i avgust. Me|utoa, samo na 4 juni 2004 godina navrnaa 213 l/m3. Prose~niot broj na denovi so sne`na pokrivka iznesuva 4, a so magla 7 denovi. 18 19 Vakvite klimatski pogodnosti ovozmoùvaat pod Such climate advantages enable growing of Mediterranean fruit such as figs, pomegranates, ova mediteransko podnebje da vireat i olives, tangerines and lemons. mediteranskite plodovi, kako {to se, smokvite, In the valley of the Konska Reka, west from Gevgelija, a very rare and unique conifer tree kalinkite, maslinkite, mandarinite i limonite. can be found on the Balkans, known as “The Naked Man” (Arbutus Andrachne), which tree trunk is covered with reddish and peeling bark. Po dolinata na Konska reka, zapadno od Gevgelija, Under the influence of the Mediterranean climate, the flora is enriched with different forms, se sre}ava edno retko i edinstveno zimzeleno mainly the ksero-thermal community of holm oak, oak and three areas of beech forests, drvo na Balkanot, poznato kako "Gol ~ovek" known as sub-forest, forest and sub-alpine and between them is also present the spruce. (Arbutus andrachne), ~ie steblo e prekrieno so From the bosom of the Kozuf Moutain, covered with snow layers, spring curative mineral crvenkasta i lu{pesta kora. waters and between the villages of Negorci and Smokvica there are rich springs of thermal Pod vlijanie na mediteranskata klima florata e waters. zbogatena so raznovidni formi, pred se, The fauna is present with miscellaneous and exceptional animals and birds, such as kserotermalna zaednica prnar, nad koja se partridge, wild goose, pike, quail, black and bearded vulture, white-headed vulture, sparrow pojavuva dabot blagun, a nad nego se nadgraduvaat hawk, royal eagle, then deer, doe, boar, rabbit, bear, wolf, fox, weasel, wild bear, badger and tri pojasi na bukovi {umi, poznati kako podgorski, squirrel. gorski i subalpski, a me|u niv e prisutna i elata.

Od pazuvite na Ko`uf planina, prekrieni so sne`na pokrivka, izviraat lekovitite mineralni vodi, a me|u naselenite mesta Negorci i Smokvica se nao|aat bogati nao|ali{ta na termalna voda.

Faunata e zastapena so raznovidni i isklu~itelni `ivotni i ptici, kako {to se erebica, diva guska i {atka, {tuka, potpolo{ka, prepelica, crn i bradest mr{ojadec, beloglav mr{, rgast gluv~ar, obi~na vetru{ka, carski orel, potoa, elen, srna, diva sviwa, zajak, me~ka, volk, lisica, lasica, diva me~ka, jazovec i ververi~ka.

20 21 Op{tina Gevgelija se sostoi od 17 naseleni Мunicipality of Gevgelija is consisted of 17 settlements. Apart mesta. Osven naselbite Konsko, Petrovo, from the villages of Konsko, Petrovo, Sermenin and Huma, Sermenin i Huma, koi se nao|aat vo ridskite which are hilly, all other settlements are lowland, including the predeli, site ostanati naseleni mesta, municipal center Gevgelija. vklu~uvaj}i go i op{tinskiot centar In the municipality live 22.988 inhabitants, from which 97 % Gevgelija, se nizinski. are Macedonians, 1,6 % are Serbs, 1 % are Vlachs and insignificant number of others. Vo op{tinata ìveat 22.988 ìteli, od koi In the central settlement of Gevgelija town live 15.685 citizens 97% se Makedonci, 1,6% se Srbi, 1% se Vlasi or 68 % of the overall number of inhabitants, more settled i samo nezna~itelen broj ostanati. being also the villages of Negorci, Miravci, Prdejci and Bogorodica. Vo centralnata naselba Gevgelija ìveat On one square km live 43 inhabitants, so that according to the 15.685 ìteli ili 68% od vkupniot broj density of population, the municipality is under the average of ìteli vo op{tinata, a ponaseleni se u{te the country. The number of population since 1994 has Negorci, Miravci, Prdejci i Bogorodica. Na increased for 734 or 3, 3 %. eden kilometer kvadraten ìveat 43 ìteli, According to the age structure of the population, 32 % is taka {to spored gustinata na naselenieto, under 25 years of age. op{tinata e pod prosekot na dràvata. Brojot The overall number of dwellings is 9280, with a total floor na ìtelite od 1994 godina do 2002 godina se surface of 683,580 m2. There is an average of 23.68 m2 floor zgolemil za 734 ili za 3,3%. Spored of living space for each member of the household. starosnata struktura na naselenieto 32% e pod 25 godi{na vozrast.

Vo op{tina Gevgelija ima 9280 doma}instva, so prose~en broj od 3,5 ~lenovi vo doma}instvo, koi raspolagaat so 683.580 m2 vkupna povr{ina za domuvawe.

Sekoj ~len na semejstvoto ima vo prosek po 23.68 m2 prostor za `iveewe.

22 23 Pod ova mediteransko podnbje, na plodnite Under the Mediterranean climate, on the fertile fields, mainly the early vegetables are poliwa, najzastapeni se ranogradinarskite present but also vineyards and orchards. proizvodi, no, isto taka, i lozovite i ovo{nite From the total arable land of 8.440 ha, 3260 ha are used as plough lands, 1000 ha as nasadi. vineyards, 100 ha as orchards, while 3880 ha are pastures and 300 ha meadows. Od vkupno obrabotlivite 8.440 ha zemjodelsko The annual field crop is 50.000 tones, mainly early vegetables and grape. zemji{te 3.260 ha se koristat kako oranici i bav~i, 1.000 ha se zasadeni so lozovi, a 100 ha so The green and plastic houses are colored red by the tomatoes that are trade mark for ovo{ni nasadi, dodeka 3.880 ha se pasi{ta i 300 Gevgelija. Also here are the gardens with cucumbers, cabbage and since recently ha livadi. asparagus, okra, spinach and other types of vegetables. Godi{niot zemjodelski rod te`i 50.000 toni, The private agricultural companies grow early vegetable production on 70 ha in green glavno, ran zelen~uk i grozje. houses, from which the annual crop is 7.500 tones of tomatoes and cucumbers. Staklenite bav~i i plastenicite se crveneat od On the individual agricultural areas that occupy 80 % of the total arable land, the plastic domatite koi se za{titen znak na Gevgelija. Kraj houses are organized on 250 ha, with an annual production 15.000 tones of tomatoes. niv se nao|aat gradinite so krastavici, zelka, a The pleasant climate conditions, accompanied by the thermo-mineral water which can be vo posledno vreme i so asparagus, bamji, spana}i found almost everywhere under this part of the Gevgelija-Valandovo ravine, enable, beside drugi vidovi na zelen~uk. vegetable, in the green and plastic houses also to be grown different types of flowers. Privatnite zemjodelski firmi go odgleduvaat ranogradinarskoto proizvodstvo na 70 ha pod staklenici, od koi godi{nata berba iznesuva 7.500 toni domati i krastavici. Na individualnite zemjodelski povr{ini, koi zafa}aat 80% od vkupno obrabotlivite, plastenicite se podignati na 250 ha, od koi godi{no se sobiraat 15.000 toni domati. Blagoprijatnite klimatski uslovi, nadopolneti i so termomineralnata voda, koja se nao|a pod skoro celiot gevgeliski del od kotlinata, ovozmo`uvaat pokraj zelen~ukot, vo staklenite bav~i i pod plastenicite da se odgleduvaat razli~ni vidovi na cve}e.

24 25 Klimatskite pogodnosti, po~vata, The climate, soil, unpolluted environment nezagadenata okolina i tradicijata and tradition are the main and priority pretstavuvaat glavnite i prioritetni preconditions for production of eco-food. preduslovi za proizvodstvo na eko hrana. Beside the vineyards and vegetable gardens Kraj lozovite nasadi i zelen~ukovi in the Gevgelija ravine emerged several gradini vo gevgeliska kotlina niknaa nekolku vinarii i pove}e prerabotuva~ki vineries and more food-processing capacities kapaciteti za ovo{je i zelen~uk. for fruit and vegetables. So reaktivirawe na postojnite ili With the restart of the existing and opening otvorawe na novi prerabotuva~ki of new food-processing capacities such as kapaciteti, kako {to se "Zora", "Vipro", “ZORA”, “Vipro”, MTD Pajdakov”, “DIEM-GP”, "Vori"," MTD Pajdakov", "DIEM-GP", Tehnoalat Komerc”, 20.000 tones of raw "Tehnoalat komerc", obezbedeni se 20.000 materials has been provided for processing toni kapacitet za prerabotka na zelen~uk of fruit an vegetables. i ovo{je. The processed vegetables according to the Prerabotkite od zelen~uk spored tradicionalnite recepti, no, i traditional recipes and the delicatessen delikatesnoto slatko od smokvi, jagodi i preserve fro figs, strawberries and pumpkins tikvi, se gevgeliski brend poznat i are Gevgelian brand known beyond the nadvor od granicite na Republika borders of the Republic of Macedonia. Makedonija. On the vast vineyards in the municipality of Na prostranite lozovi planta`i vo Gevgelija are grown almost all types of op{tina Gevgelija se odgleduvaat skoro grape. The red and white types of table site vidovi na grozje. grape are exported on the foreign markets, Belite i crnite sorti na trpezno grozje while the vine sorts are processed into se plasiraat na stranskiot pazar, dodeka quality red and white vines. vinskite sorti se prerabotuvaat vo kvalitetni crni i beli vina. In the vinery capacities can be processed Vo vinarskite kapaciteti mo`at da se 30.000 tones of vine grape and the vines prerabotat 30.000 toni vinsko grozje, a from the Gevgelian vineyards have already vinata od gevgeliskoto vinogorje ve}e si found their place on the foreign markets. probija pat do stranskiot pazar. 26 27 Тhe road of silk passed through Gevgelija, where in the 19th century dominated the production of silkworms and the famous silk thread. Such long tradition enabled Gevgelija to grow into a famous and recognized textile center, with more than 20 factories for textile products and 2000 employed. Among them, the biggest is the company “Noel” with 1000 employed and with production of one of the world most famous brands of shirts. More than 20 textile capacities work with Macedonian and Greek capital. The Greek investors, beside textile, are also interested in opening other production capacities.

Patot na svilata minuval kraj Gevgelija, kade {to vo 19.vek dominiralo proizvodstvoto na svilena buba i poznatiot svilen konec. Vakvata dolgogodi{na tradicija ovozmo`ila Gevgelija da prerasne vo poznat i priznat tekstilen centar, kade {to funkcioniraat nad 20 fabriki za tekstilni proizvodi so nad 2000 vraboteni. Me|u niv najgolema e kompanijata "Noel" so 1000 vraboteni i so proizvodstvo na najpoznatite svetski brendovi na ko{uli. Nad 20-ina konfekciski pretprijatija rabotat so me{ovit makedonsko-gr~ki kapital, a gr~kite investitori, pokraj konfekciskite, se zainteresirani za otvorawe i na drugi proizvodni pogoni.

28 29 For the economic development of the municipality important contribution have the metal processing industry, industry for plastic masses, electro items and construction materials, as well as the transport and other service companies. In the municipality of Gevgelija are registered 2.597 business subjects, as a result of the growth of trade, agriculture, light industry and transport services. In the economic activity of the municipality dominant place have trade (44 %), then agriculture and processing industry (13 %), forestry (13 %), traffic and communications (8%) and tourism (5%) and catering. Za stopanskiot razvoj na op{tinata zna~aen pridones imaat metaloprerabotuva~kata industrija, pogonite za prerabotka na plasti~ni masi, za elektrouredi i za grade`ni materijali, kako i transportnite i drugite uslu`ni pretprijatija. Vo op{tina Gevgelija se registrirani 2.597 delovni subjekti, kako rezultat na porastot na trgovijata, zemjodelieto, lesnata industrija i trasnportot. Vo stopanskata aktivnost na op{tinata dominantna e trgovijata (44%), potoa sleduvaat zemjodelieto i prerabotuva~kata industrija (so po 13 %), {umarstvoto (13%), soobra}ajot i komunikaciite (8%) i turisti~ko ugostitelskata dejnost (5%).

30 31 Prirodnite,klimatskite i geografskite pogodnosti, The natural, climate and geographic advantages, as well kako i bogatoto prirodno i kulturno nasledstvo vo as the rich natural and cultural heritage in the op{tina Gevgelija ovozmoùvaat podednakov razvoj municipality of Gevgelija enable equal development of na tranzitniot, planinskiot i bawskiot turizam. No, transit, mountain and spa tourism. But at the same time istovremeno, gi obezbeduvaat potrebnite preduslovi provide the necessary preconditions for the za razvoj na kulturniot i ruralniot turizam. development of cultural and rural tourism. Na samo 3 kilometri od Gevgelija se nao|a moderniot Only 3 km from Gevgelija is located the modern and i funkcionalen grani~en premin Bogorodica preku koj godi{no minuvaat po 3 milioni patnici. functional cross-border “Bogorodica”, through which the Ваквиот протек на патници овозможи во Гевгелија и annual number of passengers is 3 million. околината да бидат подигнати хотелски капацитети со Such flow of passengers resulted in the opening of hotel над 700 легла, од кои значаен дел во capacities with more than 700 beds, which a significant репрезентативните хотел казина - ˝Аполонија˝, во part in the representative hotel casinos - "Apolonia", in центарот на Гевгелија, и ˝Фламинго˝, крај граничниот the center of Gevgelija, "Flamingo" located at the cross- премин Богородица, како и хотел ˝Нар˝, крај патот border Bogorodica, and hotel "Nar" next to the road Гевгелија-Негорци. Крај македонско-грчката граница, на влез во земјата, се издига новото хотелско здание Gevgelija - Negorci. Near to Macedonian - Greek border ˝Принцес˝ со казино, шопинг и спа-центри и други at the entrance of the country, rises the new hotel придржни објекти. building "Princess" with casino, spa and shopping На падините на прекрасната Кожуф планина се наоѓа centers and other complementary facilities. ловиштето ˝Милисин˝, еден од најпознатите природни On the slopes of the beautiful Kozuf mountain is the резервати на дивеч во земјата, сместен на 300 хектари hunting ground "Milisin", one of the most famous букова и дабова шума. А, над селото Конско се наоѓа natural reservations for game in the country, spread on природното одморалиште Смрдлива вода, каде што 300 ha of beech and oak forest. Above the village of гостите можат да уживаат во прекрасниот амбиент, но и да се лекуваат од повеќе заболувања со познатата Konsko is the resort Smrdliva voda, where the visitors минерална вода. can enjoy in the magnificent ambient, but also to cure Na padinite na prekrasnata Koùf planina, a vo numerous diseases with the famous mineral water. neposredna blizina na seloto Konsko, se nao|a On the slopes of the beautiful Kozuf Mountain near the lekuvali{teto "Smrdliva Voda", kade {to village of Konsko is the resort “Smrdliva Voda”, the posetitelite moàt da uìvaat vo prekrasniot visitors can enjoy in the magnificent ambient, but also ambient, no i da se lekuvaat od golem broj to cure numerous diseases with the famous mineral zaboluvawa so poznatata mineralna voda. Na gostite water. The guests here are offered pleasant stay in the ovde im se nudi prijaten prestoj vo postojnite existing accommodation facilities and weekend odmorali{ta i vikend-ku}i~ki. cottages.

32 33 Na samo 4 km, severozapadno od Only 4 km northwest from Gevgelija, in the bosom of Gevgelija, vo podno`jeto na the southeast slopes of the Kozuf Mountain are located jugoisto~nite padini na planinata the famous “Negorci Spas”. Ko`uf, se nao|aat poznatite In the beautiful scenery of the ash trees, with the "Negorska bawi". hotels “Buzor”, “Jasen” and “Ilinden” are the two Vo prekrasniot ambient so jasenova springs with mineral water, “Hot Bath” and “Cold Bath” {uma so vgnezdeni hotelite with water temperature of 40 degrees and 38 degrees. "Bu`or", "Jasen" i "Ilinden", a kraj niv se nao|aat dvata izvori so Above the resort Smrdliva voda, about 19 km, is mineralna voda, poznati kako located Ski center "Kozuf", where it gives an "Vrela Bawa" i "Ladna Bawa", so unforgettable view to the whole Macedonia. But there temperatura na vodata od 400S, are the vast ski areas with the highest top of the odnosno 380S. mountain Zelen Breg wich is on the 2200 meters altitude. To the beautiful ski tarrains can reach by Над одморалиштето Смрдлива вода, sixseets funicular, and guests for now have hundreds of на околу 19 километри, се наоѓа Ски центарот ˝Кожув˝, од каде што се available beds, which will be significantly increased. The пружа незаборавен поглед кон цела Ski center also has restaurants and other supporting Македонија. Но, овде се наоѓаат и facilities, and in this beautiful mountain environment a пространите ски терени со new weekend huts are growing up. највисокиот врв на планината Зелен брег со 2200 метри надморска височина. До прекрасните скијачки терени се стига со шестоседната жичница, а гостите на располагање засега имаат стотина легла, кои наскоро ќе бидат значително зголемени. Ски-центарот, исто така, располага со ресторани и други придружни објекти, а во овој прекрасен планински амбиент никнуваат и нови викенд-куќички. 34 35 Гевгелија и нејзината околина е еден од Gevgelija and its surrounding are one of the richest regions in the Republic of Macedonia with најбогатите региони во Република Македонија со cultural heritage, where at the end of the last century a main mark were stone axe of the културно наследство, каде што до крајот на Stone Age, the oldest ever discovered evidence, as the discovered big low Vardar valley минатиот век главен белег беа камената секира necropolises from the Iron Age. However, by the excavations on Vardarski Rid was discovered од каменото време, досега најстар откриен the biggest achievment in the cultural development of a civilization. At this archaeological site доказ, како откриените големи долновардарски was discovered 16 layers belonging to 6 settlements, which are specifically separated from the некрополи од железното време. Меѓутоа, со remains of the ancient Macedonian city on Vardarski Rid, which can be found in the permanent истражувањето на Вардарски рид, на влезот од archaeological exibition at the National museum in Gevgelija. Гевгелија, беше обелоденето највисокото The events and the activities before about hundred years are talking by themselves about the достигнување во културниот развој на една wealthy cultural heritage and existence in Gevgelija. Male and female theater group are цивилизација. На овој археолошки локалитет беа organized in 1908, having their appearance in the Sokolana hall, and in year of 1955 the откриени 16 слоеви, кои припаѓаат на 6 населби, semiprofessional group opened the theater season. од кои посебно се издвојуваат остатоците од The first city bras-band defiled across the Gevgelija streets, under the conductor's wand of the старомакедонскиот град на Вардарскиот рид, кои famous revolutionary Argir Manasiev since the year of 1909. Immediately after the constitution можат да се видат во постојаната археолошка of the City Choir, that has its regular appearance in the Sokolana Hall. Hundred years later the поставка во Народниот музеј во Гевгелија. music tradition of Gevgelija was continued by the music group Raspeani Gevgelicani and the За богатото културно насаледство и живот во Mix Municipal Choir “Gortinija”, as well as several cultural-art clubs. Гевгелија зборуваат настаните и активностите од пред стотина години. Во 1908 година се формирани машка и женска театарска група, кои настапуваат во Соколаната, а во 1955 година театарската сезона ја отвора полупрофесионален театар. Првата градска блех музика продефилирале низ гевгелиските улици, под диригентската палка на истакнатиот револуционер Аргир Манасиев, уште во 1909 година. Односно веднаш по формирањето на Градскиот хор, кој редовно настапувал во Соколаната. Стотина година подоцна музичката традиција на Гевгелија ја продолжуваат Распеани гевгеличани и Градскиот мешан хор ˝Гортинија˝, како и неколкуте културно-уметнички друштва. 36 37 Првото читалиште во Гевгелија било отворено In the year of 1910 was established the first во 1910 година во куќата на Мулалија ефенди, reading room by the group of educational сопственик на фабриката за свила од група cadre, in the house of Mulalija effendi, the просветни работници, кое набргу прераснало owner of the Factory for raw silk production, во главен културен центар. and this reading room grown up to main Во 1945 година отворена е Матичната cultural center. библиотека ˝Гоце Делчев˝, која ја наследила The Primary Library was opened in the year of традицијата на првото читалиште. 1945, which has inherited the tradition of the Библиотеката располага со 80.000 first reading room. The library posses 80.000 монографски публикации и периодични monographic publications and periodical изданија, кои годишно во просек ги користат editions, which are used by approximately 1300 читатели. 1300 readers per year. Во 1953 година во Гевгелија била In the year of 1953 in Gevgelija was organized организирана првата ликовна изложба на еден the first art exhibition of the one of the older од најстарите членови на Гевгелиската members of the Gevgelia Art School, the artist ликовна школа сликарот Зафир Хаџи Митров. (painter) Zafir Hadzi Mitrov. The Gevgelija Art Преку бројните изложби, првата Графичка School has welted qualitatively and numerary колонија во земјата и другите сликарски through the number of exhibitions, through колонии, како што беше ˝Дојрана˝, а потоа и the First Graphic Colony in the country and меѓународната ликовна колонија на other Art Colonies, as “Dojrana” and the фондацијата ˝Аполонија˝, Гевгелиската International Art Colony of the “Apolonia” ликовна школа квалитетно и бројчано се Foundation. збогатува. The sport activities in Gevgelija started their Спортскиот живот во Гевгелија организационо organizational life with the establishment of заживува со формирањето на Соколското the Sokolana Association, which was the друштво, кое бил расадник на млади nursery garden for the young sportists, спортисти. Посебно со формирањето на првиот especially with the constitution of the first фудбалски клуб ˝Кожуф˝ во 1922 година. football club “Kozuf” in 1922. Благодарејќи на богатиот културен и спортски Thanks to its wealthy cultural and athletic life живот Гевгелија ја продолжува богатата Gevgelija continues the wealthy tradition. традиција. 38 39