Ronald En Erwin Koeman Dennis Haar Edwin Susebeek

Home , Aad de Mos, Andries Ulderink, CSV Apeldoorn, Erik ten Hag, Erwin Koeman, Gert Kruys

01_Cover 173:01 04-11-10 15:37 Pagina 1

28e jaargang, november 2o10 nummer 173173 www. devoetbaltrainer.nl Trainer Trainer

Ronald en Erwin Koeman ‘Nederlandse trainers spelen met tactiek’ Voetbal Dennis Haar ‘Altijd het positieve aspect benadrukken’ Edwin Susebeek

De Verwerken van voorzetten door pupillenkeepers De 02_CBV:02 04-11-10 14:05 Pagina 2

De CBV Geen vakbond, maar een vakvereniging! Is daar dan verschil tussen? Jazeker, een vakbond behartigt als eerste de belangen van haar leden. Een vakvereniging gaat het er in de eerste plaats om de kwaliteit van het voetbal te verhogen. Het lijkt een detail, maar het is uitermate belangrijk bij discussies met andere entiteiten in het Betaald Voetbal. Door deze stelling wordt vastgesteld dat het voetbal in zijn totaliteit belangrijker is dan de individuele belangen van spelers, trainers, scheidsrechters en andere professionals. Natuurlijk is het ook zo, dat wanneer het goed gaat met het Nederlandse voetbal, het ook goed gaat met alle mensen die in de voetballerij werkzaam zijn. Dan is er voldoende werkgelegenheid en veel vraag naar in Nederland opgeleide Trainer/coaches.

Naast het verhogen van de kwaliteit van het voetbal heeft de CBV nog twee doelstellingen. Het behartigen van de belangen van haar leden en het vergroten van het imago van het vak Trainer/coach. Dat vele Trainer/coaches het daarmee eens zijn wordt bevestigd door het ledenaantal van de CBV. Meer dan 400 Trainer/coaches, allen werkzaam in het Betaald Voetbal in Nederland of in het buitenland zijn lid van de CBV. Dat is een score van ruim 98%, een percentage om zeer trots op te zijn!

Het CBV-kantoor is gevestigd in Zwolle.

CBV Postbus 1 8000 AA Zwolle Bezoekadres: Hogeland 10 8024 AZ Zwolle Telefoon: 088 850 8610 Fax 088 850 8613 E-mail: [email protected] Website: www.coachesbv.nl

Het Bestuur: Voorzitter: Leo Beenhakker Vice-voorzitter: Wiljan Vloet

Portefeuille Technische Zaken Betaald Voetbal: Pieter Huistra Erik ten Hag

Portefeuille Financien en Commerciele zaken: Martin van Geel Rini de Groot

Portefeuille Sociale zaken: Gert Kruys

De Directie: Directeur: Gerard Marsman Officemanager: Petra Balster 03_Inhoud-redactie:03 04-11-10 15:38 Pagina 3

In dit nummer Van de redactie Je denkt dat je een aardige ploeg hebt in de tweede klasse van het amateurvoetbal, totdat je een ‘Nederlandse trainers spelen met tactiek’ 4 oefenwedstrijd speelt tegen een topklasser. Het tempo blijkt daar een stuk hoger te liggen en de Ronald en Erwin Koeman spelers hebben meer technische bagage. Diezelfde Het komt niet zo vaak voor dat we met twee topklasser ziet dat het altijd beter kan wanneer toptrainers een interview hebben. Ronald en het kansloos wordt uitgeschakeld in de bekercom- Erwin Koeman werken graag mee om te ver- petitie door een club uit de Eredivisie. En ook bij tellen over hun werkzaamheden in het bui- dat laatste team kan het gebeuren dat het met de tenland. Bij Ronald hebben we het dan over beide benen op de grond wordt gezet wanneer het FC Barcelona, Benfica en Valencia. Zijn oude- kennismaakt met de wetten van het Europees re broer is buiten Nederland werkzaam ge- voetbal, waarin het resultaat heilig is verklaard. weest als bondscoach van Hongarije. Die Europese (top)club blijkt elf spelers op te stellen die ervaring hebben in het winnen van wedstrijden op het hoogste niveau, terwijl de Neder- landse proftrainer tegenwoordig al blij is als hij ‘Altijd het positieve aspect benadrukken’ 20 een paar van die ervaren krachten kan opstellen. In het jeugdvoetbal, en dan met name in de B- Dennis Haar categorie (de zogenaamde niet-selectie teams), is Dennis Haar is trainer van AZ A1. De coach dit principe wekelijkse kost. Aan het begin van is vooral bezig een veilige omgeving te creë- het seizoen verschijnen de grootste uitslagen op ren waarin de A-junior zich optimaal kan het scorebord. 10-0 is zeker geen uitzondering, ontwikkelen om uiteindelijk door te kunnen simpelweg vanwege het feit dat het ene team stromen naar de selectie. Hij is constant in veel sterker is dan het andere. De competitielei- gesprek met zijn spelers met als doel de ders van de KNVB hebben in veel gevallen een spelers bewust te maken van hun eigen ont- oplossing, omdat men na een aantal speelronden wikkelingsproces. kan overgaan tot een zogenaamde herindeling. Voor hen is dat slechts een administratieve han- deling op basis van de uitslagen tot dat moment. Voor de spelers en trainers/leiders in kwestie Verwerkene van voorzetten door pupillenkeepers 26 hangt er veel meer vanaf: een goede competitie- indeling maakt of breekt het complete voetbal- Edwin Susebeek seizoen. Keeperstrainer Edwin Susebeek is twintig In het betaald voetbal kennen we vanzelfspre- uur per week in dienst van PSV, werkt twin- kend geen herindeling nadat er een paar wed- tig uur voor De Graafschap en bestiert daar- strijden in de competitie zijn gespeeld. Dan zul naast zijn eigen Gelderse Keepers School. je het moeten doen met de middelen die je als Zijn wereld is een rechthoek van 7,32 x 2,44 trainer hebt. Wordt je team een keer op een grote meter. De Voetbaltrainer sprak met hem over nederlaag getrakteerd, dan weet je dat je volgen- het verwerken van voorzetten. In de eerste de week toch weer met dezelfde spelersgroep in aflevering praten we over de F-, E- en D-pu- diezelfde competitie verder zult moeten. Het pillen. pleit voor Mario Been dat hij na de afstraffing in Eindhoven zijn spelers niet met de grond gelijk- maakte. Sterker nog, hij stelde juist zijn eigen Verder: functioneren ter discussie. Hij voelde zich niet groter dan de club of de spelers en was zo groot n Eric Looijen brengt prestatiecultuur terug bij Robur et Velocitas 14 om zich kwetsbaar op te stellen. De buitenwereld reageerde met gemengde gevoelens. Er gingen n Column: Het andere gelijk 19 geluiden op dat Been zijn positie als trainer zwakker zou maken in de n Dossier Amateurtrainer (2) 30 toekomst. Dat zou inder- n Bijsluiten bij de spits 34 daad zo kunnen zijn. Het kan echter ook gebeuren n Vakliteratuur 38 dat hij zijn ploeg weer op de rit krijgt, zoals Been n De A-, B-, C- en D-jeugd 40 dat eerder is gelukt bij NEC. En dan, dan heb je

n De Verlenging 48 de wereld gewonnen! Paul Geerars Hoofdredacteur

3 De Voetbaltrainer nr.173 2010 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 4

Tekst/ Rob Baan en Paul Geerars Topcoach in het buitenland (4)

Dit is het vierde interview uit een serie met Nederlandse topcoaches die in het buitenland werken of hebben gewerkt. We proberen er achter te komen waarom ze voor een avontuur in het buitenland kozen, de verschillen te ontdekken in speelstijlen, structuren, culturen, maar ook te leren van hun persoonlijke ervaringen. Wat waren hoogtepunten, wat waren de dieptepunten en wat heeft de Neder- landse toptrainer zelf geleerd in het buitenland? Deel 4: Ronald en Erwin Koeman.

Het komt niet zo vaak voor dat we met twee toptrainers een interview hebben. Ronald en Erwin Koeman werken graag mee om te vertellen over hun werkzaamheden in het buitenland. Bij Ronald hebben we het dan over FC Barcelona, Benfica en Valencia. Zijn oudere broer is buiten Nederland werkzaam geweest als bondscoach van Hongarije.

‘Nederlandse trainers spele

FC Barcelona: profs. Samen met onder meer Johan team van NAC Breda en kreeg voor ideale leerschool Neeskens en Frank Rijkaard kwam het WK 1998 in Frankrijk de kans om Ronald Koeman eindigde zijn actieve Koeman in aanmerking om op een als assistent van Guus Hiddink mee carrière als speler bij Feyenoord en versnelde manier het CBV-diploma te te gaan met Oranje. Het is dan ook kon vrijwel direct aansluiten bij de behalen. Hij liep stage bij onder an- niet verwonderlijk dat Ronald Koe- zogenaamde elitecursus voor ex- dere de Ajax-jeugd en het eerste man terugkijkt op een ideale start van een trainerscarrière. Ronald Koeman: “Ik vind dat de elitecursus mij goed heeft voorbereid op het vak van hoofdtrainer in het betaald voetbal. Het grootste verschil met de gebruikelijke weg van de diverse trainersopleidingen is wellicht dat je dankzij het volgen van TC3/2/1 meer ervaring krijgt in het geven van training aan allerlei niveaus. In het begin van mijn trainerschap had ik slechts een krap jaar ervaring en hield ik me tijdens een training nog te veel bezig met de vraag of de pylonen wel goed stonden en of iedereen in beweging was. Kortom, met de basis- zaken voor elke trainer! Ik had daardoor aanvankelijk minder tijd om Ronald Koeman leerde veel als assistent van Van Gaal bij Barcelona.

Foto: Pro Shots Pro Foto: naar de uitvoering te kijken.

www.devoetbaltrainer.nl 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

pelen met tactiek’ Pictures Orange Foto:

Na het WK in Frankrijk vroeg Louis vi, ook al speelden we tegen veel eer- het eerste elftal, omdat ik de wed- van Gaal of ik naar FC Barcelona wil- ste elftallen van kleinere clubs. Dat strijd weer vanuit een ander perspec- de komen. Dat is een belangrijke en leverde fysiek vaak problemen op. Het tief had gezien. Als beginnend trainer goede stap geweest in mijn trainers- was voor mij dan ook niet zo vreemd moest ik de beste spelers van de we- carrière. In het eerste seizoen deed ik dat we juist tegen de bovenste ploe- reld vertellen wat ik er als coach van heel veel bij Barcelona B, het tweede gen uit de competitie, met veel voet- vond! Omdat ik goed Spaans sprak, elftal dat uitkwam in de tweede divi- ballend vermogen, de punten pakten. was dat nooit zo’n probleem. Het was sie van Spanje. We kregen in zelfs interessant als het bijvoorbeeld Naast het die duels wat ging om spelers als Luís Figo en Rival- assisteren van ‘FC Barcelona was meer ruimte do die van Van Gaal vooral vanaf de Van Gaal kwam en dat lag ons zijkant moesten spelen, maar dat wel ik dus ook een perfecte stap wel. lastig vonden. Ik kreeg voldoende direct op eigen Ik assisteerde ruimte om mijn mening te geven, benen te staan. voor mij als begin- Van Gaal bij maar ik was wellicht wel iets genuan- Dat was een veel trainin- ceerder als het om dit duo ging. Spe- perfecte stap nende trainer’ gen van het lers als Figo en Rivaldo moest je wat voor mij als be- eerste elftal mij betreft niet aan de zijlijn plakken, ginnende trainer. Ik had logischerwijs en bij de thuiswedstrijden vanaf de maar juist ruimte geven om creatief overleg met Louis als het ging om op- tribune. Bij uitwedstrijden had ik van- te kunnen zijn. Maar de hoofdcoach stellingen, maar kon voor de rest mijn uit thuis telefonisch contact met bepaalt natuurlijk.” eigen gang gaan. De basisformatie Frans Hoek die op de bank met een van 1:4:3:3 stond vast, was steeds het mobieltje naast Van Gaal zat. Dat was Hongarije: vertrekpunt. We gaven in het tweede eigenlijk het begin van een dergelijke mentale winst elftal graag de voorkeur aan eigen communicatie. Van Gaal betrok mij Na een carrière als speler bij respec- jeugdspelers, zoals Carles Puyol of Xa- verder veel bij nabesprekingen van tievelijk FC Groningen (3 periodes),

4 5 De Voetbaltrainer nr.173 2010 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 6

PSV (2 periodes) en KV Mechelen horen dat Hongaren actief vertrouwen werkzaam als trainer in Hongarije én werd Erwin Koeman eerst assistent- moeten krijgen van de trainer, omdat sprak Nederlands. Hij had namelijk trainer bij PSV. Daarna werd hij ze van zichzelf weinig zelfvertrouwen zelf ooit in België gevoetbald. Hij werd hoofdtrainer bij RKC Waalwijk. Na hebben. ‘Mentaal’ was er dus werk aan ook mijn vertrouwensman. Hij kon na- één seizoen vertrok hij om per 1 juli de winkel en dat melijk in 2005 als hoofdtrainer bij Feyenoord werd ook zo uitge- detail ver- aan de slag te gaan, als opvolger van legd door de be- ‘Ik functioneerde talen. Ruud Gullit. In het voorjaar van 2006 stuursleden voordat Voor de verlengde hij zijn tweejarig contract ik tekende. met mijn staf als rest ver- bij de Rotterdamse club. Na de laat- Bij mijn overgang liep de ste competitiewedstrijd van het sei- naar de Hongaarse een echt team communi- zoen 2006-2007 besloot Koeman we- bond heb ik, net als catie in gens de tegenvallende resultaten zijn toen ik trainer werd binnen een team’ het Engels contract per direct op te zeggen. In bij RKC en Feye- en Duits. het voorjaar van 2008 werd deze noord, geen eigen assistent meegeno- Mijn staf is enorm loyaal geweest. Voor Koeman gepresenteerd als de nieuwe men. Ik werk graag met de mensen die hen was het een echte eer om voor het bondscoach van Hongarije. al bekend zijn bij mijn nieuwe club. Bij nationale team te werken. Ik functio- Erwin Koeman: “Voordat ik de gesprek- Hongarije had ik een assistent die ook neerde met mijn staf als een echt team ken met bestuursleden van de Hon- hoofdtrainer was in de hoogste Hon- binnen een team. Ideaal. Het kan niet gaarse bond had, liet ik mij over het gaarse divisie, Zoltan Aczel. Hij wist anders of het team heeft dat ook aan- Hongaarse team, het land en de resul- precies hoe het werkte in het land en gevoeld. Onze spelers hebben een pret- taten in de voorgaande kwalificatieron- rondom het nationale team. Een ande- tige tijd gehad bij het nationale team. des informeren. Ik kreeg onder meer te re assistent, Csaba Mate, was ook Ze kwamen graag bij elkaar.”

Erwin Koeman: 'Onze spelers hebben een prettige tijd gehad bij het nationale team.' Foto: Orange Pictures Orange Foto: 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

Positiespel Erwin Koeman

Doel n verbeteren van de handelingsnelheid, techniek en positiespel

Inhoud n positiespel 8:8+2 in zestienmetergebied (of een vergelijkbare ruimte) n twee kaatsers of neutrale spelers aan de korte zijden

Variatie n met keeper (als extra neutrale speler) n met scoren op het doel n vrij spel n twee keer raken

Erwin Koeman: “Bij Mechelen kwam het uiteindelijk wel eens voor dat een partij tien seconden balbezit had en dat is in die kleine ruimte echt bijzonder. Dat heeft te maken met de kwaliteiten van de spelers, maar ook met de bereidheid van spelers om te leren. Aanvankelijk liep deze trainingsvorm bij Mechelen immers helemaal niet zo goed.”

altijd grotendeels pro-Benfica is. Dat Barcelona en Benfica… Benfica: komt door de enorme aanhang, we- Erwin Koeman: “Met Hongarije heb ik ’s werelds grootste club reldwijd en dus ook nationaal. We veel getraind op een goed verzorgd Ronald Koemans eerste club in Ne- speelden Europees tegen Lille in Parijs positiespel. Groot, klein, grote ruimte, derland was Vitesse. Daarna volgde in een stadion met 79.000 toeschou- kleine ruimte, met en zonder keepers. Ajax, waar hij ruim 3 jaar werkzaam wers, onder wie 52.000 Portugezen! Geregeld heeft daarbij het elkaar hel- was. Met de Amsterdamse club won Bij Benfica kreeg ik over het algemeen pen centraal gestaan. Ik had, zoals el- hij twee keer de landstitel, werd hij te maken met ‘kerels’, in tegenstelling ke bondscoach, rondom wedstrijden één keer bekerwinnaar en won hij tot de jongere Ajacieden, die ik de ja- maar een beperkt aantal trainingen één keer de Johan Cruijff schaal. In ren daarvóór nog moest helpen om beschikbaar. Geen tijd te verliezen de Champions League bereikte zijn echt prof te worden. Met Benfica haal- dus. Ik was daarom als trainer altijd team de kwartfinale, maar daarin den we de kwartfinale van de Cham- heel duidelijk aanwezig. Ook maakte bleek AC Milan te sterk. Koemans pions League, waarin we verloren van ik het nooit al te ingewikkeld, zodat volgende club Benfica was in het sei- de latere winnaar FC Barcelona. In Por- het creatieve vermogen van de spe- zoen 2004-2005 landskampioen ge- tugal werd het FC Porto van Co Adri- lers niet onder druk kwam te staan. worden onder leiding van coach Gio- aanse kampioen en bekerwinnaar. Als speler vond ik het zelf altijd ge- vanni Trapattoni. De Portugese top- Toch kan ik stellen dat Benfica dankzij weldig om een positiespel in de rela- club kwam op het pad van Koeman, de resultaten en verdiensten in de tief kleine ruimte te spelen. Met name nadat hij begin 2005 ontslag had ge- Champions League financieel een onder Aad de Mos bij KV Mechelen nomen bij Ajax. enorme omslag heeft kunnen maken. heb ik dat ook veel gedaan. Bijvoor- Ronald Koeman: “Ik denk dat wij in We hebben veel profijt gehad van de beeld 8:8+2 in een ruimte zo groot als Nederland niet beseffen hoe groot analyses van tegenstanders die waren het zestienmetergebied (zie trainings- Benfica is. Sinds november 2006 is uitgewerkt door Tonny Bruins Slot. We vorm). Pas na maanden verliep die Benfica de grootste voetbalclub ter we- hebben ons team tactisch gezien van- oefening, met twee keer raken, echt reld met zo’n 160.000 leden. De com- uit een zeer goede organisatie laten vlekkeloos bij Mechelen! In een der- petitie in Portugal is behoorlijk zwaar. spelen. Onderwijl heb ik het team gelijke trainingsvorm heb je hande- Alle ploegen op het hoogste niveau ervan overtuigd dat wij sterk genoeg lingssnelheid gecombineerd met in- kunnen goed verdedigen. De meeste waren om in de Champions League zicht nodig. Ook kun je af en toe een teams hebben een aantal Brazilianen betere clubs te verslaan.” schoppie uitdelen. Bij Mechelen in huis die voorin voor gevaar stichten. kwam het uiteindelijk wel eens voor Buiten de grotere clubs zijn de accom- Andere aanpak dat een partij tien seconden balbezit modaties van amateurniveau, dat valt Erwin Koeman moest als bondscoach had en dat is in die kleine ruimte echt dus tegen. Het voordeel van Benfica is van Hongarije natuurlijk heel anders bijzonder. Dat heeft te maken met de dat het stadion – uit of thuis- vrijwel aan de slag gaan dan broerlief bij kwaliteiten van de spelers, maar ook

6 7 De Voetbaltrainer nr.173 2010 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 8

met de bereidheid van spelers om te leren. Aanvankelijk liep deze trainingsvorm bij Mechelen immers helemaal niet zo goed. Een ander positiespel dat ik veel met de Hongaren heb gedaan, is 6:6 met zes kaatsers, waarbij het inspelen van de derde man (na de kaats) en het bewegen zonder bal belangrijk was.

Qua oefenstof heb ik veel aanval tegen verdediging gespeeld. Door middel van situatieve stops heb ik mijn accenten proberen te leggen. Eerst per linie, daarna voor het gehele team. Ik ben achterin begonnen. Bij- voorbeeld het uitverdedigen door de verdedigers was een aandachtspunt. ‘Niet mooi, maar goed’ was de opdracht. Dat is namelijk de norm in het hedendaagse voetbal. Ook heb ik enorm gehamerd op de zogenaamde restverdediging. Voor de verdedigers die niet direct meedoen in balbezit is de basisopdracht: weet waar je tegenstander is, voor het geval we de bal verliezen. Ook hebben we videobeel- den van deze momenten gebruikt. Aan de andere kant heb ik onze verdedigers ook niet willen beperken in hun creativiteit. Centrale verdediger Roland Juhász van Ander- lecht bijvoorbeeld, wilde graag in- schuiven in het middenveld. Daar moet dan ook ruimte voor zijn, als zijn medespelers er op dat moment maar rekening mee houden. Mis- schien is het me wel gelukt dat de Hongaren beter hebben gevoetbald dan ze in werkelijkheid waren. Ik denk dat vooral mijn open, duidelijke ren met de spelers goed gewerkt naar de mogelijkheden van de spe- en eerlijke manier van communice- heeft. Ik heb vooral willen kijken lers, natuurlijk altijd met in mijn ach- terhoofd de focus op resultaat.

Mentale begeleiding Je moet dan ook wel eens het geluk Erwin Koeman: “Ik heb heel wat energie gestoken in de mentale vorming van de hebben dat je op de juiste momenten Hongaarse internationals. Maar ik vind dat mentale begeleiding al bij jeugdspelers resultaat boekt, mede dankzij tacti- moet beginnen. Zeker bij de grootste talenten. Die moeten stevig in de schoenen sche ingrepen van mij als coach. In de leren staan. In mentale begeleiding is nog een hoop te winnen binnen het voetbal. kwalificatiewedstrijd tegen Denemar- Zeker als het gaat om de begeleiding van jonge talenten. Wie weet hoe veel ver- ken hebben we bijvoorbeeld bewust borgen leed er is in het betaald voetbal? Denk aan de voorbeelden van keeper Ro- de opbouwend zwakste centrale ver- bert Enke en Jonathan Reis. De eerste kon waarschijnlijk de druk niet meer aan en dediger van Denemarken laten op- maakte een eind aan zijn leven. De tweede zocht zijn heil in de drugs en ik ver- bouwen. Hij was de speler die tot op moed dat het verworven sterrendom daarbij een grote rol heeft gespeeld. Ik vind zekere hoogte mocht indribbelen en het belangrijk dat je het kind ook daadwerkelijk kind laat zijn. Hij moet in zijn inpassen. Dat was namelijk niet zijn jonge jaren zelf ervaren wat goed of niet goed is. Uiteraard is het van belang dat sterkste punt. Hieruit kregen we twee dit door de leiding in de gaten wordt gehouden. Door individuele begeleiding zal levensgrote kansen. Spelers zien en de jeugdspeler gaan inzien wat er nodig is om topvoetbal te spelen. Dus: een com- voelen dan ook dat ze echt gericht binatie van begeleiding en het zelf ervaren is voor mij de ideale manier.” met een plan bezig zijn.

www.devoetbaltrainer.nl 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

Kijken bij collega’s Erwin Koeman: “Ik zou nu wel eens bij Michel Preud’homme willen kijken. Ik ken hem nog uit mijn tijd in België en weet hoe hij als sporter in elkaar steekt. Ik heb hem van afstand ook in België gevolgd en weet dat hij een aantal keren naar de tribune is wegge- stuurd als trainer door de scheidsrechter. Ik was benieuwd hoe dat in Ne- derland zou gaan en tot nu toe gaat dat erg goed. Ik voel me niet te groot om bij collega’s langs te gaan om een training te bekijken en na te bespreken. Zo ken je elkaar natuurlijk niet, maar dat maakt het des te interessan- ter. Zeker als die collega echt een andere werkwijze of een ander karakter heeft dan ik. En het hoeft zich ook niet te beperken tot het voetbal. Ik ben dit jaar ook naar de Champions Tro - phey hockey wezen kijken. In die sport is men ontzettend ver in video en communicatie. Niets lijkt meer onmogelijk, al vind ik wel dat we niet moeten doorslaan. Ik voel me toch ook een trainer uit de praktische ge- neratie. Zaken als videogebruik en communicatiemiddelen moeten dan aanvullend zijn.” Foto: VI Foto: Images

De grootste winst hebben we wellicht drage heeft geleverd. In het program- van Roda JC van het bord uit de op- behaald in het mentale proces. Thuis ma rondom interlands ruimde ik al- stelling gehaald. Hij kwam te laat bij winnen van een topland om daarna tijd wat tijd voor hem in. Hij organi- de wedstrijdbespreking. Je weet dat te verliezen van een voetbaldwerg, seerde dan een groepssessie of ging het team dan naar jou als trainer dat was tussen de oren gaan zitten. met individuele spelers aan de slag. kijkt. ‘Wat gaat hij doen?’ Toen heb ik En begrijpelijk. Het had onder meer te Hij kon daar zelf initiatief in nemen snel moeten schakelen. Het was tege- maken met de manier waarop de en soms vroeg ik gericht of hij met ie- lijkertijd een signaal van mij aan de Hongaren op Malta het spel moesten mand wilde praten. Het inzetten van groep, om altijd bij de les te zijn. Bin- maken tegen een minder goede te- deze sportpsycholoog heeft onder nen het veld, maar dus ook zeker bui- genstander. Tijdens de vorige kwalifi- meer geholpen in het vergroten van ten het veld. Hongaren zijn af en toe catieronde had Hongarije daar bij- het juiste zelfbeeld bij de spelers. Hoe op mentaal vlak de weg kwijt en als voorbeeld met 2-0 verloren. In de goed zijn we, wat kunnen we, wat trainer moet je dan wel paal en perk kwalificatiereeks onder mijn leiding kunnen we niet? stellen.” wonnen we nu met 0-1 op Malta. Dat Als je geen voetbalgrootmacht bent lijkt een kleine uitslag, maar het was op het veld, dan moet je als team in Ontslag desalniettemin erg knap. Deze over- ieder geval een ijzeren discipline heb- Erwin en Ronald Koeman hebben op winning was echt niet vanzelfspre- ben op en rondom het veld. Op tijd dit moment geen club of nationaal kend voor mijn spelers. We hadden komen hoort daar vanzelfsprekend team onder hun hoede. Wat ging er rondom het nationale team ook een bij. Op de dag van de wedstrijd van mis bij hun laatste werkgever? sportpsycholoog die hieraan een bij- Portugal uit heb ik Boldizsár Bodor Ronald Koeman: “Voordat ik voor Va-

8 9 De Voetbaltrainer nr.173 2010 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 10

lencia koos, liet ik mij informeren stelt, dan gaat men daar al gauw in Hamdaoui en Jeremain Lens. Natuur- door Rafael Benítez en daar hield ik mee. Spaanse spelers denken over het lijk moet je als trainer mee laten we- een goed gevoel aan over. Om de algemeen niet zo kritisch mee als in gen wat de reden is waarom een spe- ‘macht’ van Real Madrid en FC Barce- Nederland. ler te laat is. Is het aantoonbaar over- lona te doorbreken, was er bij Valen- Qua discipline heb ik bij Valencia wel macht, dan is het een heel ander ver- cia veel mogelijk. Ik kreeg echter te wat maatregelen moeten nemen. Tij- haal. Is iemand echter te laat vertrok- maken met een situatie dat de presi- dens de allereer- ken, of heeft dent die mij gehaald had, vroegtijdig ste voorbespre- hij geen geldi- vertrok. Als dan de resultaten uitblij- king, één dag voor ‘Het hoort bij ge reden, dan ven, komt de positie van de trainer de Champions is het bij mij sneller onder druk te staan dan nor- League wedstrijd je beroep als redelijk snel maal. We wonnen weliswaar de natio- tegen Rosenborg, afgelopen met nale beker, maar in de competitie komt een speler voetballer om het begrip. ging het niet goed. gewoon een half Het hoort bij uur te laat. Daar op tijd te zijn’ je beroep als Valencia speelde voor mijn komst kan ik met mijn voetballer om klassiek 1:4:4:2. Ik heb dat veranderd hoofd niet bij. Anderhalve week later op tijd te zijn. in 1:4:2:3:1. Aanvankelijk sprak ik in gebeurde het wéér. Ik koos er toen dat proces juist met de ervaren, oude- voor om hem uit de opstelling te ha- Als ik nu terugkijk op mijn functione- re spelers van het team, onder wie len. Misschien dupeer ik dan wel het ren bij Valencia, dan ben ik in de me- aanvoerder Albelda. Ik ondervond team op korte termijn, maar op lange dia wellicht te eerlijk geweest over weinig problemen met die verande- termijn pluk je er wel het wisselen van een aantal gevestig- ring in speelwijze. In Spanje heerst de vruchten de namen. Zo eerlijk moet je wel zijn namelijk een hiërarchische structuur van. Later naar de spelers in kwestie, maar dus en cultuur. Als de trainer iets voor- heb ik dat niet naar de omgeving. Ik had ook ook bij AZ kunnen volstaan met een uitleg waar- moeten doen om ik wél voor bepaalde andere spe- met Mounir El lers koos. Maar ik verklaarde waarom ik níet voor speler X en Y met een re- putatie koos. Ik wilde echter duidelijkheid creëren en dat had ik ook zo afgesproken met de president en technisch directeur. Een speler als Da- vid Albelda heeft na mijn maatregel om hem wissel te zetten de pers op- gezocht. De invloed van media kan heel groot zijn. Er was een bepaalde krant die ‘tegen de president’ was, dus die kon de input van Albelda prima gebruiken. Uit- eindelijk heeft de president zich teruggetrokken. Had hij er nu nog gezeten, dan kan ik me voorstellen dat ik ook nu nog trainer was geweest bij Valencia.”

Erwin Koeman: “Met Hongarije speelden we met één diepe spits en dan Balázs Dzsudzsák vanaf links en Szabolcs Huszti als linksbenige vanaf rechts. We kunnen het hebben over een 1:4:2:3:1-systeem, maar het gaat wat mij betreft vooral om de intentie van spelen. Bij Hongarije is dat Foto: Orange Pictures Orange Foto:

www.devoetbaltrainer.nl 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 11

P R O F V O E T B A L

echt toekomstgericht bezig was. Hij hem is het, net als voor iedere top- Overload bij jeugd sprak goed Duits en is zelf speler en trainer, belangrijk dat hij assistenten Erwin Koeman: “Ik heb de afgelopen trainer geweest. Er is in Hongarije heeft die hem aanvullen. Juist dan jaren ook veel jeugdvoetbalwedstrij- echter een behoorlijk grote inmenging kan hij uitstekend functioneren. Ro- den gezien, bij de amateurs en in het van de politiek in het voetbal. Ik durf nald heeft niet voor niets zo veel sa- profvoetbal. Ik begin mij een beetje af dan ook met zekerheid te stellen dat mengewerkt met Tonny Bruins Slot. te vragen of we kinderen nog wel vol- mijn ontslag niet aan mij gelegen Mijn broer wil best naar een video kij- doende kind laten zijn. Bij de profs heeft, maar aan andere factoren. Na ken, maar heeft niet zulke las-ogen trainen sommige leeftijdsgroepen acht een politieke ommezwaai in 2009 als Tonny! Als voetballer helpt het je keer per week. Laten we oppassen dat moest in februari 2010 eerst de voor- wanneer je weet wat je sterke en onze talenten hun motivatie niet ver- zitter van de bond zwakke liezen! Ze krijgen zo veel informatie. plaatsmaken en punten Het wordt er als het ware ingepropt. Ik in juni van dit ‘Misschien is het zijn. Je heb dan ook moeite met trainers die jaar werd ik zelf sterke pun- ontzettend veel of agressief coachen. ontslagen. Dat me wel gelukt dat ten moet je Het heeft ook te maken met winst en kwam echter niet benadruk- verlies. Natuurlijk gaat het bij voetbal- als een donder- de Hongaren beter ken en je len om het winnen, maar het beleid slag bij heldere zwakke van een jeugdafdeling moet erop ge- hemel, al betreur- hebben gevoetbald punten richt zijn om de grootste talenten door de ik wel dat ik de moet je te laten stromen naar de eerste selec- kwalificatiereeks dan ze in werkelijk- compense- tie. Over het kampioenschap van de tot het EK 2012 ren. Het- C1 heeft niemand het meer wanneer niet kon gaan heid waren’ zelfde prin- een speler jaren later al dan niet het doen.” cipe gaat eerste elftal haalt. Dat moeten jeugd- op voor de trainers zich wel blijven realiseren.” Toptrainer toptrainer: doe vooral waarin je goed Erwin en Roland Koeman hebben tij- bent en zorg voor assistentie bij de dens hun glansrijke loopbaan als zaken die je minder goed beheerst.” onder mijn leiding in ieder geval een voetballer heel wat toptrainers mee- aanvallende intentie geweest, maar gemaakt. Wat maakt volgens hen een Ronald Koeman: “Ik ben een trainer wel met aandacht voor de restverde- toptrainer? Denken zij daarbij gelijk die graag de bal in de ploeg heeft en diging. Tijdens de kwalificatiereeks aan het winnen van prijzen? ik prefereer 1:4:3:3 als uitgangspunt. hebben we het op zich behoorlijk Erwin Koeman: “Wat is een toptrai- Binnen deze organisatie staat je goed gedaan. In een poule met Portu- ner? In eerste instantie moet je met ploeg namelijk altijd goed, hóe de te- gal, Denemarken, Zweden, Albanië en mensen kunnen omgaan. Omdat je in genstander ook speelt. Mijn voor- Malta hebben we toch zestien punten je spelersgroep met verschillende cul- beeld daarbij is nog altijd het elftal gehaald. We hebben ons dan wel niet turen te maken hebt, is dat tegen- dat ik bij Ajax had, met Maxwell en gekwalificeerd voor het WK in Zuid- woordig zeer belangrijk. Een toptrai- Hatem Trabelsi als vleugelverdedi- Afrika, maar toch kijk ik er met veel ner staat zowel boven als tussen de gers. Met die jongens kon ik altijd voldoening op terug. De animo voor partijen in. Dat heeft dus te maken van vier naar drie verdedigers scha- het nationale team in Hongarije werd met de relatie die je als trainer hebt kelen. Dat is mijn ideale systeem, namelijk steeds groter. Bij de eerste met alle betrokkenen in je omgeving. omdat ik dan kan schuiven in invul- thuiswedstrijd zaten 25.000 man op Je moet bijvoorbeeld ook goed met de ling van posities. Dat doe ik liever de tribune en dit aantal groeide gaan- media kunnen omgaan, maar ook dan schuiven in poppetjes, dus ande- deweg naar meer dan 40.000 toe- met bestuurders, spelers, supporters, re spelers. Dat schuiven in invulling schouwers! Tijdens mijn dienstver- sponsoren. Als trainer ben je tegen- van een of meerdere positie(s) ge- band heb ik mij veel laten zien in woordig van zo veel factoren afhanke- beurde in mijn Ajax-periode bijvoor- Hongarije. Dat bleek heel belangrijk. lijk. Kun je je spelers ‘raken’, of niet? beeld naar aanleiding van de analy- Natuurlijk heb ik door heel Europa ge- Kun je ze beter maken dan ze waren? ses door Tonny Bruins Slot bij Cham- scout, maar ik zag ook regelmatig Kun je ze samen optimaal laten func- pions League-wedstrijden. Hij is een wedstrijden in Hongarije zelf. Daar- tioneren? meester in het analyseren van tegen- naast had ik aandacht voor de natio- Het is wat mij betreft niet zo dat een standers, met het oog op kansen en nale jeugdteams O-20 en O-19 en was toptrainer per definitie prijzen moet bedreigingen voor het eigen team. ik aanwezig bij een trainersbijeen- winnen. Denk aan Louis van Gaal: nu Vervolgens praat ik niet over ‘aanpas- komst. Ook had ik een representatie- het wat minder gaat, is hij dan geen sen’, maar heb ik het vooral over het ve functie bij het aanleggen van toptrainer meer? Dat geloof ik niet. herkennen van de sterke en zwakke kunstgrasvelden bij Hongaarse scho- Idem dito met Guus Hiddink bij Tur- punten van de tegenstander. Al eer- len, een project van de bond. Ik moet kije, waar de resultaten tegenvallen. der heb ik in De Voetbaltrainer (nr. zeggen dat de voorzitter van de bond Hij blijft toch ook een toptrainer? Voor 114, red.) laten zien hoe ik Ajax in

10 11 De Voetbaltrainer nr.173 2010 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:43 Pagina 12

Assistent bij elkaar Erwin Koeman: “Ronald heeft meer de genen van mijn vader en ik van mijn moeder. Mijn vader lijkt wat norser en dat komt vooral door de blik. Die heeft Ronald ook. Ik ben makkelijk in de omgang en heb het geduld om met iedereen te kunnen praten. Ik zeg niet dat Ronald die eigenschappen niet bezit, maar het líjkt anders. Voor de buitenwereld komt Ronald dominanter over dan ik. Ik ben wel iemand die alles ziet. Die eigenschap had ik ook al als assistent bij Eric Gerets en Guus Hiddink. Ik had en heb ogen in mijn rug, dat had ik als voetballer ook. Ik wil van alles op de hoogte zijn. Ik zie mezelf nog wel eens in Griekenland werken. Ik kom daar al jaren in de vakantie en vind het een fantastisch land. Natuurlijk weet ik dat werken iets heel anders is dan vakantie vieren, maar het idee staat me zeker aan. Ik denk dat ik ook nog wel assistent-trainer zou kunnen zijn. Ik ben daar flexibeler in dan Ronald, vermoed ik. En assistent van Ronald, dan zou ook nog wel kunnen. We hebben het er zelfs wel eens over gehad.” Ronald Koeman: “Toch denk ik dat ik ook assistent van Erwin zou kunnen zijn. Of dat we op basis van gelijkwaardigheid met elkaar werken. We zijn karakterologisch verschillend en vullen elkaar goed aan. We gunnen elkaar succes.”

voorbereiding op de Champions schien wat meer emotie op het veld League confrontatie tegen en bij Ar- en wordt er minder doelbewust met senal heb voorbereid op de opkomen- tactiek ‘gespeeld’. Dat wil niet zeggen de linksback Ashley Cole. We speel- dat dergelijke tactische keuzes in het den toen min of meer met twee buitenland per definitie onmogelijk rechtsbacks (Hatem Trabelsi en Nigel zijn. Zo zorg ik er zelf voor dat er mi- de Jong) en hielden Arsenal op 1-1. Ik nimaal twee spelers in het veld zijn, kan me nog herinneren dat we tij- die mijn tactisch verlengstuk vormen dens de bewuste tactische training en die in het veld kunnen coachen soms zelfs lopend over het veld de tijdens een wedstrijd. Dat kan een bewust van het belang om ook vooral voetbalsituaties inzichtelijk probeer- Nederlander zijn, maar dat hoeft niet. vragen te stellen aan de spelers, over den te maken voor de spelers. Dus Ook het buitenland kent tactisch tactiek of andere voetbalzaken. Ofte- coachen in de situatie, maar dan in sterke spelers, maar Nederlanders wel, mee te laten denken en daardoor super slowmotion. In een 11:11-situ- staan er wel om bekend. zich nog meer verantwoordelijk te la- atie simuleerde ‘het andere team’ de ten voelen over keuzes die we als speelwijze van Arsenal, gecoacht Bij PSV heb ik kennisgemaakt met team maakten.” door Tonny Bruins Slot. Iedereen René Felen. Hij is iemand die is ge- stond op een gegeven moment stil, specialiseerd in teamontwikkeling. Vrije trap Tonny liet de linksbuiten (Pires) wan- Hij was al werkzaam bij FC Gronin- We spreken de gebroeders Koeman delend een bepaalde loopactie maken gen en via mijn vader kwam hij bij daags na de interland Nederland- en vervol- mij terecht. Zweden. Het enige tegendoelpunt dat gens was het We hebben de Nederland kreeg, kwam uit een vrije de vraag aan ‘Wandelend trainen: samenwer- trap vanaf de zijkant. De beide trai- de spelers king destijds ners denken dat zo’n doelpunt vooral hoe we dat coachen in de langzaam op- de verdienste is van de aanvallende gingen op- gebouwd en partij. Toch zijn er wel wat verdedi- lossen. Ik situatie, maar dan uiteindelijk gende uitgangspunten te bespreken. coachte heeft hij ook Erwin Koeman: “Vooropgesteld, deze daarbij de in super slowmotion’ bij diverse vrije trap is gewoon goed genomen basiself en teambespre- door Zweden. Natuurlijk gaan er ver- legde de ac- kingen geze- dedigend wel een paar zaken mis, centen die we vooraf hadden bespro- ten. Juist omdat ik niet de onderwijs- maar het moet gezegd dat een goed ken, eerst met de staf en vervolgens achtergrond heb zoals Co Adriaanse genomen vrije trap ook moeilijk te met het team. of Louis van Gaal, zag ik daar de gro- verdedigen is. Het begint voor Oranje Ik vind dat deze gestructureerde aan- te meerwaarde van in. Felen bracht met de keuze hoe dichtbij je voor je pak van tactisch trainen een goede het teamproces op gang tussen de eigen keeper wilt gaan staan. Neder- kwaliteit is van het Nederlandse technische staf en de spelersgroep. land kiest ervoor om zich een paar voetbal. In het buitenland heb je mis- Tijdens besprekingen maakte hij mij meter binnen het zestienmetergebied

www.devoetbaltrainer.nl 04-13_Koemannen:04-13 04-11-10 15:44 Pagina 13

P R O F V O E T B A L

Erwin Koeman: 'Mijn vader lijkt wat norser en dat komt vooral door de blik. Die heeft Ronald ook.' Foto: Pro Shots Pro Foto:

op te stellen en dat lijkt mij ook een Ronald Koeman: “Italiaanse of waarts richting bal had mogen staan. logische keuze. Vervolgens heb je de Spaanse verdedigers zijn bij zo’n Achter de bal staat bij Zweden een keuze voor man- of zonedekking. Ne- vrije trap helemaal niet bezig met de rechtspoot en je kunt er vanuit gaan derland lijkt voor zonedekking te kie- bal, maar hebben enkel oog voor hun dat de ze gaan proberen de bal tus- zen en ze laten de Zweden aanvanke- tegenstander. ‘Als ik niet kan koppen, sen de verdedigers en de keeper te lijk buitenspel staan. Anders gezegd, dan kun jij ook niet koppen’, is dan laten komen. Nu zie je een relatief die spelers staan eigenlijk ongedekt. hun instelling. Je moet als verdediger grote open ruimte tussen Van Bom- Op het moment dat de nemer van de weten waar je tegenstander is. Zien mel en de bal en dat geeft veel mo- vrije met zijn aanloop begint, veran- en voelen. Je mag als verdediger je gelijkheden tot ‘ballijnen’. Als je die dert de positie van de aanvallers ten tegenstander nooit kwijtraken in je ruimte bezet, maak je het de vrije- opzichte van de verdedigers. De spe- rug. trapnemer al een stuk moeilijker. Die lers van Nederland kijken allemaal Als je kiest voor een zone-opstelling, moet dan veel nauwkeuriger voorge- naar de bal en ze staan niet allemaal dan vind ik dat Mark van Bommel in ven, want anders wordt zijn trap on- evengoed ingedraaid.” dit voorbeeld wel een paar meter zij- derschept.”

Vrije trap

1 2 3

'Nederland kiest ervoor om een 'De spelers van Nederland kijken 'Je mag als verdediger je paar meter binnen het zestienme- allemaal naar de bal en staan niet tegenstander nooit kwijtraken in tergebied op te stellen.' allemaal evengoed ingedraaid.' je rug.'

12 13 De Voetbaltrainer nr.173 2010 14-18_Looijen:14-18 04-11-10 15:45 Pagina 14

Tekst/ Heldere keuzes en du Ruud Doevendans Eric Looijen brengt p

Bij Robur et Velocitas verlo- pen ontwikkelingen in tien- jaarscycli. De club promoveerde van de vierde klasse naar de eerste klasse in de jaren negentig, maar bewan- delde de omgekeerde route in de tien jaren erna. Trainer Eric Looijen, terug op het veld waar hij als speler triomfen vierde, drukt sinds 2008 zijn stempel op de 128 jaar oude Apeldoornse vereniging. De eerste resultaten zijn inmiddels zichtbaar: promotie naar de derde klasse en een sterk verbeterde voetbalcultuur.

Eric Looijen: “Ik ben in 2008 begonnen zich toen na een dienstverband van Van 1991 tot 1999 stond Eric Looijen met binnen het bestuur een haar- drie jaar bij Enter Vooruit een sabbati- als speler mede aan de basis van een scherpe analyse neer te leggen van cal year voorgenomen had: “Dat was bloeiperiode van Robur et Velocitas. twintig jaar Robur et Velocitas”, zo be- voor mij een heel belangrijke periode. Drie promoties maakte de linksbenige gint Looijen zijn relaas. “Het was im- Door wat afstand te nemen ging ik middenvelder mee. Velen zagen reeds mers duidelijk dat er beleidsmatig een weer beseffen waarom ik trainen zo toen een toekomstig hoofdtrainer in aantal keuzes zijn gemaakt waarvan je leuk vond. Bovendien kon ik me op dede tactisch sterk onderlegde Looijen, achteraf kunt vaststellen dat die de ze wijze goed voorbereiden op mijn die al sinds zijn zestiende als trainer vereniging uiteindelijk niet vooruit volgende club, wat in het geval-Robur op het veld stond en zelden om een hebben geholpen. Ik heb een lange ge- et Velocitas geen overbodige luxe was. mening verlegen zat: “Toch heeft het schiedenis als speler bij de vereniging Veranderingen op diverse terreinen me wel verbaasd dat ik hoofdtrainer en kan er dus uit eigen ervaring over waren bitter noodzakelijk. Ik wist goed ben geworden. Ik vond werken met meepraten.” Al een jaar eerder had het waar ik aan begon toen ik aantrad. jeugd zo leuk en uitdagend, dat ik bestuur bij Looijen aangeklopt, die Het was een bewuste keuze.” niet verwacht had dat ik die stap zou

www.devoetbaltrainer.nl 14-18_Looijen:14-18 04-11-10 15:45 Pagina 15

A M AT E U R S en duidelijkheid binnen alle geledingen t prestatiecultuur terug

maken. Na mijn actieve loopbaan werd ik al snel benaderd door Colum- bia. Ik had tussentijds de hoofdmacht van AGOVV kortstondig overgenomen en klaarblijkelijk een positieve indruk achtergelaten. Binnen twee dagen was ik hoofdtrainer.”

Speerpunten formuleren Voor een trainer die bereid is om iets op te bouwen, kwam Looijen op een ideaal moment binnen bij Robur et Velocitas. Het besef was geland dat veranderingen nodig waren om tot succes te komen. Eric Looijen: “Toen ik twee seizoenen geleden begon bij Robur et Velocitas, moest ik bouwen. Het eerste elftal was inmiddels afgezakt naar de vierde klasse. De tendens wees eerder naar beneden dan naar boven. Het tweede elftal was geen elftal waaruit geput kon worden voor het eerste team. Uit de jeugd kwam niets door. Die spelers haakten af als ze senior werden. Het eerste jaar leek ik meer op een buurt- huiswerker dan op een voetbaltrainer. Ik was steeds bezig met de boel bij elkaar te houden en gedrag te beïnvloe- den. Hoe ga je met een scheidsrechter om, dat soort dingen. Gelukkig trof ik een bestuur dat vooruit wilde. We hebben een aantal speerpunten geformuleerd: een selec- tiebeleid zonder betalingen, uitstekende randvoorwaarden, aandacht voor de prestaties van de jeugd en het aanstellen van een Hoofd Opleidin- jaar. Er ligt een optie voor een vijfde tend (of vrijwel uitsluitend) zelf opge- gen. Dit alles is inmiddels gereali- seizoen. leide spelers dat niveau te halen. Al- seerd. De ontwikkelingen op zaterdag Ik hoor regelmatig geluiden binnen de tijd moest men het hebben van aan- bij de jeugd volg ik op de voet. Op ter- vereniging dat Robur minimaal een was van buiten. Nu de keuze om met mijn willen we naar een situatie tweedeklasser moet zijn. Of erger nog: ‘eigen’ spelers te gaan werken wél is waarin de selectie jaarlijks met eigen ‘Als CSV Apeldoorn topklasse kan gemaakt, mag je niet verwachten dat jeugd wordt aangevuld. Dat lukt nu spelen, dan moeten wij dat toch ook je uit de vierde klasse blindelings nog niet helemaal maar wellicht dat kunnen?’ Die mensen zouden iets be- doorstroomt naar de tweede klasse, we volgend seizoen al zo ver zijn. Dat ter naar het verleden moeten kijken. laat staan nog hoger. Maar de eerste proces wil ik graag begeleiden. Daar- Ze spiegelen zich graag aan andere stap is met de promotie van het afge- om wilde ik een langer contract dan clubs, maar die snelle stijgers maken lopen seizoen wel gemaakt. Minstens dat bij deze vereniging te doen ge- wel andere beleidskeuzes. In de laat- even belangrijk is de beleving binnen bruikelijk is. Ik ga nu mijn derde sei- ste tientallen jaren is het Robur et Ve- de club. Twee jaar geleden stond er zoen in, hierna blijf ik zeker nog een locitas nooit gelukt om met uitslui- tien minuten na een wedstrijd nie-

1414 15 De Voetbaltrainer nr.173 2010 14-18_Looijen:14-18 04-11-10 15:45 Pagina 16

mand meer in het clubhuis. Nu staan groep’. Ik voelde aan dat het goed zou wens me niet te branden aan zaken er weer dertig of veertig na te praten. zijn als ik daar niet bij ging staan. waarvan ik voor mijn gevoel niet vol- Zij kijken naar spelers die ze bij de Achteraf is me ter ore gekomen wat doende afweet. Gelukkig is er een op- club hebben zien opgroeien. Dat is daar gezegd is. De betreffende speler lossing gevonden. Het Achmea Health wat we willen. We zijn er nog lang had zijn teamgenoten heel persoonlijk Center zal binnenkort de hele selectie niet, maar de ingeslagen weg is de gevraagd: ‘Wat is voor jou nu de échte een fitheidstest laten ondergaan, goede. Toen ik begon was het zestig motivatie om vól voor de titel te waardoor we op het gebied van bles- procent de door mij gewenste situ- gaan?’ Veel spelers kwamen met heel surepreventie op niveau blijven. Zij atie, vorig jaar tachtig procent en nu persoonlijke motieven om tot het ui- bieden testprogramma’s op maat. Er honderd procent.” terste te gaan. Dat hebben ze ook naar staat een fysiotherapeut tot onze be- elkaar toe uitgesproken, wat enorm schikking in deze locatie op enkele Intrinsieke motivatie belangrijk was voor het teamgevoel. honderden meters verwijderd van ons Looijen heeft de beschikking over een Het wakkerde de intrinsieke motivatie terrein. Een ideale situatie. brede, maar vooral jonge groep spe- alleen maar aan. Aan dit soort initia- lers. In een dergelijke situatie kan tieven van spelers geef ik heel graag Goede keeperstrainers zijn schaars. een belangrijke rol zijn weggelegd ruimte. Zo’n speler is in een jonge se- Wij hebben gekozen voor een dubbel- voor de ervaren spelers. Looijen be- lectie ontzettend belangrijk. rol voor onze eerste doelman, die zeer schikt over zo’n routinier die zijn in- Ik werk binnen onze staf samen met ervaren is. Hij is na een succesvolle vloed op een positieve manier aan- een flink aantal mensen. Er is een as- loopbaan op hoger niveau terugge- wendt. Hij geeft deze speler hiervoor sistent-trainer, een teammanager, een keerd bij de club. Voor hem is het on- de ruimte. leider en uiteraard een medisch ver- derhouden van zijn kwaliteiten be- Eric Looijen: “Mijn aanvoerder zei vo- zorger. Totaal onverwacht vertrok kort langrijker dan het volgen van fysiek rig seizoen, kort voor een met 0-5 ge- voor de voorbereidingsperiode de zware trainingen. Voor de opvolging wonnen uitwedstrijd en met het kam- coördinatie/looptrainer. Daarmee ver- hebben wij een jonge keeper gevon- pioenschap in zicht, tegen me: ‘Eric, ik dween belangrijke expertise, want dit den met goede kwaliteiten, die graag zou graag iets willen zeggen in de terrein is niet mijn specialiteit en ik opgeleid wil worden om toekomstig eerste keeper te kunnen worden. Het mooie is dat de eerste doelman zijn collega zelf opleidt. Hij fungeert dus als eerste doelman en als keeperstrainer. Gezien zijn ambitie en zijn persoonlijkheid kan hij deze dubbelrol goed aan. Het is jammer dat we onze topscorer, die jaarlijks goed was voor ongeveer twintig doelpunten, zijn kwijtgeraakt. Hij gaat in de Hoofdklasse spelen. Maar het heeft ook een andere kant: we kunnen nu zien hoe andere spelers zich wellicht beter kunnen ontwikkelen en hoe het elftal in de breedte dus toch kan groeien. Ons spel was wel heel erg op hem afge- stemd. Deze speler had de ambitie om verder te kijken en ik heb hem niet tegengehouden. Nee, ik heb hem in zekere zin zelfs gestimuleerd die stap te maken. Hopelijk worden we er minder kwetsbaar door en gaan we gevarieerder voetballen.”

Opbouw Voor Looijen is het een hele uitdaging om het voorbereidingsprogramma zo- danig op te bouwen dat de verschillende spelers op een verantwoorde manier klaargestoomd worden voor het seizoen. Eric Looijen: “Ik heb totaal verschillende typen spelers in mijn ploeg. De

www.devoetbaltrainer.nl 14-18_Looijen:14-18 04-11-10 15:45 Pagina 17

A M AT E U R S

ervaren speler die zojuist ter sprake kwam, heeft jarenlang op topniveau- amateurs gespeeld, tot in de Hoofd- klasse. Hij heeft in zijn loopbaan tien kampioenschappen meegemaakt, een uniek palmares. Deze speler heeft vijftien jaar training op topniveau in zijn benen. Aan de andere kant is er een grote aanwas van spelers uit de A1. Ik heb een aantal van hen definitief toege- voegd aan mijn selectie. Drie anderen lopen stage, maar zullen in beginsel ook dit seizoen nog deel uitmaken van A1. Maar nu komt het probleem: A1 van Robur et Velocitas speelde tweede klasse. Hoe kan ik spelers die op dit niveau gewend zijn te werken, in hetzelfde trainingsprogramma in- tegreren als die ervaren kracht die jarenlang topamateur is geweest? Dat vereist enorm veel creativiteit. Het leidt er soms ook toe dat ik een speler maar even uit de training of de wedstrijd haal. Sommige spelers zijn simpelweg weinig trainingsbelasting gewend. Er zijn snel spierproblemen. Ik moet daar mijn lijn in bepalen, maar wil het niet forceren. Drie punten in de eerste wedstrijd is heel prettig, maar niet ten koste van alles. op lijn spelen. Ik koos daarom voor het vroeger wel eens geweest is, in tij- een voorstopper en een libero. Ik ge- den dat de club aanmerkelijk hoger Ik heb gekozen voor een heel rustige bruik die wedstrijden om dat met de speelde. Maar daar werken we aan. opbouw. Daarbij speelt op dit niveau spelers te bespreken. Aan de hand Een groot voordeel is dat de sfeer ge- ook een rol dat iedereen toch weer van wat in de wedstrijd gebeurt, pas weldig is. De saamhorigheid, in de he- wat balgevoel moet kweken. Daarom ik mijn aanpak tijdens trainingen le vereniging, neemt gigantisch toe. bouw ik de voetbalconditie vrijwel aan. Die verdedigende accenten leg ik De A1 is met vrijwel de complete uitsluitend binnen voetbalvormen op. echt in partijvormen. Dat zijn dan ook groep op vakantie geweest naar Bulg- Ik zorg er voor dat de spelers doorlo- de momenten waarin ik situatief ga arije. Spelers beginnen hun vakantie pend in beweging zijn. Zo kies ik bij- coachen. Tijdens de eerste week en andere bezigheden af te stemmen voorbeeld in de eerste week structu- coachte ik vooral begeleidend. op voetbal. Dat is op dit niveau echt reel voor het hoofdmoment balbezit. Belangrijk is verder de individuele niet altijd gebruikelijk. Daaraan kun Je kunt dan goed aanvalspatronen oe- ontwikkeling van de spelers. Als voor- je merken dat het hier weer over fenen over een aantal schijven. Loop- beeld: mijn diepe spits moet zich voetbal gaat.” acties, de wijze van inspelen en ook voetballend gaan ontwikkelen. Goed technische elementen komen daarin het moment kiezen waarop hij uit de Samenvatting: steeds terug. Ik maak de hersteltijden dekking komt, moet kiezen voor bal- • De ommekeer bij Robur et Velo- steeds korter. De inhoud zal per trai- bezit of een kaats. Dit is wel een spits citas begon met het helder for- ning niet erg verschillen, maar ze zul- die met een goede aanvoer ook aan muleren van uitgangspunten. len sneller weer in staat moeten zijn flink wat doelpunten kan komen. Ge- • Eric Looijen creëert ruimte voor om de oefeningen goed uit te voeren. lukkig is mijn assistent-trainer een spelers met een eigen inbreng. Ook de intensiteit wordt hoger: van voormalige aanvaller, die deze spits • Behalve kennis van trainings- grote partijen naar kleinere vormen. hierin prima kan ondersteunen. Deze leer is op het derde- en vierde- We hadden een aantal oefentegen- assistent zal zich ook op de stan- klasniveau een flinke dosis cre- standers van een hoger niveau, dus daardsituaties richten.” ativiteit en flexibiliteit voor een dan komt het hoofdmoment balbezit trainer onontbeerlijk. tegenstander vanzelf aan de orde. Consequenties • Gelet op diverse achtergronden Omdat een van mijn beoogde centrale Eric Looijen: “Onze beleidskeuze heeft van spelers is het verstandig verdedigers langdurig geblesseerd een aantal consequenties. Kwalitatief om individueel te differentiëren was, kon ik moeilijk met een centrum is het nog niet zo hoogstaand als dat in de trainingsaanpak.

16 17 De Voetbaltrainer nr.173 2010 14-18_Looijen:14-18 04-11-10 15:45 Pagina 18

A M AT E U R S

7 6 5 Trainingsvorm 1 Eric Looijen

D E

Doel 4 • verbeteren van de passing en de aannames 3 • verbeteren van de voetbalconditie (duurvorm), door middel van C 2 een herkenbaar sjabloon uit de eigen formatie (automatismen) B

Organisatie 1 A • gebruik van de rechterzijde van het veld • doorstroomvorm • 1 groot doel met keepers die afwisselen • scoren vanuit de voorzet van de rechterflank

Inhoud Coaching • centrale verdediger (A) speelt rechtervleugelverdediger (B) aan • ‘Strakke passing.’ • B speelt ofwel middenvelder (C) aan, ofwel spits (D) afhanke - • ‘Goed opengedraaid staan.’ lijk van vooractie van C, in-de-bal komen betekent overslaan • ‘Inspelen op het juiste been.’ • C zoekt rechtsbuiten E met een dieptepass, ofwel C ondersteunt • ‘Je loopmoment goed timen.’ D en zoekt daarna E • ‘Aannames goed voor een direct vervolg.’ • E vervolgt met voorzet, D rondt af • ‘Niet stilstaan, voortdurend in beweging zijn.’ • ‘Optimale concentratie, ook als je vermoeid raakt.’ Variatie • 'Kaats van de spits: met gevoel bal laten vallen op C.' • B kan zowel C als D inspelen • 'Pass van C naar E met gevoel in de loop spelen.' • rol van C is daardoor variabel • 'Flankspeler naar binnen snijden voor voorzet.' • vorm is uit te bouwen met verdedigers (als verdedigende partij • 'Flankspeler, maak oogcontact met de spits voordat je een ook kan gaan scoren) voorzet geeft.'

Trainingsvorm 2 Eric Looijen

Doel • wanneer een aanval vastloopt bij een van de vleugelaanval- lers, de bal uithalen en voetballend de andere kant zoeken 9 7

10 11 Organisatie • ¾ speelveld 6 8 • 1 vast doel en 2 doelen van 15 meter om in te dribbelen 2 • 3 x 10 minuten met telkens 2 minuten pauze 5 • 10 gele hesjes • 10 pylonen 4 3

Inhoud • lijnvoetbal 10:8 • blauw start met opbouw en bereidt een aanval voor • wanneer de aanval op de zijkant vastloopt, overtal aan die Coaching kant gebruiken om voetballend aan de andere kant te komen • ‘Juiste balsnelheid.’ • blauw scoort door dribbel in een van beide 15-meterdoelen • ‘Vooral over de grond spelen.’ • rood scoort na balverovering in het lege grote doel • ‘Bij balaanname direct klaar voor vervolg.’ • inzetten van een dribbel moet doeltreffend zijn; balverlies = • ‘Formatie bewaken.’ vrije trap voor de tegenstander op 20 m van het doel • ‘Speelveld groot houden.’ • Voor elke 3 doelpunten van rood moet blauw zich 10x • ‘Gespeelde bal nacoachen.’ opdrukken • ‘Snelle keuzes maken.’ • ‘Zuinig zijn op balbezit.’ Variatie • ‘Overslaan indien mogelijk.’ • serie 1: vrij spel • ‘Vooracties middenvelders.’ • serie 2: maximaal 2x raken • ‘Middenvelders diagonaal vrijlopen.’ • serie 3: 2x/1x raken • ‘Opengedraaid staan bij de balaanname.’ • moeilijker maken door 10:9 of 10:10 • ‘Dribbel moet grote scoringskans hebben.’ • makkelijker maken door doelman bij blauwe partij • ‘Juiste moment kiezen om te vragen.’

www.devoetbaltrainer.nl 19_Column Tjeu:19 04-11-10 16:29 Pagina 19

C O L U M N

HET ANDERE GELIJK Beeld zegt meer dan woorden

Ooit stuurde elke krant of tijdschrift er een activiteit voor de hele groep Coaching bij Topclubs, over de eisen zijn eigen fotograaf naar een voetbal- was. Hopelijk heeft de bondscoach, aan de nieuwe sportmanager van wedstrijd van enig belang. Dat is nu en anders Cooky Voorn misschien, op Hans Slender (verbonden aan de Ho- voltooid verleden tijd. Ook dit vak- de terugreis in het vliegtuig Van der geschool in Groningen) en de bles- blad maakt gretig gebruik van een se- Wiel die twee foto’s van Ruud en Gre- surepreventie bij Club Brugge. En on- lecte groep professionele fotopersbu- gory uitvergroot onder zijn neus ge- dertussen luisterde ik gratis naar de reaus, zoals Pro Shots, VI Images en duwd met de korte, maar duidelijke muziek van Spotify.com, maar zon- Orange Pictures. De werkwijze is een- opdracht: ‘Leuk spelletje, speelde ik der… hoofdtelefoon. Dankzij Van der voudig: je neemt een abonnement en vroeger al: zoek de verschillen!’ Het Wiel heb ik die als stil protest voorlo- mag daarvoor een x-aantal topfoto’s incident heeft namelijk niets te ma- pig opgeborgen. uitzoeken. Veel goedkoper en effi- ken met een generatieconflict, maar ciënter dan een eigen fotograaf en de wel alles met respectuitingen richting Reacties: [email protected] kwaliteit is toch gegarandeerd. de mensen zonder wie je als topvoet- Toch zijn er ook momenten dat je baller geen (wereld)podium zou heb- vanuit een louter vakmatige invals- ben. hoek graag foto’s wilt publiceren. Foto’s kunnen ook een belangrijk Voor dat doel hebben de redacteuren hulpmiddel zijn bij presentaties, die van De Voetbaltrainer altijd een ca- je als trainer voor allerlei doelgroe- mera bij zich. Daardoor leer je van- pen moet geven: bij een wedstrijdbe- zelf wat anders naar gepubliceerde spreking, op een sponsoravond, als voetbalfoto’s te kijken. Twee dagen gastspreker bij een andere club, voor voor Moldavië-Nederland bestudeer- collega-trainers of ouders. Misschien de ik daarom gefascineerd twee foto’s heb je dan wat aan de volgende tips. van Oranje-spelers. Op de één stond Heel wat sportfoto’s die je onder be- een lachende Ruud van Nistelrooy, paalde voorwaarden gratis in je pre- omringd door enthousiaste Molda- sentaties mag verwerken, zijn te vin- viërs die de dag van hun leven hadden op www.compfight.com. Als je den, omdat ze met deze wereldspits foto’s voor je presentatie wilt bewer- op de foto mochten. Op de andere fo- ken, dan zijn www.getpaint.net en to zag ik Gregory van der Wiel. Hij www.gimp.org twee gratis te down- deelde op hetzelfde vliegveld ook loaden en uitstekende fotobewer- handtekeningen uit, maar vraag niet kingsprogramma’s. Als er binnen hoe. Een XXL-hoofdtelefoon op, ach- de spelersgroep of club al een tijdje teloos z’n handtekening plaatsend op iets speelt, kan het heel verhelde- een aangereikt papiertje, met de blik rend werken om dat visueel in een op oneindig en vooral elk oogcontact tijdlijn te verwerken. Daar is uitste- met de dubbele rij voetbalfans ver- kende software voor: mijdend. Ik weet niet of Van Marwijk www.dipity.com. dezelfde foto’s heeft gezien, maar als coach mag je zo’n alleszeggend mo- Leren kun je als trainer ook door te ment eigenlijk niet laten lopen. Me- kijken naar de aanpak van anderen. teen dacht ik aan Foppe de Haan, die Dat geldt tevens voor presentaties. in juni 2007 zijn succesvolle Jong Ga daarom eens naar www.slidesha- Oranje-selectie bij een soortgelijk in- re.com. Dat is de plek waar andere cident stevig aanpakte. Zijn spelers coaches online hun presentaties negeerden op weg naar het trainings- parkeren. Daardoor is het een zeer veld ‘Het Paradyske’ in Langezwaag toegankelijke inspiratiebron. Nadat na het verlaten van de spelersbus ik vijf minuten wat slimme zoek- kauwend en iPod-aanbiddend een he- opdrachten had ingetikt, kwam ik le groep Oranje-fans, onder wie heel bijvoorbeeld al uit bij presentaties wat kinderen. Foppe greep meteen in. met een compleet KNVB-jaar- Vanaf dat moment waren de iPods al- plan voor trainers, van Fran- leen in eigen tijd toegestaan, niet als ky Vercauteren over Mental

18 19 De Voetbaltrainer nr.173 2010 20-25_Dennishaar:20-25 04-11-10 16:31 Pagina 20

Tekst/ Ron Weinbrecher Dennis Haar over de A-junior ‘Altijd het positieve aspect

Dennis Haar is trainer van AZ A1. Het is zijn tweede voor een wedstrijd kijken zij bijvoor- jaar als trainer van deze groep. De coach is vooral bezig beeld pas wie de tegenstander is. Zij zijn nog niet bewust bezig met carriè- een veilige omgeving te creëren waarin de A-junior zich replanning en hoe zij stappen kunnen maken in hun eigen ontwikkeling. optimaal kan ontwikkelen om uiteindelijk door te kun- Het is aan mij om daar op een goede manier mee om te gaan en de spelers nen stromen naar de selectie. Dennis Haar is constant daarin te helpen.”

in gesprek met zijn spelers met als doel de spelers be- Coachingsproces Dennis Haar: “Dit proces hanteer ik wust te maken van hun eigen ontwikkelingsproces. om de spelers bewust te maken van hun eigen ontwikkeling. De A-junior ‘Vooral een realistisch zelfbeeld van de A-junior zal bij- wil en moet een bepaalde verantwoordelijkheid nemen om de stap te dragen aan zijn ontwikkeling.’ kunnen maken naar de selectie van AZ. Binnen dit proces wil ik de spelers optimaal begeleiden. Dennis Haar: “Het grote verschil tus- daan. Bij de ene speler verloopt dit sen A- en B-junioren is het gedrag. De proces beter dan bij de ander. Er zijn Stap 1: A-junioren doen zich steeds meer als altijd spelers die de uitdaging begrij- Ik bespreek eerst met de spelers hoe volwassene voor. De focus van de pen en zij hebben daar een goede en wij willen voetballen. De manier die coach ligt vooral op de bewustwor- nuchtere kijk op. Deze spelers hebben de AZ Jeugdopleiding voorstaat. De ding. De voetballers moeten zich re- daar minder hulp bij nodig. Maar de formatie 1:4:3:3 en de AZ Spelinten- aliseren waar zij mee bezig zijn. Deze meeste spelers zijn nog niet zo bezig ties. Hoe wij willen spelen met AZ: junioren zijn één of aanvallend, attractief twee stappen verwij- voetbal. Door middel van derd van een plaats ‘De coach is altijd degene die positiespel komen tot bij de selectie en aanval, tegenstanders daar moeten de spe- zijn gedrag moet aanpassen’ vroeg onder druk zetten lers zich bewust van daar waar mogelijk. Die worden. Zij hebben zaken bespreken we. Dat de leeftijd bereikt dat gaandeweg het met een plek binnen de selectie. Zij geeft input voor een bepaald spelers- seizoen de overgang steeds dichterbij hebben nog moeite met nadenken profiel. kan komen. Bij de B-junioren leeft dat over de langere termijn. Deze spelers minder, dan ben je er wat verder van- leven in de waan van de dag. Vlak Stap 2: Wat is het spelersprofiel? Bij de posities binnen de speelwijze horen specifieke kwaliteiten (competenties). Ie- dere positie heeft zijn eigen profiel dat uiteindelijk door een speler moet worden ingevuld. De positie in het veld krijgt bij A-junioren een meer definitief karakter. Bij B-junioren kan dat nog wel eens wisselen. De veldpo- sitie in de A-junioren is dan ook spe- cifiek. Je hebt altijd spelers die op meerdere posities in het elftal kunnen spelen, maar in principe spreken wij over vaste posities. Die krijgen inhoud in het eerste jaar dat spelers in de A-junioren spelen.

www.devoetbaltrainer.nl 20-25_Dennishaar:20-25 04-11-10 16:31 Pagina 21

J E U G D pect benadrukken’

20 21 De Voetbaltrainer nr.173 2010 20-25_Dennishaar:20-25 04-11-10 16:31 Pagina 22

Vijf stappen in het Coachingsproces (Samenvatting)

Het coachen van de spelers gebeurt bij AZ in een proces van 5 stappen:

Stap 1: Een bespreking met het team waarin de AZ Spelintenties worden besproken. De groep maakt na vragen van de trainer afspraken en regels. Het resultaat van deze bespreking zorgt voor input voor een competentieprofiel.

Stap 2: De AZ Spelintenties worden gekoppeld aan een speelwijze. Zo ontstaan de basistaken per positie die binnen de hoofdmomenten uitgevoerd dienen te worden. Dit is het competentieprofiel per positie.

Stap 3: Per speler wordt een analyse gemaakt op basis van de aanwezige competenties en de nog te ontwikkelen competenties. We hanteren eindtermen die concreet alle handelingen beschrijven die spelers aan het eind van het seizoen moeten behalen.

Stap 4: In een persoonlijk (SOP)gesprek met de speler krijgt het Speler Ontwikkeling Plan vorm. Gemaakte afspraken (ontwikkelingsdoelen) met de speler worden vastgelegd. Het plan moet uitdagend en motiverend zijn. Hierdoor zal een speler een succesbeleving ervaren en zich dus beter ontwikkelen. De trainer heeft hierin een ondersteunde rol.

Stap 5: Voortgangscontrole is hierin het belangrijkste. De speler moet zich na de training of na een wedstrijd constant evalueren. Hoe heb ik mijn taak uitgevoerd? Wat ging er goed en wat kan de volgende activiteit beter?

De trainer/coach is steeds bezig met de trainingen en wedstrijden te controleren op inhoud en voortgang van de speler. Afwijkingen worden gesignaleerd en waar nodig bijgestuurd.

www.devoetbaltrainer.nl 20-25_Dennishaar:20-25 04-11-10 16:31 Pagina 23

J E U G D

Stap 3: Ik maak een analyse per speler op ba- Coachen sis van zijn competenties. Dus op ba- Dennis Haar over zijn manier van coaching bij de A-junior: “Mijn manier van sis van zijn kwaliteiten wordt duide- coachen is zeker niet dé manier. Ik ben er echter wel van overtuigd dat A-ju- lijk voor welke positie de speler in nioren zich goed kunnen ontwikkelen binnen de stijl van coachen die ik han- aanmerking komt. We hanteren eind- teer. Het creëren van een veilige omgeving geeft een speler de vrijheid tot termen die concreet alle handelingen handelen. Hierdoor zal het vertrouwen toenemen en de speler zich ontwik- beschrijven, die spelers aan het einde kelen! van het seizoen moeten behalen. De speler heeft een aantal specifieke Wanneer de speler begeleid wordt, lijkt het vaak alsof gedrag, vaardigheid en kwaliteiten die passen bij het profiel kennis van het spel centraal staan in het coachen van de speler. Er is echter voor een bepaalde positie. De speler meer: de houding, de mentaliteit, hoe de speler over iets denkt, etc. Dat alles weet, nadat deze stap is besproken, heeft grote invloed op hoe de speler zich gedraagt. Dit proces is moeilijk voor welke positie hij in aanmerking zichtbaar, maar wel merkbaar in bijvoorbeeld het uitvoeren van de taak. komt. Dit ‘onzichtbare’ gedeelte beïnvloedt de mogelijkheden in het gedrag bij het Stap 4 en 5: uitvoeren van de taak. De vraag die de coach zich steeds moet stellen, is: hoe Bewustwording kun je stimuleren komen coach en speler erachter waarom de speler bepaald gedrag in het uit- door spelers met een kritisch oog voeren van zijn taak (niet) vertoont? Daarvoor hoef je als coach niet de psy- naar zichzelf te laten kijken. Drie keer choloog uit te hangen! per seizoen evalueer ik samen met de speler zijn ontwikkeling. Wij noemen Als dit bespreekbaar wordt, kan de speler zich bewust worden van ‘het waar- dit een SOP-gesprek (Spelers Ontwik- om’ en dus een keuze maken voor actie! kelings Plan). In het eerste gesprek stel ik samen met de speler een ont- Het coachen zoals in dit kader wordt beschreven, roept bij mij het beeld van wikkelingsplan op. Hierin beschrijven een ijsberg op: de relatie leggen tussen het zichtbare en het onzichtbare ge- we duidelijk zijn doelstellingen voor deelte.” de komende periode. Om tot deze doelstellingen te komen bespreken wij wat er goed gaat, waar hij minder de eindtermen. Dan zijn er twee mo- vormen van de spelers met wie ik goed in is en vooral wat hij wil verbe- gelijkheden. De speler gaat niet door werk. Wat zij leuk en minder leuk vin- teren. naar de selectie en kan eventueel zijn den, hoe zij school ervaren, de verlok- De speler zal tijdens de trainingen en ontwikkeling doorzetten bij Telstar. kingen van het leven, etc. Ik sta daar wedstrijden bewust bezig zijn met Hij kan via de Jupiler League alsnog voor open. Ik merk dat de spelers dat zijn ontwikkeling. de stap naar de selectie van AZ ma- ook op die manier ervaren. De spelers Neem als voorbeeld een spits. De ken. De tweede mogelijkheid is dat de kunnen bij mij hun verhaal kwijt. spits heeft als doelstelling: ik wil mij desbetreffende speler de club moet Toch is er altijd een voorbehoud, want verbeteren in het afwerken binnen verlaten. En dan moet hij in zijn car- ik ben wel degene die de opstelling het zestienmetergebied en dit moet rièreplan een ander pad kiezen. Dat bepaalt en als speler vertel je dan niet leiden tot 6 goals in de komende 10 hoeft niet slecht te zijn, want bij di- altijd alles aan de trainer. Er zijn za- wedstrijden. Hij wil 3x per week na de verse jeugdspelers zie je dat ze na ken die de spelers dan weer liever training 30 ballen vanuit verschillen- een stapje terug uiteindelijk weer neerleggen bij de teamleider of de fy- de posities afwerken. twee stappen voorwaarts kunnen ma- siotherapeut. Op deze manier wil ik Als trainer/coach ontwikkel ik voor ken en toch in de eredivisie terecht- dat spelers zich veilig voelen. Een vei- hem diverse afwerkvormen en hij komen. Het doel is echter om de spe- lige en vertrouwde omgeving zorgt er- zorgt zelf voor een keeper. Dus samen ler volgens de normen van AZ door te voor dat spelers zich optimaal kun- zorgen we voor optimale omstandig- laten stromen naar de selectie. Dat nen ontwikkelen. heden om zijn doelstelling te halen. staat op nummer 1: opleiden voor het Het is belangrijk om te weten wat er In het tweede gesprek bespreken wij eerste van AZ.” in de hoofden van die jongens om- de voortgang van de speler en evalu- gaat, omdat het een hoop kan verkla- eren wij de gemaakte doelstellingen Communicatie ren. Als er privé iets niet in orde is, is en stellen die bij als dat nodig is. Of Dennis Haar verdiept zich in zijn spe- het logisch dat een speler ook bij de we maken nieuwe doelstellingen voor lers. Hij wil steeds zijn voetballers club minder geconcentreerd is. Als je de volgende periode. Het derde ge- een veilig gevoel geven en daarom niet precies weet wat er aan de hand sprek is het eindgesprek van het hui- praat hij veel met zijn A-junioren. is, kan een bepaalde manier van beïn- dige seizoen. Daarin wordt het ver- Dennis Haar: “Om te weten te komen vloeden averechts werken. Dat is ook volg van zijn carrière besproken. wat er speelt bij A-junioren, moet je het verhaal dat ik aanstip in mijn ma- met hen in gesprek gaan. Daar ben ik nier van coachen: wat is zichtbaar? Stel, de A-junior blijkt uiteindelijk dagelijks mee bezig. Ik praat veel met Het gedrag en het minder functione- niet te voldoen aan de door AZ gestel- de spelers. Zo kan ik een goed beeld ren zie je, maar hoe komt dat nu? Als

22 23 De Voetbaltrainer nr.173 2010 20-25_Dennishaar:20-25 04-11-10 16:31 Pagina 24

je iets dergelijks constateert, spreek je Dennis Haar (34) kwam zelf als speler uit voor de desbetreffende speler er op aan. de jeugdopleiding voor AZ en speelde later on- Wat is er met je aan de hand, want ik dermeer nog voor Haarlem. In 2006 trad Haar constateer dat het niet goed gaat. Hoe toe tot de AZ Jeugdopleiding, nadat hij daar- komt dat? Dan hoop ik dat die spelers voor als trainer werkzaam was bij hoofdklas- zich zo veilig voelen, dat zij vertellen ser ADO'20 in Heemskerk. Hij trainde bij AZ wat er aan de hand is. En zo proberen eerder de D1 en de D2. we vervolgens samen tot een oplossing te komen, waardoor de ontwikkeling niet stagneert.” Spelers moeten beseffen dat het lers, maar ook concrete handvatten Alles moet wijken voetbal op het niveau van een bvo aanreikt om hun fysieke, mentale en De A-junior in 2010 traint veel meer niet iets is wat je er zomaar even bij emotionele kenmerken zo met elkaar dan bijvoorbeeld tien jaar geleden. doet. Het is een manier van leven, te verbinden dat zij op hun best kun- Hoe gaat de A-junior daarmee om? daar moet eigenlijk alles voor wijken. nen zijn. Je leert hoe een speler in el- Dennis Haar: “De voetballers en ka- Topsport is geen sociaal leven. Het is kaar steekt en hoe je die op de beste rakters zijn niet veel anders, maar trainen, eten slapen en de wedstrijd. manier kunt benaderen. Een benade- vooral in de opleidingen is er heel A-junioren moeten een knop omzet- ring die bij de speler past en waar hij veel veranderd. Er wordt veel meer ten die zegt: minimaal 8 uur slapen, zich het prettigste bij voelt, zal bijdra- getraind en op een professionelere goed eten, school en dan blijft er gen aan de ontwikkeling van de spe- manier. Er wordt sowieso in deze tijd maar weinig tijd over. De opoffering ler. De coach is altijd degene die zijn meer gevraagd van de A-junior. Ik heb is groot en niet iedereen kan daar te- gedrag moet aanpassen. Het is inte- zelf bij AZ in de A1 gespeeld en toen gen. A-junioren staan in de opleiding ressant om je daar als coach in te ver- trainden wij vier keer in de week. Die nu veel dichter bij het leven van een diepen, want het karakter van een frequentie is nu opgevoerd naar ze- professionele voetballer en kunnen sporter kan volkomen haaks staan op ven en soms wel acht keer per week. daardoor makkelijker aanhaken, die van de coach. De rol van Toon Verder wordt er meer aandacht ge- maar je moet wel intrinsiek gemoti- Gerbrands is daarin ook fors geweest. schonken aan krachttraining. De staf veerd zijn om dit leven te kunnen lei- Hij heeft de staf een hoop bijgebracht rondom de groep is groter, de benade- den. Tussen een jongen van 18/19 en op het gebied van gedragsprofielen en ring is professioneler geworden en de een jongen van 21 zit niet veel verde benadering van sporters.” faciliteiten zijn beter. Voor de huidige schil. Maar een voetballer van 25, 26 A-junioren is een omgeving gecreëerd jaar die al een paar jaar meeloopt, is Verantwoordelijkheid waarin zij zich maximaal kunnen gewend aan jaren van topsport. Dennis Haar: “Wat wij in ieder geval ontwikkelen. De andere kant van het De stap tussen selectie en A-junioren niet doen, is voorzeggen. De keuzes verhaal is dat dezelfde A-junioren moet zo klein mogelijk zijn. Je moet moeten de spelers uiteindelijk zelf minder tijd voor zichzelf hebben. Er is het trainingsschema zo opstellen, maken. Tijdens trainingen brengen bijvoorbeeld minder tijd om andere dat er zo weinig mogelijk verschil is, wij de spelers in situaties die in wed- dingen te gaan doen. zeker fysiek. Bij AZ is de stap van A1 strijden voorkomen. Zij zullen zelf naar de selectie nu nog kleiner ge- binnen deze situaties de juiste keuze worden, omdat het elftal van onder moeten maken. Je constateert een 23 is samengevoegd met het eerste. voetbalprobleem tijdens de wedstrijd. Samen Het niveau van de spelers van A1 Daar vandaan maken wij een training Dennis Haar: “Hoofd opleiding Aloys moet wel zo hoog zijn dat zij direct en binnen die training proberen wij Wijnker kijkt in ieder geval alle thuis- kunnen aansluiten bij de selectie. spelers steeds in die specifieke situ- wedstrijden om de ontwikkeling van Trainen onder Gert Jan Verbeek is atie te brengen en de handvatten te de spelers in de gaten te houden en voor jongens die uit de A1 komen geven hoe de spelers het probleem ook de technisch directeur Earnest een enorme leerschool. Daar zijn wij kunnen oplossen. Speel je de bal Stewart en de hoofdtrainer en assis- erg blij mee. Ons doel is namelijk zo- links, rechts of naar het midden? En tenten zijn regelmatig bij wedstrijden veel mogelijk spelers op te leiden waarom maak je deze keuze? Is er aanwezig. Op maandagochtend heb- voor het stadion.” geen betere optie? Door veel te erva- ben wij gezamenlijk overleg waarbij ren gaan de spelers het leren. Ze gaan Earnest Stewart en Technisch Coördi- Profielen zo het moment binnen de situatie nator Max Huiberts aanwezig zijn plus Dennis Haar: “Wij verdiepen ons in herkennen en leren zelf de juiste keu- alle jeugdtrainers, de leden van de de profielen van de spelers. Bij AZ ze te maken. Dit leidt tot succesbele- medische staf en het hoofd opleiding. werken we met gedragsprofielen van ving en geeft de spelers vertrouwen. Opvallende spelers, goede ontwikke- spelers en maken daarbij gebruik van Het is de sleutel tot ontwikkeling. lingen en minder goede ontwikkelin- Action Typing. Een systeem dat niet gen worden hierbij besproken.” alleen inzicht verschaft in het eigen Ik laat mijn spelers deel uitmaken voorkeursgedrag en dat van de spe- van ons strijdplan tijdens de wed-

www.devoetbaltrainer.nl 20-25_Dennishaar:20-25 04-11-10 16:32 Pagina 25

J E U G D

strijd. Ik blijf eind- ‘Ik heb zelf bij AZ in de A1 krachttraining en al- verantwoordelijk, les wat daarbij maar de spelers mo- gespeeld en toen trainden wij hoort, zoals coördi- gen wel meeden- natie, lenigheid etc. ken. Het tijdperk vier keer in de week’ Daarnaast krijgen ze van het alleen maar voetbalconditietrai- geven van instructie als trainer is ning volgens het programma van on- voorbij. Onze manier van voetballen Maandag na de wedstrijd komen wij ze inspanningsfysioloog Robert de blijft elke week hetzelfde, maar het altijd even terug op het gespeelde du- Groot. Verder de technische en tacti- gaat om kleine tactische details. De el. Wat ging er goed? Wat ging er min- sche trainingen en als laatste indivi- thuiswedstrijd tegen Ajax A1 bijvoor- der goed en wat kunnen wij verbete- duele trainingen. Deze trainingsme- beeld. In die week stel je vragen aan ren voor de volgende wedstrijd? En thodes hebben bij AZ al veel raak- de spelers. Wat zijn de sterke punten altijd met een positieve insteek. De vlakken met de manier waarop bij de van Ajax? Wat zijn de zwakke pun- goede punten moet je meenemen uit selectie wordt getraind. Dit doen we ten? Waar liggen onze kansen? Wat zo’n wedstrijd om je verder te kunnen om de stap naar de selectie zo klein zijn onze valkuilen? Ten opzichte van ontwikkelen. Daar krijgen spelers ook mogelijk te maken.” onze formatie komen de spelers ver- vertrouwen van. Vertellen wat niet volgens met antwoorden. Wij beslo- goed gaat. is voor coaches vaak mak- ten om tegen Ajax dus wat meer te- kelijk. Maar vertel de spelers ook wat Samenvatting rug te zakken en de ruimtes klein te er wel goed gaat. Zo creëer je vertrou- • Dennis Haar is steeds in gehouden. Maar wij schieten na tien wen bij de spelers, dat ten goede sprek met zijn spelers. seconden al in eigen doel, dus dat komt aan hun ontwikkeling. • De A-junior heeft doorgaans plan kon direct in de prullenbak. Pri- Die manier van coachen probeer ik een realistischer zelfbeeld dan mair blijft natuurlijk dat je spelers over te brengen op mijn spelers.” de B-junior. blijft helpen en steunen in hun ont- • Altijd de positieve punten bena- wikkeling. Dus laat ik mijn spelers Verschil in training drukken. niet alles zelf uitzoeken, maar help Dennis Haar: “Wij hebben een verde- • Dennis Haar wil dat spelers ik hen waar het nodig is. ling gemaakt in fysieke training, dus zich ‘veilig’ voelen.

24 25 De Voetbaltrainer nr.173 2010 26-29_Susebeek:26-29 04-11-10 16:34 Pagina 26

Tekst/ Ruud Doevendans

Het verwerken van voorze tt

Keeperstrainer Edwin Susebeek is twintig uur per week Volgens Edwin Susebeek begint trainen bij een grondige inventarisatie in dienst van PSV, werkt twintig uur voor De Graafschap van de persoon met wie je aan de slag gaat. en bestiert daarnaast zijn eigen Gelderse Keepers School. Edwin Susebeek: “Als keeperstrainer moet je je keeper kennen. De ene Zijn wereld is een rechthoek van 7,32 x 2,44 meter. Het keeper weet na één keer instructie precies wat hij moet doen en hij kan bijna niet anders of ’s avonds laat wordt tussen voert het foutloos uit. De andere keeper moet je tot in zijn doelgebied beide palen een hangmat bevestigd en doet de geblokte begeleiden en dan nog gaat er het nodige mis. Als je weet wat het opna- keeperstrainer zijn noodzakelijke tukje. De Voetbaltrainer mevermogen van je keeper is, dan ben je al heel ver. Dan kun je je me- sprak met hem over het verwerken van voorzetten. In de thodische stappen eigenlijk zo invul- len. Op jonge leeftijd is daarom het eerste aflevering praten we over de F-, E- en D-pupillen. contact met de ouders heel belangrijk. Ik weet alles van mijn keepers, ook van de gezinssituatie. Ik kan hier mijn aanpak op afstemmen. Zo’n jongen moet het vooral erg leuk vinden om bij mij te komen. Als je veel plezier hebt, zul je veel leren. Dat levert dan weer plezier op en daarmee is de cirkel rond.”

www.devoetbaltrainer.nl 26-29_Susebeek:26-29 04-11-10 16:34 Pagina 27

K E E P E R S T R A I N I N G

Edwin Susebeek wil keepers zo snel mogelijk in het doel hebben

e tten door pupillenkeepers

Meteen op doel zijn met de stof die eigenlijk pas in mijn hurken. Ik benader ze nooit van- Zeker met het oog op het belang van november aan de orde had moeten uit de hoogte, zowel letterlijk als fi- meevoetballende kwaliteiten van de komen, dan betekent dit dat ik met guurlijk niet. Het is heel belangrijk doelman, woedt tegenwoordig de dis- snelle leerlingen te maken heb. Ik kan dat ze het gevoel krijgen dat je samen cussie of keepers-in-opleiding niet dat nu weten omdat ik historie heb. iets gaat proberen te bereiken.” ook nog regelmatig als veldspeler Toen ik begon, had ik die ervaring ui- moeten worden ingezet. Deze visie teraard nog niet. Het begint altijd met Coachmomenten krijgt steeds meer aanhang. Susebeek een gesprekje met de keeper, waarin Het leren verwerken van flankballen heeft hierover een andere mening. ook zijn keeperservaring aan de orde (voorzetten) begint bij de jongste jeugd Edwin Susebeek: “Soms is het zo dat komt. In mijn praktijk bij PSV trainen met het aanleren van de juiste uit- keepertjes ook nog heel regelmatig de F-keepers één keer per week geïso- gangshouding en de basistechnieken. als veldspeler worden ingezet. Overal leerd van de groep met mij. Deze jon- Edwin Susebeek: “Als we praten over is de discussie gaande of het verstan- gens hebben succesbeleving nodig. het verwerken van flankballen, stap- dig is om jongetjes al meteen uitslui- Als ze steeds over een bal duiken, dan pen we eigenlijk midden in een ont- tend op doel te zetten, maar mijn er- neemt het plezier snel af. Maar wan- wikkeling. Voordat ik daadwerkelijk varing leert dat een echt talent altijd neer ik aan hen kan aangeven wat ze met het vangen begin, heb ik al veel wil keepen. En dat levert alleen maar anders moeten doen en ze gaan bal- gedaan aan het voetenwerk en aan voordeel op. Ik zie een duidelijk ver- len pakken, dan tonen ze een brede draaien, wenden en keren. De coördi- schil tussen keepers die ik op hun ze- lach. Daarbij is de benadering van de natie staat dan centraal. vende binnenkrijg of jongens met wie trainer erg belangrijk. Je moet goed Bij de flankbal begint het op deze ik pas op de D-leeftijd kan gaan wer- weten wat je tegen een jonge keeper leeftijd met bovenhands leren van- ken. Ik weet vaak in oktober al of we kunt zeggen, want als je de verkeerde gen. Als je niet leert om je duimen te maken hebben met talentvolle dingen zegt dan heeft hij daar thuis achter de bal te houden of je hebt je keepers of juist niet. Ik meet dat af last van en wil hij al snel niet meer handen steeds aan de zijkant, dan aan de schema’s waarmee ik werk. komen trainen. Als ik met jongens heb je echt een probleem. Daaraan Als ik in oktober vaststel dat we bezig van deze leeftijd praat, zit ik altijd op vooraf gaat nog de uitgangshouding.

26 27 De Voetbaltrainer nr.173 2010 26-29_Susebeek:26-29 04-11-10 16:34 Pagina 28

Ten eerste praat je over: hoe sta je in een spelletje van maken, zodat de het doel? De keeper dient altijd half druk wat opgevoerd wordt: als de spe- open te staan, om zo het hele veld te ler de bal kopt en de keeper heeft de kunnen overzien. Daar begin ik al bal dus niet, dan moet de keeper tien mee als de keepers zeven jaar zijn. keer opdrukken. Ik praat hier dus nog Dan komt het technische gedeelte. helemaal niet over indraaiende of uit- Als de keeper zijn handen standaard daarna maak je de aanloop groter. Met draaiende ballen of andere variaties, naar beneden laat hangen, dan is hij deze coachmomenten moet de trainer maar puur over de basis. voor het bovenhands vangen altijd te echt aan de slag. Het betekent simpel- laat. Ik wil de handen dus niet te laag weg dat je beide benen van de keeper Vaak hoor ik trainers roepen: ‘Je moet of te hoog zien. Als dat goed is, dan goed ontwikkelt. En dat voordeel krijg de bal op het hoogste punt pakken.’ gaan we kijken: heeft hij de duimen je in allerlei toepassingen terug.” Dat wordt vaak niet goed begrepen, achter de bal? Is het eerste contact want in feite kun je een bal natuurlijk met de vingertoppen? Verwerkt hij de Een stapje verder niet echt op het hoogste punt pakken. bal via de binnenkant van de handen Susebeek traint bij PSV de jongste Dat is ver buiten je bereik... Je moet naar binnen? Zekert hij de bal goed? jeugdkeepers vanaf de F-leeftijd. als keeper leren de bal op jóuw hoog- Ze moeten al op deze jonge leeftijd Zodra keepers de E-leeftijd krijgen, ste punt te pakken. Daarom is het zo macht krijgen over de bal. Dan krijgen moeten ze de basisvaardigheden al belangrijk dat de keeper goed leert ze zelfvertrouwen. beheersen. Vanaf dat moment een balbaan in te schatten. Dat is een confronteert Susebeek zijn keepers van de lastigste dingen, maar daarbij Vervolgens gaan we ze leren hoe ze in met coachingsvaardigheden en kun je ook hulpmiddelen als de tsjoek de sprong een bal moeten pakken. compliceert hij de trainingen door gebruiken. Als we spelers laten mee- Dat begint ‘droog’, zonder bal. Ik laat veldspelers in te zetten. springen, moeten keepers op de E- ze naar een bolletje lopen en van Edwin Susebeek: “Bij de E-pupillen leeftijd ook leren hoe zij hiermee daaruit in de richting van de denk- wil ik vervolgens ook wat doen aan moeten omgaan. Zonder te overdrij- beeldige bal bewegen. Dan gelden de de coaching. Dat betekent dat je ‘los’ ven mag zo’n lastige tegenstander normale coachmomenten: gaat roepen als je de bal wilt onder- best een keer een knietje in zijn rug scheppen. Een mooie vorm is dan om voelen. Het hoeft allemaal niet te lief • De laatste pas groot maken voor de een tsjoek te gebruiken. De keeper te zijn. Als een meespringende speler afzet naar boven. gooit de bal in de tsjoek, krijgt de bal dit meegemaakt heeft, springt hij de • Hiel in de grond plaatsen. terug als voorzet en moet er dan mee volgende keer vaak niet meer mee. • De knie van het afzetbeen licht omgaan. Hier komen diverse vaardig- Tegen de keeper die de knie niet goed gebogen. heden samen die je met hem getraind gebruikt, zeg ik dan: ‘Kijk, jouw tegen- • Grote teen knijpt als laatste in de hebt. Hij moet goed gooien. Daarna speler springt nog steeds mee.’ Dan grond bij afzet naar boven. moet hij heel snel goed ingedraaid gaat hij wel nadenken en trekt hij zijn • De knie en het enkelgewricht volle- staan, ‘los’ roepen en vervolgens eigen conclusies.” dig strekken. komt de afzet met het goede been. Tot • Afzet moet explosief zijn. slot moet hij technisch goed vangen. Integratie veldspelers • Armen mee ter ondersteuning van Hier zitten heel veel coachmomenten Vanaf de D-leeftijd worden de trainin- de sprong naar boven. in. Op topniveau mag je van een acht- gen steeds meer wedstrijdecht. De jarige wel verwachten dat hij dit be- keepers worden, op het hoge niveau Belangrijk is dat de keeper leert om heerst. Werk je op een lager niveau, waarop Susebeek actief is, geacht de het goede afzetbeen te kiezen. Bij bal- dan zul je je eisen moeten aanpassen. basis nu echt onder de knie te hebben. len vanaf links zet je ook met links af. Edwin Susebeek: “Bij PSV D3 zijn de Dit is het been dat, als je goed staat Als de keeper geïsoleerd zijn techniek keepers tweedejaars E-tjes. De D2- ingedraaid, het dichtst bij de doellijn onder de knie heeft, kun je ook wat keeper is de eerstejaars D, de D1- is. Bij voorzetten van rechts is dat na- gaan doen in geïntegreerde vormen: er keeper de tweedejaars D. Als ik over tuurlijk precies andersom. Keepers gaan wat spelers meespelen. Het is de D-jeugd praat dan richten we ons moeten dit beheersen. Ik kan dat heel niet zo dat ik keepers al echt in de nu op die laatste twee keepers. We goed testen. Als ik met keepers een training van veldspelers breng, maar gaan dus nu ook naar een groot doel. opraapbal train, waarbij één been ge- veldspelers komen een rol spelen in de In de D krijgen we ook te maken met kromd moet worden, zie je soms dat keeperstraining. Als iemand gaat mee- de eerste geïntegreerde vormen. Een keepers altijd hetzelfde been krom- springen, dan mag je bij keepers die al mooie vorm gebruik ik dan als ik twee men. Dan weet ik dat dit been onvol- een aantal jaren opleiding achter de doelen op tien meter van elkaar zet. Ik doende ontwikkeld is en dan hebben rug hebben, eisen dat de techniek niet kan zo twee keepers tegelijk trainen, ze vaak ook daar hun slechte hoek. verloren gaat. (Susebeek praat hier want ik wil graag dat zij leren hun Dit resulteert in een slechte afzet. vooral over zijn praktijk bij PSV, waar vijfmetergebied te beheersen. We wer- Als het goed gaat, neem je er een bal men al op zevenjarige leeftijd de oplei- ken met vijf veldspelers aan beide bij. Eerst met kleine afstandjes lopen, ding start - redactie). Je kunt er ook kanten: het kopbalspel met spelers.

www.devoetbaltrainer.nl 26-29_Susebeek:26-29 04-11-10 16:35 Pagina 29

K E E P E R S T R A I N I N G

De ballen worden door de trainer van- Trainingsvorm Edwin Susebeek af de zijkant in het vijfmetergebied van de keeper gegooid. Spelers mogen alleen met het hoofd scoren. Als de bal Verwerken van voorzetten (kopbalspel) te laag is, mogen zij hem vangen en vervolgens (net als bij rugby) niet vooruit gooien maar alleen achteruit. Sco- 8 m ren gaat alleen met een kopbal. De keeper is de enige die vooruit mag gooien. De beleving bij deze oefening 10 m is fantastisch! Het wordt een giganti- sche strijd en ik kan aan mijn keepers precies laten zien hoe belangrijk het is om je lichaam goed te gebruiken. Bij de ene keeper blijven de spelers al res - pectvol op afstand, bij de andere kleu- nen ze er nog volop in. De laatste is dus nog te lief (zie trainingsvorm). Op deze leeftijd wordt het ook belangrijk op de keepers te confronteren met het verschil tussen indraaiende en uit- draaiende voorzetten. Dit heeft immers grote consequenties voor de manier waarop je je opstelt. Je begint dan met praten en je vraagt aan je keeper wat eigenlijk een indraaiende bal is en wat een afdraaiende bal is. Dan vertellen ze je dat rechtsgetrapte voorzetten van de rechterkant altijd van hen weg bewegen. Vanaf links is dat met links- getrapte ballen net zo. Maar wat nu, vraag ik dan, als de rechtsbener vanaf links gaat voorzetten en andersom? Doel n spelers mogen een te lage bal Dan gaat die voorzet richting het doel- n leren verwerken van voorzetten vangen en uitsluitend naar achte- vlak en draait dus in. Ik laat ze dat na- door de keeper ren werpen tuurlijk ook zien. We komen dan van- n trainen bovenhands vangen in n de keeper mag vooruit werpen zelf op de juiste uitgangshouding: bij combinatie met gebruik juiste af- een afdraaiende voorzet kun je wat zetbeen Variatie verder onder je lat vandaan keepen n trainen gebruik juiste opzwaaibeen n afhankelijk van het niveau (ook dan bij een indraaiende voorzet. Zo n verbeteren samenwerken met veld- conditioneel) tijd aanpassen ben je al met tactiek bezig. Je kunt dit spelers soort principes vervolgens weer op de- Coaching zelfde wijze trainen als dat je dit doet Organisatie n ‘Keepers moeten goed organiseren.’ bij de basisvormen.” n zestienmetergebied n ‘De laatste pas voor de afzet moet n twee grote doelen, 10 meter uit groot zijn.’ elkaar n ‘Grote teen knijpt als laatste in de Samenvatting: n zestienmetergebied versmallen, grond.’ • Edwin Susebeek vindt dat kee- breedte 8 meter aan weerszijden n ‘Knie en enkel volledig strekken.’ pers zo vroeg mogelijk in het van de doelen n ‘Explosieve afzet.’ doel terecht moeten komen. n ‘Juiste afzetbeen en juiste opzwaai- • Het is belangrijk om in je bena- Inhoud been.’ dering rekening te houden met n kopbalspel n ‘Vanuit de beweging springen.’ de leeftijd van de keeper. n keeperstrainer brengt de voorzet in • Bij het verwerken van voorzet- het speelveld ten gaat het om coördinatie, de n beide keepers mogen de bal uitgangshouding en de vang- onderscheppen techniek. n spelers mogen uitsluitend met het • Beide benen dienen gelijkmatig hoofd scoren ontwikkeld te worden.

28 29 De Voetbaltrainer nr.173 2010 30-33_Dossier Amateurtrainer:30-33 04-11-10 16:42 Pagina 30

Tekst/ Qasim Hakim Essentiële voetbalbegrippen b

Het voor een langere periode volgen van een hoofd- werk aan de winkel is. Maar van de andere kant ligt er natuurlijk ook een trainer zorgt voor een andere kijk op het vak van voet- geweldige uitdaging om te kijken of we gedurende de komende weken en baltrainer. Dit seizoen volgen we daaropvolgende maanden kleine stap- jes kunnen maken in onze ontwikke- Erick Verschuren bij tweedeklasser ling. Er moet sprake zijn van realiteits- zin. Sportclub Irene is een club die iets Sportclub Irene. Bij deze club kende nastreeft en daar heel beleidsmatig en gestructureerd mee omgaat. Het zijn hij een moeizame voorbereidings- nagenoeg allemaal spelers uit de eigen jeugdopleiding. Kwalitatief staat periode. er geen erg sterke groep, maar de kracht is dat het eerste en tweede elftal heel veel dingen samen doen waardoor je weinig tot geen onderlin- Erick Verschuren: “Het was voor de ge fricties hebt. Op basis van het col- spelersgroep allereerst wennen aan lectief en saamhorigheidsgevoel moe- een ander type trainer. Wat is zijn ten we proberen om Sportclub Irene visie? Wat voor spelbedoelingen voor de tweede klasse te behouden. heeft hij? En hoe en op wat Voetbal is ook een kwestie van elkaar voor manier denkt hij die bood- de tijd en de ruimte geven. En in die schap te kunnen overbrengen? tijd en ruimte probeer je zo goed mo- Tijdens mijn voorbereiding ving gelijk met elkaar te werken. Het gaat ik signalen uit de spelersgroep er om dat je van elkaar weet wat je op, dat de loop- en stabiliteitstrai- sterke en zwakke punten zijn. Ik zal ningen als onprettig werden erva- als trainer het voortouw nemen en ren. De spelers waren er niet van on- met veel arbeid, enthousiasme en ge- der de indruk. Ze vonden dat die vor- duld dit proberen te bewerkstelligen.” men weinig toegevoegde waarde hadden. Dit vond ik een vreemde Formatie gewaarwording, vooral omdat het In eerste instantie wilde Erick Ver- trainers betrof met veel expertise schuren 1:4:3:3 gaan spelen, maar hij en kwaliteiten. Maar zulke speci- kwam er al snel achter dat zijn spe- fieke trainingen moeten breed ge- lers beter in een 1:4:4:2-formatie tot dragen worden door de spelers- hun recht kwamen. Een belangrijk groep. Anders heeft de tijd en de aandachtspunt is de invulling van de energie die er in gestoken wordt spitsposities. voor niemand waarde. Conclusie: we Erick Verschuren: “Over de invulling hebben dit besproken en ik ben er van de voorhoede bestaat na de voor- dan ook onmiddellijk mee gestopt. bereiding eigenlijk geen twijfel meer. Dit team kan het beste met twee spit- In de voorbereiding heb ik gepro- sen spelen. Toch is dit zeker ook de li- beerd een objectief beeld te krijgen nie die extra aandacht verdient. Onze van wat ik aan potentieel ter be- spitsen hebben in ieder geval nog niet schikking heb en wat voor sys- naar hun mogelijkheden gepresteerd. teem het beste bij ons past. Aan Het zijn beiden jonge gretige spitsen de hand van de resultaten mogen met behoorlijk wat snelheid in hun we rustig stellen, na acht wed- bagage, bijzonder sterk in de 1:1 en ze strijden slechts twee punten, dat beschikken over de nodige creativiteit. het nog lang niet loopt zoals het Wat nog ontbreekt, is het maken van hoort te lopen en dat er nog veel de juiste keuzes: rust aan de bal als de 30-33_Dossier Amateurtrainer:30-33 04-11-10 16:42 Pagina 31

A M AT E U R S

Dossier Amateurtrainer (2) n boven tactische opdrachten

situatie hierom vraagt en de overtui- Kernpunten bij onze bedoelingen. Zelf speel ik ging in de afwerking. Beide spelers Ondanks zijn goed ontwikkelde tacti- hier een cruciale rol in door de spe- zijn geen ´killers´, maar hebben wel sche inzicht weet Erick Verschuren lers positief te benaderen en vertrou- ontzettend veel dreiging in hun actie. dat hij zijn jonge spelersgroep hier wen te geven. Ze zijn in staat om het elke verdedi- niet mee kan belasten en - zoals Ste- ging lastig te maken. Van die twee ve McClaren het vorig seizoen eens Ik ben een trainer die probeert de jon- spitsen mag er van mij één ´in´ de mooi zei - ´naar beneden moet den- gens iets te leren op zowel tactisch bal spelen en de ander speelt er als ken´. Wel benoemt hij een aantal be- als technisch gebied. Dat doe ik op het ware achter. Ik wil niet hebben langrijke kernpunten als het gaat om mijn eigen manier, gekoppeld aan dat ze naast elkaar staan, dat is hart- wedstrijdopdrachten. mijn opgedane ervaring als trainer. Ik stikke fout. Erick Verschuren: “Laat ik beginnen luister vooral en kijk wat er gebeurt. bij het feit dat ik tegen de spelers heb Ik ben een ander mens, met een an- Beide spitsen opereren vanuit het gezegd dat ze moeten proberen om dere persoonlijkheid en een ander ka- centrum, tenminste dat is de uit- zoveel mogelijk onbevangen de wed- rakter dan mijn spelers. Mijn kwali- gangspositie. Het komt regelmatig strijd in te gaan en die te spelen. Ik teiten en tekortkomingen probeer ik voor dat ze veel te ver uit elkaar spe- wil geen extra druk op de jongens af te stemmen op de kwaliteiten van len, met als gevolg dat ze geïsoleerd leggen door middel van uitspraken als de spelersgroep. Er moet chemie zijn staan en dus veel te gemakkelijk te ´dit moet´ en ´dat moet zo´. Dat tussen spelers en trainer om uitein- verdedigen zijn. Maar goed, de af- werkt averechts voor een spelers- delijk tot resultaat te komen. Wat be- spraak is dat ze dicht bij elkaar in het groep. Ik heb het uiteraard wel gehad treft de collectieve opdracht in de centrum spelen. Meestal houdt dat in over essentiële voetbalbegrippen. Ik wedstrijden heb ik het accent gelegd dat de backs van de tegenpartij ook in hanteer een aantal begrippen die ik op teamspirit en teamgeest. Ik moet het centrum spelen, in ieder geval zelf heel belangrijk vind: accepteren dat wij niet de individuele één met een centrale verdediger er- 1. Organisatie (weten wat je moet kwaliteit hebben zoals ik dat graag achter of ervoor. Het gevolg is dat de doen) wens. Ook ben ik géén trainer van een zijkanten dan openliggen. Deze ruim- 2. Strijd leveren (alles geven) hoogvlieger in de tweede klasse, ik tes moeten in principe benut worden 3. Lef tonen (durven voetballen en ben trainer van Sportclub Irene en door de linker- en rechtermiddenvel- fouten durven te maken) heb hier dus spelers ter beschikking der. De ´tien´ moet ondersteunend We zitten in de benadering wel op met kwaliteiten, maar ook met beper- en overlappend kunnen spelen, maar één lijn, de uitvoering laat daarente- kingen. Dat wil niet zeggen dat we dat vraagt heel veel voetbalinzicht. gen nog wel eens te wensen over. We niet proberen om stappen te maken Met ander woorden: de juiste loopac- praten er veel over en trainen er hard of de spelers verder te ontwikkelen, tie op het juiste moment. op. Het zal veel tijd en energie kosten maar de individuele vaardigheid is nu om de uitvoering te laten aansluiten eenmaal wat minder dan de spelers We spelen meestal tegen een ploeg die meer individuele kwaliteit heeft dan wij, dus spelen we wat vaker dan gebruikelijk de lange bal van achteruit naar de ruimtes aan de zijkanten. Dat klinkt misschien negatief, maar in onze situatie zou het naïef zijn als we dat niet zouden doen. Daar ligt in ieder geval de ruimte waar de spits dan in zou kunnen komen, de bal kan vasthouden en kan wachten op aansluiting. Het zou daarom niet verkeerd zijn als we er iemand bij hadden lopen met het neusje voor de goal, want elke wedstrijd creëren we wel kansen. Kansen creëren is één, maar kansen benutten is uiteindelijk bepalend voor wel of geen winst.”

30 31 De Voetbaltrainer nr.173 2010 30-33_Dossier Amateurtrainer:30-33 04-11-10 16:42 Pagina 32

die op het hoogste amateurniveau ge- ook ploegen fysiek en mentaal sterk spelers zelf in de gaten gaan krijgen speeld hebben en momenteel uitko- zijn, maar het voetballend vermogen bij elke vorm snelheid in denken en men voor een tweedeklasser. Ik kan binnen je team in combinatie met de handelen vertaald moet worden naar dit ook niet eisen, want dat zou heel breedte van de selectie bepalen op het de voeten. Het gaat altijd om het be- onrechtvaardig zijn tegenover mijn einde van de rit de uitkomst. Er zijn ter worden, het doorontwikkelen, en spelers. Gelukkig zijn wij met z’n al- clubs in onze klasse, die de posities daarvoor zijn zij grotendeels zelf ver- len hier heel realistisch in en beseft dubbel bezet hebben. Dat is bij mijn antwoordelijk. een ieder waar we mee bezig zijn.” selectie zeker niet het geval.” Maar je bent een goede trainer als je Tweede klasse Training de gave bezit om dat wat je zelf op Verschuren krijgt steeds meer zicht Erick Verschuren verwachtte zijn het veld terug wilt zien en wat de op de kwaliteiten van zijn spelers- training aan te moeten passen, omdat groep qua niveau aankan, kunt verta- groep, maar kan die van de gemiddel- zijn ploeg vorig jaar van de derde len in de juiste oefenstof. Het is een de tegenstander in de tweede klasse naar de tweede klasse promoveerde. jonge, leergierige groep die openstaat nog niet helemaal bepalen. Dit was uiteindelijk niet nodig. voor veranderingen. Onze uitstraling Erick Verschuren: “Na vijf gespeelde Erick Verschuren: “Alles is nieuw, alles moet beter, we moeten ons zelf ervan wedstrijden is dit moeilijk in te schat- lijkt anders, maar in werkelijkheid is overtuigen dat we wedstrijden kun- ten. Zelf denk ik dat de verschillen dat natuurlijk niet zo. Ik weet dat deze nen winnen. We moeten uit onze duidelijk zichtbaar worden als ploegen klasse er ten opzichte van vorig sei- schulp kruipen en dwingender durven tegen elkaar spelen die spelers ter be- zoen niet sterker op is geworden. Er te spelen dan wat we tot nog toe ge- schikking hebben met veel individuele spelen immers vijf ploegen in, die vo- daan hebben. Ik ben ervan overtuigd kwaliteiten gekoppeld aan spelers met rig seizoen nog in de derde klasse uit- dat we op termijn door optimale trai- ervaring ten opzichte van ploegen die kwamen. Mijn trainingen heb ik daar- ningsarbeid progressie zullen boeken. dit niet hebben. Het is volgens mij een om dan ook niet aangepast. Wil je een Van week tot week zullen we dan rus- klasse waar mannelijk, met name maximaal rendement scoren uit je tig bekijken hoe we ervoor staan en vanuit de duels gespeeld wordt, maar trainingen, dan zul je vier tot vijf maal waar we eventueel moeten bijsturen. waar ook veel specifieke kwaliteit per week met de jongens moeten wer- Laten we van het positieve uitgaan en aanwezig is. Er wordt heel efficiënt ge- ken. Dat kan dus niet. Belangrijk op ervoor zorgen dat we gedurende de speeld, veel middenvelders en vooral ons niveau is dat je heel veel bele- eerste competitiehelft aansluiting spitsen hebben technisch en tactisch vingsvormen traint, en dat de spelers kunnen houden met de ploegen in veel bagage. Dat betekent dat fouten plezier uitstralen en graag naar de het rechter rijtje. Wat er daarna ge- sneller worden afgestraft. De snelheid trainingen komen. beurt, is voor latere zorg.” van uitvoering, de balcirculatie, de omschakeling, tempowisselingen in Eigenlijk ben ik elke training bezig om Samenvatting de wedstrijd zijn de voetbalmomenten de jongens beter te maken. Passen, • Erick Verschuren kende met die bepalend zijn of je voldoende trappen, positiespel(en), aannames, Sportclub Irene een moeizame weerstand kunt bieden aan de tegen- inspelen, eronder komen, kaatsen, de voorbereiding waarin spelers en partij. Kun je dat niet, dan zul je uit- voortzetting, ruimtes bespelen, partij- trainer aan elkaar moesten eindelijk capituleren. Natuurlijk zullen spelen etc. Door veel varianten aan te wennen. brengen in de ma- • De nadruk binnen zijn 1:4:4:2- nier van trainen formatie ligt in eerste instantie lijkt het of het vaak op de invulling van de spitspo- anders is, maar dat sities en de daarbij horende is natuurlijk niet zo. uitvoering. Trainen is herhalen • Verschuren probeert de wed- en nog eens herha- strijdopdracht zo simpel moge- len, maar daarbij lijk te houden door zijn spelers moet je wel een te voeden met essentiële voet- duidelijk beeld naar balbegrippen: intact houden de spelers toe organisatie, strijd leveren en scheppen wat het lef tonen. idee achter de trai- • Verschuren heeft de trainingen ning is. (zie trai- voor zijn uit de derde klasse ge- ningsvormen) promoveerde ploeg niet aangepast, omdat hij het niveau van Alles staat en valt de tweede klasse lager inschat met je uitvoering. dan vorig seizoen. Daar hecht ik groot • De accenten binnen de trai- belang aan. Het ningsvormen liggen op beleven gaat mij er om dat en herhalen.

www.devoetbaltrainer.nl 30-33_Dossier Amateurtrainer:30-33 04-11-10 16:42 Pagina 33

A M AT E U R S

Trainingsvormen Erick Verschuren

1. Pass- en trapvorm

Doel n verbeteren van de passing

Organisatie n aan twee kanten starten (doorloop-organisatie) E

Inhoud n A naar B (B vooractie) 1 D n B naar C (vóór de man en goed ingedraaid staan) n Doorwisselen A-B-C-D; D sluit achteraan aan de andere G 2 3 zijde F

B 2 Coaching 3 n Juiste baltempo C n Goede aanname 1 n Contact met medespeler H n Nauwkeurig in passing n Concentratie behouden A

Variatie n Variatie 1: - A naar B; B kaatst op A (bijsluiten); A opent op D. D kaatst terug op bijsluitende C; C speelt D in de loop aan n Variatie 2: - A naar B; B naar C; C kaatst op bijsluitende A; A speelt D in, die weer kaatst op bijsluitende A; A passt in de loop van overlappende speler C; C sluit achteraan aan de andere zijde

2. Positiespel

Doel n verbeteren van het maken van de juiste keuzes in het positiespel

Organisatie C n veld 35x50 meter D B n voldoende ballen bij trainer 3 4 2 5 Inhoud n positiespel 5:5 + 4 1 n vijftal speelt op balbezit (twee keer raken) n viertal is neutraal en speelt mee met balbezittende partij A n accenten: - bespelen van de gehele ruimte E - wisseling van korte/lange bal - pass-snelheid, zuiverheid en aannames - in en uit de bal spelen op het juiste moment - ‘rustmoment’ ligt bij de centrale spelers - veel positiewisselingen

32 33 De Voetbaltrainer nr.173 2010 34-37_Tactiek en training:34-37 04-11-10 16:43 Pagina 34

Tekst/ Theo Ducaneaux Bijsluiten bij de spits

De rechtsbenige Samuel Eto’o heeft balbezit aan de Eto’o maakt contact met spits Diego Milito. linkerkant van het veld.

Als een ploeg er in slaagt een lopende voetbal. Hier zijn twee redenen voor. Vanuit de logische gedachte dat de speler te laten bijsluiten op een kaats- Op de eerste plaats dwingt de verdedi- middenvelder op de as ‘in de bal’ be- ende spits (teamfunctie aanvallen), gende ploeg de opbouw vaak naar een weegt, is het de derde middenvelder leidt dit in de regel tot een doelrijpe back, die per definitie de passlijn naar (in dit voorbeeld/tekening 2: de links- kans. De ontvangende speler is im- de nummer 9 dicht ziet staan. Op de half, nummer 8) die de aansluitende mers lopend (en dus lastig te verdedi- tweede plaats wordt er gestaffeld ver- loopactie moet maken. Hij moet onder gen) en staat met zijn gezicht naar het dedigd ‘aan de balkant’, dat wil zeg- nummer 9, lopend en met het gezicht doel van de tegenstander. In dit artikel gen dat de ballijn naar de nummer 9 naar het doel, vanuit de kaats in sco- gaan we in op de mogelijkheden en dichtgezet wordt, óók als de opbouw ringspositie komen. onmogelijkheden van zo’n lastig ver- vanuit de as plaatsvindt (tekening 1). dedigbaar sjabloon. En hoe kun je er HERKEN DE SITUATIE op trainen, opdat de momenten her- Belangrijker zijn de (drie) middenvel- Natuurlijk gaat het om het herkennen kend worden door de spelers? ders, uitgaande van een 1:4:3:3-for- van het moment. Zeker bij het vorde- matie. De middenvelder aan de bal- ren van de wedstrijd zal de verdedi- VELDBEZETTING kant (tekening 2) heeft als belangrijk- gende ploeg meer ruimtes gaan weg- Bij het creëren van deze situatie is de ste taak om uit de passlijn naar num- geven en zal zich de mogelijkheid verdedigingslinie in principe het mer 9 te blijven. Ook moet hij probe- voordoen om deze situatie (het inspe- minst belangrijk, althans in het top- ren een tegenstander mee te lokken. len van de derde man vanuit de

10 9 10 11 9 11 9 8 7 2 8 10 11 7 11 7 8

1 10 6 8 6 6 2 2

5 5 5 4 4 3 3 4 3 2

1 1 1 1 2 3

Er wordt gestaffeld verdedigd. De ‘Lopende’ middenvelders. Speler De valse linksbuiten (11) komt passlijn van de man in balbezit (8) komt vrij onder (9), vanuit een naar binnen ‘onder’ (9), en komt (4) naar (9) staat dicht. inspeelpass van (6). in schietpositie.

www.devoetbaltrainer.nl 34-37_Tactiek en training:34-37 04-11-10 16:43 Pagina 35

TA C T I E K E N T R A I N I N G

3 4

Eto’o speelt de bal naar de spits en maakt een schijnbe- Milito kaatst op de door de as bijsluitende Eto’o en weging naar links. houdt zijn man in de rug.

kaats) te creëren. Het hanteren van deze speelwijze an sich is in het mo- derne voetbal een utopie. Zoals eerder genoemd zorgt het gestaffeld verdedigen in drie of meer linies ervoor dat de nummer 9 als voortdurend aanspeelpunt min of meer tot het verleden behoort. Zie ook het artikel daar- over in de WK-special (VT171). Fer- nando Torres, Gonzalo Higuaín, Robin van Persie, Luis Fabiano: als zij al naar behoren functioneerden, dan toch in andere onderdelen van het voetbal 5 dan als aanspeelpunt voor bijsluitende mensen. Kortom, het gaat er om Eto’o rondt af en scoort de 2-2. dat de enkele situatie per wedstrijd die zich hiervoor leent, wordt herkend en uitgespeeld.

VALSE VLEUGELSPITS speelt de centrale spits in. De valse Naast de bijsluitende (derde) man is linkerspits 11 maakt een vooractie het vals vanaf links spelen van een diep langs de zijlijn, maar beweegt rechtsbenige aanvaller misschien wel uiteindelijk onder 9 en rondt af. 10 9 gevaarlijker. Goede praktijkvoorbeel- 11 den hiervan zijn Thierry Henry en Sa- 2 (tekening 4) 7

8 muel Eto’o. Geen echte vleugelaanval- De opbouw verloopt aan de andere lers, maar komend vanaf links onder kant. De valse 11 herkent het mo- 6 nummer 9 levensgevaarlijk en moei- ment waarop 9 de bal krijgt en be- 2

4 lijk te verdedigen. Om deze schutter weegt explosief onder 9 om op- 5 3 in stelling te brengen, zijn er twee nieuw vanuit de kaats van nummer mogelijkheden: 9 in schietpositie te komen. Een uit-

1 stekend voorbeeld van een treffer 4 1 (tekening 3) die je kunt ophangen aan deze situ- Onder 9 komen vanaf de balkant. atie, is die van Inter-aanvaller Eto’o De valse linksbuiten (11) komt on- Linksachter (kan ook een centrale tegen FC Twente, september 2010 der (9) vanuit de opbouw vanaf de verdediger of middenvelder zijn) (zie fotoserie). andere kant.

34 35 De Voetbaltrainer nr.173 2010 34-37_Tactiek en training:34-37 04-11-10 16:43 Pagina 36

1. Pass- en trapvorm

Doel n met de juiste balsnelheid inspelen van de centrumspits en vanuit de kaats afronden op het doel door de derde bijsluitende speler 5 D 4 Organisatie n half speelveld, twee verplaatsbare doelen op de achterlijn B n gemarkeerde zones in het verleng- 3 de van de zestienmeterlijn n pylonen om het trapsjabloon te 1 markeren B C 2 Inhoud n pass-trapvorm met afwerken A n A passt op B, B kaatst op A, A passt op D, D legt af/kaatst op de bijsluitende B, B werkt af n linksom en rechtsom oefenen

Variatie n de ‘vierde’man aan de andere kant (in dit geval C) sluit bij en werkt af n in de gemarkeerde zone een verdediger zetten, waarbij de bijsluitende speler niet afrondt, maar het 1:1-duel frontaal speelt met de verdediger 3. Partijspel

Coaching n Techniek Doel Coaching - ‘Trap door de bal heen, wreef aan- n scoren n Techniek spannen.’ - ‘Inspelen juiste balsnelheid, alleen - ‘Lichaam over de bal bij de kaats, Inhoud dan blijft het positiespel op gang.’ 100% concentratie.’ n scoren op een groot doel vanuit - ‘Harde inspeelpass op de kaatser, - ‘Juiste moment voor de loopactie de kaats door een bijsluitende wreef aanspannen.’ kiezen, vloeiend vanuit de kaats af- speler, onder maximale weer- - ‘Vallende bal op de kaatser, chip- ronden.’ stand van een verdediger pen zodat hij met het hoofd of de n partijspel 6: 6 in drie linies op borst kan afleggen.’ tweederde doorgelijnd veld met een gemarkeerde zone van onge- n Tactiek veer 15 meter waar een kaatser - ‘Beweeg dóór na een pass.’ en verdediger instaan - ‘Na twee, drie keer kort kiezen n er kan gescoord worden vanuit voor de lange pass op de kaatser.’ de kaats van de spits, of (variant) - ‘Bijsluiten derde man, herkennen de spits kan de 1:1 aanvallend wanneer de pass op de kaatser frontaal met de verdediger zoe- komt.’ ken - ‘Kaatser meebewegen aan de balkant, alleen dan ben je aanspeel- baar.’ - ‘Coaching, laat je horen, maak oogcontact.’

www.devoetbaltrainer.nl 34-37_Tactiek en training:34-37 04-11-10 16:43 Pagina 37

TA C T I E K E N T R A I N I N G

2. Positiespel

Doel n scoren vanuit de kaats door de tweede of derde man

Organisatie n half speelveld (breedte speelveld) met een doorgelijnde zone van 10 à 15 meter

Inhoud n positiespel 6:6 met voor beide teams n één aanvallende kaatser in een doorgelijnde zone n scoren vanuit de kaats door de tweede of derde man op een van de kleine doeltjes

Coaching n Techniek - ‘Inspelen juiste balsnelheid, alleen dan blijft het positiespel op gang.’ - ‘Harde inspeelpass op de kaatser, wreef aanspannen.’ - ‘Vallende bal op de kaatser, chip- pen zodat hij met het hoofd of de borst kan afleggen.’

n Tactiek - ‘Beweeg dóór na een pass.’ - ‘Na twee drie keer kort, de lange pass op de kaatser.’ 1 - ‘Bijsluiten derde man, herkennen 9 4 wanneer de pass op de kaatser 3 komt.’ 2 5 - ‘Kaatser meebewegen aan de bal- 11 7 6 kant, alleen dan ben je aanspeel- 10 baar.’ 7 - ‘Coaching, laat je horen, maak 11 oogcontact.’ 5 2 3 Variatie n verdediger in kaatszone erbij

4 9 1

36 37 De Voetbaltrainer nr.173 2010 38-39_Boekrecensies:38-39 04-11-10 16:44 Pagina 38

Martin Hendriksma: Martin Hendriksma: Vaderkoorts Meer informatie: www.bforbooks.nl Vaderkoorts Prijs: €8,95

'Vaderkoorts' is een relatief dun boekje een E-pupil) voor zowel ouders als gebeuren, dat ik een zoon heb die bang waarin een vader vertelt over de bele- voetbaltrainers en kan helpen om is voor de bal.’ ‘Ben ik niet’, zegt hij be- venissen van zijn zoon die op voetbal overenthousiaste ouders enigszins tot slist, en steekt de hals van het flesje zit. Het ene hoofdstuk bedaren te brengen binnen AA ver in zijn mond, ten teken dat de denkt hij terug aan zijn uw club. discussie gesloten is. eigen voetbaljeugd, Om me heen verrichten de andere va- waarin hij een aantal Fragment uit het boek: Rust. ders herstelwerk. Donovan heeft een frustraties heeft opgelo- Ik loop met soppende schoe- schram op zijn knie. Boris’ enkel speelt pen. Het andere hoofd- nen en een flesje AA het veld op, vaste kwaal bij achterstand. Zoon is stuk gaat over zijn erva- in en pak zoon bij zijn dunne erbij gaan zitten. Met een van pijn ver- ringen langs de lijn van arm. ‘Wil je dat nooit meer trokken gezicht voelt hij aan zijn kuit. het voetbalveld waarop doen!’ ‘Wat?’ ‘Dat van die Rolf klapt in zijn handen. ‘Verzame- zijn zoon voetbalt. Het middelvinger.’ ‘Je schreeuwt len…’. Als een verslagen leger strompe- verhaal is zeer herken- weer zo’, zegt hij. ‘Omdat jij len ze naar hem toe. ‘Okee jongens’, baar (met name wan- slecht speelt. Het lijkt wel ver- begint Rolf. ‘Het staat weer 0-0 en één neer de vader vaak nut- dorie alsof je bang bent voor ding weet ik zeker: met de wind mee is teloze tips geeft aan de bal. Dat zal me toch niet tweede helft voor ons’.

Actie Win een exemplaar van Vaderkoorts en een coaching-workshop waarin u wordt geleerd om te gaan met ouders die zich misdra- gen langs de lijn en met andere specifieke problemen die tijdens het coachen. Wat moet u doen: beschrijf in maximaal 500 woorden een ervaring over wangedrag langs de lijn en hoe u dat heeft opgelost. Stuur uw tekst uiterlijk 10 december 2010 naar [email protected]. De prijswinnaar krijgt uiterlijk 1 januari 2011 bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Coen Verbraak: Kijken in de ziel, Toptrainers

Auteur Coen Verbraak interviewde een Een van de vaste vragen gaat over het nu goed loopt.” Helemaal verkeerd op aantal grote namen uit de voetbaltrai- maken van beginnersfouten als voet- die leeftijd. Na afloop word ik aan mijn nerswereld. Wellicht heeft u de bijbe- baltrainer. Guus Hiddink antwoordde mouw getrokken: “Meneer, ik dacht dat horende tv-serie reeds gezien. Er ver- daar het volgende op: ‘Beloven en niet ik ook zou spelen?” Toen heb ik geleerd: scheen ook een boek van. waarmaken, spelletjes je moet geen beloftes doen in dit op- Verbraak laat de trainers spelen waarbij oneer- zicht. Dan bind je jezelf, en heb je geen aan het woord over hun lijkheid aan de basis ruimte meer om naar bevind van zaken opleiding, voetballers, ligt. Ik heb ooit een te manoeuvreren.’ Waar dit inzicht Hid- hun werkwijze en hun fout gemaakt als jeugd- dink inmiddels heeft gebracht, weten persoonlijke achtergrond. trainer bij De Graaf- we allemaal. Met dit boek krijgt men Stuk voor stuk zijn de schap. Als jeugdtrainer een kijkje in de ziel van de betreffende geïnterviewde voetbal- ben je met B-juniortjes voetbaltrainers. trainers ook ooit aan het bezig, rond de veertien Inmiddels is er ook een dubbel-dvd woord geweest in De à vijftien jaar. Iedereen verschenen met daarop de beelden Voetbaltrainer. wil graag spelen en dat van de interviews met de trainers. De redactie heeft met kan natuurlijk niet. Als Daarop vindt men ook niet uitgezon- plezier naar de tv-serie er elf spelen zijn er nog den fragmenten. gekeken en het boek ge- altijd drie of vier die lezen. Terwijl de tv-uit- niet spelen. Dus ik zeg zendingen redelijk vlot tegen een van de vier: Coen Verbraak: gemonteerd waren, soms zelfs tegen “Jij begint niet, maar je gaat de tweede Kijken in de ziel, Toptrainers het wat oppervlakkige aan, neemt Ver- helft spelen.” Er wordt gespeeld en in Meer informatie: www.debezigebij.nl braak in de hoofdstukken in het boek de rust denk ik: “Nee, ik ga hem er niet Prijs: €14,90 alle tijd voor elke voetbaltrainer. inbrengen. Ik ga met het team door dat

www.devoetbaltrainer.nl 38-39_Boekrecensies:38-39 04-11-10 16:44 Pagina 39

VA K L I T E R AT U U R

Wim Bakker: Mijn geheim van winnen

Waar ben je gestopt als ik aan spelen denk. lezer toegang tot het voluit spelen en met spelen in het le- Hoe komt het dat ik het geheim van het winnen van het ven? Waar win je? aan kinderen denk en spel. Het boek is een vervolg op ‘Het Waar weet je maar niet wat is het dat kinderen geheim van winnen’ dat sinds de ver- waarom je steeds ver- ophouden met spelen schijning door de auteur (gratis) op liest? Waar heb je de en grote mensen wor- internet beschikbaar wordt gesteld moed opgegeven om den? Waar dit boek toe via www.tripleb.nl/mts. Het bestellen voor winnen te gaan? uitnodigt, is om voluit van ‘Mijn geheim van winnen’ is in Hoe belangrijk is win- te spelen. Alleen in het stijl uitgezet als een spelletje met de nen voor je? Wat is er gebied van het spel en auteur: de prijs is namelijk niet per nou zo leuk aan spelen spelen kan er gewon- definitie vastgesteld. Indien u het als je kan verliezen? nen worden. Het gaat boek binnen een maand na aanschaf Hoe kun je spelen en niet om het spel, het leest, betaalt men datgene wat u het altijd winnen? Stel, er gaat erom hoe je het boek waard vindt. Is het boek na een is een geheim, dat toegang geeft tot spel speelt! Winnen begint met de maand ongelezen, dan betaalt u de winnen. Zou je niet alles van het ge- bereidheid om jezelf als oorzaak te waarde die de auteur het boek waard heim willen weten? zien van het resultaat van het spel vindt en dat is € 19,95. Met deze uitdagende tekst wordt het en spelen.’ boek ‘Mijn geheim van winnen’ van ‘Mijn geheim van winnen’ houdt je Wim Bakker: Wim Bakker ingeleid. Elders in het een spiegel voor wie je bent (als trai- Mijn geheim van winnen boek vertelt hij over het onderwerp ner) in relatie tot het spel en winnen. Meer informatie: www.tripleb.nl/mts van zijn boek: ‘Ik denk aan kinderen Door in de spiegel te kijken krijgt de Prijs: zie beschrijving hierboven

Kees en Annelies Opmeer: Kees en Annelies Opmeer: Het klonk als hands Meer informatie: www.boomcreatief.nl Het klonk als hands Prijs: €19,95

Tijdens het Elite Club Coaches Forum, fictieve ranglijst verwerkt. Elke speel- vijftien minuten te spelen, zijn geno- met daarin onder meer de Nederland- ronde is een apart hoofdstuk, afgewis- men. Door alleen cruciale fouten vlak se trainers Martin Jol en Henk ten Ca- seld door gesprekken met kenners als voor tijd in de uitslag te verwerken, te, werd in 2010 gesproken over de Mario van der Ende, Hans van Breuke- hebben de auteurs gekozen voor een haalbaarheid van technische hulpmid- len en Roelof Luinge. voorzichtige aanpak. Het kan immers delen. Louis van Gaal is daar al jaren De auteurs hebben in het seizoen goed mogelijk zijn dat fouten die in voorvechter van. 2009-2010 54 een eerdere fase van de wedstrijd zijn Zo zou er bijvoor- wedstrijden ge- gemaakt ook tot een andere uitslag beeld doellijn be- zien waarin zouden hebben geleid. Wellicht zou- waking moeten scheidsrechters den de gevolgen voor de ranglijst dan komen. De trai- opvallend de fout nog ingrijpender zijn geweest. ners uit het in zijn gegaan. Het mag duidelijk zijn dat het gebruik Coaches Forum Het gaat hier om van technische hulpmiddelen bij- geloven echter fouten als het draagt aan een eerlijker wedstrijdver- meer in een vijfde onterecht toe- loop op cruciale momenten. Bij andere en zesde official, kennen of ont- sporten wordt dat week in week uit want zes mensen zien meer dan vier. houden van een strafschop of doel- bewezen. Het is echter een impopulair ‘Het klonk als hands’ gaat over punt. Van deze 54 wedstrijden waren geluid bij de FIFA en UEFA, hetgeen de scheidsrechterlijke missers en techni- er 17 waarin scheidsrechters cruciale KNVB ook heeft bewogen om geen bij- sche hulpmiddelen. De auteurs heb- fouten maakten die invloed hadden drage te leveren aan het boek. Desal- ben daarvoor het voetbalseizoen 2009- op de uitslag en daarmee op de rang- niettemin is het zeer lezenswaardig 2010 bestudeerd. Cruciale fouten van lijst. Het gaat hier vooral om fouten voor trainers met een (groot) recht- de arbitrage zijn per speelronde in de die vlak voor tijd, met hooguit nog vaardigheidsgevoel.

38 39 De Voetbaltrainer nr.173 2010 40-41_Ajeugd NEW:40-41 04-11-10 16:51 Pagina 40

A-JEUGD

Faruk Kibaroglu degradeerde met DWS A1, ondanks een zesde plaats, toch naar de derde divisie. De geboren Zaandammer heeft maar één doelstelling: terugkeren naar de tweede divisie. Bij de club waar vroeger Frank Rijkaard, Ruud Gullit en Rob Rensenbrink speelden, is hij voor het tweede seizoen trainer van de A1. Daarvoor trainde hij het tweede elftal van FC Türkiyemspor en de D- jeugd van Zilvermeeuwen. Kibaroglu is in het dagelijks leven medewerker klantenbe- heer bij een energiebedrijf. Hij is in het bezit van het diploma TC2.

DOORSTROMING

Faruk Kibaroglu: “DWS is een vereniging waarbij er veel toe- PROFIELSCHETS stroom is van jonge talentvolle voetballers uit de omgeving van Amsterdam. Jaarlijks maken meerdere jeugdspelers de Faruk Kibaroglu: “DWS heeft vrijwel altijd technische, overstap naar verschillende bvo’s (zoals bijvoorbeeld Ajax, snelle en balvaardige spelers. Het zijn spelers die indi- FC Utrecht of AZ). Ook zijn er elk jaar enkele spelers die van vidueel heel veel kwaliteiten hebben, maar het nog de A1 de overstap maken naar het eerste elftal. Dit seizoen wel eens lastig vinden om als team te voetballen. Het hebben we wat dat betreft wel een hoogtepunt meege- is van groot belang om deze spelers te laten functio- maakt. Vijf jeugdspelers zijn doorgestroomd, van wie er nu neren in een teamorganisatie en leren te voetballen drie in de basis staan. Als trainersstaf en jeugdopleiding vanuit een taak. De spelers hebben verschillende cul- geeft je dat het gevoel dat je goed bezig bent. Spelers heb- turele achtergronden: Surinaams, Marokkaans, Turks, ben blijkbaar voldoende bagage meegekregen in de jeugd- Antiliaans, Ghanees, Angolees en Nigeriaans. Je hebt opleiding om het niveau van het eerste elftal aan te kun- te maken met veel verschillende culturen en dit nen. vraagt ook steeds om een andere benadering. De ene speler kun je ruimte en verantwoordelijkheid geven, Maandelijks hebben we als jeugdopleiding een zogenaamd een ander moet je kort op de huid zitten en weer een sportoverleg. Alle jeugdtrainers en Hoofd Opleiding schui- andere speler heeft juist veel persoonlijke aandacht ven bij elkaar aan om ervaringen uit te wisselen. Tijdens dit nodig. Een trainer is naast het voetballende gedeelte overleg wordt ook de ontwikkeling van spelers besproken. ook op het gebied van het ontwikkelen van hun per- We zijn gewend om talentvolle spelers na de winterstop al soonlijkheid van groot belang. Daarnaast neem je ook met een hoger team te laten meetrainen. Dit komt hun ont- je eigen normen en waarden mee naar het trainings- wikkeling alleen maar ten goede. De spelers kunnen zich veld. Ik heb zaken als discipline en respect hoog in de makkelijk aanpassen aan de speelwijze van een hoger se- vaandel staan en verwacht dat ook van mijn spelers. lectie-elftal, omdat alle standaard jeugdelftallen en senioren Hierover maken mijn assistent en ik duidelijke afspra- in dezelfde 1:4:3:3-formatie spelen. Elk team speelt op het ken met de groep.” middenveld met de punt naar voren.”

TRAINING

Faruk Kibaroglu: “Alle standaardteams trainen drie keer per We oefenen standaardsituaties (hoekschoppen en vrije trap- week. De A1 traint op maandag, dinsdag en donderdag. Op de pen) en eindigen met een grote partijvorm. Alle partijen af- maandag bespreken we de wedstrijd van afgelopen zaterdag. werkvormen worden in een wedstrijdvorm gespeeld, waarbij Zowel spelers als ik evalueren en samen halen we er verbe- de verliezende teams een kleine loopvorm of een krachtoefe- terpunten uit voor de komende week. De intensiteit op de ning moeten doen. Ik vind het als trainer belangrijk om infor- maandagtraining ligt niet heel hoog. We doen coördinatie- matie te hebben over onze tegenstanders. Niet dat wij onze lopen, krachtoefeningen en eindigen met een positiespel of speelwijze aanpassen, maar je kunt wel proberen de sterke afwerkvorm. Tijdens de dinsdagtraining geven we een condi- punten van de tegenstander te neutraliseren en hun zwakke- tionele prikkel. We werken vanuit het periodiseringmodel en re punten bloot te leggen. Er zijn twee trainers in onze com- de grootte van de partijspelen is daarvan dus afhankelijk. Op petitie met wie ik contact heb en deze informatie over andere donderdag blikken we vooruit op de komende tegenstander. teams uitwissel.”

www.devoetbaltrainer.nl 40-41_Ajeugd NEW:40-41 04-11-10 16:51 Pagina 41

P R O F V O EJ ETUBGADL

TRAININGSVORM

Doel 1 n verbeteren van de samenwerking 1 tussen de middenvelders en aanvallers, op moment van (ver)storen van 4 de opbouw van de tegenpartij, op 3 de helft van de tegenpartij 2

Organisatie 9 n veld van achterlijn tot zestien- 2 5 6 10 meterlijn op de andere helft 8 11 7 n 18 hesjes (9 rood en 9 geel) 10 n 6 pylonen 6 n 8-10 ballen 8 9 n twee grote doelen

3 Inhoud n partijspel 8:8 plus keepers n formaties 1:1:2:3:1 (te coachen team) en 1:4:3:1 (niet te coachen team) Coaching Variatie n spel begint met een achterbal door n Inzakken n enkele keren de niet te coachen de keeper van de niet te coachen - ‘Zak als team in tot de helft van team een corner laten nemen en na team de tegenpartij, om ruimte in de balverovering door te coachen team n accent ligt op het drukzetten van te rug van de opbouwende tegen- de snelle counter spelen coachen team, op het moment dat stander te vergroten.’ één van de backs of centrale mid- n Juiste moment Methodiek denvelders van de tegenpartij wordt - ‘Probeer op het juiste moment n verplichte opbouw van de keeper ingespeeld, zo rond de helft van de druk te zetten en in balbezit te (niet te coachen team) op een ver- helft tegenpartij komen.’ dediger, die daarna verplicht een n er is nu ook aandacht aan het n Diepte back inspeelt omschakelen van balverlies naar - ‘Zoek na balverovering snel diepte n vrije keuzes in de opbouw balbezit en sluit aan.’ n van steeds opnieuw bij de opbou- n bij balverovering heeft te coachen n Positie kiezen wende keeper beginnen tot aan team 20 seconden de tijd om te - ‘Spitsen moeten proberen om slim doorlopend partijspel scoren positie kiezen.’

40 41 De Voetbaltrainer nr.173 2010 42-43_B-Jeugd:42-43 04-11-10 16:55 Pagina 42

B-JEUGD

Vincent Galliard is bezig aan zijn zevende seizoen als jeugdtrainer bij GVAV/Rapiditas. De in Groningen opgegroeide Galliard heeft dit seizoen de B1 onder zijn hoede, waarmee hij uitkomt in de tweede divisie landelijk. In het dagelijks leven is hij bezig met het afronden van zijn studie Sport en Bewegen op het Alfa College.

MENTALE DRUK

Vincent Galliard: “Binnen een training vind VERTROUWEN ik tempo een belangrijk onderdeel. Zowel in uitvoering van een oefening als qua organi- Vincent Galliard: “In die zeven jaar dat ik hier al jeugdtrainer ben, heb ik satie. Als mijn spelers het veld opkomen, heb talloze wedstrijden gezien waarin het op papier zwakkere team toch wist ik alles al klaar staan. Vanaf moment één is te winnen. Hieraan lag ten grondslag dat deze teams meer in zichzelf ge- er concentratie en de tijd wordt zo optimaal loofden en een grotere teamgeest hadden. Dit principe geldt zowel voor mogelijk benut. Dat heeft ook met een stuk een team als individu. Zelfvertrouwen en innerlijke kracht kunnen beslis- voorbereiding te maken. Trainingen bedenk send zijn als je het hebt over een bijvoorbeeld een duel aangaan. De wil en maak je thuis en niet even snel in het bal- om te winnen. Er zijn talloze voorbeelden van hoe dit zelfvertrouwen zich lenhok. Als we overgaan van de ene oefening ontwikkelt. Een speler kan bijvoorbeeld een grenzeloos vertrouwen hebben naar de volgende, zorg ik er voor dat dit snel in zijn rechterbeen, maar verkrampen als hij met links moet schieten. kan gebeuren. Je houdt spelers namelijk Sommige spelers hebben veel zelfvertrouwen in thuiswedstrijden, maar scherp en de concentratie blijft aanwezig. niet in uitwedstrijden. We kunnen met veel vertrouwen een bal koppen, Ook tijdens partijspelen is tempo belangrijk. maar totaal geen vertrouwen hebben als we dribbelen. Dit proces speelt Ik heb altijd wat reserveballen bij me liggen, zich af in de hersenen, waar die informatie opgeslagen wordt. Het is daar- zodat op het moment dat een bal uit gaat er om belangrijk om spelers de juiste informatie op te laten slaan. Voor een direct een nieuwe bal kan worden inge- coach is dat een signaal dat je vooral over de positieve kanten van een speeld. Bij B-junioren en jeugdspelers in het speler moet praten. Ik merk dat veel spelers (en hun trainers…) zelfver- algemeen is het geconcentreerd houden van trouwen verliezen door voornamelijk te praten over de zaken die niet goed je spelers best lastig. Organisatorisch moet gaan. Te veel energie wordt gestopt in het herstellen van fouten in plaats de training goed in elkaar zitten en ik vind van het versterken van de goede dingen. Ik denk dat een trainer dat pro- dat je als trainer daar de volledige verant- ces wel degelijk kan beïnvloeden.” woordelijkheid voor draagt.”

TEMPO

Vincent Galliard: “De rol van druk bij een voetbalwedstrijd om waar te nemen en te evalueren. Meestal ontstaat hierdoor blijft een apart fenomeen. De één kan onder druk bezwijken, een mentale blokkering. Het risico bestaat dat wat we in de terwijl de ander er juist alleen maar beter door gaat spelen. training hebben geleerd, op zowel technisch als tactisch vlak, Het is belangrijk om de juiste balans te vinden als het om zal verdwijnen. Om die reden is het belangrijk dat we onze mentale spanning gaat. Een te hoog en een te laag spanning- technische en tactische vaardigheden totaal onbewust kun- niveau zullen beide leiden tot een lager prestatieniveau. Het nen uitvoeren, zodat alles soepeltjes verloopt. Zelfs of juist als vinden van deze juiste balans vereist een individuele aanpak. we onder druk staan. Veel B-juniorentrainers onderschatten Ik had zelf eens een speler in mijn team die mocht meespe- dit. Ze zijn vaak te veel bezig met het bedenken van regels en len met een hoger team. Waar hij het op de training altijd leggen accenten op gedrag en discipline. Spelers van vijftien fantastisch deed, presteerde hij tijdens de wedstrijd helemaal of zestien jaar hebben te maken met veel emoties en gevoe- niets. Het is dan zaak dat je in gesprek gaat met zo’n speler. lens. De concentratie is snel verbroken door prikkels van bui- In dit geval was hij naar eigen zeggen veel te gespannen ge- tenaf en deze zijn niet door regeltjes te blokkeren. Als trainer weest. Een goede trainer signaleert dit en is in staat spelers moet je ervoor zorgen dat spelers lekker in hun vel zitten en vertrouwen te geven. de hoofden leeg zijn tijdens wedstrijden. Als je te veel druk op een speler legt dan raakt deze sneller uit zijn spel en op die Als spelers te gespannen zijn, hebben ze moeite om de juiste manier behaal je niet het maximale rendement. Je kunt als beslissingen te nemen in het veld. Trainers moeten de druk er trainer heel veel tactieken bedenken en uitvoeren tijdens een af kunnen halen. Overmatige mentale spanning beïnvloedt de wedstrijd, maar alles begint volgens mij met spelers die dur- uitvoering van de technische vaardigheden en het vermogen ven te voetballen en zich vertrouwd voelen binnen het elftal.”

www.devoetbaltrainer.nl 42-43_B-Jeugd:42-43 04-11-10 16:55 Pagina 43

J EJUEGUDG D

TRAININGSVORM

Doel n verbeteren van de omschakeling met het accent op het snel kiezen van positie 30

Organisatie n het speelveld is 50 meter lang en 30 meter breed. n het speelveld is verdeeld in 2 vakken n 12 spelers 2 n minimaal 8 pylonen 50 n 10 ballen n voldoende hesjes

Inhoud 1 n het speelveld is verdeeld in twee vakken: het blauwe vak en het rode vak n als de bal in het rode vak is, probeert de rode ploeg de bal in bezit te houden en de blauwe ploeg de bal te onderscheppen n de partij die de bal onderschept, speelt de bal zo snel mogelijk naar het eigen vak n de ploeg die de bal moet veroveren, gaat met vier spelers over naar het andere vak n teams proberen op balbezit te spelen in hun eigen vak n als de bal uitgaat, wordt deze door de trainer ingebracht om het tempo hoog te houden

Coaching n Drukzetten - ‘Zet druk als team en ga niet in je eentje jagen.’ - ‘Wacht het juiste moment van druk zetten af.’ - ‘Zorg dat de bal niet door het centrum gespeeld kan worden.’ - ‘Probeer de speler aan de bal te isoleren.’ - ‘Zorg ervoor dat het viertal compact bij elkaar blijft.’ n Omschakelen - ‘Zoek de ruimtes in balbezit.’

Methodiek n maximaal twee keer raken n tijd instellen waarbinnen de bal veroverd moet worden n bij tien keer rondspelen krijgt het team in balbezit een punt

42 43 De Voetbaltrainer nr.173 2010 44-45_C-Jeugd:44-45 04-11-10 17:01 Pagina 44

C-JEUGD

Wilco Hellinga traint de C-junioren van de Regionale Jeugdopleiding SC Heerenveen / FC Emmen. Hij speelde van 1986-1996 zelf in het eerste elftal van de Friezen. Via België (VAC Beerschot), Duitsland (1. FC Nürnberg) en Zwitserland (FC St. Gallen en FC Zurich) kwam hij op 32-jarige leeftijd terecht bij BV Veendam. Hij speelde er tot 2006, waarna hij het trainersvak inging. Behalve trainer van de C1 is Hellinga ook coördinator van de onder- bouw en de voetbalschool. Hij is in het bezit van het trainersdiploma TC1 en TC1-Jeugd.

FYSIEK

Wilco Hellinga: “De groep C-junioren bestaat dit jaar uit elf ECO-training, een concept waarbij de sporter centraal staat. eerstejaars en negen tweedejaars. Het verschil in lengte is Aan de basis staan talent, energie en duurzaamheid. Door erg groot. We merken dat er veel spelers zijn die groeipijnen slimmer, anders, innovatiever en vooral samen te werken hebben. Dat uit zich in klachten aan heup, knie en hak. Elke met andere sporten worden duurzame resultaten geboekt. eerste maandag van de maand wordt de lengte van de spe- Het is al heel gewoon dat spelers ook turnen en kickboksen. lers gemeten. Er wordt ook gelet op vetpercentage en ge- Door gebruik te maken van kennis en expertise uit andere wicht. Zodra een speler meer dan een centimeter is ge- vakgebieden worden de voetballers gestimuleerd. In het spel groeid, heeft dat consequenties voor de trainingsbelasting. worden ze beweeglijker en zijn beter in staat om te anticipe- Hij traint dan een keer minder mee. Dit is voor een deel ook ren op spelsituaties en lichamelijke acties van tegenspelers. afhankelijk van de pijnklacht. Goed overleg tussen trainers De totale fitheid van de spelers neemt toe en het aantal bles- en medische staf is bij dit soort zaken essentieel. sures bij de voetballers neemt af. De ervaringen met ECO- Bij de RJO SC Heerenveen / FC Emmen werken we met training in Heerenveen zijn zeer positief.”

TECHNIEK DOELSTELLINGEN

Wilco Hellinga: “Een belangrijk uitgangspunt in de techniektraining Wilco Hellinga: “Zodra een speler de stap van de RJO SC Heerenveen / FC Emmen is de macht over de bal. Als naar de B-junioren maakt, willen we dat hij een speler het gevoel heeft macht over de bal te hebben, is dat de zui- een aantal technische aspecten beheerst. We verste vorm van plezier. De beheersing van de bal kan het zelfvertrou- hebben dit ook beschreven. Enkele voorbeel- wen in bredere zin bevorderen. Ook voor het korte combinatiespel, dat den: een speler moet passeeracties correct en bijvoorbeeld de Spanjaarden goed beheersen, is een goede techniek op snelheid kunnen uitvoeren, kap- en pas- vereist. Met techniek bedoel ik dan de beheersing van de bal, maar seeracties kunnen maken, een bal kunnen ook het inzicht om op het juiste moment een actie in te zetten. Op de passen en trappen over veertig meter, zowel eerste plaats betekent dit, dat we de technische vaardigheden van alle aanvallend als verdedigend een hard inge- talenten binnen de opleiding heel goed moeten ontwikkelen. Xavi, Fa- speelde bal kunnen controleren en verwer- bregas, Messi en op ons niveau Beerens blinken uit in hun techniek, ken. Daarnaast moet hij bijvoorbeeld ook een maar ze hebben wel allemaal een compleet andere stijl. Ze gebruiken bal tweehonderd keer hoog kunnen houden. hun technische stijl optimaal, waardoor ze wekelijks op het hoogste Allemaal technische doelstellingen. We pro- niveau ruimtes aanvallen en anderen beter laten spelen. beren techniektraining vooral te vertalen naar de wedstrijd. Er wordt getraind vanuit Het begint bij hun balaanname. Als die namelijk goed is, creëren ze verschillende wedstrijdsituaties, waarbij een tijd en ruimte. Ze hebben meer tijd om afspeelopties te zien en ruim- beroep op de technische vaardigheid van een tes te bespelen. Mijn ervaring is dat door een goede balbeheersing speler wordt gedaan. Neem als voorbeeld een jeugdspelers rustiger zijn in hun spel. Ze hebben meer tijd om de bal situatie waarin een bal vanaf rechts op het te verplaatsen of een actie te maken. Spelers krijgen door technische middenveld wordt ingespeeld. De middenvel- situaties vaak te herhalen snel een geweldig gevoel aan de bal, waar- der die de bal aanneemt, moet dat technisch door ze zoveel meer vertrouwen gaan uitstralen en technisch boven correct en snel doen. Hij moet het spel ver- zichzelf kunnen uitstijgen. volgens snel kunnen verplaatsen naar de andere flank. Ook komt er meer aandacht voor We trainen techniek vaak in combinatie met andere vormen. Pass- en het schieten op doel. Het duel één tegen één trapvormen of afwerkvormen bijvoorbeeld. Karakterontwikkeling, ex- spelen we vanuit diverse kanten. Frontaal, plosiviteit en techniek zijn de drie sleutelaccenten voor een natuurlij- maar ook via de zijkant. Technische vaardig- ke ontwikkeling bij de uitblinkers.” heden komen drie keer per week aan bod.”

www.devoetbaltrainer.nl 44-45_C-Jeugd:44-45 04-11-10 17:01 Pagina 45

J EJUEGUDG D

TRAININGSVORM

9 4

3 Inhoud n opbouw start steeds bij 3 en 4 10 7 n accent ligt op de samenwerking middenvelders met de 11 2 spitsen

8 6 Coaching n Verdedigers 1 - ‘Speel in de opbouw de bal voor de man.’ 4 3 - ‘Probeer diep te kijken.’ - ‘Zak uit als dat nodig is.’

n Middenvelders Doel - ‘Maak een vooractie en sta opengedraaid, waardoor je n verbeteren van de samenwerking middenvelders en spit- de lijn naar de spits vrij maakt.’ sen in een passen trapvorm - ‘Denk aan de balsnelheid.’ - ‘Vertrek op het juiste moment in de diepte.’ Organisatie n veld dient iets groter te zijn dan de helft van een speel- Methodiek veld. Iets achter de middencirkel. n variëren in de opbouw door 6 in te spelen in plaats van 9 n één groot doel, twee keepers die door draaien n verdedigers laten scoren door middel van lijndribbel n voldoende ballen bij de opbouwers (3) en (4) n oefening ook uitvoeren over de linkerkant

44 45 De Voetbaltrainer nr.173 2010 46-47_D-Jeugd:46-47 04-11-10 16:59 Pagina 46

D-JEUGD

Niels Voet is trainer-coach van de Voetbal Academie NEC/FC Oss D1. Hij is begonnen met voetballen bij Top Oss en speelde er in de latere jeugd ook in de jeugdopleiding. Op dit moment is hij nog actief bij tweedeklasser Margriet uit dezelfde Brabantse plaats. Bij de jeugdopleiding van de BVO Top Oss begon zijn trainerscarrière. Nadat hij op het CIOS zijn diploma TC2 had behaald, ging Voet als jeugdtrainer bij de Voetbal Academie NEC/FC Oss aan de slag.

BEGELEIDING

Niels Voet: “Zowel de D1 als de D2 heeft een trainer, een elftalleider en een assistent-scheidsrechter. We hebben geen verzorger bij de D-pupillen en dat is een bewuste keuze. Spelers van die leeftijd blijven namelijk sneller liggen als er een verzorger aanwezig is. Verder kunnen alle jeugdteams gebruik maken van sportpsycholoog Paul van Zwam. Er is een goede samenwerking met LOOT-scholen, zodat de spelers de mogelijkheid krijgen sport met studie te combineren. Spelers ontwikkelen zich ook buiten voetbalveld. Niet iedereen haalt het betaalde voetbal, dus wij willen dat iedereen op school goed presteert. Tegelijker- tijd is het zo dat als je het profvoetbal wél haalt, een diploma ook van grote waarde is. Het maakt je vol- wassener en weerbaarder.”

MODEL

Niels Voet: “Bij de Voetbal Academie NEC/FC Oss werken we Op de maandagen krijgen de spelers van D1 training op maat. met het VoetbalCoachModel. Het is een Persoonlijk Ontwikke- We kijken aan de hand van hun POP welke training op dat lings Plan, waarbij we in een gesprek met de coach spelers moment bij de speler past. We verkeren in de luxepositie dat verantwoordelijk maken voor hun eigen ontwikkeling. In de we meerdere trainers op het D1-elftal hebben staan, waardoor vorige editie heeft Hoofd Opleiding Teun Jacobs er al iets over je vrij eenvoudig kunt beslissen om met een bepaalde linie verteld. Een speler wordt onder andere bewust gemaakt van apart te gaan trainen. Het voordeel daarvan is dat je heel ge- wat hij wil, wat hij goed kan, wat verbeterd kan worden en richt kunt werken aan zowel verbeterpunten als aan de speci- hoe hij denkt dat te gaan doen. We hanteren dit model vanaf fieke kwaliteiten van je spelers. Het is heel goed mogelijk dat de D1. Aan het begin van het seizoen wordt er een start mee een speler aangegeven heeft over een goede pass te beschik- gemaakt als de speler en trainer voor het eerst in gesprek ken, maar dat dat toch op de maandag nog getraind wordt. gaan over de doelen van de betreffende speler. Het is dus We trainen met de D1 vier keer per week en een speler werkt goed op te merken dat deze gesprekken niet een beoordelend zes maandagen op rij aan een bepaald facet. Zaterdag is het karakter hebben. Integendeel zelfs. De speler is het meest aan moment om te bekijken of spelers daadwerkelijk vooruit zijn het woord, vooral ook omdat hij een plan gaat maken om een gegaan. Ook dit doen we niet alleen vanaf de zijkant, de spe- nog betere voetballer te worden. ler wordt hier ook in betrokken. Het grote verschil met veel andere clubs en trainers is dat wij niet vóór een speler den- We werken aan de verbeterpunten, maar verliezen ook de ken, maar mét een speler. Met D-pupillen kun je namelijk pri- kwaliteiten van een speler niet uit het oog. In gesprekken ma de dialoog aangaan en ik denk dat het rendement dan uitgaan we juist van dat laatste uit. Spelers geven aan op welke eindelijk een stuk hoger is. Spelers zijn zich veel meer bewust positie ze het liefst spelen, waar ze denken dat hun kwalitei- van hun kwaliteiten en voelen zich meer verantwoordelijk. De ten het best tot hun recht komen en ook hoe ze hun speciale trainer helpt hen bij het ontwikkelproces. Naarmate het sei- kwaliteiten het beste kunnen inzetten. Drie keer per seizoen zoen vordert, zie je namelijk dat spelers voor zichzelf gaan vindt er een dergelijk gesprek plaats. Daarnaast zijn er ook trainen om aan hun verbeterpunten te werken. En dat is na- twee evaluatiegesprekken, waarna het Persoonlijk Ontwikke- tuurlijk een ideale situatie.” lings Plan weer opnieuw wordt ingevuld of aangepast. Ook tijdens trainingen en wedstrijden besteden we aandacht aan het VoetbalCoachModel.

www.devoetbaltrainer.nl 46-47_D-Jeugd:46-47 04-11-10 16:59 Pagina 47

J EJUEGUDG D

TRAININGSVORM

Doel n verbeteren van het vrijlopen en 20m aanbieden

Organisatie n 8 spelers n het veld is 20 meter breed en 40 meter lang n 6 hoedjes (2 op de achterlijnen en 2 30m op de middellijn) n 6 hesjes (3 hesjes van 1 kleur en 3 hesjes van een andere kleur) n voldoende ballen

Inhoud n positiespel 3 tegen 3 met 2 kaatsers n partij in balbezit kan de kaatsers gebruiken

Coaching n Positiespel Methodiek - ‘Bied je op het juiste moment aan.’ n ruimte groter of kleiner maken - ‘Houd oog voor je medespeler.’ n aantal keer raken beperken - ‘Houd het baltempo hoog.’ n tien keer rondspelen is een punt - ‘Sta ingedraaid op het moment n beide kaatsers aanspelen is een dat je de bal krijgt.’ punt - ‘Maak een vooractie, zodat je vrij n je mag niet terugspelen op de kaatser komt te staan.’

46 47 De Voetbaltrainer nr.173 2010 48_Verlenging:48 04-11-10 17:02 Pagina 48

Colofon De verlenging Uitgave: Eisma Businessmedia bv Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden Bezoekadres: Celsiusweg 41 Ruim een jaar geleden verscheen in dit vakblad een artikel Telefoon: 088-2944800 | Fax: 088-2944810 E-mail: [email protected] waarin ‘de B-junior’ centraal stond. Aan het woord was Peter Moltmaker, de ervaren jeugdtrainer van FC Groningen B1. Hij Directie: Egbert van Hes, algemeen directeur wist feilloos uit te leggen hoe je in de huid van de B-junior Bouke Hoving, financieel directeur moet kruipen teneinde het beste met hem om te kunnen gaan. Gerbert Tiecken, uitgeef directeur Op dit artikel kregen we heel wat positieve reacties binnen. Uitgever: Daarom verwachten wij dat het artikel in deze uitgave met Minne Hovenga, adjunct directeur Dennis Haar over de A-junior ook zal ‘scoren’. Aan het woord Hoofdredactie: Paul Geerars (hoofdredacteur) is namelijk een trainer die weliswaar pas voor het tweede sei- Telefoon: 088-2944826 | 06-51904854 zoen met deze leeftijdscategorie bezig is, maar die tevens kan Fax: 088-2944810 | E-mail: [email protected]

leunen op zijn eigen ervaring als speler in AZ A1. Hij leeft zich Tjeu Seeverens (adjunct-hoofdredacteur) in zijn spelers in en is ervan overtuigd dat het altijd de coach Telefoon: 043-4502304 | 06-23941973 E-mail: [email protected] is die zijn gedrag moet aanpassen. Dit in tegenstelling tot de trainer-coach die probeert vijftien be-like-me’s te maken van Adviseur: Henny Kormelink zijn spelersgroep. Telefoon: 06-50686964 | E-mail: [email protected]

Redactiemedewerkers: Ook het artikel over de C-jeugd was bij de redactie van dit vak- Rob Baan, Gino van den Broecke, Ruud Doevendans, Theo Ducaneaux, Pieter Fischer, Qasim Hakim, blad reden voor nader overleg. Trainer Wilco Hellinga stelt on- Henk Mariman, Hans Nijboer, Alex van Vogelpoel, der meer: “Bij de RJO SC Heerenveen / FC Emmen werken we Gerjos Weelink, Ron Weinbrecher

met ECO-training, een concept waarbij de sporter centraal Aan dit nummer werkten verder mee: staat. Aan de basis staan talent, energie en duurzaamheid. Vincent Galliard, Dennis Haar, Wilco Hellinga, Faruk Kibaroglu, Erwin Koeman, Ronald Koeman, Eric Looijen, Edwin Susebeek, Door slimmer, anders, innovatiever en vooral samen te werken Erick Verschuren, Niels Voet met andere sporten worden duurzame resultaten geboekt. Het Foto’s: is al heel gewoon dat spelers ook turnen en kickboksen. Door Orange Pictures, Pro Shots, Jan Trepels, VI Images, gebruik te maken van kennis en expertise uit andere vakgebie- Ron Weinbrecher den worden de voetballers gestimuleerd. In het spel worden ze Redactie-adres: De Voetbaltrainer, Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden beweeglijker en zijn beter in staat om te anticiperen op spelsituaties en lichamelijke acties van tegenspelers. De totale fit- Lay-out en productiebegeleiding: ZeeDesign, Postbus 13 - 8748 ZL Witmarsum heid van de spelers neemt toe en het aantal blessures bij de Telefoon: 0517-531672 | E-mail: [email protected] voetballers neemt af. De ervaringen met ECO-training in Heer- Druk: enveen zijn Scholma Druk, Bedum zeer positief.” Boekbestellingen: Dit thema Johan de Boer schreeuwt Telefoon: 088-2944812 | E-mail: [email protected] natuurlijk om Abonnementen voor Nederland: Nieuwe opgaven, adreswijzigingen en correspondentie over nadere uitleg: abonnementen: ‘binnenkort’ Abonneeservice Eisma Businessmedia Postbus 2238 - 5600 CE Eindhoven te lezen in dit Telefoon: 088-2266648 | E-mail: [email protected] vakblad. Abonnementen voor België: Henk Mariman, Pontweg 35a, 9160 Lokeren (B.) Hoe goed ook Telefoon: 0499/171834 | Fax: 09/3483439 E-mail: [email protected] de trainingen voor de Abonnementsprijs: De Voetbaltrainer verschijnt acht keer per jaar. jeugdspelers De abonnementsprijs bedraagt voor de jaargang 2010-2011, die van juli tot juli loopt € 83,50 en € 3,- administratiekos- worden inge- ten (exclusief 6% BTW) en is bij vooruitbetaling verschul- richt en hoe digd. Abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging divers de oe- dient schriftelijk te geschieden en minimaal een maand fenstof ook wordt aangeboden, we willen wel afsluiten met de voor het einde van het abonnementsjaar. U ontvangt dan van ons een schriftelijke bevestiging. opmerking van Erwin Koeman over de jonge (top)voetballer als kind: “Ik vind het belangrijk dat je het kind ook daadwerkelijk Advertentie-exploitatie: Account Manager, Jaap de Blaauw kind laat zijn. Hij moet in zijn jonge jaren zelf ervaren wat Telefoon: 06-53312306 | 088-2944846 Traffic, ZeeDesign goed of niet goed is. Uiteraard is het van belang dat dit door de Telefoon: 0517-531672 | Fax: 0517-531810 leiding in de gaten wordt gehouden. Door individuele begelei- E-mail: [email protected]

ding zal de jeugdspeler gaan inzien wat er nodig is om top- Bankrelatie: voetbal te spelen. Dus: een combinatie van begeleiding en het Friesland Bank 29.80.05.298

zelf ervaren is voor mij de ideale manier.” Bij die visie sluiten © 2010, Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, het- wij ons graag aan. Bied de speler een hoge kwaliteit aan trai- zij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid ning en begeleiding aan, maar geef ruimte voor eigen verant- en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijk- heid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseeerd woordelijkheid én het maken van fouten. zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

www.devoetbaltrainer.nl INTERNATIONAL INSTITUTE FOR TRAINING I.I.T.VOF OUDE BAAN 19 5854 PJ NIEUW BERGEN (L) NEDERLAND TEL 0031-(0)485 34 34 26 E-MAIL [email protected] HOMEPAGE www.toinevandegoolberg.nl

ALLROUND CURSUS DOCENT CONDITIE / HERSTELTRAINER FYSIEKE TRAINER VOETBAL TOINE VAN DE GOOLBERG, IIT

• Erkend door het NGS en Korps Mariniers • Erkende methode Betaald Voetbal • Fysieke trainer 1ste team Feyenoord • 12 avonden van 19.30 – 22.30 uur, - NEC-Nijmegen 1ste team Rotterdam seizoen 2009-2012 ca. 50% praktijk - Feyenoord-Rotterdam 1ste team • Fysieke trainer 1ste team NEC • Hoofdthema’s zowel voor individuele sport • 4 dagdelen: Nijmegen seizoen 2008-2009 als teamsport: - Dag 1 13.00 – 21.00 uur • Conditie-Hersteltrainer Feyenoord I - Revalidatie, conditieopbouw, kracht-, - Dag 2 09.00 – 16.00 uur 2000 – 2005 snelheid- en uithoudingsvermogen volgens • Hoofdthema’s: • Voormalig bondscoach KNAU De Rehaboom® en trainingsprogramma’s - Opbouw loopvermogen • Fysieke trainer NOC*NSF, NSkiV schrijven - Opbouw kracht periode 2005 -2008 - Transfer naar voetbal • Kerndocent Masteropleiding • Cursus 1 start woensdag 17-11-2010 • Cursusdata of/of: Sportfysiotherapie Avans+ te Breda • Cursus 2 start maandag 24-01-2011 - Cursus A 27 + 28 mei 2011 • Nederlands Paramedisch Instituut (NPi) - Cursus B 03 + 04 juni 2011 • Locatie NSC Papendal te Arnhem • Locatie NSC Papendal Arnhem Voor meer informatie over de docent, • Cursusprijs € 845,00 • Cursusprijs € 375,00 cursus en data (cursusagenda): www.toinevandegoolberg.nl

U kunt voor aanvullende informatie ook contact opnemen:

Telefoon 0485-34 34 26 Fax 0485-53 09 54 E-mail Mobiel 06-53 33 2678 [email protected]

BESTEL VIA DEVOETBALTRAINER.NL OF BEL: 088-2266648

08:15 P Clubabonnement agina 1

gina 1 28e jaargang, oktober 2o10

0 08:15 Pag ina 1 num m er 172 27-09 ww 172 -10 08:15 P w. devoetbaltrainer.nl agin 28e op ‘De VoetbalTrainer’ a 1 jaargang, oktober 2o10 nummer 28e 172 jaargang, oktober 2o10 www. devoetbaltrainer.nl172

nummer 28e jaargang, oktoberwww. devoetbaltrainer.nl 2o10 172 08:15 P Is het bij u op de club ook altijd zo dat net iemand anders dat ene agina 1 nummer www. devoetbaltrainer.nl172 28e jaargang, oktober 2o10 exemplaar van ‘De Voetbaltrainer’ mee naar huis heeft genomen? TrainerTrainer numm er 172 www. devoetbaltrainer.nl

U kunt nu een voordelig clubabonnement nemen, waarbij u TrainerTrainer TrainerTrainer korting krijgt als u meerdere exemplaren wilt ontvangen. Trainer

TrainerTrainer Leo Beenhakker De normale abonnementsprijs is € 83,50 ‘Een trainer moet verstand hebben van mensen’ Voetbal Andries Ulderink ‘Ik geef mijnLeo assistenten Beenhakker alle ruimte’ Van 2 tot en met 10 abonnementen krijgt u 10% korting Leo ‘EenBeenhakker trainer moet verstand hebben van mensen’ Video-analyse‘EenLeoVoetbal trainer Beenhakker moet verstand hebben van mensen’ DeDe TechnologischeVoetbal‘Een Andriestrainer voorsprong moet Ulderinkverstand voor de hebben trainer van mensen’ Van 11 tot en met 20 abonnementen krijgt u 20% korting VoetbalAndries‘Ik geef Ulderink mijn assistenten alle ruimte’ ‘IkAndries geef mijn assistentenUlderink alle ruimte’ ‘Ik geefVideo-analyse mijn assistenten alle ruimte’ Vanaf 21 of meer abonnementen krijgt u 30% korting Video-analyseDe Technologische voorsprong voor de trainer De Leo Beenhakker DeDe TechnologischeVideo-analyse voorsprong voor de trainer ‘Een trainer moet verstand hebben van mensen’ DeDeTechnologischeVoetbal voorsprong voor de trainer Andries Ulderink ‘Ik geef mijn assistenten alle ruimte’ Grijp nu niet meer mis en ontvang ook nog Video-analyse DeDe Technologische voorsprong voor de trainer GRATIS de Kartotheek 2009 ter waarde van € 21,-.

Eisma Businessmedia bv, Postbus 340, 8901 BC Leeuwarden, tel. 088-2266648 www.devoetbaltrainer.nl Voor België: Marimanfootball, Henk Mariman, tel. +32(0)475584126 www.marimanfootball.be Tip voor de feestdagen bij de Alles Helden van de hand? Toekomst

‘Clipboard’ Wim Zielhorst heeft meer dan 5 jaar bij Ajax op het trainingscomplex De Toekomst meegelopen Whiteboard op A4-formaat wordt geleverd met speciaal uitwisbare stift. met de trainers, de technische staf en jonge € talenten om het unieke Ajax-trainingsconcept 18,- voor de eerste keer in al haar facetten te tonen.

‘Trainersmap’ Bestel nu Map op A4-formaat met het Coach Manager notitieblok en een uw artikelen uit beschrijfbaar voetbalveld. de bijgevoegde €34,- vouwfolder (Productoverzicht) ‘Trainersmap Deluxe’ en wij betalen uw verzendkosten*. Map op A4-formaat met het Coach Manager notitieblok en een beschrijfbaar magnetisch voetbalveld met 12 rode en 12 zwarte magneten, 1 witte magneet. €59,-

Prijs €59,95 Eisma Businessmedia bv BESTELLEN? Kijk op www.devoetbaltrainer.nl Postbus 340, 8901 BC Leeuwarden *Deze actie is geldig bij alle bestellingen vanaf 15 november t/m 31 december 2010.

Activiteiten Hoogteparcours Klimmen 3 dagen v.a. Handboog- en blaaspijpschieten Kano- en vlotvaren 90 p.p. Kompas- en Incl. bus, 5 maaltijden, dropping,  89. portofoonopdracht ChallengeRun en toegang GPS Doolhof tot Attractiepark 1 dag v.a. Slagharen Pamperjump Jacobsladder Kratstapelen 50 Boulderwand p.p. Bungeerun 1incl.9 bus, lunch. en Aquaballen en roller activiteiten Bikestepper- en steproute Teambuilding

* Aangeboden activiteiten kunnen per dag wisselen.

CBethaalbaarel lteeamndaggen evooRr gruoepnen!

Summercamp Heino | Tel. 0572 393049 | www.ChallengeRun.nl | [email protected] Feestdagentoppers:ADV 04-11-10 15:54 Pagina 57

Scoor nu uw cadeaus voor de feestdagen!

Bestel nu uw artikelen uit de bijgevoegde vouwfolder (Productoverzicht) en wij betalen uw verzendkosten*. *Deze actie is geldig bij alle bestellingen vanaf 15 november t/m 31 december 2010.